CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>استان همدان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"d10658ce-4cac-48f1-a642-fd67b2f36d71","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"استان_همدان","wgTitle":"استان همدان","wgCurRevisionId":40655614,"wgRevisionId":40655614,"wgArticleId":16520,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی","صفحه‌های دارای پیوند مرده","صفحه‌هایی که نشانی اینترنتی‌شان خطا دارد", "صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون پارامتر کشور استفاده می‌کنند","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند","همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع","صفحه‌هایی که از افزونه نقشه‌نگار استفاده می‌کنند","استان همدان","استان‌های ایران"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"استان_همدان", "wgRelevantArticleId":16520,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q187373","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform", "platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.kartographer.style":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.kartographer.staticframe","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/1200px-Hamadan_fa.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1486"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/800px-Hamadan_fa.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="990"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/640px-Hamadan_fa.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="792"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="استان همدان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-استان_همدان rootpage-استان_همدان skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تقسیمات_استانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تقسیمات_استانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تقسیمات استانی</span> </div> </a> <ul id="toc-تقسیمات_استانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مردم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مردم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>مردم</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مردم-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های مردم</span> </button> <ul id="toc-مردم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-زبان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زبان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>زبان</span> </div> </a> <ul id="toc-زبان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-عشایر_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#عشایر_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>عشایر استان</span> </div> </a> <ul id="toc-عشایر_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-دین_و_مذهب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دین_و_مذهب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>دین و مذهب</span> </div> </a> <ul id="toc-دین_و_مذهب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جمعیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جمعیت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>جمعیت</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-جمعیت-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های جمعیت</span> </button> <ul id="toc-جمعیت-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پوشاک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پوشاک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>پوشاک</span> </div> </a> <ul id="toc-پوشاک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-غذاهای_سنتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#غذاهای_سنتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۲</span> <span>غذاهای سنتی</span> </div> </a> <ul id="toc-غذاهای_سنتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سوغات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سوغات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۳</span> <span>سوغات</span> </div> </a> <ul id="toc-سوغات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جشن_نوروز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جشن_نوروز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۴</span> <span>جشن نوروز</span> </div> </a> <ul id="toc-جشن_نوروز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ورزش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ورزش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۵</span> <span>ورزش</span> </div> </a> <ul id="toc-ورزش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جغرافیای_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جغرافیای_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>جغرافیای استان</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-جغرافیای_استان-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های جغرافیای استان</span> </button> <ul id="toc-جغرافیای_استان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-زمین‌شناسی‌" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زمین‌شناسی‌"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>زمین‌شناسی‌</span> </div> </a> <ul id="toc-زمین‌شناسی‌-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ارتفاعات_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ارتفاعات_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>ارتفاعات استان</span> </div> </a> <ul id="toc-ارتفاعات_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دشت‌های_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دشت‌های_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>دشت‌های استان</span> </div> </a> <ul id="toc-دشت‌های_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-رودهای_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رودهای_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۴</span> <span>رودهای استان</span> </div> </a> <ul id="toc-رودهای_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آب_و_هوای_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آب_و_هوای_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۵</span> <span>آب و هوای استان</span> </div> </a> <ul id="toc-آب_و_هوای_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نواحی_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نواحی_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۶</span> <span>نواحی استان</span> </div> </a> <ul id="toc-نواحی_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جنگل‌های_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگل‌های_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۷</span> <span>جنگل‌های استان</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگل‌های_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مراتع_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مراتع_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۸</span> <span>مراتع استان</span> </div> </a> <ul id="toc-مراتع_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زندگی_جانوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زندگی_جانوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۹</span> <span>زندگی جانوری</span> </div> </a> <ul id="toc-زندگی_جانوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-تولیدات_کشاورزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تولیدات_کشاورزی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>تولیدات کشاورزی</span> </div> </a> <ul id="toc-تولیدات_کشاورزی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-حمل_و_نقل_جاده‌ای_و_ریلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#حمل_و_نقل_جاده‌ای_و_ریلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>حمل و نقل جاده‌ای و ریلی</span> </div> </a> <ul id="toc-حمل_و_نقل_جاده‌ای_و_ریلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-صنایع_دستی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#صنایع_دستی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>صنایع دستی</span> </div> </a> <ul id="toc-صنایع_دستی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دانشگاه‌ها_و_مراکز_آموزش_عالی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دانشگاه‌ها_و_مراکز_آموزش_عالی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی</span> </div> </a> <ul id="toc-دانشگاه‌ها_و_مراکز_آموزش_عالی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-معادن_استان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#معادن_استان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>معادن استان</span> </div> </a> <ul id="toc-معادن_استان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مکانهای_دیدنی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مکانهای_دیدنی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>مکانهای دیدنی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مکانهای_دیدنی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های مکانهای دیدنی</span> </button> <ul id="toc-مکانهای_دیدنی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-همدان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#همدان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۱</span> <span>همدان</span> </div> </a> <ul id="toc-همدان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ملایر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ملایر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۲</span> <span>ملایر</span> </div> </a> <ul id="toc-ملایر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نهاوند" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نهاوند"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۳</span> <span>نهاوند</span> </div> </a> <ul id="toc-نهاوند-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تویسرکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تویسرکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۴</span> <span>تویسرکان</span> </div> </a> <ul id="toc-تویسرکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کبودرآهنگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کبودرآهنگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۵</span> <span>کبودرآهنگ</span> </div> </a> <ul id="toc-کبودرآهنگ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-رزن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رزن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۶</span> <span>رزن</span> </div> </a> <ul id="toc-رزن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بهار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بهار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۷</span> <span>بهار</span> </div> </a> <ul id="toc-بهار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-درگزین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#درگزین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۸</span> <span>درگزین</span> </div> </a> <ul id="toc-درگزین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سایر_دیدنی_شهرها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سایر_دیدنی_شهرها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱.۹</span> <span>سایر دیدنی شهرها</span> </div> </a> <ul id="toc-سایر_دیدنی_شهرها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">استان همدان</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۷۷ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-77" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۷۷ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%A9)" title="همدان (محافظة)–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="همدان (محافظة)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87)" title="همدان (محافظه)–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="همدان (محافظه)" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Provincia_d%27Hamad%C3%A1n" title="Provincia d'Hamadán–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Provincia d'Hamadán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="ХӀамадан (остан)–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="ХӀамадан (остан)" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/H%C9%99m%C9%99dan_ostan%C4%B1" title="Həmədan ostanı–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Həmədan ostanı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="همدان اوستانی–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="همدان اوستانی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (астан)–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Хамадан (астан)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Хамадан (остан)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6" title="হামাদন প্রদেশ–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="হামাদন প্রদেশ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Prov%C3%ADncia_d%27Hamadan" title="Província d'Hamadan–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Província d'Hamadan" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Хамадан (остан)" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81n" title="Hamadān–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Hamadān" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8E%D8%B2%DA%AF%D8%A7%DB%8C_%DA%BE%DB%95%D9%85%DB%95%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="پارێزگای ھەمەدان–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پارێزگای ھەمەدان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Hamedan_ostan%C4%B1" title="Hamedan ostanı–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Hamedan ostanı" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hamad%C3%A1n_(provincie)" title="Hamadán (provincie)–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hamadán (provincie)" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(provins)" title="Hamadan (provins)–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Hamadan (provins)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(Provinz)" title="Hamadan (Provinz)–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Hamadan (Provinz)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Hemedan_(eyalet)" title="Hemedan (eyalet)–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Hemedan (eyalet)" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hamadan_province" title="Hamadan province–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Hamadan province" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Provinco_Hamadano" title="Provinco Hamadano–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Provinco Hamadano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Provincia_de_Hamad%C3%A1n" title="Provincia de Hamadán–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Provincia de Hamadán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81ni_provints" title="Hamadāni provints–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Hamadāni provints" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(probintzia)" title="Hamadan (probintzia)–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hamadan (probintzia)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81n_(provinssi)" title="Hamadān (provinssi)–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hamadān (provinssi)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Province_de_Hamedan" title="Province de Hamedan–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Province de Hamedan" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Hamadan-s%C3%A9n" title="Hamadan-sén–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Hamadan-sén" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%9E%D7%93%D7%90%D7%9F_(%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%91%D7%99%D7%A0%D7%A6%D7%99%D7%94)" title="המדאן (פרובינציה)–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="המדאן (פרובינציה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4" title="हमादान प्रांत–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="हमादान प्रांत" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Hamadanska_pokrajina" title="Hamadanska pokrajina–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Hamadanska pokrajina" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hamad%C3%A1n_tartom%C3%A1ny" title="Hamadán tartomány–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hamadán tartomány" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B6%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3" title="Համադանի նահանգ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Համադանի նահանգ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Provinsi_Hamadan" title="Provinsi Hamadan–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Provinsi Hamadan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Provincia_di_Hamadan" title="Provincia di Hamadan–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Provincia di Hamadan" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%8F%E3%83%9E%E3%83%80%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%B7%9E" title="ハマダーン州–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ハマダーン州" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ჰამადანის ოსტანი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჰამადანის ოსტანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%95%98%EB%A7%88%EB%8B%A8%EC%A3%BC" title="하마단주–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="하마단주" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Hemedan_(par%C3%AAzgeh)" title="Hemedan (parêzgeh)–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Hemedan (parêzgeh)" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(provincia)" title="Hamadan (provincia)–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Hamadan (provincia)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Hamadano_provincija" title="Hamadano provincija–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Hamadano provincija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81nas_ost%C4%81ns" title="Hamadānas ostāns–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Hamadānas ostāns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Faritanin%27_i_Hamedan" title="Faritanin' i Hamedan–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Faritanin' i Hamedan" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Hamadan_Porowini" title="Hamadan Porowini–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Hamadan Porowini" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BF%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BD%D0%B0)" title="Хамадан (покраина)–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Хамадан (покраина)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B9%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%AF" title="ഹമദാൻ പ്രവിശ്യ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഹമദാൻ പ്രവിശ്യ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4" title="हमादान प्रांत–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="हमादान प्रांत" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hamedan" title="Hamedan–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hamedan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="همدان اوستان–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="همدان اوستان" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4" title="हामादान प्रान्त–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="हामादान प्रान्त" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(provincie)" title="Hamadan (provincie)–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Hamadan (provincie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Hamadan-provinsen" title="Hamadan-provinsen–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Hamadan-provinsen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(provins)" title="Hamadan (provins)–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Hamadan (provins)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Хамадан (остан)" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(ostan)" title="Hamadan (ostan)–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Hamadan (ostan)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%A8%DB%81_%DB%81%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="صوبہ ہمدان–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="صوبہ ہمدان" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%AA" title="همدان ولايت–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="همدان ولايت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hamad%C3%A3_(prov%C3%ADncia)" title="Hamadã (província)–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Hamadã (província)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Provincia_Hamad%C4%81n" title="Provincia Hamadān–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Provincia Hamadān" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Хамадан (остан)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Hamadan_Province" title="Hamadan Province–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Hamadan Province" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Hamadanska_pokrajina" title="Hamadanska pokrajina–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Hamadanska pokrajina" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Hamadan_province" title="Hamadan province–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Hamadan province" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%98%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Покрајина Хамадан–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Покрајина Хамадан" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(provins)" title="Hamadan (provins)–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Hamadan (provins)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%AE%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%A3%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="அமதான் மாகாணம்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அமதான் மாகாணம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D2%B2%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Устони Ҳамадон–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Устони Ҳамадон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81n" title="Hamadān–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Hamadān" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hemedan_(eyalet)" title="Hemedan (eyalet)–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Hemedan (eyalet)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D2%BA%D3%99%D0%BC%D3%99%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Һәмәдан (устан)–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Һәмәдан (устан)" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD_(%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD)" title="Хамадан (остан)–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Хамадан (остан)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%88%D8%A8%DB%81_%DB%81%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="صوبہ ہمدان–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="صوبہ ہمدان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Hamadon_ustoni" title="Hamadon ustoni–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Hamadon ustoni" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Hamadan_(t%E1%BB%89nh)" title="Hamadan (tỉnh)–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Hamadan (tỉnh)" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Hamad%C4%81n_(lalawigan)" title="Hamadān (lalawigan)–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Hamadān (lalawigan)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E9%A9%AC%E4%B8%B9%E7%9C%81" title="哈马丹省–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="哈马丹省" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E9%A6%AC%E4%B8%B9%E7%9C%81" title="哈馬丹省–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="哈馬丹省" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hamadan_S%C3%A9ng" title="Hamadan Séng–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hamadan Séng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E9%A6%AC%E4%B8%B9%E7%9C%81" title="哈馬丹省–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="哈馬丹省" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q187373#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&oldid=40655614" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&id=40655614&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586_%25D9%2587%25D9%2585%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586_%25D9%2587%25D9%2585%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Hamadan_Province" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://fa.wikivoyage.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" hreflang="fa"><span>ویکی‌سفر</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q187373" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40002355">.mw-parser-output .ib-settlement{width:23em;border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-settlement td,.mw-parser-output .ib-settlement th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-label{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-label{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .maptable{border:0;padding:0}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-below{text-align:right}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.3em}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-subheader{background-color:#cddeff;font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-native{font-weight:normal;padding-top:0.2em}.mw-parser-output .ib-settlement-other-name{font-size:78%}.mw-parser-output .ib-settlement-official{font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-caption{padding:0.3em 0 0 0}.mw-parser-output .ib-settlement-caption-link{padding:0.2em 0}.mw-parser-output .ib-settlement-nickname{display:inline}.mw-parser-output .ib-settlement-fn{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-settlement-website{direction:ltr;text-align:left}</style><table class="infobox ib-settlement vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above"><div class="fn org">استان همدان</div></th></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamadan_fa.svg" class="mw-file-description" title="موقعیت استان همدان"><img alt="موقعیت استان همدان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/250px-Hamadan_fa.svg.png" decoding="async" width="250" height="310" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/375px-Hamadan_fa.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_fa.svg/500px-Hamadan_fa.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="780" /></a></span></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a class="mw-kartographer-map notheme mw-kartographer-container center" style="width: 270px; height: 230px;" data-mw-kartographer="mapframe" data-style="osm-intl" data-width="270" data-height="230" data-zoom="4" data-lat="32.2" data-lon="52" data-overlays="["_642fbe9625637b5c929f6b46431221253398f43f"]" href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:Map/4/32.2/52/fa"><img src="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,4,32.2,52,270x230.png?lang=fa&domain=fa.wikipedia.org&title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&revid=40655614&groups=_642fbe9625637b5c929f6b46431221253398f43f" width="270" height="230" decoding="async" srcset="https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,4,32.2,52,270x230@2x.png?lang=fa&domain=fa.wikipedia.org&title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&revid=40655614&groups=_642fbe9625637b5c929f6b46431221253398f43f 2x" alt="Map" /></a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA" title="پایتخت">مرکز</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شهرستان‌های ایران">شمار شهرستان‌ها</a></th><td class="infobox-data"><b></b>۱۰<sup id="cite_ref-خلاصه_گزارش_فایل_جغرافیایی_سال_۱۳۹۷_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-خلاصه_گزارش_فایل_جغرافیایی_سال_۱۳۹۷-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">حکومت<div class="ib-settlement-fn"></div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • نوع</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA" title="پایتخت">مرکز</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="فهرست استانداران همدان">استاندار</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="حمید ملانوری شمسی">حمید ملانوری شمسی</a> ‏</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" title="نماینده ولی فقیه">نماینده ولی فقیه</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%AB%D9%82%DB%8C" title="حبیب‌الله شعبانی موثقی">حبیب‌الله شعبانی موثقی</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">جمعیت<div class="ib-settlement-fn"><span class="nowrap"> </span>(۱۳۹۵)</div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • کل</th><td class="infobox-data">۱۷۵۸۲۶۸ نفر<sup id="cite_ref-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="منطقه زمانی">منطقهٔ زمانی</a></th><td class="infobox-data">+۳:۳۰</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%DA%A9_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="پلاک خودرو">پلاک خودرو</a></th><td class="infobox-data"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> ۱۸<br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> ۲۸</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">وبگاه</th><td class="infobox-data ib-settlement-website"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.ostan-hm.ir/">https://www.ostan-hm.ir/</a></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Baba_Taher_mkh.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Baba_Taher_mkh.JPG/220px-Baba_Taher_mkh.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Baba_Taher_mkh.JPG/330px-Baba_Taher_mkh.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Baba_Taher_mkh.JPG/440px-Baba_Taher_mkh.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a>؛ پرجمعیت‌ترین شهر و مرکز استان همدان</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Z-park.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/220px-Z-park.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/330px-Z-park.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/440px-Z-park.jpg 2x" data-file-width="740" data-file-height="507" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a>؛ دومین شهر پرجمعیت استان همدان</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg" class="mw-file-description"><img alt="نهاوند سومین شهر بزرگ استان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg/220px-Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg/330px-Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg/440px-Haj_Agha_Torab_Bathroom_01.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a>؛سومین شهر بزرگ استان همدان</figcaption></figure> <p><b>استان همدان</b> یکی از استان‌های ایران است. مرکز این استان، <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">شهر همدان</a> است. استان همدان از لحاظ جمعیت، چهاردهمین و از لحاظ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%AA" title="مساحت">مساحت</a>، بیست و سومین استان کشور محسوب می‌گردد. جمعیت این استان بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱٬۷۵۸٬۲۶۸ نفر بوده‌است.<sup id="cite_ref-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شهرستان این استان عبارتند از: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">همدان</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">ملایر</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">نهاوند</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">تویسرکان</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">اسدآباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="شهرستان کبودراهنگ">کبودراهنگ</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">رزن</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">بهار</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="شهرستان فامنین">فامنین</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="شهرستان درگزین">درگزین</a>. </p><p>همدان با ۲۰٬۱۷۳ کیلومتر مربع وسعت، از سمت شمال به استان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">قزوین</a>، از سمت جنوب به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان لرستان">استان لرستان</a>، از سمت شرق به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a> و از سمت غرب به استان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان کردستان">کردستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a> محدود می‌شود. این استان بین مدارهای ۳۳ درجه و ۵۹ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴۸ دقیقهٔ عرض شمالی و ۴۷ درجه و ۳۴ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقهٔ طول شرقی قرار گرفته و شامل ۱۰ شهرستان، ۲۵ بخش، ۳۰ شهر، ۷۳ دهستان و ۱۲۱۰ روستا است.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تقسیمات_استانی"><span id=".D8.AA.D9.82.D8.B3.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>تقسیمات استانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تقسیمات استانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مرکز استان همدان شهر همدان است. استان همدان در سال ۱۳۵۲ از <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%84_%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%86%D8%B8%D8%B1_%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرمانداری کل زیر نظر وزارت کشور (صفحه وجود ندارد)">فرمانداری کل</a> به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان">استان</a> تبدیل شد. این استان دارای شهرستان‌های زیر می‌باشد:<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Mag_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mag-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" style="border-collapse:collapse; background:#ffffff;"> <tbody><tr bgcolor="#f0f0f0"> <th>نقشه <a class="mw-selflink selflink">استان همدان</a> با مرکزیت: <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> </th> <th><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شهرستان">شهرستان</a> </th> <th><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_(%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C)" title="بخش (تقسیمات کشوری)">بخش</a> </th> <th><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A8%D8%AE%D8%B4" title="مرکز بخش">مرکز بخش</a> </th></tr> <tr> <td rowspan="26"><div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <div role="img" class="noresize" style="width: 300px; line-height: 1; text-align: center; background-color: #ffffff; position: relative;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamedan_Map-NoLabel.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Hamedan_Map-NoLabel.svg/300px-Hamedan_Map-NoLabel.svg.png" decoding="async" width="300" height="358" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Hamedan_Map-NoLabel.svg/450px-Hamedan_Map-NoLabel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Hamedan_Map-NoLabel.svg/600px-Hamedan_Map-NoLabel.svg.png 2x" data-file-width="822" data-file-height="980" /></a></span> <div style="position:absolute;text-align:center;left:152px;top:174px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">همدان</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:221px;top:121px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="شهرستان فامنین">فامنین</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:177px;top:49px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">رزن</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:60px;top:61px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="شهرستان کبودرآهنگ">کبودرآهنگ</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:82px;top:145px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">بهار</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:18px;top:184px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">اسدآباد</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:152px;top:276px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">ملایر</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:65px;top:227px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">تویسرکان</a></div> <div style="position:absolute;text-align:center;left:58px;top:296px"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">نهاوند</a></div> </div> </div> </td> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">همدان</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%B1%D8%A7" title="بخش شرا">شرا</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%82%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="قهاوند">قهاوند</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="بخش مرکزی شهرستان همدان">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="4"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">ملایر</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AC%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="بخش جوکار">جوکار</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="جوکار">جوکار</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86" title="بخش سامن">سامن</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86" title="سامن">سامن</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="بخش مرکزی شهرستان ملایر">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B2%D9%86%D8%AF" title="بخش زند">زند</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87_(%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1)" title="زنگنه (ملایر)">زنگنه</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="4"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">نهاوند</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D8%B2%D9%84" title="بخش خزل">خزل</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="فیروزان">فیروزان</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="بخش مرکزی شهرستان نهاوند">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%B4%D8%AA" title="بخش زرین‌دشت">زرین‌دشت</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D9%88%D9%84" title="برزول">برزول</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="بخش گیان">گیان</a> </td> <td><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گیان">گیان</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">تویسرکان</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%82%D9%84%D9%82%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="بخش قلقل رود">قلقل رود</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%81%D8%AC" title="فرسفج">فرسفج</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="بخش مرکزی شهرستان تویسرکان">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="3"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="شهرستان کبودرآهنگ">کبودرآهنگ </a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D9%BE%D9%87" title="بخش گل‌تپه">گل‌تپه</a> </td> <td><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D9%BE%D9%87_(%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF)" title="گل‌تپه (کبودرآهنگ)">گل‌تپه</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="بخش مرکزی شهرستان کبودراهنگ">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="کبودرآهنگ">کبودرآهنگ</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D9%88" title="بخش شیرین‌سو">شیرین‌سو</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D9%88" title="شیرین‌سو">شیرین‌سو</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">اسدآباد</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="بخش مرکزی شهرستان اسدآباد">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="اسدآباد (همدان)">اسدآباد</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="بخش پیرسلمان">پیرسلمان</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="آجین">آجین</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="3"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">بهار</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="بخش لالجین">لالجین</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="لالجین">لالجین</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="بخش مرکزی شهرستان بهار">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="بهار (شهر)">بهار</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1)" class="mw-redirect" title="بخش صالح‌آباد (شهرستان بهار)">صالح آباد</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="صالح‌آباد (همدان)">صالح‌آباد</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">رزن</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="بخش سردرود">سردرود</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%82_(%D8%B1%D8%B2%D9%86)" title="دمق (رزن)">دمق</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="بخش مرکزی شهرستان رزن">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="رزن">رزن</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="شهرستان فامنین">فامنین</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="بخش مرکزی شهرستان فامنین">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect mw-disambig" title="فامنین (شهر)">فامنین</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AE%D9%88%D8%B1" title="بخش پیشخور">پیشخور</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%AE%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="پیشخور (صفحه وجود ندارد)">پیشخور</a> </td></tr> <tr> <td rowspan="2"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="شهرستان درگزین">درگزین</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="بخش مرکزی شهرستان درگزین">مرکزی</a> </td> <td><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="قروه درگزین">قروه درگزین</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بخش شاهنجرین">شاهنجرین</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="شاهنجرین">شاهنجرین</a> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table> <tbody><tr> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg/250px-Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg.png" decoding="async" width="250" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg/375px-Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg/500px-Hamadan_Map_-_Bakhsh.svg.png 2x" data-file-width="822" data-file-height="980" /></a><figcaption>نقشه استان همدان با تفکیک بخش‌ها</figcaption></figure> </td> <td> </td> <td> </td> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamadan_Map_-_Towns.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Hamadan_Map_-_Towns.svg/250px-Hamadan_Map_-_Towns.svg.png" decoding="async" width="250" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Hamadan_Map_-_Towns.svg/375px-Hamadan_Map_-_Towns.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Hamadan_Map_-_Towns.svg/500px-Hamadan_Map_-_Towns.svg.png 2x" data-file-width="822" data-file-height="980" /></a><figcaption>نقشه استان همدان با تفکیک دهستان‌ها</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مردم"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.AF.D9.85"></span>مردم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: مردم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamadan_Province_Ethnic_Map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Hamadan_Province_Ethnic_Map.png/350px-Hamadan_Province_Ethnic_Map.png" decoding="async" width="350" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Hamadan_Province_Ethnic_Map.png/525px-Hamadan_Province_Ethnic_Map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Hamadan_Province_Ethnic_Map.png/700px-Hamadan_Province_Ethnic_Map.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="947" /></a><figcaption>پراکنش جمعیتی اقوام در استان همدان</figcaption></figure><p>وبگاه استانداری همدان اقوام ساکن این استان را اینگونه معرفی می‌کند:<sup id="cite_ref-hamedanpolitic_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><ul><li>فارسی‌زبان‌ها ساکن در شهر <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> و اسدآباد این استان را معرفی می‌کند.<sup id="cite_ref-hamedanpolitic_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>مردم <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%D8%B1" title="مردم لر">لر</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%DA%A9" title="مردم لک">لک</a> ساکن جنوب این استان به خصوص در شهرستان‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">ملایر</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">نهاوند</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">تویسرکان</a>، روستاهای مهم</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سلولان">سلولان</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D9%88%D9%84" title="برزول">برزول</a>، <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="فیروزان">فیروزان</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="سرکان">سرکان</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گیان">گیان</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87_(%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1)" title="زنگنه (ملایر)">زنگنه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86" title="سامن">سامن</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="جوکار">جوکا</a><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="جوکار">ر</a>، و روستاهای حاشیه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="الوند">الوندکوه</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">شهرستان همدان</a> با بیش از ۲۵۶ روستا هستند.<sup id="cite_ref-hamedanpolitic2_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic2-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="مردم ترک">ترک‌ها</a> ساکن در شمال، غرب و شرق استان که در مجموع ساکن شهرستانهای <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="شهرستان کبودرآهنگ">کبودر آهنگ</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">بهار</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="شهرستان فامنین">فامنین</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">رزن</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="شهرستان درگزین">درگزین</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">اسدآباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">همدان</a>، و شمال ملایر و ۵۶۲ روستای استان همدان هستند.<sup id="cite_ref-hamedanpolitic_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF" title="مردم کرد">مردم کرد</a> را ساکن ۱۵۹ روستای همجوار با مرز استان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان کردستان">کردستان</a> به‌خصوص در شهرستان اسدآباد.<sup id="cite_ref-hamedanpolitic_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul></li> <li>همچنین استانداری همدان <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مسیحیان ایران">مسیحیان ایران</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="یهودیان ایرانی">یهودیان ایرانی</a> را نیز از دیگر اقوام ساکن در این استان معرفی می‌کند.<sup id="cite_ref-hamedanpolitic_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زبان"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86"></span>زبان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: زبان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>زبان ارتباطی و میانجی اقوام مختلف استان همدان <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a> است.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و زبان مرکز استان نیز فارسی با <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="گویش همدانی">گویش همدانی</a> می‌باشد.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="مردم آذری">آذری‌ها</a> بیشتر ساکنان نیمه شمالی استان و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%D8%B1" title="مردم لر">لرها</a> ساکن نیمه جنوبی استان هستند.<sup id="cite_ref-autogenerated1_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در استان همدان زبان‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ترکی آذربایجانی">ترکی آذربایجانی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="زبان لری">لری</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های کردی">کردی</a> رایج است، همچنین اقلیت‌ها به زبان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان ارمنی">زبان ارمنی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">عبری</a> صحبت می‌کنند.<sup id="cite_ref-autogenerated1_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آذری‌ها به‌طور عمده در نیمه شمالی استان که شامل<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> شهرستان‌های <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="رزن">رزن</a>،<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="کبودرآهنگ">کبودرآهنگ</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" class="mw-disambig" title="درگزین">درگزین</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="بهار (همدان)">بهار</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="فامنین">فامنین</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>و قسمت‌هایی از <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">شهرستان همدان</a> مانند شهر <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="جورقان">جورقان</a>، سکونت دارند. فارسی‌زبانان در شهرهای همدان٫ اسدآباد و روستاهای شهرستان سکونت دارند.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%84%D8%B1" title="مردم لر">لرها</a> در اکثریت شهرستان‌های جنوبی استان از قبیل <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="اسدآباد (همدان)">اسدآباد</a>، سکونت دارند. لرهای استان همدان با زبان لری فیلی صحبت می‌کنند<sup id="cite_ref-web.archive.org_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-web.archive.org-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="کرد">کردها</a> هم به جهت همجواری با استان های کردنشین عمدتاً در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">شهرستان اسدآباد</a> هستند و زندگی می‌کنند.<sup id="cite_ref-web.archive.org_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-web.archive.org-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="عشایر_استان"><span id=".D8.B9.D8.B4.D8.A7.DB.8C.D8.B1_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>عشایر استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: عشایر استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان امور عشایر ایران">سازمان امور عشایر ایران</a> طبق سرشماری سال ۱۳۸۷ خورشیدی جمعیت عشایر ییلاقی این استان را ۱۱٫۵۰۰ نفر و ۳٫۰۰۰ خانواده معرفی می‌کند. همچنین جمعیت قشلاقی ساکن در این استان را ۹٫۸۸۱ نفر و ۱٫۸۶۷ خانوار معرفی می‌کند. همدان هجدهمین استان از نظر جمعیت عشایر است و یک درصد جمعیت این استان را عشایر تشکیل می‌دهند که ۹۵٫۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این استان را در اختیار دارند. همچنین ۶۰٫۵ درصد از عشایر همدان باسواد هستند.<sup id="cite_ref-ashayer_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-ashayer-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ایلات لر <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="ایل زیار">زیار</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF" title="ایل ترکاشوند">ترکاشوند</a>، حسنوند، خزایی، و کرد و ترک جمور، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="شاهسون‌ها">شاهسون‌ها</a>، بغدادی، و طوایف یارمطاقلو، ظهرابی، نیازی، ملیجانی، مرشدی، رحمتی، سلیمانی، نظری، میرزاجان، ولیزاده ساکن این استان بوده و طایفه شاهسون با ۲۱۴ خانوار بزرگ‌ترین طایفه ساکن در این استان است. همچنین <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%D9%85%DA%AF%D8%B3%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه مگسه (صفحه وجود ندارد)">طایفه مگسه</a> با ۱۴۲ خانوار و <a href="/w/index.php?title=%D8%B7%D8%A7%DB%8C%D9%81%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="طایفه کورانی (صفحه وجود ندارد)">طایفه کورانی</a> با ۳۸ خانوار از بزرگ‌ترین طوایف ساکن در این استان به‌شمار می‌آیند.<sup id="cite_ref-ashayer_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-ashayer-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>شهرستان‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">همدان</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">اسدآباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">بهار</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">تویسرکان</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">ملایر</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">نهاوند</a> از مهم‌ترین سکونتگاه‌های عشایر در این استان به‌شمار می‌روند.<sup id="cite_ref-ashayer_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-ashayer-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دین_و_مذهب"><span id=".D8.AF.DB.8C.D9.86_.D9.88_.D9.85.D8.B0.D9.87.D8.A8"></span>دین و مذهب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: دین و مذهب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بیشتر ساکنان استان، مسلمان و پیرو مذهب شیعه‌اند. در بعضی مناطق، مذهب <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="اهل سنت">اهل سنت</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a> نیز وجود دارند. در ضمن اقلیت‌های مذهبی مانند <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="مسیحی">مسیحی</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودی</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="بهایی">بهایی</a> نیز، به تعداد بسیار اندکی، ساکن هستند. از عوامل مهم در شکل‌گیری و تداوم حضور جامعه یهودیان در شهر همدان آرامگاه یا بُقعه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1_(%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA)" class="mw-redirect" title="استر (شخصیت)">اِستِر</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C" title="مردخای">مردخای</a> است. این آرامگاه از مهم‌ترین زیارتگاه‌های یهودیان ایران به‌شمار می‌رود. از مذاهبی که در قانون اساسی به رسمیت شناخته نشده‌اند اما دارای پیروانی در استان همدان می‌باشند می‌توان به <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="یارسان">یارسان</a> (اهل حق) و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="بهائیت">بهائیان</a> اشاره نمود. </p> <div class="barbox tright" style="overflow-x: auto;"> <div style="border:1px solid silver; font-size:88%; padding:0.4em; width:auto; background: white;"> <table style="text-align:right; border-collapse:collapse; width:100%;"> <tbody><tr style="background:#ddd"><th style="text-align:center;" colspan="5">دین مردم استان همدان</th></tr> <tr style="font-size:88%; height:4px;"> <td colspan="2" style="padding:0 4px; text-align:right;"></td> <td style="width:100px; text-align:right;"></td> <td colspan="2" style="padding:0 4px; width:1em; text-align:right;"></td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">شیعه</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:lime; width:99.5%; overflow: hidden;"> </div></td> <td colspan="2" style="padding-right: 1.2em; padding-left: 0.4em; text-align: left;"> ۹۹٫۵٪</td> </tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-left: 0.4em; padding-right: 0.4em; min-width: 8em;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B1" class="mw-disambig" title="سایر">سایر</a></td> <td style="width: 100px; border-left: solid 1px silver; border-right: solid 1px silver;"><div style="background:orange; width:0.5%; overflow: hidden;"> </div></td> <td colspan="2" style="padding-right: 1.2em; padding-left: 0.4em; text-align: left;"> ۰٫۵٪</td> </tr> </tbody></table> </div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جمعیت"><span id=".D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C.D8.AA"></span>جمعیت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: جمعیت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>استان همدان با مساحت ۱۹۴۹۳ کیلومتر مربع، ۱/۲ درصد از مساحت کل کشور را در بر می‌گیرد، در حالی که ۲/۴۲ درصد از کل جمعیت کشور را در خود جای داده‌است. استان همدان در سال ۱۳۹۰، ۱٬۷۵۸٬۲۶۸ نفر سرشماری گردید. در این سال بعد خانوار ۵/۳ نفر، نسبت جنسی ۱۰۱، ۵۰/۲ درصد از جمعیت مرد، ۴۹/۸ درصد از جمعیت زن و میزان شهرنشینی ۵۹/۲ درصد بوده‌است. تراکم نسبی ۸۸ نفر در کیلومتر مربع استان همدان را در ردیف یکی از پرتراکم‌ترین استان‌های کشور قرار داده‌است. به‌ترتیب شهرستان‌های همدان، نهاوند، و بهار با تراکم‌های نسبی جمعیت ۲۱۰، ۱۱۸ و ۹۲ نفر در کیلومتر مربع پرتراکم‌ترین شهرستان‌های استان را تشکیل می‌دهند. برخورداری استان همدان از آب و هوای معتدل، زمین‌های هموار و حاصل‌خیز، کوهپایه‌ها، بهداشت و درمان از عوامل تراکم جمعیت بالاست. در همه جای استان، جمعیت به‌طور یکنواخت پراکنده نشده‌است. پرتراکم‌ترین شهرستان استان، <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> با ۱۵۶ نفر و کم‌تراکم‌ترین شهرستان استان، <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" class="mw-redirect" title="فامنین (همدان)">فامنین</a> با ۳۲ نفر در کیلومتر مربع بوده‌است. از دلایل تراکم زیاد جمعیت در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">شهرستان همدان</a> می‌توان به مرکزیت اداری و سیاسی استان، مهاجرپذیر بودن این شهرستان، مرکز خدمات رسانی، برخورداری از مراکز علمی و دانشگاهی، شرایط اشتغال بهتر، درآمد بیشتر و غیره اشاره نمود. مهاجرت از روستا به شهر در زمره مهم‌ترین مسائل اجتماعی و اقتصادی استان به‌شمار می‌آید. بیکاری و نبود فرصت‌های شغلی، درآمد کم در بعضی نقاط روستایی، نداشتن زمین کشاورزی، کمبود امکانات و مشکلات زندگی در روستا، وابستگی فامیلی در شهر و غیره باعث شده تا روستائیان به شهرهای استان یا به خارج از استان مهاجرت کنند. البته نرخ موالید در استان بالاست، ولی به دلیل عدم توسعه اقتصادی، استان دچار مهاجرفرستی شده‌است، لذا استان همدان یک استان مهاجرفرست است. به جز شهرستان همدان که رشد جمعیت مثبت داشته در بقیه شهرستان‌های استان بین دهه ۸۵ ‒ ۱۳۷۵ رشد جمعیت منفی بوده‌است. </p><p>جمعیت استان در ۵ دهه گذشته (۸۵ ‒ ۱۳۳۵) از ۶۹۵٬۰۲۸ نفر در سال ۱۳۳۵ به۱٬۷۰۳٬۲۶۷ نفر در سال ۱۳۸۵ افزایش یافته یعنی نزدیک به سه برابر شده‌است. بیش‌ترین آهنگ رشد بین ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۵ بوده اما به‌علت مهاجرفرستی شدید از ۱۳۶۵ به بعد، رشد جمعیت روند کاهشی داشته‌است (رشد ۰/۱۵ درصد). </p> <div style="width: 60%; float: none; margin-left: auto; margin-right: auto; margin-top: 0; margin-bottom: 0; border: 0; background: rgb(۱۰۰٪,۱۰۰٪,۱۰۰٪); font-size: smaller"><table style="width: 100%; background-color: rgb(100%100%100%)"><caption>هرم جمعیتی استان همدان در سال ۱۳۸۵<sup id="cite_ref-amariran_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-amariran-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></caption><tbody><tr style="text-align: center; background: inherit"><th>مردان</th><th>سن</th><th>زنان</th></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 17.433043478261%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۲۰٬۰۴۸ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۷۵+</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 16.652173913043%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۱۹٬۱۵۰</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 15.550434782609%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۱۷٬۸۸۳ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۷۰–۷۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 12.886086956522%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۱۴٬۸۱۹</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 15.778260869565%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۱۸٬۱۴۵ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۶۵–۶۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 15.153913043478%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۱۷٬۴۲۷</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 15.801739130435%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۱۸٬۱۷۲ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۶۰–۶۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 17.691304347826%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۲۰٬۳۴۵</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 18.104347826087%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۲۰٬۸۲۰ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۵۵–۵۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 21.875652173913%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۲۵٬۱۵۷</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 29.333913043478%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۳۳٬۷۳۴ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۵۰–۵۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 30.213043478261%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۳۴٬۷۴۵</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 36.068695652174%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۴۱٬۴۷۹ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۴۵–۴۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 35.664347826087%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۴۱٬۰۱۴</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 43.569565217391%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۵۰٬۱۰۵ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۴۰–۴۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 40.110434782609%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۴۶٬۱۲۷</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 49.146956521739%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۵۶٬۵۱۹ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۳۵–۳۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 49.571304347826%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۵۷٬۰۰۷</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 57.647826086957%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۶۶٬۲۹۵ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۳۰–۳۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 56.842608695652%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۶۵٬۳۶۹</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 72.635652173913%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۸۳٬۵۳۱ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۲۵–۲۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 70.892173913043%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۸۱٬۵۲۶</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 91.097391304348%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۱۰۴٬۷۶۲ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۲۰–۲۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 96.322608695652%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۱۱۰٬۷۷۱</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 99.339130434783%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۱۱۴٬۲۴۰ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۱۵–۱۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 98.870434782609%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۱۱۳٬۷۰۱</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 76.327826086957%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۸۷٬۷۷۷ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۱۰–۱۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 72.102608695652%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۸۲٬۹۱۸</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 54.42347826087%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۶۲٬۵۸۷ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۵–۹</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 51.507826086957%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۵۹٬۲۳۴</span></span></td></tr><tr><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; margin-right: auto; width: 52.817391304348%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; left: 100%; position: relative; text-align: left">۶۰٬۷۴۰ </span></span></td><th style="width: 15%; text-align: center;"><span style="display: block; width: 100%; overflow: hidden">۰–۴</span></th><td style="width: 42.5%;"><span style="display: block; width: 49.669565217391%; background: rgb(40%,40%,40%);"><span style="display: block; right: 100%; position: relative; text-align: right"> ۵۷٬۱۲۰</span></span></td></tr> </tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پوشاک"><span id=".D9.BE.D9.88.D8.B4.D8.A7.DA.A9"></span>پوشاک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: پوشاک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پوشاک مردم استان همدان شامل تن‌پوش‌ها، سرپوش‌ها و پای‌افزار است. با وجود این که چهار محور فرهنگی (فارس، ترک، لر، کرد) در استان قابل تمیز است، اما انواع و شیوه‌های پوشاک زنان و مردان مشابه است. بافت پارچه و کفش‌ها به خصوص گیوه پیش از ورود اجناس خارجی در روستاهای استان متداول بوده‌است. به ویژه گیوه‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> که آجیده نامیده می‌شود و جزء دست بافت‌های استان به‌شمار می‌آید.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="غذاهای_سنتی"><span id=".D8.BA.D8.B0.D8.A7.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B3.D9.86.D8.AA.DB.8C"></span>غذاهای سنتی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: غذاهای سنتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>الگوی خوراک و مواد غذایی تشکیل دهنده آن، تابع انواع محصولات کشاورزی و بومی موجود در منطقه است. در رژیم غذایی اهالی استان معمولاً محصولات کشاورزی به صورت <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="خشکبار">خشکبار</a> و تازه استفاده می‌شود. انواع آش شامل بروش، تله گنجی، کاچی، کلم قمری، بادمجان و آبگوشت، چنجه و نان‌ها شامل؛ گرده، کاک، کولره، ساجی، فتیر است. از جمله غذاهای اصیل همدان نوعی آبگوشت به اسم بُز باش است که مواد اصلی آن گوشت و سبزیجات خشک است. از انواع دیگر آبگوشت‌های اصیل استان همدان به اِیران شوربا و ترش شوربا می‌توان اشاره کرد. </p><p>اقسام شیرینی‌ها مانند: برساقی، سرجوق، باسلوق، و اگردک و پیکه چو و مرباها و ترشی‌ها نشان دهنده تنوع غذایی مردم است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سوغات"><span id=".D8.B3.D9.88.D8.BA.D8.A7.D8.AA"></span>سوغات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: سوغات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Pasas.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Pasas.JPG/250px-Pasas.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Pasas.JPG/375px-Pasas.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Pasas.JPG/500px-Pasas.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>کشمش <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></figcaption></figure> <p>تحفه‌های استان همدان برای مسافران بسیار زیاد است که می‌توان به کماج، کلوای نهاوند، گز آردی نهاوند ، خمیر صنل نهاوند، شیره انگور، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%85%D8%B4" title="کشمش">کشمش</a>، سیرتند، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%DA%86" title="انگشت‌پیچ">انگشت‌پیچ</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="قالی">قالی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%88%D9%87" title="گیوه">گیوه</a>، منبّت، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B3%D9%84" title="عسل">عسل</a>، نقل، گردو، سفال و سرامیک، خمیر صنل، حلواگردویی، روغن حیوانی، حلوا شکری،حلوا زرده صنایع چرم، گیاهان دارویی، صابون محلی و قیسی اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جشن_نوروز"><span id=".D8.AC.D8.B4.D9.86_.D9.86.D9.88.D8.B1.D9.88.D8.B2"></span>جشن نوروز</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: جشن نوروز"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در استان همدان نیز همچون دیگر نقاط ایران <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="نوروز">عید نوروز</a> جایگاه ویژه‌ای دارد و همیشه با آداب و سنن خاصی برگزار می‌گردد. مردم با شروع ماه اسفند به خانه تکانی می‌پردازند و به استقبال عید و سال جدید می‌روند و نوروز عملاً از آخرین چهارشنبه سال آغاز می‌شود. در این شب مراسم دیگری نیز در قدیم مرسوم بوده‌است که از فالگوش ایستادن توسط زنان، قاشق زنی که به‌صورت پوشیده و پنهان بر در خانه‌های اهل محل انجام می‌شد و فال مهره که با خواندن شعرهای عامیانه و ملی همراه بود را می‌توان نام برد. پس از تحویل سال معمولاً افراد کوچک‌تر خانواده به دیدار بزرگان فامیل می‌روند و آن‌ها نیز متقابلاً به بازدید آن‌ها می‌پردازند.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ورزش"><span id=".D9.88.D8.B1.D8.B2.D8.B4"></span>ورزش</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: ورزش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/0/01/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png/300px-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png" decoding="async" width="300" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/0/01/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png/450px-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/0/01/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png/600px-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.png 2x" data-file-width="3000" data-file-height="3000" /></a><figcaption> ورزش‌های زمستانی دربند <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></figcaption></figure> <p>شهر همدان دارای ۴۸ هیئت ورزشی و دو تیم به نام‌های <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="باشگاه فوتبال شهرداری همدان">باشگاه فوتبال شهرداری همدان</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D8%B3_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="باشگاه فوتبال پاس همدان">باشگاه فوتبال پاس همدان</a> به ترتیب در لیگ دسته اول و دوم فوتبال ایران است.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>البته در سایر شهرستان‌های استان و استان همدان باشگاه فوتبال وجود دارد. اما به تازه‌کار هستند یا در <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%DA%AF_%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="لیگ فوتبال استان همدان">لیگ فوتبال استان همدان</a> یا در رقابت‌های پایین کشوری. </p><p>ورزش باستانی در استان همدان دارای سابقه دیرینه‌ای است. <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رشیدالدین فضل‌الله همدانی">خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی</a> (۷۱۷–۶۴۸ ه‍.ق) در جامع التواریخ و عطاءالملک جوینی (۶۸۱–۶۲۳ ه‍.ق) در تاریخ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8C" title="تاریخ جهانگشای">جهانگشای جوینی</a> شرحی در مورد سابقه پهلوانی در همدان نوشته و پیروزی و مبارزه پهلوان فیله همدانی با پهلوان بزرگ <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" title="مغول">مغول</a> را شرح داده‌اند. در حال حاضر شهر همدان دارای ۵ زورخانه است. زورخانه پهلوان علی میرزا زیر نظر اداره تربیت بدنی اداره می‌شود. همچنین زورخانه سعادت و زورخانه همه‌کسی (الوند سابق) از جمله زورخانه‌های قدیمی <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> هستند که قدمت آن‌ها به بیش از ۸۰ سال می‌رسد و همان بافت باستانی و گذشته را دارند.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>نخستین ورزشگاه اسب سواری شهر همدان در سال ۱۳۵۴ شمسی در شمال غربی همدان، میدان قائم، ابتدای چهار باغ ارم، تأسیس شد. تیم سوارکاری جوانان همدانی، در سال ۱۳۷۹ به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران، در مسابقات جهانی هندوستان شرکت نمود و نایب قهرمان این دوره از مسابقات گردید. همچنین پیست سوارکاری دیگری نیز به نام باشگاه سوارکاری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن‌سینا</a> در شهر همدان دایر است و در زمینه آموزش سوارکاری و نگهداری اسب، برای افراد شش سال به بالا عضوگیری می‌نماید. </p> <table style="text-align: center;" class="wikitable sortable" border="1"> <caption>مدال آوران المپیکی استان همدان<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hamedan.isna_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-hamedan.isna-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="background: #FFCC00; color:#000000">نام </th> <th style="background: #FFE88C; color:#000000">رشته ورزشی </th> <th style="background: #FFE88C; color:#000000">دوره </th> <th style="background: #FFE88C; color:#000000">عنوان </th></tr> <tr> <td style="background: #FFCC00; color:#000000">مسعود مصطفی جوکار</td> <td>کشتی آزاد</td> <td>۲۰۰۴ - آتن (یونان)</td> <td>نقره </td></tr> <tr> <td style="background: #FFCC00; color:#000000">علیرضا حیدری</td> <td>کشتی آزاد</td> <td>۲۰۰۴ - آتن (یونان)</td> <td>برنز </td></tr> <tr> <td style="background: #FFCC00; color:#000000">صادق گودرزی</td> <td>کشتی آزاد</td> <td>۲۰۱۲ - لندن (انگلستان)</td> <td>نقره </td></tr></tbody></table> <p>هاکی همدان در سال ۱۳۵۲ تشکیل شد و در همان سال در مسابقه مجموعه آزادی تهران مقام سوم را به دست آورد. اخیراً تیم هاکی زنان همدان نیز فعالیت خود را آغاز کرده‌است. تیم هاکی همدان هم‌اکنون یکی از پایگاه‌های مهم هاکی کشور است و تاکنون بیش از ۱۷ مقام قهرمانی، نایب قهرمانی و سومی کشور را به دست آورده‌است. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nwdn_file_temp_1622371642850(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg/220px-Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg" decoding="async" width="220" height="313" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg/330px-Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg/440px-Nwdn_file_temp_1622371642850%281%29.jpg 2x" data-file-width="1440" data-file-height="2048" /></a><figcaption>نمایی از <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="پیست اسکی تاریک دره">پیست اسکی تاریک دره</a> از <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="میدان میشان">میدان میشان</a></figcaption></figure> <p>نخستین پیست اسکی همدان در سال ۱۳۵۴ در انتهای چهارباغ ارم، جنب پیست اسب‌سواری آغاز به کار کرد که بعدها هیئت اسکی در سال ۱۳۶۴ به علت بارش کم برف آن را به منطقه تاریک‌دره واقع در دامنه الوندکوه و ۱۰ کیلومتری جنوب همدان، منتقل کرد. <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="پیست اسکی تاریک دره">پیست اسکی تاریک دره</a> در بین پیست‌های اسکی ایران کمترین مسافت را تا مرکز شهر دارد. ورزشکاران این رشته در همدان توانسته‌اند در مسابقات کشوری به مقامی انفرادی و تیمی قابل توجهی دست یابند. </p><p>در رشته ورزشی <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C_(%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4)" title="کشتی (ورزش)">کشتی</a> استان همدان ورزشکاران پر افتخاری دارد. <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AA%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="غلامرضا تختی">تختی</a>، همچنین افرادی چون صادق گودرزی، برادران جوکار، جمال میرزایی، مهران میرزایی، محمدحسین سلطانی و سعید ابراهیمی جزو نامداران کشتی این استان به‌شمار می‌روند. </p><p>از اماکن مهم ورزشی استان می‌توان به مجموعه ورزشی علیمرادیان <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a> با بیش از ۱۴هکتار وسعت و برخوردار بودن از فضاهای ورزشی مختلف همچون استخر، زمین‌چمن، سالن <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="فوتسال">فوتسال</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DB%8C%D8%B3_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B2" title="تنیس روی میز">پینگ پنگ</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="بدن‌سازی">بدن‌سازی</a> سالن سرپوشیدهٔ ۶هزار نفری، زمین چمن ۱۵هزار نفری و خوابگاه می‌تواند بسیاری از دغدغه‌های ورزش استان و شهرستان را رفع کند ازاین مجموعهٔ خیر ساز به مدت ۱۰ سال به‌عنوان المپیک غرب کشور استفاده می‌شد همچنین در شهر همدان ورزشگاه <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%AD" title="محمد مفتح">شهید مفتح</a>، ورزشگاه شهدای قدس (که قدمتی ۵۰ ساله دارد)، مجموعه ورزشی <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AA%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="غلامرضا تختی">تختی</a> و ورزشگاه ملت را می‌توان اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جغرافیای_استان"><span id=".D8.AC.D8.BA.D8.B1.D8.A7.D9.81.DB.8C.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>جغرافیای استان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: جغرافیای استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>استان همدان یکی از استان‌های غربی کشور است که استان‌های هم‌جوار شمالی، شرقی، جنوبی و غربی آن به ترتیب <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">قزوین</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">مرکزی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان لرستان">لرستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان کردستان">کردستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a> می‌باشند. </p><p>این استان در سال ۱۳۵۲ از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="استان پنجم">استان پنجم</a> ایران با مرکزیت <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="کرمانشاه">کرمانشاه</a> جدا و مستقل شد.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>استان همدان بین ʺ۱۱ ʹ۵۹ ˚۳۳ تا ʺ۲۷ʹ۴۴˚۳۵ عرض شمالی و ʺ۲۳ ʹ۴۴ ˚۴۷ تا ʺ۵۱ ʹ۲۷ ˚۴۹ طول شرقی قرار دارد. مساحت این استان ۲۰۱۷۳ کیلومتر مربع است. </p><p>استان همدان از استان‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کوهستان">کوهستانی</a>، مرتفع، سرد و بادخیز کشور محسوب می‌شود. ناهمواری‌ها در استان همدان به شکل‌های مختلف ایجاد شده‌است که عامل مهم این تغییر شکل ناهمواری‌ها، وجود آب‌های روان است که در استان همدان جاری هستند، به‌طوری‌که این آب‌ها در برخی مناطق مرتفع با تخریب ارتفاعات و انباشتن آبرفت‌ها در مناطق پست سبب کاهش ارتفاع کوه‌ها، ایجاد <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B4%D8%AA" title="دشت">دشت‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="دره">دره‌های</a> زیادی شده‌اند. در برخی مناطق نیز، شدت عمل آب‌های روان به حدی بوده‌است که شکل ناهمواری‌ها به کل عوض کرده و باعث معکوس شدن شکل ناهمواری‌ها شده‌است، به‌طوری‌که کوه را به دره تبدیل کرده و درهٔ عمیق دوره‌های گذشته، را به صورت کوه درآورده است.<sup id="cite_ref-iran.ir_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-iran.ir-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زمین‌شناسی‌"><span id=".D8.B2.D9.85.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C.E2.80.8C"></span>زمین‌شناسی‌</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: زمین‌شناسی‌"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از دیدگاه لرزه‌زمین‌ساخت، منطقه <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> در ایالت لرزه‌زمین‌ساخت ایران مرکزی و در ایالت <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="پیرانشهر">پیرانشهر</a>-<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="اصفهان">اصفهان</a> قرار دارد. گرچه این ایالت یکی‌ از ایالت‌های نسبتا آرام از نظر لرزه‌خیزی است، ولی‌ <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> و محدوده جنوب و جنوب باختری آن فعالیت بیشتری نسبت به مناطق دیگر این ایالت دارد. <sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ارتفاعات_استان"><span id=".D8.A7.D8.B1.D8.AA.D9.81.D8.A7.D8.B9.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>ارتفاعات استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: ارتفاعات استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Na07285.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Na07285.jpg/296px-Na07285.jpg" decoding="async" width="296" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Na07285.jpg/444px-Na07285.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Na07285.jpg/592px-Na07285.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="کوهستان الوند">کوهستان الوند</a></figcaption></figure> <p>ارتفاعات استان همدان، بیشتر در جهت شمال غربی جنوب شرقی و در شمال، مرکز و جنوب قرار گرفته‌اند و هر یک از این ارتفاعات، شامل بخشی از کوه‌های مختلف ایران است: </p> <ul><li>ارتفاعات شمالی: در قسمت شمال شرقی استان و در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">شهرستان رزن</a> قرار دارد و به <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D8%AE%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سلسله جبال خرقان">سلسله جبال خرقان</a> شناخته می‌شوند و مرز بین استان همدان و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">استان قزوین</a> را تشکیل می‌دهند. جنس کوه‌های این بخش، از <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="سنگ آذرین">سنگ‌های آذرین</a> بیرونی و سنگ‌های آهکی تشکیل شده‌است.</li> <li>ارتفاعات میانی: شامل سلسله کوه‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="کوهستان الوند">الوند</a> است که به موازات ارتفاعات شمالی، از مرزهای غربی و از کوه <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D9%84_%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="چهل چشمه">چهل چشمه</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کردستان">کردستان</a> شروع شده و در شرق استان به بلندی‌های <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%AF" title="راسوند">راسوند</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a> متصل می‌شود. قلهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="الوند">الوند</a> با ارتفاع ۳۵۷۴ متر از سطح دریا در این سلسله کوه قرار دارد و مهم‌ترین کوه استان همدان است که در شهر <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> واقع شده‌است. این کوه به عنوان بزرگ‌ترین پدیدهٔ خارایی از دوران چهارم زمین‌شناسی به‌شمار می‌آید. این رشته‌کوه که جزو پیشکوه‌های داخلی زاگرس است در شمال‌غرب به کوه خدابنده‌لو سنندج و کوه چهل‌چشمه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کردستان">کردستان</a> و از جنوب شرق به ارتفاعات راسوند و کوه وفس اراک متصل می‌شود. جنس ارتفاعات الوند <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرانیتی (صفحه وجود ندارد)">گرانیتی</a> بوده و دارای کوه‌های صخره‌ای و سنگی است.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>ارتفاعات جنوبی: این ارتفاعات که به کوه‌های <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88" class="mw-disambig" title="گرو">گرو</a> یا <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-disambig" title="گرین">گرین</a> نامیده می‌شوند مانند ارتفاعات شمالی و میانی استان، جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی دارند و بخشی از سلسله کوه‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%B3" title="زاگرس">زاگرس</a> محسوب می‌شوند. این کوه‌ها به صورت دیواره‌ای مرز بین استان‌های همدان و<a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="لرستان">لرستان</a> را تشکیل می‌دهند و جنس آنها، از <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%DA%A9" title="سنگ آهک">سنگ‌های آهکی</a> است. مرتفع‌ترین قلهٔ این سلسله کوه‌ها به نام کوه <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%87_%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B4" title="قله ولاش">ولاش</a> به ارتفاع ۳۶۳۹ متر، حد فاصل استان‌های همدان و لرستان است.</li> <li><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Garin-Gamasiab.jpg" class="mw-file-description"><img alt="نمایی از کوه گرین در جادهٔ گاماسیاب نهاوند" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Garin-Gamasiab.jpg/298px-Garin-Gamasiab.jpg" decoding="async" width="298" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Garin-Gamasiab.jpg/447px-Garin-Gamasiab.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Garin-Gamasiab.jpg/596px-Garin-Gamasiab.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="618" /></a><figcaption>نمایی از کوه گرین در جادهٔ گاماسیاب نهاوند</figcaption></figure>کوه‌های پراکنده: در حد فاصل ارتفاعات شمالی، میانی و جنوب شرقی استان، کوه‌هایی به‌طور پراکنده قرار گرفته‌اند که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به <a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="چنگ الماس">چنگ الماس</a>، قلی‌آباد و قره داغ را در شهرستان <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="کبودرآهنگ">کبودرآهنگ</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1_%D8%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="لشکر در (صفحه وجود ندارد)">لشکر در</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" class="mw-disambig" title="کوه سفید">کوه سفید</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="کوه سرده">کوه سرده</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D9%87" title="کوه گرمه">کوه گرمه</a> در شهرستان <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a>، کمر زرد در شمال نهاوند، گلیان در جنوب تویسرکان و خان گرمز را در غرب <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> را نام برد.<sup id="cite_ref-iran.ir_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-iran.ir-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دشت‌های_استان"><span id=".D8.AF.D8.B4.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>دشت‌های استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: دشت‌های استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دشت‌های استان در دو نوع دشت‌ها و دشت‌های فرسایشی یا <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D9%88%D8%AA" title="دشت لوت">دشت‌</a>های کاوشی دسته‌بندی می‌شوند. دشت‌های تراکمی در اثر انباشت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="آبرفت">آبرفت‌</a>ها در مناطق پست به وجود آمده‌اند (دشت بزرگ اسدآباد) و دشت‌های فرسایشی نیز در اثر تخریب و جا به جایی مواد سازندهٔ کوه‌ها و ارتفاعات به وجود آمده‌اند. در کوهستان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%8C_%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%A8" title="الوند، زرداب">الوند،</a> دشت‌های کوچکی وجود دارد، که سطح آن‌ها از چمن زار پوشیده شده و چشمه‌های زیادی در آن‌ها جاری است و با توجه به اینکه از سطوح مسطحی برخوردارند، به صورت محل استراحت و اتراق کوهنوردان درآمده‌اند. از این دشت‌های کوچک می‌توان به <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="میدان میشان">میدان میشان</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1" title="تخت نادر">تخت نادر</a>، چمن شاه نظر و تخت رستم اشاره کرد.<sup id="cite_ref-iran.ir_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-iran.ir-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/1/1e/%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg/159px-%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg" decoding="async" width="159" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/1/1e/%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg/238px-%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/1/1e/%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg/318px-%D9%84%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%81_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="1280" /></a><figcaption> لاله واژگون اطراف <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رودهای_استان"><span id=".D8.B1.D9.88.D8.AF.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>رودهای استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: رودهای استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>رودهای استان همدان که از <a href="/wiki/%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B1_(%D8%B4%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF)" title="چشمه سار (شازند)">چشمه‌سارها</a> و کوه‌های استان تغذیه می‌شوند، معمولاً در فصل <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تابستان">تابستان</a> با افزایش دمای هوا، به جز رود <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%A8" class="mw-redirect" title="گاماسیاب">گاماسیاب</a> در نهاوند و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="سیمینه‌رود">سیمینه‌رود</a>، سایر رودها خشک یا به پایین‌ترین سطح آب‌دهی خود می‌رسند. مهم‌ترین رودهای استان همدان عبارتند از: رود <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%86%D8%A7%DB%8C" class="mw-disambig" title="قره‌چای">قره‌چای</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="رود تلوار">رود تلوار</a>، رود <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="سیمینه‌رود">سیمینه‌رود</a>، رود خاکو، رود <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%DA%AF" title="دره مرادبیگ">دره مرادبیگ</a>، رود <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="دره عباس‌آباد">عباس‌آباد</a>، رود گردنهٔ اسدآباد، رود همه‌کسی و رود ارزانفود.<sup id="cite_ref-iran.ir_29-3" class="reference"><a href="#cite_note-iran.ir-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آب_و_هوای_استان"><span id=".D8.A2.D8.A8_.D9.88_.D9.87.D9.88.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>آب و هوای استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: آب و هوای استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>آب وهوای استان، تحت تأثیر عرض جغرافیایی، ارتفاع، مکان، امتداد کوه‌ها و فاصله از دریاست. به‌طور کلی آب و هوای استان در نتیجه وجود کوه‌های مرتفع، رودخانه‌ها و پستی و بلندی‌های زیاد، به شدت متغیر است. <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زمستان">زمستان‌</a>های این استان سرد، پر برف و باران و در تابستان‌ها دما معتدل است. توده‌های هوایی که استان را تحت تأثیر قرار می‌دهند: </p> <ol><li>توده‌های غربی: این توده‌های هوا در ماه‌های مرطوب سال یعنی از آبان تا <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="خرداد">خرداد</a>، از غرب، جنوب غرب و شمال غرب وارد کشور شده و موجب کاهش نسبی دما در سطح استان و بارندگی در استان می‌شود.</li> <li>توده‌های شمالی: این توده هوا در ماه‌های سرد سال از عرض‌های شمالی وارد استان می‌شوند و باعث کاهش دما و بارندگی به صورت برف در استان می‌شوند.</li> <li>توده‌های جنوبی: این توده هوا در ماه‌های گرم سال از عرض‌های جنوبی وارد استان شده و موجب افزایش دما و کاهش یا قطع بارندگی می‌شوند.<sup id="cite_ref-iran.ir_29-4" class="reference"><a href="#cite_note-iran.ir-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نواحی_استان"><span id=".D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AD.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>نواحی استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: نواحی استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در استان <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> با وجود بارندگی سالانه ۳۴۳ میلی‌متری بیابان وجود ندارد و دربرخی مناطق که بارندگی بیشتر است خاک حاصلخیزی وجود دارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جنگل‌های_استان"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>جنگل‌های استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: جنگل‌های استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در استان پوشش گیاهی جنگلی در سطوح محدود و پراکنده مشاهده می‌شود مثل جنگل گیان نهاوند به عنوان تنها جنگل طبیعی استان همدان جز و یکی از مناطق حفاظت شده جنگلی به‌شمار می‌آید. پوشش گیاهی جنگلی از نظر وضعیت به دو دسته جنگل‌های تنک و جنگل‌های مخروبه تقسیم می‌شود. جنگل‌های تنک به مساحت ۲۰۵ هکتار در گیان و زرین باغ در شهرستان نهاوند و جنگل‌های مخروبه به مساحت ۵۲۶۶ هکتار در ارتفاعات گرو در شهرستان نهاوند و بخشی نیز در شهرستان‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a> و همدان و شهر صالح آباد مشاهده می‌شود.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>از گونه‌های درختی این جنگل‌ها می‌توان به <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B7" title="بلوط">بلوط</a>، کیکم (افرا جنگلی)، داغداغان، گلابی وحشی و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D8%B4%DA%A9" title="زبان گنجشک">زبان گنجشک</a> و از گونه‌های درختچه‌ای به <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="بادام کوهی">بادام کوهی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%98%D9%86_(%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA)" title="ارژن (درخت)">ارژن،</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%81%D9%86%D9%87_(%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87)" title="دافنه (سرده)">دافنه</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%82" title="سماق">سماق</a> اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مراتع_استان"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D8.B9_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>مراتع استان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: مراتع استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>امروزه با توجه به افزایش جمعیت، نیاز بیشتری به فراورده‌های دامی احساس می‌شود. از طرفی کیفیت و کمیّت علوفه در سطح مراتع، می‌تواند منبع بسیار مناسبی برای تأمین غذای مورد نیاز دام باشد؛ بنابراین، نقش مراتع در تأمین مواد غذایی از اهمیت بالایی برخورداراست.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>با توجه به عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای تخمین زده می‌شود که وسعت مراتع استان در حدود ۹۰۰ هزار هکتار می‌باشد که۵/۴۶ درصد مساحت استان را به‌خود اختصاص داده می‌دهد. این مراتع در سرتاسر استان پراکنده‌اند و گونه‌های گیاهی بسیار متنوعی در آن‌ها دیده می‌شود. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زندگی_جانوری"><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D8.AC.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>زندگی جانوری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: زندگی جانوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>موقعیت مناسب جغرافیایی استان همدان در ناحیه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کوهستان">کوهستانی</a> غرب کشور و شرایط <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8_%D9%88_%D9%87%D9%88%D8%A7" class="mw-redirect" title="آب و هوا">آب و هوا</a>یی و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پوشش گیاهی">پوشش گیاهی</a> آن موجب شده که از گذشته دور شرایط مساعدی برای پیدایش <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="زیستگاه">زیستگاه</a> انواع حیات جانوری فراهم شود که متأسفانه در چند دهه اخیر عواملی از قبیل حضور <a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-disambig" title="شکارچیان">شکارچیان</a> غیرمجاز، خشکسالی‌های ناشی از تغییرات ناگهانی اقلیم، کم شدن آب تالاب‌ها و رودخانه‌ها، چرای بیش از حد و خارج از فصل دام‌ها در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B9" title="مرتع">مراتع</a>، صدمات جبران‌ناپذیری را به حیات جانوری استان وارد کرده‌است. </p><p>استان همدان در حال حاضر، دارای ۶ منطقه محافظت شده‌است که عبارتند از: <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%BE%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="گلپرآباد">گلپرآباد</a>، خانگُرمَز، <a href="/wiki/%D9%84%D8%B4%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="لشگردر">لشگردر،</a> شراء، <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="آلموبلاغ (صفحه وجود ندارد)">آلموبلاغ</a>، ملوسان و دو منطقه شکار ممنوع شیرین سو و آق‌گؤل. استان همدان با دارا بودن شش منطقه حفاظت شده ودو منطقه شکار ممنوع، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="زیستگاه">زیستگاه</a> بیش از ۲۱ گونه پستاندار، ۱۵۱ گونه پرنده، ۱۸ گونه خزنده و ۱۵۴۰ گونه گیاه است. گونه‌های شاخص و پراهمیت جانوری این استان عبارتند از: <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%DA%86%E2%80%8C%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B4" title="قوچ‌ومیش">قوچ و میش</a> ارمنی، کَل و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B2_%D9%88%D8%AD%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="بز وحشی">بز وحشی</a>، عقاب طلایی، میش مرغ و پرستوی دریایی نوک کاکایی. </p><p>منطقهٔ حفاظت شده خان گؤرمز در ۳۴ کیلومتری غرب شهرستان <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> واقع شده و دارای گونه‌های منحصربه‌فرد گیاهی و جانوری از جمله، کَل و بز است که از لحاظ ملی و بین‌المللی معروف بوده و هرساله تعداد قابل توجهی علاقه‌مندان طبیعت از این منطقه دیدن می‌نمایند. </p><p>منطقهٔ حفاظت شدهٔ لشگردر در جنوب شرقی شهر ملایر و در محاصره ۱۴ روستای مجاور از جمله جوزان، مانیزان، فروز، ازناوله، زنگنه و احمد روغنی است و به لحاظ طبیعت مساعد از نظر آب، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پوشش گیاهی">پوشش گیاهی</a> و شرایط اقلیمی، همواره زیستگاه مناسبی برای جانوران و پرندگان بوده‌است. </p> <dl><dt>برداشت سبزیجات کوهی و پیامد تخریب پوشش گیاهی کوه‌های همدان</dt></dl> <p>همدان از دیرباز قطب وجود <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="سبزیجات">سبزیجات</a> و گیاهان مختلف دارویی و خوراکی بوده‌است و با فرارسیدن فصل بهار دامنه‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="کوهستان الوند">الوند</a> همدان و سایر کوه‌ها شاهد رویش گیاهان و سبزیجات زیادی از جمله <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%DA%AF" class="mw-disambig" title="شنگ">شنگ</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%81%D8%B4%D9%87" title="بنفشه">بنفشه</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%86%D9%87" title="گزنه">گزنه</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87" title="بابونه">بابونه</a>، <a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%BA%DB%8C" class="mw-redirect" title="غازیاغی">غازیاغی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AE%D9%87" title="گیلاخه">گیلاخه</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1_(%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87)" title="کنگر (گیاه)">کنگر</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="کاسنی">کاسنی</a> و غیره است. اما در سال‌های اخیر هم‌زمان با رشد گیاهان و سبز شدن گونه‌های گیاهی مختلف در این مناطق، پای عده‌ای سودجو که اغلب افراد بیکار و مهاجر هستند به این دامنه‌ها گشوده شده و آن‌ها با توجه به رویکرد مردم همدان به مصرف برخی سبزیجات کوهی همانند <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B3" title="ریواس">ریواس</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1_(%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87)" title="کنگر (گیاه)">کنگر،</a> با برداشت بی‌حد و حصر و غیراصولی به قلع‌وقمع گونه‌های یادشده می‌پردازند. این افراد با هجوم و سرازیر شدن به دامنه‌های کوهستان‌های همدان و پرنمودن کیسه‌های خود از گیاهان و سبزیجات کوهی آن هم به صورت ریشه کن نمودن آن‌ها و با برداشت بی‌رویه و بدون رعایت شرایط خاص رشد این گیاهان به تخریب عرصه‌های زیستی این گیاهان می‌پردازند و آن‌ها را در میادینی همانند <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="میدان امام همدان">میدان امام همدان</a>، خیابان <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="باباطاهر">باباطاهر</a> و … به فروش می‌رسانند و هیچ مرجعی، نظارت و توجهی بر عملکرد آن‌ها ندارد و این قبیل افراد با خاطری آسوده به کار خود همچنان ادامه می‌دهند. کارشناسان معتقدند که باید از تخریب منابع حیاتی و پوشش گیاهی دامنه‌های الوند که می‌تواند باعث بهبود وضعیت اقلیم همدان گردد، جلوگیری شود چرا که این مناطق با اندک توجه می‌تواند به یکی از جاذبه‌های تفریحی همدان مبدل گردد.<sup id="cite_ref-تخریب_پوشش_گیاهی_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-تخریب_پوشش_گیاهی-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تولیدات_کشاورزی"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.84.DB.8C.D8.AF.D8.A7.D8.AA_.DA.A9.D8.B4.D8.A7.D9.88.D8.B1.D8.B2.DB.8C"></span>تولیدات کشاورزی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: تولیدات کشاورزی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>استان همدان به‌دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی، کیفیت مناسب آب و هوا، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9" title="خاک">خاک</a> مناسب و وجود نیروی خلاق و فعال، دارای قابلیت‌های تولیدی فراوان در زمینه محصولات کشاورزی بوده به‌گونه‌ای که می‌تواند علاوه بر تأمین نیازهای داخلی استان بخشی از نیازهای سایر مناطق را در زمینه محصولات کشاورزی بر طرف نماید. استان همدان در تولید <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="گردو">گردو</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1" title="سیر">سیر</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سیب‌زمینی">سیب‌زمینی</a> رتبه اول کشور را دارد<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و در تولید <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1" title="انگور">انگور</a> رتبه سوم و در تولید <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%85%D8%B4" title="کشمش">کشمش</a> رتبه دوم را به خود اختصاص داده‌است.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> استان همدان همچنین رتبه سوم تولید <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="گیاهان دارویی">گیاهان دارویی</a>، رتبه چهارم تولید <a href="/wiki/%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%84" title="شلیل">شلیل</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B1%DA%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="قارچ خوراکی">قارچ خوراکی</a>، رتبه پنجم تولید <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88" title="آلو">آلو</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%88" title="هلو">هلو</a>، رتبه ششم تولید <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%88" title="آلبالو">آلبالو</a> و رتبه هشتم تولید سیب و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%B9%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="زعفران">زعفران</a> را در کشور داراست. گیاهان دارویی استان شامل <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رازیانه">رازیانه</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="کالاندولا">کالاندولا</a> یا <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84_%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="گل همیشه بهار">گل همیشه بهار</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%86" title="آویشن">آویشن</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="گشنیز">گشنیز</a> است که عمدتاً در شهرستان‌های <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="رزن">رزن</a> کشت می‌شود، به‌طوری‌که شهرستان <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a> ۶۷ درصد گیاه <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B4%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="گشنیز">گشنیز</a> کشور را تولید می‌کند و در این زمینه مقام اول را در کشور داراست.<sup id="cite_ref-farsnews.ir_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-farsnews.ir-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در تولید <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%85" title="گندم">گندم</a> استان همدان دارای رتبهٔ سوم در کشور است.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این استان در تولید محصولات کشاورزی در میان ۱۰ استان برتر کشور قرار دارد و در بین استان‌های مجاور و همسایهٔ خود رتبهٔ اول را از آن خود کرده‌است.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به لحاظ سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a> با دارا بودن ۲۸ درصد مساحت باغات و ۳۸ درصد تولیدات باغبانی رتبه نخست، شهرستان نهاوند با دارا بودن ۱۸ درصد مساحت باغات و ۱۹ درصد تولیدات باغی رتبه دوم و شهرستان همدان نیز با دارا بودن ۱۳ درصد مساحت باغات و ۱۲ درصد تولیدات باغی رتبه سوم را در استان دارا است.<sup id="cite_ref-farsnews.ir_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-farsnews.ir-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="حمل_و_نقل_جاده‌ای_و_ریلی"><span id=".D8.AD.D9.85.D9.84_.D9.88_.D9.86.D9.82.D9.84_.D8.AC.D8.A7.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.D8.A7.DB.8C_.D9.88_.D8.B1.DB.8C.D9.84.DB.8C"></span>حمل و نقل جاده‌ای و ریلی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: حمل و نقل جاده‌ای و ریلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Na125.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Na125.jpg/278px-Na125.jpg" decoding="async" width="278" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Na125.jpg/417px-Na125.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Na125.jpg/556px-Na125.jpg 2x" data-file-width="596" data-file-height="350" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ایستگاه راه‌آهن ملایر">ایستگاه راه‌آهن ملایر</a></figcaption></figure> <p>استان همدان به‌دلیل موقعیت خاص جغرافیایی در غرب کشور به‌عنوان پخش کننده ترافیک در منطقهٔ غرب کشور به‌شمار می‌آید به‌طوری‌که ترافیک ۸ استان از استان همدان عبور می‌کند و ۷۰ درصد بار ترافیکی غرب کشور را تأمین می‌کند. </p><p>ایستگاه‌های راه‌آهن استان در شهرهای <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a> و <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="فیروزان">فیروزان</a> (نهاوند) و باباکمال <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> قرار دارند.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>این استان با داشتن بیش از پنج هزار کیلومتر راه و بزرگراه و ۸۵ کیلومتر از <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%87_%DB%B6_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="آزادراه ۶ (ایران)">آزادراه همدان - ساوه</a> و آزاد راه کربلا نقشی راهبردی و تعیین‌کننده در ترافیک غرب کشور دارد.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="صنایع_دستی"><span id=".D8.B5.D9.86.D8.A7.DB.8C.D8.B9_.D8.AF.D8.B3.D8.AA.DB.8C"></span>صنایع دستی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: صنایع دستی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Lalejin-hamedan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Lalejin-hamedan.jpg/200px-Lalejin-hamedan.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Lalejin-hamedan.jpg/300px-Lalejin-hamedan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Lalejin-hamedan.jpg/400px-Lalejin-hamedan.jpg 2x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a><figcaption>فروشگاه فروش سرامیک در لالجین</figcaption></figure> <p>استان همدان از مناطقی است که فرآورده‌های دستی آن شهرت زیادی در سطح کشور دارد و حتی برخی از صنایع دستی آن مانند صنعت سفالگری اهمیت صادراتی و جهانی دارند. این نوع صنایع دستی، علاوه‌بر جنبه مصرفی، از ویژگی‌های هنری برخوردارند که به‌صورت طرح‌ها، نقوش و رنگ‌های گوناگون ساخته می‌شوند. استان همدان به‌لحاظ تنوع تولیدات صنایع دستی رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده‌است.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برجسته‌ترین صنایع دستی استان، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="سفالگری">سفالگری</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="سرامیک‌سازی">سرامیک‌سازی</a> هستند که مرکز عمده آن <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="لالجین">لالجین</a> در ۲۰ کیلومتری شهر همدان است. پیشینه <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="سفالگری">سفالگری</a> در لالجین نزدیک به ۷۰۰ سال برآورد شده‌است به‌همین دلیل لالجین به پایتخت سفال ایران معروف است و در <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="یونسکو">یونسکو</a> ثبت جهانی شده‌است.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a> به‌عنوان شهر ملی مبل و منبت در لیست شهرهای صنایع دستی کشور ثبت شده‌است.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در استان همدان به‌دلیل فراوانی درختان گردو صنعت مبل و منبت در شهرستان‌های <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a> از رونق خوبی برخوردار است و بخش قابل توجهی از اقتصاد این شهرستان‌ها به آن وابسته است. در استان همدان ۸۰۰۰ کارگاه مبل و منبت وجود دارد و ۱۵۰۰۰ نفر در آنها مشغول به‌کار هستند<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌طوری‌که فقط ۶۰ درصد مبل و منبت کشور در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> در استان همدان تولید می‌شود.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> رشته مبل و منبت به‌نام همدان در فهرست آثار صنایع دستی کشور به ثبت ملی رسیده‌است.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از دیگر <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="صنایع دستی">صنایع دستی</a> چشمگیر استان همدان می‌توان به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="مرواربافی">مرواربافی</a> یا همان سبدبافی اشاره کرد. این صنعت در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> رواج دارد. وجود ترکه‌های چوب با کیفیت و مرغوب در این شهرستان از عوامل مؤثر در رشد این صنعت دستی در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> است. به‌دلیل همین کیفیت مناسب ترکه‌های ملایر هنرمندانی که در استان‌های شمالی کشور در این صنعت اشتغال دارند چوب مورد نیاز خود را از <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> تأمین می‌کنند. این ترکه‌ها در روستاهای <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8_(%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1)" title="گوراب (ملایر)">گوراب</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="داویجان">داویجان</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="می آباد (صفحه وجود ندارد)">می‌آباد</a> و <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%85_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="حرم آباد">حرم‌آباد</a> از توابع ملایر توسط کشاورزان کاشته می‌شود. مرواربافی ملایر پس از سفال <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="لالجین">لالجین</a> رتبه دوم صادرات صنایع دستی استان همدان را به خارج از کشور به خود اختصاص داده‌است.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در گذشته‌ای نه‌چندان دور چرم تولیدی در همدان به‌علت کیفیت و کمیت خاص آن مشهورترین و مرغوب‌ترین <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D9%85" title="چرم">چرم</a> در سراسر کشور شمرده می‌شد و آوازه کیفیت آن به کشورهای دیگر نیز رسیده بود. در گذشته در شهر همدان سه <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%BA%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="دباغ‌خانه (صفحه وجود ندارد)">دباغ‌خانه</a> وجود داشت. دباغ‌خانه سنگ شیر، دباغ‌خانه قانتور و دباغ‌خانه آقایی واقع در بلوار سفید آبی. متأسفانه با گذشت زمان دباغ‌خانه سنگ شیر و قانتور به‌مرور تعطیل و از بین رفته‌اند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دانشگاه‌ها_و_مراکز_آموزش_عالی"><span id=".D8.AF.D8.A7.D9.86.D8.B4.DA.AF.D8.A7.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7_.D9.88_.D9.85.D8.B1.D8.A7.DA.A9.D8.B2_.D8.A2.D9.85.D9.88.D8.B2.D8.B4_.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C"></span>دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مهم‌ترین دانشگاه‌ها در سطح استان همدان </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="دانشگاه بوعلی سینا">دانشگاه بوعلی سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="دانشگاه ملایر">دانشگاه ملایر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="دانشگاه علوم پزشکی همدان">دانشگاه علوم پزشکی همدان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشکده پیراپزشکی ملایر (صفحه وجود ندارد)">دانشکده پیراپزشکی ملایر</a>،<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="دانشگاه صنعتی همدان">دانشگاه صنعتی همدان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشکده علوم پزشکی ملایر (صفحه وجود ندارد)">دانشکده علوم پزشکی ملایر</a>،<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشگاه نهاوند (صفحه وجود ندارد)">دانشگاه نهاوند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%A9%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشکده علوم قرآنی ملایر (صفحه وجود ندارد)">دانشکده علوم قرآنی ملایر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشگاه پیراپزشکی نهاوند (صفحه وجود ندارد)">دانشگاه پیراپزشکی نهاوند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی">دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%86%D9%88%D8%B1" title="دانشگاه پیام نور">دانشگاه پیام نور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="دانشگاه آزاد">دانشگاه آزاد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D8%AA_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مؤسسات غیرانتفاعی (صفحه وجود ندارد)">مؤسسات غیرانتفاعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ha.uast.ac.ir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ha.uast.ac.ir (صفحه وجود ندارد)">دانشگاه علمی کاربردی</a></li> <li>دانشکده علوم پزشکی اسدآباد</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="معادن_استان"><span id=".D9.85.D8.B9.D8.A7.D8.AF.D9.86_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>معادن استان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: معادن استان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>استان همدان به دلیل موقعیت <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زمین‌شناسی">زمین‌شناسی</a> خاص خود به لحاظ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="معدنی">معدنی</a> بسیار غنی است به‌طوری‌که علی‌رغم وسعت کم نسبت به سایر استان‌ها رتبهٔ هشتم ذخایر معدنی را در کشور به خود اختصاص داده‌است.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> وجود ۲۷۱ معدن فعال در استان همدان از جمله <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="معادن">معادن</a> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="سیلیس">سیلیس</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%AF%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%AA" title="فلدسپات">فلدسپات</a>، معادن غنی لاشه <a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%DA%A9%DB%8C" title="آهکی">آهکی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%D9%86" title="سنگ آهن">سنگ آهن</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%DA%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="پگماتیت">پگماتیت</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="میکا">میکا</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="آندالوزیت">آندالوزیت</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="گارنت">گارنت</a>، انواع <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="گرانیت">گرانیتها</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86" title="پوزولان">پوزولان</a>، پوکه معدنی، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA_(%D8%B3%D9%86%DA%AF)" title="دولومیت (سنگ)">دولومیت</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%86" title="تراورتن">تراورتن</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DA%A9" title="تالک">تالک</a>، شن و ماسه و لاشه ساختمانی سبب شده تا همدان به عنوان یک استان معدن خیز به‌شمار آید. ۲۸ نوع ماده معدنی در استان همدان وجود دارد که کشف معادن <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="آندالوزیت">آندالوزیت</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF" title="یاقوت کبود">یاقوت کبود</a> از مواردی است که نشان می‌دهد استان همدان در این زمینه استعدادهای فراوانی برای سرمایه‌گذاری دارد. یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخایر قطعی معادن در استان همدان است.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> استان همدان تنها دارندهٔ معادن <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF" title="یاقوت کبود">یاقوت کبود</a> در کشور است که این معادن در جنوب <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">شهرستان همدان</a> واقع شده‌است، همچنین استان همدان با ذخیره تقریبی ۷۰ میلیون تن <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="آندالوزیت">آندالوزیت</a> شیست دارنده بزرگ‌ترین ذخایر و تنها تولیدکننده <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="آندالوزیت">آندالوزیت</a> فرآوری شده در کشور است که <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="آندالوزیت">آندالوزیت</a> در صنایع نسوز مصرف می‌شود.<sup id="cite_ref-isna.ir_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-isna.ir-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ذخایر سیلیس استان همدان از جمله بهترین ذخایر سیلیس کشور است که نیاز واحدهای تولید <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="شیشه">شیشه</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="کریستال">کریستال</a> را تأمین می‌کند که عمده معادن سیلیس این استان در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a> قرار دارند. معادن دولومیت استان همدان که عمدتاً در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">شهرستان نهاوند</a> و بخشی از <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a> واقع هستند تأمین‌کننده نیاز واحدهای تولیدی کشور از جمله صنایع نسوز، کاشی و شیشه می‌باشند. معادن فلدسپات استان همدان در شهرستان ملایر واقع شده و علاوه بر آن در شهرستان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-disambig" title="اسدآباد">اسدآباد</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="رزن">رزن</a> نیز ذخایری از این ماده معدنی کشف شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌است و مورد مصرف عمده فلدسپات در صنایع <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="کاشی">کاشی</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="سرامیک">سرامیک</a> است.<sup id="cite_ref-isna.ir_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-isna.ir-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> استان همدان غنی‌ترین و استثنائی‌ترین سنگ‌های تزئینی ایران را دارد که این سنگ‌ها در دو نوع گرانیت تیره مثل <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%88" title="گابرو">گابرو</a> و گرانیت خاکستری یافت می‌شوند. </p> <pre>در جنوب شرق شهرستان ملایر معادن <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="روی">روی</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="سرب">سرب</a> آهنگران وجود دارد. </pre> <p>معادن سنگ آهن استان همدان عمدتاً در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">شهرستان بهار</a> و در روستاهای <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7_%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="بابا علی">بابا علی</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87_%DA%A9%D8%B3%DB%8C" class="mw-disambig" title="همه کسی">همه کسی</a> و شهرستان اسدآباد (چنار علیا . کمک ) واقع شده‌است و خوراک کارخانه های کنسانتره سنگ آهن اسدآباد٫ گنداله سازی اسدآباد <a href="/w/index.php?title=%D8%B0%D9%88%D8%A8_%D8%A2%D9%87%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ذوب آهن غرب کشور (صفحه وجود ندارد)">ذوب آهن غرب کشور</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-disambig" title="اسدآباد">اسدآباد</a> را تأمین می‌کند. در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">شهرستان رزن</a> اندیس‌های متعددی از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس">مس</a> به صورت رگه‌ای وجود دارد. در شهرستان همدان هم در مناطقی مثل دره <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="سیلوار">سیلوار</a> وجود منابع <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> ثابت شده‌است. همچنین در مناطقی مثل <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="منگاوی">منگاوی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دره سیمین (صفحه وجود ندارد)">دره سیمین</a>، دره <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%85%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="گنجامه (صفحه وجود ندارد)">گنجامه</a> و حیدره پشت شهر طلا با عیار قابل قبول تشخیص شده‌است ولی هنوز از نظر اقتصادی ارزیابی دقیق صورت نگرفته‌است.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مکانهای_دیدنی"><span id=".D9.85.DA.A9.D8.A7.D9.86.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AF.DB.8C.D8.AF.D9.86.DB.8C"></span>مکانهای دیدنی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: مکانهای دیدنی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tomb_of_Avicenna.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Tomb_of_Avicenna.JPG/220px-Tomb_of_Avicenna.JPG" decoding="async" width="220" height="391" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Tomb_of_Avicenna.JPG/330px-Tomb_of_Avicenna.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Tomb_of_Avicenna.JPG/440px-Tomb_of_Avicenna.JPG 2x" data-file-width="864" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="آرامگاه بوعلی سینا">آرامگاه بوعلی سینا</a> در <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ganj_Nameh_inscriptions.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Ganj_Nameh_inscriptions.JPG/220px-Ganj_Nameh_inscriptions.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Ganj_Nameh_inscriptions.JPG/330px-Ganj_Nameh_inscriptions.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Ganj_Nameh_inscriptions.JPG/440px-Ganj_Nameh_inscriptions.JPG 2x" data-file-width="1632" data-file-height="1224" /></a><figcaption>سنگ‌نبشته‌های <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="گنجنامه">گنجنامه</a> در <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Pizza_tower_in_Malayer.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Pizza_tower_in_Malayer.JPG/220px-Pizza_tower_in_Malayer.JPG" decoding="async" width="220" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Pizza_tower_in_Malayer.JPG/330px-Pizza_tower_in_Malayer.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Pizza_tower_in_Malayer.JPG/440px-Pizza_tower_in_Malayer.JPG 2x" data-file-width="3456" data-file-height="4337" /></a><figcaption>تندیس برج پیزا در مجموعهٔ جهان‌نما (مینی ورد) <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Z-park.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/220px-Z-park.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/330px-Z-park.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/a/a7/Z-park.jpg/440px-Z-park.jpg 2x" data-file-width="740" data-file-height="507" /></a><figcaption>بام <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg/220px-Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg" decoding="async" width="220" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg/330px-Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg/440px-Mir_Razi_mausoleum_Tuysercan_Iran.jpg 2x" data-file-width="917" data-file-height="800" /></a><figcaption>آرامگاه میررضی‌الدین در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg/220px-Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg/330px-Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg/440px-Sarab-e_Gamasiab_27072010380.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>سراب گاماسیاب نهاوند</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Alisadrccavekk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/4/49/Alisadrccavekk.jpg/220px-Alisadrccavekk.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/4/49/Alisadrccavekk.jpg/330px-Alisadrccavekk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/4/49/Alisadrccavekk.jpg/440px-Alisadrccavekk.jpg 2x" data-file-width="654" data-file-height="436" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1" title="غار علیصدر">غار علیصدر</a> در شهرستان کبودرآهنگ ودر۷۰کیلومتری شهر<a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> با روزانه پنج هزارگردشگر نقش به سزایی در جذب توریست دارد.<sup id="cite_ref-iranmedfair_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-iranmedfair-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg/130px-Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg" decoding="async" width="130" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg/195px-Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg/260px-Habakuk_mausoleum_Tuyserkan_Iran.jpg 2x" data-file-width="1125" data-file-height="1437" /></a><figcaption>آرامگاه <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%D9%82%D9%88%D9%82" title="حبقوق">حبقوق پیامبر</a> در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a></figcaption></figure><p>اسدآباد</p><div class="div-col columns column-count column-count-اسدآباد" style="column-count: اسدآباد; -moz-column-count: اسدآباد; -webkit-column-count: اسدآباد; آری"> <ul><li>کتیبه آقاجانبلاغی</li> <li>مسجد میرزاآقاجانی</li> <li>پل شکسته خسروآباد</li> <li>سنگ نوشته‌های مسجدجامع اسدآباد</li> <li>موزه تاریخ و فرهنگ اسدآباد</li> <li>درخت گردوی ۷۰۰ساله ترخین آباد</li> <li>آسیابهای ترخین آباد</li> <li>دره سرسبز ترخین آباد</li> <li>روستای پلکانی ملحمدره</li> <li>غار اژدها</li> <li>تالاب پیرسلمان</li> <li>درختان مقدس پیراسماعیل ترخین آباد</li> <li>امامزاده عبدالله</li> <li>امامزاده احمد سیدان</li> <li>بنای یادبود سیدجمال الدین اسدآبادی</li> <li>امامزاده چنار شیخ</li> <li>امامزاده پیرسلمان</li> <li>امامزاده بابامحمد بیاج</li> <li>امامزاده حسن‌آباد امام</li> <li>روستای تاریخی حبشی</li> <li>تالاب چم شور</li> <li>سد نعمت‌آباد</li> <li>دربند</li> <li>دره خنداب</li> <li>حمام قدیمی آجین</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="همدان"><span id=".D9.87.D9.85.D8.AF.D8.A7.D9.86"></span>همدان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: همدان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>آرامگاه <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="بوعلی سینا">بوعلی سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B3%D9%85%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="مجسمه شیرسنگی">مجسمهٔ شیرسنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DA%AF%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87" title="هگمتانه">شهر باستانی هگمتانه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="کتیبه‌های گنجنامه">کتیبه‌های گنجنامه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="موزهٔ تاریخ طبیعی همدان">موزهٔ تاریخ طبیعی همدان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گنبد علویان">گنبد علویان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC_%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="برج قربان">برج قربان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="مسجد جامع همدان">مسجد جامع همدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C" title="آرامگاه استر و مردخای">آرامگاه استر و مردخای</a></li> <li>آرامگاه <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="عارف قزوینی">عارف قزوینی</a></li> <li>آرامگاه <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="باباطاهر">باباطاهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="تله کابین گنجنامه">تله کابین گنجنامه</a></li> <li>روستای سنگی <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="ورکانه">ورکانه</a></li> <li>موزهٔ هگمتانه</li> <li>کلیسای همدان</li> <li>آتشکدهٔ بهرام</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سد اکباتان">سد اکباتان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="تپه عباس‌آباد">تپهٔ عباس‌آباد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="پیست اسکی تاریک دره">پیست اسکی تاریک دره</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF" title="کوهستان الوند">کوهستان الوند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%87_%D8%AD%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="حمام محله حاجی">حمام محله حاجی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ملایر"><span id=".D9.85.D9.84.D8.A7.DB.8C.D8.B1"></span>ملایر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: ملایر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>پارک<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%81%DB%8C%D9%87" title="سیفیه">سیفیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطقه توریستی بام ملایر (صفحه وجود ندارد)">منطقه توریستی بام ملایر</a></li> <li>موزه لطفعلیان <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%84%D8%B7%D9%81%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خانه لطفعلیان">خانه لطفعلیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86" title="سد کلان">سد کلان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسجد جامع ملایر (صفحه وجود ندارد)">مسجد جامع ملایر</a></li> <li>ارگ باستانی <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="نوشیجان">نوشیجان</a> ملایر.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارک ملل ملایر (صفحه وجود ندارد)">پارک ملل ملایر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریاچه کوثر (صفحه وجود ندارد)">دریاچه کوثر</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AE%DA%86%D8%A7%D9%84_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%AD" title="یخچال میرفتاح">یخچال میرفتاح</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="قلعه انوج (صفحه وجود ندارد)">قلعه انوج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D9%81%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریاچه سیفیه (صفحه وجود ندارد)">دریاچه سیفیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="قلعه یزدگرد سوم">قلعه یزدگرد سوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="شهر زیر زمینی سامن">شهر زیر زمینی سامن</a></li> <li>آرامگاه یوشع بن نون پیامبر یهود در ملایر.</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8_(%D8%AF%DA%98_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8)" title="تپه گوراب (دژ گوراب)">دژ گوراب ملایر</a></li> <li>آتشکدهٔ گره‌چقا</li> <li>مقبرهٔ باباپیره.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نهاوند"><span id=".D9.86.D9.87.D8.A7.D9.88.D9.86.D8.AF"></span>نهاوند</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: نهاوند"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D8%AC_%D8%A2%D9%82%D8%A7_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="حمام حاج آقا تراب">حمام حاج آقا تراب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="سراب گیان">سراب گیان</a></li> <li>مسجد جامع نهاوند.</li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86)" class="mw-redirect" title="قلعه اردلان (اشتران)">قلعه اردلان (اشتران)</a></li> <li>تپهٔ گیان</li> <li>سراب ملوسان</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="کوه گرین">کوه گرین</a></li> <li>سراب <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%A8" class="mw-redirect" title="گاماسیاب">گاماسیاب</a> نهاوند</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تویسرکان"><span id=".D8.AA.D9.88.DB.8C.D8.B3.D8.B1.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>تویسرکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: تویسرکان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تپه باستانی گونسپان (صفحه وجود ندارد)">تپه باستانی گونسپان</a></li> <li>پیامبر بنی اسراییل حیقوق نبی <a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D9%82%D9%88%D9%82" class="mw-redirect" title="حیقوق">حیقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B6%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="آرامگاه میررضی‌الدین">آرامگاه میررضی‌الدین</a></li> <li>غار سراب</li> <li>کاروانسرای فرسفج.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کبودرآهنگ"><span id=".DA.A9.D8.A8.D9.88.D8.AF.D8.B1.D8.A2.D9.87.D9.86.DA.AF"></span>کبودرآهنگ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: کبودرآهنگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="غار علی‌صدر">غار علی‌صدر</a> کبودرآهنگ</li> <li>غار سراب</li> <li>غار سوباشی کبودرآهنگ</li> <li>غار قلی‌آباد کبودرآهنگ</li> <li>سد کبودرآهنگ.</li> <li>امامزاده خاتون.</li> <li>حمام اعظم.</li> <li>قلعهٔ باشقورتاران کبودرآهنگ</li> <li>کوهستان قلی‌آباد کبودرآهنگ</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رزن"><span id=".D8.B1.D8.B2.D9.86"></span>رزن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: رزن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>کوهستان بوقاطی سردرود</li> <li>حمام دمق</li> <li>خانه آیت‌الله ملاعلی معصومی وفسی</li> <li>قلعهٔ طوراقیه</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بهار"><span id=".D8.A8.D9.87.D8.A7.D8.B1"></span>بهار</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=34" title="ویرایش بخش: بهار"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>آرامگاه <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیخ محمد بهاری">شیخ محمد بهاری</a></li> <li>شهر <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="لالجین">لالجین</a></li> <li>پارک جنگی یوخاری چای <a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect mw-disambig" title="صالح آباد">صالح آباد</a></li> <li>دشت بهار</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D9%82%D8%B2%D9%84_%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%AF" title="تپه قزل ملادستجرد">تپه قزل ملادستجرد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="تپه دینارآباد">تپه دینارآباد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="قله تپه دربند">قله تپه دربند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86%DB%8C" title="حمام بهمنی">حمام بهمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D9%82%D8%B1%D9%82_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="تپه قرق بهار">تپه قرق بهار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%81%D9%84%DB%8C" title="تپه ریکان سفلی">تپه ریکان سفلی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="درگزین"><span id=".D8.AF.D8.B1.DA.AF.D8.B2.DB.8C.D9.86"></span>درگزین</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=35" title="ویرایش بخش: درگزین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>امامزاده اظهر درگزین</li> <li>مسجد شوند</li> <li>مسجد درجزین</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سایر_دیدنی_شهرها"><span id=".D8.B3.D8.A7.DB.8C.D8.B1_.D8.AF.DB.8C.D8.AF.D9.86.DB.8C_.D8.B4.D9.87.D8.B1.D9.87.D8.A7"></span>سایر دیدنی شهرها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=36" title="ویرایش بخش: سایر دیدنی شهرها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>تپهٔ باباقاسم.</li> <li>سراب گنکاور کهنه.</li> <li>سراب فارسبان.</li> <li>بازار بزرگ و کاروان سراها</li> <li>امامزاده ابراهیم.</li> <li>امامزاده محمد.</li> <li>معبد لائودیسه.</li> <li>تپهٔ ابوذر.</li> <li>کوه آردوشان.</li> <li>پیل لاغه.</li> <li>پیست اسکی تاریک‌دره.</li> <li>مار چهل‌دم.</li> <li>موزهٔ جامع نظری.</li> <li>گور اسکندر.</li> <li>مسجد شاه تهماسب.</li> <li>امامزاده یحیی.</li> <li>امامزاده محسن.</li> <li>مسجد پیغمبر.</li> <li>مسجد میرزاتقی.</li> <li>درهٔ مرادبیگ.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=37" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-خلاصه_گزارش_فایل_جغرافیایی_سال_۱۳۹۷-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-خلاصه_گزارش_فایل_جغرافیایی_سال_۱۳۹۷_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amar.org.ir/Portals/0/Geo/GEO97-summary.pdf">خلاصه گزارش فایل جغرافیایی سال ۱۳۹۷</a> وبگاه مرکز آمار ایران</span> </li> <li id="cite_note-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵_2-0">۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-نتایج_سرشماری_۱۳۹۵_2-1">۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/tables/jamiat/tafsili/ostani/1-jamiat_ostani.xls">نتایج سرشماری ۱۳۹۵</a> وبگاه مرکز آمار ایران</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120503044808/http://www.moi.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863&WebPartID=b19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca&ID=294aef3e-caa2-4e2a-bb0a-5283dfeb0b65">«پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، جدول عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری پاییز ۱۳۸۸»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moi.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=News&CategoryID=25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863&WebPartID=b19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca&ID=294aef3e-caa2-4e2a-bb0a-5283dfeb0b65">اصلی</a> در ۳ مه ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۷ ژانویه ۲۰۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%8C+%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84+%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1+%D9%88+%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C+%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B2+%DB%B1%DB%B3%DB%B8%DB%B8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.moi.ir%2FPortal%2FHome%2FShowPage.aspx%3FObject%3DNews%26CategoryID%3D25bdb60a-cbea-4641-94ac-5ef525670863%26WebPartID%3Db19583be-e43d-459b-8110-f0453f12adca%26ID%3D294aef3e-caa2-4e2a-bb0a-5283dfeb0b65&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?i=MA==">http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?i=MA==</a> <sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup> mid=MzM=&spi=MQ ==</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">پورتال رسمی اداره پست استان همدان</span> </li> <li id="cite_note-Mag-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Mag_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text">نشریه نتایج سرشماری‌های مرکز آمار ایران</span> </li> <li id="cite_note-hamedanpolitic-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-hamedanpolitic_7-0">۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-hamedanpolitic_7-1">۷٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-hamedanpolitic_7-2">۷٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-hamedanpolitic_7-3">۷٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-hamedanpolitic_7-4">۷٫۴</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20201223213137/http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ">== «شناسنامه استان»</a><span class="cs1-visible-error error citation-comment"> مقدار <code class="cs1-code">|نشانی بایگانی=</code> را بررسی کنید (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#bad_url" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span>. وبگاه استانداری همدان. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ==">اصلی</a> در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۴ دسامبر ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ostan-hm.ir%2Ffa%2Fshowpages.aspx%3Fmid%3DODk1%26spi%3DMQ%3D%3D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-hamedanpolitic2-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-hamedanpolitic2_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20201223213137/http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ">== «شناسنامه استان»</a><span class="cs1-visible-error error citation-comment"> مقدار <code class="cs1-code">|نشانی بایگانی=</code> را بررسی کنید (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#bad_url" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span>. وبگاه استانداری همدان. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ==">اصلی</a> در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۴ دسامبر ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ostan-hm.ir%2Ffa%2Fshowpages.aspx%3Fmid%3DODk1%26spi%3DMQ%3D%3D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://khabaronline.ir/detail/243248/">[۱]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121227115528/http://www.khabaronline.ir/detail/243248">بایگانی‌شده</a> در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> زبان ۲۵ درصد از مردم استان همدان ترکی است صدا و سیمای همدان</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121007203409/http://khabaronline.ir/detail/243248">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://khabaronline.ir/detail/243248">اصلی</a> در ۷ اکتبر ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۷ اکتبر ۲۰۱۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fkhabaronline.ir%2Fdetail%2F243248&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Mohammad Jalal Abbasi-Shavazi, Peter McDonald, Meimanat Hosseini-Chavoshi, "The Fertility Transition in Iran: Revolution and Reproduction", Springer, 2009. pp 100-101: "The first category is 'Central' where the majority of people are Persian speaking ethnic Fars (provinces of Fars, Hamedan, Isfahan, Markazi, Qazvin, Qom, Semnan, Yazd and Tehran..."</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">(Parviz Aḏkāʾi and EIr, HAMADĀN i. GEOGRAPHY in Encyclopaedia Iranica:"Languages spoken. Hamadān has been a crossroads of civilizations for millennia and a mosaic of cultures and dialects live there side by side. The main language spoken, especially in the provincial capital and its surroundings, is Persian, which is also the lingua franca in other regions. In the northern parts of the province, however, the language mostly spoken is Azeri Turkish, while in the northwest and west, near the provinces of Kurdistan and Kermānšāhān, people mostly speak Kurdish, while in some other cities such as Malāyer, Nehāvand, and Sāmen most people speak Lori and Lak (Faraji, p. 1296)."</span> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autogenerated1_13-0">۱۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autogenerated1_13-1">۱۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20201223213137/http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ">== «شناسنامه استان»</a><span class="cs1-visible-error error citation-comment"> مقدار <code class="cs1-code">|نشانی بایگانی=</code> را بررسی کنید (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#bad_url" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span>. وبگاه استانداری همدان. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ostan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=ODk1&spi=MQ==">اصلی</a> در ۲۳ دسامبر ۲۰۲۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۵ دسامبر ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ostan-hm.ir%2Ffa%2Fshowpages.aspx%3Fmid%3DODk1%26spi%3DMQ%3D%3D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191218154706/http://www.hamedan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=NDg=&spi=Mw">«زبانهای رایج و نوع گویش در شهرستان»</a>. فرمانداری شهرستان همدان. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hamedan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=NDg=&spi=Mw==">اصلی</a> در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۹<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۶ آوریل ۲۰۲۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC+%D9%88+%D9%86%D9%88%D8%B9+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fhamedan-hm.ir%2Ffa%2Fshowpages.aspx%3Fmid%3DNDg%3D%26spi%3DMw%3D%3D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.iranicaonline.org/articles/hamadan-i#">http://www.iranicaonline.org/articles/hamadan-i#</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.hamshahrionline.ir/details/25492">http://www.hamshahrionline.ir/details/25492</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://tebeyanesfahan.tebyan.net/viewPost.aspx?PostID=226095">http://tebeyanesfahan.tebyan.net/viewPost.aspx?PostID=226095</a></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://hamedan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=NDg=&spi=Mw%20">http://hamedan-hm.ir/fa/showpages.aspx?mid=NDg=&spi=Mw%20</a><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup> ==</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130520210146/http://jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=25628">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=25628">اصلی</a> در ۲۰ مه ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۱ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jjtvn.ir%2Fdisplay_full.aspx%3Fdata_id%3D25628&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://hamedan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=13417">http://hamedan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=13417</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://i-cias.com/e.o/hamadan.htm">«Hamadan»</a>. Looklex Encyclopedia<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hamadan&rft.pub=Looklex+Encyclopedia&rft_id=http%3A%2F%2Fi-cias.com%2Fe.o%2Fhamadan.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/253131/Hamadan">«Hamadan»</a>. Britanica Encyclopedia<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hamadan&rft.pub=Britanica+Encyclopedia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F253131%2FHamadan&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-web.archive.org-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-web.archive.org_23-0">۲۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-web.archive.org_23-1">۲۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080512233242/http://www.hamedanpolitic.ir/Group.aspx/">«جمعیت و قومیتها»</a>. پورتال استانداری همدان. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hamedanpolitic.ir/Group.aspx/">اصلی</a> در ۱۲ مه ۲۰۰۸<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۸ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA+%D9%88+%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87%D8%A7&rft.pub=%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%84+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hamedanpolitic.ir%2FGroup.aspx%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-ashayer-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ashayer_24-0">۲۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ashayer_24-1">۲۴٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ashayer_24-2">۲۴٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20210101135603/http://ashayer.ir/index.aspx?pageid=658">«معرفی ایلات و طوایف استان همدان»</a>. وبگاه <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان امور عشایر ایران">سازمان امور عشایر ایران</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ashayer.ir/index.aspx?pageid=658">اصلی</a> در ۱ ژانویه ۲۰۲۱<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱ ژانویه ۲۰۲۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA+%D9%88+%D8%B7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%81+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1+%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fashayer.ir%2Findex.aspx%3Fpageid%3D658&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-amariran-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-amariran_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101116050659/http://www.amar.org.ir/Upload/Modules/Contents/asset23/jkh/Table04Os13.xls">«نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵»</a>. درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.amar.org.ir/Upload/Modules/Contents/asset23/jkh/Table04Os13.xls">اصلی</a> در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۵ ژانویه ۲۰۱۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC+%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C+%D9%86%D9%81%D9%88%D8%B3+%D9%88+%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86+%DB%B1%DB%B3%DB%B8%DB%B5&rft.pub=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C+%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.amar.org.ir%2FUpload%2FModules%2FContents%2Fasset23%2Fjkh%2FTable04Os13.xls&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">ایرنا: آیین ˈکوسا گلینˈ همدان ثبت معنوی شد <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.irna.ir/fa/News/362800/فرهنگی/آیین_ˈکوسا_گلینˈ_همدان_ثبت_معنوی_شد">http://www.irna.ir/fa/News/362800/فرهنگی/آیین_ˈکوسا_گلینˈ_همدان_ثبت_معنوی_شد</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160828084549/http://www8.irna.ir/fa/News/362800/فرهنگی/آیین_ˈکوسا_گلینˈ_همدان_ثبت_معنوی_شد">بایگانی‌شده</a> در ۲۸ اوت ۲۰۱۶ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.asriran.com/fa/news/231595/مقایسه-ورزشکاران-مدال‌آور-المپیک-باتوجه-به-زادگاه-جدول">«مقایسه ورزشکاران مدال‌آور المپیک با توجه به زادگاه (+جدول)»</a>. وبگاه تحلیلی خبری عصر ایران. <bdi>۲۱ شهریور ۱۳۹۱</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ فوریه ۲۰۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87+%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1+%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9+%D8%A8%D8%A7+%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87+%D8%A8%D9%87+%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87+%28%2B%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84%29&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%D8%B9%D8%B5%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.asriran.com%2Ffa%2Fnews%2F231595%2F%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9-%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-hamedan.isna-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-hamedan.isna_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hamedan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=15961">«یک ملایر و این مردان بزرگ ورزشی!»</a>. <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="ایسنا">ایسنا</a>. <bdi>۲ آذر ۱۳۹۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ فوریه ۲۰۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%DB%8C%DA%A9+%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D8%A7%DB%8C%D9%86+%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C%21&rft.pub=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fhamedan.isna.ir%2FDefault.aspx%3FNSID%3D5%26SSLID%3D46%26NID%3D15961&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-iran.ir-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-iran.ir_29-0">۲۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iran.ir_29-1">۲۹٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iran.ir_29-2">۲۹٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iran.ir_29-3">۲۹٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-iran.ir_29-4">۲۹٫۴</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130901180707/http://www.iran.ir/about/city/hamedan">«همدان»</a>. درگاه ملی خدمات الکترونیک ایران. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iran.ir/about/city/hamedan/">اصلی</a> در ۱ سپتامبر ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۱ سپتامبر ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C+%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iran.ir%2Fabout%2Fcity%2Fhamedan%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://iranicaonline.org/articles/hamadan">https://iranicaonline.org/articles/hamadan</a></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://koohnavardan.ir/tag/استان-همدان/">«همدان، گنج نامه، قله الوند همدان - ۳۵۷۰ متر»</a>. فهرست مرجع و بانک جامع اطلاعات کوهنوردی ایران.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%8C+%DA%AF%D9%86%D8%AC+%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D8%8C+%D9%82%D9%84%D9%87+%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+-+%DB%B3%DB%B5%DB%B7%DB%B0+%D9%85%D8%AA%D8%B1&rft.pub=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA+%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9+%D9%88+%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fkoohnavardan.ir%2Ftag%2F%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-تخریب_پوشش_گیاهی-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-تخریب_پوشش_گیاهی_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140310080741/http://forum.iranvij.ir/حوادث/13588-برداشت-سبزیجات-کوهی-و-پیامد-تخریب-پوشش-گیاهی-کوه-های-همدان.html">«برداشت سبزیجات کوهی و پیامد تخریب پوشش گیاهی کوه‌های همدان»</a>. ایران ویج. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://forum.iranvij.ir/حوادث/13588-برداشت-سبزیجات-کوهی-و-پیامد-تخریب-پوشش-گیاهی-کوه-های-همدان.html">اصلی</a> در ۱۰ مارس ۲۰۱۴<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۵ اسفند ۱۳۹۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA+%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C+%D9%88+%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF+%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8+%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4+%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C+%DA%A9%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88%DB%8C%D8%AC&rft_id=http%3A%2F%2Fforum.iranvij.ir%2F%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%AB%2F13588-%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF-%D8%AA%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150225230856/http://www.tabnak.ir/fa/news/224213/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B4%D8%AF">«همدان در تولید گردو، سیر و سیب زمینی اول شد»</a>. تابناک. <bdi>۱۴ بهمن ۱۳۹۰</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tabnak.ir/fa/news/224213/همدان-در-تولید-گردو-سیر-و-سیب-زمینی-اول-شد/">اصلی</a> در ۲۵ فوریه ۲۰۱۵<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۵ فوریه ۲۰۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF+%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%8C+%D8%B3%DB%8C%D8%B1+%D9%88+%D8%B3%DB%8C%D8%A8+%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%A7%D9%88%D9%84+%D8%B4%D8%AF&rft.pub=%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%A7%DA%A9&rft.date=1390&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tabnak.ir%2Ffa%2Fnews%2F224213%2F%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D9%88-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%B4%D8%AF%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mardomsalari.com/template1/News.aspx?NID=159679/">«کشمش ملایر در حسرت نام»</a>. مردم سالاری. <bdi>۲ اسفند ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%DA%A9%D8%B4%D9%85%D8%B4+%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D8%AD%D8%B3%D8%B1%D8%AA+%D9%86%D8%A7%D9%85&rft.pub=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85+%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mardomsalari.com%2Ftemplate1%2FNews.aspx%3FNID%3D159679%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-farsnews.ir-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-farsnews.ir_35-0">۳۵٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-farsnews.ir_35-1">۳۵٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13910803000241/">«همدان رتبه نخست تولیدات کشاورزی در غرب کشور را دارد»</a>. فارس نیوز. <bdi>۳ آبان ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA+%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%B1%D8%A7+%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF&rft.pub=%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3+%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B2&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnewstext.php%3Fnn%3D13910803000241%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.garoo.ir/?p=12231/">«رتبه برتر نهاوند در تولید گیاهان دارویی»</a>. پایگاه خبری گرو. <bdi>۲۰ مرداد ۱۳۹۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87+%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1+%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF+%D8%AF%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF+%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%DB%8C&rft.pub=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DB%8C+%DA%AF%D8%B1%D9%88&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.garoo.ir%2F%3Fp%3D12231%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ordup.com/cities/8/همدان/6884/">«محصولات کشاورزی استان همدان»</a>. اورداپ.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%BE&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ordup.com%2Fcities%2F8%2F%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%2F6884%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13920522001219/">«تولید 4.5 میلیون تن محصولات کشاورزی در همدان»</a>. خبرگزاری فارس. <bdi>۲۲ مرداد ۱۳۹۲</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF+4.5+%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86+%D8%AA%D9%86+%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnewstext.php%3Fnn%3D13920522001219%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">[:<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.hadafeconomic.com/Template1/News.aspx?NID=54799/">http://www.hadafeconomic.com/Template1/News.aspx?NID=54799/</a> «حمل و نقل جاده‌ای استان همدان، 70 درصد تردد غرب کشور را پوشش می‌دهد»]<span class="cs1-visible-error error citation-comment"> مقدار <code class="cs1-code">|نشانی=</code> را بررسی کنید (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF#bad_url" title="راهنما:خطاهای الگوی یادکرد">کمک</a>)</span>. روزنامه هدف و اقتصاد. <bdi>۲۹ آذر ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AD%D9%85%D9%84+%D9%88+%D9%86%D9%82%D9%84+%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%8C+70+%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF+%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D8%AF+%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%B1%D8%A7+%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4+%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D8%AF&rft.pub=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%87%D8%AF%D9%81+%D9%88+%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF&rft.date=1391&rft_id=%3Ahttp%3A%2F%2Fwww.hadafeconomic.com%2FTemplate1%2FNews.aspx%3FNID%3D54799%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1808952/">«. استان همدان، پل ارتباطی استان‌های شمال و غرب کشور»</a>. واحد مرکزی خبر. <bdi>۳ بهمن ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=.+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D9%BE%D9%84+%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84+%D9%88+%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1&rft.pub=%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF+%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C+%D8%AE%D8%A8%D8%B1&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iribnews.ir%2FNewsText.aspx%3FID%3D1808952%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13910319000021/">«همدان در تنوع صنایع‌دستی رتبه دوم کشور را دارد»</a>. خبرگزاری فارس. <bdi>۱۹ خرداد ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%B9+%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87+%D8%AF%D9%88%D9%85+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%B1%D8%A7+%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.farsnews.ir%2Fnewstext.php%3Fnn%3D13910319000021%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171011182335/http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100828359478/">«لالجین پایتخت سفال کشور باقی می‌ماند»</a>. جام جم آنلاین. <bdi>۳۰ آبان ۱۳۹۱</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www1.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100828359478/">اصلی</a> در ۱۱ اکتبر ۲۰۱۷<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۳۰ دسامبر ۲۰۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86+%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA+%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%A8%D8%A7%D9%82%DB%8C+%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF&rft.pub=%D8%AC%D8%A7%D9%85+%D8%AC%D9%85+%D8%A2%D9%86%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fwww1.jamejamonline.ir%2Fnewstext.aspx%3Fnewsnum%3D100828359478%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13910319000021">http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13910319000021</a></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.isna.ir/news/96021508823/ثبت-ملایر-به-عنوان-شهر-ملی-مبل-و-منبت">http://www.isna.ir/news/96021508823/ثبت-ملایر-به-عنوان-شهر-ملی-مبل-و-منبت</a></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171012044133/http://www.yjc.ir/fa/news/4454182/صنعت-مبل-و-منبت-در-استان-همدان-فرصت-ها-و-چالش-ها">«صنعت مبل و منبت در استان همدان؛ فرصت‌ها و چالش‌ها»</a>. باشگاه خبرنگاران. <bdi>۱۵ تیر ۱۳۹۲</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yjc.ir/fa/news/4454182/صنعت-مبل-و-منبت-در-استان-همدان-فرصت-ها-و-چالش-ها/">اصلی</a> در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۷<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ اکتبر ۲۰۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA+%D9%85%D8%A8%D9%84+%D9%88+%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%9B+%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft.pub=%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.yjc.ir%2Ffa%2Fnews%2F4454182%2F%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D9%85%D8%A8%D9%84-%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%87%D8%A7%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131006120949/http://www.mehrnews.com/detail/News/2067893/">«60 درصد مبل منبت کشور در ملایر تولید می‌شود»</a>. خبرگزاری مهر. <bdi>۱۱ خرداد ۱۳۹۲</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mehrnews.com/detail/News/2067893/">اصلی</a> در ۶ اکتبر ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۴ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=60+%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF+%D9%85%D8%A8%D9%84+%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%AA+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF+%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fdetail%2FNews%2F2067893%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304122730/http://hamedanyjc.irib.ir/module/gozaresh/index.php?id=3&nn=7218957/">«60صنعت مبل و منبت در استان همدان؛ فرصت‌ها و چالش‌ها»</a>. باشگاه خبرنگاران جوان. <bdi>۱۵ تیر ۱۳۹۲</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hamedanyjc.irib.ir/module/gozaresh/index.php?id=3&nn=7218957/">اصلی</a> در ۴ مارس ۲۰۱۶<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ اکتبر ۲۰۱۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=60%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA+%D9%85%D8%A8%D9%84+%D9%88+%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%9B+%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%DA%86%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft.pub=%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AE%D8%A8%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fhamedanyjc.irib.ir%2Fmodule%2Fgozaresh%2Findex.php%3Fid%3D3%26nn%3D7218957%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131006120959/http://www.mehrnews.com/detail/News/2078747/">«مرواربافی ملایر رقیب سفال لالجین در صادرات/ عدم برندسازی مشکل صنایع دستی همدان»</a>. خبرگزاری مهر. <bdi>۲۷ خرداد ۱۳۹۲</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mehrnews.com/detail/News/2078747/">اصلی</a> در ۶ اکتبر ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۹ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%81%DB%8C+%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1+%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%A8+%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84+%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%2F+%D8%B9%D8%AF%D9%85+%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C+%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84+%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9+%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fdetail%2FNews%2F2078747%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.dana.ir/news/1092665.html/دانشکده-پیراپزشکی-واحد-آزاد-ملایر-از-مهرماه-دانشجو-پذیرش-می-کند">http://www.dana.ir/news/1092665.html/دانشکده-پیراپزشکی-واحد-آزاد-ملایر-از-مهرماه-دانشجو-پذیرش-می-کند</a></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13921128000821">http://www.farsnews.ir/newstext.php?nn=13921128000821</a></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130506120103/http://www.mehrnews.com/detail/News/2040202">«همدان هشتمین استان معدنی کشور است»</a>. خبرگزاری مهر. <bdi>۴ خرداد ۱۳۹۲</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mehrnews.com/detail/News/2040202/">اصلی</a> در ۶ مه ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۹ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%A7%D8%B3%D8%AA&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1&rft.date=1392&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fdetail%2FNews%2F2040202%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130604101451/http://hamedan.irib.ir/news/all/8-tafasir/13627-1391-06-29-07-06-22">«معادن ارزشمند استان همدان در حسرت سرمایه‌گذاری»</a>. خبر مرکز همدان. <bdi>۲۹ شهریور ۱۳۹۱</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hamedan.irib.ir/news/all/8-tafasir/13627-1391-06-29-07-06-22/">اصلی</a> در ۴ ژوئن ۲۰۱۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۹ اوت ۲۰۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86+%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%AD%D8%B3%D8%B1%D8%AA+%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1+%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fhamedan.irib.ir%2Fnews%2Fall%2F8-tafasir%2F13627-1391-06-29-07-06-22%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-isna.ir-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-isna.ir_53-0">۵۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-isna.ir_53-1">۵۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://isna.ir/fa/news/91062514475/اکتشاف-ذخیره-یاقوت-کبود-در-همدان/">«اکتشاف ذخیره یاقوت کبود در همدان»</a>. ایسنا. <bdi>۲۵ شهریور ۱۳۹۱</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D9%81+%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87+%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA+%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF+%D8%AF%D8%B1+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7&rft.date=1391&rft_id=http%3A%2F%2Fisna.ir%2Ffa%2Fnews%2F91062514475%2F%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D9%81-%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87-%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA-%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ngdir.ir/States/PStateComment.asp?PStateCode=11&PID=108/">«توان معدنی استان همدان»</a>. پایگاه ملی داده‌های علوم زمین.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86+%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D9%85%D9%84%DB%8C+%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ngdir.ir%2FStates%2FPStateComment.asp%3FPStateCode%3D11%26PID%3D108%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-iranmedfair-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-iranmedfair_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100820153559/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=111466">«غار علیصدر با روزانه پنج هزار گردشگر بدون نجات غریق است»</a>. خبرگزاری تابناک. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tabnak.ir/fa/pages/?cid=111466">اصلی</a> در ۲۰ اوت ۲۰۱۰<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۹ مرداد ۱۳۸۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%BA%D8%A7%D8%B1+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%A7+%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%BE%D9%86%D8%AC+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1+%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86+%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA+%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D9%82+%D8%A7%D8%B3%D8%AA.&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%A7%DA%A9&rft_id=http%3A%2F%2Ftabnak.ir%2Ffa%2Fpages%2F%3Fcid%3D111466&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&section=38" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/40px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/60px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/80px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای <a href="https://fa.wikivoyage.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="extiw" title="voy:استان همدان">استان همدان</a><b><i> دارد.</i></b></div></div> </div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ostan-hm.ir/">«وبگاه استانداری همدان»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ostan-hm.ir%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=&#124;link=_استان_همدان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="الگو:استان همدان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:استان همدان (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:استان همدان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=&#124;link=_استان_همدان" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span></span> <a class="mw-selflink selflink">استان همدان</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مرکز استان">مرکز</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hamadan_in_Iran.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Hamadan_in_Iran.svg/150px-Hamadan_in_Iran.svg.png" decoding="async" width="150" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Hamadan_in_Iran.svg/225px-Hamadan_in_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Hamadan_in_Iran.svg/300px-Hamadan_in_Iran.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="457" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شهرستان‌های ایران">شهرستان‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست شهرهای ایران">شهرها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اسدآباد">شهرستان اسدآباد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="اسدآباد (همدان)">اسدآباد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان بهار">شهرستان بهار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="بهار (همدان)">بهار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%AC%DB%8C%D9%86" title="لالجین">لالجین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1)" title="مهاجران (بهار)">مهاجران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="صالح‌آباد (همدان)">صالح‌آباد</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="شهرستان فامنین">شهرستان فامنین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D9%86" title="فامنین">فامنین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان همدان">شهرستان همدان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="جورقان">جورقان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AC" title="مریانج">مریانج</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="قهاوند">قهاوند</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="شهرستان کبودرآهنگ">شهرستان کبودرآهنگ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF" title="کبودرآهنگ">کبودرآهنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%AA%D9%BE%D9%87_(%DA%A9%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF)" title="گل‌تپه (کبودرآهنگ)">گل‌تپه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D9%88" title="شیرین‌سو">شیرین‌سو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="شهرستان ملایر">شهرستان ملایر</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1" title="ملایر">ملایر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ازندریان">ازندریان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="جوکار">جوکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86" title="سامن">سامن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87_(%D9%85%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1)" title="زنگنه (ملایر)">زنگنه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان نهاوند">شهرستان نهاوند</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="نهاوند">نهاوند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D9%88%D9%84" title="برزول">برزول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="فیروزان">فیروزان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گیان">گیان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="شهرستان درگزین">شهرستان درگزین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="قروه درگزین">قروه درگزین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%81%D8%B3_(%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86)" title="کرفس (درگزین)">کرفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="شاهنجرین">شاهنجرین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="شهرستان رزن">شهرستان رزن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="رزن">رزن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%82_(%D8%B1%D8%B2%D9%86)" title="دمق (رزن)">دمق (رزن)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تویسرکان">شهرستان تویسرکان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="تویسرکان">تویسرکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B3%D9%81%D8%AC" title="فرسفج">فرسفج</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="سرکان">سرکان</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="گردشگری">جاذبه‌های گردشگری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="نوشیجان">آتشکده نوشیجان</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%AE%D8%A7%DB%8C" title="آرامگاه استر و مردخای">آرامگاه استر و مردخای</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="برج آرامگاه بابا حسین">آرامگاه باباحسین</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="آرامگاه باباطاهر (همدان)">آرامگاه باباطاهر</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="آرامگاه بوعلی‌سینا">آرامگاه بوعلی سینا</a> •  <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AD%D8%A8%D9%82%D9%88%D9%82_%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="آرامگاه حبقوق نبی">آرامگاه حبقوق نبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="امامزاده یحیی (همدان)">امامزاده یحیی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="بازار همدان">بازار همدان</a> •  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC_%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="برج قربان">برج قربان</a> •  <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="پیست اسکی تاریک دره">پیست اسکی الوند</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%DA%AF%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87" title="هگمتانه">تپهٔ باستانی هگمتانه</a> •  <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="گردشگاه استخر عباس‌آباد">تپه عباس‌آباد همدان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D9%85%D8%B5%D9%84%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="تپه مصلی همدان">تپه مصلی همدان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87" title="حمام قلعه">حمام قلعه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سد اکباتان">سد اکباتان</a> •  <a href="/wiki/%D8%BA%D8%A7%D8%B1_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="غار علی‌صدر">غار علی‌صدر</a> •  <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AC%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="گنج‌نامه">کتیبه‌های گنج‌نامه</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%86" title="کلیسای گریگوری استفان">کلیسای گریگوری استفان</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="کلیسای حضرت مریم (همدان)">کلیسای حضرت مریم</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%AC%D9%84%DB%8C" title="کلیسای آنجلی">کلیسای آنجلی</a> •  <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گنبد علویان">گنبد علویان</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شیر سنگی همدان">مجسمه شیر سنگی</a> •  مناطق حفاظت شده (<a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D9%84%D8%B4%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="منطقه حفاظت‌شده لشکردر">لشکردر</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="منطقه حفاظت‌شده ملوسان">ملوسان</a>) •  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="موزه مفاخر و مشاهیر همدان">موزه مفاخر و مشاهیر همدان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="فهرست شهرستان‌های استان همدان">جمعیت شهرستان‌ها</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="فهرست شهرهای استان همدان">جمعیت شهرها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:استان همدان">رده</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="استان‌های_ایران" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:استان‌های ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:استان‌های ایران (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:استان‌های ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="استان‌های_ایران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان‌های ایران">استان‌های ایران</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست استان‌های ایران">فهرست استان‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فهرست استان‌های ایران بر پایه شاخص توسعه انسانی">بر پایه شاخص توسعه انسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست مراکز استان‌های ایران">مرکزهای استان‌ها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="استان آذربایجان شرقی">آذربایجان شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="استان آذربایجان غربی">آذربایجان غربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="استان اردبیل">اردبیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="استان اصفهان">اصفهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="استان البرز">البرز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85" title="استان ایلام">ایلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="استان بوشهر">بوشهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">تهران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D9%88_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="استان چهارمحال و بختیاری">چهارمحال و بختیاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="استان خراسان جنوبی">خراسان جنوبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C" title="استان خراسان رضوی">خراسان رضوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="استان خراسان شمالی">خراسان شمالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان خوزستان">خوزستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86" title="استان سمنان">سمنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان سیستان و بلوچستان">سیستان و بلوچستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="استان فارس">فارس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">قزوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%85" title="استان قم">قم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان کردستان">کردستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86" title="استان کرمان">کرمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="استان کرمانشاه">کرمانشاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="استان کهگیلویه و بویراحمد">کهگیلویه و بویراحمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان گلستان">گلستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">گیلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان لرستان">لرستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان مازندران">مازندران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">مرکزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="استان هرمزگان">هرمزگان</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">همدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%B2%D8%AF" title="استان یزد">یزد</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Iran_map_vector.svg" class="mw-file-description" title="استان‌های ایران"><img alt="استان‌های ایران" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Iran_map_vector.svg/100px-Iran_map_vector.svg.png" decoding="async" width="100" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Iran_map_vector.svg/150px-Iran_map_vector.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Iran_map_vector.svg/200px-Iran_map_vector.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ولایت‌های_صفویان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87" title="الگو:ولایت‌های صفویه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87" title="بحث الگو:ولایت‌های صفویه"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ولایت‌های صفویه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ولایت‌های_صفویان" style="font-size:114%;margin:0 4em">ولایت‌های <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" title="ایران صفوی">صفویان</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان خوزستان">خوزستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ارمنستان صفویه-افشاریه-قاجاریه">ارمنستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان گلستان">گلستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ولایت داغستان">داغستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DA%A9%D8%B1" title="ولایت دیاربکر">دیاربکر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%DA%86%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%B9%D8%AF" class="mw-redirect" title="ولایت چخورسعد">چخورسعد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="استان فارس">فارس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ولایت گرجستان">گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="گیلان صفوی">گیلان</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">همدان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان مازندران">مازندران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="استان اصفهان">اصفهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" title="ولایت قره‌باغ">قره‌باغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86" title="استان کرمان">کرمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="خراسان">خراسان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87_%D9%88_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="استان کهگیلویه و بویراحمد">کهگیلویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان کردستان">کردستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان لرستان">لرستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مکران">مکران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="مرو (شهر باستانی)">مرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="قندهار">قندهار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ولایت شیروان">شیروان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سیستان">سیستان</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png" class="mw-file-description" title="Extent of the Safavid dynasty"><img alt="Extent of the Safavid dynasty" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png/50px-The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png" decoding="async" width="50" height="35" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png/75px-The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png/100px-The_maximum_extent_of_the_Safavid_Empire_under_Shah_Abbas_I.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="428" /></a></span></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><small>* نشان‌گر استان‌های با عمر کوتاه</small></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="سرزمین‌های_ممالک_محروسه_ایران_(۱۸۰۴–۱۷۹۶)" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B4%E2%80%93%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B6)" title="الگو:تقسیمات کشوری ممالک محروسه ایران (۱۸۰۴–۱۷۹۶)"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B4%E2%80%93%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تقسیمات کشوری ممالک محروسه ایران (۱۸۰۴–۱۷۹۶) (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B8%DB%B0%DB%B4%E2%80%93%DB%B1%DB%B7%DB%B9%DB%B6)" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تقسیمات کشوری ممالک محروسه ایران (۱۸۰۴–۱۷۹۶)"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="سرزمین‌های_ممالک_محروسه_ایران_(۱۸۰۴–۱۷۹۶)" style="font-size:114%;margin:0 4em">سرزمین‌های <a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ممالک محروسه ایران">ممالک محروسه ایران</a> (۱۸۰۴–۱۷۹۶)</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وابسته به<br />حکومت مرکزی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">حکمرانی‌ها</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="خانات تبریز">خان‌نشین تبریز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%87" title="خانات ارومیه">خان‌نشین ارومیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="خانات اردبیل">خان‌نشین اردبیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="خانات زنجان">خان‌نشین زنجان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D9%88%DB%8C" title="خانات خوی">خان‌نشین خوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D9%86%D8%AF" title="خانات مرند">خان‌نشین مرند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84" title="خانات خلخال">خان‌نشین خلخال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="خانات سراب">خان‌نشین سراب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="خانات ماکو">خان‌نشین ماکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%BA" title="خانات قره‌داغ">خان‌نشین قره‌داغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%BA%D9%87" title="خانات مراغه">خان‌نشین مراغه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82_%D8%B9%D8%AC%D9%85" title="عراق عجم">عراق عجم</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B3%D8%B1%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%DB%8C%D9%86" title="حاکم‌نشین کرمانشاهان و سرحدات عراقین">حاکم‌نشین کرمانشاهان و سرحدات عراقین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان لرستان">حاکم‌نشین لرستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86" title="حکومت اردلان">حاکم‌نشین اردلان</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">حاکم‌نشین همدان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3_(%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="فارس (سرزمین)">فارس</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="استان بوشهر">حاکم‌نشین بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%87" title="شهرستان کهگیلویه">حاکم‌نشین کهگیلویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C_(%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87)" title="بختیاری (ناحیه)">حاکم‌نشین بختیاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان خوزستان">امیرنشین عربستان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="خراسان">خراسان</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سیستان">سیستان</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="خراسان">حاکم‌نشین خراسان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سیستان">حاکم‌نشین سیستان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86" title="استان کرمان">کرمان</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلوچستان">بلوچستان</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86" title="استان کرمان">حاکم‌نشین کرمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلوچستان">حاکم‌نشین بلوچستان</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%84%D8%B1%D8%A8%DB%8C%DA%AF%DB%8C" title="بیگلربیگی">بیگلر‌بیگی‌ها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">بیگلربیگی قزوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">بیگلربیگی تهران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">بیگلربیگی گیلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان مازندران">بیگلربیگی مازندران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان گلستان">بیگلربیگی استرآباد</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خارج از اقتدار<br />حکومت مرکزی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="خانات قفقاز"><i>قفقاز</i></a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="خانات دربند">خان‌نشین دربند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="خانات آوار">خان‌نشین آوار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="خانات مختولی (صفحه وجود ندارد)">خان‌نشین مختولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%BA%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D9%82%D9%85%D9%82" title="خانات غازی‌قمق">خان‌نشین غازی‌قمق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C" title="شمخالات ترکی">شمخالات ترکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%B3%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%82%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="اوسمی‌نشین قیتاق (صفحه وجود ندارد)">اوسمی‌نشین قیتاق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جماعت جار و بالاکن (صفحه وجود ندارد)">جماعت جار و بالاکن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%88" title="سلطان‌نشین الیسو">سلطان‌نشین الیسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D8%A8%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="معصوم‌نشین طبسران (صفحه وجود ندارد)">معصوم‌نشین طبسران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین بورچالی (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین بورچالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین قازاخ (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین قازاخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین شمس‌الدین‌لو (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین شمس‌الدین‌لو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی کارتلی-کاختی">پادشاهی کارتلی-کاختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D8%A8%D9%87" title="خانات قبه">خان‌نشین قبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="خانات باکو">خان‌نشین باکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%AE%DB%8C" title="خانات شماخی">خان‌نشین شماخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خانات شیروان">خان‌نشین شیروان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="خانات شکی">خان‌نشین شکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="خانات جواد">خان‌نشین جواد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D9%87" title="خانات گنجه">خان‌نشین گنجه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" title="خانات قره‌باغ">خان‌نشین قره‌باغ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" title="ملک‌های قره‌باغ">ملک‌نشین‌های ارمنی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="خانات ایروان">خان‌نشین ایروان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="سلطان‌نشین شوره‌گل (صفحه وجود ندارد)">سلطان‌نشین شوره‌گل</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%AE%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="خانات نخجوان">خان‌نشین نخجوان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="خانات سالیان (صفحه وجود ندارد)">خان‌نشین سالیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="خانات تالش">خان‌نشین تالش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><i>شرق</i></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="خانات نیشابور">خان‌نشین نیشابور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%A8%D8%AA_%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="خانات تربت حیدریه (صفحه وجود ندارد)">خان‌نشین تربت حیدریه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%BA%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="خانات غور (صفحه وجود ندارد)">خان‌نشین غور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%86%D9%87" title="خانات میمنه">خان‌نشین میمنه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="امارت هرات">امیرنشین هرات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B1" title="شاهزاده‌نشین قندهار">خان‌نشین قندهار</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><i>جنوب</i></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیخ‌نشین محمره (صفحه وجود ندارد)">شیخ‌نشین محمره</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="حاکم‌نشین بحرین و توابع (صفحه وجود ندارد)">حاکم‌نشین بحرین و توابع</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div>پایتخت حکومت (دارالخلافه) در تهران بود. همچنین محل اقامت <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ولیعهد سلطنت مشروطه ایران"><i>ولیعهد</i></a> و حکمرانی او (دارالسلطنه) در فارس بود که از ۱۷۹۹ به آذربایجان منتقل شد.</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="بلندترین_قله_استان‌های_ایران" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:بلندترین قله استان‌های ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:بلندترین قله استان‌های ایران (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:بلندترین قله استان‌های ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="بلندترین_قله_استان‌های_ایران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست بلندترین قله استان‌های ایران">بلندترین قله استان‌های ایران</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="دماوند">دماوند</a> <small>(مازندران، ۵۶۰۹ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86" title="سبلان">سبلان</a> <small>(اردبیل، ۴۸۱۱ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1" title="کوه هزار">هزار</a> <small>(کرمان، ۴۵۰۱ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%D8%A7" title="دنا">قاش مستان</a> <small>(کهگیلویه و بویراحمد، ۴۴۵۹ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%86%D9%88" title="خلنو">خلنو</a> <small>(تهران، ۴۳۷۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%AF%DA%A9%D9%88%D9%87" title="زردکوه">کلونچین</a> <small>(چهارمحال و بختیاری، ۴۲۲۱ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86" title="سیالان">سیالان</a> <small>(قزوین، ۴۱۷۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" class="mw-redirect" title="شاه‌البرز">شاه‌البرز</a> <small>(البرز، ۴۱۷۰ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سن‌بران">سن‌بُران</a> <small>(لرستان، ۴۱۵۰ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%87_(%DB%8C%D8%B2%D8%AF)" class="mw-redirect" title="شیرکوه (یزد)">شیرکوه</a> <small>(یزد، ۴۰۷۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" title="شاهان‌کوه">شاهان‌کوه</a> <small>(اصفهان، ۴۰۴۰ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A8%D9%84" class="mw-redirect" title="کوه بل">بل</a> <small>(فارس، ۳۹۶۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="شاه‌وار">شاه‌وار</a> <small>(سمنان، ۳۹۴۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="تفتان">تفتان</a> <small>(سیستان و بلوچستان، ۳۹۴۱ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="گاوکشان">گاوکشان</a> <small>(گلستان، ۳۸۱۳ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%88" title="کوه کینو">کینو</a> <small>(خوزستان، ۳۷۴۷ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B3" title="سماموس">سماموس</a> <small>(گیلان، ۳۷۲۱ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%87%D9%86%D8%AF" title="سهند">کمال</a> <small>(آذربایجان شرقی، ۳۷۰۷ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="کوه اورین">اورین</a> <small>(آذربایجان غربی، ۳۷۰۲ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%B1%DB%8C_(%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86)" title="قله کوبری (همدان)">کوبری</a> <small>(همدان، ۳۵۸۶ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="دومیر">دومیر</a> <small>(مرکزی، ۳۵۰۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%88" title="پراو">پراو</a> <small>(کرمانشاه، ۳۴۰۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%82%DB%8C%D8%B3" title="کوه بلقیس">بلقیس</a> <small>(زنجان، ۳۳۵۰ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شیرباد">شیرباد</a> <small>(خراسان رضوی، ۳۳۱۶ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AA%D8%B4%DA%AF%D8%B1" title="کوه تشگر">تشگر</a> <small>(هرمزگان، ۳۲۶۷ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%81%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="قله برف‌انبار">برف‌انبار</a> <small>(قم، ۳۲۲۴ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%B2%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%A7" title="کوه زلیخا">زلیخا</a> <small>(کردستان، ۳۱۹۷ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" title="کوه شاه‌جهان">شاه‌جهان</a> <small>(خراسان شمالی، ۳۰۶۴ متر)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%B5%DB%8C%D9%81%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کان صیفی (صفحه وجود ندارد)">کان صیفی</a> <small>(ایلام، ۳۰۵۰ متر)</small></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D9%87_%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوه نایبند (صفحه وجود ندارد)">نایبند</a> <small>(خراسان جنوبی، ۳۰۰۵ متر)</small></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="کوه بیرمی">بیرمی</a> <small>(بوشهر، ۱۹۶۸ متر)</small></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg/100px-Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg/150px-Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg/200px-Damavand_%26_Lar_Dam_%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%84%D8%A7%D8%B1-_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%88%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%88%D8%B3%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%84%DA%86%D8%A7%DB%8C_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="525" data-file-height="700" /></a></span></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="شهرهای_باستانی_ایران" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:شهرهای باستانی ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بحث الگو:شهرهای باستانی ایران"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شهرهای باستانی ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="شهرهای_باستانی_ایران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شهرهای باستانی و تاریخی ایران">شهرهای باستانی ایران</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:100%;"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="font-weight:bold;">ردیف</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">شهر</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">محدودهٔ کنونی</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">ردیف</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">شهر</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">محدودهٔ کنونی</td></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr style="vertical-align:top;"><td style="padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p>۱<br /> ۲<br /> ۳<br /> ۴<br /> ۵<br /> ۶<br /> ۷<br /> ۸<br /> ۹<br /> ۱۰<br /> ۱۱<br /> ۱۲<br /> ۱۳<br /> ۱۴<br /> ۱۵<br /> ۱۶<br /> ۱۷<br /> ۱۸<br /> ۱۹<br /> ۲۰<br /> ۲۱<br /> ۲۲<br /> ۲۳<br /> ۲۴<br /> ۲۵<br /> ۲۶<br /> ۲۷<br /> ۲۸<br /> ۲۹<br /> ۳۰<br /> ۳۱<br /> ۳۲<br /> ۳۳<br /> ۳۴<br /> ۳۵ </p> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87%E2%80%8C%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1" title="تپه‌حصار">تپه‌حصار</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DA%A9%D8%B2" title="سکاکز">ساکز</a> (<a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="سکاها">سکاها</a>) <br /> <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%B2%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%87" title="قلعه زیویه">زیویه</a> <br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="شهر سوخته">شهر سوخته</a><br /> <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامنات (صفحه وجود ندارد)">سامنات</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1_(%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86)" title="انار (کرمان)">آبان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="نوش‌آباد">نوش‌آباد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AF%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87" title="صددروازه">صددروازه</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7%DA%A9" class="mw-redirect" title="آساک">آساک</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="آرتاکوانا">آرتاکوانا</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="ابیورد">ابیورد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%AF_%D8%A8%D9%85" title="ارگ بم">ارگ بم</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B4_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="شوش (شهر باستانی)">سوزیانا</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D9%86" title="کامبادن">کامبادن</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%B1%D9%87_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="سیمره (شهر)">سیمره</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%81" title="سیراف">بندر سیراف</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="شاپورخواست">شاپورخواست</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%88%D8%B1" title="نیم‌ور">نیم‌ور</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81" title="کرج ابودلف">کرج ابودلف</a><br /> <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="همای دختر بهمن">چهرآزادگان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%AC" title="باسمنج">باسمنج</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="ایزیرتو">ایزیرتو</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="تاریخ اهواز">اکسین</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D8%AE%D8%B1" title="اصطخر">اصطخر</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="بیشاپور">بیشاپور</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D8%B4%DB%8C%D8%AF" title="تخت جمشید">تخت جمشید</a><br /> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="پیشیاوادا">پیشیاوادا</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D9%88%DA%A9%D9%86" title="تموکن">تموکن</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%AE%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B7%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3_(%DB%B1)" class="mw-redirect" title="گور دخمه‌های تخت طاووس (۱)">تخت‌طاووس</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="گور (شهر باستانی)">شهر گور</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="بندر سی‌نیز">بندر سی‌نیز</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="ارجان">ارجان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DA%AF%D8%B1%D8%AF" title="دارابگرد">دارابگرد</a><br /><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%AF" class="mw-redirect" title="کنابد">کنابد</a> <br /><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="ریشهر">ریشهر</a> </p> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="دامغان">دامغان</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B2" title="سقز">سقز</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B2" title="سقز">سقز</a> <br /> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="زابل">زابل</a><br /> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%A7_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="پیشوا (شهر)">پیشوا (تهران)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="انار (شهر)">انار (کرمان)</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="کاشان">کاشان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="دامغان">دامغان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%86" title="قوچان">قوچان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="هرات">هرات</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B2" title="درگز">درگز</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%85" title="بم">بم</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B4" title="شوش">شوش</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87" title="کرمانشاه">کرمانشاه</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="دره‌شهر">دره‌شهر (ایلام)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان کنگان">شهرستان کنگان</a><br /><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="خرم‌آباد">خرم‌آباد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="شهرستان محلات">محلات (مرکزی)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C)" class="mw-redirect" title="آستانه (مرکزی)">آستانه (مرکزی)</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="گلپایگان">گلپایگان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="تبریز">تبریز</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="بوکان">بوکان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="اهواز">اهواز</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B4%D8%AA" title="شهرستان مرودشت">مرودشت (فارس)</a><br /><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%86" title="کازرون">کازرون</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B4%D8%AA" title="شهرستان مرودشت">مرودشت (فارس)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%B3" title="زاگرس">کوه‌های زاگرس</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="استان بوشهر">بوشهر</a><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%B4%D8%AA" title="شهرستان مرودشت">مرودشت (فارس)</a><br /> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="فیروزآباد">فیروزآباد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%85" title="بندر دیلم">بندر دیلم</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86" title="بهبهان">بهبهان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="داراب">داراب</a><br /><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="گناباد">گناباد</a> <br />جنوب <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="بوشهر">بوشهر</a> </p> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p>۳۶<br /> ۳۷<br /> ۳۸<br /> ۳۹<br /> ۴۰<br /> ۴۱<br /> ۴۲<br /> ۴۳<br /> ۴۴<br /> ۴۵<br /> ۴۶<br /> ۴۷<br /> ۴۸<br /> ۴۹<br /> ۵۰<br /> ۵۱<br /> ۵۲<br /> ۵۳<br /> ۵۴<br /> ۵۵<br /> ۵۶<br /> ۵۷<br /> ۵۸<br /> ۵۹<br /> ۶۰<br /> ۶۱<br /> ۶۲<br /> ۶۳<br /> ۶۴<br /> ۶۵<br /> ۶۶ <br /> ۶۷ </p> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p><a href="/wiki/%D9%87%D9%81%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="هفشجان">هوشنگان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="مرو (شهر باستانی)">مرو</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مهرویان">مهرویان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A7" title="نسا">نسا</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AC" title="کهنه‌گرگانج">گرگانج</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%81%D9%88%D9%86" title="تیسفون">تیسفون</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="سلوکیه">سلوکیه</a><br /> <a href="/wiki/%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="وه‌اردشیر (شهر باستانی)">وه‌اردشیر</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C)" title="ریواردشیر (شهر باستانی)">ریواردشیر</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B1%DB%8C" title="شهر ری">راگا (ری باستان)</a><br /> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%AF" title="پاسارگاد">شهر باستانی پاسارگاد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="تخت سلیمان">تخت سلیمان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%AE" title="بلخ">بلخ باستان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87)" title="حلوان (کرمانشاه)">حلوان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1_%DA%A9%D9%87%D9%86)" title="نیشابور (شهر کهن)">شهر قدیم نیشابور</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%AC%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="شهر قدیم جرجان">شهر قدیم جرجان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%87%DA%AF%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87" title="هگمتانه">هگمتانه</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="انشان">انشان</a><br /> <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="قلعه الموت">الموت</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="طوس">طوس</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3" title="شهر دقیانوس">دقیانوس</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="گندی‌شاپور (شهر)">گندی‌شاپور</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DB%8C%D8%B1" title="تن‌اردشیر">تن‌اردشیر</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="شهر تاریخی تون">تون</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اسپهبدان گیلان">اسپهبد</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="معبد لائودیسه">معبد لائودیسه</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86" title="دهانه غلامان">دهانه غلامان (زرک - زرنکای)</a><br /> <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%B1_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="لور (شهر)">لور</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%B2" title="ترشیز">ترشیز</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="کشمر">کشمر</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D9%86%DA%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="مجموعه‌آثار تنگه دربند">دربند</a> <br /><a href="/wiki/%D8%AA%D9%BE%D9%87_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="تپه سفالی معمورین">تپه معمورین</a> </p> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align: center;;;width:10em;"><div> <p><a href="/wiki/%D9%87%D9%81%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="هفشجان">هفشجان</a>-<a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF" title="شهرکرد">شهرکرد</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" class="mw-redirect" title="ماری (ترکمنستان)">ماری (ترکمنستان)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="شهرستان هندیجان">شهرستان هندیجان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="عشق‌آباد">عشق‌آباد</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AC" title="گرگانج">خوارزم (ازبکستان)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%DA%A9_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="سلمان پاک (شهر)">سلمان پاک (عراق)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="استان بابل">استان بابل (عراق)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="استان بابل">استان بابل (عراق)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="شهرستان هندیجان">شهرستان هندیجان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%B1%DB%8C" title="شهر ری">شهر ری</a><br /> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D8%AF" title="پاسارگاد">پاسارگاد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%A8" title="شهرستان تکاب">تکاب (آذربایجان غربی)</a><br /> <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D9%84%D8%AE" title="ولایت بلخ"> بلخ (افغانستان)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D9%84_%D8%B0%D9%87%D8%A7%D8%A8" title="سرپل ذهاب">سرپل ذهاب</a><br /> <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="نیشابور">نیشابور</a><br /> <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="گنبدکاووس">گنبدکاووس</a><br /> <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="شهرستان سپیدان">سپیدان (فارس)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="الموت">الموت (قزوین)</a><br /> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%AF" title="مشهد">مشهد</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="جیرفت">جیرفت (کرمان)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B2%D9%81%D9%88%D9%84" title="دزفول">دزفول</a><br /> <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%DB%8C%D9%81" title="قطیف">قطیف (عربستان)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="شهرستان فردوس">فردوس (خراسان جنوبی)</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">گیلان</a><br /> <a class="mw-selflink selflink">نهاوند</a><br /> نزدیک <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="زابل">زابل</a><br /> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%B4%DA%A9" title="اندیمشک">اندیمشک</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1" title="کاشمر">کاشمر</a><br /> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%D8%B1" title="کاشمر">کاشمر</a><br /> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="شهرستان بدره">بدره (ایلام)</a> <br /> <a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="وهن‌آباد">وهن‌آباد</a> </p> </div></td></tr></tbody></table></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg/100px-Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg" decoding="async" width="100" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg/150px-Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg/200px-Persepolis_Apadana_noerdliche_Treppe_Detail.jpg 2x" data-file-width="418" data-file-height="640" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tagh1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Tagh1.jpg/100px-Tagh1.jpg" decoding="async" width="100" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Tagh1.jpg/150px-Tagh1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Tagh1.jpg/200px-Tagh1.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="375" /></a></span><br /> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Media,_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster,_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_(1889)_(14594614317).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg/100px-Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg" decoding="async" width="100" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg/150px-Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg/200px-Media%2C_Babylon_and_Persia_-_including_a_study_of_the_Zend-Avesta_or_religion_of_Zoroaster%2C_from_the_fall_of_Nineveh_to_the_Persian_war_%281889%29_%2814594614317%29.jpg 2x" data-file-width="1262" data-file-height="2088" /></a></span></div></td></tr></tbody></table></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=استان_همدان&oldid=40655614">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=استان_همدان&oldid=40655614</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:استان همدان">استان همدان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:استان‌های ایران">استان‌های ایران</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="رده:صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی">صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای پیوند مرده">صفحه‌های دارای پیوند مرده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که نشانی اینترنتی‌شان خطا دارد">صفحه‌هایی که نشانی اینترنتی‌شان خطا دارد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون پارامتر کشور استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون پارامتر کشور استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="رده:همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع">همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%81%D8%B2%D9%88%D9%86%D9%87_%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از افزونه نقشه‌نگار استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از افزونه نقشه‌نگار استفاده می‌کنند</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۰۶:۴۸ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-twmvt","wgBackendResponseTime":181,"wgKartographerLiveData":{"_642fbe9625637b5c929f6b46431221253398f43f":[{"type":"ExternalData","service":"geomask","url":"https://maps.wikimedia.org/geoshape?getgeojson=1\u0026ids=Q794","properties":{"title":"استان همدان","fill-opacity":0.5,"stroke":"#777777","stroke-width":1,"fill":"#888888"}},{"type":"ExternalData","service":"geoshape","url":"https://maps.wikimedia.org/geoshape?getgeojson=1\u0026ids=Q187373","properties":{"title":"استان همدان","fill-opacity":0.5,"stroke":"#FF0000","stroke-width":1,"fill":"#ff0000"}},{"type":"ExternalData","service":"geoline","url":"https://maps.wikimedia.org/geoline?getgeojson=1\u0026ids=Q187373","properties":{"stroke-width":1,"stroke":"#FF0000","title":"استان همدان"}}]},"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.226","walltime":"1.547","ppvisitednodes":{"value":17350,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":453805,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":47974,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":30,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":196578,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1194.410 1 -total"," 39.37% 470.282 1 الگو:پانویس"," 23.41% 279.637 37 الگو:یادکرد_وب"," 23.12% 276.109 1 الگو:جعبه_استان_ایران"," 19.44% 232.222 1 الگو:Infobox"," 18.76% 224.062 22 الگو:گرداننده_رده"," 13.53% 161.646 11 الگو:Nocat"," 13.52% 161.537 10 الگو:Navbox"," 12.62% 150.755 11 الگو:تشخیص_فضای_نام_نمایش_همه"," 10.88% 129.892 10 الگو:پیوند_مرده"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.532","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7468583,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-h7ts4","timestamp":"20241123065229","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0627\u0633\u062a\u0627\u0646 \u0647\u0645\u062f\u0627\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q187373","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q187373","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-11-25T17:18:40Z","dateModified":"2024-11-23T06:48:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b4\/Hamadan_fa.svg","headline":"\u06cc\u06a9\u06cc \u0627\u0632 \u0627\u0633\u062a\u0627\u0646\u200c\u0647\u0627\u06cc \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646"}</script> </body> </html>