CINXE.COM

Arheje - Wikipedija, prosta enciklopedija

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="sl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Arheje - Wikipedija, prosta enciklopedija</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )slwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy full","wgMonthNames":["","januar","februar","marec","april","maj","junij","julij","avgust","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"8a550710-4e56-47f1-b5e3-80ea3da3eab4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Arheje","wgTitle":"Arheje","wgCurRevisionId":6377293,"wgRevisionId":6377293,"wgArticleId":28792,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Strani z napakami v sklicevanju","Strani z okvarjenimi imeni sklicev","Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma","Vsi članki z mrtvimi zunanjimi povezavami","Članki z mrtvimi zunanjimi povezavami","Strani s čarobnimi povezavami ISBN","Članki z 'species' mikroformati","Taksonomski članki z manjkajočim taxonbar","Članki, ki vsebujejo starogrško (do 1453) besedilo","Strani, ki uporabljajo predlogo Lang-xx","Povezava na kategorijo Zbirke je v Wikipodatkih","Wikipedijini članki z identifikatorji BNF","Wikipedijini članki z identifikatorji GND","Wikipedijini članki z identifikatorji J9U","Wikipedijini članki z identifikatorji LCCN","Wikipedijini članki z identifikatorji NDL","Wikipedijini članki z identifikatorji NKC","Vsi izbrani članki","Taksoni, opisani leta 1990","Ekstremofili","Arheje","Domene (biologija)"],"wgPageViewLanguage":"sl","wgPageContentLanguage":"sl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Arheje","wgRelevantArticleId":28792,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q10872","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.CommonsDirekt","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sl&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sl&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sl&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1388"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/800px-Thermococcus_gammatolerans.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="925"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/640px-Thermococcus_gammatolerans.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="740"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Arheje - Wikipedija, prosta enciklopedija"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sl.m.wikipedia.org/wiki/Arheje"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Uredi" href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedija (sl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Arheje"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Atom-vir strani »Wikipedija«" href="/w/index.php?title=Posebno:ZadnjeSpremembe&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Arheje rootpage-Arheje skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Pojdi na vsebino</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Projekt"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Glavni meni" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Glavni meni" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Glavni meni</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Glavni meni</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">prestavi v stransko letvico</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">skrij</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigacija </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Glavna_stran" title="Obiščite glavno stran [z]" accesskey="z"><span>Glavna stran</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomo%C4%8D:Uvod"><span>Naučite se urejati</span></a></li><li id="n-Izbrani-članki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Izbrani_%C4%8Dlanki"><span>Izbrani članki</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Naklju%C4%8Dno" title="Naložite naključno stran [x]" accesskey="x"><span>Naključna stran</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:ZadnjeSpremembe" title="Seznam zadnjih sprememb Wikipedije [r]" accesskey="r"><span>Zadnje spremembe</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:PosebneStrani"><span>Posebne strani</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-obcestvo" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-obcestvo" > <div class="vector-menu-heading"> Skupnost </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomo%C4%8D:Vsebina" title="Kraj, kjer lahko prejmete pomoč"><span>Pomoč</span></a></li><li id="n-Pod-lipo" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Pod_lipo"><span>Pod lipo</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Portal_skupnosti" title="O projektu, kaj lahko storite, kje lahko kaj najdete"><span>Portal skupnosti</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Stik_z_nami"><span>Stik z nami</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Glavna_stran" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-sl.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="prosta enciklopedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Posebno:Iskanje" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Preiščite viki [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Iskanje</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Iskanje v Wikipediji" aria-label="Iskanje v Wikipediji" autocapitalize="sentences" title="Preiščite viki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Iskanje"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Išči</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Osebna orodja"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Videz"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Videz" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Videz</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sl.wikipedia.org&amp;uselang=sl" class=""><span>Denarni prispevki</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Registracija&amp;returnto=Arheje" title="Predlagamo vam, da si ustvarite račun in se prijavite, vendar to ni obvezno." class=""><span>Ustvari račun</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&amp;returnto=Arheje" title="Prijava je zaželena, vendar ni obvezna [o]" accesskey="o" class=""><span>Prijava</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Več možnosti" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Osebna orodja" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Osebna orodja</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Uporabniški meni" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=sl.wikipedia.org&amp;uselang=sl"><span>Denarni prispevki</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Registracija&amp;returnto=Arheje" title="Predlagamo vam, da si ustvarite račun in se prijavite, vendar to ni obvezno."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ustvari račun</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&amp;returnto=Arheje" title="Prijava je zaželena, vendar ni obvezna [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Prijava</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strani za neprijavljene urejevalce <a href="/wiki/Pomo%C4%8D:Uvod" aria-label="Več o urejanju"><span>več o tem</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:MojiPrispevki" title="Seznam urejanj s tega IP-naslova [y]" accesskey="y"><span>Prispevki</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:MojPogovor" title="Pogovor o urejanjih s tega IP-naslova [n]" accesskey="n"><span>Pogovorna stran</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eopusti\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"sl\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"border: solid 1px #333; border-radius: 0.2em; box-shadow: 0 4px 4px #999; margin-bottom: 1.5em; display: table; width: 100%; height: 130px; line-height: 1.2; text-align: center\"\u003E\n\u003Cdiv style=\"display: table-cell; vertical-align: middle; padding-left:20px;\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikimedia_CEE_Pomlad_2025\" title=\"Wikipedija:Wikimedia CEE Pomlad 2025\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Logo_banner-600-t.png/250px-Logo_banner-600-t.png\" decoding=\"async\" width=\"200\" height=\"53\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Logo_banner-600-t.png/330px-Logo_banner-600-t.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Logo_banner-600-t.png/500px-Logo_banner-600-t.png 2x\" data-file-width=\"600\" data-file-height=\"160\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"display: table-cell; vertical-align: middle;\"\u003E\n\u003Cp style=\"font-size: 120%;\"\u003E \u003Cbr clear=\"all\" /\u003E\nV teku je natečaj pisanja člankov\u003Cbr /\u003E\u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikimedia_CEE_Pomlad_2025\" title=\"Wikipedija:Wikimedia CEE Pomlad 2025\"\u003EWikimedia CEE Pomlad 2025\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E\u003Cbr /\u003E\u003Csmall\u003E(Srednja in Vzhodna Evropa)\u003C/small\u003E\n\u003Cbr clear=\"all\" /\u003E\u003C/p\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cspan class=\"mw-ui-button mw-ui-progressive\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikimedia_CEE_Pomlad_2025/Pravila_in_udele%C5%BEenci#Udeleženci\" title=\"Wikipedija:Wikimedia CEE Pomlad 2025/Pravila in udeleženci\"\u003E\u003Cspan style=\"color:white\"\u003E\u003Cb\u003EVabljeni k sodelovanju\u003C/b\u003E\u003C/span\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\n\u003Cdiv style=\"display: table-cell; vertical-align: middle; padding-right:20px; color:green; font-family:verdana; font-size:85%\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Slika:201807_book_A.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/201807_book_A.svg/20px-201807_book_A.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"18\" height=\"18\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/201807_book_A.svg/40px-201807_book_A.svg.png 1.5x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E Knjižne nagrade za najbolj produktivne!\u003Cbr /\u003E\n\u003Cp\u003E\u003Cbr /\u003E\n\u003C/p\u003E\nNagrada za najboljšega novinca!\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Projekt"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Vsebina" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Vsebina</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">prestavi v stransko letvico</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">skrij</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Uvod</div> </a> </li> <li id="toc-Zgodovina_taksonomije_arhej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zgodovina_taksonomije_arhej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Zgodovina taksonomije arhej</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Zgodovina_taksonomije_arhej-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vklopi podrazdelek Zgodovina taksonomije arhej</span> </button> <ul id="toc-Zgodovina_taksonomije_arhej-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sodobna_klasifikacija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sodobna_klasifikacija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Sodobna klasifikacija</span> </div> </a> <ul id="toc-Sodobna_klasifikacija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Evolucija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Evolucija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Evolucija</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Evolucija-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vklopi podrazdelek Evolucija</span> </button> <ul id="toc-Evolucija-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Primerjava_domen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Primerjava_domen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Primerjava domen</span> </div> </a> <ul id="toc-Primerjava_domen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Morfologija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Morfologija</span> </div> </a> <ul id="toc-Morfologija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zgradba,_kemična_sestava_in_organizacija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zgradba,_kemična_sestava_in_organizacija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Zgradba, kemična sestava in organizacija</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Zgradba,_kemična_sestava_in_organizacija-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vklopi podrazdelek Zgradba, kemična sestava in organizacija</span> </button> <ul id="toc-Zgradba,_kemična_sestava_in_organizacija-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Celična_membrana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Celična_membrana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Celična membrana</span> </div> </a> <ul id="toc-Celična_membrana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Celična_stena_in_bički" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Celična_stena_in_bički"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Celična stena in bički</span> </div> </a> <ul id="toc-Celična_stena_in_bički-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Presnova" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Presnova"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Presnova</span> </div> </a> <ul id="toc-Presnova-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Genetika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Genetika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Genetika</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Genetika-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vklopi podrazdelek Genetika</span> </button> <ul id="toc-Genetika-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Izmenjava_in_popravljanje_poškodb_nukleinskih_kislin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Izmenjava_in_popravljanje_poškodb_nukleinskih_kislin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Izmenjava in popravljanje poškodb nukleinskih kislin</span> </div> </a> <ul id="toc-Izmenjava_in_popravljanje_poškodb_nukleinskih_kislin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Razmnoževanje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Razmnoževanje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Razmnoževanje</span> </div> </a> <ul id="toc-Razmnoževanje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekologija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekologija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ekologija</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ekologija-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vklopi podrazdelek Ekologija</span> </button> <ul id="toc-Ekologija-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Življenjski_prostor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Življenjski_prostor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Življenjski prostor</span> </div> </a> <ul id="toc-Življenjski_prostor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vloga_v_kroženju_snovi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vloga_v_kroženju_snovi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Vloga v kroženju snovi</span> </div> </a> <ul id="toc-Vloga_v_kroženju_snovi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Razmerje_z_drugimi_organizmi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Razmerje_z_drugimi_organizmi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Razmerje z drugimi organizmi</span> </div> </a> <ul id="toc-Razmerje_z_drugimi_organizmi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pomen_v_biotehnologiji_in_industriji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pomen_v_biotehnologiji_in_industriji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Pomen v biotehnologiji in industriji</span> </div> </a> <ul id="toc-Pomen_v_biotehnologiji_in_industriji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Opombe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Opombe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Opombe</span> </div> </a> <ul id="toc-Opombe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sklici" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sklici"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Sklici</span> </div> </a> <ul id="toc-Sklici-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nadaljnje_branje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nadaljnje_branje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Nadaljnje branje</span> </div> </a> <ul id="toc-Nadaljnje_branje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zunanje_povezave" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zunanje_povezave"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Zunanje povezave</span> </div> </a> <ul id="toc-Zunanje_povezave-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Vsebina" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Kazalo vsebine" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Vklopi kazalo vsebine" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Vklopi kazalo vsebine</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Arheje</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="P9jdi na članek v drugem jeziku. Na voljo v 124 jezikih." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-124" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">124 jezikov</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – afrikanščina" lang="af" hreflang="af" data-title="Archaea" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Archaeen" title="Archaeen – nemščina (Švica)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Archaeen" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="nemščina (Švica)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – aragonščina" lang="an" hreflang="an" data-title="Archaea" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonščina" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%9C%E0%A5%80%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="पूर्वजीवाणु – angikaščina" lang="anp" hreflang="anp" data-title="पूर्वजीवाणु" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angikaščina" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%82" title="عتائق – arabščina" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عتائق" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabščina" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%82" title="عتائق – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="عتائق" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="আৰ্কিয়া – asamščina" lang="as" hreflang="as" data-title="আৰ্কিয়া" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamščina" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – asturijščina" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Archaea" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Arxeyl%C9%99r" title="Arxeylər – azerbajdžanščina" lang="az" hreflang="az" data-title="Arxeylər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbajdžanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="آرکیا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آرکیا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B9%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Архейҙар – baškirščina" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Архейҙар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baškirščina" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Arkiej%C4%97s" title="Arkiejės – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Arkiejės" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D1%96" title="Археі – beloruščina" lang="be" hreflang="be" data-title="Археі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="beloruščina" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D1%96" title="Археі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Археі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B8" title="Археи – bolgarščina" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Археи" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bolgarščina" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="আর্কিয়া – bengalščina" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আর্কিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalščina" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – bosanščina" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Archaea" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Arqueus" title="Arqueus – katalonščina" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Arqueus" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalonščina" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%86%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="کۆنەکان – osrednja kurdščina" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کۆنەکان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="osrednja kurdščina" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Archea" title="Archea – češčina" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Archea" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="češčina" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – valižanščina" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Archaea" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="valižanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Ark%C3%A6er" title="Arkæer – danščina" lang="da" hreflang="da" data-title="Arkæer" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danščina" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Archaeen" title="Archaeen – nemščina" lang="de" hreflang="de" data-title="Archaeen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="nemščina" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1" title="Αρχαία – grščina" lang="el" hreflang="el" data-title="Αρχαία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grščina" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – angleščina" lang="en" hreflang="en" data-title="Archaea" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angleščina" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ar%C4%A5eoj" title="Arĥeoj – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Arĥeoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dober članek"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – španščina" lang="es" hreflang="es" data-title="Archaea" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="španščina" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Arhed" title="Arhed – estonščina" lang="et" hreflang="et" data-title="Arhed" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonščina" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – baskovščina" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Archaea" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskovščina" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Archaea" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="باستانیان – perzijščina" lang="fa" hreflang="fa" data-title="باستانیان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perzijščina" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Arkeonit" title="Arkeonit – finščina" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Arkeonit" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finščina" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Arheq" title="Arheq – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Arheq" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – francoščina" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Archaea" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francoščina" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Uurbakteerien" title="Uurbakteerien – severna frizijščina" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Uurbakteerien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="severna frizijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Airc%C3%A9igh" title="Aircéigh – irščina" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Aircéigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irščina" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Archaea" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Arqueas" title="Arqueas – galicijščina" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Arqueas" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – gvaranijščina" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Archaea" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="gvaranijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe&#039;ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – manščina" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Archaea" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manščina" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%9B%D7%90%D7%95%D7%A0%D7%99%D7%9D" title="ארכאונים – hebrejščina" lang="he" hreflang="he" data-title="ארכאונים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrejščina" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="प्राच्य – hindijščina" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्राच्य" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindijščina" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Archaea" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Arheje" title="Arheje – hrvaščina" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Arheje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="hrvaščina" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Akeyo" title="Akeyo – haitijska kreolščina" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Akeyo" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="haitijska kreolščina" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Arche%C3%A1k" title="Archeák – madžarščina" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Archeák" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="madžarščina" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Արքեաներ – armenščina" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Արքեաներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenščina" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Archeo" title="Archeo – interlingva" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Archeo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingva" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Arkea" title="Arkea – indonezijščina" lang="id" hreflang="id" data-title="Arkea" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – ilokanščina" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Archaea" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fyrnur" title="Fyrnur – islandščina" lang="is" hreflang="is" data-title="Fyrnur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandščina" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – italijanščina" lang="it" hreflang="it" data-title="Archaea" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italijanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dober članek"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E7%B4%B0%E8%8F%8C" title="古細菌 – japonščina" lang="ja" hreflang="ja" data-title="古細菌" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonščina" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Aakyea" title="Aakyea – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Aakyea" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – javanščina" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Archaea" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="არქეები – gruzijščina" lang="ka" hreflang="ka" data-title="არქეები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruzijščina" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Архебактериялар – kazaščina" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Архебактериялар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazaščina" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%86%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%80%E0%B2%AF" title="ಆರ್ಕೀಯ – kanareščina" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಆರ್ಕೀಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kanareščina" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EC%84%B8%EA%B7%A0" title="고세균 – korejščina" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고세균" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="korejščina" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/M%C3%AEkrop" title="Mîkrop – kurdščina" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mîkrop" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdščina" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – kornijščina" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Archaea" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – latinščina" lang="la" hreflang="la" data-title="Archaea" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latinščina" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Archae%C3%ABn" title="Archaeën – luksemburščina" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Archaeën" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburščina" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D1%8F%D1%80" title="Археяр – lezginščina" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Археяр" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezginščina" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Arcea" title="Arcea – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Arcea" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – limburščina" lang="li" hreflang="li" data-title="Archaea" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburščina" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – ligurščina" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Archaea" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligurščina" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Archea" title="Archea – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Archea" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – lombardščina" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Archaea" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardščina" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Arch%C4%97ja" title="Archėja – litovščina" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Archėja" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litovščina" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Arheji" title="Arheji – latvijščina" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Arheji" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latvijščina" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – malgaščina" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Archaea" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaščina" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B8" title="Археи – makedonščina" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Археи" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedonščina" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%80%E0%B4%AF" title="ആർക്കീയ – malajalamščina" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആർക്കീയ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalamščina" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%93%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%8F%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%B2" title="ओरिएंटल – maratščina" lang="mr" hreflang="mr" data-title="ओरिएंटल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="maratščina" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Arkea" title="Arkea – malajščina" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Arkea" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajščina" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%AC" title="အာခီးယာ – burmanščina" lang="my" hreflang="my" data-title="အာခီးယာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="burmanščina" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – napolitanščina" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Archaea" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Archaeen" title="Archaeen – nizka nemščina" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Archaeen" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="nizka nemščina" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="आर्केया – nevarščina" lang="new" hreflang="new" data-title="आर्केया" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="nevarščina" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – nizozemščina" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Archaea" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nizozemščina" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Arkar" title="Arkar – novonorveščina" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Arkar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="novonorveščina" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Arkebakterier" title="Arkebakterier – knjižna norveščina" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Arkebakterier" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="knjižna norveščina" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – okcitanščina" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Archaea" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okcitanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Arkiyaa" title="Arkiyaa – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Arkiyaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%86%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%86" title="ਆਰਕੀਆ – pandžabščina" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਆਰਕੀਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pandžabščina" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – pampanščina" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Archaea" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Archeony" title="Archeony – poljščina" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Archeony" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poljščina" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Archaea" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7" title="ارکیا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ارکیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – portugalščina" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Archaea" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalščina" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/%C3%91awpa_a%C3%B1aki" title="Ñawpa añaki – kečuanščina" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ñawpa añaki" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="kečuanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Arhee" title="Arhee – romunščina" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Arhee" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romunščina" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B8" title="Археи – ruščina" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Археи" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruščina" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Архейдар – jakutščina" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Архейдар" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakutščina" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – sardinščina" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Archaea" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardinščina" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – škotščina" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Archaea" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="škotščina" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AA%D9%8A%D8%A6%D8%A7" title="آرڪيئا – sindščina" lang="sd" hreflang="sd" data-title="آرڪيئا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindščina" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Arheja" title="Arheja – srbohrvaščina" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Arheja" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="srbohrvaščina" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%86%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F" title="ආකියා – sinhalščina" lang="si" hreflang="si" data-title="ආකියා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhalščina" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Archaea" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Arche%C3%B3ny" title="Archeóny – slovaščina" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Archeóny" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaščina" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Arkeat" title="Arkeat – albanščina" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Arkeat" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanščina" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D1%98%D0%B5" title="Археје – srbščina" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Археје" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="srbščina" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ark%C3%A9er" title="Arkéer – švedščina" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Arkéer" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="švedščina" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – svahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Archaea" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="svahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%86%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%80%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="ஆர்க்கீயா – tamilščina" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஆர்க்கீயா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilščina" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="ఆర్కియా – telugijščina" lang="te" hreflang="te" data-title="ఆర్కియా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugijščina" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%91%D0%BD" title="Бостониён – tadžiščina" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Бостониён" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadžiščina" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="อาร์เคีย – tajščina" lang="th" hreflang="th" data-title="อาร์เคีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajščina" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Arkeya" title="Arkeya – tagalogščina" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Arkeya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalogščina" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Arkea" title="Arkea – turščina" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Arkea" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turščina" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%BB%D3%99%D1%80" title="Архейләр – tatarščina" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Архейләр" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarščina" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D1%97" title="Археї – ukrajinščina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Археї" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrajinščina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D9%85" title="قدیم جراثیم – urdujščina" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قدیم جراثیم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdujščina" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Arxeylar" title="Arxeylar – uzbeščina" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Arxeylar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeščina" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="izbrani članek"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%95_khu%E1%BA%A9n" title="Cổ khuẩn – vietnamščina" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cổ khuẩn" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamščina" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Archaea" title="Archaea – varajščina" lang="war" hreflang="war" data-title="Archaea" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="varajščina" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E8%8F%8C" title="古菌 – wu-kitajščina" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="古菌" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu-kitajščina" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%9B%D7%A2%D7%A2%D7%9F" title="ארכעען – jidiš" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ארכעען" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidiš" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E8%8F%8C" title="古菌 – kitajščina" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古菌" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="kitajščina" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3%CD%98-s%C3%A8-kh%C3%BAn" title="Kó͘-sè-khún – min nan kitajščina" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kó͘-sè-khún" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="min nan kitajščina" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E8%8F%8C" title="古菌 – kantonščina" lang="yue" hreflang="yue" data-title="古菌" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonščina" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/INgunazana" title="INgunazana – zulujščina" lang="zu" hreflang="zu" data-title="INgunazana" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulujščina" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q10872#sitelinks-wikipedia" title="Uredi medjezikovne povezave" class="wbc-editpage">Uredi povezave</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Imenski prostori"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Arheje" title="Ogled vsebinske strani [c]" accesskey="c"><span>Stran</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pogovor:Arheje" rel="discussion" title="Pogovor o vsebinski strani [t]" accesskey="t"><span>Pogovor</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Spremeni različico jezika" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">slovenščina</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Pogledi"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Arheje"><span>Preberi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit" title="Uredite to stran [v]" accesskey="v"><span>Uredi stran</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit" title="Uredi izvorno kodo te strani [e]" accesskey="e"><span>Uredi kodo</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=history" title="Prejšnje redakcije te strani [h]" accesskey="h"><span>Zgodovina</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Orodja strani"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Orodja" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Orodja</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Orodja</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">prestavi v stransko letvico</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">skrij</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Več možnosti" > <div class="vector-menu-heading"> Dejanja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Arheje"><span>Preberi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit" title="Uredite to stran [v]" accesskey="v"><span>Uredi stran</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit" title="Uredi izvorno kodo te strani [e]" accesskey="e"><span>Uredi kodo</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=history"><span>Zgodovina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Splošno </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:KajSePovezujeSem/Arheje" title="Seznam vseh strani, ki se povezujejo sem [j]" accesskey="j"><span>Kaj se povezuje sem</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:RecentChangesLinked/Arheje" rel="nofollow" title="Zadnje spremembe na straneh, s katerimi se povezuje ta stran [k]" accesskey="k"><span>Povezane spremembe</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;oldid=6377293" title="Trajna povezava na to redakcijo strani"><span>Trajna povezava</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=info" title="Več informacij o tej strani"><span>Podatki o strani</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Navedi&amp;page=Arheje&amp;id=6377293&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informacije o tem, kako navajati to stran"><span>Navedba članka</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fsl.wikipedia.org%2Fwiki%2FArheje"><span>Pridobi skrajšani URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fsl.wikipedia.org%2Fwiki%2FArheje"><span>Prenesi kodo QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Tiskanje/izvoz </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Book&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Arheje"><span>Ustvari e-knjigo</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:DownloadAsPdf&amp;page=Arheje&amp;action=show-download-screen"><span>Prenesi kot PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;printable=yes" title="Različica te strani za tisk [p]" accesskey="p"><span>Različica za tisk</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> V drugih projektih </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Archaea" hreflang="en"><span>Wikimedijina zbirka</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Archaea" hreflang="en"><span>Wikivrste</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q10872" title="Povezava na ustrezni predmet v podatkovni shrambi [g]" accesskey="g"><span>Predmet v Wikipodatkih</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Orodja strani"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Videz"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Videz</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">prestavi v stransko letvico</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">skrij</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedija:Izbrani_%C4%8Dlanki" title="To je izbrani članek. Za več podatkov klikni zvezdo."><img alt="Izbrani članek" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Iz Wikipedije, proste enciklopedije</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="sl" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="color:inherit; text-align: center; background-color: rgb(195, 245, 250)">Arheje<br /><div style="font-size: 85%;">Časovni razpon: <span style="display:inline-block;"></span><span style="display:inline-block;">3,5–0 Ga</span> <span style="display:inline-block;"></span><div id="Timeline-row" style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:250px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; font-size:small; position:relative; z-index:0;"> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(146,195,160); left:220.59782608696px; width:15.711847826087px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(7,202,234); left:236.30967391304px; width:10.103369565217px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(246,236,57); left:246.41304347826px; width:3.5869565217391px;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; text-align:center; background-color:rgb(111,218,237); left:220.59782608696px; width:29.402173913043px;"><a href="/wiki/Fanerozoik" title="Fanerozoik">Fan.</a></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,91,113); left:114.13043478261px; width:48.913043478261px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,184,114); left:163.04347826087px; width:32.608695652174px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,183,87); left:195.65217391304px; width:24.945652173913px;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,76,104); left:114.13043478261px; width:106.46739130435px;"><a href="/wiki/Proterozoik" title="Proterozoik">Proterozoik</a></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(238,0,125); left:32.608695652174px; width:21.739130434783px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,91,151); left:54.347826086957px; width:21.739130434783px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,124,163); left:76.086956521739px; width:21.739130434783px;"></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,166,186); left:97.826086956522px; width:16.304347826087px;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; text-align:center; background-color:rgb(254,0,124); left:32.608695652174px; width:81.521739130435px;"><a href="/wiki/Arhaik" title="Arhaik">Arhaik</a></div> <div style="position:absolute; height:12px; top:6px; text-align:center; background-color:rgb(203,3,129); left:0px; width:32.608695652174px;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; text-align:center; background-color:rgb(203,3,129); left:0px; width:32.608695652174px;"><a href="/wiki/Had" title="Had"><span style="color:white;"><i>Had</i></span></a></div> <div id="end-border" style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:249px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:250px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:43.478260869565px; width:206.52173913043px; background-color:#360; opacity:0.42;"></div> <div style="position:absolute; height:8px; left:59.782608695652px; width:190.21739130435px; background-color:#360; opacity:1;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:60.782608695652px; width:188.21739130435px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div> <a href="/w/index.php?title=Paleoarhaik&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Paleoarhaik (stran ne obstaja)">paleoarhaik</a> ali mogoče <a href="/w/index.php?title=Eoarhaik&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eoarhaik (stran ne obstaja)">eoarhaik</a> – danes</div> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Slika:Thermococcus_gammatolerans.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/220px-Thermococcus_gammatolerans.jpg" decoding="async" width="220" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/330px-Thermococcus_gammatolerans.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/440px-Thermococcus_gammatolerans.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1184" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%"><i><a href="/w/index.php?title=Thermococcus_gammatolerans&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thermococcus gammatolerans (stran ne obstaja)">Thermococcus gammatolerans</a></i>, na <a href="/wiki/Radioaktivno_sevanje" class="mw-redirect" title="Radioaktivno sevanje">radioaktivno sevanje</a> odporna arheja </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="color:inherit; min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(195, 245, 250)"><a href="/wiki/Znanstvena_klasifikacija_%C5%BEivih_bitij" title="Znanstvena klasifikacija živih bitij">Znanstvena klasifikacija</a> <span class="plainlinks taxobox-edit-taxonomy skin-invert" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Predloga:Taksonomija/Archaea" title="Uredi to klasifikacijo"><img alt="Uredi to klasifikacijo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/23px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/30px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span> </th></tr> <tr> <td>Domena: </td> <td><a class="mw-selflink selflink">Archaea</a>&#160;(arheje)<br /><small><a href="/wiki/Carl_Woese" title="Carl Woese">Woese</a>, <a href="/w/index.php?title=Otto_Kandler&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Otto Kandler (stran ne obstaja)">Kandler</a> &amp; <a href="/w/index.php?title=Mark_Wheelis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mark Wheelis (stran ne obstaja)">Wheelis</a>, 2024<sup id="cite_ref-valid-dom-kingdom_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-valid-dom-kingdom-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Woese_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Woese-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></small> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="color:inherit; text-align: center; background-color: rgb(195, 245, 250)">Kraljestva<sup id="cite_ref-Petitjean_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Petitjean-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-NCBI_taxonomy_page_on_Archaea_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-NCBI_taxonomy_page_on_Archaea-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: left"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=DPANN&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="DPANN (stran ne obstaja)">Nanobdellati</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Euryarchaeota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Euryarchaeota (stran ne obstaja)">Methanobacteriati</a></li> <li>"<a href="/w/index.php?title=Proteoarchaeota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Proteoarchaeota (stran ne obstaja)">Proteoarchaeota</a>" <ul><li><a href="/w/index.php?title=Asgard_(archaea)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Asgard (archaea) (stran ne obstaja)">Promethearchaeati</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thermoproteota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thermoproteota (stran ne obstaja)">Thermoproteati</a></li> <li><a href="/wiki/Eukaryota" class="mw-redirect" title="Eukaryota">Eukaryota</a> (prave arheje)</li></ul></li></ul> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="color:inherit; text-align: center; background-color: rgb(195, 245, 250)"><a href="/wiki/Sinonim_(taksonomija)" title="Sinonim (taksonomija)">Sinonimi</a> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: left"> <ul><li>"Archaebacteria" <small>Woese &amp; Fox 1977</small></li> <li>"Archaeobacteria" <small>Murray 1988</small></li> <li>"Mendocutes" <small>Gibbons &amp; Murray 1978</small></li> <li>"Mendosicutes" <small>Murray 1984</small></li> <li>"Metabacteria" <small>Hori and Osawa 1979</small></li> <li>"Neomura" <small>Cavalier-Smith 2002</small></li> <li>"Archaebiota" <small>Luketa 2012</small></li> <li>"Arkarya" <small>Forterre 2015</small></li></ul> </td></tr> </tbody></table><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6298810">@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox.biota tr{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox.biota img{background:transparent}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox.biota tr{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox.biota img{background:white}}.mw-parser-output .infobox.biota .taxobox-edit-taxonomy img{background:transparent!important}body.skin-vector .mw-parser-output table.biota.infobox{margin-top:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output table.biota.infobox tr.taxonrow td{padding:2px 10px}</style> <p><b>Arhêje</b> (<a href="/wiki/Znanstvena_klasifikacija_%C5%BEivih_bitij" title="Znanstvena klasifikacija živih bitij">znanstveno ime</a> <i><b>Archaea</b></i>), tudi<b> arhe(o)bakterije</b>, so velika skupina <a href="/wiki/Prokarionti" title="Prokarionti">prokariontov</a>, ki, tako kot <a href="/wiki/Bakterije" title="Bakterije">bakterije</a>, nimajo <a href="/wiki/Jedro_(biologija)" class="mw-redirect" title="Jedro (biologija)">jedra</a> in ostalih <a href="/wiki/Organel" title="Organel">organelov</a>. V sistem živih bitij jih težko uvrstimo, saj so po nekaterih značilnostih podobne <a href="/wiki/Bakterije" title="Bakterije">bakterijam</a>, po drugih pa <a href="/wiki/Evkariont" class="mw-redirect" title="Evkariont">evkariontom</a>. Arheje so pod imenom Archebacteria prvotno prištevali k bakterijam, vendar so raziskave v zadnjih desetletjih pokazale, da so arheje posebna skupina organizmov, ki se razlikujejo tako od bakterij kot od evkariontov. </p><p>Po obliki in velikosti so v splošnem podobne bakterijam. Navkljub temu so po nekaterih <a href="/wiki/Presnova" title="Presnova">presnovnih</a> poteh ter izražanju <a href="/wiki/Gen" title="Gen">genov</a> bolj podobne evkariontom.<sup id="cite_ref-allers_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-allers-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Kemična sestava arhej je v mnogih pogledih posebna, saj so na primer v <a href="/wiki/Fosfolipid" title="Fosfolipid">fosfolipidih</a> prisotne <a href="/wiki/Eter" title="Eter">etrske</a> vezi, medtem ko so pri ostalih organizmih prisotni fosfolipidi z <a href="/wiki/Ester" title="Ester">estrsko</a> vezjo.<sup id="cite_ref-derosa_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-derosa-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Presnova arhej je zelo raznolika, kot vir energije izrabljajo anorganske in organske snovi ter sončno svetlobo; <a href="/wiki/Fotosinteza" title="Fotosinteza">fotosintetske</a> arheje do sedaj sicer niso bile odkrite. Razmnožujejo se <a href="/wiki/Nespolno_razmno%C5%BEevanje" title="Nespolno razmnoževanje">nespolno</a>. </p><p>Prve odkrite arheje so bili <a href="/wiki/Ekstremofil" title="Ekstremofil">ekstremofili</a>, ki bivajo v okoljih s skrajnimi razmerami, kot so <a href="/w/index.php?title=Termalni_vrelec&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Termalni vrelec (stran ne obstaja)">termalni vrelci</a> in <a href="/wiki/Slano_jezero" title="Slano jezero">slana jezera</a>, vendar je pozneje postalo jasno, da večina arhej biva v okoljih z zmernimi razmerami, kot so <a href="/wiki/Ocean" title="Ocean">oceani</a>, <a href="/wiki/Prst_(pedologija)" title="Prst (pedologija)">prst</a>, <a href="/wiki/Mo%C4%8Dvirje" title="Močvirje">močvirja</a> in celo <a href="/wiki/Prebavni_trakt" class="mw-redirect" title="Prebavni trakt">prebavni trakt</a> nekaterih <a href="/wiki/%C5%BDivali" title="Živali">živali</a>, vključno s <a href="/wiki/%C4%8Clovek" title="Človek">človekom</a>.<sup id="cite_ref-delong_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-delong-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> V ekosistemih imajo pomembno vlogo, med drugim zaradi <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_ogljika" title="Kroženje ogljika">kroženja ogljika</a> in <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_du%C5%A1ika" title="Kroženje dušika">dušika</a>.<sup id="cite_ref-schimel_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-schimel-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-cabello_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-cabello-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Metanogen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanogen (stran ne obstaja)">Metanogene</a> arheje, ki bivajo tudi v prebavnem traktu <a href="/wiki/Pre%C5%BEvekovalci" class="mw-redirect" title="Prežvekovalci">prežvekovalcev</a>, kot je <a href="/wiki/Doma%C4%8De_govedo" title="Domače govedo">domače govedo</a>, so glavni vir atmosferskega <a href="/wiki/Metan" title="Metan">metana</a>.<sup id="cite_ref-UNEP_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-UNEP-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Metanogene arheje so pomembne pri razgrajevanju organskih snovi v <a href="/wiki/%C4%8Cistilna_naprava" title="Čistilna naprava">čistilnih napravah</a>, metan kot glavno sestavino <a href="/wiki/Bioplin" title="Bioplin">bioplina</a> pa med drugim uporabljamo za proizvodnjo energije. Odporni <a href="/wiki/Encim" title="Encim">encimi</a>, izolirani iz ekstremofilnih arhej, so pomembno prispevali k razvoju živilske industrije ter metode <a href="/wiki/Veri%C5%BEna_reakcija_s_polimerazo" title="Verižna reakcija s polimerazo">verižne reakcije s polimerazo</a> (PCR).<sup id="cite_ref-Egorova_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Egorova-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zgodovina_taksonomije_arhej">Zgodovina <a href="/wiki/Taksonomija" title="Taksonomija">taksonomije</a> arhej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Uredi razdelek: Zgodovina taksonomije arhej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=1" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Zgodovina taksonomije arhej"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_(view_from_the_south).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg/300px-Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg" decoding="async" width="300" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg/450px-Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg/600px-Aerial_image_of_Grand_Prismatic_Spring_%28view_from_the_south%29.jpg 2x" data-file-width="4800" data-file-height="3400" /></a><figcaption>Prve arheje so bile odkrite v okoljih s skrajnimi razmerami, kot so termalni vrelci <small>(na sliki <a href="/w/index.php?title=Grand_Prismatic_Spring&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Grand Prismatic Spring (stran ne obstaja)">Grand Prismatic Spring</a> v <a href="/wiki/Narodni_park_Yellowstone" title="Narodni park Yellowstone">Narodnem parku Yellowstone</a>)</small>.</figcaption></figure> <p>Večino 20. stoletja se je <a href="/wiki/Prokarionti" title="Prokarionti">prokarionte</a> obravnavalo kot eno skupino, organizme v njej pa se je razvrščalo glede na <a href="/wiki/Biokemija" title="Biokemija">biokemične</a> značilnosti (npr. sestavo <a href="/wiki/Celi%C4%8Dna_stena" title="Celična stena">celične stene</a>), <a href="/wiki/Morfologija_(biologija)" title="Morfologija (biologija)">morfologijo</a> in <a href="/wiki/Presnova" title="Presnova">presnovne</a> značilnosti.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Leta 1965 sta <a href="/wiki/Linus_Pauling" class="mw-redirect" title="Linus Pauling">Linus Pauling</a> in Emile Zuckerland predlagala nov način razvrščanja glede na zaporedja (<a href="/w/index.php?title=Sekvenca_nukleotidov&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sekvenca nukleotidov (stran ne obstaja)">sekvence</a>) <a href="/wiki/Nukleotid" title="Nukleotid">nukleotidov</a>, ki kažejo sorodstvene odnose med organizmi.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Omenjena metoda, znana kot <a href="/wiki/Filogenetika" class="mw-redirect" title="Filogenetika">filogenetika</a>, je dandanes glavni način razvrščanja organizmov. </p><p>Arheje sta leta <a href="/w/index.php?title=1977_v_znanosti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1977 v znanosti (stran ne obstaja)">1977</a> opredelila <a href="/wiki/Carl_Woese" title="Carl Woese">Carl Woese</a> in George Fox na osnovi <a href="/w/index.php?title=Ribosomska_RNA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ribosomska RNA (stran ne obstaja)">ribosomske RNA</a> (rRNA), ki se v mnogih značilnostih razlikuje od bakterijske rRNA.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Skupini prokariontov sta bili prvotno imenovani »arhebakterije«&#160;(Archaebacteria) ter »evbakterije«&#160;(Eubacteria) in so ju obravnavali kot ločeni <a href="/wiki/Kraljestvo_(biologija)" title="Kraljestvo (biologija)">kraljestvi</a> ali podkraljestvi. Woese je na osnovi svojih rezultatov postavil domnevo, da so razlike med eno in drugo skupino veliko večje, kot se je domnevalo, in s tem ovrgel ustaljeno mnenje, da so si bakterije podobne. Da bi še bolj poudaril razlike, je živa bitja razvrstil v tri skupine oz. <a href="/wiki/Domena_(biologija)" title="Domena (biologija)">domene</a>: arheje (Archaea), <a href="/wiki/Bakterija" class="mw-redirect" title="Bakterija">bakterije</a> (Bacteria) in <a href="/wiki/Evkarionti" title="Evkarionti">evkarionte</a> (Eukarya).<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Izraz <i>arheje</i> izhaja iz <a href="/wiki/Stara_gr%C5%A1%C4%8Dina" class="mw-redirect" title="Stara grščina">starogrške</a> besede <a href="/wiki/Stara_gr%C5%A1%C4%8Dina" class="mw-redirect" title="Stara grščina">starogrško</a> <span lang="grc">ἀρχαῖα</span>: árhaia, kar pomeni <i>starodavne stvari</i>.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Prvi predstavniki arhej so bili <a href="/w/index.php?title=Metanogen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanogen (stran ne obstaja)">metanogeni</a>, njihova presnova pa verjetno odseva prvotne razmere v <a href="/wiki/Zemlja" title="Zemlja">Zemljinem</a> <a href="/wiki/Ozra%C4%8Dje" title="Ozračje">ozračju</a>. Razmeroma dolgo je veljalo, da so arheje organizmi, ki bivajo samo v okolju s skrajnimi razmerami, kot so <a href="/w/index.php?title=Termalni_vrelec&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Termalni vrelec (stran ne obstaja)">termalni vrelci</a> in <a href="/wiki/Slano_jezero" title="Slano jezero">slana jezera</a>. Konec 20. stoletja so odkrili tudi arheje, ki bivajo v zmernih razmerah. Sedaj je jasno, da so arheje velika in raznolika skupina organizmov, ki so prisotni v vseh življenjskih okoljih oz. <a href="/wiki/Habitat" title="Habitat">habitatih</a>.<sup id="cite_ref-delong_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-delong-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Napredek v raziskavah je omogočila metoda <a href="/wiki/Veri%C5%BEna_reakcija_s_polimerazo" title="Verižna reakcija s polimerazo">verižne reakcije s polimerazo</a>, s katero se lahko določi zaporedja nukleotidov iz različnih vzorcev.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sodobna_klasifikacija">Sodobna klasifikacija</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Uredi razdelek: Sodobna klasifikacija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=2" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Sodobna klasifikacija"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_Center.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_Center.jpg/250px-Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_Center.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_Center.jpg/500px-Rio_tinto_river_CarolStoker_NASA_Ames_Research_Center.jpg 1.5x" data-file-width="650" data-file-height="488" /></a><figcaption>Arheje ARMAN, odkrite leta 2006,<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> bivajo v kislih odpadnih vodah iz <a href="/wiki/Rudnik" title="Rudnik">rudnikov</a> in sodijo med najmanjše organizme na svetu.<sup id="cite_ref-baker_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-baker-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Klasifikacija arhej ter v splošnem tudi prokariontov je naglo razvijajoče se področje. Klasifikacija temelji na uporabi sekvenc genov, ki kodirajo ribosomsko RNA, za ugotavljanje sorodstvenih odnosov.<sup id="cite_ref-Robertson_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Robertson-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Večina dobro raziskanih arhej, ki se jih lahko kultivira na gojiščih, spada v debli pravih arhej (Euryarchaeota) in krenarhej (Crenarchaeota). Ostala debla so le okvirno dorečena. Arheja <i>Nanoarchaeum equitans</i> denimo spada v samostojno deblo <a href="/wiki/Nanoarheje" title="Nanoarheje">nanoarhej</a> (Nanoarchaeota).<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Termofilne arheje iz predlaganega debla Korachaeota imajo značilnosti obeh glavnih debel.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Med arheje, odkrite v sodobnem času, spada tudi <a href="/w/index.php?title=ARMAN&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ARMAN (stran ne obstaja)">ARMAN</a> (<i>Archaeal Richmond Mine acidophilic nanoorganisms</i>), ki biva v kislih odpadnih vodah iz <a href="/wiki/Rudnik" title="Rudnik">rudnikov</a> in s premerom manj kot 500 <a href="/wiki/Nanometer" title="Nanometer">nm</a> spada med najmanjše organizme na Zemlji.<sup id="cite_ref-baker_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-baker-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Klasifikacija arhej v <a href="/wiki/Vrsta_(biologija)" title="Vrsta (biologija)">vrste</a> je prav tako sporno področje. Arheje se namreč razmnožujejo izključno <a href="/wiki/Nespolno_razmno%C5%BEevanje" title="Nespolno razmnoževanje">nespolno</a>, tako da kriterij za uvrstitev, po katerem se osebki, ki spadajo v določeno vrsto, množijo samo med seboj, ne velja.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Lateralni_prenos_genov&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lateralni prenos genov (stran ne obstaja)">Lateralni oz. horizontalni prenos genov</a> je namreč izrazit med mnogimi nesorodnimi skupinami arhej. Nekateri taksonomi so sicer predlagali, da bi se določene arheje (kot so arheje iz rodu <i>Ferroplasma</i>) lahko uvrstilo v vrstam podobne skupine zaradi podobnega genoma in manj izraženega lateralnega prenosa genov.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Takšno razvrščanje je vprašljivo zaradi drugih arhej, kot so tiste iz rodu <i>Halorubrum</i> z močno izraženim lateralnim prenosom.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Sedanje znanje o genetski raznolikosti arhej je tako še vedno dokaj omejeno.<sup id="cite_ref-Robertson_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Robertson-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ocenjujejo, da se celokupno število vseh debel arhej giblje med 18 in 23, med katerimi je le 8 debel, katerih pripadniki so bili natančneje raziskani. Mnogo debel je le hipotetičnih, saj njihov obstoj sloni le na analizi ene sekvence gena, ki kodira določeno ribosomsko RNA.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Evolucija">Evolucija</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Uredi razdelek: Evolucija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=3" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Evolucija"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Collapsed_tree_labels_simplified.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Collapsed_tree_labels_simplified.png/350px-Collapsed_tree_labels_simplified.png" decoding="async" width="350" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Collapsed_tree_labels_simplified.png/525px-Collapsed_tree_labels_simplified.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Collapsed_tree_labels_simplified.png/700px-Collapsed_tree_labels_simplified.png 2x" data-file-width="1122" data-file-height="741" /></a><figcaption>»Družinsko drevo«&#160;oz. <a href="/wiki/Filogenija" title="Filogenija">filogenija</a> vseh živih bitij; domena arhej je obarvana zeleno, bakterije modro in evkarionti rdeče.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Fosil" title="Fosil">Fosilni ostanki</a> kažejo na to, da so se prvi organizmi pojavili pred vsaj 3,5 milijardami let.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Mednje spadajo ostanki <a href="/wiki/Grafit" title="Grafit">grafita</a> iz zahodnega dela <a href="/wiki/Grenlandija" title="Grenlandija">Grenlandije</a>, ki naj bi bil biogenega izvora in ga <a href="/wiki/Radiometri%C4%8Dno_datiranje" title="Radiometrično datiranje">datirajo</a> okoli 3,7 milijarde let v preteklost,<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ter fosili mikrobov, odkritih v <a href="/wiki/Zahodna_Avstralija" title="Zahodna Avstralija">Zahodni Avstraliji</a>, ki jih datirajo 3,48 milijarde let v preteklost.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Večina prokariontov v splošnem nima specifične oblike, zaradi česar se iz fosilov ne da razbrati, ali gre za arheje ali za bakterije.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Uporabnejši so fosili, iz katerih se lahko določi kemično sestavo, saj arheje gradijo določene spojine, ki se pri drugih organizmih ne pojavljajo.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Taki fosili so bili odkriti na jugozahodu Grenlandije in jih datirajo okoli 3,8 milijarde let v preteklost.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Arheje naj bi bile tako najstarejša skupina organizmov na Zemlji.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Carl_Woese" title="Carl Woese">Woese</a> je predlagal teorijo, po kateri skupni oz. <a href="/w/index.php?title=Zadnji_univerzalni_prednik&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Zadnji univerzalni prednik (stran ne obstaja)">univerzalni prednik</a> vseh organizmov ni en »organizem«, iz katerega bi se razvile vse tri domene organizmov, pač pa raznolika skupina preprostih celic, pri katerih je bila organizacija dednih informacij zelo nestabilna. Iz njih naj bi se razvile naprednejše celice, ki so izoblikovale različne skupine, te pa so predstavljale prednike glavnih domen organizmov.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Arheje, bakterije in evkarionti so tako verjetno potomci treh različnih skupin prednikov, ki so se izoblikovali zelo zgodaj iz skupnosti preprostih celic. S tega vidika postane uporabnost izraza <i>prokariont</i> omejena, saj imajo arheje z bakterijami tako malo sorodstvenih vezi, kot jih imajo z evkarionti.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Po drugi strani si arheje večino <a href="/wiki/Presnova" title="Presnova">presnovnih</a> (metabolnih) poti delijo z bakterijami, medtem ko je izražanje genov v marsičem podobno evkariontom.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Po eni teoriji naj bi bil skupni prednik bakterij in arhej termofilni organizem, za katerega so nižje temperature dejansko predstavljale »skrajne razmere«, tako da so se organizmi, ki so bivali v zmernih, hladnejših razmerah, pojavili šele pozneje.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Po zgradbi celice so arheje najbolj podobne <a href="/wiki/Grampozitivne_bakterije" class="mw-redirect" title="Grampozitivne bakterije">grampozitivnim bakterijam</a>,<sup id="cite_ref-Gupta-1_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gupta-1-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> iz katerih naj bi se po eni teoriji arheje tudi razvile.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Primerjava_domen">Primerjava domen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Uredi razdelek: Primerjava domen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=4" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Primerjava domen"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Spodnja tabela podaja okvirno primerjavo nekaterih glavnih značilnosti med vsemi tremi domenami.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Primerjave so natančneje opisane v sledečih poglavjih. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background:#FFFACD">Lastnost </th> <th style="background:#FFFACD">Arheje </th> <th style="background:#FFFACD">Bakterije </th> <th style="background:#FFFACD">Evkarionti </th></tr> <tr style="background:#FFFFE0"> <td><i><b>Celična membrana</b></i> </td> <td>lipidi z <a href="/wiki/Eter" title="Eter">etrsko</a> vezjo, pri nekaterih enojni fosfolipidni sloj </td> <td>lipidi z <a href="/wiki/Ester" title="Ester">estrsko</a> vezjo </td> <td>lipidi z <a href="/wiki/Ester" title="Ester">estrsko</a> vezjo </td></tr> <tr style="background:#FFFACD"> <td><i><b>Celična stena</b></i> </td> <td><a href="/wiki/Glikoprotein" title="Glikoprotein">glikoproteini</a>, <a href="/w/index.php?title=Psevdopeptidoglikan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Psevdopeptidoglikan (stran ne obstaja)">psevdopeptidoglikan</a> </td> <td><a href="/wiki/Peptidoglikan" title="Peptidoglikan">peptidoglikan</a> </td> <td>različne spojine </td></tr> <tr style="background:#FFFFE0"> <td><i><b>Genom</b></i> </td> <td>krožni <a href="/wiki/Kromosom" title="Kromosom">kromosom</a> </td> <td>krožni kromosom </td> <td>številni linearni kromosomi, število in zgradba se razlikujeta med vrstami </td></tr> <tr style="background:#FFFACD"> <td><i><b>Notranja zgradba celice</b></i> </td> <td>brez <a href="/wiki/Organel" title="Organel">organelov</a> in <a href="/wiki/Jedro_(celica)" class="mw-redirect" title="Jedro (celica)">jedra</a> </td> <td>brez organelov in jedra </td> <td>z organeli in jedrom </td></tr> <tr style="background:#FFFFE0"> <td><i><b>Presnova</b></i><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </td> <td>raznolika, posebnost je <a href="/w/index.php?title=Metanogeneza&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanogeneza (stran ne obstaja)">metanogeneza</a> </td> <td>raznolika, med drugim <a href="/wiki/Fotosinteza" title="Fotosinteza">fotosinteza</a>, <a href="/wiki/Fermentacija_(biokemija)" class="mw-redirect" title="Fermentacija (biokemija)">fermentacija</a> ter anaerobna in aerobna presnova </td> <td>fotosinteza in <a href="/wiki/Celi%C4%8Dno_dihanje" title="Celično dihanje">celično dihanje</a> </td></tr> <tr style="background:#FFFACD"> <td><i><b>Razmnoževanje</b></i> </td> <td>nespolno razmnoževanje </td> <td>nespolno razmnoževanje </td> <td><a href="/wiki/Spolno_razmno%C5%BEevanje" title="Spolno razmnoževanje">spolno</a> in nespolno razmnoževanje </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Morfologija">Morfologija</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Uredi razdelek: Morfologija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=5" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Morfologija"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Halobacteria.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Halobacteria.jpg/250px-Halobacteria.jpg" decoding="async" width="200" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a1/Halobacteria.jpg 1.5x" data-file-width="280" data-file-height="251" /></a><figcaption>Haloarchaea sp. <small>(vsaka celica je dolga okoli 5 μm)</small></figcaption></figure> <p>Velikost arhej se giblje med 0,1 in 15 <a href="/wiki/Mikrometer" title="Mikrometer">μm</a>. So različnih oblik, najpogosteje kot krogle, paličice, spirale ali ploščice.<sup id="cite_ref-bergey_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-bergey-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ostale nepravilne oblike nastopajo predvsem pri krenarhejah (<a href="/w/index.php?title=Crenarchaeota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Crenarchaeota (stran ne obstaja)">Crenarchaeota</a>), npr. nepravilne okrogle oblike pri rodu <i>Sulfolobus</i> ter tanki in kratki izrastki (filamenti) na površini pri rodu <i>Thermofilum</i>, tiste iz rodov <i>Pyrobaculum</i> in <i>Thermoproteus</i> pa so oblikovane kot podolgovate <a href="/wiki/Tristrana_prizma" title="Tristrana prizma">tristrane prizme</a>.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <i>Haloquadratum walsbyi</i>, ki prebiva v slanem okolju, ima sploščeno, kvadratasto obliko.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nenavadne oblike verjetno vzdržujeta tako <a href="/wiki/Celi%C4%8Dna_stena" title="Celična stena">celična stena</a> kot <a href="/wiki/Prokarionti" title="Prokarionti">prokariontski</a> <a href="/wiki/Citoskelet" title="Citoskelet">citoskelet</a>.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Arheje iz rodov <i>Thermoplasma</i> in <i>Ferroplasma</i> nimajo celične stene, kar pomeni, da imajo nepravilno obliko, ki spominja na <a href="/w/index.php?title=Amebe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Amebe (stran ne obstaja)">amebe</a>.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nekatere vrste lahko tvorijo skupke (agregate) ali nitaste strukture, dolge tudi do 200 μm,<sup id="cite_ref-bergey_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-bergey-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> in so pogosto pomemben del <a href="/wiki/Biofilm" title="Biofilm">biofilmov</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Primer tega so arheje iz rodu <i>Pyrodictium</i>, ki tvorijo grmičaste skupke preko votlih izrastkov, s katerimi so med seboj povezane.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Vloga teh kanalov ni jasna, verjetno služijo izmenjavi hranil ali komunikaciji.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Posamezno kolonijo lahko tvori več vrst, kot recimo pripadniki debla pravih arhej (<a href="/w/index.php?title=Euryarchaeota&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Euryarchaeota (stran ne obstaja)">Euryarchaeota</a>).<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">&#91;</span>51<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zgradba,_kemična_sestava_in_organizacija"><span id="Zgradba.2C_kemi.C4.8Dna_sestava_in_organizacija"></span>Zgradba, kemična sestava in organizacija</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Uredi razdelek: Zgradba, kemična sestava in organizacija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=6" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Zgradba, kemična sestava in organizacija"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>V splošnem imajo arheje in bakterije podobno celično zgradbo, vendar različno sestavo in organizacijo. Tako kot bakterije tudi arheje nimajo notranjih membran in <a href="/wiki/Organel" title="Organel">organelov</a>,<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">&#91;</span>52<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> poleg tega so celične membrane pogosto obdane s celično steno, premikajo pa se s pomočjo enega ali več <a href="/wiki/Bi%C4%8Dek" title="Biček">bičkov</a> (flagelov).<sup id="cite_ref-thomas_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-thomas-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Po zgradbi so najbolj podobne <a href="/wiki/Grampozitivne_bakterije" class="mw-redirect" title="Grampozitivne bakterije">grampozitivnim bakterijam</a>, ki imajo <a href="/wiki/Celi%C4%8Dna_membrana" title="Celična membrana">celično membrano</a> (plazmalemo) in <a href="/wiki/Celi%C4%8Dna_stena" title="Celična stena">celično steno</a>, vmes pa se nahaja tanjši znotrajstenski prostor (IWZ). Izjema so le arheje iz rodu <i>Ignococcus</i>, ki imajo veliki periplazmatski prostor, v katerem se nahajajo na membrano vezani <a href="/wiki/Vezikel" title="Vezikel">vezikli</a>, obdajata pa ga zunanja in notranja membrana, s čimer so podobne <a href="/wiki/Gramnegativne_bakterije" class="mw-redirect" title="Gramnegativne bakterije">gramnegativnim bakterijam</a>.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">&#91;</span>54<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">&#91;</span>a<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Celična_membrana"><span id="Celi.C4.8Dna_membrana"></span>Celična membrana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Uredi razdelek: Celična membrana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=7" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Celična membrana"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Archaea_membrane.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Archaea_membrane.svg/250px-Archaea_membrane.svg.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Archaea_membrane.svg/375px-Archaea_membrane.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Archaea_membrane.svg/500px-Archaea_membrane.svg.png 2x" data-file-width="324" data-file-height="324" /></a><figcaption><b>Zgoraj - fosfolipid arhej:</b> 1. lipidni verigi iz izoprenskih enot; 2. etrski vezi; 3. L-glicerolni ostanek; 4. fosfatna skupina<br /><b>V sredini - fosfolipid bakterij in evkariontov:</b> 5. lipidni verigi; 6. estrski vezi; 7. D-glicerolni ostanek; 8. fosfatna skupina<br /><b>Spodaj:</b> 9. fosfolipidni dvosloj večine organizmov; 10. fosfolipidni monosloj nekaterih arhej</figcaption></figure> <p>Membrane arhej so sestavljene iz molekul, ki se močno razlikujejo od tistih pri bakterijah in evkariontih.<sup id="cite_ref-koga_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-koga-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Celične membrane vseh organizmov so sestavljene iz <a href="/wiki/Fosfolipid" title="Fosfolipid">fosfolipidov</a>, ki so bipolarni. Polaren del (<a href="/wiki/Fosfat" title="Fosfat">fosfatna</a> glava) je topen v vodi, nepolaren del (<a href="/wiki/Lipid" title="Lipid">lipidni</a> rep) pa ni topen. Oba dela povezuje <a href="/wiki/Glicerol" title="Glicerol">glicerolni</a> ostanek. Celične membrane gradita dve plasti fosfolipidov, pri čemer so polarni deli obrnjeni navzven, nepolarni pa proti notranjosti; celični membrani tako pravimo tudi fosfolipidni dvosloj. </p><p>Fosfolipidi arhej se od fosfolipidov bakterij in evkariontov razlikujejo po štirih glavnih značilnostih: </p> <ul><li>Pri bakterijah in evkariontih lipide in glicerolni ostanek povezuje <a href="/wiki/Ester" title="Ester">estrska vez</a>, medtem ko jih pri arhejah <a href="/wiki/Eter" title="Eter">etrska</a> vez.<sup id="cite_ref-derosa_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-derosa-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Etrske vezi so močnejše od estrskih, kar je verjetno eden od razlogov, da arheje lahko bivajo v okoljih z visokimi temperaturami ter v kislem ali bazičnem okolju.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">&#91;</span>57<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Stereokemija" title="Stereokemija">Stereokemija</a> glicerolnega ostanka pri arhejah se razlikuje od drugih organizmov, saj je ta molekula levosučna, kar pomeni, da <a href="/wiki/Encim" title="Encim">encimi</a>, ki so prilagojeni za <a href="/wiki/Katalizator" title="Katalizator">kataliziranje</a> reakcij desnosučnih molekul, ne morejo katalizirati reakcij levosučnih molekul. To nakazuje, da so encimi arhej, ki tvorijo fosfolipide, popolnoma drugačni od drugih organizmov, tako da so se arheje verjetno zelo zgodaj ločile od drugih organizmov tekom <a href="/wiki/Evolucija" title="Evolucija">evolucije</a>.<sup id="cite_ref-koga_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-koga-57"><span class="cite-bracket">&#91;</span>56<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li>Lipidni repi arhej so zgrajeni iz <a href="/w/index.php?title=Izopren&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Izopren (stran ne obstaja)">izoprenskih</a> enot z mnogimi stranskimi vejami, pri nekaterih vrstah so prisotni tudi <a href="/wiki/Ciklopropan" title="Ciklopropan">ciklopropanski</a> ali <a href="/wiki/Cikloheksan" title="Cikloheksan">cikloheksanski</a> obroči.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">&#91;</span>58<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pri drugih organizmih so lipidni repi enostavnejši, brez stranskih vej ali obročev. Razvejane verige verjetno ščitijo arheje pred visokimi temperaturami.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">&#91;</span>59<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li> <li>Pri nekaterih arhejah so membrane sestavljene iz enega fosfolipidnega sloja, ker so lipidni repi povezani med sabo; take povezave, kot npr. pri arhejah iz rodu <i>Ferroplasma</i>, ki živijo v močno zakisanem okolju, so verjetno prav tako prilagoditev za preživetje v ekstremnih razmerah.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">&#91;</span>60<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Celična_stena_in_bički"><span id="Celi.C4.8Dna_stena_in_bi.C4.8Dki"></span>Celična stena in bički</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Uredi razdelek: Celična stena in bički" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=8" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Celična stena in bički"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Večina arhej (z izjemo <i>Thermoplasma</i> in <i>Ferroplasma</i>) ima celično steno.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">&#91;</span>61<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Ta je navadno sestavljena iz <a href="/wiki/Glikoprotein" title="Glikoprotein">glikoproteinov</a><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">&#91;</span>62<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> in ne iz <a href="/wiki/Peptidoglikan" title="Peptidoglikan">peptidoglikana</a>, kot pri bakterijah.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">&#91;</span>63<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Celična stena daje fizično zaščito in preprečuje zunanjim molekulam dostop do celične membrane. Pri nekaterih <a href="/w/index.php?title=Metanobakterije&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanobakterije (stran ne obstaja)">metanobakterijah</a> je stena sestavljena iz <a href="/w/index.php?title=Psevdopeptidoglikan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Psevdopeptidoglikan (stran ne obstaja)">psevdopeptidoglikana</a>, ki se od peptidoglikana razlikuje po tem, da ga ne gradijo desnosučne <a href="/wiki/Aminokislina" title="Aminokislina">aminokisline</a> in <a href="/wiki/N-acetilmuraminska_kislina" title="N-acetilmuraminska kislina">N-acetilmuraminska kislina</a>.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">&#91;</span>64<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Bi%C4%8Dek" title="Biček">Bički</a> arhej delujejo podobno kot pri bakterijah, tj. na podoben princip kot ladijski vijak, energijo za vrtenje pa daje gradient <a href="/wiki/Proton" title="Proton">protonov</a> preko membrane.<sup id="cite_ref-thomas_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-thomas-53"><span class="cite-bracket">&#91;</span>53<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Za razliko od bakterij, katerih bički rastejo z dodajanjem podenot na konicah, pri arhejah rastejo z dodajanjem podenot na bazi bička.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">&#91;</span>65<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Poleg tega so se bički arhej verjetno razvili iz drugih organelov, natančneje iz <a href="/w/index.php?title=Pilus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pilus (stran ne obstaja)">pilusov</a>.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">&#91;</span>66<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Presnova">Presnova</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Uredi razdelek: Presnova" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=9" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Presnova"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="float: right; margin-left: auto; margin-right: auto;"> <caption>Osnovna razdelitev arhej glede na tip presnove </caption> <tbody><tr> <th style="background:#FFFACD">Prehranski tip </th> <th style="background:#FFFACD">Vir ogljika </th> <th style="background:#FFFACD">Vir energije </th> <th style="background:#FFFACD">Primeri arhej </th></tr> <tr style="background:#FFFFE0"> <td><a href="/w/index.php?title=Litotrof&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Litotrof (stran ne obstaja)">litotrof</a> </td> <td align="center">organske snovi ali<br />fiksacija ogljika </td> <td align="center">anorganske snovi </td> <td><i><a href="/w/index.php?title=Ferroglobus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ferroglobus (stran ne obstaja)">Ferroglobus</a></i>,<br /><a href="/w/index.php?title=Methanobacteria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Methanobacteria (stran ne obstaja)">Methanobacteria</a><br /><i><a href="/w/index.php?title=Pyrolobus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pyrolobus (stran ne obstaja)">Pyrolobus</a></i> </td></tr> <tr style="background:#FFFACD"> <td><a href="/w/index.php?title=Organotrof&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Organotrof (stran ne obstaja)">organotrof</a> </td> <td align="center">organske snovi ali<br />fiksacija ogljika </td> <td align="center">organske snovi </td> <td><i><a href="/w/index.php?title=Pyrococcus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pyrococcus (stran ne obstaja)">Pyrococcus</a></i><br /><i><a href="/w/index.php?title=Sulfolobus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sulfolobus (stran ne obstaja)">Sulfolobus</a></i><br /><a href="/w/index.php?title=Methanosarcinales&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Methanosarcinales (stran ne obstaja)">Methanosarcinales</a> </td></tr> <tr style="background:#FFFFE0"> <td><a href="/wiki/Fototrof" class="mw-redirect" title="Fototrof">fototrof</a> </td> <td align="center">organske snovi </td> <td align="center">sončna svetloba </td> <td><a href="/w/index.php?title=Halobacteria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Halobacteria (stran ne obstaja)">Halobacteria</a> </td></tr></tbody></table> <p>Arheje so glede pridobivanja energije in hranil zelo raznolike. V splošnem lahko vse organizme razdelimo na <a href="/w/index.php?title=Avtotrofe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Avtotrofe (stran ne obstaja)">avtotrofe</a>, pri katerih je edini vir <a href="/wiki/Ogljik" title="Ogljik">ogljika</a> za proizvajanje hranilnih snovi le <a href="/wiki/Ogljikov_dioksid" title="Ogljikov dioksid">ogljikov dioksid</a> (CO<sub>2</sub>), ter na <a href="/wiki/Heterotrof" title="Heterotrof">heterotrofe</a>, ki morajo ogljik pridobiti preko prehranjevanja z drugimi organizmi ali s privzemanjem hranilnih snovi iz okolja. Obe skupini lahko naprej delimo na <a href="/wiki/Fototrof" class="mw-redirect" title="Fototrof">fototrofe</a>, ki izrabljajo energijo sončne svetlobe, ter na kemotrofe, ki pridobivajo energijo z oksidacijo <a href="/wiki/Anorganska_spojina" title="Anorganska spojina">anorganskih</a> (<a href="/w/index.php?title=Litotrof&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Litotrof (stran ne obstaja)">litotrofi</a>) ali <a href="/wiki/Organska_spojina" title="Organska spojina">organskih snovi</a> (<a href="/w/index.php?title=Organotrof&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Organotrof (stran ne obstaja)">organotrofi</a>). </p><p>Kot vsi avtotrofi tudi avtotrofne arheje pretvarjajo CO<sub>2</sub> v kompleksne organske spojine, kar imenujemo <a href="/w/index.php?title=Fiksacija_ogljika&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fiksacija ogljika (stran ne obstaja)">fiksacija ogljika</a>. Med <a href="/wiki/Presnova" title="Presnova">presnovnimi</a> (metabolnimi) potmi sta pri arhejah bistvena prilagojen <a href="/w/index.php?title=Calvinov_cikel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Calvinov cikel (stran ne obstaja)">Calvinov cikel</a><sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">&#91;</span>67<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ter 3-hidroksipropionat/4-hidroksibutiratni cikel.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">&#91;</span>68<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pri krenarhejah poteka tudi obratni (reverzni) <a href="/wiki/Krebsov_cikel" title="Krebsov cikel">Krebsov cikel</a>, pri pravih arhejah pa reduktivna acetil-CoA pot (tudi Wood–Ljungdahlova pot).<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">&#91;</span>69<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Veliko avtotrofnih arhej pridobiva energijo z oksidacijo anorganskih snovi, kot so <a href="/wiki/Amonijak" title="Amonijak">amonijak</a> (npr. <i>Nitrosopumilales</i>) ter elementalno <a href="/wiki/%C5%BDveplo" title="Žveplo">žveplo</a> in <a href="/wiki/Vodikov_sulfid" title="Vodikov sulfid">vodikov sulfid</a> (H<sub>2</sub>S; npr. <i>Sulfolobus</i>). Gre torej za <a href="/wiki/Redoks_reakcija" title="Redoks reakcija">redoks reakcije</a>, pri katerih se <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektroni</a> prenašajo od ene snovi, ki jih oddaja (reducent), do druge snovi, ki jih sprejema (oksidant); oksidanti so najpogosteje kisik ali <a href="/wiki/Kovina" title="Kovina">kovinski</a> <a href="/wiki/Ion" title="Ion">ioni</a>.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">&#91;</span>70<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pri prenosu elektronov se sprošča energija, ki se porabi za sintezo <a href="/wiki/Adenozin_trifosfat" title="Adenozin trifosfat">adenozin trifosfata</a> (ATP), glavne energijske valute v celici; v osnovi je proces podoben <a href="/wiki/Kemiosmotska_sklopitev" class="mw-redirect" title="Kemiosmotska sklopitev">kemiosmotski sklopitvi</a>, ki poteka v <a href="/wiki/Mitohondrij" title="Mitohondrij">mitohondrijih</a> evkariontskih celic. Posebna skupina so <a href="/w/index.php?title=Metanogen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanogen (stran ne obstaja)">metanogene</a> arheje iz debla pravih arhej, ki bivajo v anaerobnih pogojih (tj. v okolju brez <a href="/wiki/Kisik" title="Kisik">kisika</a>), kot so <a href="/wiki/Mo%C4%8Dvirje" title="Močvirje">močvirja</a>. Pri reakcijah se CO<sub>2</sub> reducira v <a href="/wiki/Metan" title="Metan">metan</a> (CH<sub>4</sub>), iz <a href="/wiki/Vodik" title="Vodik">vodika</a> pa z oksidacijo nastane voda. Po nekaterih teorijah naj bi bili metanogeni prvi prosto živeči organizmi na svetu.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">&#91;</span>71<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Bacteriorhodopsin.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Bacteriorhodopsin.png/175px-Bacteriorhodopsin.png" decoding="async" width="175" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Bacteriorhodopsin.png/263px-Bacteriorhodopsin.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Bacteriorhodopsin.png/350px-Bacteriorhodopsin.png 2x" data-file-width="517" data-file-height="744" /></a><figcaption>Bakteriorodopsin pri halobakteriji <i>H. salinarum</i>; na sredini se nahaja retinol, ki deluje kot <a href="/wiki/Kofaktor" title="Kofaktor">kofaktor</a>.</figcaption></figure> <p>Pri metanogenih arhejah so alternativni prejemniki elektronov (oksidanti) tudi organske spojine, kot so <a href="/wiki/Alkohol" title="Alkohol">alkoholi</a>, <a href="/wiki/Ocetna_kislina" class="mw-redirect" title="Ocetna kislina">ocetna kislina</a> ter <a href="/wiki/Mravlji%C4%8Dna_kislina" class="mw-redirect" title="Mravljična kislina">mravljična kislina</a>. Take reakcije pogosto potekajo pri arhejah, ki prebivajo v <a href="/wiki/Prebavni_trakt" class="mw-redirect" title="Prebavni trakt">prebavnem traktu</a> živali. Primer tega so arheje iz reda Methanosarcinales, ki razcepijo ocetno kislino na metan in CO<sub>2</sub> ter so pomemben del mikrobne favne, ki proizvaja <a href="/wiki/Bioplin" title="Bioplin">bioplin</a>.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">&#91;</span>72<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Fotoheterotrofne arheje, kot so <a href="/w/index.php?title=Halobakterije&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Halobakterije (stran ne obstaja)">halobakterije</a>, pretvarjajo sončno energijo v kemično, ki je prav tako v obliki ATP; proces je znan kot <a href="/w/index.php?title=Fotofosforilacija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fotofosforilacija (stran ne obstaja)">fotofosforilacija</a>. <a href="/wiki/Protonska_%C4%8Drpalka" title="Protonska črpalka">Protonske črpalke</a>, kot sta <a href="/w/index.php?title=Bakteriorodopsin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bakteriorodopsin (stran ne obstaja)">bakteriorodopsin</a> in <a href="/w/index.php?title=Halorodopsin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Halorodopsin (stran ne obstaja)">halorodopsin</a>, ustvarjajo gradient <a href="/wiki/Proton" title="Proton">protonov</a> (H<sup>+</sup>) preko celične membrane, ki je bistven za tvorbo ATP.<sup id="cite_ref-bergey_42-2" class="reference"><a href="#cite_note-bergey-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pogon črpalk omogočajo spremembe v strukturi <a href="/wiki/Retinol" class="mw-redirect" title="Retinol">retinola</a>, ki nastanejo pod vplivom svetlobe.<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">&#91;</span>73<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Fotoavtotrofne arheje, pri katerih bi potekala <a href="/wiki/Fotosinteza" title="Fotosinteza">fotosinteza</a>, do sedaj niso bile odkrite.<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">&#91;</span>74<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Genetika">Genetika</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Uredi razdelek: Genetika" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=10" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Genetika"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podobno kot bakterije imajo tudi arheje običajno en krožni <a href="/wiki/Kromosom" title="Kromosom">kromosom</a>.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">&#91;</span>75<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Med arhejami ima največji kromosom <i>Methanosarcina acetivorans</i> s skoraj 6 milijoni <a href="/wiki/Bazni_par" title="Bazni par">baznih parov</a>,<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">&#91;</span>76<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> najmanjšega pa <i>Nanoarchaeum equitans</i> s slabim pol milijona baznih barov.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">&#91;</span>77<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Prav tako se v arhejah nahajajo samostojni, zunajkromosomski delčki <a href="/wiki/Nukleinska_kislina" title="Nukleinska kislina">nukleinskih kislin</a> v obliki obročkov, ki se imenujejo <a href="/wiki/Plazmid" title="Plazmid">plazmidi</a>. Med celicami se prenašajo preko procesa, ki je podoben bakterijski <a href="/w/index.php?title=Konjugacija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Konjugacija (stran ne obstaja)">konjugaciji</a>.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">&#91;</span>78<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:RT8-4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/RT8-4.jpg/250px-RT8-4.jpg" decoding="async" width="200" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/RT8-4.jpg/330px-RT8-4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/RT8-4.jpg/500px-RT8-4.jpg 2x" data-file-width="539" data-file-height="558" /></a><figcaption>Arheja iz rodu <i>Sulfolobus</i>, okužena z virusom STSV-1 <small>(črta označuje 1 μm)</small>.</figcaption></figure> <p>Arheje se v genetskem smislu zelo razlikujejo od bakterij in evkariontov, saj do 15&#160;% vseh genov nosi zapis oz. kodira <a href="/wiki/Beljakovina" title="Beljakovina">beljakovine</a>, ki so lastne samo arhejam.<sup id="cite_ref-graham_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-graham-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>79<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Vloga večine teh beljakovin je zaenkrat še neznana,<sup id="cite_ref-graham_80-1" class="reference"><a href="#cite_note-graham-80"><span class="cite-bracket">&#91;</span>79<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> od znanih pa jih večina pripada metanogenim bakterijam iz debla pravih arhej, ki služijo metanogenezi.<sup id="cite_ref-Gaasterland_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gaasterland-81"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Poleg tega je pri arhejah drugačna tudi organizacija genov s sorodnimi funkcijami v <a href="/wiki/Operon" title="Operon">operonih</a> (kot so recimo geni, ki kodirajo encime, udeležene v določeni presnovni poti) ter zgradba <a href="/w/index.php?title=Aminoacil-tRNA-sintetaza&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aminoacil-tRNA-sintetaza (stran ne obstaja)">aminoacil-tRNA-sintetaz</a> in genov, ki kodirajo <a href="/w/index.php?title=Prena%C5%A1alna_RNA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Prenašalna RNA (stran ne obstaja)">prenašalne RNA</a> (tRNA).<sup id="cite_ref-Gaasterland_81-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gaasterland-81"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Arheje si sicer z ostalimi organizmi delijo predvsem nekatere beljakovine, ki služijo presnovi <a href="/wiki/Nukleotid" title="Nukleotid">nukleotidov</a>, <a href="/wiki/Gensko_prepisovanje" title="Gensko prepisovanje">genskemu prepisovanju</a> (transkripciji) in <a href="/wiki/Gensko_prevajanje" title="Gensko prevajanje">prevajanju</a> (translaciji).<sup id="cite_ref-Gaasterland_81-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gaasterland-81"><span class="cite-bracket">&#91;</span>80<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Gensko prepisovanje in prevajanje pri arhejah je bolj podobno tistemu, ki poteka pri evkariontih, kot pa pri bakterijah, kar velja predvsem za <a href="/w/index.php?title=Polimeraza_RNA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Polimeraza RNA (stran ne obstaja)">polimerazo RNA</a> in <a href="/wiki/Ribosom" title="Ribosom">ribosome</a>.<sup id="cite_ref-allers_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-allers-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Arheje imajo samo en tip polimeraze RNA, ki je po zgradbi in funkciji podobna polimerazi RNA II evkariontov.<sup id="cite_ref-werner_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-werner-82"><span class="cite-bracket">&#91;</span>81<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Prepisovalni_dejavnik" title="Prepisovalni dejavnik">Prepisovalni (transkripcijski) dejavniki</a>, ki usmerjajo polimerazo RNA na <a href="/wiki/Promotor" title="Promotor">promotor</a>, so podobni evkariontskim različicam,<sup id="cite_ref-werner_82-1" class="reference"><a href="#cite_note-werner-82"><span class="cite-bracket">&#91;</span>81<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> medtem ko so ostali prepisovalni dejavniki bolj podobni bakterijskim različicam.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">&#91;</span>82<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Posttranskripcijska_modifikacija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Posttranskripcijska modifikacija (stran ne obstaja)">Posttranskripcijske modifikacije</a> so pri arhejah enostavnejše, saj je večina genov brez <a href="/wiki/Intron" title="Intron">intronov</a>, kar ne velja predvsem za gene, ki kodirajo prenašalno in <a href="/w/index.php?title=Ribosomska_RNA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ribosomska RNA (stran ne obstaja)">ribosomsko RNA</a> (rRNA).<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">&#91;</span>83<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nekateri dvojnovijačni DNA-<a href="/wiki/Virus" class="mw-redirect" title="Virus">virusi</a>, za katere so značilne nenavadne oblike (npr. oblike kapljic, kavljev ali steklenic), lahko <a href="/wiki/Oku%C5%BEba" title="Okužba">okužijo</a> arheje.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">&#91;</span>84<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Primeri takih virusov so virusi iz družin Fuselloviridae, Lipothrixviridae in Rudiviridae, ki okužijo termofilne arheje iz redov Sulfolobales in Thermoproteales.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">&#91;</span>85<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Znani so tudi enovijačni DNA-virusi iz družin Pleolipoviridae<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">&#91;</span>86<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> in Spiraviridae,<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">&#91;</span>87<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ki okužijo halofilne in hipertermofilne arheje, v tem vrstnem redu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Izmenjava_in_popravljanje_poškodb_nukleinskih_kislin"><span id="Izmenjava_in_popravljanje_po.C5.A1kodb_nukleinskih_kislin"></span>Izmenjava in popravljanje poškodb nukleinskih kislin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Uredi razdelek: Izmenjava in popravljanje poškodb nukleinskih kislin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=11" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Izmenjava in popravljanje poškodb nukleinskih kislin"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Bacterial_Transformation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bacterial_Transformation.svg/220px-Bacterial_Transformation.svg.png" decoding="async" width="220" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bacterial_Transformation.svg/330px-Bacterial_Transformation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bacterial_Transformation.svg/440px-Bacterial_Transformation.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="393" /></a><figcaption>Shematski prikaz bakterijske tranformacije, načina izmenjave nukleinskih kislin, ki je verjetno podoben pri arhejah.</figcaption></figure> <p>Raziskave hipertermofilnih arhej <i>Sulfolobus solfataricus</i><sup id="cite_ref-frols_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-frols-89"><span class="cite-bracket">&#91;</span>88<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> in <i>S. acidocaldarius</i><sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">&#91;</span>89<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> so pokazale, da se omenjene arheje ob izpostavljenosti dejavnikom, ki poškodujejo nukleinske kisline (kot so <a href="/wiki/Ultravijoli%C4%8Dna_svetloba" class="mw-redirect" title="Ultravijolična svetloba">UV svetoba</a>, <a href="/w/index.php?title=Bleomicin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bleomicin (stran ne obstaja)">bleomicin</a> in <a href="/w/index.php?title=Mitomicin_C&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mitomicin C (stran ne obstaja)">mitomicin C</a>), združujejo v skupke oz. agregate. Domnevajo, da si celice v skupkih izmenjujejo DNA med seboj in tako popravljajo poškodbe DNA preko <a href="/w/index.php?title=Homologna_rekombinacija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Homologna rekombinacija (stran ne obstaja)">homologne rekombinacije</a>. Celoten proces je verjetno podoben bakterijski <a href="/wiki/Transformacija_(genetika)" title="Transformacija (genetika)">transformaciji</a>.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">&#91;</span>90<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Drugi stresni dejavniki, kot so spremembe temperature ali pH, ne sprožijo združevanje celic, kar nakazuje na to, da se proces sproži samo ob poškodbah DNA.<sup id="cite_ref-frols_89-1" class="reference"><a href="#cite_note-frols-89"><span class="cite-bracket">&#91;</span>88<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Razmnoževanje"><span id="Razmno.C5.BEevanje"></span>Razmnoževanje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Uredi razdelek: Razmnoževanje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=12" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Razmnoževanje"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5590687">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Glej tudi: <a href="/wiki/Nespolno_razmno%C5%BEevanje" title="Nespolno razmnoževanje">Nespolno razmnoževanje</a></div> <p>Arheje se razmnožujejo nespolno s <a href="/w/index.php?title=Cepitev&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cepitev (stran ne obstaja)">cepitvijo</a> (fisijo), <a href="/w/index.php?title=Fragmentacija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fragmentacija (stran ne obstaja)">fragmentacijo</a> ali <a href="/w/index.php?title=Brstenje&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Brstenje (stran ne obstaja)">brstenjem</a>. Pri cepitvi se organizem razcepi na dva ali več enakih hčerinskih osebkov, pri fragmentaciji na več delov, ki se nato razvijejo v odrasle osebke, pri brstenju pa na starševskem osebku zraste (vzbrsti) hčerinski osebek, ki se nato odcepi. Pri nespolnem razmnoževanju imajo hčerinski osebki samo enega starša, zato so ti genetsko enaki staršu oz. njegovi <a href="/wiki/Klon" class="mw-disambig" title="Klon">kloni</a>.<sup id="cite_ref-bergey_42-3" class="reference"><a href="#cite_note-bergey-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <a href="/wiki/Celi%C4%8Dni_ciklus" title="Celični ciklus">Celični ciklus</a> naj bi imel značilnosti tako bakterijske kot evkariontske različice.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">&#91;</span>91<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">&#91;</span>92<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nobena od znanih arhej ne tvori <a href="/wiki/Spora" title="Spora">spor</a>. Nekatere vrste <a href="/w/index.php?title=Haloarheje&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Haloarheje (stran ne obstaja)">haloarhej</a> se sicer lahko preobrazijo v strukture, podobne sporam, ki na primer kljubujejo <a href="/wiki/Osmoza" title="Osmoza">osmotskemu</a> stresu zaradi nizke slanosti okolja, vendar te strukture niso razmnoževalne enote, pač pa le oblika, s katero kljubujejo neugodnim razmeram.<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">&#91;</span>93<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ekologija">Ekologija</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Uredi razdelek: Ekologija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=13" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Ekologija"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Življenjski_prostor"><span id=".C5.BDivljenjski_prostor"></span>Življenjski prostor</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Uredi razdelek: Življenjski prostor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=14" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Življenjski prostor"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5590687" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Glej tudi: <a href="/wiki/Ekstremofil" title="Ekstremofil">Ekstremofil</a></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6026938/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .multiimageinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box;text-align:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle .thumbcaption{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:254px;max-width:254px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Slika:Morning-Glory_Hotspring.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Morning-Glory_Hotspring.jpg/250px-Morning-Glory_Hotspring.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Morning-Glory_Hotspring.jpg/500px-Morning-Glory_Hotspring.jpg 1.5x" data-file-width="670" data-file-height="500" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Termofilne arheje, ki bivajo v prikazanem <a href="/w/index.php?title=Termalni_vrelec&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Termalni vrelec (stran ne obstaja)">termalnem vrelcu</a> v <a href="/wiki/Narodni_park_Yellowstone" title="Narodni park Yellowstone">Narodnem parku Yellowstone</a>, dajejo rumeno barvo.</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:252px;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Slika:San_Francisco_Bay_Salt_Ponds.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/San_Francisco_Bay_Salt_Ponds.jpg/250px-San_Francisco_Bay_Salt_Ponds.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/San_Francisco_Bay_Salt_Ponds.jpg/500px-San_Francisco_Bay_Salt_Ponds.jpg 1.5x" data-file-width="2288" data-file-height="1712" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Halofilne arheje so obarvale <a href="/wiki/Soline" title="Soline">soline</a> blizu <a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisca</a> temno rdeče.</div></div></div></div></div> <p><a href="/wiki/Habitat" title="Habitat">Življenjski prostor</a> (habitat) arhej je zelo raznolik, po nekaterih podatkih pa naj bi tvorile kar petino celotne biomase na Zemlji.<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">&#91;</span>94<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nekatere arheje bivajo v ekstremnih razmerah, saj lahko preživijo v okolju s temperaturami nad 100 °C, kot so <a href="/wiki/Gejzir" title="Gejzir">gejzirji</a>, <a href="/w/index.php?title=Hidrotermalni_vrelec&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hidrotermalni vrelec (stran ne obstaja)">hidrotermalni vrelci</a> in naftne vrtine. Drugi pogosti habitati ekstremofilnih arhej so mrzla oz. <a href="/wiki/Polarno_obmo%C4%8Dje" title="Polarno območje">polarna</a>,<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">&#91;</span>95<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> slana, kisla ali bazična (alkalna) okolja.<sup id="cite_ref-delong_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-delong-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ekstremofilne arheje lahko glede na habitat razdelimo na štiri skupine, in sicer na termofile, halofile, acidofile ter alkalifile. Pri tem je treba upoštevati, da v posamezno skupino ne uvrščamo samo enega debla oz. kraljestva arhej, prav tako lahko določena skupina arhej biva v okolju z različnimi ekstremnimi pogoji, kot je vroče in kislo okolje hidrotermalnih vrelcev.<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">&#91;</span>96<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Za termofile je optimalna temperatura nad 45 °C, za hipertermofile nad 80 °C. <i>Methanopyrus kandleri</i> se lahko razmnožuje celo pri temperaturi 122 °C, kar je obenem najvišja temperatura, ki jo lahko prenese katerikoli znani organizem.<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">&#91;</span>97<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Halofili, kot so haloarheje, bivajo v okolju, kjer je <a href="/wiki/Slanost" title="Slanost">slanost</a> večja od 20-25&#160;%.<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">&#91;</span>98<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Druge arheje lahko bivajo v zelo kislih ali bazičnih okoljih; <i>Picrophilus torridus</i> lahko denimo uspeva v kislem okolju s <a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a> 0, kar je enako, kot da bi uspevala v <a href="/wiki/%C5%BDveplova_kislina" title="Žveplova kislina">žveplovi kislini</a> s koncentracijo 1,2 <a href="/wiki/Mno%C5%BEinska_koncentracija" title="Množinska koncentracija">M</a>.<sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">&#91;</span>99<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Posebnost je na radioaktivno sevanje odporna prava arheja <i><a href="/w/index.php?title=Thermococcus_gammatolerans&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thermococcus gammatolerans (stran ne obstaja)">Thermococcus gammatolerans</a></i>, ki lahko preživi v okolju z dozo sevanja 30 <a href="/wiki/Gray_(enota)" class="mw-redirect" title="Gray (enota)">kGy</a> in prenese akutno dozo do vsaj 5 kGy brez posledic, s čimer se lahko primerja z bakterijo <i><a href="/wiki/Deinococcus_radiodurans" title="Deinococcus radiodurans">Deinococcus radiodurans</a></i>.<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">&#91;</span>100<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Navkljub temu je večina arhej mezofilnih, kar pomeni, da bivajo v zmernih razmerah, npr. v močvirjih, <a href="/wiki/Kanalizacija" title="Kanalizacija">kanalizacijskih</a> sistemih, <a href="/wiki/Ocean" title="Ocean">oceanih</a>, <a href="/wiki/Prst_(pedologija)" title="Prst (pedologija)">prsti</a> ter prebavnem traktu živali (npr. metanogene bakterije pri <a href="/wiki/Pre%C5%BEvekovalci" class="mw-redirect" title="Prežvekovalci">prežvekovalcih</a>, kot je <a href="/wiki/Doma%C4%8De_govedo" title="Domače govedo">domače govedo</a>).<sup id="cite_ref-delong_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-delong-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> V oceanih so pomemben del <a href="/wiki/Plankton" title="Plankton">planktona</a> (natančneje heterotrofnega <a href="/w/index.php?title=Pikoplankton&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pikoplankton (stran ne obstaja)">pikoplanktona</a>).<sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">&#91;</span>101<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Po nekateri podatkih naj bi tvorile okoli 40&#160;% celotne mase planktonskih mikrobov.<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">&#91;</span>102<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Trenutna vloga arhej v oceanskih <a href="/wiki/Ekosistem" title="Ekosistem">ekosistemih</a> je še vedno nejasna, domneva pa se, da naj bi bile med drugim pomembne za <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_du%C5%A1ika" title="Kroženje dušika">kroženje dušika</a> v oceanu, še posebej arheje iz debla Crenarchaeota.<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">&#91;</span>103<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Mnogo arhej biva tudi v <a href="/wiki/Sediment" class="mw-redirect" title="Sediment">sedimentih</a> na morskem dnu.<sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">&#91;</span>104<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Zaradi kljubovanja ekstremnim razmeram so arheje predmet raziskav v zvezi z možnostjo <a href="/wiki/Zunajzemeljsko_%C5%BEivljenje" class="mw-redirect" title="Zunajzemeljsko življenje">zunajzemeljskega življenja</a>, saj so tovrstne razmere podobne tistim na tujih <a href="/wiki/Planet" title="Planet">planetih</a> in <a href="/wiki/Naravni_satelit" title="Naravni satelit">naravnih satelitih</a>.<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">&#91;</span>105<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Po hipotezi <a href="/w/index.php?title=Panspermija&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Panspermija (stran ne obstaja)">panspermije</a> bi se mikrobi lahko prenašali med <a href="/wiki/Planet" title="Planet">planeti</a> preko <a href="/wiki/Nebesno_telo" title="Nebesno telo">nebesnih teles</a>, kot so <a href="/wiki/Asteroid" title="Asteroid">asteroidi</a>.<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">&#91;</span>106<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><br clear="all" /> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vloga_v_kroženju_snovi"><span id="Vloga_v_kro.C5.BEenju_snovi"></span>Vloga v kroženju snovi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Uredi razdelek: Vloga v kroženju snovi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=15" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Vloga v kroženju snovi"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Arheje so v ekosistemih med drugim pomembne zaradi <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_ogljika" title="Kroženje ogljika">kroženja ogljika</a>, <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_du%C5%A1ika" title="Kroženje dušika">dušika</a> in <a href="/wiki/Kro%C5%BEenje_%C5%BEvepla" title="Kroženje žvepla">žvepla</a>. Po drugi strani lahko človeški posegi v naravo povzročijo nenadzorovan razrast arhej, kar okrepi škodljiv učinek na okolje. </p><p>V kroženju dušika so arheje bistvene tako v reakcijah, ki odstranjujejo dušik iz okolja (npr. denitrifikacija), kot v reakcijah, ki ga uvajajo v okolje (npr. asimilacija in fiksacija dušika).<sup id="cite_ref-cabello_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-cabello-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Poleg tega imajo pomembno vlogo pri oksidaciji <a href="/wiki/Amonijak" title="Amonijak">amonijaka</a> tako v oceanih<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">&#91;</span>107<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> kot na kopnem, kjer proizvajajo <a href="/wiki/Nitrit" title="Nitrit">nitrite</a>. Slednje ostali mikrobi oksidirajo v <a href="/wiki/Nitrat" title="Nitrat">nitrate</a>, ki jih uporabijo rastline in drugi organizmi.<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">&#91;</span>108<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Nekatere arheje (npr. <i>Sulfolobus</i>) oksidirajo žveplove spojine (npr. <a href="/wiki/%C5%BDelezov_sulfid" class="mw-disambig" title="Železov sulfid">železov sulfid</a>, FeS<sub>2</sub>), posledično pa <a href="/wiki/%C5%BDveplo" title="Žveplo">žveplo</a> postane dostopno ostalim organizmom. Stranski oz. odpadni produkt pri tem procesu je <a href="/wiki/%C5%BDveplova_kislina" title="Žveplova kislina">žveplova kislina</a>, zato lahko njihova rast v zapuščenih rudnikih povzroči nastanek kislin odpadnih vod, ki so zelo <a href="/wiki/Onesna%C5%BEevanje" class="mw-redirect" title="Onesnaževanje">škodljive za okolje</a>.<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">&#91;</span>109<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>V kroženju ogljika <a href="/w/index.php?title=Metanogen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Metanogen (stran ne obstaja)">metanogene</a> arheje odstranjujejo vodik in so pomembni <a href="/wiki/Razkrojevalec" title="Razkrojevalec">razkrojevalci</a> v anaerobnih okoljih, kot so sedimenti, močvirja in kanalizacijski sistemi.<sup id="cite_ref-schimel_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-schimel-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Metanogene arheje so glavni vir atmosferskega metana, posledično pa bistveno prispevajo k emisiji <a href="/wiki/Toplogredni_plin" title="Toplogredni plin">toplogrednih plinov</a> in <a href="/wiki/Globalno_segrevanje" title="Globalno segrevanje">globalnemu segrevanju</a>.<sup id="cite_ref-UNEP_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-UNEP-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Razmerje_z_drugimi_organizmi">Razmerje z drugimi organizmi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Uredi razdelek: Razmerje z drugimi organizmi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=16" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Razmerje z drugimi organizmi"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Do sedaj so bila dobro raziskana samo koristna razmerja z ostalimi organizmi, saj je morebitna škodljiva vloga arhej pri nastanku bolezni zelo nejasna.<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">&#91;</span>110<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">&#91;</span>111<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Nekatere metanogene arheje naj bi bile sicer povezane z ustnimi boleznimi pri človeku.<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">&#91;</span>112<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">&#91;</span>113<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Slika:Two_cattle_near_Wantastiquet_Mountain.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Two_cattle_near_Wantastiquet_Mountain.jpg/250px-Two_cattle_near_Wantastiquet_Mountain.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Two_cattle_near_Wantastiquet_Mountain.jpg/500px-Two_cattle_near_Wantastiquet_Mountain.jpg 1.5x" data-file-width="3072" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Metanogene arheje so bistven del mikrobne favne v prebavnem traktu nekaterih živali, kot je domače govedo.</figcaption></figure> <p>Tipičen primer <a href="/wiki/So%C5%BEitje" title="Sožitje">sožitja</a> je <a href="/wiki/Mutualizem" title="Mutualizem">mutualizem</a> med <a href="/wiki/Fermentacija_(biokemija)" class="mw-redirect" title="Fermentacija (biokemija)">fermentacijskimi</a> bakterijami in <a href="/wiki/Pra%C5%BEivali" title="Praživali">praživalmi</a> ter metanogenimi arhejami v prebavnem traktu živali, ki razgrajujejo <a href="/wiki/Celuloza" title="Celuloza">celulozo</a>, kot so prežvekovalci in <a href="/wiki/Termit" class="mw-redirect" title="Termit">termiti</a>.<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">&#91;</span>114<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Razgradnja velikih organskih molekul namreč poteka tako, da se <a href="/wiki/Polimer" title="Polimer">polimerna</a> spojina najprej razgradi na oligomere, kot so <a href="/wiki/Oligosaharid" title="Oligosaharid">oligosaharidi</a>, slednji pa nato na monomere, kot so <a href="/wiki/Ma%C5%A1%C4%8Dobna_kislina" title="Maščobna kislina">maščobne kisline</a> in <a href="/wiki/Monosaharid" title="Monosaharid">monosaharidi</a> (npr. <a href="/wiki/Glukoza" title="Glukoza">glukoza</a>).<sup id="cite_ref-schink_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-schink-116"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Pri tem se sproščajo stranski produkti, kot sta vodik in CO<sub>2</sub>, ki ju metanogene arheje lahko pretvorijo v kemično energijo v obliki ATP preko <a href="/wiki/Redoks_reakcija" title="Redoks reakcija">redoks reakcij</a>.<sup id="cite_ref-schink_116-1" class="reference"><a href="#cite_note-schink-116"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Od te pretvorbe imajo korist tudi fermentacijski mikrobi, saj nižji kot je <a href="/wiki/Delni_tlak" title="Delni tlak">delni tlak</a> vodika, več mononomerov se lahko pretvori v <a href="/w/index.php?title=Acetat&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Acetat (stran ne obstaja)">acetat</a> in vodik.<sup id="cite_ref-schink_116-2" class="reference"><a href="#cite_note-schink-116"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Taka reakcija sprosti več energije, kot pa bi jo npr. pretvorba v <a href="/wiki/Etanol" title="Etanol">etanol</a> ali <a href="/w/index.php?title=Butirat&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Butirat (stran ne obstaja)">butirat</a> ob višjem delnem tlaku vodika.<sup id="cite_ref-schink_116-3" class="reference"><a href="#cite_note-schink-116"><span class="cite-bracket">&#91;</span>115<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Energijsko ugodno reakcijo razgradnje glukoze pri fermentacijskih mikrobih (1) ter tvorbo metana (2) se lahko zapiše kot: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{glukoza}}\,+\,2\;H_{2}O\longrightarrow \;{\text{2 acetata}}\,+\,2\;H^{+}\,+\,2\;CO_{2}+4H_{2},\qquad (1)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>glukoza</mtext> </mrow> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mo>+</mo> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mn>2</mn> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mi>O</mi> <mo stretchy="false">&#x27f6;<!-- ⟶ --></mo> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>2 acetata</mtext> </mrow> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mo>+</mo> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mn>2</mn> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <msup> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>+</mo> </mrow> </msup> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mo>+</mo> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mn>2</mn> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <mi>C</mi> <msub> <mi>O</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>+</mo> <mn>4</mn> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <mspace width="2em"></mspace> <mo stretchy="false">(</mo> <mn>1</mn> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{glukoza}}\,+\,2\;H_{2}O\longrightarrow \;{\text{2 acetata}}\,+\,2\;H^{+}\,+\,2\;CO_{2}+4H_{2},\qquad (1)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cce9d02566fa5e6214587c6d5beb4d6613a7959c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:67.405ex; height:3.009ex;" alt="{\displaystyle {\text{glukoza}}\,+\,2\;H_{2}O\longrightarrow \;{\text{2 acetata}}\,+\,2\;H^{+}\,+\,2\;CO_{2}+4H_{2},\qquad (1)}" /></span></dd></dl> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle CO_{2}\,+\,4H_{2}\longrightarrow \;CH_{4}\,+\,2\;H_{2}O.\qquad (2)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>C</mi> <msub> <mi>O</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mo>+</mo> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mn>4</mn> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">&#x27f6;<!-- ⟶ --></mo> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <mi>C</mi> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>4</mn> </mrow> </msub> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mo>+</mo> <mspace width="thinmathspace"></mspace> <mn>2</mn> <mspace width="thickmathspace"></mspace> <msub> <mi>H</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mi>O</mi> <mo>.</mo> <mspace width="2em"></mspace> <mo stretchy="false">(</mo> <mn>2</mn> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle CO_{2}\,+\,4H_{2}\longrightarrow \;CH_{4}\,+\,2\;H_{2}O.\qquad (2)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/039c31f799be7ca4bb275d5d0a1d46b896e7b59b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:41.681ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle CO_{2}\,+\,4H_{2}\longrightarrow \;CH_{4}\,+\,2\;H_{2}O.\qquad (2)}" /></span></dd></dl> <p>Metanogene arheje bivajo tudi kot <a href="/wiki/Endosimbioza" title="Endosimbioza">endosimbionti</a> v nekaterih anaerobnih praživalih, kot je <i>Plagiopyla frontata</i>.<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">&#91;</span>116<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Sožitje ni omejeno samo na prave arheje, kot je bilo dolgo domnevano, pač pa nekatere krenarheje prav tako bivajo kot endosimbionti v <a href="/wiki/Spu%C5%BEve" title="Spužve">spužvah</a> (recimo arheja <i>Cenarchaeum symbiosum</i> v mehiški rogljači, <i>Axinella mexicana</i>).<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">&#91;</span>117<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Arheje so lahko tudi <a href="/wiki/Prisklednik" class="mw-redirect" title="Prisklednik">priskledniki</a> (komenzali), kar pomeni, da imajo od skupnega bivanja korist, gostiteljskemu organizmu pa arheje niti ne koristijo niti ne škodujejo, čeprav bi take arheje ob sodelovanju z drugimi mikrobi lahko prispevale k <a href="/wiki/Prebava" title="Prebava">prebavljanju</a> hrane.<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">&#91;</span>118<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tak primer bi lahko bila metanogena arheja <i>Methanobrevibacter smithii</i>, ki je najpogostejša arheja v <a href="/wiki/%C4%8Crevesna_flora" title="Črevesna flora">črevesni flori</a> človeka in v njej predstavlja desetino vseh prokariontov.<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">&#91;</span>119<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Znane so tudi arheje, ki sobivajo z drugimi organizmi, kot so <a href="/wiki/Korala" title="Korala">korale</a><sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">&#91;</span>120<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> in rastline, predvsem v prsti okoli <a href="/wiki/Korenina" title="Korenina">korenin</a>.<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">&#91;</span>121<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pomen_v_biotehnologiji_in_industriji">Pomen v biotehnologiji in industriji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Uredi razdelek: Pomen v biotehnologiji in industriji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=17" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Pomen v biotehnologiji in industriji"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ekstremofilne arheje, odporne na visoke temperature ter kisline in baze, so vir encimov, odpornih na tovrstne strese. Termostabilne <a href="/w/index.php?title=Polimeraza_DNA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Polimeraza DNA (stran ne obstaja)">polimeraze DNA</a>, kot je Pfu polimeraza, izolirana iz arheje <i>Pyrococcus furiosus</i>, so omogočile izjemen napredek v <a href="/wiki/Molekularna_biologija" title="Molekularna biologija">molekularni biologiji</a> kot bistven del <a href="/wiki/Veri%C5%BEna_reakcija_s_polimerazo" title="Verižna reakcija s polimerazo">verižne reakcije s polimerazo</a> (PCR).<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">&#91;</span>122<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Egorova_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Egorova-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> V živilski industriji <a href="/wiki/Amilaza" title="Amilaza">amilaze</a>, <a href="/w/index.php?title=Galaktozidaza&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Galaktozidaza (stran ne obstaja)">galaktozidaze</a> in <a href="/w/index.php?title=Pulunaza&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pulunaza (stran ne obstaja)">pulunaze</a>, izolirane iz drugih vrst rodu <i>Pyrococcus</i> in aktivne pri temperaturi nad 100 °C, omogočajo predelavo hrane pri visokih temperaturah, kot je proizvodnja <a href="/wiki/Sirotka" title="Sirotka">sirotke</a> in mleka z nizko vsebnostjo <a href="/wiki/Laktoza" title="Laktoza">laktoze</a>.<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">&#91;</span>123<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Tovrstni encimi so stabilni tudi v organskih <a href="/wiki/Topilo" title="Topilo">topilih</a>, kar omogoča uporabo v <a href="/wiki/Zelena_kemija" title="Zelena kemija">okolju prijaznih procesih</a> za proizvodnjo organskih spojin.<sup id="cite_ref-Egorova_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-Egorova-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Uporaba samih arhej je v <a href="/wiki/Biotehnologija" title="Biotehnologija">biotehnologiji</a> manj razvita. Metanogene arheje so sicer pomemben del faze biološkega čiščenja, tj. razgrajevanja organskih snovi s pomočjo mikrobov v <a href="/wiki/%C4%8Cistilna_naprava" title="Čistilna naprava">čistilnih napravah</a>. Metan kot glavna sestavina <a href="/wiki/Bioplin" title="Bioplin">bioplina</a>, ki nastane pri tem procesu, se lahko uporabi za proizvodnjo <a href="/wiki/Elektrika" title="Elektrika">elektrike</a> ter ogrevanje.<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">&#91;</span>124<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Acidofilne arheje so obetavne zaradi morebitnega pridobivanja <a href="/wiki/Kovina" title="Kovina">kovin</a> iz <a href="/wiki/Rudnina" class="mw-redirect" title="Rudnina">rudnin</a>, na primer <a href="/wiki/Zlato" title="Zlato">zlata</a>, <a href="/wiki/Kobalt" title="Kobalt">kobalta</a> in <a href="/wiki/Baker" title="Baker">bakra</a>.<sup id="cite_ref-126" class="reference"><a href="#cite_note-126"><span class="cite-bracket">&#91;</span>125<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>V zadnjih letih potekajo raziskave na področju <a href="/w/index.php?title=Arheocin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arheocin (stran ne obstaja)">arheocinov</a>, <a href="/wiki/Antibiotik" title="Antibiotik">antibiotikov</a>, ki jih proizvajajo arheje, predvsem arheje iz rodov <i>Haloarchea</i> in <i>Sulfolobus</i>. Arheocini imajo namreč posebno strukturo, zaradi katere bi verjetno lahko učinkovali na poseben način, na katerega <a href="/wiki/Patogen" title="Patogen">patogene</a> bakterije ne bi bile odporne.<sup id="cite_ref-127" class="reference"><a href="#cite_note-127"><span class="cite-bracket">&#91;</span>126<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Opombe">Opombe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Uredi razdelek: Opombe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=18" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Opombe"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Periplazmatski prostor je strogo gledano prostor, ki ga omejujeta dve izbirno prepustni (selektivno permeabilni) membrani, temu pa celična stena ne ustreza, zaradi česar obravnavamo ta prostor kot znotrajstenski prostor (<i>inter wall zone</i>, IWZ) pri grampozitivnih bakterijah in večini arhej.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">&#91;</span>55<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sklici">Sklici</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Uredi razdelek: Sklici" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=19" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Sklici"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-valid-dom-kingdom-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-valid-dom-kingdom_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5980307">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"»""«""›""‹"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFGökerOren2024" class="citation journal cs1">Göker, Markus; Oren, Aharon (22. januar 2024). »Valid publication of names of two domains and seven kingdoms of prokaryotes«. <i>International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology</i>. <b>74</b> (1). <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1099%2Fijsem.0.006242">10.1099/ijsem.0.006242</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=International+Journal+of+Systematic+and+Evolutionary+Microbiology&amp;rft.atitle=Valid+publication+of+names+of+two+domains+and+seven+kingdoms+of+prokaryotes&amp;rft.volume=74&amp;rft.issue=1&amp;rft.date=2024-01-22&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1099%2Fijsem.0.006242&amp;rft.aulast=G%C3%B6ker&amp;rft.aufirst=Markus&amp;rft.au=Oren%2C+Aharon&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span> &#8211; this article represents the valid publication of the name Archaea. Although Woese proposed the name in 1990, the name was not valid until this article from 2024, hence the date.</span> </li> <li id="cite_note-Woese-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Woese_2-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="sl" dir="ltr">Napaka pri navajanju: Neveljavna oznaka <code>&lt;ref&gt;</code>; sklici, poimenovani <code>Woese</code>, ne vsebujejo besedila (glej <a href="/wiki/Pomo%C4%8D:Napake_v_navajanju/Cite_error_references_no_text" title="Pomoč:Napake v navajanju/Cite error references no text">stran pomoči</a>).</span></li> <li id="cite_note-Petitjean-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Petitjean_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPetitjeanDeschampsLópez-GarcíaMoreira2014" class="citation journal cs1">Petitjean C, Deschamps P, López-García P, Moreira D (<span dir="ltr">december 2014</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4316627">»Rooting the domain archaea by phylogenomic analysis supports the foundation of the new kingdom Proteoarchaeota«</a>. <i>Genome Biology and Evolution</i>. <b>7</b> (1): 191–204. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fgbe%2Fevu274">10.1093/gbe/evu274</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4316627">4316627</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25527841">25527841</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Genome+Biology+and+Evolution&amp;rft.atitle=Rooting+the+domain+archaea+by+phylogenomic+analysis+supports+the+foundation+of+the+new+kingdom+Proteoarchaeota&amp;rft.volume=7&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=191-204&amp;rft.date=2014-12&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4316627%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F25527841&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fgbe%2Fevu274&amp;rft.aulast=Petitjean&amp;rft.aufirst=C&amp;rft.au=Deschamps%2C+P&amp;rft.au=L%C3%B3pez-Garc%C3%ADa%2C+P&amp;rft.au=Moreira%2C+D&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4316627&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Predloga:Navedi_%C4%8Dasopis" title="Predloga:Navedi časopis">navedi časopis</a>}}</code>: Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma (<a href="/wiki/Kategorija:Vzdr%C5%BEevanje_CS1:_samodejni_prevod_datuma" title="Kategorija:Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma">povezava</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-NCBI_taxonomy_page_on_Archaea-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-NCBI_taxonomy_page_on_Archaea_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?webmode=Undef&amp;id=2157&amp;lvl=5&amp;lin=f&amp;keep=1&amp;srchmode=1&amp;unlock"><i>NCBI taxonomy page on Archaea</i></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=NCBI+taxonomy+page+on+Archaea&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2FTaxonomy%2FBrowser%2Fwwwtax.cgi%3Fwebmode%3DUndef%26id%3D2157%26lvl%3D5%26lin%3Df%26keep%3D1%26srchmode%3D1%26unlock&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-allers-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-allers_5-0">5,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-allers_5-1">5,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFAllers_T.Mevarech_M.2005" class="citation journal cs1">Allers T.; Mevarech M. (2005). »Archaeal genetics&#160;— the third way«. <i>Nature Reviews Genetics</i>. <b>6</b> (1): 58–73. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnrg1504">10.1038/nrg1504</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15630422">15630422</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature+Reviews+Genetics&amp;rft.atitle=Archaeal+genetics+%E2%80%94+the+third+way&amp;rft.volume=6&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=58-73&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrg1504&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15630422&amp;rft.au=Allers+T.&amp;rft.au=Mevarech+M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-derosa-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-derosa_6-0">6,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-derosa_6-1">6,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFDe_Rosa_M.Gambacorta_AGliozzi_A.1986" class="citation magazine cs1">De Rosa M.; Gambacorta A; Gliozzi A. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=3083222">»Structure, biosynthesis, and physicochemical properties of archaebacterial lipids«</a>. <i>Microbiol Rev</i>. Zv.&#160;50, št.&#160;1. str.&#160;70–80. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC373054">373054</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3083222">3083222</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol+Rev&amp;rft.atitle=Structure%2C+biosynthesis%2C+and+physicochemical+properties+of+archaebacterial+lipids&amp;rft.volume=50&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=70-80&amp;rft.date=1986&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC373054%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F3083222&amp;rft.au=De+Rosa+M.&amp;rft.au=Gambacorta+A&amp;rft.au=Gliozzi+A.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmmbr.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D3083222&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-delong-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-delong_7-0">7,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-delong_7-1">7,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-delong_7-2">7,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-delong_7-3">7,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFDeLong_E.F.1998" class="citation journal cs1">DeLong E.F. (1998). »Everything in moderation: archaea as 'non-extremophiles'<span class="cs1-kern-right"></span>«. <i>Current Opinion in Genetics &amp; Development</i>. <b>8</b> (6): 649–54. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0959-437X%2898%2980032-4">10.1016/S0959-437X(98)80032-4</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9914204">9914204</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Current+Opinion+in+Genetics+%26+Development&amp;rft.atitle=Everything+in+moderation%3A+archaea+as+%27non-extremophiles%27&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=6&amp;rft.pages=649-54&amp;rft.date=1998&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0959-437X%2898%2980032-4&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9914204&amp;rft.au=DeLong+E.F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-schimel-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-schimel_8-0">8,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-schimel_8-1">8,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchimel_J.2004" class="citation journal cs1">Schimel J. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=15314221">»Playing scales in the methane cycle: from microbial ecology to the globe«</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>101</b> (34): 12400–1. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0405075101">10.1073/pnas.0405075101</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC515073">515073</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15314221">15314221</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&amp;rft.atitle=Playing+scales+in+the+methane+cycle%3A+from+microbial+ecology+to+the+globe&amp;rft.volume=101&amp;rft.issue=34&amp;rft.pages=12400-1&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC515073%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15314221&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0405075101&amp;rft.au=Schimel+J.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D15314221&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-cabello-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-cabello_9-0">9,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-cabello_9-1">9,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFCabello_P.Roldán_M.D.Moreno-Vivián_C.2004" class="citation journal cs1">Cabello P.; Roldán M.D.; Moreno-Vivián C. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110607082720/http://mic.sgmjournals.org/cgi/content/full/150/11/3527?view=long&amp;pmid=15528644">»Nitrate reduction and the nitrogen cycle in archaea«</a>. <i>Microbiology (Reading, Engl.)</i>. <b>150</b> (Pt 11): 3527–46. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1099%2Fmic.0.27303-0">10.1099/mic.0.27303-0</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15528644">15528644</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mic.sgmjournals.org/cgi/content/full/150/11/3527?view=long&amp;pmid=15528644">prvotnega spletišča</a> dne 7. junija 2011<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 3. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiology+%28Reading%2C+Engl.%29&amp;rft.atitle=Nitrate+reduction+and+the+nitrogen+cycle+in+archaea&amp;rft.volume=150&amp;rft.issue=Pt+11&amp;rft.pages=3527-46&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1099%2Fmic.0.27303-0&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15528644&amp;rft.au=Cabello+P.&amp;rft.au=Rold%C3%A1n+M.D.&amp;rft.au=Moreno-Vivi%C3%A1n+C.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmic.sgmjournals.org%2Fcgi%2Fcontent%2Ffull%2F150%2F11%2F3527%3Fview%3Dlong%26pmid%3D15528644&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-UNEP-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-UNEP_10-0">10,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-UNEP_10-1">10,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120728082216/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/134.htm#4211">»Trace Gases: Current Observations, Trends, and Budgets«</a>. <i>Climate Change 2001</i>. United Nations Environment Programme. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/134.htm#4211">prvotnega spletišča</a> dne 28. julija 2012<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 3. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=neznano&amp;rft.jtitle=Climate+Change+2001&amp;rft.atitle=Trace+Gases%3A+Current+Observations%2C+Trends%2C+and+Budgets&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.grida.no%2Fclimate%2Fipcc_tar%2Fwg1%2F134.htm%234211&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Egorova-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Egorova_11-0">11,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Egorova_11-1">11,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Egorova_11-2">11,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFEgorova_K.Antranikian_G.2005" class="citation journal cs1">Egorova K.; Antranikian G. (2005). »Industrial relevance of thermophilic Archaea«. <i>Current Opinion in Microbiology</i>. <b>8</b> (6): 649–55. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.mib.2005.10.015">10.1016/j.mib.2005.10.015</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16257257">16257257</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Current+Opinion+in+Microbiology&amp;rft.atitle=Industrial+relevance+of+thermophilic+Archaea&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=6&amp;rft.pages=649-55&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.mib.2005.10.015&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16257257&amp;rft.au=Egorova+K.&amp;rft.au=Antranikian+G.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFStaley_JT.2006" class="citation journal cs1">Staley JT. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://journals.royalsociety.org/openurl.asp?genre=article&amp;doi=10.1098/rstb.2006.1914">»The bacterial species dilemma and the genomic-phylogenetic species concept«</a>. <i>Philos T R Soc B</i>. <b>361</b> (1475): 1899–909. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2006.1914">10.1098/rstb.2006.1914</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1857736">1857736</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17062409">17062409</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Philos+T+R+Soc+B&amp;rft.atitle=The+bacterial+species+dilemma+and+the+genomic-phylogenetic+species+concept&amp;rft.volume=361&amp;rft.issue=1475&amp;rft.pages=1899-909&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1857736%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17062409&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2006.1914&amp;rft.au=Staley+JT.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fjournals.royalsociety.org%2Fopenurl.asp%3Fgenre%3Darticle%26doi%3D10.1098%2Frstb.2006.1914&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFZuckerkandl_E.Pauling_L.1965" class="citation journal cs1">Zuckerkandl E.; Pauling L. (1965). »Molecules as documents of evolutionary history«. <i>J Theor Biol</i>. <b>8</b> (2): 357–66. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0022-5193%2865%2990083-4">10.1016/0022-5193(65)90083-4</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/5876245">5876245</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Theor+Biol&amp;rft.atitle=Molecules+as+documents+of+evolutionary+history&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=357-66&amp;rft.date=1965&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0022-5193%2865%2990083-4&amp;rft_id=info%3Apmid%2F5876245&amp;rft.au=Zuckerkandl+E.&amp;rft.au=Pauling+L.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWoese_C.R.Fox_G.1977" class="citation journal cs1">Woese C.R.; Fox G. (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC432104">»Phylogenetic structure of the prokaryotic domain: the primary kingdoms«</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>74</b> (11): 5088–90. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.74.11.5088">10.1073/pnas.74.11.5088</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC432104">432104</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/270744">270744</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&amp;rft.atitle=Phylogenetic+structure+of+the+prokaryotic+domain%3A+the+primary+kingdoms&amp;rft.volume=74&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=5088-90&amp;rft.date=1977&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC432104%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F270744&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.74.11.5088&amp;rft.au=Woese+C.R.&amp;rft.au=Fox+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC432104&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWoese_C.R.Kandler_O.Wheelis_M.L.1990" class="citation journal cs1">Woese C.R.; Kandler O.; Wheelis M.L. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191016200230/https://www.pnas.org/content/87/12/4576.long">»Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya«</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>87</b> (12): 4576–9. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.87.12.4576">10.1073/pnas.87.12.4576</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC54159">54159</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2112744">2112744</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=2112744">prvotnega spletišča</a> dne 16. oktobra 2019<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 2. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&amp;rft.atitle=Towards+a+natural+system+of+organisms%3A+proposal+for+the+domains+Archaea%2C+Bacteria%2C+and+Eucarya&amp;rft.volume=87&amp;rft.issue=12&amp;rft.pages=4576-9&amp;rft.date=1990&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC54159%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F2112744&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.87.12.4576&amp;rft.au=Woese+C.R.&amp;rft.au=Kandler+O.&amp;rft.au=Wheelis+M.L.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D2112744&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/archaeaarchaea">»Archaea«</a>. Merriam-Webster Online Dictionary. 2008<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 2. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=neznano&amp;rft.btitle=Archaea&amp;rft.pub=Merriam-Webster+Online+Dictionary&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2Farchaeaarchaea&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedija:Mrtva_povezava" title="Wikipedija:Mrtva povezava"><span title="&#160;Mrtva povezava, označena mesec ni naveden">mrtva povezava</span></a></i>&#93;</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFTheron_J.Cloete_T.E.2000" class="citation journal cs1">Theron J.; Cloete T.E. (2000). »Molecular techniques for determining microbial diversity and community structure in natural environments«. <i>Crit Rev Microbiol</i>. <b>26</b> (1): 37–57. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10408410091154174">10.1080/10408410091154174</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10782339">10782339</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Crit+Rev+Microbiol&amp;rft.atitle=Molecular+techniques+for+determining+microbial+diversity+and+community+structure+in+natural+environments&amp;rft.volume=26&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=37-57&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10408410091154174&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10782339&amp;rft.au=Theron+J.&amp;rft.au=Cloete+T.E.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBakerTysonWebbFlanagan2006" class="citation journal cs1">Baker, Brett J.; Tyson, Gene W.; Webb, Richard I.; Flanagan, Judith; Hugenholtz, Philip; Allen, Eric E.; Banfield, Jillian F. (2006). »Lineages of acidophilic Archaea revealed by community genomic analysis«. <i>Science</i>. <b>314</b> (6884): 1933–1935. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1132690">10.1126/science.1132690</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17185602">17185602</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Lineages+of+acidophilic+Archaea+revealed+by+community+genomic+analysis&amp;rft.volume=314&amp;rft.issue=6884&amp;rft.pages=1933-1935&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1132690&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17185602&amp;rft.aulast=Baker&amp;rft.aufirst=Brett+J.&amp;rft.au=Tyson%2C+Gene+W.&amp;rft.au=Webb%2C+Richard+I.&amp;rft.au=Flanagan%2C+Judith&amp;rft.au=Hugenholtz%2C+Philip&amp;rft.au=Allen%2C+Eric+E.&amp;rft.au=Banfield%2C+Jillian+F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-baker-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-baker_19-0">19,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-baker_19-1">19,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBaker_B.J.Comolli_L.R.Dick_G.J.2010" class="citation journal cs1">Baker B.J.; Comolli L.R.; Dick G.J. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2889320">»Enigmatic, ultrasmall, uncultivated Archaea«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>107</b> (19): 8806–11. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0914470107">10.1073/pnas.0914470107</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2889320">2889320</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20421484">20421484</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Enigmatic%2C+ultrasmall%2C+uncultivated+Archaea&amp;rft.volume=107&amp;rft.issue=19&amp;rft.pages=8806-11&amp;rft.date=2010&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2889320%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F20421484&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0914470107&amp;rft.au=Baker+B.J.&amp;rft.au=Comolli+L.R.&amp;rft.au=Dick+G.J.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2889320&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Robertson-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Robertson_20-0">20,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Robertson_20-1">20,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFRobertson_C.E.Harris_J.K.Spear_J.R.Pace_N.R.2005" class="citation journal cs1">Robertson C.E.; Harris J.K.; Spear J.R.; Pace N.R. (2005). »Phylogenetic diversity and ecology of environmental Archaea«. <i>Curr Opin Microbiol</i>. <b>8</b> (6): 638–42. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.mib.2005.10.003">10.1016/j.mib.2005.10.003</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16236543">16236543</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Curr+Opin+Microbiol&amp;rft.atitle=Phylogenetic+diversity+and+ecology+of+environmental+Archaea&amp;rft.volume=8&amp;rft.issue=6&amp;rft.pages=638-42&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.mib.2005.10.003&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16236543&amp;rft.au=Robertson+C.E.&amp;rft.au=Harris+J.K.&amp;rft.au=Spear+J.R.&amp;rft.au=Pace+N.R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHuberHohnRachelFuchs2002" class="citation journal cs1">Huber, Harald; Hohn, Michael J.; Rachel, Reinhard; Fuchs, Tanja; Wimmer, Verena C.; Stetter, Karl O. (2002). »A new phylum of Archaea represented by a nanosized hyperthermophilic symbiont«. <i>Nature</i>. <b>417</b> (6884): 27–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F417063a">10.1038/417063a</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11986665">11986665</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=A+new+phylum+of+Archaea+represented+by+a+nanosized+hyperthermophilic+symbiont&amp;rft.volume=417&amp;rft.issue=6884&amp;rft.pages=27-8&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F417063a&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11986665&amp;rft.aulast=Huber&amp;rft.aufirst=Harald&amp;rft.au=Hohn%2C+Michael+J.&amp;rft.au=Rachel%2C+Reinhard&amp;rft.au=Fuchs%2C+Tanja&amp;rft.au=Wimmer%2C+Verena+C.&amp;rft.au=Stetter%2C+Karl+O.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFElkinsPodarGrahamMakarova2008" class="citation journal cs1">Elkins, J. G.; Podar, M.; Graham, D. E.; Makarova, K. S.; in&#160;sod. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200527120925/https://www.pnas.org/content/105/23/8102.long">»A korarchaeal genome reveals insights into the evolution of the Archaea«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>105</b> (23): 8102–7. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0801980105">10.1073/pnas.0801980105</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18535141">18535141</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=18535141">prvotnega spletišča</a> dne 27. maja 2020<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 2. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=A+korarchaeal+genome+reveals+insights+into+the+evolution+of+the+Archaea&amp;rft.volume=105&amp;rft.issue=23&amp;rft.pages=8102-7&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0801980105&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18535141&amp;rft.aulast=Elkins&amp;rft.aufirst=J.+G.&amp;rft.au=Podar%2C+M.&amp;rft.au=Graham%2C+D.+E.&amp;rft.au=Makarova%2C+K.+S.&amp;rft.au=Wolf%2C+Y.&amp;rft.au=Randau%2C+L.&amp;rft.au=Hedlund%2C+B.+P.&amp;rft.au=Brochier-Armanet%2C+C.&amp;rft.au=Kunin%2C+V.&amp;rft.au=Anderson%2C+I.&amp;rft.au=Lapidus%2C+A.&amp;rft.au=Goltsman%2C+E.&amp;rft.au=Barry%2C+K.&amp;rft.au=Koonin%2C+E.+V.&amp;rft.au=Hugenholtz%2C+P.&amp;rft.au=Kyrpides%2C+N.&amp;rft.au=Wanner%2C+G.&amp;rft.au=Richardson%2C+P.&amp;rft.au=Keller%2C+M.&amp;rft.au=Stetter%2C+K.+O.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D18535141&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFde_Queiroz_K.2005" class="citation journal cs1">de Queiroz K. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191016200218/https://www.pnas.org/content/102/suppl_1/6600.long">»Ernst Mayr and the modern concept of species«</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>102</b> (Suppl 1): 6600–7. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0502030102">10.1073/pnas.0502030102</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1131873">1131873</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15851674">15851674</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=15851674">prvotnega spletišča</a> dne 16. oktobra 2019<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 2. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&amp;rft.atitle=Ernst+Mayr+and+the+modern+concept+of+species&amp;rft.volume=102&amp;rft.issue=Suppl+1&amp;rft.pages=6600-7&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1131873%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15851674&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0502030102&amp;rft.au=de+Queiroz+K.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D15851674&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFEppley_J.M.Tyson_G.W.Getz_W.M.Banfield_J.F.2007" class="citation journal cs1">Eppley J.M.; Tyson G.W.; Getz W.M.; Banfield J.F. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.genetics.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=17603112">»Genetic exchange across a species boundary in the archaeal genus ferroplasma«</a>. <i>Genetics</i>. <b>177</b> (1): 407–16. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1534%2Fgenetics.107.072892">10.1534/genetics.107.072892</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2013692">2013692</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17603112">17603112</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Genetics&amp;rft.atitle=Genetic+exchange+across+a+species+boundary+in+the+archaeal+genus+ferroplasma&amp;rft.volume=177&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=407-16&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2013692%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17603112&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1534%2Fgenetics.107.072892&amp;rft.au=Eppley+J.M.&amp;rft.au=Tyson+G.W.&amp;rft.au=Getz+W.M.&amp;rft.au=Banfield+J.F.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.genetics.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D17603112&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPapkeZhaxybayevaFeilSommerfeld2007" class="citation journal cs1">Papke, R. T.; Zhaxybayeva, O.; Feil, E. J.; Sommerfeld, K.; Muise, D.; Doolittle, W. F. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=17715057">»Searching for species in haloarchaea«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>104</b> (35): 14092–7. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0706358104">10.1073/pnas.0706358104</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1955782">1955782</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17715057">17715057</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Searching+for+species+in+haloarchaea&amp;rft.volume=104&amp;rft.issue=35&amp;rft.pages=14092-7&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1955782%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17715057&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0706358104&amp;rft.aulast=Papke&amp;rft.aufirst=R.+T.&amp;rft.au=Zhaxybayeva%2C+O.&amp;rft.au=Feil%2C+E.+J.&amp;rft.au=Sommerfeld%2C+K.&amp;rft.au=Muise%2C+D.&amp;rft.au=Doolittle%2C+W.+F.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D17715057&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHugenholtz_P.2002" class="citation journal cs1">Hugenholtz P. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200315111159/http://genomebiology.com/1465-6906/3/REVIEWS0003">»Exploring prokaryotic diversity in the genomic era«</a>. <i>Genome Biol</i>. <b>3</b> (2): REVIEWS0003. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1186%2Fgb-2002-3-2-reviews0003">10.1186/gb-2002-3-2-reviews0003</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC139013">139013</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11864374">11864374</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://genomebiology.com/1465-6906/3/REVIEWS0003">prvotnega spletišča</a> dne 15. marca 2020<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 2. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Genome+Biol&amp;rft.atitle=Exploring+prokaryotic+diversity+in+the+genomic+era&amp;rft.volume=3&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=REVIEWS0003&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC139013%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11864374&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1186%2Fgb-2002-3-2-reviews0003&amp;rft.au=Hugenholtz+P.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fgenomebiology.com%2F1465-6906%2F3%2FREVIEWS0003&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFTimmer2012" class="citation web cs1">Timmer, J. (4. september 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arstechnica.com/science/2012/09/3-5-billion-year-old-organic-deposts-show-signs-of-life/">»3.5 billion year old organic deposits show signs of life«</a>. Ars Technica<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 15. januarja 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=neznano&amp;rft.btitle=3.5+billion+year+old+organic+deposits+show+signs+of+life&amp;rft.pub=Ars+Technica&amp;rft.date=2012-09-04&amp;rft.aulast=Timmer&amp;rft.aufirst=J.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Farstechnica.com%2Fscience%2F2012%2F09%2F3-5-billion-year-old-organic-deposts-show-signs-of-life%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFOhtomoKakegawaIshidaNagase2013" class="citation web cs1">Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; Nagase, Toshiro; Rosing, Minik T. (8. december 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo2025.html">»Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks«</a>. Nature Geoscience. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fngeo2025">10.1038/ngeo2025</a><span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 9. decembra 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=neznano&amp;rft.btitle=Evidence+for+biogenic+graphite+in+early+Archaean+Isua+metasedimentary+rocks&amp;rft.pub=Nature+Geoscience&amp;rft.date=2013-12-08&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fngeo2025&amp;rft.aulast=Ohtomo&amp;rft.aufirst=Yoko&amp;rft.au=Kakegawa%2C+Takeshi&amp;rft.au=Ishida%2C+Akizumi&amp;rft.au=Nagase%2C+Toshiro&amp;rft.au=Rosing%2C+Minik+T.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fngeo%2Fjournal%2Fvaop%2Fncurrent%2Ffull%2Fngeo2025.html&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFNoffkeChristianWaceyHazen2013" class="citation journal cs1">Noffke, Nora; Christian, Daniel; Wacey, David; Hazen, Robert M. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://online.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/ast.2013.1030">»Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia«</a>. <i>Astrobiology</i>. <b>13</b> (12): 1103–24. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1089%2Fast.2013.1030">10.1089/ast.2013.1030</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3870916">3870916</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24205812">24205812</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Astrobiology&amp;rft.atitle=Microbially+Induced+Sedimentary+Structures+Recording+an+Ancient+Ecosystem+in+the+ca.+3.48+Billion-Year-Old+Dresser+Formation%2C+Pilbara%2C+Western+Australia&amp;rft.volume=13&amp;rft.issue=12&amp;rft.pages=1103-24&amp;rft.date=2013&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3870916%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F24205812&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1089%2Fast.2013.1030&amp;rft.aulast=Noffke&amp;rft.aufirst=Nora&amp;rft.au=Christian%2C+Daniel&amp;rft.au=Wacey%2C+David&amp;rft.au=Hazen%2C+Robert+M.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fonline.liebertpub.com%2Fdoi%2Fabs%2F10.1089%2Fast.2013.1030&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchopf_J.2006" class="citation journal cs1">Schopf J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journals.royalsoc.ac.uk/content/g38537726r273422/fulltext.pdf">»Fossil evidence of Archaean life«</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Philos T R Soc B</i>. <b>361</b> (1470): 869–85. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2006.1834">10.1098/rstb.2006.1834</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1578735">1578735</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16754604">16754604</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Philos+T+R+Soc+B&amp;rft.atitle=Fossil+evidence+of+Archaean+life&amp;rft.volume=361&amp;rft.issue=1470&amp;rft.pages=869-85&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1578735%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16754604&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2006.1834&amp;rft.au=Schopf+J.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.journals.royalsoc.ac.uk%2Fcontent%2Fg38537726r273422%2Ffulltext.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedija:Mrtva_povezava" title="Wikipedija:Mrtva povezava"><span title="&#160;Mrtva povezava, označena mesec ni naveden">mrtva povezava</span></a></i>&#93;</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFChappe_B.Albrecht_P.Michaelis_W.1982" class="citation journal cs1">Chappe B.; Albrecht P.; Michaelis W. (1982). »Polar Lipids of Archaebacteria in Sediments and Petroleums«. <i>Science</i>. <b>217</b> (4554): 65–66. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.217.4554.65">10.1126/science.217.4554.65</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17739984">17739984</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Polar+Lipids+of+Archaebacteria+in+Sediments+and+Petroleums&amp;rft.volume=217&amp;rft.issue=4554&amp;rft.pages=65-66&amp;rft.date=1982&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.217.4554.65&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17739984&amp;rft.au=Chappe+B.&amp;rft.au=Albrecht+P.&amp;rft.au=Michaelis+W.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHahn_J.Haug_P.1986" class="citation journal cs1">Hahn J.; Haug P. (1986). »Traces of Archaebacteria in ancient sediments«. <i>System Applied Microbiology</i>. <b>7</b>: 178–83. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0723-2020%2886%2980002-9">10.1016/S0723-2020(86)80002-9</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=System+Applied+Microbiology&amp;rft.atitle=Traces+of+Archaebacteria+in+ancient+sediments&amp;rft.volume=7&amp;rft.pages=178-83&amp;rft.date=1986&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0723-2020%2886%2980002-9&amp;rft.au=Hahn+J.&amp;rft.au=Haug+P.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWangYafremavaCaetano-AnollesMittenthal2007" class="citation journal cs1">Wang, M.; Yafremava, L. S.; Caetano-Anolles, D.; Mittenthal, J.E.; Caetano-Anolles, G. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2045140">»Reductive evolution of architectural repertoires in proteomes and the birth of the tripartite world«</a>. <i>Genome Res</i>. <b>17</b> (11): 1572–85. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1101%2Fgr.6454307">10.1101/gr.6454307</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2045140">2045140</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17908824">17908824</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Genome+Res&amp;rft.atitle=Reductive+evolution+of+architectural+repertoires+in+proteomes+and+the+birth+of+the+tripartite+world&amp;rft.volume=17&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=1572-85&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2045140%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17908824&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1101%2Fgr.6454307&amp;rft.aulast=Wang&amp;rft.aufirst=M.&amp;rft.au=Yafremava%2C+L.+S.&amp;rft.au=Caetano-Anolles%2C+D.&amp;rft.au=Mittenthal%2C+J.E.&amp;rft.au=Caetano-Anolles%2C+G.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2045140&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWoese_C.R.1998" class="citation journal cs1">Woese C.R. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=9618502">»The universal ancestor«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>95</b> (12): 6854–9. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.95.12.6854">10.1073/pnas.95.12.6854</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC22660">22660</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9618502">9618502</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=The+universal+ancestor&amp;rft.volume=95&amp;rft.issue=12&amp;rft.pages=6854-9&amp;rft.date=1998&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC22660%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9618502&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.95.12.6854&amp;rft.au=Woese+C.R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D9618502&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWoese_C.R.1994" class="citation journal cs1">Woese C.R. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=8177167">»There must be a prokaryote somewhere: microbiology's search for itself«</a>. <i>Microbiol Rev</i>. <b>58</b> (1): 1–9. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC372949">372949</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8177167">8177167</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol+Rev&amp;rft.atitle=There+must+be+a+prokaryote+somewhere%3A+microbiology%27s+search+for+itself&amp;rft.volume=58&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=1-9&amp;rft.date=1994&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC372949%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F8177167&amp;rft.au=Woese+C.R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmmbr.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D8177167&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKoonin_E.V.Mushegian_A.R.Galperin_M.Y.Walker_D.R.1997" class="citation journal cs1">Koonin E.V.; Mushegian A.R.; Galperin M.Y.; Walker D.R. (1997). »Comparison of archaeal and bacterial genomes: computer analysis of protein sequences predicts novel functions and suggests a chimeric origin for the archaea«. <i>Mol Microbiol</i>. <b>25</b> (4): 619–637. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1365-2958.1997.4821861.x">10.1046/j.1365-2958.1997.4821861.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9379893">9379893</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol+Microbiol&amp;rft.atitle=Comparison+of+archaeal+and+bacterial+genomes%3A+computer+analysis+of+protein+sequences+predicts+novel+functions+and+suggests+a+chimeric+origin+for+the+archaea&amp;rft.volume=25&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=619-637&amp;rft.date=1997&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1365-2958.1997.4821861.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9379893&amp;rft.au=Koonin+E.V.&amp;rft.au=Mushegian+A.R.&amp;rft.au=Galperin+M.Y.&amp;rft.au=Walker+D.R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGribaldo_S.Brochier-Armanet_C.2006" class="citation journal cs1">Gribaldo S.; Brochier-Armanet C. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120604090104/http://www.journals.royalsoc.ac.uk/content/q74671t476444mq5/">»The origin and evolution of Archaea: a state of the art«</a>. <i>Philosophical Transactions of the Royal Society B</i>. <b>361</b> (1470): 1007–22. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frstb.2006.1841">10.1098/rstb.2006.1841</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1578729">1578729</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16754611">16754611</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journals.royalsoc.ac.uk/content/q74671t476444mq5/">prvotnega spletišča</a> dne 4. junija 2012<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 3. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+B&amp;rft.atitle=The+origin+and+evolution+of+Archaea%3A+a+state+of+the+art&amp;rft.volume=361&amp;rft.issue=1470&amp;rft.pages=1007-22&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1578729%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16754611&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frstb.2006.1841&amp;rft.au=Gribaldo+S.&amp;rft.au=Brochier-Armanet+C.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.journals.royalsoc.ac.uk%2Fcontent%2Fq74671t476444mq5%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gupta-1-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gupta-1_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGupta_R.S.1998" class="citation journal cs1">Gupta R.S. (<span dir="ltr">december 1998</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_microbiology-and-molecular-biology-reviews_1998-12_62_4/page/1435">»Protein phylogenies and signature sequences: A reappraisal of evolutionary relationships among archaebacteria, eubacteria, and eukaryotes«</a>. <i>Microbiology and Molecular Biology Reviews</i>. <b>62</b> (4): 1435–91. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FMMBR.62.4.1435-1491.1998">10.1128/MMBR.62.4.1435-1491.1998</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC98952">98952</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9841678">9841678</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiology+and+Molecular+Biology+Reviews&amp;rft.atitle=Protein+phylogenies+and+signature+sequences%3A+A+reappraisal+of+evolutionary+relationships+among+archaebacteria%2C+eubacteria%2C+and+eukaryotes&amp;rft.volume=62&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=1435-91&amp;rft.date=1998-12&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC98952%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9841678&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FMMBR.62.4.1435-1491.1998&amp;rft.au=Gupta+R.S.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_microbiology-and-molecular-biology-reviews_1998-12_62_4%2Fpage%2F1435&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/Predloga:Navedi_%C4%8Dasopis" title="Predloga:Navedi časopis">navedi časopis</a>}}</code>: Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma (<a href="/wiki/Kategorija:Vzdr%C5%BEevanje_CS1:_samodejni_prevod_datuma" title="Kategorija:Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma">povezava</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGupta_R.S.2000" class="citation book cs1">Gupta R.S. (2000). <i>The natural evolutionary relationships among prokaryotesjournal = Crit Rev Microbiol</i>. Zv.&#160;26. str.&#160;111–31. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10408410091154219">10.1080/10408410091154219</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10890353">10890353</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=The+natural+evolutionary+relationships+among+prokaryotesjournal+%3D+Crit+Rev+Microbiol&amp;rft.pages=111-31&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10408410091154219&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10890353&amp;rft.au=Gupta+R.S.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">Willey JM, Sherwood LM, Woolverton CJ. (2007). <i>Microbiology</i>, 7. izdaja. McGraw-Hill Higher Education, str. 474–5. <a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/9780073302089" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0073302089</a></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFJurtshuk1996" class="citation book cs1">Jurtshuk, P. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7919/"><i>Medical Microbiology</i></a> (4.&#160;izd.). Galveston, Teksas, ZDA: University of Texas Medical Branch at Galveston.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Medical+Microbiology&amp;rft.place=Galveston%2C+Teksas%2C+ZDA&amp;rft.edition=4.&amp;rft.pub=University+of+Texas+Medical+Branch+at+Galveston&amp;rft.date=1996&amp;rft.aulast=Jurtshuk&amp;rft.aufirst=P.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fbooks%2FNBK7919%2F&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-bergey-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bergey_42-0">42,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bergey_42-1">42,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bergey_42-2">42,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bergey_42-3">42,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKrieg2005" class="citation book cs1">Krieg, N. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bergeysmanualsys00garr_790"><i>Bergey's Manual of Systematic Bacteriology</i></a>. Springer. str.&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bergeysmanualsys00garr_790/page/n44">21</a>–6. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-0-387-24143-2" title="Posebno:ViriKnjig/978-0-387-24143-2"><bdi>978-0-387-24143-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Bergey%27s+Manual+of+Systematic+Bacteriology&amp;rft.pages=21-6&amp;rft.pub=Springer&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=978-0-387-24143-2&amp;rft.aulast=Krieg&amp;rft.aufirst=N.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbergeysmanualsys00garr_790&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBarns_S.Burggraf_S.1997" class="citation web cs1">Barns S.; Burggraf S. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120502154306/http://tolweb.org/Crenarchaeota/9">»Crenarchaeota«</a>. The Tree of Life Web Project. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tolweb.org/Crenarchaeota/9">prvotnega spletišča</a> dne 2. maja 2012<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 27. decembra 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=neznano&amp;rft.btitle=Crenarchaeota&amp;rft.pub=The+Tree+of+Life+Web+Project&amp;rft.date=1997&amp;rft.au=Barns+S.&amp;rft.au=Burggraf+S.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Ftolweb.org%2FCrenarchaeota%2F9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWalsby_A.E.1980" class="citation magazine cs1">Walsby A.E. (1980). »A square bacterium«. <i>Nature</i>. Zv.&#160;283, št.&#160;5742. str.&#160;69–71. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F283069a0">10.1038/283069a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=A+square+bacterium&amp;rft.volume=283&amp;rft.issue=5742&amp;rft.pages=69-71&amp;rft.date=1980&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F283069a0&amp;rft.au=Walsby+A.E.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHara_F.Yamashiro_K.Nemoto_N.2007" class="citation magazine cs1">Hara F.; Yamashiro K.; Nemoto N. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jb.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=17189356">»An actin homolog of the archaeon Thermoplasma acidophilum that retains the ancient characteristics of eukaryotic actin«</a>. <i>J Bacteriol</i>. Zv.&#160;189, št.&#160;5. str.&#160;2039–45. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJB.01454-06">10.1128/JB.01454-06</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1855749">1855749</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17189356">17189356</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Bacteriol&amp;rft.atitle=An+actin+homolog+of+the+archaeon+Thermoplasma+acidophilum+that+retains+the+ancient+characteristics+of+eukaryotic+actin&amp;rft.volume=189&amp;rft.issue=5&amp;rft.pages=2039-45&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1855749%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17189356&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJB.01454-06&amp;rft.au=Hara+F.&amp;rft.au=Yamashiro+K.&amp;rft.au=Nemoto+N.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fjb.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D17189356&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFTrentKagawaYaoiOlle1997" class="citation magazine cs1">Trent, J.D.; Kagawa, H.K.; Yaoi, T.; Olle, E.; Zaluzec, N.J. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200527120926/https://www.pnas.org/content/94/10/5383.long">»Chaperonin filaments: the archaeal cytoskeleton?«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. Zv.&#160;94, št.&#160;10. str.&#160;5383–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.94.10.5383">10.1073/pnas.94.10.5383</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC24687">24687</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9144246">9144246</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=9144246">prvotnega spletišča</a> dne 27. maja 2020<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 27. decembra 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Chaperonin+filaments%3A+the+archaeal+cytoskeleton%3F&amp;rft.volume=94&amp;rft.issue=10&amp;rft.pages=5383-8&amp;rft.date=1997&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC24687%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9144246&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.94.10.5383&amp;rft.aulast=Trent&amp;rft.aufirst=J.D.&amp;rft.au=Kagawa%2C+H.K.&amp;rft.au=Yaoi%2C+T.&amp;rft.au=Olle%2C+E.&amp;rft.au=Zaluzec%2C+N.J.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D9144246&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGolyshina_O.V.Pivovarova_T.A.Karavaiko_G.I.2000" class="citation magazine cs1">Golyshina O.V.; Pivovarova T.A.; Karavaiko G.I. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231113044122/https://www.pharmacists.org/statistics/">»Ferroplasma acidiphilum gen. nov., sp. nov., an acidophilic, autotrophic, ferrous-iron-oxidizing, cell-wall-lacking, mesophilic member of the Ferroplasmaceae fam. nov., comprising a distinct lineage of the Archaea«</a>. <i>Int J Syst Evol Microbiol</i>. Zv.&#160;50, št.&#160;3. str.&#160;997–1006. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1099%2F00207713-50-3-997">10.1099/00207713-50-3-997</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10843038">10843038</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ijs.sgmjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10843038">prvotnega spletišča</a> dne 13. novembra 2023<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 27. decembra 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Int+J+Syst+Evol+Microbiol&amp;rft.atitle=Ferroplasma+acidiphilum+gen.+nov.%2C+sp.+nov.%2C+an+acidophilic%2C+autotrophic%2C+ferrous-iron-oxidizing%2C+cell-wall-lacking%2C+mesophilic+member+of+the+Ferroplasmaceae+fam.+nov.%2C+comprising+a+distinct+lineage+of+the+Archaea&amp;rft.volume=50&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=997-1006&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1099%2F00207713-50-3-997&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10843038&amp;rft.au=Golyshina+O.V.&amp;rft.au=Pivovarova+T.A.&amp;rft.au=Karavaiko+G.I.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fijs.sgmjournals.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10843038&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHall-Stoodley_L.Costerton_J.W.Stoodley_P.2004" class="citation magazine cs1">Hall-Stoodley L.; Costerton J.W.; Stoodley P. (2004). »Bacterial biofilms: from the natural environment to infectious diseases«. <i>Nature Reviews Microbiology</i>. Zv.&#160;2, št.&#160;2. str.&#160;95–108. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnrmicro821">10.1038/nrmicro821</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15040259">15040259</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature+Reviews+Microbiology&amp;rft.atitle=Bacterial+biofilms%3A+from+the+natural+environment+to+infectious+diseases&amp;rft.volume=2&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=95-108&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrmicro821&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15040259&amp;rft.au=Hall-Stoodley+L.&amp;rft.au=Costerton+J.W.&amp;rft.au=Stoodley+P.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFNickell_S.Hegerl_R.Baumeister_W.Rachel_R.2003" class="citation magazine cs1">Nickell S.; Hegerl R.; Baumeister W.; Rachel R. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1047847702005816">»Pyrodictium cannulae enter the periplasmic space but do not enter the cytoplasm, as revealed by cryo-electron tomography«</a>. <i>J. Struct. Biol</i>. Zv.&#160;141, št.&#160;1. str.&#160;34–42. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS1047-8477%2802%2900581-6">10.1016/S1047-8477(02)00581-6</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12576018">12576018</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J.+Struct.+Biol.&amp;rft.atitle=Pyrodictium+cannulae+enter+the+periplasmic+space+but+do+not+enter+the+cytoplasm%2C+as+revealed+by+cryo-electron+tomography&amp;rft.volume=141&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=34-42&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1047-8477%2802%2900581-6&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12576018&amp;rft.au=Nickell+S.&amp;rft.au=Hegerl+R.&amp;rft.au=Baumeister+W.&amp;rft.au=Rachel+R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS1047847702005816&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHornPaulmannKerlenJunker1999" class="citation magazine cs1">Horn, Christian; Paulmann, Bernd; Kerlen, Gertraude; Junker, Norbert; Huber, Harald (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-bacteriology_1999-08_181_16/page/5114">»In vivo observation of cell division of anaerobic hyperthermophiles by using a high-intensity dark-field microscope«</a>. <i>J Bacteriol</i>. Zv.&#160;181, št.&#160;16. str.&#160;5114–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJB.181.16.5114-5118.1999">10.1128/JB.181.16.5114-5118.1999</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC94007">94007</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10438790">10438790</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Bacteriol&amp;rft.atitle=In+vivo+observation+of+cell+division+of+anaerobic+hyperthermophiles+by+using+a+high-intensity+dark-field+microscope&amp;rft.volume=181&amp;rft.issue=16&amp;rft.pages=5114-8&amp;rft.date=1999&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC94007%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10438790&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJB.181.16.5114-5118.1999&amp;rft.aulast=Horn&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.au=Paulmann%2C+Bernd&amp;rft.au=Kerlen%2C+Gertraude&amp;rft.au=Junker%2C+Norbert&amp;rft.au=Huber%2C+Harald&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-bacteriology_1999-08_181_16%2Fpage%2F5114&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFRudolph_C.Wanner_G.Huber_R.2001" class="citation magazine cs1">Rudolph C.; Wanner G.; Huber R. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_applied-and-environmental-microbiology_2001-05_67_5/page/2336">»Natural communities of novel archaea and bacteria growing in cold sulfurous springs with a string-of-pearls-like morphology«</a>. <i>Appl Environ Microbiol</i>. Zv.&#160;67, št.&#160;5. str.&#160;2336–44. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FAEM.67.5.2336-2344.2001">10.1128/AEM.67.5.2336-2344.2001</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC92875">92875</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11319120">11319120</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Appl+Environ+Microbiol&amp;rft.atitle=Natural+communities+of+novel+archaea+and+bacteria+growing+in+cold+sulfurous+springs+with+a+string-of-pearls-like+morphology&amp;rft.volume=67&amp;rft.issue=5&amp;rft.pages=2336-44&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC92875%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11319120&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FAEM.67.5.2336-2344.2001&amp;rft.au=Rudolph+C.&amp;rft.au=Wanner+G.&amp;rft.au=Huber+R.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_applied-and-environmental-microbiology_2001-05_67_5%2Fpage%2F2336&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWoese_CR.1994" class="citation magazine cs1">Woese CR. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=8177167">»There must be a prokaryote somewhere: microbiology's search for itself«</a>. <i>Microbiol. Rev</i>. Zv.&#160;58, št.&#160;1. str.&#160;1–9. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC372949">372949</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8177167">8177167</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol.+Rev.&amp;rft.atitle=There+must+be+a+prokaryote+somewhere%3A+microbiology%27s+search+for+itself&amp;rft.volume=58&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=1-9&amp;rft.date=1994&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC372949%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F8177167&amp;rft.au=Woese+CR.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmmbr.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D8177167&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-thomas-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-thomas_53-0">53,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-thomas_53-1">53,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFThomas_N.A.Bardy_S.L.Jarrell_K.F.2001" class="citation magazine cs1">Thomas N.A.; Bardy S.L.; Jarrell K.F. (2001). »The archaeal flagellum: a different kind of prokaryotic motility structure«. <i>FEMS Microbiol Rev</i>. Zv.&#160;25, št.&#160;2. str.&#160;147–74. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1574-6976.2001.tb00575.x">10.1111/j.1574-6976.2001.tb00575.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11250034">11250034</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=FEMS+Microbiol+Rev&amp;rft.atitle=The+archaeal+flagellum%3A+a+different+kind+of+prokaryotic+motility+structure&amp;rft.volume=25&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=147-74&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1574-6976.2001.tb00575.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11250034&amp;rft.au=Thomas+N.A.&amp;rft.au=Bardy+S.L.&amp;rft.au=Jarrell+K.F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFRachel_R.Wyschkony_I.Riehl_S.Huber_H.2002" class="citation magazine cs1">Rachel R.; Wyschkony I.; Riehl S.; Huber H. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archaea.ws/archive/freetext/1-9.pdf">»The ultrastructure of Ignicoccus: evidence for a novel outer membrane and for intracellular vesicle budding in an archaeon«</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Archaea</i>. Zv.&#160;1, št.&#160;1. str.&#160;9–18. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1155%2F2002%2F307480">10.1155/2002/307480</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2685547">2685547</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15803654">15803654</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Archaea&amp;rft.atitle=The+ultrastructure+of+Ignicoccus%3A+evidence+for+a+novel+outer+membrane+and+for+intracellular+vesicle+budding+in+an+archaeon&amp;rft.volume=1&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=9-18&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2685547%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15803654&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1155%2F2002%2F307480&amp;rft.au=Rachel+R.&amp;rft.au=Wyschkony+I.&amp;rft.au=Riehl+S.&amp;rft.au=Huber+H.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Farchaea.ws%2Farchive%2Ffreetext%2F1-9.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFZuberHaenniRibeiroMinnig2006" class="citation magazine cs1">Zuber, Benoît; Haenni, Marisa; Ribeiro, Tânia; Minnig, Kathrin; in&#160;sod. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-bacteriology_2006-09_188_18/page/6652">»Granular layer in the periplasmic space of Gram-positive bacteria and fine structures of Enterococcus gallinarum and Streptococcus gordonii septa revealed by cryo-electron microscopy of vitreous sections«</a>. <i>J Bacteriol</i>. Zv.&#160;188. str.&#160;6652–60. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJB.00391-06">10.1128/JB.00391-06</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Bacteriol&amp;rft.atitle=Granular+layer+in+the+periplasmic+space+of+Gram-positive+bacteria+and+fine+structures+of+Enterococcus+gallinarum+and+Streptococcus+gordonii+septa+revealed+by+cryo-electron+microscopy+of+vitreous+sections&amp;rft.volume=188&amp;rft.pages=6652-60&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJB.00391-06&amp;rft.aulast=Zuber&amp;rft.aufirst=Beno%C3%AEt&amp;rft.au=Haenni%2C+Marisa&amp;rft.au=Ribeiro%2C+T%C3%A2nia&amp;rft.au=Minnig%2C+Kathrin&amp;rft.au=Lopes%2C+F%C3%A1tima&amp;rft.au=Moreillon%2C+Philippe&amp;rft.au=Dubochet%2C+Jacques&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-bacteriology_2006-09_188_18%2Fpage%2F6652&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-koga-57"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-koga_57-0">56,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-koga_57-1">56,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKoga_Y.Morii_H.2007" class="citation magazine cs1">Koga Y.; Morii H. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=17347520">»Biosynthesis of ether-type polar lipids in archaea and evolutionary considerations«</a>. <i>Microbiol Mol Biol Rev</i>. Zv.&#160;71, št.&#160;1. str.&#160;97–120. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FMMBR.00033-06">10.1128/MMBR.00033-06</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1847378">1847378</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17347520">17347520</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol+Mol+Biol+Rev&amp;rft.atitle=Biosynthesis+of+ether-type+polar+lipids+in+archaea+and+evolutionary+considerations&amp;rft.volume=71&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=97-120&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1847378%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17347520&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FMMBR.00033-06&amp;rft.au=Koga+Y.&amp;rft.au=Morii+H.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmmbr.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D17347520&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFAlbers_S.V.van_de_Vossenberg_J.L.Driessen_A.J.Konings_W.N.2000" class="citation magazine cs1">Albers S.V.; van de Vossenberg J.L.; Driessen A.J.; Konings W.N. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bioscience.org/2000/v5/d/albers/list.htm">»Adaptations of the archaeal cell membrane to heat stress«</a>. <i>Front Biosci</i>. Zv.&#160;5. str.&#160;D813–20. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2741%2Falbers">10.2741/albers</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10966867">10966867</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Front+Biosci&amp;rft.atitle=Adaptations+of+the+archaeal+cell+membrane+to+heat+stress&amp;rft.volume=5&amp;rft.pages=D813-20&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.2741%2Falbers&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10966867&amp;rft.au=Albers+S.V.&amp;rft.au=van+de+Vossenberg+J.L.&amp;rft.au=Driessen+A.J.&amp;rft.au=Konings+W.N.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bioscience.org%2F2000%2Fv5%2Fd%2Falbers%2Flist.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFDamstéSchoutenHopmansvan_Duin2002" class="citation magazine cs1">Damsté, Jaap S.Sinninghe; Schouten, Stefan; Hopmans, Ellen C.; van Duin, Adri C.T.; Geenevasen, Jan A.J. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jlr.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=12364548">»Crenarchaeol: the characteristic core glycerol dibiphytanyl glycerol tetraether membrane lipid of cosmopolitan pelagic crenarchaeota«</a>. <i>J Lipid Res</i>. Zv.&#160;43, št.&#160;10. str.&#160;1641–51. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1194%2Fjlr.M200148-JLR200">10.1194/jlr.M200148-JLR200</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12364548">12364548</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Lipid+Res&amp;rft.atitle=Crenarchaeol%3A+the+characteristic+core+glycerol+dibiphytanyl+glycerol+tetraether+membrane+lipid+of+cosmopolitan+pelagic+crenarchaeota&amp;rft.volume=43&amp;rft.issue=10&amp;rft.pages=1641-51&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1194%2Fjlr.M200148-JLR200&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12364548&amp;rft.aulast=Damst%C3%A9&amp;rft.aufirst=Jaap+S.Sinninghe&amp;rft.au=Schouten%2C+Stefan&amp;rft.au=Hopmans%2C+Ellen+C.&amp;rft.au=van+Duin%2C+Adri+C.T.&amp;rft.au=Geenevasen%2C+Jan+A.J.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jlr.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D12364548&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKoga_Y.Morii_H.2005" class="citation magazine cs1">Koga Y.; Morii H. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081231032123/http://www.jstage.jst.go.jp/article/bbb/69/11/2019/_pdf">»Recent advances in structural research on ether lipids from archaea including comparative and physiological aspects«</a>. <i>Biosci Biotechnol Biochem</i>. Zv.&#160;69, št.&#160;11. str.&#160;2019–34. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1271%2Fbbb.69.2019">10.1271/bbb.69.2019</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16306681">16306681</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstage.jst.go.jp/article/bbb/69/11/2019/_pdf">prvotnega spletišča</a> dne 31. decembra 2008<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 29. decembra 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Biosci+Biotechnol+Biochem&amp;rft.atitle=Recent+advances+in+structural+research+on+ether+lipids+from+archaea+including+comparative+and+physiological+aspects&amp;rft.volume=69&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=2019-34&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1271%2Fbbb.69.2019&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16306681&amp;rft.au=Koga+Y.&amp;rft.au=Morii+H.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstage.jst.go.jp%2Farticle%2Fbbb%2F69%2F11%2F2019%2F_pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHanford_M.J.Peeples_T.L.2002" class="citation magazine cs1">Hanford M.J.; Peeples T.L. (2002). »Archaeal tetraether lipids: unique structures and applications«. <i>Appl Biochem Biotechnol</i>. Zv.&#160;97, št.&#160;1. str.&#160;45–62. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1385%2FABAB%3A97%3A1%3A45">10.1385/ABAB:97:1:45</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11900115">11900115</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Appl+Biochem+Biotechnol&amp;rft.atitle=Archaeal+tetraether+lipids%3A+unique+structures+and+applications&amp;rft.volume=97&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=45-62&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1385%2FABAB%3A97%3A1%3A45&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11900115&amp;rft.au=Hanford+M.J.&amp;rft.au=Peeples+T.L.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGolyshina_O.V.Pivovarova_T.A.Karavaiko_G.I.2000" class="citation magazine cs1">Golyshina O.V.; Pivovarova T.A.; Karavaiko G.I. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231113044122/https://www.pharmacists.org/statistics/">»Ferroplasma acidiphilum gen. nov., sp. nov., an acidophilic, autotrophic, ferrous-iron-oxidizing, cell-wall-lacking, mesophilic member of the Ferroplasmaceae fam. nov., comprising a distinct lineage of the Archaea«</a>. <i>Int J Syst Evol Microbiol</i>. Zv.&#160;50, št.&#160;3. str.&#160;997–1006. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1099%2F00207713-50-3-997">10.1099/00207713-50-3-997</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10843038">10843038</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ijs.sgmjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10843038">prvotnega spletišča</a> dne 13. novembra 2023<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 27. decembra 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Int+J+Syst+Evol+Microbiol&amp;rft.atitle=Ferroplasma+acidiphilum+gen.+nov.%2C+sp.+nov.%2C+an+acidophilic%2C+autotrophic%2C+ferrous-iron-oxidizing%2C+cell-wall-lacking%2C+mesophilic+member+of+the+Ferroplasmaceae+fam.+nov.%2C+comprising+a+distinct+lineage+of+the+Archaea&amp;rft.volume=50&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=997-1006&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1099%2F00207713-50-3-997&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10843038&amp;rft.au=Golyshina+O.V.&amp;rft.au=Pivovarova+T.A.&amp;rft.au=Karavaiko+G.I.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fijs.sgmjournals.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10843038&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSára_M.Sleytr_U.B.2000" class="citation journal cs1">Sára M.; Sleytr U.B. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jb.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10648507">»S-Layer proteins«</a>. <i>J. Bacteriol</i>. <b>182</b> (4): 859–68. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJB.182.4.859-868.2000">10.1128/JB.182.4.859-868.2000</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC94357">94357</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10648507">10648507</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J.+Bacteriol.&amp;rft.atitle=S-Layer+proteins&amp;rft.volume=182&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=859-68&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC94357%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10648507&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJB.182.4.859-868.2000&amp;rft.au=S%C3%A1ra+M.&amp;rft.au=Sleytr+U.B.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fjb.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10648507&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHowland2000" class="citation book cs1">Howland, JL. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/surprisingarchae0000howl"><i>The Surprising Archaea: Discovering Another Domain of Life</i></a>. Oxford: Oxford University Press. str.&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/surprisingarchae0000howl/page/32">32</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/0-19-511183-4" title="Posebno:ViriKnjig/0-19-511183-4"><bdi>0-19-511183-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=The+Surprising+Archaea%3A+Discovering+Another+Domain+of+Life&amp;rft.place=Oxford&amp;rft.pages=32&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2000&amp;rft.isbn=0-19-511183-4&amp;rft.aulast=Howland&amp;rft.aufirst=JL.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsurprisingarchae0000howl&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKandler_O.König_H.1998" class="citation magazine cs1">Kandler O.; König H. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.springerlink.com/index/PXMTKQ8WH8X650ED.pdf">»Cell wall polymers in Archaea (Archaebacteria)«</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Cellular and Molecular Life Sciences (CMLS)</i>. Zv.&#160;54, št.&#160;4. str.&#160;305–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs000180050156">10.1007/s000180050156</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Cellular+and+Molecular+Life+Sciences+%28CMLS%29&amp;rft.atitle=Cell+wall+polymers+in+Archaea+%28Archaebacteria%29&amp;rft.volume=54&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=305-8&amp;rft.date=1998&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs000180050156&amp;rft.au=Kandler+O.&amp;rft.au=K%C3%B6nig+H.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.springerlink.com%2Findex%2FPXMTKQ8WH8X650ED.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedija:Mrtva_povezava" title="Wikipedija:Mrtva povezava"><span title="&#160;Mrtva povezava, označena mesec ni naveden">mrtva povezava</span></a></i>&#93;</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBardy_S.L.Ng_S.Y.Jarrell_K.F.2003" class="citation magazine cs1">Bardy S.L.; Ng S.Y.; Jarrell K.F. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mic.sgmjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=12624192">»Prokaryotic motility structures«</a>. <i>Microbiology (Reading, Engl.)</i>. Zv.&#160;149, št.&#160;Pt 2. str.&#160;295–304. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1099%2Fmic.0.25948-0">10.1099/mic.0.25948-0</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12624192">12624192</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiology+%28Reading%2C+Engl.%29&amp;rft.atitle=Prokaryotic+motility+structures&amp;rft.volume=149&amp;rft.issue=Pt+2&amp;rft.pages=295-304&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1099%2Fmic.0.25948-0&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12624192&amp;rft.au=Bardy+S.L.&amp;rft.au=Ng+S.Y.&amp;rft.au=Jarrell+K.F.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmic.sgmjournals.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D12624192&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFNg_S.Y.Chaban_B.Jarrell_K.F.2006" class="citation magazine cs1">Ng S.Y.; Chaban B.; Jarrell K.F. (2006). »Archaeal flagella, bacterial flagella and type IV pili: a comparison of genes and posttranslational modifications«. <i>J Mol Microbiol Biotechnol</i>. Zv.&#160;11, št.&#160;3–5. str.&#160;167–91. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1159%2F000094053">10.1159/000094053</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16983194">16983194</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Mol+Microbiol+Biotechnol&amp;rft.atitle=Archaeal+flagella%2C+bacterial+flagella+and+type+IV+pili%3A+a+comparison+of+genes+and+posttranslational+modifications&amp;rft.volume=11&amp;rft.issue=3%E2%80%935&amp;rft.pages=167-91&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1159%2F000094053&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16983194&amp;rft.au=Ng+S.Y.&amp;rft.au=Chaban+B.&amp;rft.au=Jarrell+K.F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFMueller-Cajar_O.Badger_M.R.2007" class="citation journal cs1">Mueller-Cajar O.; Badger M.R. (2007). »New roads lead to Rubisco in archaebacteria«. <i>BioEssays</i>. <b>29</b> (8): 722–4. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fbies.20616">10.1002/bies.20616</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17621634">17621634</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=BioEssays&amp;rft.atitle=New+roads+lead+to+Rubisco+in+archaebacteria&amp;rft.volume=29&amp;rft.issue=8&amp;rft.pages=722-4&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fbies.20616&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17621634&amp;rft.au=Mueller-Cajar+O.&amp;rft.au=Badger+M.R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBerg_I.A.Kockelkorn_D.Buckel_W.Fuchs_G.2007" class="citation journal cs1">Berg I.A.; Kockelkorn D.; Buckel W.; Fuchs G. (2007). »A 3-hydroxypropionate/4-hydroxybutyrate autotrophic carbon dioxide assimilation pathway in Archaea«. <i>Science</i>. <b>318</b> (5857): 1782–6. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1149976">10.1126/science.1149976</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18079405">18079405</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=A+3-hydroxypropionate%2F4-hydroxybutyrate+autotrophic+carbon+dioxide+assimilation+pathway+in+Archaea&amp;rft.volume=318&amp;rft.issue=5857&amp;rft.pages=1782-6&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1149976&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18079405&amp;rft.au=Berg+I.A.&amp;rft.au=Kockelkorn+D.&amp;rft.au=Buckel+W.&amp;rft.au=Fuchs+G.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFThauer_R.K.2007" class="citation journal cs1">Thauer R.K. (2007). »Microbiology. A fifth pathway of carbon fixation«. <i>Science</i>. <b>318</b> (5857): 1732–3. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1152209">10.1126/science.1152209</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18079388">18079388</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Microbiology.+A+fifth+pathway+of+carbon+fixation&amp;rft.volume=318&amp;rft.issue=5857&amp;rft.pages=1732-3&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1152209&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18079388&amp;rft.au=Thauer+R.K.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchäfer_G.Engelhard_M.Müller_V.1999" class="citation journal cs1">Schäfer G.; Engelhard M.; Müller V. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmbr.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10477309">»Bioenergetics of the Archaea«</a>. <i>Microbiol Mol Biol Rev</i>. <b>63</b> (3): 570–620. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC103747">103747</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10477309">10477309</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol+Mol+Biol+Rev&amp;rft.atitle=Bioenergetics+of+the+Archaea&amp;rft.volume=63&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=570-620&amp;rft.date=1999&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC103747%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10477309&amp;rft.au=Sch%C3%A4fer+G.&amp;rft.au=Engelhard+M.&amp;rft.au=M%C3%BCller+V.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fmmbr.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10477309&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKoch_A.1998" class="citation journal cs1">Koch A. (1998). »How did bacteria come to be?«. <i>Adv Microb Physiol</i>. <b>40</b>: 353–99. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0065-2911%2808%2960135-6">10.1016/S0065-2911(08)60135-6</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9889982">9889982</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Adv+Microb+Physiol&amp;rft.atitle=How+did+bacteria+come+to+be%3F&amp;rft.volume=40&amp;rft.pages=353-99&amp;rft.date=1998&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0065-2911%2808%2960135-6&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9889982&amp;rft.au=Koch+A.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKlocke_M.Nettmann_E.Bergmann_I.2008" class="citation journal cs1">Klocke M.; Nettmann E.; Bergmann I. (2008). »Characterization of the methanogenic Archaea within two-phase biogas reactor systems operated with plant biomass«. <i>Syst Appl Microbiol</i>. <b>31</b> (3): 190–205. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.syapm.2008.02.003">10.1016/j.syapm.2008.02.003</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18501543">18501543</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Syst+Appl+Microbiol&amp;rft.atitle=Characterization+of+the+methanogenic+Archaea+within+two-phase+biogas+reactor+systems+operated+with+plant+biomass&amp;rft.volume=31&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=190-205&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.syapm.2008.02.003&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18501543&amp;rft.au=Klocke+M.&amp;rft.au=Nettmann+E.&amp;rft.au=Bergmann+I.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLanyi_J.K.2004" class="citation journal cs1">Lanyi J.K. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_annual-review-of-physiology_2004_66/page/665">»Bacteriorhodopsin«</a>. <i>Annu Rev Physiol</i>. <b>66</b>: 665–88. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.physiol.66.032102.150049">10.1146/annurev.physiol.66.032102.150049</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14977418">14977418</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Annu+Rev+Physiol&amp;rft.atitle=Bacteriorhodopsin&amp;rft.volume=66&amp;rft.pages=665-88&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.physiol.66.032102.150049&amp;rft_id=info%3Apmid%2F14977418&amp;rft.au=Lanyi+J.K.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_annual-review-of-physiology_2004_66%2Fpage%2F665&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBryant_D.A.Frigaard_N.U.2006" class="citation journal cs1">Bryant D.A.; Frigaard N.U. (2006). »Prokaryotic photosynthesis and phototrophy illuminated«. <i>Trends Microbiol</i>. <b>14</b> (11): 488–96. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tim.2006.09.001">10.1016/j.tim.2006.09.001</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16997562">16997562</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Trends+Microbiol&amp;rft.atitle=Prokaryotic+photosynthesis+and+phototrophy+illuminated&amp;rft.volume=14&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=488-96&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tim.2006.09.001&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16997562&amp;rft.au=Bryant+D.A.&amp;rft.au=Frigaard+N.U.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFAllers_T.Mevarech_M.2005" class="citation journal cs1">Allers T.; Mevarech M. (2005). »Archaeal genetics&#160;— the third way«. <i>Nature Reviews Genetics</i>. <b>6</b> (1): 58–73. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnrg1504">10.1038/nrg1504</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15630422">15630422</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature+Reviews+Genetics&amp;rft.atitle=Archaeal+genetics+%E2%80%94+the+third+way&amp;rft.volume=6&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=58-73&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrg1504&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15630422&amp;rft.au=Allers+T.&amp;rft.au=Mevarech+M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGalagan_J.E.Nusbaum_C.Roy_A.2002" class="citation journal cs1">Galagan J.E.; Nusbaum C.; Roy A. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC187521">»The genome of M. acetivorans reveals extensive metabolic and physiological diversity«</a>. <i>Genome Res</i>. <b>12</b> (4): 532–42. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1101%2Fgr.223902">10.1101/gr.223902</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC187521">187521</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11932238">11932238</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Genome+Res&amp;rft.atitle=The+genome+of+M.+acetivorans+reveals+extensive+metabolic+and+physiological+diversity&amp;rft.volume=12&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=532-42&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC187521%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11932238&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1101%2Fgr.223902&amp;rft.au=Galagan+J.E.&amp;rft.au=Nusbaum+C.&amp;rft.au=Roy+A.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC187521&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWaters_E.2003" class="citation journal cs1">Waters E. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=14566062">»The genome of Nanoarchaeum equitans: insights into early archaeal evolution and derived parasitism«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>100</b> (22): 12984–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1735403100">10.1073/pnas.1735403100</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14566062">14566062</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=The+genome+of+Nanoarchaeum+equitans%3A+insights+into+early+archaeal+evolution+and+derived+parasitism&amp;rft.volume=100&amp;rft.issue=22&amp;rft.pages=12984-8&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1735403100&amp;rft_id=info%3Apmid%2F14566062&amp;rft.au=Waters+E.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D14566062&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSota_M.Top_E.M.2008" class="citation book cs1">Sota M.; Top E.M. (2008). »Horizontal Gene Transfer Mediated by Plasmids«. V Lipps G. (ur.). <i>Plasmids: Current Research and Future Trends</i>. Caister Academic Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-35-6" title="Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-35-6"><bdi>978-1-904455-35-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knji%C5%BEni+predmet&amp;rft.atitle=Horizontal+Gene+Transfer+Mediated+by+Plasmids&amp;rft.btitle=Plasmids%3A+Current+Research+and+Future+Trends&amp;rft.pub=Caister+Academic+Press&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-1-904455-35-6&amp;rft.au=Sota+M.&amp;rft.au=Top+E.M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span>]</span> </li> <li id="cite_note-graham-80"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-graham_80-0">79,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-graham_80-1">79,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGraham_D.E.Overbeek_R.Olsen_G.J.Woese_C.R.2000" class="citation journal cs1">Graham D.E.; Overbeek R.; Olsen G.J.; Woese C.R. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10716711">»An archaeal genomic signature«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>97</b> (7): 3304–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.050564797">10.1073/pnas.050564797</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC16234">16234</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10716711">10716711</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=An+archaeal+genomic+signature&amp;rft.volume=97&amp;rft.issue=7&amp;rft.pages=3304-8&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC16234%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10716711&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.050564797&amp;rft.au=Graham+D.E.&amp;rft.au=Overbeek+R.&amp;rft.au=Olsen+G.J.&amp;rft.au=Woese+C.R.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnas.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10716711&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gaasterland-81"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Gaasterland_81-0">80,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Gaasterland_81-1">80,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Gaasterland_81-2">80,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGaasterland_T.1999" class="citation journal cs1">Gaasterland T. (1999). »Archaeal genomics«. <i>Current Opinion in Microbiology</i>. <b>2</b> (5): 542–7. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS1369-5274%2899%2900014-4">10.1016/S1369-5274(99)00014-4</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10508726">10508726</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Current+Opinion+in+Microbiology&amp;rft.atitle=Archaeal+genomics&amp;rft.volume=2&amp;rft.issue=5&amp;rft.pages=542-7&amp;rft.date=1999&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1369-5274%2899%2900014-4&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10508726&amp;rft.au=Gaasterland+T.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-werner-82"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-werner_82-0">81,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-werner_82-1">81,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWerner_F.2007" class="citation journal cs1">Werner F. (2007). »Structure and function of archaeal RNA polymerases«. <i>Mol Microbiol</i>. <b>65</b> (6): 1395–404. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2958.2007.05876.x">10.1111/j.1365-2958.2007.05876.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17697097">17697097</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol+Microbiol&amp;rft.atitle=Structure+and+function+of+archaeal+RNA+polymerases&amp;rft.volume=65&amp;rft.issue=6&amp;rft.pages=1395-404&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2958.2007.05876.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17697097&amp;rft.au=Werner+F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFAravind_L.Koonin_E.V.1999" class="citation journal cs1">Aravind L.; Koonin E.V. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nar.oxfordjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10556324">»DNA-binding proteins and evolution of transcription regulation in the archaea«</a>. <i>Nucleic Acids Res</i>. <b>27</b> (23): 4658–70. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fnar%2F27.23.4658">10.1093/nar/27.23.4658</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC148756">148756</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10556324">10556324</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nucleic+Acids+Res&amp;rft.atitle=DNA-binding+proteins+and+evolution+of+transcription+regulation+in+the+archaea&amp;rft.volume=27&amp;rft.issue=23&amp;rft.pages=4658-70&amp;rft.date=1999&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC148756%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10556324&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2F27.23.4658&amp;rft.au=Aravind+L.&amp;rft.au=Koonin+E.V.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fnar.oxfordjournals.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D10556324&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLykke-Andersen_J.Aagaard_C.Semionenkov_M.Garrett_R.A.1997" class="citation journal cs1">Lykke-Andersen J.; Aagaard C.; Semionenkov M.; Garrett R.A. (1997). »Archaeal introns: splicing, intercellular mobility and evolution«. <i>Trends Biochem Sci</i>. <b>22</b> (9): 326–31. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0968-0004%2897%2901113-4">10.1016/S0968-0004(97)01113-4</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9301331">9301331</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Trends+Biochem+Sci&amp;rft.atitle=Archaeal+introns%3A+splicing%2C+intercellular+mobility+and+evolution&amp;rft.volume=22&amp;rft.issue=9&amp;rft.pages=326-31&amp;rft.date=1997&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0968-0004%2897%2901113-4&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9301331&amp;rft.au=Lykke-Andersen+J.&amp;rft.au=Aagaard+C.&amp;rft.au=Semionenkov+M.&amp;rft.au=Garrett+R.A.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPrangishvili_D.Forterre_P.Garrett_R.A.2006" class="citation journal cs1">Prangishvili D.; Forterre P.; Garrett R.A. (2006). »Viruses of the Archaea: a unifying view«. <i>Nature Reviews Microbiology</i>. <b>4</b> (11): 837–48. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnrmicro1527">10.1038/nrmicro1527</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17041631">17041631</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature+Reviews+Microbiology&amp;rft.atitle=Viruses+of+the+Archaea%3A+a+unifying+view&amp;rft.volume=4&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=837-48&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrmicro1527&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17041631&amp;rft.au=Prangishvili+D.&amp;rft.au=Forterre+P.&amp;rft.au=Garrett+R.A.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPrangishvili_D.Garrett_R.A.2004" class="citation journal cs1">Prangishvili D.; Garrett R.A. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biochemsoctrans.org/bst/032/0204/bst0320204.htm">»Exceptionally diverse morphotypes and genomes of crenarchaeal hyperthermophilic viruses«</a>. <i>Biochem. Soc. Trans</i>. <b>32</b> (Pt 2): 204–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1042%2FBST0320204">10.1042/BST0320204</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15046572">15046572</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Biochem.+Soc.+Trans.&amp;rft.atitle=Exceptionally+diverse+morphotypes+and+genomes+of+crenarchaeal+hyperthermophilic+viruses&amp;rft.volume=32&amp;rft.issue=Pt+2&amp;rft.pages=204-8&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1042%2FBST0320204&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15046572&amp;rft.au=Prangishvili+D.&amp;rft.au=Garrett+R.A.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biochemsoctrans.org%2Fbst%2F032%2F0204%2Fbst0320204.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPietilä_M.K.Roine_E.Paulin_L.Kalkkinen_N.2009" class="citation journal cs1">Pietilä M.K.; Roine E.; Paulin L.; Kalkkinen N.; Bamford D.H. (2009). »An ssDNA virus infecting archaea; A new lineage of viruses with a membrane envelope«. <i>Mol. Microbiol</i>. <b>72</b> (2): 307–19. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2958.2009.06642.x">10.1111/j.1365-2958.2009.06642.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19298373">19298373</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol.+Microbiol.&amp;rft.atitle=An+ssDNA+virus+infecting+archaea%3B+A+new+lineage+of+viruses+with+a+membrane+envelope&amp;rft.volume=72&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=307-19&amp;rft.date=2009&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2958.2009.06642.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F19298373&amp;rft.au=Pietil%C3%A4+M.K.&amp;rft.au=Roine+E.&amp;rft.au=Paulin+L.&amp;rft.au=Kalkkinen+N.&amp;rft.au=Bamford+D.H.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFMochizuki_T.Krupovic_M.Pehau-Arnaudet_G.Sako_Y.2012" class="citation journal cs1">Mochizuki T.; Krupovic M.; Pehau-Arnaudet G.; Sako Y.; Forterre P.; Prangishvili D. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3421227">»Archaeal virus with exceptional virion architecture and the largest single-stranded DNA genome«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>109</b> (33): 13386–13391. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1203668109">10.1073/pnas.1203668109</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3421227">3421227</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22826255">22826255</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Archaeal+virus+with+exceptional+virion+architecture+and+the+largest+single-stranded+DNA+genome&amp;rft.volume=109&amp;rft.issue=33&amp;rft.pages=13386-13391&amp;rft.date=2012&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3421227%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F22826255&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1203668109&amp;rft.au=Mochizuki+T.&amp;rft.au=Krupovic+M.&amp;rft.au=Pehau-Arnaudet+G.&amp;rft.au=Sako+Y.&amp;rft.au=Forterre+P.&amp;rft.au=Prangishvili+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3421227&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-frols-89"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-frols_89-0">88,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-frols_89-1">88,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFFrölsAjonWagnerTeichmann2008" class="citation journal cs1">Fröls, Sabrina; Ajon, Malgorzata; Wagner, Michaela; Teichmann, Daniela; in&#160;sod. (2008). »UV-inducible cellular aggregation of the hyperthermophilic archaeon Sulfolobus solfataricus is mediated by pili formation«. <i>Mol Microbiol</i>. <b>70</b> (4): 938–52. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2958.2008.06459.x">10.1111/j.1365-2958.2008.06459.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18990182">18990182</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol+Microbiol&amp;rft.atitle=UV-inducible+cellular+aggregation+of+the+hyperthermophilic+archaeon+Sulfolobus+solfataricus+is+mediated+by+pili+formation&amp;rft.volume=70&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=938-52&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2958.2008.06459.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18990182&amp;rft.aulast=Fr%C3%B6ls&amp;rft.aufirst=Sabrina&amp;rft.au=Ajon%2C+Malgorzata&amp;rft.au=Wagner%2C+Michaela&amp;rft.au=Teichmann%2C+Daniela&amp;rft.au=Zolghadr%2C+Behnam&amp;rft.au=Folea%2C+Mihaela&amp;rft.au=Boekema%2C+Egbert+J.&amp;rft.au=Driessen%2C+Arnold+J.+M.&amp;rft.au=Schleper%2C+Christa&amp;rft.au=Albers%2C+Sonja-Verena&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFAjonFrölsvan_WolferenStoecker2011" class="citation journal cs1">Ajon, Małgorzata; Fröls, Sabrina; van Wolferen, Marleen; Stoecker, Kilian; in&#160;sod. (2011). »UV-inducible DNA exchange in hyperthermophilic archaea mediated by type IV pili«. <i>Mol Microbiol</i>. <b>82</b> (4): 807–17. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2958.2011.07861.x">10.1111/j.1365-2958.2011.07861.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21999488">21999488</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol+Microbiol&amp;rft.atitle=UV-inducible+DNA+exchange+in+hyperthermophilic+archaea+mediated+by+type+IV+pili&amp;rft.volume=82&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=807-17&amp;rft.date=2011&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2958.2011.07861.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F21999488&amp;rft.aulast=Ajon&amp;rft.aufirst=Ma%C5%82gorzata&amp;rft.au=Fr%C3%B6ls%2C+Sabrina&amp;rft.au=van+Wolferen%2C+Marleen&amp;rft.au=Stoecker%2C+Kilian&amp;rft.au=Teichmann%2C+Daniela&amp;rft.au=Driessen%2C+Arnold+J.+M.&amp;rft.au=Grogan%2C+Dennis+W.&amp;rft.au=Albers%2C+Sonja-Verena&amp;rft.au=Schleper%2C+Christa&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBernstein_H.Bernstein_C.2013" class="citation book cs1">Bernstein H.; Bernstein C. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.intechopen.com/books/meiosis/evolutionary-origin-and-adaptive-function-of-meiosis#SEC3">»Natural bacterial transformation as a form of sex«</a>. <i>Evolutionary Origin and Adaptive Function of Meiosis</i>. InTech. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-953-51-1197-9" title="Posebno:ViriKnjig/978-953-51-1197-9"><bdi>978-953-51-1197-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knji%C5%BEni+predmet&amp;rft.atitle=Natural+bacterial+transformation+as+a+form+of+sex&amp;rft.btitle=Evolutionary+Origin+and+Adaptive+Function+of+Meiosis&amp;rft.pub=InTech&amp;rft.date=2013&amp;rft.isbn=978-953-51-1197-9&amp;rft.au=Bernstein+H.&amp;rft.au=Bernstein+C.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.intechopen.com%2Fbooks%2Fmeiosis%2Fevolutionary-origin-and-adaptive-function-of-meiosis%23SEC3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKelman_L.M.Kelman_Z.2004" class="citation journal cs1">Kelman L.M.; Kelman Z. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-microbiology_2004-09_12_9/page/399">»Multiple origins of replication in archaea«</a>. <i>Trends Microbiol</i>. <b>12</b> (9): 399–401. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tim.2004.07.001">10.1016/j.tim.2004.07.001</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15337158">15337158</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Trends+Microbiol&amp;rft.atitle=Multiple+origins+of+replication+in+archaea&amp;rft.volume=12&amp;rft.issue=9&amp;rft.pages=399-401&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tim.2004.07.001&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15337158&amp;rft.au=Kelman+L.M.&amp;rft.au=Kelman+Z.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-microbiology_2004-09_12_9%2Fpage%2F399&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBernander_R.1998" class="citation journal cs1">Bernander R. (1998). »Archaea and the cell cycle«. <i>Mol Microbiol</i>. <b>29</b> (4): 955–61. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1365-2958.1998.00956.x">10.1046/j.1365-2958.1998.00956.x</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9767564">9767564</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Mol+Microbiol&amp;rft.atitle=Archaea+and+the+cell+cycle&amp;rft.volume=29&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=955-61&amp;rft.date=1998&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1365-2958.1998.00956.x&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9767564&amp;rft.au=Bernander+R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKostrikina_N.A.Zvyagintseva_I.S.Duda_V.I.1991" class="citation journal cs1">Kostrikina N.A.; Zvyagintseva I.S.; Duda V.I. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_archives-of-microbiology_1991-10_156_5/page/n11">»Cytological peculiarities of some extremely halophilic soil archaeobacteria«</a>. <i>Arch. Microbiol</i>. <b>156</b> (5): 344–49. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00248708">10.1007/BF00248708</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Arch.+Microbiol.&amp;rft.atitle=Cytological+peculiarities+of+some+extremely+halophilic+soil+archaeobacteria&amp;rft.volume=156&amp;rft.issue=5&amp;rft.pages=344-49&amp;rft.date=1991&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00248708&amp;rft.au=Kostrikina+N.A.&amp;rft.au=Zvyagintseva+I.S.&amp;rft.au=Duda+V.I.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_archives-of-microbiology_1991-10_156_5%2Fpage%2Fn11&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFDeLong_E.F.Pace_N.R.2001" class="citation journal cs1">DeLong E.F.; Pace N.R. (2001). »Environmental diversity of bacteria and archaea«. <i>Syst Biol</i>. <b>50</b> (4): 470–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F106351501750435040">10.1080/106351501750435040</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12116647">12116647</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Syst+Biol&amp;rft.atitle=Environmental+diversity+of+bacteria+and+archaea&amp;rft.volume=50&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=470-8&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F106351501750435040&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12116647&amp;rft.au=DeLong+E.F.&amp;rft.au=Pace+N.R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLópez-García_P.López-López_A.Moreira_D.Rodríguez-Valera_F.2001" class="citation journal cs1">López-García P.; López-López A.; Moreira D.; Rodríguez-Valera F. (2001). »Diversity of free-living prokaryotes from a deep-sea site at the Antarctic Polar Front«. <i>FEMS Microbiol Ecol</i>. <b>36</b> (2–3): 193–202. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fs0168-6496%2801%2900133-7">10.1016/s0168-6496(01)00133-7</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11451524">11451524</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=FEMS+Microbiol+Ecol&amp;rft.atitle=Diversity+of+free-living+prokaryotes+from+a+deep-sea+site+at+the+Antarctic+Polar+Front&amp;rft.volume=36&amp;rft.issue=2%E2%80%933&amp;rft.pages=193-202&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fs0168-6496%2801%2900133-7&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11451524&amp;rft.au=L%C3%B3pez-Garc%C3%ADa+P.&amp;rft.au=L%C3%B3pez-L%C3%B3pez+A.&amp;rft.au=Moreira+D.&amp;rft.au=Rodr%C3%ADguez-Valera+F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFPikuta_E.V.Hoover_R.B.Tang_J.2007" class="citation journal cs1">Pikuta E.V.; Hoover R.B.; Tang J. (2007). »Microbial extremophiles at the limits of life«. <i>Crit Rev Microbiol</i>. <b>33</b> (3): 183–209. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10408410701451948">10.1080/10408410701451948</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17653987">17653987</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Crit+Rev+Microbiol&amp;rft.atitle=Microbial+extremophiles+at+the+limits+of+life&amp;rft.volume=33&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=183-209&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10408410701451948&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17653987&amp;rft.au=Pikuta+E.V.&amp;rft.au=Hoover+R.B.&amp;rft.au=Tang+J.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFTakai_K_s_sod.2008" class="citation journal cs1">Takai K <i>s sod.</i> (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2490668">»Cell proliferation at 122 °C and isotopically heavy CH4 production by a hyperthermophilic methanogen under high-pressure cultivation«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>105</b> (31): 10949–54. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0712334105">10.1073/pnas.0712334105</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2490668">2490668</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18664583">18664583</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Cell+proliferation+at+122+%C2%B0C+and+isotopically+heavy+CH4+production+by+a+hyperthermophilic+methanogen+under+high-pressure+cultivation&amp;rft.volume=105&amp;rft.issue=31&amp;rft.pages=10949-54&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2490668%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18664583&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0712334105&amp;rft.au=Takai+K+%27%27s+sod.%27%27&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2490668&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFValentine_D.L.2007" class="citation journal cs1">Valentine D.L. (2007). »Adaptations to energy stress dictate the ecology and evolution of the Archaea«. <i>Nature Reviews Microbiology</i>. <b>5</b> (4): 316–23. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnrmicro1619">10.1038/nrmicro1619</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17334387">17334387</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature+Reviews+Microbiology&amp;rft.atitle=Adaptations+to+energy+stress+dictate+the+ecology+and+evolution+of+the+Archaea&amp;rft.volume=5&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=316-23&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnrmicro1619&amp;rft_id=info%3Apmid%2F17334387&amp;rft.au=Valentine+D.L.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-100">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFCiaramella_M.Napoli_A.Rossi_M.2005" class="citation journal cs1">Ciaramella M.; Napoli A.; Rossi M. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_trends-in-microbiology_2005-02_13_2/page/49">»Another extreme genome: how to live at pH 0«</a>. <i>Trends Microbiol</i>. <b>13</b> (2): 49–51. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.tim.2004.12.001">10.1016/j.tim.2004.12.001</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15680761">15680761</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Trends+Microbiol&amp;rft.atitle=Another+extreme+genome%3A+how+to+live+at+pH+0&amp;rft.volume=13&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=49-51&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.tim.2004.12.001&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15680761&amp;rft.au=Ciaramella+M.&amp;rft.au=Napoli+A.&amp;rft.au=Rossi+M.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_trends-in-microbiology_2005-02_13_2%2Fpage%2F49&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFTapias_A.Leplat_C.Confalonieri_F.2009" class="citation magazine cs1">Tapias A.; Leplat C.; Confalonieri F. (2009). »Recovery of ionizing-radiation damage after high doses of gamma ray in the hyperthermophilic archaeon Thermococcus gammatolerans«. <i>Extremophiles</i>. Zv.&#160;13, št.&#160;2. str.&#160;333–43. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00792-008-0221-3">10.1007/s00792-008-0221-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Extremophiles&amp;rft.atitle=Recovery+of+ionizing-radiation+damage+after+high+doses+of+gamma+ray+in+the+hyperthermophilic+archaeon+Thermococcus+gammatolerans&amp;rft.volume=13&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=333-43&amp;rft.date=2009&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00792-008-0221-3&amp;rft.au=Tapias+A.&amp;rft.au=Leplat+C.&amp;rft.au=Confalonieri+F.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKarner_M.B.DeLong_E.F.Karl_D.M.2001" class="citation journal cs1">Karner M.B.; DeLong E.F.; Karl D.M. (2001). »Archaeal dominance in the mesopelagic zone of the Pacific Ocean«. <i>Nature</i>. <b>409</b> (6819): 507–10. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F35054051">10.1038/35054051</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11206545">11206545</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=Archaeal+dominance+in+the+mesopelagic+zone+of+the+Pacific+Ocean&amp;rft.volume=409&amp;rft.issue=6819&amp;rft.pages=507-10&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35054051&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11206545&amp;rft.au=Karner+M.B.&amp;rft.au=DeLong+E.F.&amp;rft.au=Karl+D.M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGiovannoni_S.J.Stingl_U.2005" class="citation journal cs1">Giovannoni S.J.; Stingl U. (2005). »Molecular diversity and ecology of microbial plankton«. <i>Nature</i>. <b>427</b> (7057): 343–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature04158">10.1038/nature04158</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16163344">16163344</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=Molecular+diversity+and+ecology+of+microbial+plankton&amp;rft.volume=427&amp;rft.issue=7057&amp;rft.pages=343-8&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature04158&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16163344&amp;rft.au=Giovannoni+S.J.&amp;rft.au=Stingl+U.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFKonneke_M_s_sod.2005" class="citation journal cs1">Konneke M <i>s sod.</i> (2005). »Isolation of an autotrophic ammonia-oxidizing marine archaeon«. <i>Nature</i>. <b>437</b> (7057): 543–6. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature03911">10.1038/nature03911</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16177789">16177789</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=Isolation+of+an+autotrophic+ammonia-oxidizing+marine+archaeon&amp;rft.volume=437&amp;rft.issue=7057&amp;rft.pages=543-6&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature03911&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16177789&amp;rft.au=Konneke+M+%27%27s+sod.%27%27&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLipp_J.S.Morono_Y.Inagaki_F.Hinrichs_K.U.2008" class="citation journal cs1">Lipp J.S.; Morono Y.; Inagaki F.; Hinrichs K.U. (2008). »Significant contribution of Archaea to extant biomass in marine subsurface sediments«. <i>Nature</i>. <b>454</b> (7207): 991–4. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature07174">10.1038/nature07174</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18641632">18641632</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=Significant+contribution+of+Archaea+to+extant+biomass+in+marine+subsurface+sediments&amp;rft.volume=454&amp;rft.issue=7207&amp;rft.pages=991-4&amp;rft.date=2008&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature07174&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18641632&amp;rft.au=Lipp+J.S.&amp;rft.au=Morono+Y.&amp;rft.au=Inagaki+F.&amp;rft.au=Hinrichs+K.U.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFJavaux_E.J.2006" class="citation journal cs1">Javaux E.J. (2006). »Extreme life on Earth—past, present and possibly beyond«. <i>Res Microbiol</i>. <b>157</b> (1): 37–48. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.resmic.2005.07.008">10.1016/j.resmic.2005.07.008</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16376523">16376523</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Res+Microbiol&amp;rft.atitle=Extreme+life+on+Earth%E2%80%94past%2C+present+and+possibly+beyond&amp;rft.volume=157&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=37-48&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.resmic.2005.07.008&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16376523&amp;rft.au=Javaux+E.J.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFDavies_P.C.1996" class="citation journal cs1">Davies P.C. (1996). »The transfer of viable microorganisms between planets«. <i>Ciba Found Symp</i>. <b>202</b>: 304–17. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9243022">9243022</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Ciba+Found+Symp&amp;rft.atitle=The+transfer+of+viable+microorganisms+between+planets&amp;rft.volume=202&amp;rft.pages=304-17&amp;rft.date=1996&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9243022&amp;rft.au=Davies+P.C.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFFrancis_C.A.Beman_J.M.Kuypers_M.M.2007" class="citation journal cs1">Francis C.A.; Beman J.M.; Kuypers M.M. (2007). »New processes and players in the nitrogen cycle: the microbial ecology of anaerobic and archaeal ammonia oxidation«. <i>ISME J</i>. <b>1</b> (1): 19–27. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fismej.2007.8">10.1038/ismej.2007.8</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18043610">18043610</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=ISME+J&amp;rft.atitle=New+processes+and+players+in+the+nitrogen+cycle%3A+the+microbial+ecology+of+anaerobic+and+archaeal+ammonia+oxidation&amp;rft.volume=1&amp;rft.issue=1&amp;rft.pages=19-27&amp;rft.date=2007&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fismej.2007.8&amp;rft_id=info%3Apmid%2F18043610&amp;rft.au=Francis+C.A.&amp;rft.au=Beman+J.M.&amp;rft.au=Kuypers+M.M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLeininger_S.Urich_T.Schloter_M.2006" class="citation journal cs1">Leininger S.; Urich T.; Schloter M. (2006). »Archaea predominate among ammonia-oxidizing prokaryotes in soils«. <i>Nature</i>. <b>442</b> (7104): 806–9. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature04983">10.1038/nature04983</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16915287">16915287</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Nature&amp;rft.atitle=Archaea+predominate+among+ammonia-oxidizing+prokaryotes+in+soils&amp;rft.volume=442&amp;rft.issue=7104&amp;rft.pages=806-9&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature04983&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16915287&amp;rft.au=Leininger+S.&amp;rft.au=Urich+T.&amp;rft.au=Schloter+M.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBaker_BJ,_Banfield_JF.2003" class="citation journal cs1">Baker BJ, Banfield JF. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1016/S0168-6496(03)00028-X">»Microbial communities in acid mine drainage«</a>. <i>FEMS Microbiology Ecology</i>. <b>44</b> (2): 139–152. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0168-6496%2803%2900028-X">10.1016/S0168-6496(03)00028-X</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19719632">19719632</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=FEMS+Microbiology+Ecology&amp;rft.atitle=Microbial+communities+in+acid+mine+drainage&amp;rft.volume=44&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=139-152&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0168-6496%2803%2900028-X&amp;rft_id=info%3Apmid%2F19719632&amp;rft.au=Baker+BJ%2C+Banfield+JF.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.blackwell-synergy.com%2Fdoi%2Fabs%2F10.1016%2FS0168-6496%2803%2900028-X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedija:Mrtva_povezava" title="Wikipedija:Mrtva povezava"><span title="&#160;Mrtva povezava, označena mesec ni naveden">mrtva povezava</span></a></i>&#93;</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFEckburg_P.Lepp_P.Relman_D.2003" class="citation journal cs1">Eckburg P.; Lepp P.; Relman D. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_infection-and-immunity_2003-02_71_2/page/591">»Archaea and their potential role in human disease«</a>. <i>Infect Immun</i>. <b>71</b> (2): 591–6. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FIAI.71.2.591-596.2003">10.1128/IAI.71.2.591-596.2003</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC145348">145348</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12540534">12540534</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Infect+Immun&amp;rft.atitle=Archaea+and+their+potential+role+in+human+disease&amp;rft.volume=71&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=591-6&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC145348%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F12540534&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FIAI.71.2.591-596.2003&amp;rft.au=Eckburg+P.&amp;rft.au=Lepp+P.&amp;rft.au=Relman+D.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_infection-and-immunity_2003-02_71_2%2Fpage%2F591&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFCavicchioli_R.Curmi_P.Saunders_N.Thomas_T.2003" class="citation journal cs1">Cavicchioli R.; Curmi P.; Saunders N.; Thomas T. (2003). »Pathogenic archaea: do they exist?«. <i>BioEssays</i>. <b>25</b> (11): 1119–28. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fbies.10354">10.1002/bies.10354</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14579252">14579252</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=BioEssays&amp;rft.atitle=Pathogenic+archaea%3A+do+they+exist%3F&amp;rft.volume=25&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=1119-28&amp;rft.date=2003&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fbies.10354&amp;rft_id=info%3Apmid%2F14579252&amp;rft.au=Cavicchioli+R.&amp;rft.au=Curmi+P.&amp;rft.au=Saunders+N.&amp;rft.au=Thomas+T.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLeppBrinigOuverneyPalm2004" class="citation journal cs1">Lepp, P. W.; Brinig, M. M.; Ouverney, C. C.; Palm, K.; Armitage, G. C.; Relman, D. A. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC395942">»Methanogenic Archaea and human periodontal disease«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>101</b> (16): 6176–81. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0308766101">10.1073/pnas.0308766101</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC395942">395942</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15067114">15067114</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=Methanogenic+Archaea+and+human+periodontal+disease&amp;rft.volume=101&amp;rft.issue=16&amp;rft.pages=6176-81&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC395942%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15067114&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0308766101&amp;rft.aulast=Lepp&amp;rft.aufirst=P.+W.&amp;rft.au=Brinig%2C+M.+M.&amp;rft.au=Ouverney%2C+C.+C.&amp;rft.au=Palm%2C+K.&amp;rft.au=Armitage%2C+G.+C.&amp;rft.au=Relman%2C+D.+A.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC395942&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFVianna_M.E.Conrads_G.Gomes_B.P.Horz_H.P.2006" class="citation journal cs1">Vianna M.E.; Conrads G.; Gomes B.P.; Horz H.P. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jcm.asm.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=16597851">»Identification and quantification of archaea involved in primary endodontic infections«</a>. <i>J Clin Microbiol</i>. <b>44</b> (4): 1274–82. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1128%2FJCM.44.4.1274-1282.2006">10.1128/JCM.44.4.1274-1282.2006</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1448633">1448633</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16597851">16597851</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=J+Clin+Microbiol&amp;rft.atitle=Identification+and+quantification+of+archaea+involved+in+primary+endodontic+infections&amp;rft.volume=44&amp;rft.issue=4&amp;rft.pages=1274-82&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1448633%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16597851&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1128%2FJCM.44.4.1274-1282.2006&amp;rft.au=Vianna+M.E.&amp;rft.au=Conrads+G.&amp;rft.au=Gomes+B.P.&amp;rft.au=Horz+H.P.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fjcm.asm.org%2Fcgi%2Fpmidlookup%3Fview%3Dlong%26pmid%3D16597851&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-115">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFChaban_B.Ng_S.Y.Jarrell_K.F.2006" class="citation journal cs1">Chaban B.; Ng S.Y.; Jarrell K.F. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_canadian-journal-of-microbiology_2006-02_52_2/page/73">»Archaeal habitats—from the extreme to the ordinary«</a>. <i>Can J Microbiol</i>. <b>52</b> (2): 73–116. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1139%2Fw05-147">10.1139/w05-147</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16541146">16541146</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Can+J+Microbiol&amp;rft.atitle=Archaeal+habitats%E2%80%94from+the+extreme+to+the+ordinary&amp;rft.volume=52&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=73-116&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1139%2Fw05-147&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16541146&amp;rft.au=Chaban+B.&amp;rft.au=Ng+S.Y.&amp;rft.au=Jarrell+K.F.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_canadian-journal-of-microbiology_2006-02_52_2%2Fpage%2F73&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-schink-116"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-schink_116-0">115,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-schink_116-1">115,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-schink_116-2">115,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-schink_116-3">115,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchink_B.1997" class="citation journal cs1">Schink B. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_microbiology-and-molecular-biology-reviews_1997-06_61_2/page/262">»Energetics of syntrophic cooperation in methanogenic degradation«</a>. <i>Microbiol Mol Biol Rev</i>. <b>61</b> (2): 262–80. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC232610">232610</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9184013">9184013</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microbiol+Mol+Biol+Rev&amp;rft.atitle=Energetics+of+syntrophic+cooperation+in+methanogenic+degradation&amp;rft.volume=61&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=262-80&amp;rft.date=1997&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC232610%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F9184013&amp;rft.au=Schink+B.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_microbiology-and-molecular-biology-reviews_1997-06_61_2%2Fpage%2F262&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-117">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLange_M.Westermann_P.Ahring_B.K.2005" class="citation journal cs1">Lange M.; Westermann P.; Ahring B.K. (2005). »Archaea in protozoa and metazoa«. <i>Applied Microbiology and Biotechnology</i>. <b>66</b> (5): 465–74. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00253-004-1790-4">10.1007/s00253-004-1790-4</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15630514">15630514</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Applied+Microbiology+and+Biotechnology&amp;rft.atitle=Archaea+in+protozoa+and+metazoa&amp;rft.volume=66&amp;rft.issue=5&amp;rft.pages=465-74&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00253-004-1790-4&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15630514&amp;rft.au=Lange+M.&amp;rft.au=Westermann+P.&amp;rft.au=Ahring+B.K.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC39006">»A psychrophilic crenarchaeon inhabits a marine sponge: Cenarchaeum symbiosum gen. nov., sp. nov«</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>93</b> (13): 6241–6. 1996. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.93.13.6241">10.1073/pnas.93.13.6241</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC39006">39006</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8692799">8692799</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proc+Natl+Acad+Sci+USA&amp;rft.atitle=A+psychrophilic+crenarchaeon+inhabits+a+marine+sponge%3A+Cenarchaeum+symbiosum+gen.+nov.%2C+sp.+nov&amp;rft.volume=93&amp;rft.issue=13&amp;rft.pages=6241-6&amp;rft.date=1996&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC39006%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F8692799&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.93.13.6241&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC39006&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSamuel_B.S.Gordon_J.I.2006" class="citation journal cs1">Samuel B.S.; Gordon J.I. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1479766">»A humanized gnotobiotic mouse model of host-archaeal-bacterial mutualism«</a>. <i>Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</i>. <b>103</b> (26): 10011–6. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0602187103">10.1073/pnas.0602187103</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1479766">1479766</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16782812">16782812</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&amp;rft.atitle=A+humanized+gnotobiotic+mouse+model+of+host-archaeal-bacterial+mutualism&amp;rft.volume=103&amp;rft.issue=26&amp;rft.pages=10011-6&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1479766%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16782812&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0602187103&amp;rft.au=Samuel+B.S.&amp;rft.au=Gordon+J.I.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1479766&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFEckburg_P.B.Bik_E.M.Bernstein_C.N.2005" class="citation journal cs1">Eckburg P.B.; Bik E.M.; Bernstein C.N. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1395357">»Diversity of the human intestinal microbial flora«</a>. <i>Science</i>. <b>308</b> (5728): 1635–8. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1110591">10.1126/science.1110591</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1395357">1395357</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15831718">15831718</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Science&amp;rft.atitle=Diversity+of+the+human+intestinal+microbial+flora&amp;rft.volume=308&amp;rft.issue=5728&amp;rft.pages=1635-8&amp;rft.date=2005&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1395357%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15831718&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1110591&amp;rft.au=Eckburg+P.B.&amp;rft.au=Bik+E.M.&amp;rft.au=Bernstein+C.N.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1395357&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFWegley_L_s_sod.2004" class="citation journal cs1">Wegley L <i>s sod.</i> (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080911074810/http://www.marine.usf.edu/genomics/PDFs%20of%20papers/wegleyetal2004.pdf">»Coral-associated Archaea«</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Marine Ecology Progress Series</i>. <b>273</b>: 89–96. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3354%2Fmeps273089">10.3354/meps273089</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marine.usf.edu/genomics/PDFs%20of%20papers/wegleyetal2004.pdf">prvotnega spletišča</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> dne 11. septembra 2008<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 3. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Marine+Ecology+Progress+Series&amp;rft.atitle=Coral-associated+Archaea&amp;rft.volume=273&amp;rft.pages=89-96&amp;rft.date=2004&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.3354%2Fmeps273089&amp;rft.au=Wegley+L+%27%27s+sod.%27%27&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marine.usf.edu%2Fgenomics%2FPDFs%2520of%2520papers%2Fwegleyetal2004.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFChelius_M.K.Triplett_E.W.2001" class="citation journal cs1">Chelius M.K.; Triplett E.W. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_microbial-ecology_2001-04_41_3/page/252">»The Diversity of Archaea and Bacteria in Association with the Roots of Zea mays L«</a>. <i>Microb Ecol</i>. <b>41</b> (3): 252–63. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11391463">11391463</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Microb+Ecol&amp;rft.atitle=The+Diversity+of+Archaea+and+Bacteria+in+Association+with+the+Roots+of+Zea+mays+L&amp;rft.volume=41&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=252-63&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11391463&amp;rft.au=Chelius+M.K.&amp;rft.au=Triplett+E.W.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_microbial-ecology_2001-04_41_3%2Fpage%2F252&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBreithaupt_H.2001" class="citation journal cs1">Breithaupt H. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1084137">»The hunt for living gold. The search for organisms in extreme environments yields useful enzymes for industry«</a>. <i>EMBO Rep</i>. <b>2</b> (11): 968–71. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fembo-reports%2Fkve238">10.1093/embo-reports/kve238</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1084137">1084137</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11713183">11713183</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=EMBO+Rep.&amp;rft.atitle=The+hunt+for+living+gold.+The+search+for+organisms+in+extreme+environments+yields+useful+enzymes+for+industry&amp;rft.volume=2&amp;rft.issue=11&amp;rft.pages=968-71&amp;rft.date=2001&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1084137%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F11713183&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fembo-reports%2Fkve238&amp;rft.au=Breithaupt+H.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1084137&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSynowiecki_J.Grzybowska_B.Zdziebło_A.2006" class="citation journal cs1">Synowiecki J.; Grzybowska B.; Zdziebło A. (2006). »Sources, properties and suitability of new thermostable enzymes in food processing«. <i>Crit Rev Food Sci Nutr</i>. <b>46</b> (3): 197–205. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10408690590957296">10.1080/10408690590957296</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16527752">16527752</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Crit+Rev+Food+Sci+Nutr&amp;rft.atitle=Sources%2C+properties+and+suitability+of+new+thermostable+enzymes+in+food+processing&amp;rft.volume=46&amp;rft.issue=3&amp;rft.pages=197-205&amp;rft.date=2006&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10408690590957296&amp;rft_id=info%3Apmid%2F16527752&amp;rft.au=Synowiecki+J.&amp;rft.au=Grzybowska+B.&amp;rft.au=Zdzieb%C5%82o+A.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchiraldi_C.Giuliano_M.de_Rosa_M.2002" class="citation journal cs1">Schiraldi C.; Giuliano M.; de Rosa M. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130826211816/http://archaea.ws/archive/pdf/volume1/issue2/1-75.pdf">»Perspectives on biotechnological applications of archaea«</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Archaea</i>. <b>1</b> (2): 75–86. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1155%2F2002%2F436561">10.1155/2002/436561</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMC (identifikator)">PMC</a>&#160;<span class="cs1-lock-free" title="Prosto dostopno"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2685559">2685559</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15803645">15803645</a>. Arhivirano iz <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archaea.ws/archive/pdf/volume1/issue2/1-75.pdf">prvotnega spletišča</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> dne 26. avgusta 2013<span class="reference-accessdate">. Pridobljeno 3. januarja 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Archaea&amp;rft.atitle=Perspectives+on+biotechnological+applications+of+archaea&amp;rft.volume=1&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=75-86&amp;rft.date=2002&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2685559%23id-name%3DPMC&amp;rft_id=info%3Apmid%2F15803645&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1155%2F2002%2F436561&amp;rft.au=Schiraldi+C.&amp;rft.au=Giuliano+M.&amp;rft.au=de+Rosa+M.&amp;rft_id=http%3A%2F%2Farchaea.ws%2Farchive%2Fpdf%2Fvolume1%2Fissue2%2F1-75.pdf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-126">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFNorris_P.R.Burton_N.P.Foulis_N.A.2000" class="citation journal cs1">Norris P.R.; Burton N.P.; Foulis N.A. (2000). »Acidophiles in bioreactor mineral processing«. <i>Extremophiles</i>. <b>4</b> (2): 71–6. <a href="/wiki/Doi_(identifikator)" class="mw-redirect" title="Doi (identifikator)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs007920050139">10.1007/s007920050139</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifikator)" class="mw-redirect" title="PMID (identifikator)">PMID</a>&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10805560">10805560</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=%C4%8Dlanek&amp;rft.jtitle=Extremophiles&amp;rft.atitle=Acidophiles+in+bioreactor+mineral+processing&amp;rft.volume=4&amp;rft.issue=2&amp;rft.pages=71-6&amp;rft.date=2000&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs007920050139&amp;rft_id=info%3Apmid%2F10805560&amp;rft.au=Norris+P.R.&amp;rft.au=Burton+N.P.&amp;rft.au=Foulis+N.A.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-127">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFShand_RF,_Leyva_KJ.2008" class="citation book cs1">Shand RF, Leyva KJ. (2008). »Archaeal Antimicrobials: An Undiscovered Country«. V Blum P. (ur.). <i>Archaea: New Models for Prokaryotic Biology</i>. Caister Academic Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-27-1" title="Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-27-1"><bdi>978-1-904455-27-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knji%C5%BEni+predmet&amp;rft.atitle=Archaeal+Antimicrobials%3A+An+Undiscovered+Country&amp;rft.btitle=Archaea%3A+New+Models+for+Prokaryotic+Biology&amp;rft.pub=Caister+Academic+Press&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-1-904455-27-1&amp;rft.au=Shand+RF%2C+Leyva+KJ.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nadaljnje_branje">Nadaljnje branje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Uredi razdelek: Nadaljnje branje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=20" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Nadaljnje branje"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFHowland_JL.2000" class="citation book cs1">Howland JL. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/surprisingarchae0000howl"><i>The Surprising Archaea: Discovering Another Domain of Life</i></a>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/0-19-511183-4" title="Posebno:ViriKnjig/0-19-511183-4"><bdi>0-19-511183-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=The+Surprising+Archaea%3A+Discovering+Another+Domain+of+Life&amp;rft.place=Oxford&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2000&amp;rft.isbn=0-19-511183-4&amp;rft.au=Howland+JL.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsurprisingarchae0000howl&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFMartinko_J.M.Madigan_M.T.2005" class="citation book cs1">Martinko J.M.; Madigan M.T. (2005). <i>Brock Biology of Microorganisms</i> (11.&#160;izd.). Englewood Cliffs, N.J: Prentice Hall. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/0-13-144329-1" title="Posebno:ViriKnjig/0-13-144329-1"><bdi>0-13-144329-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Brock+Biology+of+Microorganisms&amp;rft.place=Englewood+Cliffs%2C+N.J&amp;rft.edition=11.&amp;rft.pub=Prentice+Hall&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=0-13-144329-1&amp;rft.au=Martinko+J.M.&amp;rft.au=Madigan+M.T.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFGarrett_R.A.Klenk_H.2005" class="citation book cs1">Garrett R.A.; Klenk H. (2005). <i>Archaea: Evolution, Physiology and Molecular Biology</i>. WileyBlackwell. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/1-4051-4404-1" title="Posebno:ViriKnjig/1-4051-4404-1"><bdi>1-4051-4404-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Archaea%3A+Evolution%2C+Physiology+and+Molecular+Biology&amp;rft.pub=WileyBlackwell&amp;rft.date=2005&amp;rft.isbn=1-4051-4404-1&amp;rft.au=Garrett+R.A.&amp;rft.au=Klenk+H.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFCavicchioli_R.2007" class="citation book cs1">Cavicchioli R. (2007). <i>Archaea: Molecular and Cellular Biology</i>. American Society for Microbiology. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/1-55581-391-7" title="Posebno:ViriKnjig/1-55581-391-7"><bdi>1-55581-391-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Archaea%3A+Molecular+and+Cellular+Biology&amp;rft.pub=American+Society+for+Microbiology&amp;rft.date=2007&amp;rft.isbn=1-55581-391-7&amp;rft.au=Cavicchioli+R.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFBlum_P.2008" class="citation book cs1">Blum P., ur. (2008). <i>Archaea: New Models for Prokaryotic Biology</i>. Caister Academic Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-27-1" title="Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-27-1"><bdi>978-1-904455-27-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Archaea%3A+New+Models+for+Prokaryotic+Biology&amp;rft.pub=Caister+Academic+Press&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-1-904455-27-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFLipps_G.2008" class="citation book cs1">Lipps G. (2008). »Archaeal Plasmids«. <i>Plasmids: Current Research and Future Trends</i>. Caister Academic Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-35-6" title="Posebno:ViriKnjig/978-1-904455-35-6"><bdi>978-1-904455-35-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knji%C5%BEni+predmet&amp;rft.atitle=Archaeal+Plasmids&amp;rft.btitle=Plasmids%3A+Current+Research+and+Future+Trends&amp;rft.pub=Caister+Academic+Press&amp;rft.date=2008&amp;rft.isbn=978-1-904455-35-6&amp;rft.au=Lipps+G.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSapp_J.2009" class="citation book cs1">Sapp J. (2009). <i>The New Foundations of Evolution. On the Tree of Life</i>. New York: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/0-19-538850-X" title="Posebno:ViriKnjig/0-19-538850-X"><bdi>0-19-538850-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=The+New+Foundations+of+Evolution.+On+the+Tree+of+Life&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Oxford+University+Press&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=0-19-538850-X&amp;rft.au=Sapp+J.&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r5980307" /><cite id="CITEREFSchaechter_M.2009" class="citation book cs1">Schaechter M. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/deskencyclopedia0000unse_r5n0"><i>Archaea (Overview) in The Desk Encyclopedia of Microbiology</i></a> (2.&#160;izd.). San Diego and London: Elsevier Academic Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifikator)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifikator)">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Posebno:ViriKnjig/978-0-12-374980-2" title="Posebno:ViriKnjig/978-0-12-374980-2"><bdi>978-0-12-374980-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=knjiga&amp;rft.btitle=Archaea+%28Overview%29+in+The+Desk+Encyclopedia+of+Microbiology&amp;rft.place=San+Diego+and+London&amp;rft.edition=2.&amp;rft.pub=Elsevier+Academic+Press&amp;rft.date=2009&amp;rft.isbn=978-0-12-374980-2&amp;rft.au=Schaechter+M.&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdeskencyclopedia0000unse_r5n0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fsl.wikipedia.org%3AArheje" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zunanje_povezave">Zunanje povezave</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Uredi razdelek: Zunanje povezave" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Arheje&amp;action=edit&amp;section=21" title="Urejanje izvorne kode razdelka: Zunanje povezave"><span>uredi kodo</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5914392">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:175px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:solid #aaa 1px;padding:0.1em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="Portals" class="noprint portalbox portalborder portalright"> <li class="portalbox-entry"><span class="portalbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="Ikona" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Nuvola_apps_biology.png/28px-Nuvola_apps_biology.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Nuvola_apps_biology.png/42px-Nuvola_apps_biology.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Nuvola_apps_biology.png/56px-Nuvola_apps_biology.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></span></span></span><span class="portalbox-link"><a href="/wiki/Portal:Biologija" title="Portal:Biologija">Portal Biologija </a></span></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5916282">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box metadata side-box-right plainlinks"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5911185">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedijina zbirka ponuja več predstavnostnega gradiva o temi: <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Archaea" class="extiw" title="commons:Category:Archaea">Arheje</a></span>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/archaea/archaea.html">Introduction to the Archaea, ecology, systematics and morphology</a> – <i><a href="/wiki/Univerza_Kalifornije,_Berkeley" title="Univerza Kalifornije, Berkeley">Univerza Kalifornije, Berkeley</a>, Paleontološki muzej</i> <span class="languageicon">(angleško)</span></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Življenje,_necelične_oblike_življenja_in_primerljive_organske_strukture" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5911192">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-prikaži"><a href="/wiki/Predloga:%C5%BDivljenje,_neceli%C4%8Dne_oblike_%C5%BEivljenja_in_primerljive_organske_strukture" title="Predloga:Življenje, necelične oblike življenja in primerljive organske strukture"><abbr title="Prikaži to predlogo" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none;">p</abbr></a></li><li class="nv-pogovor"><a href="/w/index.php?title=Pogovor_o_predlogi:%C5%BDivljenje,_neceli%C4%8Dne_oblike_%C5%BEivljenja_in_primerljive_organske_strukture&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pogovor o predlogi:Življenje, necelične oblike življenja in primerljive organske strukture (stran ne obstaja)"><abbr title="Pogovor o tej predlogi" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none;">p</abbr></a></li><li class="nv-uredi"><a class="external text" href="https://sl.wikipedia.org/w/index.php?title=Predloga:%C5%BDivljenje,_neceli%C4%8Dne_oblike_%C5%BEivljenja_in_primerljive_organske_strukture&amp;action=edit"><abbr title="Uredi to predlogo" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none;">u</abbr></a></li></ul></div><div id="Življenje,_necelične_oblike_življenja_in_primerljive_organske_strukture" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%C5%BDivljenje" title="Življenje">Življenje</a>, necelične oblike življenja in primerljive organske strukture</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Celične oblike življenja</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Prokarionti" title="Prokarionti">Prokarionti</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Arheje</a></li> <li><a href="/wiki/Bakterije" title="Bakterije">Bakterije</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Evkarionti" title="Evkarionti">Evkarionti</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%BDivali" title="Živali">Živali</a></li> <li><a href="/wiki/Glive" title="Glive">Glive</a></li> <li><a href="/wiki/Rastline" title="Rastline">Rastline</a></li> <li><a href="/wiki/Protisti" title="Protisti">Protisti</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Necelične oblike življenja (<a href="/wiki/Virusi" title="Virusi">virusi</a>)</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Bakteriofagi" class="mw-redirect" title="Bakteriofagi">Bakteriofagi</a></li> <li><a href="/wiki/Parvovirusi" class="mw-redirect" title="Parvovirusi">Parvovirusi</a></li> <li><a href="/wiki/Adenovirusi" title="Adenovirusi">Adenovirusi</a></li> <li><a href="/wiki/Herpesvirusi" title="Herpesvirusi">Herpesvirusi</a></li> <li><a href="/wiki/Togavirusi" class="mw-redirect" title="Togavirusi">Togavirusi</a></li> <li><a href="/wiki/Koronavirus" title="Koronavirus">Koronavirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Papovavirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Papovavirusi (stran ne obstaja)">Papovavirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Poksivirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Poksivirusi (stran ne obstaja)">Poksivirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pikornavirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pikornavirusi (stran ne obstaja)">Pikornavirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reovirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reovirusi (stran ne obstaja)">Reovirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Miksovirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Miksovirusi (stran ne obstaja)">Miksovirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paramiksovirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Paramiksovirusi (stran ne obstaja)">Paramiksovirusi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rabdovirusi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Rabdovirusi (stran ne obstaja)">Rabdovirusi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Primerljive organske strukture</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Prion" title="Prion">Prion</a></li> <li><a href="/wiki/Plazmid" title="Plazmid">Plazmid</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kozmid&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Kozmid (stran ne obstaja)">Kozmid</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transpozon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Transpozon (stran ne obstaja)">Transpozon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tandemska_ponovitev&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tandemska ponovitev (stran ne obstaja)">Tandemska ponovitev</a></li> <li><a href="/wiki/Ribocim" title="Ribocim">Ribocim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pracelica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pracelica (stran ne obstaja)">Pracelica</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Koacervat&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Koacervat (stran ne obstaja)">Koacervat</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Rakava_celica" title="Rakava celica">Rakava celica</a></li> <li><a href="/wiki/Poslednji_univerzalni_skupni_prednik" title="Poslednji univerzalni skupni prednik">Poslednji univerzalni skupni prednik (LUCA)</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-label="Navbox" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Wikipedija:Normativna_kontrola" title="Wikipedija:Normativna kontrola">Normativna kontrola: Narodne knjižnice</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q10872#identifiers" title="Uredite to na Wikipodatkih"><img alt="Uredite to na Wikipodatkih" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12349885c">Francija</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12349885c">(data)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4002825-2">Nemčija</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007565951405171">Izrael</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh86006229">ZDA</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/001145941">Japonska</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph1001642&amp;CON_LNG=ENG">Češka republika</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7bf479b5b5‐x6gwr Cached time: 20250326202504 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 1.802 seconds Real time usage: 2.120 seconds Preprocessor visited node count: 22318/1000000 Post‐expand include size: 385231/2097152 bytes Template argument size: 30190/2097152 bytes Highest expansion depth: 22/100 Expensive parser function count: 9/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 428456/5000000 bytes Lua time usage: 1.144/10.000 seconds Lua memory usage: 25784319/52428800 bytes Lua Profile: ? 300 ms 23.4% dataWrapper <mw.lua:672> 180 ms 14.1% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::callParserFunction 80 ms 6.2% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::match 80 ms 6.2% recursiveClone <mwInit.lua:45> 60 ms 4.7% <mw.lua:694> 60 ms 4.7% select_one <Modul:Citation/CS1/Utilities:426> 60 ms 4.7% type 60 ms 4.7% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::setTTL 40 ms 3.1% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::plain 40 ms 3.1% [others] 320 ms 25.0% Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1855.691 1 -total 51.53% 956.267 1 Predloga:Opombe 31.41% 582.871 88 Predloga:Cite_journal 20.72% 384.550 1 Predloga:Automatic_taxobox 10.71% 198.771 1 Predloga:Long_fossil_range 9.25% 171.722 1 Predloga:All_time_250px 9.07% 168.376 15 Predloga:Long_fossil_range/bar_250 8.71% 161.581 1 Predloga:Jezik-el2 7.41% 137.583 23 Predloga:Navedi_revijo 7.26% 134.815 90 Predloga:Period_start --> <!-- Saved in parser cache with key slwiki:pcache:28792:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250326202504 and revision id 6377293. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Pridobljeno iz&#160;»<a dir="ltr" href="https://sl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arheje&amp;oldid=6377293">https://sl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arheje&amp;oldid=6377293</a>«</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Posebno:Kategorije" title="Posebno:Kategorije">Kategorije</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:Taksoni,_opisani_leta_1990" title="Kategorija:Taksoni, opisani leta 1990">Taksoni, opisani leta 1990</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Ekstremofili" title="Kategorija:Ekstremofili">Ekstremofili</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Arheje" title="Kategorija:Arheje">Arheje</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Domene_(biologija)" title="Kategorija:Domene (biologija)">Domene (biologija)</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Skrite kategorije: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:Strani_z_napakami_v_sklicevanju" title="Kategorija:Strani z napakami v sklicevanju">Strani z napakami v sklicevanju</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Strani_z_okvarjenimi_imeni_sklicev" title="Kategorija:Strani z okvarjenimi imeni sklicev">Strani z okvarjenimi imeni sklicev</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Vzdr%C5%BEevanje_CS1:_samodejni_prevod_datuma" title="Kategorija:Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma">Vzdrževanje CS1: samodejni prevod datuma</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Vsi_%C4%8Dlanki_z_mrtvimi_zunanjimi_povezavami" title="Kategorija:Vsi članki z mrtvimi zunanjimi povezavami">Vsi članki z mrtvimi zunanjimi povezavami</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C4%8Clanki_z_mrtvimi_zunanjimi_povezavami" title="Kategorija:Članki z mrtvimi zunanjimi povezavami">Članki z mrtvimi zunanjimi povezavami</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Strani_s_%C4%8Darobnimi_povezavami_ISBN" title="Kategorija:Strani s čarobnimi povezavami ISBN">Strani s čarobnimi povezavami ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C4%8Clanki_z_%27species%27_mikroformati" title="Kategorija:Članki z &#039;species&#039; mikroformati">Članki z &#039;species&#039; mikroformati</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Taksonomski_%C4%8Dlanki_z_manjkajo%C4%8Dim_taxonbar" title="Kategorija:Taksonomski članki z manjkajočim taxonbar">Taksonomski članki z manjkajočim taxonbar</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:%C4%8Clanki,_ki_vsebujejo_starogr%C5%A1ko_(do_1453)_besedilo" title="Kategorija:Članki, ki vsebujejo starogrško (do 1453) besedilo">Članki, ki vsebujejo starogrško (do 1453) besedilo</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Strani,_ki_uporabljajo_predlogo_Lang-xx" title="Kategorija:Strani, ki uporabljajo predlogo Lang-xx">Strani, ki uporabljajo predlogo Lang-xx</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Povezava_na_kategorijo_Zbirke_je_v_Wikipodatkih" title="Kategorija:Povezava na kategorijo Zbirke je v Wikipodatkih">Povezava na kategorijo Zbirke je v Wikipodatkih</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_BNF" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji BNF">Wikipedijini članki z identifikatorji BNF</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_GND" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji GND">Wikipedijini članki z identifikatorji GND</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_J9U" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji J9U">Wikipedijini članki z identifikatorji J9U</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_LCCN" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji LCCN">Wikipedijini članki z identifikatorji LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_NDL" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji NDL">Wikipedijini članki z identifikatorji NDL</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Wikipedijini_%C4%8Dlanki_z_identifikatorji_NKC" title="Kategorija:Wikipedijini članki z identifikatorji NKC">Wikipedijini članki z identifikatorji NKC</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Vsi_izbrani_%C4%8Dlanki" title="Kategorija:Vsi izbrani članki">Vsi izbrani članki</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Čas zadnje spremembe strani: 18:29, 23. januar 2025.</li> <li id="footer-info-copyright">Besedilo se sme prosto uporabljati v skladu z dovoljenjem <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Priznanje avtorstva-Deljenje pod enakimi pogoji 4.0</a>; uveljavljajo se lahko dodatni pogoji. Za podrobnosti glej <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Pogoje uporabe</a>.<br /> Wikipedia® je tržna znamka neprofitne organizacije <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation Inc.</a></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pravilnik o zasebnosti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedija:O_Wikipediji">O Wikipediji</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedija:Splo%C5%A1na_zavrnitev_odgovornosti">Zavrnitve odgovornosti</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kodeks ravnanja</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Razvijalci</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sl.wikipedia.org">Statistika</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">O piškotkih</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Arheje&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobilni prikaz</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Iskanje</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Iskanje v Wikipediji"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Iskanje"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Išči</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Vsebina" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Vklopi kazalo vsebine" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Vklopi kazalo vsebine</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Arheje</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>124 jezikov</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temo</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-vfm45","wgBackendResponseTime":237,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.802","walltime":"2.120","ppvisitednodes":{"value":22318,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":385231,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":30190,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":428456,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1855.691 1 -total"," 51.53% 956.267 1 Predloga:Opombe"," 31.41% 582.871 88 Predloga:Cite_journal"," 20.72% 384.550 1 Predloga:Automatic_taxobox"," 10.71% 198.771 1 Predloga:Long_fossil_range"," 9.25% 171.722 1 Predloga:All_time_250px"," 9.07% 168.376 15 Predloga:Long_fossil_range/bar_250"," 8.71% 161.581 1 Predloga:Jezik-el2"," 7.41% 137.583 23 Predloga:Navedi_revijo"," 7.26% 134.815 90 Predloga:Period_start"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.144","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":25784319,"limit":52428800},"limitreport-profile":[["?","300","23.4"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","180","14.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","80","6.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","80","6.2"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","60","4.7"],["\u003Cmw.lua:694\u003E","60","4.7"],["select_one \u003CModul:Citation/CS1/Utilities:426\u003E","60","4.7"],["type","60","4.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::setTTL","40","3.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::plain","40","3.1"],["[others]","320","25.0"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7bf479b5b5-x6gwr","timestamp":"20250326202504","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Arheje","url":"https:\/\/sl.wikipedia.org\/wiki\/Arheje","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q10872","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q10872","author":{"@type":"Organization","name":"Sodelavci projektov Wikimedie"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-05-06T10:00:56Z","dateModified":"2025-01-23T17:29:12Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/5c\/Thermococcus_gammatolerans.jpg","headline":"domena prokariontov"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10