CINXE.COM

Management — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Management — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"2ac17f1b-4c05-4b63-8dea-595c3d9e1ac0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Management","wgTitle":"Management","wgCurRevisionId":221132043,"wgRevisionId":221132043,"wgArticleId":27900,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article à recycler/Liste complète","Article à recycler/management","Page utilisant P18","Article utilisant l'infobox Discipline","Article utilisant une Infobox","Article avec une section vide ou incomplète","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Page utilisant P9346","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des bases relatives à l'audiovisuel","Page utilisant P1417","Page utilisant P8313","Page utilisant P902","Page utilisant P4342", "Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Management/Articles liés","Portail:Économie/Articles liés","Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Portail:Travail et métiers/Articles liés","Bon article en cantonais","Sciences humaines et sociales","Management"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Management","wgRelevantArticleId":27900,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby": true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2920921","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/1200px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="799"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/800px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/640px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="426"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Management — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Management"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Management"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Management rootpage-Management skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Management" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Management" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Management" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Management" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Définition" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Définition"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Définition</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Définition-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Définition</span> </button> <ul id="toc-Définition-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Selon_la_terminologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_la_terminologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Selon la terminologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_la_terminologie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_et_étymologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_étymologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.1</span> <span>Management et étymologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_étymologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_et_le_français" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_le_français"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.2</span> <span>Management et le français</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_le_français-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_et_la_gestion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_la_gestion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1.3</span> <span>Management et la gestion</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_la_gestion-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Selon_les_théoriciens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_les_théoriciens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Selon les théoriciens</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_les_théoriciens-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Selon_les_théoriciens_fayolistes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_les_théoriciens_fayolistes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1</span> <span>Selon les théoriciens fayolistes</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_les_théoriciens_fayolistes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Planification" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Planification"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1.1</span> <span>Planification</span> </div> </a> <ul id="toc-Planification-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Organisation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Organisation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1.2</span> <span>Organisation</span> </div> </a> <ul id="toc-Organisation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Commandement" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Commandement"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1.3</span> <span>Commandement</span> </div> </a> <ul id="toc-Commandement-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Coordination" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Coordination"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1.4</span> <span>Coordination</span> </div> </a> <ul id="toc-Coordination-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Contrôle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Contrôle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1.5</span> <span>Contrôle</span> </div> </a> <ul id="toc-Contrôle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Selon_les_autres_théoriciens_technicistes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_les_autres_théoriciens_technicistes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.2</span> <span>Selon les autres théoriciens technicistes</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_les_autres_théoriciens_technicistes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Selon_les_théoriciens_humanistes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_les_théoriciens_humanistes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.3</span> <span>Selon les théoriciens humanistes</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_les_théoriciens_humanistes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Selon_le_reste_des_théoriciens" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Selon_le_reste_des_théoriciens"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.4</span> <span>Selon le reste des théoriciens</span> </div> </a> <ul id="toc-Selon_le_reste_des_théoriciens-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Histoire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Histoire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Histoire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Histoire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Histoire</span> </button> <ul id="toc-Histoire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Dimension_technique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dimension_technique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Dimension technique</span> </div> </a> <ul id="toc-Dimension_technique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-École_managériale_et_classique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_managériale_et_classique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>École managériale et classique</span> </div> </a> <ul id="toc-École_managériale_et_classique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_scientifique_et_Taylor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_scientifique_et_Taylor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.1</span> <span>Management scientifique et Taylor</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_scientifique_et_Taylor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_productif_et_Ford" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_productif_et_Ford"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.2</span> <span>Management productif et Ford</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_productif_et_Ford-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_administratif_et_Fayol" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_administratif_et_Fayol"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.3</span> <span>Management administratif et Fayol</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_administratif_et_Fayol-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_bureaucratique_et_Weber" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_bureaucratique_et_Weber"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.4</span> <span>Management bureaucratique et Weber</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_bureaucratique_et_Weber-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-École_managériale_et_néo-classique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_managériale_et_néo-classique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>École managériale et néo-classique</span> </div> </a> <ul id="toc-École_managériale_et_néo-classique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_structurel_et_Sloan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_structurel_et_Sloan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.1</span> <span>Management structurel et Sloan</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_structurel_et_Sloan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_efficient_et_Bedaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_efficient_et_Bedaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.2</span> <span>Management efficient et Bedaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_efficient_et_Bedaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_coopératif_et_Barnard" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_coopératif_et_Barnard"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.3</span> <span>Management coopératif et Barnard</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_coopératif_et_Barnard-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_généraliste_et_Drucker" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_généraliste_et_Drucker"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.4</span> <span>Management généraliste et Drucker</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_généraliste_et_Drucker-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_participatif_et_Gélinier" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_participatif_et_Gélinier"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.5</span> <span>Management participatif et Gélinier</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_participatif_et_Gélinier-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Dimension_humaine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dimension_humaine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Dimension humaine</span> </div> </a> <ul id="toc-Dimension_humaine-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Prémices_de_la_dimension_humaine" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Prémices_de_la_dimension_humaine"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Prémices de la dimension humaine</span> </div> </a> <ul id="toc-Prémices_de_la_dimension_humaine-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_psychologique_et_Gilbreth" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_psychologique_et_Gilbreth"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1.1</span> <span>Management psychologique et Gilbreth</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_psychologique_et_Gilbreth-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_créatif_et_Follett" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_créatif_et_Follett"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1.2</span> <span>Management créatif et Follett</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_créatif_et_Follett-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-École_psychologique_et_relations_humaines" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_psychologique_et_relations_humaines"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>École psychologique et relations humaines</span> </div> </a> <ul id="toc-École_psychologique_et_relations_humaines-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_relationnel_et_Mayo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_relationnel_et_Mayo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2.1</span> <span>Management relationnel et Mayo</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_relationnel_et_Mayo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_groupal_et_Lewin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_groupal_et_Lewin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2.2</span> <span>Management groupal et Lewin</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_groupal_et_Lewin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_physiologique_et_Maslow" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_physiologique_et_Maslow"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2.3</span> <span>Management physiologique et Maslow</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_physiologique_et_Maslow-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_motivationnel_et_McGregor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_motivationnel_et_McGregor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2.4</span> <span>Management motivationnel et McGregor</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_motivationnel_et_McGregor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_satisfactionnel_et_Herzberg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_satisfactionnel_et_Herzberg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2.5</span> <span>Management satisfactionnel et Herzberg</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_satisfactionnel_et_Herzberg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-École_sociologique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_sociologique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3</span> <span>École sociologique</span> </div> </a> <ul id="toc-École_sociologique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_comportemental,_March_et_Cyert" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_comportemental,_March_et_Cyert"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.1</span> <span>Management comportemental, March et Cyert</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_comportemental,_March_et_Cyert-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_actoriel,_Crozier_et_Friedberg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_actoriel,_Crozier_et_Friedberg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.2</span> <span>Management actoriel, Crozier et Friedberg</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_actoriel,_Crozier_et_Friedberg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_social_et_Dupuy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_social_et_Dupuy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.3</span> <span>Management social et Dupuy</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_social_et_Dupuy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-École_de_la_contingence" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#École_de_la_contingence"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.4</span> <span>École de la contingence</span> </div> </a> <ul id="toc-École_de_la_contingence-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_technologique_et_Woodward" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_technologique_et_Woodward"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.4.1</span> <span>Management technologique et Woodward</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_technologique_et_Woodward-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_environnemental,_Lawrence_et_Lorsch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_environnemental,_Lawrence_et_Lorsch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.4.2</span> <span>Management environnemental, Lawrence et Lorsch</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_environnemental,_Lawrence_et_Lorsch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_généraliste_et_Mintzberg" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_généraliste_et_Mintzberg"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3.4.3</span> <span>Management généraliste et Mintzberg</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_généraliste_et_Mintzberg-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Approche_systémique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Approche_systémique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Approche systémique</span> </div> </a> <ul id="toc-Approche_systémique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-École_économique_et_systémique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_économique_et_systémique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1</span> <span>École économique et systémique</span> </div> </a> <ul id="toc-École_économique_et_systémique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-École_de_l&#039;ingénierie_et_systémique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#École_de_l&#039;ingénierie_et_systémique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2</span> <span>École de l'ingénierie et systémique</span> </div> </a> <ul id="toc-École_de_l&#039;ingénierie_et_systémique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Discipline" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Discipline"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Discipline</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Discipline-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Discipline</span> </button> <ul id="toc-Discipline-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Champs_de_gestion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Champs_de_gestion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Champs de gestion</span> </div> </a> <ul id="toc-Champs_de_gestion-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gestion_d&#039;entreprise,_de_projet_et_d&#039;équipe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_d&#039;entreprise,_de_projet_et_d&#039;équipe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Gestion d'entreprise, de projet et d'équipe</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_d&#039;entreprise,_de_projet_et_d&#039;équipe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_stratégique,_tactique_et_opérationnelle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_stratégique,_tactique_et_opérationnelle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.2</span> <span>Gestion stratégique, tactique et opérationnelle</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_stratégique,_tactique_et_opérationnelle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_des_connaissances,_de_contenu_et_de_l&#039;information" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_des_connaissances,_de_contenu_et_de_l&#039;information"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3</span> <span>Gestion des connaissances, de contenu et de l'information</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_des_connaissances,_de_contenu_et_de_l&#039;information-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_de_crise_et_des_risques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_de_crise_et_des_risques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.4</span> <span>Gestion de crise et des risques</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_de_crise_et_des_risques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_du_design_et_de_l&#039;image" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_du_design_et_de_l&#039;image"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.5</span> <span>Gestion du design et de l'image</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_du_design_et_de_l&#039;image-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_des_idées,_de_la_créativité_et_de_l&#039;innovation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_des_idées,_de_la_créativité_et_de_l&#039;innovation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.6</span> <span>Gestion des idées, de la créativité et de l'innovation</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_des_idées,_de_la_créativité_et_de_l&#039;innovation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_de_la_chaîne_logistique,_de_la_qualité_et_des_opérations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_de_la_chaîne_logistique,_de_la_qualité_et_des_opérations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.7</span> <span>Gestion de la chaîne logistique, de la qualité et des opérations</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_de_la_chaîne_logistique,_de_la_qualité_et_des_opérations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_du_marketing_et_de_la_relation_client" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_du_marketing_et_de_la_relation_client"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.8</span> <span>Gestion du marketing et de la relation client</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_du_marketing_et_de_la_relation_client-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_des_finances_et_des_ressources_humaines" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_des_finances_et_des_ressources_humaines"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.9</span> <span>Gestion des finances et des ressources humaines</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_des_finances_et_des_ressources_humaines-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gestion_du_système_d&#039;information" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gestion_du_système_d&#039;information"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.10</span> <span>Gestion du système d'information</span> </div> </a> <ul id="toc-Gestion_du_système_d&#039;information-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sciences_de_gestion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sciences_de_gestion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Sciences de gestion</span> </div> </a> <ul id="toc-Sciences_de_gestion-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Comptabilité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Comptabilité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Comptabilité</span> </div> </a> <ul id="toc-Comptabilité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Finance" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Finance"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Finance</span> </div> </a> <ul id="toc-Finance-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Logistique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Logistique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.3</span> <span>Logistique</span> </div> </a> <ul id="toc-Logistique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Marketing" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Marketing"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.4</span> <span>Marketing</span> </div> </a> <ul id="toc-Marketing-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stratégie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Stratégie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.5</span> <span>Stratégie</span> </div> </a> <ul id="toc-Stratégie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Système_d&#039;information" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Système_d&#039;information"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.6</span> <span>Système d'information</span> </div> </a> <ul id="toc-Système_d&#039;information-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Théorie_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Théorie_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7</span> <span>Théorie des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Théorie_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Culture_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Culture_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.1</span> <span>Culture des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Culture_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Économie_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Économie_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.2</span> <span>Économie des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Économie_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gouvernance_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Gouvernance_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.3</span> <span>Gouvernance des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Gouvernance_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ingénierie_des_systèmes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Ingénierie_des_systèmes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.4</span> <span>Ingénierie des systèmes</span> </div> </a> <ul id="toc-Ingénierie_des_systèmes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Psychologie_et_comportement_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Psychologie_et_comportement_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.5</span> <span>Psychologie et comportement des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Psychologie_et_comportement_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sociologie_des_organisations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Sociologie_des_organisations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.6</span> <span>Sociologie des organisations</span> </div> </a> <ul id="toc-Sociologie_des_organisations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Structure_organisationnelle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Structure_organisationnelle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.7</span> <span>Structure organisationnelle</span> </div> </a> <ul id="toc-Structure_organisationnelle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Organisation_du_travail" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Organisation_du_travail"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.7.8</span> <span>Organisation du travail</span> </div> </a> <ul id="toc-Organisation_du_travail-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Styles_de_management" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Styles_de_management"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Styles de management</span> </div> </a> <ul id="toc-Styles_de_management-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_collaboratif" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_collaboratif"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>Management collaboratif</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_collaboratif-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_constitutionnel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_constitutionnel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.2</span> <span>Management constitutionnel</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_constitutionnel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_cellulaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_cellulaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.3</span> <span>Management cellulaire</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_cellulaire-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_leadership" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_leadership"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.4</span> <span>Management leadership</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_leadership-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_comparé_au_leadership" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_comparé_au_leadership"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.4.1</span> <span>Management comparé au leadership</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_comparé_au_leadership-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Managers_opposés_aux_leaders" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Managers_opposés_aux_leaders"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.4.2</span> <span>Managers opposés aux leaders</span> </div> </a> <ul id="toc-Managers_opposés_aux_leaders-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Éducation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Éducation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Éducation</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Éducation-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Éducation</span> </button> <ul id="toc-Éducation-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_et_associations" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_associations"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Management et associations</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_associations-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Management_et_écoles" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_écoles"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Management et écoles</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_écoles-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Écoles_de_management_en_France" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Écoles_de_management_en_France"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Écoles de management en France</span> </div> </a> <ul id="toc-Écoles_de_management_en_France-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Management_et_diplômes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_diplômes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Management et diplômes</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_diplômes-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Diplômes_de_management_en_France" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Diplômes_de_management_en_France"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.1</span> <span>Diplômes de management en France</span> </div> </a> <ul id="toc-Diplômes_de_management_en_France-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Société" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Société"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Société</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Société-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Société</span> </button> <ul id="toc-Société-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Management_et_place_des_femmes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Management_et_place_des_femmes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Management et place des femmes</span> </div> </a> <ul id="toc-Management_et_place_des_femmes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Articles" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.1</span> <span>Articles</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ouvrages" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ouvrages"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.2</span> <span>Ouvrages</span> </div> </a> <ul id="toc-Ouvrages-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Management</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 85 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-85" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">85 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A9" title="إدارة – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إدارة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A7%B1%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="ব্যৱস্থাপনা – assamais" lang="as" hreflang="as" data-title="ব্যৱস্থাপনা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamais" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Menecment" title="Menecment – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Menecment" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Management" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Vad%C4%ABba" title="Vadība – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Vadība" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менеджмент – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Менеджмент" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8D%D0%BD%D1%8D%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D1%8D%D0%BD%D1%82" title="Мэнэджмэнт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мэнэджмэнт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D1%8A%D0%BD%D1%82" title="Мениджмънт – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мениджмънт" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="ব্যবস্থাপনা – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ব্যবস্থাপনা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Management" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEment" title="Menadžment – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Menadžment" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Gesti%C3%B3" title="Gestió – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Gestió" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%95%DA%95%DB%8E%D9%88%DB%95%D8%A8%DB%95%D8%B1%DB%8C" title="بەڕێوەبەری – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="بەڕێوەبەری" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Management" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Rheolaeth" title="Rheolaeth – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Rheolaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Ledelse" title="Ledelse – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Ledelse" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Management" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%87%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%B7" title="Διαχείριση – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Διαχείριση" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Management" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Administrado" title="Administrado – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Administrado" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Gesti%C3%B3n" title="Gestión – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Gestión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Juhtimine" title="Juhtimine – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Juhtimine" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kudeaketa" title="Kudeaketa – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kudeaketa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="مدیریت – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مدیریت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Manajman" title="Manajman – créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Manajman" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Xesti%C3%B3n" title="Xestión – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Xestión" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%99%D7%94%D7%95%D7%9C" title="ניהול – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="ניהול" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%A8" title="प्रबन्धन – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रबन्धन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEment" title="Menadžment – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Menadžment" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Menedzsment" title="Menedzsment – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Menedzsment" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_(%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Կառավարում (տնտեսագիտություն) – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կառավարում (տնտեսագիտություն)" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pengelolaan" title="Pengelolaan – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Pengelolaan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Management" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%B5%8C%E5%96%B6%E5%AD%A6" title="経営学 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="経営学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%AF%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98" title="მენეჯმენტი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მენეჯმენტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Menedjment" title="Menedjment – karakalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Menedjment" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менеджмент – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Менеджмент" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%B5%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%B0_%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%B5%E0%B3%AF%E0%B2%B9%E0%B2%A3%E0%B3%86" title="ವ್ಯವಹಾರ ನಿವ೯ಹಣೆ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವ್ಯವಹಾರ ನಿವ೯ಹಣೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B2%BD%EC%98%81" title="경영 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="경영" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менеджмент – kirghize" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Менеджмент" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirghize" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Bedriefsveuring" title="Bedriefsveuring – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="Bedriefsveuring" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%81%E0%BA%B2%E0%BA%99%E0%BA%88%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BA%81%E0%BA%B2%E0%BA%99" title="ການຈັດການ – lao" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ການຈັດການ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="lao" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vadyba" title="Vadyba – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vadyba" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Vad%C4%ABbzin%C4%ABba" title="Vadībzinība – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vadībzinība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Manajemen" title="Manajemen – minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Manajemen" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%9F%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менаџмент – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Менаџмент" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%87%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="മാനേജ്മെന്റ് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മാനേജ്മെന്റ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менежмент – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Менежмент" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%A8" title="व्यवस्थापन – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="व्यवस्थापन" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Pengurusan" title="Pengurusan – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Pengurusan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%85%E1%80%AE%E1%80%99%E1%80%B6%E1%80%81%E1%80%94%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BD%E1%80%B2%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="စီမံခန့်ခွဲခြင်း – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="စီမံခန့်ခွဲခြင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%A8" title="व्यवस्थापन – népalais" lang="ne" hreflang="ne" data-title="व्यवस्थापन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="népalais" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Management" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Leiing" title="Leiing – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Leiing" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Ledelse" title="Ledelse – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Ledelse" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zarz%C4%85dzanie" title="Zarządzanie – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Zarządzanie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%9A%D8%AA" title="سمبالښت – pachto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سمبالښت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pachto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gest%C3%A3o" title="Gestão – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Gestão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Management" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менеджмент – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Менеджмент" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Amministraturi" title="Amministraturi – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Amministraturi" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – écossais" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Management" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Menad%C5%BEment" title="Menadžment – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Menadžment" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%85%E0%B6%B8%E0%B6%B1%E0%B7%8F%E0%B6%9A%E0%B6%BB%E0%B6%AB%E0%B6%BA" title="කළමනාකරණය – cingalais" lang="si" hreflang="si" data-title="කළමනාකරණය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalais" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Management" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Pl%C3%A1novanie" title="Plánovanie – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Plánovanie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mened%C5%BEment" title="Menedžment – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Menedžment" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Menaxhimi" title="Menaxhimi – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Menaxhimi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%92%D0%B5%D1%9A%D0%B5" title="Руковођење – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Руковођење" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Management" title="Management – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Management" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Usimamizi" title="Usimamizi – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Usimamizi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%87%E0%AE%B2%E0%AE%BE%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%88" title="மேலாண்மை – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மேலாண்மை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82" title="Мудирият – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Мудирият" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3" title="การจัดการ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="การจัดการ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pamamahala" title="Pamamahala – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pamamahala" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0darecilik" title="İdarecilik – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İdarecilik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Менеджмент – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Менеджмент" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="انتظام – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انتظام" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Menejment" title="Menejment – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Menejment" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD" title="Quản lý – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Quản lý" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%AE%A1%E7%90%86%E5%AD%A6" title="管理学 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="管理学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%A8%D7%A2%D7%A8%D7%A9%D7%90%D7%A4%D7%98" title="פירערשאפט – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פירערשאפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%AE%A1%E7%90%86%E5%AD%A6" title="管理学 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="管理学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ko%C3%A1n-l%C3%AD-ha%CC%8Dk" title="Koán-lí-ha̍k – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Koán-lí-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%AE%A1%E7%90%86%E5%AD%B8" title="管理學 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="管理學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2920921#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Management" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Management" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Management"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Management"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Management" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Management" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;oldid=221132043" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Management&amp;id=221132043&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FManagement"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FManagement"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Management"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Management&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Management&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Management" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/Management" hreflang="fr"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2920921" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata bandeau-article bandeau-niveau-modere"><figure class="mw-halign-right noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:%C3%80_recycler" title="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus."><img alt="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption>Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus.</figcaption></figure><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Circle-icons-recycle.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Circle-icons-recycle.svg/45px-Circle-icons-recycle.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Circle-icons-recycle.svg/68px-Circle-icons-recycle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Circle-icons-recycle.svg/90px-Circle-icons-recycle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p><strong class="bandeau-titre">Cet article concernant le <a class="mw-selflink selflink">management</a> doit être <a href="/wiki/Aide:Recyclage" title="Aide:Recyclage">recyclé</a></strong> <small>(<time class="nowrap" datetime="2015-02" data-sort-value="2015-02">février 2015</time>).</small> </p> <div class="nomobile"> Une réorganisation et une clarification du contenu paraissent nécessaires. <span class="noprint plainlinks"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Améliorez-le</a></span>, <a href="/wiki/Discussion:Management" title="Discussion:Management">discutez des points à améliorer</a> ou précisez les sections à recycler en utilisant <a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Section_%C3%A0_recycler" title="Modèle:Section à recycler">{{section à recycler}}</a>.</div> </div></div> <div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/Management_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Management (homonymie)">Management (homonymie)</a>. </p> </div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r222901683">.mw-parser-output .infobox hr{height:2px;background-color:#E1E1E1}.mw-parser-output .infobox_v3 .row1col{padding:4px;text-align:center;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);color:var(--color-emphasized,#000000)}</style><div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive large"><div class="entete" style="background-color:#2B4B8D;color:#FFF"><div>Management</div></div><div><div class="images" style="padding:2px 0"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:New_Board_Room_at_2_Broadway_(16458634290).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/260px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/390px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg/520px-New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg 2x" data-file-width="2160" data-file-height="1438" /></a></span></div></div><table><tbody><tr class=""><th scope="row">Partie de</th><td class=""><div> <a href="/wiki/Sciences_sociales" title="Sciences sociales">Sciences sociales</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Pratiqué par</th><td class=""><div> <a href="/wiki/Manager" title="Manager">Manager</a>, <a href="/wiki/Coordinateur" class="mw-redirect" title="Coordinateur">coordinateur</a>, <a href="/wiki/Directeur" title="Directeur">directeur</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">théoricien des organisations</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Champs</th><td class=""><div> <div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Sciences_de_gestion" title="Sciences de gestion">Sciences de gestion</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_d%27entreprise" title="Gestion d&#39;entreprise">Gestion d'entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_projet" title="Gestion de projet">Gestion de projet</a></li> <li><a href="/wiki/Management_d%27%C3%A9quipe" title="Management d&#39;équipe">Gestion d'équipe</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89quipe_de_direction" title="Équipe de direction">Gestion exécutive</a></li> <li><a href="/wiki/Management_interm%C3%A9diaire" title="Management intermédiaire">Gestion intermédiaire</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_proximit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Management de proximité">Gestion de proximité</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_connaissances" title="Gestion des connaissances">Gestion des connaissances</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_contenu_d%27entreprise" title="Gestion de contenu d&#39;entreprise">Gestion de contenu</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_la_cr%C3%A9ativit%C3%A9" title="Management de la créativité">Gestion de la créativité</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_crise" title="Gestion de crise">Gestion de crise</a></li> <li><a href="/wiki/Design_management" title="Design management">Gestion du design</a></li> <li><a href="/wiki/Plan_de_gestion_des_donn%C3%A9es" title="Plan de gestion des données">Gestion des données</a></li> <li><a href="/wiki/Finance_d%27entreprise" title="Finance d&#39;entreprise">Gestion des finances</a></li> <li><a href="/wiki/Management_des_id%C3%A9es" title="Management des idées">Gestion des idées</a></li> <li><a href="/wiki/Image_de_marque" title="Image de marque">Gestion de l'image</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_strat%C3%A9gique_de_l%27information" title="Gestion stratégique de l&#39;information">Gestion de l'information</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_l%27innovation" title="Management de l&#39;innovation">Gestion de l'innovation</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_la_cha%C3%AEne_logistique" title="Gestion de la chaîne logistique">Gestion de la chaîne logistique</a></li> <li><a href="/wiki/Marketing_management" title="Marketing management">Gestion du marketing</a></li> <li><a href="/wiki/Management_des_op%C3%A9rations" title="Management des opérations">Gestion des opérations</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_la_qualit%C3%A9" title="Management de la qualité">Gestion de la qualité</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_la_relation_client" title="Gestion de la relation client">Gestion de la relation client</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_ressources_humaines" title="Gestion des ressources humaines">Gestion des ressources humaines</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_risques" title="Gestion des risques">Gestion des risques</a></li> <li><a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">Gestion de la stratégie</a></li> <li><a href="/wiki/Management_du_syst%C3%A8me_d%27information" title="Management du système d&#39;information">Gestion du système d'information</a></li></ul> </div></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Objet</th><td class=""><div> <a href="/wiki/Coordination_(organisationnelle)" class="mw-redirect" title="Coordination (organisationnelle)">Coordination</a> <br /> <a href="/wiki/Planification" title="Planification">Planification</a> <br /> <a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">Organisation</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Personne clé</th><td class=""><div> <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a>, <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a>, <a href="/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth" title="Lillian Moller Gilbreth">Lillian Moller Gilbreth</a>, <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a>, <a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a>, <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a></div></td></tr></tbody></table><p class="navbar noprint bordered navigation-not-searchable" style="border-top:1px solid#2B4B8D"><span class="plainlinks" style="text-align:left"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=0">modifier</a> - <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=0">modifier le code</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2920921" class="extiw" title="d:Q2920921">modifier Wikidata</a></span><span style="text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Discipline" title="Documentation du modèle"><img alt="Documentation du modèle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span></p></div> <p>Le <b>management</b> est la <a href="/wiki/Sciences_sociales" title="Sciences sociales">science sociale</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>A 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> de la <a href="/wiki/Planification" title="Planification">planification</a><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Thietart&#124;1980&#124;p=7_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Thietart|1980|p=7-2"><span class="cite_crochet">[</span>O 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, de l'<a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">organisation</a><sup id="cite_ref-fayolfonctions_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-fayolfonctions-3"><span class="cite_crochet">[</span>O 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, de la <a href="/wiki/Coordination_(organisationnelle)" class="mw-redirect" title="Coordination (organisationnelle)">coordination</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>O 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et du <a href="/wiki/Contr%C3%B4le_de_gestion" title="Contrôle de gestion">contrôle</a><sup id="cite_ref-fayolfonctions_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-fayolfonctions-3"><span class="cite_crochet">[</span>O 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> du <a href="/wiki/Organisation_du_travail" title="Organisation du travail">travail</a><sup id="cite_ref-managementbehaviorhr_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-managementbehaviorhr-5"><span class="cite_crochet">[</span>O 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et des ressources<sup id="cite_ref-managementbehaviorhr_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-managementbehaviorhr-5"><span class="cite_crochet">[</span>O 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ayant comme but d'atteindre un <a href="/wiki/Objectif_(gestion_de_projet)" title="Objectif (gestion de projet)">objectif</a><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Thietart&#124;1980_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Thietart|1980-6"><span class="cite_crochet">[</span>O 5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. La <a href="/wiki/Gestion_d%27entreprise" title="Gestion d&#39;entreprise">gestion d'entreprise</a> est un des champs de la discipline, mais celle-ci s'étend à toutes formes d'organisations. Il existe aussi les <a href="/wiki/Sciences_de_gestion" title="Sciences de gestion">sciences de gestion</a>, qui incluent d'autres disciplines du management. </p><p>Cette science comprend plusieurs périodes, champs, courants et théories, qui peuvent aller de la période industrielle à une dimension plus humaine. La période industrielle explore l'essor de la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle#Deuxième_révolution_industrielle" title="Révolution industrielle">seconde révolution industrielle</a> et la dimension technique visant à optimiser les ressources. La dimension humaine est liée à la nécessité de prendre en compte les <a href="/wiki/Besoins" class="mw-redirect" title="Besoins">besoins</a> de l'Homme et d'obtenir la <a href="/wiki/Motivation" title="Motivation">motivation</a> et la <a href="/wiki/Travail_coop%C3%A9ratif" title="Travail coopératif">coopération</a> au sein de l'<a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">organisation</a>. </p><p>Les différentes dimensions du management sont théorisées à travers les <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">théories des organisations</a>. Les théories classiques sont celles de <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a> avec le <a href="/wiki/Taylorisme" title="Taylorisme">taylorisme</a>, <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a> avec le <a href="/wiki/Fayolisme" title="Fayolisme">fayolisme</a>, <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> avec la <a href="/wiki/Bureaucratie" title="Bureaucratie">bureaucratie</a> et <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> avec le <a href="/wiki/Fordisme" title="Fordisme">fordisme</a> —&#160;qu'il applique dans ses usines&#160;— et marquent le début d'une nouvelle discipline, le management, qu'on retrouve d'ailleurs sous le nom d'administration chez Fayol. À la même période, <a href="/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth" title="Lillian Moller Gilbreth">Lillian Moller Gilbreth</a> et <a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a> viennent fonder le management, sous une dimension humaniste. </p><p>Par <a href="/wiki/M%C3%A9tonymie" title="Métonymie">métonymie</a>, le terme <i>management</i> désigne aussi l'ensemble du personnel <a href="/wiki/Responsabilit%C3%A9" title="Responsabilité">responsable</a> d'une entreprise ou d'une organisation, c'est-à-dire les personnes dont la tâche relève spécifiquement du management, et qu'on nomme en français «&#160;<a href="/wiki/Cadre_(entreprise)" class="mw-redirect" title="Cadre (entreprise)">cadres</a>&#160;», «&#160;<a href="/wiki/Dirigeants" class="mw-redirect" title="Dirigeants">dirigeants</a>&#160;», ou «&#160;<a href="/wiki/Gestionnaire" class="mw-redirect" title="Gestionnaire">gestionnaires</a>&#160;»<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>n. 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Définition"><span id="D.C3.A9finition"></span>Définition</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Définition" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Définition"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Selon_la_terminologie">Selon la terminologie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Selon la terminologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Selon la terminologie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_et_étymologie"><span id="Management_et_.C3.A9tymologie"></span>Management et étymologie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Management et étymologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Management et étymologie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>«&#160;<i>Manus</i> – <i>agere</i> (agir), c’est indissociablement la main et l’action. L'usage actuel en français du terme «&#160;management&#160;» est un emprunt direct au terme anglais «&#160;<i>management</i>&#160;». Cependant, l’<i>Oxford English Dictionary</i><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> mentionne que le verbe anglais «&#160;<i>to manage</i>&#160;» et le substantif «&#160;management&#160;» découlent eux-mêmes d'un terme français du <abbr class="abbr" title="15ᵉ siècle"><span class="romain">XV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, «&#160;<i>mesnager</i>&#160;»<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Thietart&#124;1980&#124;p=7_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Thietart|1980|p=7-12"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, signifiant en équitation «&#160;tenir en main les rênes d'un cheval&#160;». Ce dernier terme provient lui-même de l'italien «&#160;<i>maneggiare</i>&#160;», et du latin «&#160;<i>manus</i>&#160;»&#160;: la main. En français, son utilisation a subsisté dans le mot «&#160;manège&#160;» en équitation. </p><p>Pour Maurice Obadia<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, «&#160;la plupart des gens pensent à tort, aidée en cela par une prononciation à l’américaine, que le terme de management contient le radical <i>man</i> (l’homme), lequel serait donc au centre du management. Mais c’est plutôt du côté du radical latin <i>manus</i> (la main), qu’il faut regarder. </p><p>Le cadre étymologique permet de retracer les conceptions du management&#160;: «&#160;Conduire d’une main de maître&#160;»&#160;; «&#160;Mettre la main à l’organisation&#160;»&#160;; «&#160;Tenir en main l’organisation&#160;»&#160;; «&#160;Main basse sur l’organisation&#160;» avec ses deux niveaux&#160;; et son paternaliste et son maternisme&#160;; «&#160;La manipulation&#160;»&#160;; «&#160;Les mains reliées&#160;». </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_et_le_français"><span id="Management_et_le_fran.C3.A7ais"></span>Management et le français</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Management et le français" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Management et le français"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le mot «&#160;management&#160;» est réutilisé en France à partir des <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1960" title="Années 1960">années 1960</a>, alors que les auteurs français peinent à trouver un terme équivalent. Dans son ouvrage de 1916, <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a> avait parlé d'«&#160;Administration générale&#160;» pour désigner la fonction et la pratique, à ses yeux nécessaire pour gérer une entreprise. En 1957, lors de la traduction en français du livre de Peter Drucker <i>The Practice of Management</i><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Drucker&#124;1954_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Drucker|1954-14"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> le traducteur devant la difficulté qu'il a à traduire «&#160;manager&#160;» utilise le terme «&#160;Direction des entreprises&#160;» (dans le titre) ou «&#160;gouvernement&#160;» (lorsqu'il s'agit de faire référence au monde de la très grande entreprise). D'ailleurs, la première revue de management prend le titre, en 1965, de <i>Direction et gestion des entreprises</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_et_la_gestion">Management et la gestion</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Management et la gestion" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Management et la gestion"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Selon le <i>Journal officiel</i> du <time class="nowrap" datetime="2005-05-14" data-sort-value="2005-05-14">14 mai 2005</time><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le terme <i>management</i> est accepté en France par la <a href="/wiki/DGLFLF" class="mw-redirect" title="DGLFLF">DGLFLF</a>. Il est également accepté par l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Académie française">Académie française</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> depuis l'arrêté du <time class="nowrap" datetime="1973-01-12" data-sort-value="1973-01-12">12 janvier 1973</time> (<i>Journal officiel</i> du <time class="nowrap" datetime="1973-01-18" data-sort-value="1973-01-18">18 janvier 1973</time>), qui précise cependant qu'il doit être prononcé à la française (<i>manaʒmã</i>) et non à l'anglaise (<i>menedʒmənt</i>)<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En revanche, l'<a href="/wiki/Office_qu%C3%A9b%C3%A9cois_de_la_langue_fran%C3%A7aise" title="Office québécois de la langue française">Office québécois de la langue française</a> ne recommande pas son emploi au Canada, où les termes <i>administration</i> et <i>gestion</i> sont recommandés<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ceci, car la traduction littérale de la langue vernaculaire correspond à <i>se débrouiller</i>, à l'image de la phrase <i>How did you manage to fix your bike</i> qui signifie <i>Comment t'es-tu débrouillé pour réparer ton vélo</i>. </p><p>Par ailleurs, les termes <i>management</i> et <i>gestion</i> ne sont pas parfaitement synonymes en France, comme semblent le montrer les titres de manuels couramment utilisés<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <ul><li><i>management</i> désigne plutôt les pratiques et les savoir-faire associés à l'organisation du travail et aux relations humaines, avec une dimension collective&#160;: <i>management stratégique</i>, <i>management de projet</i>, <i>management participatif</i>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr></li> <li><i>gestion</i> désigne plutôt les techniques souvent quantitatives de conduite des affaires, avec un objectif d'efficacité ou d'efficience&#160;: <i>gestion comptable</i>, <i>gestion de patrimoine</i>, <i>contrôle de gestion</i>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Selon_les_théoriciens"><span id="Selon_les_th.C3.A9oriciens"></span>Selon les théoriciens</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Selon les théoriciens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Selon les théoriciens"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Selon_les_théoriciens_fayolistes"><span id="Selon_les_th.C3.A9oriciens_fayolistes"></span>Selon les théoriciens fayolistes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Selon les théoriciens fayolistes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Selon les théoriciens fayolistes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pour Fayol (1916) le management <span class="citation">«&#160;c'est de la prévoyance, de l'organisation, du commandement, de la coordination, du contrôle&#160;»</span>. Il est le premier à décomposer la fonction administrative (le management) en «&#160;éléments&#160;» qui ont ensuite été appelés <a href="/wiki/Fonction_(management)" title="Fonction (management)">«&#160;fonctions&#160;» du management</a> (prévoir, organiser, etc.) qu'il faut bien distinguer des <a href="/wiki/Fonction_(entreprise)" title="Fonction (entreprise)">fonctions de l'entreprise</a> (production, commercialisation, finances, ressources humaines, etc.). </p><p>Il distinguait, après réflexion (le commandement est-il ou non un élément de l'administration&#160;?)<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, 5 éléments. Beaucoup d'auteurs n'en voient que quatre. Un auteur en voit sept. </p><p>Mais, un fait assez exceptionnel a apporté une certaine confusion dans ce domaine&#160;: son livre — dans l'édition Dunod de 1970 avec des tableaux dépliants en couleurs très utiles pour bien comprendre l'importance relative des diverses capacités nécessaires aux différentes catégories d'agents&#160;: <a href="/wiki/Actionnaires" class="mw-redirect" title="Actionnaires">actionnaires</a>, <a href="/wiki/Conseil_d%27administration" title="Conseil d&#39;administration">conseil d'administration</a>, direction et son <a href="/wiki/%C3%89tat-major" title="État-major">État-major</a>, chefs de service, chefs de division, etc; jusqu'aux ouvriers, employés, aides et gardes d'une grande entreprise — est très difficilement consultable. Le collectif de Nicole Aubert et ali., <i>Management</i>, PUF, 1991, fait référence à l'édition 1979. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Planification">Planification</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Planification" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Planification"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La «&#160;prévoyance&#160;» consiste à fixer des objectifs et à déterminer les actions permettant de les réaliser (à rapprocher de la notion moderne de stratégie d'entreprise). </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Organisation">Organisation</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Organisation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Organisation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La deuxième fonction du management, l’<a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">organisation</a>, consiste à spécialiser les individus (par fonctions, par produits, par clients, par zones géographiques, par moment de travail, par processus,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) et à coordonner leurs activités (par la hiérarchie, les procédures, les budgets, la qualification, la collaboration). </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Commandement">Commandement</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Commandement" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Commandement"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Par définition, le manager est responsable du travail de ses subordonnés. Il doit donc détenir à leurs yeux une légitimité suffisante pour qu'ils acceptent son autorité, veiller à leur motivation et être capable d'orienter leur travail collectif dans le sens des objectifs qui ont été définis. </p><p>Le pouvoir (analysé notamment par la <a href="#Sources_du_management#La_sociologie_des_organisations">sociologie des organisations</a>), la motivation (analysée notamment par le <a href="#Sources_du_management#Le_comportement_organisationnel">comportement organisationnel</a>) et la rationalité (analysée notamment par la <a href="#Sources_du_management#La_théorie_des_organisations">théorie des organisations</a>) constituent donc des composantes essentielles du métier de manager<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Selon <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le grand chef d'entreprise devrait détenir les qualités suivantes&#160;: </p> <ol><li>Physiques&#160;: santé, vigueur, adresse.</li> <li>Mentales&#160;: capacité à comprendre et à apprendre, jugement, vivacité d'esprit, adaptabilité.</li> <li>Morales&#160;: énergie, fermeté, volonté d'accepter les responsabilités, initiative, loyauté, tact, dignité.</li> <li>D'éducation&#160;: connaissances générales sur des sujets n'appartenant pas exclusivement aux fonctions exercées.</li> <li>Administrative (POCCC).</li> <li>Techniques&#160;: spécifiques à la fonction exercée.</li> <li>D'expérience&#160;: provenant du travail exercé.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Coordination">Coordination</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Coordination" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Coordination"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pour <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a>, «&#160;Coordonner c’est mettre de l’harmonie entre tous les actes d’une entreprise de manière à en faciliter le fonctionnement et le succès&#160;; c’est, en somme, donner aux choses et aux actes les proportions qui conviennent, adapter les moyens au but&#160;»<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pour cela, il énonce une série de principes de coordination des tâches&#160;: </p> <ul><li>Autorité – Responsabilité&#160;: droit de commander et le pouvoir de se faire obéir.</li> <li>Unité de commandement&#160;: pour une action quelconque, un agent ne doit recevoir des ordres que d’un seul chef.</li> <li>Unité de direction&#160;: un seul chef et un seul programme pour un ensemble d’opérations visant le même but.</li> <li>Subordination des intérêts particuliers à l’intérêt général</li> <li>Discipline&#160;: l’obéissance, l’assiduité, l’activité, la tenue, les signes extérieurs de respect.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Contrôle"><span id="Contr.C3.B4le"></span>Contrôle</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Contrôle" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Contrôle"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le <a href="/wiki/Contr%C3%B4le_de_gestion" title="Contrôle de gestion">contrôle</a> se définit comme l’examen par lequel on s’assure que les résultats obtenus sont conformes aux buts et qui permet d’apporter, au besoin, les corrections nécessaires pour réorienter l’entreprise vers ses objectifs<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Le contrôle comporte une série d'étapes&#160;: </p> <ol><li>Définir des indicateurs permettant de suivre l'évolution de l'activité de l'organisation.</li> <li>Identifier les écarts entre la situation actuelle et le plan.</li> <li>Déterminer les causes de ces écarts.</li> <li>Définir les correctifs nécessaires.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Selon_les_autres_théoriciens_technicistes"><span id="Selon_les_autres_th.C3.A9oriciens_technicistes"></span>Selon les autres théoriciens technicistes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Selon les autres théoriciens technicistes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Selon les autres théoriciens technicistes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les définitions du management d'une entreprise dans la littérature académique sont multiples et contradictoires. Selon le théoricien classique Frederick Taylor (1890) le management est avant tout <span class="citation">«&#160;Une révolution mentale&#160;»</span>. </p><p>Pour le théoricien néoclassique <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a> (1989)<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite_crochet">[</span>n. 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: <span class="citation">«&#160;le management est quelque chose qui se rapporte à des êtres humains. Sa tâche, son devoir, c'est de rendre les hommes capables de produire un résultat commun, de donner de l'efficacité à leurs capacités, et de faire en sorte que leurs points faibles n'aient pas d'importance.&#160;»</span> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Selon_les_théoriciens_humanistes"><span id="Selon_les_th.C3.A9oriciens_humanistes"></span>Selon les théoriciens humanistes</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Selon les théoriciens humanistes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Selon les théoriciens humanistes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pour le théoricien de la contingence <a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry Mintzberg</a> (1989) ce sont <span class="citation">«&#160;les processus par lesquels ceux qui ont la responsabilité formelle de tout ou partie de l'organisation essayent de la diriger ou, du moins, de la guider dans ses activités&#160;»<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>n. 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span> </p><p>Pour le théoricien social <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Dupuy_(sociologue)" title="François Dupuy (sociologue)">François Dupuy</a> (2011) <span class="citation">«&#160;la définition la plus simple et la plus parlante de ce que l'on appelle le «&#160;management&#160;» est [le fait] que les choses marchent comme elles le devraient et [que] les gens fassent ce que l'on souhaiterait qu'ils fassent<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span> ou encore en 2015 <span class="citation">«&#160;le management est une discipline — un art veulent faire croire les optimistes — encadrée par des institutions qui en élaborent les méthodes [et] en conceptualisent les pratiques […] <sup id="cite_ref-Dupuy_p203_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dupuy_p203-32"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Selon_le_reste_des_théoriciens"><span id="Selon_le_reste_des_th.C3.A9oriciens"></span>Selon le reste des théoriciens</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Selon le reste des théoriciens" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Selon le reste des théoriciens"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le management, pour William Newman et E. Kirby Warren (1961), est <span class="citation">«&#160;l'ensemble des méthodes qui permettent de transformer les ressources dont dispose une organisation, argent, matériel et hommes, en produits et services <sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;»</span>. Selon Marvin Bower (1968), <span class="citation">«&#160;c'est vouloir manager au travers d'un système de management (<i>a programmed management</i>)<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;»</span>. <a href="/wiki/Tom_Peters" title="Tom Peters">Tom Peters</a> (1988) voit lui que <span class="citation">«&#160;45 prescriptions peuvent être considérées comme une première ébauche d'une théorie du management<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;»</span>. </p><p>Selon Jean-Pierre Le Goff (1993)<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, <span class="citation">«&#160;le management est une notion globalisante et floue. Elle peut désigner les fonctions de direction, être synonyme d'organisation du travail, de mobilisation et de gestion de la «&#160;ressource humaine&#160;», ou plus largement encore englober de façon syncrétique la quasi-totalité des activités de l'entreprise qui ne se rapportent pas directement à la technique&#160;: gestion quotidienne des aléas de tous ordres survenant dans un service ou un atelier, encadrement et mobilisation d'une équipe, relations avec d'autres secteurs de l'entreprise, organisation et gestion de son temps, voire gestion budgétaire…&#160;»</span>. Pour <a href="/wiki/W._Edwards_Deming" title="W. Edwards Deming">W. Edwards Deming</a> (1988), cela consiste avant tout à <span class="citation">«&#160;créer de la fierté et de la joie dans le travail<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;»</span>. </p><p>Selon Paul Hersey, Kenneth Blanchard et Dewey Johnson (2012) <span class="citation">«&#160;le management est le processus de travailler avec et d'utiliser des individus et des groupes et d'autres ressources (telles que l'équipement, le capital et la technologie) pour réaliser les buts de l'organisation<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;»</span>, pour <a href="/wiki/Raymond-Alain_Thietart" title="Raymond-Alain Thietart">Raymond-Alain Thietart</a> (2012) c'est <span class="citation">«&#160;un ensemble d’intentions (la planification), transformées en action par une bureaucratie (l’organisation) et des acteurs (l’activation), actions régulées par un système de pilotage (le contrôle)&#160;»<sup id="cite_ref-harvsp&#124;Thietart&#124;1980&#124;p=7_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Thietart|1980|p=7-12"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>n. 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span>. </p><p>Selon Jean-Luc Charron <i>et al.</i> (2014)<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> <span class="citation">«&#160;le management se définit comme l’ensemble des techniques d’organisation et de gestion pour conduire, piloter l’action des individus. Son emploi […] par rapport au terme de gestion met l’accent sur l’art de conduire, de diriger les hommes pour optimiser les ressources, rechercher l’efficacité et l’efficience de tous les aspects de la gestion des ressources humaines. [Il] cherche à [les] diriger le mieux possible […] en gérant toutes les dimensions du facteur «&#160;travail&#160;» et du facteur «&#160;savoir&#160;». [Il] recherche l’efficacité et l’efficience dans le recrutement, les carrières, la mobilité, la rémunération, la gestion [de celles-ci] au travers de la formation, de la motivation et de la participation, de la communication et des relations sociales&#160;»</span> </p><p>Pour <a href="/wiki/Maurice_Th%C3%A9venet" title="Maurice Thévenet">Maurice Thévenet</a> (2014) <span class="citation">«&#160;le management consiste à faire en sorte qu'une action collective soit efficace&#160;»<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>n. 5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span>, selon Stephen Robbins, David DeCenzo, Mary Coulter et Charles-Clemens Rüling (2014), c'est le <span class="citation">«&#160;le processus par lequel des résultats sont obtenus de façon efficace et efficiente, <i>via</i> et avec la coopération d'autrui<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite_crochet">[</span>33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span>, et enfin selon <a href="/wiki/Ghislain_Deslandes" title="Ghislain Deslandes">Ghislain Deslandes</a> (2016), le management dans les organisations peut être défini comme <span class="citation">«&#160;une force vulnérable soumise à la pression du chiffre et dotée d’un triple pouvoir de contrainte, d’imitation et d’imagination s’exerçant aux niveaux subjectif, interpersonnel, institutionnel et environnemental<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.&#160;»</span> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Histoire">Histoire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Histoire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Histoire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">Théorie des organisations</a>.</div></div> <p>Le management connait une histoire sous deux dimensions. Depuis que <a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a>, puis <a href="/wiki/Rensis_Likert" title="Rensis Likert">Rensis Likert</a>, puis <a href="/wiki/Robert_Blake_(Th%C3%A9oricien_du_management)" class="mw-redirect" title="Robert Blake (Théoricien du management)">Robert Blake</a> et <a href="/wiki/Jane_Mouton" title="Jane Mouton">Jane Mouton</a> ont mis en évidence puis formalisé dans les années soixante les deux dimensions du leadership et corrélativement les trois dimensions du comportement au travail à prendre en compte par le management, il faut comprendre le management comme un concept ayant deux dimensions&#160;: </p> <ul><li>Une dimension technique axée sur l'optimisation des ressources</li> <li>Une dimension humaine</li></ul> <p>On en voit une illustration dans le sous-titre du manuel de Nicole Aubert et coauteurs&#160;: <i>Management. Aspects humains et organisationnels</i><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite_crochet">[</span>35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Christian Thuderoz arrive à la même conclusion à la suite d'un raisonnement étymologique à la <a href="/wiki/Johannes_Goropius_Becanus" class="mw-redirect" title="Johannes Goropius Becanus">Goropius</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>36<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, <i>se non è vero, è bene trovato.</i> Un autre exemple nous est donné par <a href="/wiki/Stephen_Robbins" title="Stephen Robbins">Stephen Robbins</a>, et ses best-sellers mondiaux. Deux ouvrages&#160;: <i>Management</i><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>37<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et <i>Comportements organisationnels</i><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>38<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ils se recoupent, mais analysent chacun une des deux dimensions du management. Ces deux dimensions regroupent chacune des écoles (ou courants) qui ont un impact dans l'histoire du management. </p><p>Les différentes théories en management sont des théories des organisations, dont certaines théories peuvent aussi avoir une approche managériale liée à plusieurs branches organisationnelles de disciplines comme la <a href="/wiki/Psychologie_du_travail_et_des_organisations" title="Psychologie du travail et des organisations">psychologie du travail et des organisations</a>, la <a href="/wiki/Sociologie_des_organisations" title="Sociologie des organisations">sociologie des organisations</a> pour toutes les approches moins facilement modélisables, l'<a href="/wiki/%C3%89conomie_des_organisations" title="Économie des organisations">économie des organisations</a> qui dérive de l'économie générale et l'<a href="/wiki/Ing%C3%A9nierie_des_syst%C3%A8mes" title="Ingénierie des systèmes">ingénierie des organisations</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dimension_technique">Dimension technique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Dimension technique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Dimension technique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Même si la conduite des actions collectives existe depuis que les hommes vivent en société, la formalisation du management est relativement récente. </p><p>Elle débute entre 1880 et 1920, dans la période industrielle avec la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle#Deuxième_révolution_industrielle" title="Révolution industrielle">seconde révolution industrielle</a>, lorsqu'apparaît la figure du dirigeant salarié. Jusque-là, depuis le début de la <a href="/wiki/R%C3%A9volution_industrielle" title="Révolution industrielle">révolution industrielle</a>, les chefs d'entreprise étaient essentiellement des entrepreneurs ou leurs héritiers. Or, certains de ces héritiers propriétaires préfèrent déléguer la direction de leurs entreprises à des salariés formés pour la circonstance, ce qui suscite la publication des premiers ouvrages spécialisés. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_managériale_et_classique"><span id=".C3.89cole_manag.C3.A9riale_et_classique"></span>École managériale et classique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : École managériale et classique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : École managériale et classique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vers la fin du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite_crochet">[</span>39<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> propose le concept d'<a href="/wiki/Organisation_scientifique_du_travail" title="Organisation scientifique du travail">organisation scientifique du travail</a>. Celui-ci repose sur la décomposition du travail en gestes élémentaires chronométrés et organisés rationnellement pour former une chaîne de production. Taylor désirait appliquer les principes généraux d'amélioration de la productivité par la <a href="/wiki/Division_du_travail" title="Division du travail">division du travail</a> à l'entreprise qu'<a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite_crochet">[</span>40<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> avait soulignés (avant lui <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite_crochet">[</span>41<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> au niveau de la société). Il partage aussi l'idée avec <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> qu'une augmentation des rendements peut être obtenue en contrepartie de bons salaires. </p><p>Parallèlement, <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a> propose une approche similaire, avec un même souci de précision et de rationalité, à l'administration et à l'organisation bureaucratique. Il comprend que le prix des approvisionnements, la fiabilité des outils, la disposition des lieux de travail et la qualité de l'encadrement comptent tout autant que la quantité produite par l'entreprise. On parle alors d'administration moderne, qui fut alors et est toujours aujourd'hui la base de tout manuel de gestion. Il amène les concepts de systématisation du travail du dirigeant, de la prévision jusqu'au contrôle en passant par la décision. On reconnaît alors les principes de gestion&#160;: organiser, commander, coordonner et contrôler. Aujourd'hui, on reconnaît plutôt ces termes sous le PODC&#160;: «&#160;Planifier, Organiser, Diriger et Contrôler&#160;» (voir <a href="/wiki/Roue_de_Deming" title="Roue de Deming">Roue de Deming</a>). </p><p>De son côté, <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> met en avant la bureaucratie en 1922<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite_crochet">[</span>42<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_scientifique_et_Taylor">Management scientifique et Taylor</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : Management scientifique et Taylor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : Management scientifique et Taylor"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Puddler.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Puddler.jpg/220px-Puddler.jpg" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Puddler.jpg/330px-Puddler.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Puddler.jpg/440px-Puddler.jpg 2x" data-file-width="1489" data-file-height="1113" /></a><figcaption>Puddleur vidangeant son four</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg/220px-1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg/330px-1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/1905_Oldsmobile_Country_Life.jpg 2x" data-file-width="427" data-file-height="330" /></a><figcaption>1902. L'Oldsmobile Curved Dash. La première automobile produite à la chaîne.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Taylorisme" title="Taylorisme">Taylorisme</a>, <a href="/wiki/Organisation_scientifique_du_travail" title="Organisation scientifique du travail">Organisation scientifique du travail</a> et <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Winslow Taylor</a>.</div></div> <p>En 1911, l'ingénieur américain <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite_crochet">[</span>43<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> propose le concept d'<a href="/wiki/Organisation_scientifique_du_travail" title="Organisation scientifique du travail">organisation scientifique du travail</a> afin d'améliorer la productivité dans les usines, notamment pour le travail sur des machines-outils. Il s'agit de décomposer le travail en gestes élémentaires chronométrés et organisés rationnellement. Une fois que la méthode optimale est obtenue (ce que Taylor appelle le <i>one best way</i>), on peut l'apprendre à tous les ouvriers. On réalise ainsi une division verticale du travail, c'est-à-dire une séparation entre la conception et l'exécution des tâches. </p><p>Cette division verticale du travail ne doit pas être confondue avec la <a href="/wiki/Division_du_travail" title="Division du travail">division du travail</a> horizontale, qui consiste à spécialiser les individus sur une tâche spécifique, tel que l'ont préconisé <a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite_crochet">[</span>44<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> en 1776 (et avant lui <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite_crochet">[</span>45<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> au niveau de la société). </p><p>Taylor n'est donc pas l'inventeur du travail à la chaîne, qui sera déployé à grande échelle à partir de 1912 par <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a>, en conjuguant la division verticale des tâches du taylorisme avec la division horizontale du travail de Smith. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_productif_et_Ford">Management productif et Ford</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Management productif et Ford" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Management productif et Ford"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Fordisme" title="Fordisme">Fordisme</a> et <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Henry_Ford_clips.webm/220px-seek%3D1-Henry_Ford_clips.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="165" data-durationhint="196" data-mwtitle="Henry_Ford_clips.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fichier:Henry_Ford_clips.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/32/Henry_Ford_clips.webm#t=00:00:01,00:01:09" type="video/webm; codecs=&quot;vp8&quot;" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/3/32/Henry_Ford_clips.webm/Henry_Ford_clips.webm.240p.vp9.webm#t=00:00:01,00:01:09" type="video/webm; codecs=&quot;vp9, opus&quot;" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/3/32/Henry_Ford_clips.webm/Henry_Ford_clips.webm.360p.webm#t=00:00:01,00:01:09" type="video/webm; codecs=&quot;vp8, vorbis&quot;" data-transcodekey="360p.webm" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/3/32/Henry_Ford_clips.webm/Henry_Ford_clips.webm.144p.mjpeg.mov#t=00:00:01,00:01:09" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="192" data-height="144" /></video></span><figcaption>Le travail dans une usine Ford vers 1920</figcaption></figure> <p>En 1912, en s'inspirant de l'organisation du travail dans un abattoir de Chicago, l'entrepreneur <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> décide de combiner la séparation entre la conception et l'exécution des tâches, issue du <a href="/wiki/Taylorisme" title="Taylorisme">taylorisme</a>, avec la très forte spécialisation des tâches, issue d'<a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a>. C'est ainsi que naît le travail à la chaîne. Même si les frères <a href="/wiki/Dodge" title="Dodge">Dodge</a> avaient déjà expérimenté cette approche quelques années auparavant, la première voiture à être construite en grande série sur une chaîne d'assemblage est la <a href="/wiki/Ford_Model_T" class="mw-redirect" title="Ford Model T">Ford Model T</a>. </p><p>L'appauvrissement de la qualification qui résulte de cette nouvelle organisation du travail oblige Ford à augmenter fortement les salaires pour continuer à attirer des ouvriers. Parallèlement, cette augmentation permet aux ouvriers de disposer d'un pouvoir d'achat supérieur, et à terme d'acheter les automobiles qu'ils produisent. C'est ce qu'on appelle le <a href="/wiki/Fordisme" title="Fordisme">système fordiste</a>. </p><p><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Citro%C3%ABn" title="André Citroën">André Citroën</a> visite les usines Ford à Détroit dès 1912 et importe cette démarche en France, d'abord pour fabriquer des obus pendant la Première Guerre mondiale, puis pour fabriquer des automobiles<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite_crochet">[</span>46<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il est suivi peu de temps après par <a href="/wiki/Louis_Renault_(industriel)" title="Louis Renault (industriel)">Louis Renault</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_administratif_et_Fayol">Management administratif et Fayol</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifier la section : Management administratif et Fayol" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=21" title="Modifier le code source de la section : Management administratif et Fayol"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Fayolisme" title="Fayolisme">Fayolisme</a> et <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a>.</div></div> <p>En 1916, dans son ouvrage intitulé <i>Administration industrielle et générale</i><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite_crochet">[</span>47<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> (1916), <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a>, ancien directeur général d'une entreprise sidérurgique et ancien consultant, présente le management (qu'il appelle «&#160;fonction administrative&#160;» ou «&#160;administration&#160;») comme une fonction transversale regroupant cinq grandes tâches&#160;: </p> <ul><li>Fonction <a href="/wiki/Gestion_de_la_qualit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Gestion de la qualité">technique</a>&#160;: produire, transformer et fabriquer&#160;;</li> <li>Fonction <a href="/wiki/Commerce" title="Commerce">commerciale</a>&#160;: achat, <a href="/wiki/Vente" title="Vente">vente</a> et échange&#160;;</li> <li>Fonction <a href="/wiki/Finance_d%27entreprise" title="Finance d&#39;entreprise">financière</a>&#160;: rechercher et utiliser de façon optimale les capitaux&#160;;</li> <li>Fonction de <a href="/wiki/Gestion_de_la_qualit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Gestion de la qualité">sécurité</a>&#160;: protection des personnes et des biens&#160;; mise en place des bonnes conditions de travail</li> <li>Fonction <a href="/wiki/Comptabilit%C3%A9_g%C3%A9n%C3%A9rale" title="Comptabilité générale">comptable</a>&#160;: calcul de paie et des statistiques (recensement des actifs et du patrimoine).</li></ul> <p>La «&#160;fonction administrative&#160;» se résume selon Fayol à cinq infinitifs «&#160;<b>POCCC</b>&#160;»&#160;: </p> <ul><li>Prévoir.</li> <li>Organiser.</li> <li>Commander.</li> <li>Coordonner.</li> <li>Contrôler.</li></ul> <p>Ces principes de management ont notamment été repris et simplifiés par les analystes de la <a href="/wiki/Qualit%C3%A9" title="Qualité">Qualité</a> (voir <a href="/wiki/Roue_de_Deming" title="Roue de Deming">Roue de Deming</a>) sous l'<a href="/wiki/Acronyme" class="mw-redirect" title="Acronyme">acronyme</a> «&#160;<b>PODC</b>&#160;»&#160;: «&#160;Planifier. Organiser. Diriger. Contrôler.&#160;». </p><p>L'ouvrage de Fayol est par ailleurs le premier à présenter des notions fondamentales telles que&#160;: </p> <ul><li>L'organigramme, avec l'idée qu'il ne faut pas plus de sept subordonnés par supérieur et un seul supérieur par subordonné (unité de commandement)</li> <li>La planification budgétaire, qui permet la division du travail et l'ordre matériel et moral</li> <li>La culture d'entreprise, avec la subordination des intérêts particuliers à l'intérêt de l'entreprise</li> <li>L'incitation à l'initiative individuelle</li> <li>La nécessité d'une rémunération équitable</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_bureaucratique_et_Weber">Management bureaucratique et Weber</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Modifier la section : Management bureaucratique et Weber" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=22" title="Modifier le code source de la section : Management bureaucratique et Weber"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Bureaucratie#Selon_Max_Weber" title="Bureaucratie">Bureaucratie#Selon_Max_Weber</a> et <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a>.</div></div> <p>En 1921, dans son ouvrage posthume <i>Économie et Société</i><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite_crochet">[</span>48<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, l'économiste et sociologue allemand <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> présente la <a href="/wiki/Bureaucratie" title="Bureaucratie">bureaucratie</a> —&#160;un mode d'organisation du travail qu'il observe sur la société allemande du début du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle&#160;— comme une forme d'organisation caractérisée par le respect de procédures rationnelles&#160;: recrutement sur la base des compétences, définition précise des sphères de responsabilité de chaque poste, indépendamment de la personne qui l'occupe, soumission à l'autorité dans le cadre strict de la fonction, rémunération selon le grade, avancement à l'ancienneté ou par concours, contrôle strict des activités. Étant donné que ces procédures s'appliquent à tous, y compris aux chefs, la bureaucratie peut être considérée comme un rempart face aux abus de pouvoir, à l'arbitraire ou au népotisme. Cependant, si Weber souligne la supériorité de la bureaucratie par rapport aux modes d'organisation traditionnels, il souligne aussi qu'elle peut brider l'initiative et menacer à terme la dynamique du capitalisme. Il résume la bureaucratie sur quelques principes&#160;: </p> <ol><li>Les individus sont soumis à une autorité uniquement dans le cadre de leurs obligations impersonnelles officielles</li> <li>Les individus sont répartis dans une hiérarchie d’emplois clairement définie</li> <li>Chaque emploi a une sphère de compétences clairement définie</li> <li>L’emploi est occupé sur la base d’un contrat</li> <li>Le recrutement se fait sur la base des compétences (diplômes et/ou expérience)</li> <li>La rémunération est fixe, en fonction du grade hiérarchique</li> <li>L’emploi est la seule occupation du titulaire</li> <li>Logique de carrière&#160;: la promotion dépend de l’ancienneté et de l’appréciation des supérieurs hiérarchiques</li> <li>Les individus ne sont pas propriétaires de leur outil de production</li> <li>Les individus sont soumis à un contrôle strict et systématique dans leur travail</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_managériale_et_néo-classique"><span id=".C3.89cole_manag.C3.A9riale_et_n.C3.A9o-classique"></span>École managériale et néo-classique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Modifier la section : École managériale et néo-classique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=23" title="Modifier le code source de la section : École managériale et néo-classique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'école néo-classique reprend les bases de l'école classique, notamment avec la mise en valeur de la <a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">stratégie de l'entreprise</a> (le management stratégique étant opposé, avec une limite poreuse, au <a href="/wiki/Management_op%C3%A9rationnel" title="Management opérationnel">management opérationnel</a>) par des auteurs comme <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a> et <a href="/wiki/Michael_Porter" title="Michael Porter">Michael Porter</a>, mais aussi par d'autres qui ne sont pas de ce courant comme <a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry Mintzberg</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_structurel_et_Sloan">Management structurel et Sloan</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Modifier la section : Management structurel et Sloan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=24" title="Modifier le code source de la section : Management structurel et Sloan"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Alfred_Sloan" class="mw-redirect" title="Alfred Sloan">Alfred Sloan</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine,_December_27,_1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine%2C_December_27%2C_1926.jpg/220px-Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine%2C_December_27%2C_1926.jpg" decoding="async" width="220" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine%2C_December_27%2C_1926.jpg/330px-Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine%2C_December_27%2C_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Alfred_P._Sloan_on_the_cover_of_TIME_Magazine%2C_December_27%2C_1926.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="527" /></a><figcaption>Cover of <i>Time</i> magazine (December 27, 1926)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Alfred_Sloan" class="mw-redirect" title="Alfred Sloan">Alfred Sloan</a>, ingénieur diplômé du <a href="/wiki/Massachusetts_Institute_of_Technology" title="Massachusetts Institute of Technology">Massachusetts Institute of Technology</a>, devient président de la <a href="/wiki/General_Motors" title="General Motors">General Motors</a> en 1923, entreprise qu'il dirige jusqu'en 1956. </p><p>Afin de concurrencer son grand concurrent <a href="/wiki/Ford" title="Ford">Ford</a>, qui à l'époque est organisé selon une <i>structure fonctionnelle</i> (le personnel est réparti en grandes fonctions verticales&#160;: conception, production, commercialisation,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>), Sloan élabore une <i>structure divisionnelle</i>&#160;: il réorganise General Motors autour de divisions transversales plus ou moins autonomes. </p><p>Chacune des marques de General Motors (<a href="/wiki/Chevrolet" title="Chevrolet">Chevrolet</a>, <a href="/wiki/Pontiac_(automobile)" title="Pontiac (automobile)">Pontiac</a>, <a href="/wiki/Oldsmobile" title="Oldsmobile">Oldsmobile</a>, <a href="/wiki/Buick" title="Buick">Buick</a> et <a href="/wiki/Cadillac_(automobile)" class="mw-redirect" title="Cadillac (automobile)">Cadillac</a>) devient ainsi une division disposant de son propre département de conception, de ses propres usines et de son propre réseau de distribution. Alors que Ford produit alors en très grande série un modèle quasiment unique, la <a href="/wiki/Ford_T" title="Ford T">Ford T</a>, le portefeuille de marques de General Motors est conçu pour accompagner le client dans son ascension sociale, en partant des véhicules les plus populaires (<a href="/wiki/Chevrolet" title="Chevrolet">Chevrolet</a>) pour aller jusqu'aux plus luxueux (<a href="/wiki/Cadillac_(entreprise)" title="Cadillac (entreprise)">Cadillac</a>), ce qui évite une concurrence entre les divisions. Cette organisation connaît un grand succès et permet à General Motors de dépasser Ford dès les années 1930, et même de devenir pendant des décennies la plus grosse entreprise industrielle au monde. Entre les années 1940 et 1970, notamment sous l'impulsion du cabinet de conseil <a href="/wiki/McKinsey_%26_Company" title="McKinsey &amp; Company">McKinsey</a>, la structure divisionnelle est adoptée par la plupart des grandes entreprises mondiales. </p><p>En 1952, la <i><span class="lang-en" lang="en">business school</span></i> du <span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Massachusetts_Institute_of_Technology" title="Massachusetts Institute of Technology">Massachusetts Institute of Technology</a></span> est renommée <span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/Sloan_School_of_Management" title="Sloan School of Management">Sloan School of Management</a></span> en l'honneur de <a href="/wiki/Alfred_Sloan" class="mw-redirect" title="Alfred Sloan">Alfred Sloan</a>. </p><p>En 1967, ses mémoires sont traduites en français. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_efficient_et_Bedaux">Management efficient et Bedaux</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Modifier la section : Management efficient et Bedaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=25" title="Modifier le code source de la section : Management efficient et Bedaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Charles_Bedaux" title="Charles Bedaux">Charles Bedaux</a>.</div></div> <p>Français autodidacte émigré aux États-Unis, <a href="/wiki/Charles_Bedaux" title="Charles Bedaux">Charles Bedaux</a> publie en 1917 un ouvrage sur l'amélioration de la productivité au travail, <i>The Bedaux Efficiency Course for Industrial Application</i><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite_crochet">[</span>49<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Après le succès de cet ouvrage, Bedaux fonde une société d'ingénieurs conseils. Sa méthode consiste notamment à mesurer le travail en unités élémentaires (les <i>unités bedaux</i>), qui sont ensuite comptabilisées de manière à établir la rémunération des opérateurs à l'aide d'un système de primes. </p><p>Ce système connaît un grand succès. Le cabinet Bedaux travaille notamment pour de grandes entreprises américaines, dont <a href="/wiki/Ford" title="Ford">Ford</a> et <a href="/wiki/Standard_Oil" title="Standard Oil">Standard Oil</a>, où il concurrence l'<a href="/wiki/Organisation_scientifique_du_travail" title="Organisation scientifique du travail">organisation scientifique du travail</a> de <a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Taylor</a>. Parallèlement, Bedaux ouvre des bureaux dans de nombreux pays européens. Dans les années 1920, le système Bedaux est utilisé dans un grand nombre d'entreprises, en particulier dans l'industrie minière où il sert à calculer le salaire à la tâche. </p><p>Cependant, du fait de l'attitude controversée de <a href="/wiki/Charles_Bedaux" title="Charles Bedaux">Charles Bedaux</a> pendant la seconde guerre mondiale, son système est abandonné à la Libération. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_coopératif_et_Barnard"><span id="Management_coop.C3.A9ratif_et_Barnard"></span>Management coopératif et Barnard</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Modifier la section : Management coopératif et Barnard" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=26" title="Modifier le code source de la section : Management coopératif et Barnard"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Chester_Barnard" title="Chester Barnard">Chester Barnard</a>.</div></div> <p>Président de la compagnie de téléphone New Jersey Bell Telephone Company à partir de 1927, <a href="/wiki/Chester_Barnard" title="Chester Barnard">Chester Barnard</a> publie en 1938 <i>The Function of the Executive</i><sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite_crochet">[</span>50<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, ouvrage dans lequel il insiste sur la nécessité de la coopération au sein des organisations. </p><p>Selon lui, afin d'assurer cette coopération, le dirigeant doit avant tout veiller à définir des objectifs connus de tous et à établir un système de communication interne le plus clair possible. Il rejoint en cela certains des principes énoncés par <a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a>. </p><p>Barnard s'est aussi intéressé à l'autorité et à la motivation, dans la lignée des travaux de <a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a>. </p><p>Dans les années 1940 et 1950, Barnard a présidé plusieurs organismes de recherche américains (dont la <a href="/wiki/Fondation_Rockefeller" title="Fondation Rockefeller">Fondation Rockefeller</a> et la <a href="/wiki/National_Science_Foundation" class="mw-redirect" title="National Science Foundation">National Science Foundation</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_généraliste_et_Drucker"><span id="Management_g.C3.A9n.C3.A9raliste_et_Drucker"></span>Management généraliste et Drucker</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Modifier la section : Management généraliste et Drucker" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=27" title="Modifier le code source de la section : Management généraliste et Drucker"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a>.</div></div> <p>Titulaire d'un doctorat en droit, <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a>, autrichien naturalisé américain, devient conseiller de <a href="/wiki/Alfred_Sloan" class="mw-redirect" title="Alfred Sloan">Alfred Sloan</a> chez <a href="/wiki/General_Motors" title="General Motors">General Motors</a> pendant la seconde guerre mondiale. </p><p>Il entame alors une longue carrière de consultant en management et en organisation pour les plus grandes entreprises américaines, qui le conduira à écrire de nombreux ouvrages, dont <i>Concept of the Corporation</i><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite_crochet">[</span>51<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, <i>The Practice of Management</i><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Drucker&#124;1954_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Drucker|1954-14"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> en 1954 et <i>The Effective Executive</i><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite_crochet">[</span>52<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> en 1966. </p><p>Pour Drucker, la prospérité de la société américaine s'explique par le développement du management, qu'il considère comme un humanisme et un <i>art libéral</i>. Marqué par le nazisme dans sa jeunesse, il estime également qu'il vaut mieux faire confiance à l'initiative des dirigeants d'entreprises qu'à des structures étatiques. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_participatif_et_Gélinier"><span id="Management_participatif_et_G.C3.A9linier"></span>Management participatif et Gélinier</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Modifier la section : Management participatif et Gélinier" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=28" title="Modifier le code source de la section : Management participatif et Gélinier"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Octave_G%C3%A9linier" title="Octave Gélinier">Octave Gélinier</a>.</div></div> <p>La Direction participative par objectif </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dimension_humaine">Dimension humaine</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Modifier la section : Dimension humaine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=29" title="Modifier le code source de la section : Dimension humaine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>À partir des années 1910, le facteur humain est pris en considération dans le management par <a href="/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth" title="Lillian Moller Gilbreth">Lillian Moller Gilbreth</a> et la psychologie du management scientifique et vers 1920 par <a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite_crochet">[</span>53<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui introduit la créativité dans la réflexion managériale. </p><p>Après les années 1930, avec notamment les travaux d'<a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a><sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite_crochet">[</span>54<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le management s'inspire de la <a href="/wiki/Psychologie" title="Psychologie">psychologie</a> avec la prise en compte de l'<a href="/wiki/Effet_Hawthorne" title="Effet Hawthorne">effet Hawthorne</a> (effet psychologique d'être l'objet d'une attention spéciale). Dans la décennie 1950, les travaux de <a href="/wiki/Douglas_McGregor" title="Douglas McGregor">Douglas McGregor</a> en <a href="/wiki/Psychologie_sociale" title="Psychologie sociale">psychologie sociale</a> qui propose ses <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_X_et_th%C3%A9orie_Y" title="Théorie X et théorie Y">théorie X et théorie Y</a> sur les motivations des acteurs et des organisations, ceux de <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a> qui approfondit les processus de décision au travers de la <a href="/wiki/Rationalit%C3%A9_limit%C3%A9e" title="Rationalité limitée">rationalité limitée</a>, ceux de <a href="/wiki/James_March" title="James March">James March</a> et <a href="/wiki/Richard_Cyert" title="Richard Cyert">Richard Cyert</a> sur la théorie du comportement viennent compléter ces premières approches. </p><p>L'analyse du pouvoir par des sociologues comme <a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel Crozier</a><sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite_crochet">[</span>55<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Prémices_de_la_dimension_humaine"><span id="Pr.C3.A9mices_de_la_dimension_humaine"></span>Prémices de la dimension humaine</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Modifier la section : Prémices de la dimension humaine" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=30" title="Modifier le code source de la section : Prémices de la dimension humaine"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_psychologique_et_Gilbreth">Management psychologique et Gilbreth</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Modifier la section : Management psychologique et Gilbreth" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=31" title="Modifier le code source de la section : Management psychologique et Gilbreth"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth" title="Lillian Moller Gilbreth">Lillian Moller Gilbreth</a>.</div></div> <p>En 1914, Lillian Moller Gilbreth, pionnière américaine de la <a href="/wiki/Psychologie_du_travail_et_des_organisations" title="Psychologie du travail et des organisations">psychologie du travail et des organisations</a> et une des premières femmes ingénieures avec un <a href="/wiki/Doctorat" title="Doctorat">doctorat</a>, écrit un livre sur l'étude psychologique du management où elle met en avant le <a href="/wiki/Facteur_humain" title="Facteur humain">facteur humain</a> dans le management scientifique. </p><p>Elle expose des principes et ses opinions dans son ouvrage, notamment en mentionnant le fait que le management scientifique doit être <span class="citation">«&#160;construit sur le principe de la reconnaissance de l’individu, non seulement en tant qu’unité économique mais en tant que personnalité&#160;»</span><sup id="cite_ref-PsychMgmt_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-PsychMgmt-67"><span class="cite_crochet">[</span>56<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pour elle, le management de l'époque avec la forme dominante du <a href="/wiki/Taylorisme" title="Taylorisme">taylorisme</a> manque l'inclusion de l'<span class="citation">«&#160;élément humain&#160;»</span><sup id="cite_ref-Graham_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-Graham-68"><span class="cite_crochet">[</span>57<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Elle introduit aussi pour la première fois des bases de la <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">théorie des organisations</a> avec <span class="citation">«&#160;(1) la connaissance du comportement individuel, (2) la théorie des groupes, (3) la théorie de la communication, et (4) une base rationnelle pour la prise de décision&#160;»</span><sup id="cite_ref-ASCE_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-ASCE-69"><span class="cite_crochet">[</span>58<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Elle travaille aussi, avec son mari, sur l'étude du temps et du mouvement. Ils développent une nouvelle technique pour leurs études qui utilise une caméra cinématographique enregistrant le processus de travail. Ces observations permettent aux Gilbreth d'adapter les machines aux mouvements des travailleurs pour améliorer leur efficacité et réduire leur fatigue au travail<sup id="cite_ref-Weber199740–41_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Weber199740–41-70"><span class="cite_crochet">[</span>59<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Certaines critiques ressortent à l'époque, déclarant que son livre <span class="citation">«&#160;ne répond pas aux questions vraiment importantes sur l’effet du travail standardisé sur le travailleur&#160;»</span><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite_crochet">[</span>60<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> mais son travail est reconnu dans le domaine de la <a href="/wiki/Psychologie_du_travail_et_des_organisations" title="Psychologie du travail et des organisations">psychologie du travail et des organisations</a> et du management scientifique<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite_crochet">[</span>61<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_créatif_et_Follett"><span id="Management_cr.C3.A9atif_et_Follett"></span>Management créatif et Follett</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Modifier la section : Management créatif et Follett" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=32" title="Modifier le code source de la section : Management créatif et Follett"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a>.</div></div> <p>En 1924, Mary Parker Follett, pionnière américaine des <a href="/wiki/Gestion_des_ressources_humaines" title="Gestion des ressources humaines">ressources humaines</a>, écrit un livre sur l'aspect créatif de l'humain au travail en mettant en valeur les relations humaines positives. </p><p>Dans son ouvrage, elle aborde notamment les conflits et leurs résolutions, selon elle les conflits ne sont pas à éviter mais à résoudre, elle dit à ce sujet que <span class="citation">«&#160;le compromis sacrifie l’intégrité de l’individu et l’équilibre des pouvoirs ne fait que réorganiser ce qui existe déjà&#160;; il ne produit pas de nouvelles valeurs&#160;»</span>. L'intégration est une des méthodes mise en avant par Follet, car elle consiste à faire preuve de créativité afin de résoudre le conflit tout en intégrant les différences pour en faire quelque chose de nouveau. Elle propose donc de faire du conflit un objet d'innovation positif. L’intégration permet aussi la compréhension des différentes perspectives, l'élimination des silos, et l'exposition de nouvelles idées<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite_crochet">[</span>62<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Elle évoque notamment le fait que l'organisation doit rejeter le pouvoir dominant et adopter celle du pouvoir commun. Elle est convaincue que la participation et la responsabilisation des individus dans l'organisation est une chose essentielle pour la performance de l'organisation et que la soumission des subordonnés est quant à elle une chose insuffisante. </p><p>Par la suite, elle est mise en avant par certains théoriciens comme <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a> qui dit à son sujet qu'elle est <span class="citation">«&#160;l’étoile la plus brillante au firmament du management&#160;»</span><sup id="cite_ref-mpfquotes_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-mpfquotes-74"><span class="cite_crochet">[</span>63<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ou bien <a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry Mintzberg</a> qui quant à lui, déclare <span class="citation">«&#160;Imaginez, si nous avions passé la plus grande partie du siècle à suivre les enseignements de Mary Parker Follett au lieu de ceux de Fayol&#160;!&#160;»</span><sup id="cite_ref-mpfquotes_74-1" class="reference"><a href="#cite_note-mpfquotes-74"><span class="cite_crochet">[</span>63<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_psychologique_et_relations_humaines"><span id=".C3.89cole_psychologique_et_relations_humaines"></span>École psychologique et relations humaines</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Modifier la section : École psychologique et relations humaines" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=33" title="Modifier le code source de la section : École psychologique et relations humaines"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89cole_des_relations_humaines" title="École des relations humaines">École des relations humaines</a>.</div></div> <p>Le mouvement des <a href="/wiki/%C3%89cole_des_relations_humaines" title="École des relations humaines">relations humaines</a> débute dans les années 1930, après la <a href="/wiki/Crise_%C3%A9conomique_de_1929" class="mw-redirect" title="Crise économique de 1929">crise économique de 1929</a><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite_crochet">[</span>64<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_relationnel_et_Mayo">Management relationnel et Mayo</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Modifier la section : Management relationnel et Mayo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=34" title="Modifier le code source de la section : Management relationnel et Mayo"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Effet_Hawthorne" title="Effet Hawthorne">Effet Hawthorne</a> et <a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Hawthorne,_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company,_1925.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg/220px-Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg" decoding="async" width="220" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg/330px-Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg/440px-Hawthorne%2C_Illinois_Works_of_the_Western_Electric_Company%2C_1925.jpg 2x" data-file-width="2698" data-file-height="994" /></a><figcaption>Vue aérienne de l'usine <a href="/wiki/Usine_Western_Electric_de_Cicero" title="Usine Western Electric de Cicero">Western Electric de Cicero</a>, connue sous le nom de Hawthorne.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a>, un psychologue australien s'intéressant aux relations et aux facteurs sociaux et psychologiques sur la productivité et à l'élément humain au travail, tout comme Gilbreth et Follet. Il va notamment théoriser dans les années 1930 l'<a href="/wiki/Effet_Hawthorne" title="Effet Hawthorne">effet Hawthorne</a><sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite_crochet">[</span>65<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, où il décrit la situation dans laquelle les individus vont modifier leur comportement en raison du fait qu'ils ont conscience d'être observés car, être l'objet d'une attention spéciale influe significativement sur le comportement des individus au travail. Mayo devient ainsi le précurseur de cette école, centrée sur les relations entre les individus au sein des organisations. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_groupal_et_Lewin">Management groupal et Lewin</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Modifier la section : Management groupal et Lewin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=35" title="Modifier le code source de la section : Management groupal et Lewin"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Dynamique_de_groupe" title="Dynamique de groupe">Dynamique de groupe</a> et <a href="/wiki/Kurt_Lewin" title="Kurt Lewin">Kurt Lewin</a>.</div></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Moreno_Sociogram_1st_Grade.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Moreno_Sociogram_1st_Grade.png/170px-Moreno_Sociogram_1st_Grade.png" decoding="async" width="170" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Moreno_Sociogram_1st_Grade.png/255px-Moreno_Sociogram_1st_Grade.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Moreno_Sociogram_1st_Grade.png/340px-Moreno_Sociogram_1st_Grade.png 2x" data-file-width="568" data-file-height="568" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sociogramme" title="Sociogramme">Sociogramme</a> de <a href="/wiki/Jacob_Levy_Moreno" title="Jacob Levy Moreno">Jacob Levy Moreno</a>, exemple de représentation de la <a href="/wiki/Dynamique_de_groupe" title="Dynamique de groupe">dynamique de groupe</a>.</figcaption></figure> <p>Néanmoins ce mouvement connait une forte ampleur et inclut d'autres théoriciens comme <a href="/wiki/Kurt_Lewin" title="Kurt Lewin">Kurt Lewin</a>, un psychologue américain travaillant sur les groupes et leurs dynamiques, il est à l'origine de la <a href="/wiki/Dynamique_de_groupe" title="Dynamique de groupe">dynamique de groupe</a> vers les années 1940, un concept de la <a href="/wiki/Psychologie_sociale" title="Psychologie sociale">psychologie sociale</a> qui regroupe un ensemble de phénomènes, mécanismes et processus psychiques et sociologiques qui émergent et qui se développent à l'intérieur des groupes. Lewin met l'accent sur le fait que le groupe <span class="citation">«&#160;est plus que, ou plus exactement, différent de la somme de ses membres. Il a sa propre structure, et des relations propres avec d'autres groupes. L'essence du groupe n'est pas la similarité ni la dissimilarité de ses membres, mais leur interdépendance. Chaque groupe peut être caractérisé comme une <i>totalité dynamique</i>&#160;; cela signifie qu'un changement dans l'état d'une de ses parties change l'état de n'importe quelle autre sous-partie&#160;»</span><sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite_crochet">[</span>66<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_physiologique_et_Maslow">Management physiologique et Maslow</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Modifier la section : Management physiologique et Maslow" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=36" title="Modifier le code source de la section : Management physiologique et Maslow"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Pyramide_des_besoins" title="Pyramide des besoins">Pyramide des besoins</a> et <a href="/wiki/Abraham_Maslow" title="Abraham Maslow">Abraham Maslow</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg/220px-Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg.png" decoding="async" width="220" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg/330px-Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg/440px-Pyramide_des_besoins_de_Maslow.svg.png 2x" data-file-width="1862" data-file-height="1126" /></a><figcaption><a href="/wiki/Pyramide_des_besoins" title="Pyramide des besoins">Pyramide des besoins</a> de <a href="/wiki/Abraham_Maslow" title="Abraham Maslow">Abraham Maslow</a>.</figcaption></figure> <p>Le psychologue américain <a href="/wiki/Abraham_Maslow" title="Abraham Maslow">Abraham Maslow</a> travaille quant à lui sur les besoins afin de mieux étudier la motivation des individus au travail<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite_crochet">[</span>67<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, avec la <a href="/wiki/Pyramide_des_besoins" title="Pyramide des besoins">pyramide des besoins</a> dans les années 1940 qui représente et décrit les différents besoins humains, en allant des <a href="/wiki/Besoin_primaire" title="Besoin primaire">besoins physiologiques</a> comme boire ou manger, aux besoins de sécurité comme celui d'avoir un environnement stable, aux besoins d'appartenance et d'amour comme le fait d'avoir de l'affection de la part d'autrui, aux besoins d'estime avec le respect et la confiance des autres, et enfin à l'<a href="/wiki/Accomplissement_personnel" title="Accomplissement personnel">accomplissement personnel</a> que l'on retrouve sous la forme de <a href="/wiki/D%C3%A9veloppement_personnel" title="Développement personnel">développement personnel</a> en management et qui est relatif à l'auto-actualisation notamment avec la pratique de la créativité. Cette hiérarchie des besoins a été par la suite représentée sous forme de pyramide (on parle ainsi de <i>pyramide de Maslow</i> ou de <a href="/wiki/Pyramide_des_besoins" title="Pyramide des besoins">pyramide des besoins</a>), mais cette représentation donne une vision trop simpliste, voire erronée, du modèle de Maslow&#160;: la pyramide est fermée (ce qui implique une possibilité de satisfaction de tous les besoins), les besoins semblent de moins en moins importants (alors que les besoins physiologiques sont les plus aisément assouvis), le passage d'un besoin au suivant est trop brusque, et un seul besoin peut être motivant à la fois. Pour autant, cette représentation pyramidale a été largement utilisée en entreprise, car elle suggère qu'il suffirait d'identifier la catégorie de besoin ressenti par un salarié pour susciter mécaniquement sa motivation. La réalité (et le modèle de Maslow lui-même) sont évidemment plus complexes. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_motivationnel_et_McGregor">Management motivationnel et McGregor</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=37" title="Modifier la section : Management motivationnel et McGregor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=37" title="Modifier le code source de la section : Management motivationnel et McGregor"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_X_et_th%C3%A9orie_Y" title="Théorie X et théorie Y">Théorie X et théorie Y</a> et <a href="/wiki/Douglas_McGregor" title="Douglas McGregor">Douglas McGregor</a>.</div></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:McgregorXY-languages_(cropped).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg/150px-McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg/225px-McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg/300px-McgregorXY-languages_%28cropped%29.svg.png 2x" data-file-width="510" data-file-height="400" /></a><figcaption>Illustration <a href="/wiki/Mn%C3%A9motechnique" title="Mnémotechnique">mnémotechnique</a> de la <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_X_et_th%C3%A9orie_Y" title="Théorie X et théorie Y">théorie X et théorie Y</a>.</figcaption></figure> <p>Enfin, le psychologue américain <a href="/wiki/Douglas_McGregor" title="Douglas McGregor">Douglas McGregor</a> s'intéresse lui à la motivation au travail avec sa <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_X_et_th%C3%A9orie_Y" title="Théorie X et théorie Y">théorie X et théorie Y</a> dans les années 1960 où il décrit les différents comportements des individus au travail et leurs conséquences. Il met en valeur que dans le premier cas (la théorie X), l'humain n'aime pas travailler et dans le deuxième cas (la théorie Y), l'inverse. Il explique donc que le premier crée un cercle vicieux qui entraine la mise en place d'un style de management assez autoritaire, mal supporté par les employés, et le deuxième un cercle vertueux qui permet un management participatif. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_satisfactionnel_et_Herzberg">Management satisfactionnel et Herzberg</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=38" title="Modifier la section : Management satisfactionnel et Herzberg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=38" title="Modifier le code source de la section : Management satisfactionnel et Herzberg"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_deux_facteurs" title="Théorie des deux facteurs">Théorie des deux facteurs</a> et <a href="/wiki/Frederick_Herzberg" title="Frederick Herzberg">Frederick Herzberg</a>.</div></div> <p>De son côté, le psychologue américain <a href="/wiki/Frederick_Herzberg" title="Frederick Herzberg">Frederick Herzberg</a> développe la <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_deux_facteurs" title="Théorie des deux facteurs">théorie des deux facteurs</a> dans les années 1950, qui présente les deux ensembles de facteurs qui contribuent à la <a href="/wiki/Satisfaction_au_travail" title="Satisfaction au travail">satisfaction au travail</a>. Il en distingue deux types, le premier qui sont les facteurs d'ambiance relatifs à l'hygiène comme les conditions de travail et le salaire, et le deuxième qui sont les facteurs valorisants relatifs à la motivation au travail comme avec l'intérêt de la tâche et la considération. Certaines critiques ressortent à ce sujet, en mettant l'accent sur l'indépendance de ces deux facteurs<sup id="cite_ref-king_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-king-79"><span class="cite_crochet">[</span>68<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ces deux séries de facteurs seront rebaptisés par la suite <i>motivation intrinsèque</i> et <i>motivation extrinsèque</i> et étudiés par des psychologues comme Edward Deci<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite_crochet">[</span>69<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_sociologique"><span id=".C3.89cole_sociologique"></span>École sociologique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=39" title="Modifier la section : École sociologique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=39" title="Modifier le code source de la section : École sociologique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_comportemental,_March_et_Cyert"><span id="Management_comportemental.2C_March_et_Cyert"></span>Management comportemental, March et Cyert</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=40" title="Modifier la section : Management comportemental, March et Cyert" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=40" title="Modifier le code source de la section : Management comportemental, March et Cyert"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/James_March" title="James March">James March</a> et <a href="/wiki/Richard_Cyert" title="Richard Cyert">Richard Cyert</a>.</div></div> <p>L'école sociologique comprend le sociologue américain <a href="/wiki/James_March" title="James March">James March</a>, professeur à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Stanford" title="Université Stanford">Université Stanford</a>, qui publie en 1958 avec <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a> l'ouvrage <i>Les organisations</i><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite_crochet">[</span>70<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, qui définit une organisation comme «&#160;un ensemble d'individus ou de groupes d'individus en interaction, ayant un but collectif, mais dont les préférences, les informations, les intérêts et les connaissances peuvent diverger&#160;». March publie ensuite en 1963 avec <a href="/wiki/Richard_Cyert" title="Richard Cyert">Richard Cyert</a> une <i>théorie comportementale de la firme</i><sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite_crochet">[</span>71<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, qui décrit les limites de la rationalité des organisations&#160;: plutôt que de fonctionner de manière harmonieuse et coopérative, celles-ci sont composées de sous-ensembles qui cherchent le plus souvent à appliquer des routines préétablies et à évacuer les problèmes soulevés par leur hiérarchie. Elle réussissent cependant à fonctionner car elles disposent d'un excédent de ressources, appelé <i>slack</i>. Pour March, une organisation qui fonctionne bien présente une redondance de compétences ordinaires et les dirigeants ont essentiellement un rôle de représentation. Enfin, en 1972, avec Johan Olsen et Michael Cohen, March définit la <i>théorie de la poubelle</i><sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite_crochet">[</span>72<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui montre qu'au sein des organisations décrites comme des <i>anarchies organisées</i>, les décisions résultent de la rencontre fortuite entre quatre flux&#160;: des occasions de choix, des participants, des apporteurs de problèmes et des apporteurs de solutions toutes faites. Dans la continuité des travaux de <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a>, ce modèle s'oppose radicalement à la notion de rationalité absolue et postule au contraire que les décisions résultent le plus souvent du hasard. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_actoriel,_Crozier_et_Friedberg"><span id="Management_actoriel.2C_Crozier_et_Friedberg"></span>Management actoriel, Crozier et Friedberg</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=41" title="Modifier la section : Management actoriel, Crozier et Friedberg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=41" title="Modifier le code source de la section : Management actoriel, Crozier et Friedberg"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel Crozier</a> et <a href="/wiki/Erhard_Friedberg" title="Erhard Friedberg">Erhard Friedberg</a>.</div></div> <p>Il y a aussi le sociologue français <a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel Crozier</a> qui, dans son ouvrage <i>Le phénomène bureaucratique</i><sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite_crochet">[</span>73<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, publié en 1964, montre que la bureaucratie rationnelle décrite par <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> présente en réalité des dysfonctionnements, du fait des stratégies mises en place par les acteurs pour assurer leur pouvoir. Crozier poursuit cette démonstration dans l'ouvrage qu'il publie avec <a href="/wiki/Erhard_Friedberg" title="Erhard Friedberg">Erhard Friedberg</a> en 1977, <i>L'acteur et le système</i><sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite_crochet">[</span>74<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cet ouvrage présente la <a href="/wiki/Th%C3%A9orie_de_l%27acteur_strat%C3%A9gique" title="Théorie de l&#39;acteur stratégique">théorie de l'acteur stratégique</a>, selon laquelle les membres d'une organisation s'écartent significativement de leur rôle officiel afin de créer ou de préserver des zones d'incertitudes qui sont autant de marges de négociation dans les rapports de pouvoir. Un technicien peut ainsi chercher à dissimuler le mode d'emploi d'une machine pour être le seul à savoir la faire fonctionner. De même, l'application plus ou moins stricte des règles, tout comme le choix entre plusieurs règles applicables, permet aux acteurs de disposer d'un pouvoir qui n'est pas formellement prévu par l'organisation. Tout cela conduit à questionner la légitimité rationnelle de la bureaucratie. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_social_et_Dupuy">Management social et Dupuy</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=42" title="Modifier la section : Management social et Dupuy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=42" title="Modifier le code source de la section : Management social et Dupuy"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Dupuy_(sociologue)" title="François Dupuy (sociologue)">François Dupuy (sociologue)</a>.</div></div> <p>François Dupuy montre dans son ouvrage <i>Lost in management</i> (2011) que les entreprises sont, au début du <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, en passe de perdre le contrôle d’elles-mêmes quand le pouvoir se disperserait au niveau des intermédiaires et des exécutants. Poussés par la compétition, les dirigeants tentent alors de reprendre le contrôle par la mise en œuvre de «&#160;process&#160;» et de «&#160;reportings&#160;», produisant un résultat à l’inverse de l’effet escompté&#160;: plus les décisions se multiplient, moins le contrôle est grand. Il montre ainsi dans son enquête que dans de nombreuses entreprises, le problème est aujourd’hui de reconstruire une maîtrise minimale de la direction et de ses managers sur l’organisation et ses personnels<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite_crochet">[</span>75<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Dans la suite, <i>La Faillite de la pensée managériale</i> (2015), il s'emploie à démonter les mécanismes de l’appauvrissement de la pensée managériale et à en montrer l'étendue des conséquences pour les entreprises, en particulier à cause de l'ignorance persistante des acquis des sciences sociales<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite_crochet">[</span>76<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="École_de_la_contingence"><span id=".C3.89cole_de_la_contingence"></span>École de la contingence</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=43" title="Modifier la section : École de la contingence" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=43" title="Modifier le code source de la section : École de la contingence"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89cole_de_la_contingence" title="École de la contingence">École de la contingence</a>.</div></div> <p>Il existe aussi des mouvements sociologiques des organisations comme celui de la <a href="/wiki/%C3%89cole_de_la_contingence" title="École de la contingence">contingence</a> qui étudie la structure organisationnelle, et qui débute dans les années 1950 avec plusieurs travaux. </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="Management_technologique_et_Woodward">Management technologique et Woodward</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=44" title="Modifier la section : Management technologique et Woodward" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=44" title="Modifier le code source de la section : Management technologique et Woodward"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Joan_Woodward" title="Joan Woodward">Joan Woodward</a>.</div></div> <p>De 1953 à 1957, une sociologue britannique du nom de <a href="/wiki/Joan_Woodward" title="Joan Woodward">Joan Woodward</a> réalise une enquête de terrain pour analyser l'influence de la technologie sur la <a href="/wiki/Structure_organisationnelle" title="Structure organisationnelle">structure organisationnelle</a>. Elle rédige ensuite un ouvrage à ce sujet où elle classifie les technologies par types avec l'organisation unitaire, l'organisation de masse et l'organisation en process continu. Selon elle, toutes ces organisations ont des caractéristiques communes. </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="Management_environnemental,_Lawrence_et_Lorsch"><span id="Management_environnemental.2C_Lawrence_et_Lorsch"></span>Management environnemental, Lawrence et Lorsch</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=45" title="Modifier la section : Management environnemental, Lawrence et Lorsch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=45" title="Modifier le code source de la section : Management environnemental, Lawrence et Lorsch"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Paul_R._Lawrence" title="Paul R. Lawrence">Paul R. Lawrence</a> et <a href="/wiki/Jay_Lorsch" title="Jay Lorsch">Jay Lorsch</a>.</div></div> <p>En 1967, les sociologues américains <a href="/wiki/Paul_R._Lawrence" title="Paul R. Lawrence">Paul R. Lawrence</a> et <a href="/wiki/Jay_Lorsch" title="Jay Lorsch">Jay Lorsch</a> écrivent eux un livre sur l'organisation et l'environnement qui étudie la relation entre les caractéristiques de l'organisation et leur environnement tout en mettant en avant le fait que les performances économiques sont dues à l'adaptation en fonction de celui-ci. </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="Management_généraliste_et_Mintzberg"><span id="Management_g.C3.A9n.C3.A9raliste_et_Mintzberg"></span>Management généraliste et Mintzberg</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=46" title="Modifier la section : Management généraliste et Mintzberg" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=46" title="Modifier le code source de la section : Management généraliste et Mintzberg"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Henri_Mintzberg" class="mw-redirect" title="Henri Mintzberg">Henri Mintzberg</a>.</div></div> <p>Par la suite, le sociologue et ingénieur de formation canadien <a href="/wiki/Henri_Mintzberg" class="mw-redirect" title="Henri Mintzberg">Henri Mintzberg</a>, soutient sa thèse de doctorat en management à la <a href="/wiki/Sloan_School_of_Management" title="Sloan School of Management">Sloan School of Management</a> du <a href="/wiki/Massachusetts_Institute_of_Technology" title="Massachusetts Institute of Technology">Massachusetts Institute of Technology</a> en 1964. Dans son travail de thèse, il chronomètre le travail de managers et de dirigeants, afin de décrire la nature exacte de leurs tâches, marquées par le fractionnement, l'imprévu et la discontinuité. Devenu professeur à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_McGill" title="Université McGill">université McGill</a> de Montréal, il propose en 1979 dans son ouvrage <i>Structure et dynamique des organisations</i><sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite_crochet">[</span>77<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> une typologie des organisations élaborée à partir des mécanismes de coordination des tâches (voir la section <a href="#Organisation">Organisation</a>). Il s'intéresse ensuite au pouvoir dans les organisations, puis à la <a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">stratégie d'entreprise</a> et aux formations au management, ce qui l'amène à critiquer les programmes MBA des grandes universités américaines, notamment celui de la <a href="/wiki/Harvard_Business_School" title="Harvard Business School">Harvard Business School</a>. En 2014, il publie <i>Manager - L'essentiel</i><sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite_crochet">[</span>78<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, ouvrage dans lequel il reprend l'approche de sa thèse de doctorat pour observer au plus près les tâches d'une série de dirigeants. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Approche_systémique"><span id="Approche_syst.C3.A9mique"></span>Approche systémique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=47" title="Modifier la section : Approche systémique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=47" title="Modifier le code source de la section : Approche systémique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Syst%C3%A9mique" title="Systémique">Systémique</a>.</div></div> <p>La <a href="/wiki/Syst%C3%A9mique" title="Systémique">systémique</a> consiste à considérer tout phénomène comme un système global qui s'applique dans plusieurs disciplines, tout en privilégiant une approche macroscopique<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite_crochet">[</span>79<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Bien que le concept systémique soit assez récent, le management connait aussi des théories des organisations ayant une approche qui se veut systémique. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_économique_et_systémique"><span id=".C3.89cole_.C3.A9conomique_et_syst.C3.A9mique"></span>École économique et systémique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=48" title="Modifier la section : École économique et systémique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=48" title="Modifier le code source de la section : École économique et systémique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Rationalit%C3%A9_limit%C3%A9e" title="Rationalité limitée">Rationalité limitée</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a>.</div></div> <p>En 1947, dans son ouvrage <i>Administrative Behaviour</i><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Simon&#124;1947_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Simon|1947-91"><span class="cite_crochet">[</span>80<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, l'économiste et sociologue américain <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a> démontre que la <i>rationalité absolue</i> des individus, une des hypothèses clés des théories économiques classiques (qui postulent la capacité des acteurs économiques à déterminer des solutions optimales afin de maximiser leur utilité marginale) est un mythe. Il propose une vision plus réaliste, la <i>rationalité limitée</i>, qui résulte d'une série de biais cognitifs et qui se traduit par l'obtention de solutions satisfaisantes. </p><p>Pour ses travaux, Simon reçoit le <a href="/wiki/Prix_de_la_Banque_de_Su%C3%A8de_en_sciences_%C3%A9conomiques_en_m%C3%A9moire_d%27Alfred_Nobel" title="Prix de la Banque de Suède en sciences économiques en mémoire d&#39;Alfred Nobel">«&#160;prix Nobel&#160;» d'économie</a> en <a href="/wiki/1978" title="1978">1978</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="École_de_l'ingénierie_et_systémique"><span id=".C3.89cole_de_l.27ing.C3.A9nierie_et_syst.C3.A9mique"></span>École de l'ingénierie et systémique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=49" title="Modifier la section : École de l&#039;ingénierie et systémique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=49" title="Modifier le code source de la section : École de l&#039;ingénierie et systémique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Adoption_SFD_ANI_s.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Adoption_SFD_ANI_s.gif/170px-Adoption_SFD_ANI_s.gif" decoding="async" width="170" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Adoption_SFD_ANI_s.gif/256px-Adoption_SFD_ANI_s.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7c/Adoption_SFD_ANI_s.gif 2x" data-file-width="327" data-file-height="357" /></a><figcaption>Modélisation de la <a href="/wiki/Dynamique_des_syst%C3%A8mes" title="Dynamique des systèmes">dynamique des systèmes</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Dynamique_des_syst%C3%A8mes" title="Dynamique des systèmes">Dynamique des systèmes</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Jay_Wright_Forrester" title="Jay Wright Forrester">Jay Wright Forrester</a>.</div></div> <p>Dans le milieu des années 1950<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite_crochet">[</span>81<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, l'ingénieur, informaticien et <a href="/wiki/Syst%C3%A9mique" title="Systémique">théoricien des systèmes</a> américain <a href="/wiki/Jay_Wright_Forrester" title="Jay Wright Forrester">Jay Wright Forrester</a> fonde la <a href="/wiki/Dynamique_des_syst%C3%A8mes" title="Dynamique des systèmes">dynamique des systèmes</a>, un concept d'ingénierie qui est une approche pour la compréhension et l'analyse globale des problèmes complexes mathématiques par le biais d'une simulation résolvant des équations afin d'obtenir la valeur de chaque variable mathématique au cours du temps. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Discipline">Discipline</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=50" title="Modifier la section : Discipline" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=50" title="Modifier le code source de la section : Discipline"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Champs_de_gestion">Champs de gestion</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=51" title="Modifier la section : Champs de gestion" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=51" title="Modifier le code source de la section : Champs de gestion"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_d'entreprise,_de_projet_et_d'équipe"><span id="Gestion_d.27entreprise.2C_de_projet_et_d.27.C3.A9quipe"></span>Gestion d'entreprise, de projet et d'équipe</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=52" title="Modifier la section : Gestion d&#039;entreprise, de projet et d&#039;équipe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=52" title="Modifier le code source de la section : Gestion d&#039;entreprise, de projet et d&#039;équipe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_stratégique,_tactique_et_opérationnelle"><span id="Gestion_strat.C3.A9gique.2C_tactique_et_op.C3.A9rationnelle"></span>Gestion stratégique, tactique et opérationnelle</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=53" title="Modifier la section : Gestion stratégique, tactique et opérationnelle" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=53" title="Modifier le code source de la section : Gestion stratégique, tactique et opérationnelle"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_des_connaissances,_de_contenu_et_de_l'information"><span id="Gestion_des_connaissances.2C_de_contenu_et_de_l.27information"></span>Gestion des connaissances, de contenu et de l'information</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=54" title="Modifier la section : Gestion des connaissances, de contenu et de l&#039;information" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=54" title="Modifier le code source de la section : Gestion des connaissances, de contenu et de l&#039;information"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_de_crise_et_des_risques">Gestion de crise et des risques</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=55" title="Modifier la section : Gestion de crise et des risques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=55" title="Modifier le code source de la section : Gestion de crise et des risques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_du_design_et_de_l'image"><span id="Gestion_du_design_et_de_l.27image"></span>Gestion du design et de l'image</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=56" title="Modifier la section : Gestion du design et de l&#039;image" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=56" title="Modifier le code source de la section : Gestion du design et de l&#039;image"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_des_idées,_de_la_créativité_et_de_l'innovation"><span id="Gestion_des_id.C3.A9es.2C_de_la_cr.C3.A9ativit.C3.A9_et_de_l.27innovation"></span>Gestion des idées, de la créativité et de l'innovation</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=57" title="Modifier la section : Gestion des idées, de la créativité et de l&#039;innovation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=57" title="Modifier le code source de la section : Gestion des idées, de la créativité et de l&#039;innovation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_de_la_chaîne_logistique,_de_la_qualité_et_des_opérations"><span id="Gestion_de_la_cha.C3.AEne_logistique.2C_de_la_qualit.C3.A9_et_des_op.C3.A9rations"></span>Gestion de la chaîne logistique, de la qualité et des opérations</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=58" title="Modifier la section : Gestion de la chaîne logistique, de la qualité et des opérations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=58" title="Modifier le code source de la section : Gestion de la chaîne logistique, de la qualité et des opérations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_du_marketing_et_de_la_relation_client">Gestion du marketing et de la relation client</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=59" title="Modifier la section : Gestion du marketing et de la relation client" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=59" title="Modifier le code source de la section : Gestion du marketing et de la relation client"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_des_finances_et_des_ressources_humaines">Gestion des finances et des ressources humaines</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=60" title="Modifier la section : Gestion des finances et des ressources humaines" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=60" title="Modifier le code source de la section : Gestion des finances et des ressources humaines"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Finance_d%27entreprise" title="Finance d&#39;entreprise">Finance d'entreprise</a>.</div></div> <p>Dans le cadre de management, la <a href="/wiki/Fonctionnement_et_organisation_de_l%27entreprise#Direction_financière_-_Contrôle_de_gestion" title="Fonctionnement et organisation de l&#39;entreprise">gestion financière</a> est un domaine dont l'objet se caractérise au niveau stratégique par une recherche d'optimisation de la valeur de l'entreprise et donc particulièrement de l'intérêt des apporteurs de capitaux. La finance se caractérise par l'usage traditionnel d'analyses basées sur le <a href="/wiki/Risque" title="Risque">risque</a> et les <a href="/wiki/Flux_de_tr%C3%A9sorerie" title="Flux de trésorerie">flux de trésorerie</a> afin d'éviter certaines illusions financières et biais d'autres étalons de mesure. Dans le cas d'analyse financière des groupes, il sera nécessaire de réaliser des retraitements importants qui peuvent finir par alourdir considérablement le coût du contrôle des parties prenantes. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gestion_du_système_d'information"><span id="Gestion_du_syst.C3.A8me_d.27information"></span>Gestion du système d'information</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=61" title="Modifier la section : Gestion du système d&#039;information" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=61" title="Modifier le code source de la section : Gestion du système d&#039;information"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Management_du_syst%C3%A8me_d%27information" title="Management du système d&#39;information">Management du système d'information</a>.</div></div> <p>Un des objectifs du management est la gestion de l'<a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">organisation</a> de l'entreprise afin de générer des <a href="/wiki/Synergie" title="Synergie">synergies</a> par un certain <a href="/wiki/Alignement_strat%C3%A9gique" title="Alignement stratégique">alignement stratégique</a>. Pour atteindre cet objectif, il est nécessaire de réaliser la coordination des flux physiques et <a href="/wiki/Capital_immat%C3%A9riel" title="Capital immatériel">immatériels</a> qui traversent l'entreprise. Les flux physiques matériels sont normalement sous la responsabilité du service <a href="/wiki/Logistique" title="Logistique">logistique</a>. Le service des ressources humaines gère les flux de <a href="/wiki/Capital_humain" title="Capital humain">capital humain</a>. Les flux d'informations par nature immatériels sont sous la responsabilité de la direction des systèmes d'information (<a href="/wiki/Directeur_des_syst%C3%A8mes_d%27information" title="Directeur des systèmes d&#39;information">DSI</a>) qui gère le <a href="/wiki/Management_du_syst%C3%A8me_d%27information" title="Management du système d&#39;information">management du système d'information</a> de l'entreprise et assure l'<a href="/wiki/Urbanisation_(syst%C3%A8me_d%27information)" class="mw-redirect" title="Urbanisation (système d&#39;information)">urbanisation du système d'information</a>. En management du système d'information, la <a href="/wiki/Gestion_de_donn%C3%A9es" class="mw-redirect" title="Gestion de données">gestion de données</a> concerne aussi spécifiquement des <a href="/wiki/Ressources_num%C3%A9riques" class="mw-redirect" title="Ressources numériques">ressources numériques</a>. </p><p>Parmi les outils des services informatiques des grandes entreprises, les <a href="/wiki/Progiciel_de_gestion_int%C3%A9gr%C3%A9" title="Progiciel de gestion intégré">ERP</a> (Enterprise Resource Planning) ou PGI (<a href="/wiki/Progiciel_de_gestion_int%C3%A9gr%C3%A9" title="Progiciel de gestion intégré">Progiciel de gestion intégré</a>) permettent le management global d'une <a href="/wiki/Entreprise" title="Entreprise">entreprise</a>. En effet, ces outils offrent une couverture de management qui englobe l'ensemble des services d'une entreprise. Ils sont disponibles, aussi bien pour les très grandes entreprises que pour les PME/PMI du fait d'une augmentation de la standardisation des systèmes et donc une baisse sensible du prix d'achat et de maintenance. Il est également possible, en s'appuyant sur une <a href="/wiki/Architecture_orient%C3%A9e_services" title="Architecture orientée services">architecture orientée services</a> de faire communiquer de façon souple et réaliser un couplage des systèmes de PGI (dédiés à des PME/PMI ou à des filiales) et un ERP central couvrant l'ensemble de l'entreprise. L'intérêt de ces systèmes est d'abord une uniformisation par l'intégration et la dématérialisation des informations. En effet, l'objet de la création d'une <a href="/wiki/Base_de_donn%C3%A9es" title="Base de données">base de données</a> est surtout de créer une unicité de l'information en termes de format et parfois de centralisation des données (relativement au niveau de sécurité ou de qualité négocié entre les métiers et attendu par le système&#160;: il faut alors augmenter le niveau de redondance de l'information pour limiter le <a href="/wiki/Risque" title="Risque">risque</a> ou la baisse de <a href="/wiki/Qualit%C3%A9_de_service" title="Qualité de service">qualité de service</a>). Le système nécessite aussi de réussir la mutualisation des <a href="/wiki/Processus_d%27affaires" title="Processus d&#39;affaires">processus métiers</a> en exerçant l'<a href="/wiki/Interop%C3%A9rabilit%C3%A9" title="Interopérabilité">interopérabilité</a> attendue. Cependant, celle-ci a aussi un coût en termes de parc matériel (besoin de puissance de calcul, capacité de stockage des <a href="/wiki/Entrep%C3%B4t_de_donn%C3%A9es" title="Entrepôt de données">entrepôts de données</a>, âge moyen des serveurs) et de parc applicatif (nombre de systèmes techniques et complexité de l'interconnexion). Le choix d'un système d'information intégré est donc au cœur de la question de l'<a href="/wiki/Externalisation" title="Externalisation">externalisation</a>. Faut-il externaliser cette fonction du fait de son coût et du niveau d'expertise attendu&#160;? Le choix doit être relativisé avec le niveau de dépendance et de perte de confidentialité qu'implique l'externalisation du système d'information et la perte d'opportunité en termes d'augmentation de la valeur de l'entreprise. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sciences_de_gestion">Sciences de gestion</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=62" title="Modifier la section : Sciences de gestion" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=62" title="Modifier le code source de la section : Sciences de gestion"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Comptabilité"><span id="Comptabilit.C3.A9"></span>Comptabilité</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=63" title="Modifier la section : Comptabilité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=63" title="Modifier le code source de la section : Comptabilité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Comptabilit%C3%A9" title="Comptabilité">Comptabilité</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Finance">Finance</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=64" title="Modifier la section : Finance" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=64" title="Modifier le code source de la section : Finance"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Finance" title="Finance">Finance</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Logistique">Logistique</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=65" title="Modifier la section : Logistique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=65" title="Modifier le code source de la section : Logistique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Logistique" title="Logistique">Logistique</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Marketing">Marketing</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=66" title="Modifier la section : Marketing" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=66" title="Modifier le code source de la section : Marketing"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Marketing" title="Marketing">Marketing</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Stratégie"><span id="Strat.C3.A9gie"></span>Stratégie</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=67" title="Modifier la section : Stratégie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=67" title="Modifier le code source de la section : Stratégie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">Stratégie d'entreprise</a>.</div></div> <p>La <a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">stratégie organisationnelle</a> est le choix d'orientation à long terme de l'entreprise et des options qui lui permettent de s'insérer dans son environnement. En d'autres termes, la stratégie consiste, pour l'entreprise, a fixer des objectifs lointains et des moyens permettant de les atteindre. Elle constitue donc l'art de diriger l'organisation et les hommes de l'entreprise d'un point de vue long terme et extérieur. Définir une stratégie consiste à déterminer les buts et objectifs qui seront poursuivis, à choisir les actions à mettre en œuvre ainsi que les ressources à mobiliser. La prise de décision est précédée par une phase de diagnostic et suivie par une phase de mise en œuvre. La stratégie peut être envisagée selon deux niveaux&#160;: la formulation stratégique et le management stratégique. La formulation stratégique a pour objet de structurer la démarche de réflexion des dirigeants pour arriver à des choix stratégiques. Le management concerne les conditions de mise en œuvre de ces choix et l'organisation des actions collectives qui permettront d'obtenir la performance attendue. </p><p>Les problèmes doivent être résolus «&#160;durablement&#160;», c'est-à-dire positionner l'entreprise dans des conditions où une performance accrue a plus de chance d'apparaître. D'où l'importance de la stratégie qui peut assurer la capacité d'anticipation de l'entreprise. Dans la pratique, la stratégie donne généralement lieu à la <a href="/wiki/Planification" title="Planification">planification</a> d'actions pour atteindre des objectifs précis sur une période donnée. Tous les outils de la gestion courante vont permettre au gestionnaire d'atteindre les objectifs définis dans le cadre de la vision stratégique de l'entreprise. Chaque petite décision prise sur le plan financier, économique, marketing, de la clientèle et autres, fait partie d'un ensemble plus large que l'on nommera management opérationnel. Le management devra rester conscient des limites du pouvoir prédictif de la stratégie relative à toute prise de décision (auto-réalisation de la stratégie, difficultés à faire accepter le <a href="/wiki/Conduite_du_changement" title="Conduite du changement">changement</a>,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr>) et de son coût. </p><p>La Direction de la Stratégie statue sur les offres à long terme et donc les activités de l'entreprise qui généreront la satisfaction du client, avec la meilleure marge, le meilleur potentiel, et le minimum de risques. La Direction de la Stratégie participe aux décisions de politique industrielle à l'échelle d'un pays, d'une région,&#160;<abbr class="abbr" title="et cetera">etc.</abbr> La Direction de la Stratégie connaît les organismes de recherche et la politique étatique à l’égard de ces organismes et leur orientation en termes de recherche. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Système_d'information"><span id="Syst.C3.A8me_d.27information"></span>Système d'information</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=68" title="Modifier la section : Système d&#039;information" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=68" title="Modifier le code source de la section : Système d&#039;information"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Syst%C3%A8me_d%27information" title="Système d&#39;information">Système d'information</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Théorie_des_organisations"><span id="Th.C3.A9orie_des_organisations"></span>Théorie des organisations</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=69" title="Modifier la section : Théorie des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=69" title="Modifier le code source de la section : Théorie des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Culture_des_organisations">Culture des organisations</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=70" title="Modifier la section : Culture des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=70" title="Modifier le code source de la section : Culture des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Culture_d%27entreprise" title="Culture d&#39;entreprise">Culture d'entreprise</a>.</div></div> <p>La <a href="/wiki/Culture_d%27entreprise" title="Culture d&#39;entreprise">culture</a> qui est l'ensemble des apparences et façons de réagir —&#160;qui sont autrement dit le <a href="/wiki/Comportement_organisationnel" title="Comportement organisationnel">comportement</a>&#160;— destinés à caractériser l'organisation<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite_crochet">[</span>O 6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Économie_des_organisations"><span id=".C3.89conomie_des_organisations"></span>Économie des organisations</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=71" title="Modifier la section : Économie des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=71" title="Modifier le code source de la section : Économie des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89conomie_des_organisations" title="Économie des organisations">Économie des organisations</a>.</div></div> <p>L'<a href="/wiki/%C3%89conomie_des_organisations" title="Économie des organisations">économie des organisations</a> s'intéresse aux dynamiques <a href="/wiki/Produit_(%C3%A9conomie)" title="Produit (économie)">productives</a> dans l'organisation. Elle s'efforce de relier celles-ci avec l'économie générale. La <a href="/wiki/Micro%C3%A9conomie" title="Microéconomie">microéconomie</a> part d'une analyse des marchés voire d'<a href="/wiki/%C3%89tudes_de_march%C3%A9" class="mw-redirect" title="Études de marché">études de marché</a> dont elle déduit des <a href="/wiki/Application_(math%C3%A9matiques)" title="Application (mathématiques)">fonctions mathématiques</a>. Elle cherche à préciser les conditions d'équilibre de <a href="/wiki/L%27offre_et_la_demande" class="mw-redirect" title="L&#39;offre et la demande">l'offre et la demande</a> sur le marché par l'outil mathématique en prenant en compte au maximum la rationalité limitée des acteurs dans les situations de <a href="/wiki/March%C3%A9_(%C3%A9conomie)" title="Marché (économie)">marché</a>. Elle se situe principalement en dehors de l'entreprise qui n'est qu'un acteur du marché. Comme a pu le souligner <a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry Mintzberg</a><sup id="cite_ref-harvsp&#124;Mintzberg&#124;2004_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Mintzberg|2004-94"><span class="cite_crochet">[</span>82<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, plus les situations deviennent réelles et plus le travail mathématique doit devenir intense, long et coûteux. Ce qui est l'inverse de l'intention du management. Celui-ci se situe dans l'entreprise qu'il s'agit de gérer de façon optimale, même si <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a> a montré que cette recherche d'optimisation s'inscrit dans une rationalité limitée<sup id="cite_ref-harvsp&#124;Simon&#124;1947_91-1" class="reference"><a href="#cite_note-harvsp|Simon|1947-91"><span class="cite_crochet">[</span>80<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il reste que la microéconomie peut rester un outil pour les très grosses entreprises et surtout pour l'État cherchant à faire des études ponctuelles à partir d'études de marché, permettant ensuite d'élaborer certaines fonctions explicatives des évolutions des prix et des quantités produites et échangées. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Gouvernance_des_organisations">Gouvernance des organisations</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=72" title="Modifier la section : Gouvernance des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=72" title="Modifier le code source de la section : Gouvernance des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Gouvernance_d%27entreprise" class="mw-redirect" title="Gouvernance d&#39;entreprise">Gouvernance d'entreprise</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png/220px-Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png" decoding="async" width="220" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png/330px-Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png/440px-Exemple_de_Syst%C3%A8me_Gouvernance_par_les_documents.png 2x" data-file-width="1435" data-file-height="731" /></a><figcaption>Exemple de système de gouvernance par documents.</figcaption></figure> <p>Le management étudie les objets de l'organisation tels que la <a href="/wiki/Gouvernance_d%27entreprise" class="mw-redirect" title="Gouvernance d&#39;entreprise">gouvernance</a> qui est l'ensemble des processus, réglementations, lois et institutions destinés à cadrer l'organisation<sup id="cite_ref-ideas.repec.org_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-ideas.repec.org-95"><span class="cite_crochet">[</span>O 7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. C'est un ensemble de mécanismes qui contribuent à aligner la réalité du fonctionnement d'une organisation sur les objectifs qui lui sont assignés. Les attentes des <a href="/wiki/Parties_prenantes" class="mw-redirect" title="Parties prenantes">parties prenantes</a> et les conflits sur les objectifs à assigner à l'organisation peuvent se manifester en dehors des structures classiques de gouvernance (<a href="/wiki/Assembl%C3%A9e_g%C3%A9n%C3%A9rale" title="Assemblée générale">assemblée générale</a>, <a href="/wiki/Conseil_d%27administration" title="Conseil d&#39;administration">conseil d'administration</a> et direction générale). C'est en ce sens que la construction par le management des structures de gouvernance est particulièrement complexe. Le management fait appel à l'<a href="/wiki/Audit_interne" title="Audit interne">audit interne</a> et au <a href="/wiki/Contr%C3%B4le_de_gestion" title="Contrôle de gestion">contrôle de gestion</a> pour collecter, traiter, remonter et valider l'information de gestion. Ces informations, essentielles au pilotage de l'<a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">organisation</a>, contribuent aussi à la réduction de l'<a href="/wiki/Asym%C3%A9trie_d%27information" title="Asymétrie d&#39;information">asymétrie d'information</a> entre les parties prenantes. Par cette réduction, il est donc possible d'envisager une diminution des conflits et des rapports de force au sein de l'entreprise source parfois d'inefficacité. C'est en reliant les <a href="/wiki/Processus_d%27affaires" title="Processus d&#39;affaires">processus</a> aux différentes parties prenantes que l'entreprise peut assurer sa <a href="/wiki/Coh%C3%A9sion_sociale" title="Cohésion sociale">cohésion</a> et sa cohérence. Le modèle du <a href="/wiki/Tableau_de_bord_prospectif" title="Tableau de bord prospectif">tableau de bord prospectif</a> (<i>balanced scorecard</i>) constitue un exemple d'approche formalisée pour intégrer et gérer simultanément les différentes facettes d'un processus. L'entreprise a une responsabilité par les décisions qu'elle prend et les actions qu'elle met en œuvre. Mais cette responsabilité doit aussi se rendre visible par l'information que l'entreprise transmet aux diverses parties prenantes. Comme toute responsabilité, celle-ci repose sur la prise en compte de l'<a href="/wiki/%C3%89thique" title="Éthique">éthique</a> dans les relations avec les autres. En effet, le comportement des managers ont des répercussions directes sur leurs subordonnés, et ainsi, sur les résultats de l'entreprise. C'est ainsi que, depuis le début du vingtième siècle, le management analyse les répercussions qui découlent des types de leadership. Pour développer ce type de gestion, le <a href="/wiki/Management_%C3%A9quitable" title="Management équitable">Management équitable</a> recouvre un certain nombre de pratiques de management fondées sur le principe d’un juste équilibre entre la performance économique et opérationnelle de l’entreprise et l’épanouissement personnel au travail. Il place la personne humaine au cœur des préoccupations de l’entreprise en proposant un traitement équitable, respectueux des droits de chacun et porteur de bien-être social. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Ingénierie_des_systèmes"><span id="Ing.C3.A9nierie_des_syst.C3.A8mes"></span>Ingénierie des systèmes</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=73" title="Modifier la section : Ingénierie des systèmes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=73" title="Modifier le code source de la section : Ingénierie des systèmes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Ing%C3%A9nierie_des_syst%C3%A8mes" title="Ingénierie des systèmes">Ingénierie des systèmes</a>.</div></div> <p>L'<a href="/wiki/Ing%C3%A9nierie_des_syst%C3%A8mes" title="Ingénierie des systèmes">ingénierie des organisations</a> s'intéresse aux dynamiques complexes des systèmes. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Psychologie_et_comportement_des_organisations">Psychologie et comportement des organisations</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=74" title="Modifier la section : Psychologie et comportement des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=74" title="Modifier le code source de la section : Psychologie et comportement des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/Psychologie_des_organisations" class="mw-redirect" title="Psychologie des organisations">Psychologie des organisations</a> et <a href="/wiki/Comportement_organisationnel" title="Comportement organisationnel">comportement organisationnel</a>.</div></div> <p>La <a href="/wiki/Psychologie_du_travail_et_des_organisations" title="Psychologie du travail et des organisations">psychologie des organisations</a> est un des champs de la psychologie et de l'organisation qui s'intéresse aux comportements des individus dans leur milieu de travail et aux phénomènes de groupe. </p><p>De manière générale, les recherches en management les plus proches de la psychologie sont rassemblées sous la dénomination <a href="/wiki/Comportement_organisationnel" title="Comportement organisationnel">comportement organisationnel</a> et se consacrent notamment à la motivation et à l'autorité<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite_crochet">[</span>83<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Sociologie_des_organisations">Sociologie des organisations</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=75" title="Modifier la section : Sociologie des organisations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=75" title="Modifier le code source de la section : Sociologie des organisations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Sociologie_des_organisations" title="Sociologie des organisations">Sociologie des organisations</a>.</div></div> <p>La <a href="/wiki/Sociologie_des_organisations" title="Sociologie des organisations">sociologie des organisations</a> qui est un des champs de la sociologie et de l'organisation, s'intéresse aux comportements des acteurs lors d'activités collectives et aux rapports de force comme le <a href="/wiki/Pouvoir_(philosophie)" title="Pouvoir (philosophie)">pouvoir</a> au sein des organisations, notamment étudié par des sociologues comme <a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> et <a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel Crozier</a>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Structure_organisationnelle">Structure organisationnelle</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=76" title="Modifier la section : Structure organisationnelle" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=76" title="Modifier le code source de la section : Structure organisationnelle"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Structure_organisationnelle" title="Structure organisationnelle">Structure organisationnelle</a>.</div></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Matrix_organisation_scheme_FR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Matrix_organisation_scheme_FR.svg/180px-Matrix_organisation_scheme_FR.svg.png" decoding="async" width="180" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Matrix_organisation_scheme_FR.svg/270px-Matrix_organisation_scheme_FR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Matrix_organisation_scheme_FR.svg/360px-Matrix_organisation_scheme_FR.svg.png 2x" data-file-width="910" data-file-height="580" /></a><figcaption>Exemple d'organigramme de structure matricielle.</figcaption></figure> <p>La <a href="/wiki/Structure_organisationnelle" title="Structure organisationnelle">structure organisationnelle</a> est un des objets de l'organisation et correspond à la somme des moyens<sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite_crochet">[</span>O 8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, dispositifs<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite_crochet">[</span>O 9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, fonctions et relations<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite_crochet">[</span>O 10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> destinés à répartir l'organisation<sup id="cite_ref-Stephen_Robbins_2014,_p._24_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stephen_Robbins_2014,_p._24-100"><span class="cite_crochet">[</span>O 11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il existe plusieurs types de structure, la <a href="/wiki/Structure_hi%C3%A9rarchique" class="mw-redirect" title="Structure hiérarchique">structure hiérarchique</a> qui répartie les individus par responsables, la structure fonctionnelle qui répartie les individus par fonctions, la structure divisionnelle qui répartie les individus par produits ou régions, la <a href="/wiki/Structure_matricielle" class="mw-redirect" title="Structure matricielle">structure matricielle</a> qui combine celle hiérarchique et par projets et la <a href="/wiki/Structure_hi%C3%A9rarchico-fonctionnelle" class="mw-redirect" title="Structure hiérarchico-fonctionnelle">structure hiérarchico-fonctionnelle</a> qui combine celle hiérarchique et fonctionnelle. L'<a href="/wiki/Organigramme_(organisation)" title="Organigramme (organisation)">organigramme</a> permet la représentation de la structure organisationnelle. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Organisation_du_travail">Organisation du travail</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=77" title="Modifier la section : Organisation du travail" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=77" title="Modifier le code source de la section : Organisation du travail"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Organisation_du_travail" title="Organisation du travail">Organisation du travail</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Styles_de_management">Styles de management</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=78" title="Modifier la section : Styles de management" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=78" title="Modifier le code source de la section : Styles de management"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Styles_de_management" title="Styles de management">Styles de management</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_collaboratif">Management collaboratif</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=79" title="Modifier la section : Management collaboratif" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=79" title="Modifier le code source de la section : Management collaboratif"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il s'agit d'un nouveau mode de management émergent de plus en plus adopté dans les entreprises, notamment celles élaborées sur le modèle des <i>start up</i>, qui casse les codes et l'organisation hiérarchique pyramidale en partant du principe que les avis, points de vue et connaissances de l'ensemble des membres d'une équipe sont intéressants. Ce type de management place le salarié au centre de l'entreprise pour aller vers une démarche de complémentarité et de gain d'efficacité. Il est aussi appelé management consensuel. Il permet notamment de travailler sur la cohésion d'équipe et donc sur une optimisation des résultats et de l'efficacité. </p><p>Cette nouvelle méthode de management horizontal, issue des start-ups spécialisées dans la haute technologie de la <a href="/wiki/Silicon_Valley" title="Silicon Valley">Silicon Valley</a>, et qui transforme complètement les méthodes de management traditionnelles<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite_crochet">[</span>84<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, commence à être adoptée par de plus en plus de grands groupes, comme <a href="/wiki/Spotify" title="Spotify">Spotify</a><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite_crochet">[</span>85<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Elle se caractérise souvent par un fonctionnement en <a href="/wiki/M%C3%A9thode_agile" title="Méthode agile">méthodes agiles</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_constitutionnel">Management constitutionnel</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=80" title="Modifier la section : Management constitutionnel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=80" title="Modifier le code source de la section : Management constitutionnel"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Anthony J. Evans établit un parallèle entre le fonctionnement des états et celui des entreprises. Elle note que si les moments où la structure de pouvoir d'un état réfléchit et fonde sa constitution sont relativement rares, il n'en est pas de même des entreprises. Elle considère que trois ordres de prises de décision sont à considérer&#160;: les décisions opérationnelles, les décisions institutionnelles et les décisions constitutionnelles. Les décisions constitutionnelles sont celles qui précisent comment les décisions seront prises. Elles sont donc le socle des deux autres<sup id="cite_ref-:0_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-103"><span class="cite_crochet">[</span>86<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Dans une démarche anthropologique, elle s'intéresse aux moments constitutionnels de la vie des entreprises, i.e. aux moments où l'entreprise fige ou remet en cause la façon dont les décisions seront prises en son sein. <span class="citation">«&#160;La constitution est donc le dispositif autour duquel les membres d'une organisation se coordonnent, et au sein duquel les entrepreneurs peuvent diriger l'entreprise. Elle fixe les contraintes dans lesquelles ils autorisent volontairement la gestion de leurs ressources. Mais, surtout, elle va au-delà de l'explication des règles qui régissent leur fonctionnement, pour étudier les règles de changement des règles.&#160;»</span><sup id="cite_ref-:0_103-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-103"><span class="cite_crochet">[</span>86<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> </p><p>Les sociétés <a href="/wiki/Gore-Tex" title="Gore-Tex">Gore-tex</a> et <a href="/wiki/Morningstar" title="Morningstar">Morningstar</a><sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite_crochet">[</span>87<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> sont réputées avoir un management de ce type. Dans le cas de cette dernière, son management s'appuie sur des principes clés et des conditions, le tout formalisé dans un document partagé à l'ensemble des collaborateurs. </p><p><a href="/wiki/Bernard_Marie_Chiquet" title="Bernard Marie Chiquet">Bernard Marie Chiquet</a> définit un management constitutionnel formalisé&#160;: <span class="citation">«&#160;Le management constitutionnel n’est rien d’autre qu’un système managérial dans lequel ceux qui en ont le pouvoir, le plus souvent les dirigeants, adoptent une constitution pour l’organisation, laquelle régit la façon d’exercer le pouvoir à travers des règles et des processus qui s’appliquent à tous, y compris à eux-mêmes. Ce système permet de passer d’un pouvoir hiérarchique à un pouvoir constitutionnel qui fait loi, c’est-à-dire encadré et distribué selon les règles de droit définies dans la constitution choisie. Chacun devient détenteur de certains pouvoirs selon ses rôles, qui sont encadrés et limités par des politiques qui engagent chacun&#160;»</span><sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite_crochet">[</span>88<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_cellulaire">Management cellulaire</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=81" title="Modifier la section : Management cellulaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=81" title="Modifier le code source de la section : Management cellulaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Il s'agit d'une manière de gérer une entreprise sans hiérarchie. C'est un management sans managers à proprement parler. Tous les employés sont sur un pied d'égalité. Les recrutements se font de manière collaborative et une personne choisie par l'équipe est nommée en qualité de référent<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite_crochet">[</span>89<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Ce nouveau management permettrait notamment aux différents employés de gagner en responsabilisation et prise d'initiative. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Management_leadership">Management leadership</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=82" title="Modifier la section : Management leadership" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=82" title="Modifier le code source de la section : Management leadership"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/%C3%A9nantios%C3%A9mie" class="extiw" title="wikt:énantiosémie">énantiosémie</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <p>Les termes «&#160;management&#160;» et «&#160;leadership&#160;» entretiennent une relation d'<a href="/wiki/%C3%89nantios%C3%A9mie" title="Énantiosémie">énantiosémie</a>, c'est-à-dire une catégorie linguistique assez singulière de mots qui sont, suivant le contexte, soit synonymes, soit antonymes. </p><p>Dans les expressions&#160;: «&#160;<a href="/wiki/Styles_de_management" title="Styles de management">Styles de management</a>&#160;»,&#160;» styles de leadership&#160;», «&#160;styles de commandement&#160;» etc., ils sont synonymes. </p><p>Employés «&#160;absolument&#160;», c'est-à-dire seuls, ou employés sous la forme «&#160;manager&#160;» et «&#160;leader&#160;», ce sont des antonymes que pratiquement tous les auteurs (<a href="/wiki/Warren_Bennis" title="Warren Bennis">Warren Bennis</a>, <a href="/wiki/Kenneth_Blanchard" title="Kenneth Blanchard">Kenneth Blanchard</a>, Craig Hickman<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite_crochet">[</span>90<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, etc.) opposent de façon dichotomique. </p><p>La cause profonde de cette énantiosémie est que le concept de leadership est double, c'est tout à la fois une relation de pouvoir et une relation de confiance&#160;; et que, simultanément, le management est lui aussi un concept bidimensionnel, comportant deux dimensions, mises en évidence par <a href="/wiki/Rensis_Likert" title="Rensis Likert">Rensis Likert</a> et formalisées par <a href="/wiki/Robert_Blake_(Th%C3%A9oricien_du_management)" class="mw-redirect" title="Robert Blake (Théoricien du management)">Robert Blake</a> et Jane Mouton dans leur <a href="/wiki/Grille_manag%C3%A9riale_(Blake_et_Mouton)" title="Grille managériale (Blake et Mouton)">Grille managériale</a>, — en fait un <i>paradigme</i> — celles de intérêt pour les hommes — pour leur bonheur, c'est la face <a href="/wiki/Motivation" title="Motivation">motivation</a>, <a href="/wiki/Enthousiasme" title="Enthousiasme">enthousiasme</a> — et intérêt pour les résultats — pour l'efficacité et l'efficience, d'autre part. Les deux termes extrêmes&#160;: pouvoir et efficacité sont antonymes. Les deux termes moyens&#160;: confiance et bonheur (voir <a href="/wiki/Zappos" title="Zappos">Zappos</a>, par exemple) sont synonymes. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Management_comparé_au_leadership"><span id="Management_compar.C3.A9_au_leadership"></span>Management comparé au leadership</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=83" title="Modifier la section : Management comparé au leadership" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=83" title="Modifier le code source de la section : Management comparé au leadership"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/John_Kotter" title="John Kotter">John Kotter</a> compare ainsi le management au leadership<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite_crochet">[</span>91<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>&#160;: </p> <center> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th align="left">Activité</th> <th align="center">Management</th> <th align="center">Leadership </th></tr> <tr> <td align="left">1. Création d'un calendrier</td> <td align="center">Planification et budgétisation</td> <td align="center">Indique la direction </td></tr> <tr> <td align="left">2. Création d'un réseau humain</td> <td align="center">Organisation et recrutement</td> <td align="center">Coopération et coalition </td></tr> <tr> <td align="left">3. Exécution</td> <td align="center">Contrôle et résolution de problème</td> <td align="center">Motive et inspire </td></tr> <tr> <td align="left">4. Résultats</td> <td align="center">Production des résultats espérés</td> <td align="center">Produit du changement </td></tr></tbody></table> </center> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Managers_opposés_aux_leaders"><span id="Managers_oppos.C3.A9s_aux_leaders"></span>Managers opposés aux leaders</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=84" title="Modifier la section : Managers opposés aux leaders" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=84" title="Modifier le code source de la section : Managers opposés aux leaders"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>L'opposition entre managers et leaders est formalisée par Warren Bennis<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite_crochet">[</span>92<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <center> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th align="center">Le manager</th> <th align="center">Le leader </th></tr> <tr> <td align="center">Le manager administre</td> <td align="center">Le leader innove </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager est une copie</td> <td align="center">Le leader est un original </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager gère les affaires courantes</td> <td align="center">Le leader développe des innovations </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager se concentre sur les systèmes et les structures</td> <td align="center">Le leader se concentre sur les hommes </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager use du commandement</td> <td align="center">Le leader inspire la confiance </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager a une vue à court terme</td> <td align="center">Le leader a une perspective à long terme </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager demande comment et quand</td> <td align="center">Le leader demande quoi et pourquoi </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager garde un œil fixé sur les résultats</td> <td align="center">Le leader garde un œil fixé sur l'horizon </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager imite</td> <td align="center">Le leader crée </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager accepte le <i>statu quo</i></td> <td align="center">Le leader le défie </td></tr> <tr> <td align="center">Le manager est l'image classique du bon soldat</td> <td align="center">Le leader est lui-même </td></tr> <tr> <td align="center"><b>Le manager fait ce qu'il doit faire</b></td> <td align="center"><b>Le leader fait ce qu'il faut faire</b> </td></tr></tbody></table> </center> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Éducation"><span id=".C3.89ducation"></span>Éducation</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=85" title="Modifier la section : Éducation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=85" title="Modifier le code source de la section : Éducation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Management_et_associations">Management et associations</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=86" title="Modifier la section : Management et associations" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=86" title="Modifier le code source de la section : Management et associations"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Management_et_écoles"><span id="Management_et_.C3.A9coles"></span>Management et écoles</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=87" title="Modifier la section : Management et écoles" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=87" title="Modifier le code source de la section : Management et écoles"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89tudes_de_commerce" class="mw-redirect" title="Études de commerce">Études de commerce</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Écoles_de_management_en_France"><span id=".C3.89coles_de_management_en_France"></span>Écoles de management en France</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=88" title="Modifier la section : Écoles de management en France" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=88" title="Modifier le code source de la section : Écoles de management en France"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/%C3%89tudes_de_commerce_en_France" title="Études de commerce en France">Études de commerce en France</a>.</div></div> <p>On compte en France pas moins de <span class="nowrap">230 écoles</span> dites de commerce et de management. Ces écoles sont privées ou gérées par des <a href="/wiki/Chambre_de_commerce" title="Chambre de commerce">chambres du commerce et de l'industrie</a>. La plupart d'entre elles axent leurs formations sur la pratique. Elles offrent une ouverture sur l'international comme l'<a href="/wiki/ESCP_Europe" class="mw-redirect" title="ESCP Europe">ESCP Europe</a><sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite_crochet">[</span>93<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ou l'<a href="/wiki/Institut_sup%C3%A9rieur_du_commerce_de_Paris" title="Institut supérieur du commerce de Paris">ICS Paris</a> grâce à l'intégration d'étudiants étrangers ou de cursus hors des frontières. D'autres, comme <a href="/wiki/%C3%89cole_des_hautes_%C3%A9tudes_commerciales_de_Paris" class="mw-redirect" title="École des hautes études commerciales de Paris">HEC Paris</a> proposent des programmes de formations continues avec le système des <a href="/wiki/Formation_en_ligne_ouverte_%C3%A0_tous" class="mw-redirect" title="Formation en ligne ouverte à tous">MOOC</a>, alors que certaines d'entre elles misent tout sur l'entrepreneuriat pour dynamiser l'économie et accompagner les porteurs de projets dans la création de leur entreprise<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite_crochet">[</span>94<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les IAE ou <a href="/wiki/Institut_d%27Administration_des_Entreprises" class="mw-redirect" title="Institut d&#39;Administration des Entreprises">Instituts d'administration des entreprises</a>, désormais dénommés <a href="/wiki/Institut_d%27administration_des_entreprises" title="Institut d&#39;administration des entreprises">Écoles universitaires de management</a>, sont des structures de formation similaires, mais elles dépendent des <a href="/wiki/Universit%C3%A9_en_France" title="Université en France">universités</a>. 35 IAE existent en 2015, regroupés en un réseau d'échange de bonnes pratiques, et les plus anciens membres de ce réseau ont été fondés dans les années <a href="/wiki/1950" title="1950">1950</a>. La plupart a des actions à l'international, certains IAE comptant même plus d'étudiants à l'étranger que sur le territoire national. Enfin, en tant que composantes des universités, tous ont un volet recherche largement développé. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Management_et_diplômes"><span id="Management_et_dipl.C3.B4mes"></span>Management et diplômes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=89" title="Modifier la section : Management et diplômes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=89" title="Modifier le code source de la section : Management et diplômes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Diplômes_de_management_en_France"><span id="Dipl.C3.B4mes_de_management_en_France"></span>Diplômes de management en France</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=90" title="Modifier la section : Diplômes de management en France" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=90" title="Modifier le code source de la section : Diplômes de management en France"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Baccalaur%C3%A9at_sciences_et_technologies_du_management_et_de_la_gestion" title="Baccalauréat sciences et technologies du management et de la gestion">Baccalauréat sciences et technologies du management et de la gestion</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Société"><span id="Soci.C3.A9t.C3.A9"></span>Société</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=91" title="Modifier la section : Société" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=91" title="Modifier le code source de la section : Société"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Management_et_place_des_femmes">Management et place des femmes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=92" title="Modifier la section : Management et place des femmes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=92" title="Modifier le code source de la section : Management et place des femmes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Place_des_femmes_dans_le_management" title="Place des femmes dans le management">Place des femmes dans le management</a>.</div></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/Management" title="Spécial:EditPage/Management">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=93" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=93" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=94" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=94" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text">L'usage du mot «&#160;management&#160;» avec le sens de «&#160;personnel responsable d'une entreprise ou d'une organisation&#160;» n'est cependant pas reconnu en France par la DGLFLF<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et au Québec par le <i>Grand Dictionnaire Terminologique</i><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text">Cette traduction est extraite des <i>Nouvelles réalités</i><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cependant, le texte original de Drucker, publié en 1988 et repris dans <i>The Essential Drucker</i><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> est «&#160;<i>Management is about human beings. Its task is to make people capable of joint performance, to make their strengths effective and their weakness irrelevant.</i>&#160;».</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text">Dans un ouvrage plus récent Henry Mintzberg ajoute que «&#160;les managers font le sale boulot&#160;: ils règlent les problèmes difficiles et les connexions complexes. Voilà pourquoi la pratique du management est si floue et pourquoi des mots comme expérience, intuition, jugement et sagesse sont si souvent nécessaire pour la décrire. Rassemblez une bonne quantité d'artisanat, ajoutez la juste touche d'art, saupoudrez le tout de science et vous obtiendrez un résultat qui est avant tout une pratique. Et souvenez-vous&#160;: aucune méthode de management n'est supérieure à toutes les autres. Tout dépend de la situation<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text">Thietart ajoute dans le même ouvrage que «&#160;le gestionnaire d'organisation [...] doit mettre en œuvre des moyens techniques, financiers et humains pour accomplir sa tâche et réaliser les objectifs de [l'organisation]</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text">Dans le même ouvrage, page 18, Thévenet précise que le management est «&#160;l'art de l'exécution des stratégies et des politiques [Il s'agit] moins de faire exécuter que de savoir combiner l'exécution avec des phases de décision, d’analyse des situations et… de convivialité.&#160;»<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=95" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=95" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.culture.fr/franceterme/result?francetermeSearchTerme=management&amp;francetermeSearchDomaine=0&amp;francetermeSearchSubmit=rechercher&amp;action=search">DGLFLF</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gdt.oqlf.gouv.qc.ca/ficheOqlf.aspx?Id_Fiche=1299960">Grand Dictionnaire Terminologique</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/manage"><cite style="font-style:normal;" lang="en">Manage / Definition of Manage by Oxford Dictionary on Lexico.com also meaning of Manage</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Lexico Dictionaries / English</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2020-10-20" data-sort-value="2020-10-20">20 octobre 2020</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Mintzberg2014">Mintzberg 2014</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;11, 48</span> </li> <li id="cite_note-harvsp&#124;Thietart&#124;1980&#124;p=7-12"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-harvsp|Thietart|1980|p=7_12-0">a</a> et <a href="#cite_ref-harvsp|Thietart|1980|p=7_12-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Thietart1980">Thietart 1980</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;7</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text">Maurice Obadia, «&#160;Type de management et symbolique de la main&#160;», dans&#160;: Quelle économie voulons-nous&#160;? Pour en finir avec le toujours plus…(2003), Eyrolles, 2011, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">182-192</span>.</span> </li> <li id="cite_note-harvsp&#124;Drucker&#124;1954-14"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-harvsp|Drucker|1954_14-0">a</a> et <a href="#cite_ref-harvsp|Drucker|1954_14-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Drucker1954">Drucker 1954</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Commission_d’enrichissement_de_la_langue_française"><a href="/wiki/Commission_d%27enrichissement_de_la_langue_fran%C3%A7aise" title="Commission d&#39;enrichissement de la langue française">Commission d’enrichissement de la langue française</a>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.culture.fr/franceterme/terme/ECON935"><cite style="font-style:normal;">management</cite></a>&#160;», sur <span class="italique"><a href="/wiki/FranceTerme" title="FranceTerme">FranceTerme</a></span>, <a href="/wiki/Minist%C3%A8re_de_la_Culture_(France)" title="Ministère de la Culture (France)">ministère de la Culture</a> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-06-14" data-sort-value="2021-06-14">14 juin 2021</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnrtl.fr/definition/academie9/management"><cite style="font-style:normal;">«&#160;Management&#160;»</cite></a>, dans le <i><a href="/wiki/Dictionnaire_de_l%27Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Dictionnaire de l&#39;Académie française">Dictionnaire de l'Académie française</a></i>, sur <span class="italique"><a href="/wiki/Centre_national_de_ressources_textuelles_et_lexicales" title="Centre national de ressources textuelles et lexicales">Centre national de ressources textuelles et lexicales</a></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000673270">https://www.legifrance.gouv.fr/jorf/id/JORFTEXT000000673270</a></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://vitrinelinguistique.oqlf.gouv.qc.ca/resultats-de-recherche?tx_solr%5Bfilter%5D%5B1%5D=type_stringM%3Agdt&amp;tx_solr%5Bfilter%5D%5B2%5D=terme%3A1&amp;tx_solr%5Bq%5D=management"><cite style="font-style:normal;">management</cite></a>&#160;», <i><a href="/wiki/Grand_Dictionnaire_terminologique" title="Grand Dictionnaire terminologique">Grand Dictionnaire terminologique</a></i>, <a href="/wiki/Office_qu%C3%A9b%C3%A9cois_de_la_langue_fran%C3%A7aise" title="Office québécois de la langue française">Office québécois de la langue française</a> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-06-14" data-sort-value="2021-06-14">14 juin 2021</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text">Voir par exemple <span class="ouvrage" id="AubertGruèreJabesLaroche2010"><span class="ouvrage" id="Nicole_AubertJean-Pierre_GruèreJak_JabesHervé_Laroche2010">Nicole <span class="nom_auteur">Aubert</span>, Jean-Pierre <span class="nom_auteur">Gruère</span>, Jak <span class="nom_auteur">Jabes</span>, Hervé <span class="nom_auteur">Laroche</span> et Sandra <span class="nom_auteur">Enlart-Bellier</span>, <cite class="italique">Management (<abbr class="abbr" title="Neuvième">9<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <time>2010</time>, 656&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-057906-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-057906-9"><span class="nowrap">978-2-13-057906-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Management+%289e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.aulast=Aubert&amp;rft.aufirst=Nicole&amp;rft.au=Gru%C3%A8re%2C+Jean-Pierre&amp;rft.au=Jabes%2C+Jak&amp;rft.au=Laroche%2C+Herv%C3%A9&amp;rft.au=Enlart-Bellier%2C+Sandra&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=656&amp;rft.isbn=978-2-13-057906-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> ou <span class="ouvrage" id="GiraudSaulpicBonnierFourcade2008"><span class="ouvrage" id="Françoise_GiraudOlivier_SaulpicCarole_BonnierFrançois_Fourcade2008">Françoise <span class="nom_auteur">Giraud</span>, Olivier <span class="nom_auteur">Saulpic</span>, Carole <span class="nom_auteur">Bonnier</span> et François <span class="nom_auteur">Fourcade</span>, <cite class="italique">Contrôle de gestion et pilotage de la performance (<abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Gualino" title="Gualino">Gualino</a>, <time>2008</time>, 403&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-297-00360-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-297-00360-5"><span class="nowrap">978-2-297-00360-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Contr%C3%B4le+de+gestion+et+pilotage+de+la+performance+%283e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Gualino&amp;rft.aulast=Giraud&amp;rft.aufirst=Fran%C3%A7oise&amp;rft.au=Saulpic%2C+Olivier&amp;rft.au=Bonnier%2C+Carole&amp;rft.au=Fourcade%2C+Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=403&amp;rft.isbn=978-2-297-00360-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text">Fayol; Payot 1970, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;4.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="AubertGruèreJabesLaroche2010"><span class="ouvrage" id="Nicole_AubertJean-Pierre_GruèreJak_JabesHervé_Laroche2010">Nicole <span class="nom_auteur">Aubert</span>, Jean-Pierre <span class="nom_auteur">Gruère</span>, Jak <span class="nom_auteur">Jabes</span>, Hervé <span class="nom_auteur">Laroche</span> et Sandra <span class="nom_auteur">Enlart-Bellier</span>, <cite class="italique">Management (<abbr class="abbr" title="Neuvième">9<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <time>2010</time>, 656&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-057906-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-057906-9"><span class="nowrap">978-2-13-057906-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Management+%289e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.aulast=Aubert&amp;rft.aufirst=Nicole&amp;rft.au=Gru%C3%A8re%2C+Jean-Pierre&amp;rft.au=Jabes%2C+Jak&amp;rft.au=Laroche%2C+Herv%C3%A9&amp;rft.au=Enlart-Bellier%2C+Sandra&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=656&amp;rft.isbn=978-2-13-057906-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fayol1999">Fayol 1999</a>, partie 1, chapitre 2</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fayol1999">Fayol 1999</a>, chapitre 5</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="GiraudSaulpicBonnierFourcade2008"><span class="ouvrage" id="Françoise_GiraudOlivier_SaulpicCarole_BonnierFrançois_Fourcade2008">Françoise <span class="nom_auteur">Giraud</span>, Olivier <span class="nom_auteur">Saulpic</span>, Carole <span class="nom_auteur">Bonnier</span> et François <span class="nom_auteur">Fourcade</span>, <cite class="italique">Contrôle de gestion et pilotage de la performance (<abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Gualino" title="Gualino">Gualino</a>, <time>2008</time>, 403&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-297-00360-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-297-00360-5"><span class="nowrap">978-2-297-00360-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Contr%C3%B4le+de+gestion+et+pilotage+de+la+performance+%283e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Gualino&amp;rft.aulast=Giraud&amp;rft.aufirst=Fran%C3%A7oise&amp;rft.au=Saulpic%2C+Olivier&amp;rft.au=Bonnier%2C+Carole&amp;rft.au=Fourcade%2C+Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=403&amp;rft.isbn=978-2-297-00360-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Drucker1989"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker1989"><a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique">Les Nouvelles réalités&#160;: De l'État-providence à la société du savoir</cite>, InterEditions, <time>1989</time>, 319&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7296-0311-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7296-0311-3"><span class="nowrap">978-2-7296-0311-3</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;264<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+Nouvelles+r%C3%A9alit%C3%A9s&amp;rft.pub=InterEditions&amp;rft.stitle=De+l%27%C3%89tat-providence+%C3%A0+la+soci%C3%A9t%C3%A9+du+savoir&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=1989&amp;rft.pages=264&amp;rft.tpages=319&amp;rft.isbn=978-2-7296-0311-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Drucker2008"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker2008"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">The Essential Drucker</cite>, HarperBusiness, <time>2008</time>, 368&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-06-134501-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-06-134501-2"><span class="nowrap">978-0-06-134501-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KRkTX0YaJoMC&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Essential+Drucker&amp;rft.pub=HarperBusiness&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=368&amp;rft.isbn=978-0-06-134501-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Mintzberg2004">Mintzberg 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;10</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Mintzberg2014">Mintzberg 2014</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;21</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Lost in management</i>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">256-257</span>.</span> </li> <li id="cite_note-Dupuy_p203-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dupuy_p203_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text">François Dupuy, 2015, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;203</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="NewmanWarren1977"><span class="ouvrage" id="William_NewmanE.Kirby_Warren1977"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> William <span class="nom_auteur">Newman</span> et E.Kirby <span class="nom_auteur">Warren</span>, <cite class="italique" lang="en">The Process of Management&#160;: Concepts, Behavior and Practice (<abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, <a href="/wiki/Prentice_Hall" title="Prentice Hall">Prentice Hall</a>, <time>1977</time>, 670&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-13-723429-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-13-723429-5"><span class="nowrap">978-0-13-723429-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Process+of+Management+%3A+Concepts%2C+Behavior+and+Practice+%284e+%C3%A9dition%29&amp;rft.pub=Prentice+Hall&amp;rft.aulast=Newman&amp;rft.aufirst=William&amp;rft.au=Warren%2C+E.Kirby&amp;rft.date=1977&amp;rft.tpages=670&amp;rft.isbn=978-0-13-723429-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> (traduit et cité par <span class="ouvrage" id="AubertGruèreJabesLaroche2010"><span class="ouvrage" id="Nicole_AubertJean-Pierre_GruèreJak_JabesHervé_Laroche2010">Nicole <span class="nom_auteur">Aubert</span>, Jean-Pierre <span class="nom_auteur">Gruère</span>, Jak <span class="nom_auteur">Jabes</span>, Hervé <span class="nom_auteur">Laroche</span> et Sandra <span class="nom_auteur">Enlart-Bellier</span>, <cite class="italique">Management (<abbr class="abbr" title="Neuvième">9<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <time>2010</time>, 656&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-057906-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-057906-9"><span class="nowrap">978-2-13-057906-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Management+%289e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.aulast=Aubert&amp;rft.aufirst=Nicole&amp;rft.au=Gru%C3%A8re%2C+Jean-Pierre&amp;rft.au=Jabes%2C+Jak&amp;rft.au=Laroche%2C+Herv%C3%A9&amp;rft.au=Enlart-Bellier%2C+Sandra&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=656&amp;rft.isbn=978-2-13-057906-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>)</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Diriger c'est vouloir. La réussite des entreprises par une gestion systématisée</i>, Hachette, 1968, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;16</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a> </span><span class="reference-text">Tom Peters, <i>Le Chaos management. Manuel pour une nouvelle prospérité de l'entreprise</i> (1988), Dunod, 1998, «&#160;Les prescriptions, ébauches pour une théorie du management&#160;», <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;52.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a> </span><span class="reference-text">Jean-Pierre Le Goff, <i>Les Illusions du management</i> (1993), La Découverte, 2000, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;9.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Du nouveau en économie</i>, 1996</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a> </span><span class="reference-text">(<i>Management is the process of working with and through individuals and groups and other resources (such as equipment, capital, and technology) to accomplish organizational goals</i>.) dans&#160;: <i>Management of Organizational Behavior. Utilizing Human Resources</i> (<abbr class="abbr" title="Tenth" lang="en">10th</abbr> Edition), Prentice Hall, 2012, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;7.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text">Jean-Luc Charron et alii, Management DCG7, <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr> édition, Dunod, 2014, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;10.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Thévenet2014">Thévenet 2014</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;2</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Thévenet2014">Thévenet 2014</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;18</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#RobbinsDeCenzoCoulterRüling2014">Robbins <i><abbr class="abbr" title="et alii (« et d’autres »)" lang="la">et al.</abbr></i> 2014</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;26</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text">Deslandes G., (2016), <i>Critique de la condition managériale</i>, PUF, 2016, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;207</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a> </span><span class="reference-text">Nicole Aubert et coauteurs&#160;: <i>Management. Aspects humains et Organisationnels</i></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Histoire et sociologie du management</i>, PPUR, 2006, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;13</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.fr/Management-Lessentiel-pratiques-Stephen-Robbins/dp/2326000544/ref=sr_1_1?ie=UTF8&amp;qid=1423572573&amp;sr=8-1&amp;keywords=Stephen+Robbins"><cite style="font-style:normal;">Amazon.fr - Management 9e édition&#160;: L'essentiel des concepts et pratiques - Robbins, Stephen, DeCenzo, David, Coulter, Mary, Rüling, Charles-Clemens, Gabilliet, Philippe - Livres</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">amazon.fr</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-06-15" data-sort-value="2021-06-15">15 juin 2021</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.fr/Comportements-organisationnels-Stephen-Robbins/dp/2326000412/ref=sr_1_3?ie=UTF8&amp;qid=1423572820&amp;sr=8-3&amp;keywords=Stephen+Robbins"><cite style="font-style:normal;">Amazon.fr - Comportements organisationnels 16e édition - Robbins, Stephen, Judge, Timothy, Tran, Véronique, Marty, Sébastien - Livres</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">amazon.fr</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-06-15" data-sort-value="2021-06-15">15 juin 2021</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a>, <i>La direction scientifique des entreprises</i>, 1911</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Adam_Smith" title="Adam Smith">Adam Smith</a>, Recherche sur la nature et les causes de la richesse des nations, 1776</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platon</a>, La république, Livre II, 369c</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a>, Économie et société, 1922</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Taylor1967">Taylor 1967</a></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Smith2000"><span class="ouvrage" id="Adam_Smith2000">Adam <span class="nom_auteur">Smith</span>, <cite class="italique">Recherche sur la nature et les causes de la richesse des nations</cite>, <a href="/wiki/Economica" class="mw-redirect" title="Economica">Economica</a>, <time>2000</time>, 414&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7178-4034-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7178-4034-6"><span class="nowrap">978-2-7178-4034-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Recherche+sur+la+nature+et+les+causes+de+la+richesse+des+nations&amp;rft.pub=Economica&amp;rft.aulast=Smith&amp;rft.aufirst=Adam&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=414&amp;rft.isbn=978-2-7178-4034-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Platon2002"><span class="nom_auteur">Platon</span>, <cite class="italique">La République</cite>, <a href="/wiki/Groupe_Flammarion" title="Groupe Flammarion">Flammarion</a>, <time>2002</time>, 801&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-08-070653-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-08-070653-9"><span class="nowrap">978-2-08-070653-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+R%C3%A9publique&amp;rft.pub=Flammarion&amp;rft.aulast=Platon&amp;rft.date=2002&amp;rft.tpages=801&amp;rft.isbn=978-2-08-070653-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span>, livre II, 369c.</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Loubet2001"><span class="ouvrage" id="Jean-Louis_Loubet2001">Jean-Louis <span class="nom_auteur">Loubet</span>, <cite class="italique">Histoire de l'automobile française</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Seuil" title="Éditions du Seuil">Seuil</a>, <time>2001</time>, 569&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-02-037618-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-02-037618-1"><span class="nowrap">978-2-02-037618-1</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;72<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+l%27automobile+fran%C3%A7aise&amp;rft.pub=Seuil&amp;rft.aulast=Loubet&amp;rft.aufirst=Jean-Louis&amp;rft.date=2001&amp;rft.pages=72&amp;rft.tpages=569&amp;rft.isbn=978-2-02-037618-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Fayol1999">Fayol 1999</a></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Weber2003"><span class="ouvrage" id="Max_Weber2003"><a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max <span class="nom_auteur">Weber</span></a>, <cite class="italique">Économie et société, tome 1&#160;: les catégories de la sociologie</cite>, <time>2003</time>, 410&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-266-13244-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-266-13244-2"><span class="nowrap">978-2-266-13244-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%C3%89conomie+et+soci%C3%A9t%C3%A9%2C+tome+1&amp;rft.stitle=les+cat%C3%A9gories+de+la+sociologie&amp;rft.aulast=Weber&amp;rft.aufirst=Max&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=410&amp;rft.isbn=978-2-266-13244-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> et <span class="ouvrage" id="Weber2003"><span class="ouvrage" id="Max_Weber2003"><a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max <span class="nom_auteur">Weber</span></a>, <cite class="italique">Économie et société, tome 2&#160;: organisation et puissances de la société dans leur rapport avec l'économie</cite>, <time>2003</time>, 424&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-266-13245-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-266-13245-9"><span class="nowrap">978-2-266-13245-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%C3%89conomie+et+soci%C3%A9t%C3%A9%2C+tome+2+%3A+organisation+et+puissances+de+la+soci%C3%A9t%C3%A9+dans+leur+rapport+avec+l%27%C3%A9conomie&amp;rft.aulast=Weber&amp;rft.aufirst=Max&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=424&amp;rft.isbn=978-2-266-13245-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bedaux1917"><span class="ouvrage" id="Charles_Bedaux1917"><a href="/wiki/Charles_Bedaux" title="Charles Bedaux">Charles <span class="nom_auteur">Bedaux</span></a>, <cite class="italique">The Bedaux Efficiency Course for Industrial Application</cite>, The Bedaux Industrial Institute, <time>1917</time>, 324&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/2481079">2481079</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Bedaux+Efficiency+Course+for+Industrial+Application&amp;rft.pub=The+Bedaux+Industrial+Institute&amp;rft.aulast=Bedaux&amp;rft.aufirst=Charles&amp;rft.date=1917&amp;rft.tpages=324&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F2481079&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Barnard1938">Barnard 1938</a></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Drucker1993"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker1993"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Concept of the Corporation</cite>, Transaction Publishers, <time>1993</time>, 229&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-56000-625-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-56000-625-1"><span class="nowrap">978-1-56000-625-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Zbq8AQAAQBAJ&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Concept+of+the+Corporation&amp;rft.pub=Transaction+Publishers&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=1993&amp;rft.tpages=229&amp;rft.isbn=978-1-56000-625-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Drucker2006"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker2006"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">The Effective Executive</cite>, HarperBusiness, <time>2006</time>, 208&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-06-083345-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-06-083345-9"><span class="nowrap">978-0-06-083345-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Effective+Executive&amp;rft.pub=HarperBusiness&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=2006&amp;rft.tpages=208&amp;rft.isbn=978-0-06-083345-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a> </span><span class="reference-text">Mary Parker Follett, Creative Experience, 1924</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a>, Les problèmes humains de la civilisation industrielle, 1933</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a> </span><span class="reference-text">Michel Crozier, L'entreprise à l'écoute, Paris, Interéditions, 1989.</span> </li> <li id="cite_note-PsychMgmt-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PsychMgmt_67-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Gilbreth1914"><span class="ouvrage" id="Lillian_M._Gilbreth1914">Lillian M. <span class="nom_auteur">Gilbreth</span>, <cite class="italique">The Psychology of Management: the Function of the Mind in Determining, Teaching and Installing Methods of Least Waste</cite>, New York, Sturgis and Walton, <time>1914</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/16688134">16688134</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Psychology+of+Management%3A+the+Function+of+the+Mind+in+Determining%2C+Teaching+and+Installing+Methods+of+Least+Waste&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Sturgis+and+Walton&amp;rft.aulast=Gilbreth&amp;rft.aufirst=Lillian+M.&amp;rft.date=1914&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F16688134&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Graham-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Graham_68-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Graham1998"><span class="ouvrage" id="Laurel_D._Graham1998">Laurel D. <span class="nom_auteur">Graham</span>, <cite class="italique">Managing On Her Own: Dr. Lillian Gilbreth and Women's Work in the Interwar Era</cite>, Norcross, GA, USA, Engineering &amp; Management Press, <time>1998</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-89806-185-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-89806-185-7"><span class="nowrap">978-0-89806-185-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Managing+On+Her+Own%3A+Dr.+Lillian+Gilbreth+and+Women%27s+Work+in+the+Interwar+Era&amp;rft.place=Norcross%2C+GA%2C+USA&amp;rft.pub=Engineering+%26+Management+Press&amp;rft.aulast=Graham&amp;rft.aufirst=Laurel+D.&amp;rft.date=1998&amp;rft.isbn=978-0-89806-185-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-ASCE-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ASCE_69-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Layne2009"><span class="ouvrage" id="Margaret_Layne2009">Margaret <span class="nom_auteur">Layne</span>, <cite class="italique">Women in Engineering: Pioneers and Trailblazers</cite>, ASCE Publications, <time>2009</time>, 112&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-7844-0980-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-7844-0980-0"><span class="nowrap">978-0-7844-0980-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QRa6fTwRcwwC&amp;q=psychology+of+management+livingston&amp;pg=PA112">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Women+in+Engineering%3A+Pioneers+and+Trailblazers&amp;rft.pub=ASCE+Publications&amp;rft.aulast=Layne&amp;rft.aufirst=Margaret&amp;rft.date=2009&amp;rft.tpages=112&amp;rft.isbn=978-0-7844-0980-0&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQRa6fTwRcwwC%26q%3Dpsychology%2Bof%2Bmanagement%2Blivingston%26pg%3DPA112&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Weber199740–41-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Weber199740–41_70-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Weber1997">Weber (1997)</a>, p.&#160;40–41.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1914">«&#160;<cite style="font-style:normal">The New Books</cite>&#160;», <i>The Independent</i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="1914-07-13" data-sort-value="1914-07-13">13 juillet 1914</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/independen79v80newy#page/n54/mode/1up">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2012-08-14" data-sort-value="2012-08-14">14 août 2012</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=The+New+Books&amp;rft.jtitle=The+Independent&amp;rft.date=1914-07-13&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Findependen79v80newy%23page%2Fn54%2Fmode%2F1up&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Witzel2003"><span class="ouvrage" id="Morgan_Witzel2003">Morgan <span class="nom_auteur">Witzel</span>, <cite class="italique">Fifty Key Figures in Management</cite>, Psychology Press, <time>2003</time>, 148&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-415-36977-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-415-36977-0"><span class="nowrap">978-0-415-36977-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Fifty+Key+Figures+in+Management&amp;rft.pub=Psychology+Press&amp;rft.aulast=Witzel&amp;rft.aufirst=Morgan&amp;rft.date=2003&amp;rft.tpages=148&amp;rft.isbn=978-0-415-36977-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mousli2000"><span class="ouvrage" id="Marc_Mousli2000">Marc Mousli, «&#160;<cite style="font-style:normal">Mary Parker Follett - Pionnière du Management</cite>&#160;», <i>Cahier du Lipsor</i>, Librairie des Arts et Métiers,, recherche - n°2,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2000-10" data-sort-value="2000-10">octobre 2000</time>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;4, 5, 29 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.laprospective.fr/dyn/francais/memoire/cahier_mousli.pdf">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Mary+Parker+Follett+-+Pionni%C3%A8re+du+Management&amp;rft.jtitle=Cahier+du+Lipsor&amp;rft.aulast=Mousli&amp;rft.aufirst=Marc&amp;rft.date=2000-10&amp;rft.pages=4%2C+5%2C+29&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-mpfquotes-74"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-mpfquotes_74-0">a</a> et <a href="#cite_ref-mpfquotes_74-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mousli2000"><span class="ouvrage" id="Marc_Mousli2000">Marc Mousli, «&#160;<cite style="font-style:normal">Mary Parker Follett - Pionnière du Management</cite>&#160;», <i>Cahier du Lipsor</i>, Librairie des Arts et Métiers,, recherche - n°2,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2000-10" data-sort-value="2000-10">octobre 2000</time>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;4, 5, 29 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.laprospective.fr/dyn/francais/memoire/cahier_mousli.pdf">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Mary+Parker+Follett+-+Pionni%C3%A8re+du+Management&amp;rft.jtitle=Cahier+du+Lipsor&amp;rft.aulast=Mousli&amp;rft.aufirst=Marc&amp;rft.date=2000-10&amp;rft.pages=4%2C+5%2C+29&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.performancezoom.com/ecorelation.php">Performance Zoom</a></span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mayo1960"><span class="ouvrage" id="Elton_Mayo1960"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton <span class="nom_auteur">Mayo</span></a>, <cite class="italique" lang="en">The Human Problems of an Industrial Civilization</cite>, <a href="/wiki/Viking_Press" title="Viking Press">Viking Press</a>, <time>1960</time>, 187&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Amazon_Standard_Identification_Number" title="Amazon Standard Identification Number">ASIN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.fr/s/?url=search-alias&amp;lang=fr&amp;field-keywords=B0007IL798">B0007IL798</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Human+Problems+of+an+Industrial+Civilization&amp;rft.pub=Viking+Press&amp;rft.aulast=Mayo&amp;rft.aufirst=Elton&amp;rft.date=1960&amp;rft.tpages=187&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1948"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Resolving Social Conflicts and Field Theory in Social Science</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.apa.org">https://www.apa.org</a></span></i>,&#8206; <time>1948</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;230 <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.apa.org/pubs/books/4318600">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2019-11-05" data-sort-value="2019-11-05">5 novembre 2019</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Resolving+Social+Conflicts+and+Field+Theory+in+Social+Science&amp;rft.jtitle=https%3A%2F%2Fwww.apa.org&amp;rft.date=1948&amp;rft.pages=230&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Maslow1998"><span class="ouvrage" id="Abraham_Maslow1998"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Abraham_Maslow" title="Abraham Maslow">Abraham <span class="nom_auteur">Maslow</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Maslow on Management</cite>, <a href="/wiki/John_Wiley_%26_Sons" title="John Wiley &amp; Sons">Wiley</a>, <time>1998</time>, 312&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-471-24780-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-471-24780-7"><span class="nowrap">978-0-471-24780-7</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Maslow+on+Management&amp;rft.pub=Wiley&amp;rft.aulast=Maslow&amp;rft.aufirst=Abraham&amp;rft.date=1998&amp;rft.tpages=312&amp;rft.isbn=978-0-471-24780-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-king-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-king_79-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="King1970"><span class="ouvrage" id="Nathan_King1970"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Nathan <span class="nom_auteur">King</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Clarification and evaluation of the two-factor theory of job satisfaction.</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Psychological Bulletin</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;74, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time class="nowrap" datetime="1970-07" data-sort-value="1970-07">juillet 1970</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">18–31</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/1939-1455">1939-1455</a></span> et <span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/0033-2909">0033-2909</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1037/h0029444">10.1037/h0029444</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://doi.apa.org/getdoi.cfm?doi=10.1037/h0029444">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-10-29" data-sort-value="2021-10-29">29 octobre 2021</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Clarification+and+evaluation+of+the+two-factor+theory+of+job+satisfaction.&amp;rft.jtitle=Psychological+Bulletin&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=King&amp;rft.aufirst=Nathan&amp;rft.date=1970-07&amp;rft.volume=74&amp;rft.pages=18%E2%80%9331&amp;rft.issn=1939-1455&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1037%2Fh0029444&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Deci1995"><span class="ouvrage" id="Edward_Deci1995"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Edward <span class="nom_auteur">Deci</span>, <cite class="italique" lang="en">Why We Do What We Do</cite>, <a href="/wiki/G._P._Putnam%27s_Sons" title="G. P. Putnam&#39;s Sons">Putnam</a>, <time>1995</time>, 330&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-399-14047-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-399-14047-1"><span class="nowrap">978-0-399-14047-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Why+We+Do+What+We+Do&amp;rft.pub=Putnam&amp;rft.aulast=Deci&amp;rft.aufirst=Edward&amp;rft.date=1995&amp;rft.tpages=330&amp;rft.isbn=978-0-399-14047-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-81">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#MarchSimon1993">March et Simon 1993</a></span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="CyertMarch1963"><span class="ouvrage" id="Richard_CyertJames_March1963"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Richard <span class="nom_auteur">Cyert</span> et James <span class="nom_auteur">March</span>, <cite class="italique" lang="en">A Behavioral Theory of the Firm 2nd edition</cite>, Prentice-Hall, <time>1963</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+Behavioral+Theory+of+the+Firm+2nd+edition&amp;rft.pub=Prentice-Hall&amp;rft.aulast=Cyert&amp;rft.aufirst=Richard&amp;rft.au=March%2C+James&amp;rft.date=1963&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-83">↑</a> </span><span class="reference-text">James March, Michael D. Cohen et Johan P. Olsen, "A Garbage Can Model of Organizational Choice", Administrative Science Quarterly, Vol 17, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1, Mar., <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">1–25</span>.</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Crozier1971"><span class="ouvrage" id="Michel_Crozier1971"><a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel <span class="nom_auteur">Crozier</span></a>, <cite class="italique">Le phénomène bureaucratique</cite>, <time>1971</time>, 382&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-02-000603-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-02-000603-3"><span class="nowrap">978-2-02-000603-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+ph%C3%A9nom%C3%A8ne+bureaucratique&amp;rft.aulast=Crozier&amp;rft.aufirst=Michel&amp;rft.date=1971&amp;rft.tpages=382&amp;rft.isbn=978-2-02-000603-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="CrozierFriedberg2014"><span class="ouvrage" id="Michel_CrozierErhard_Friedberg2014"><a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel <span class="nom_auteur">Crozier</span></a> et <a href="/wiki/Erhard_Friedberg" title="Erhard Friedberg">Erhard <span class="nom_auteur">Friedberg</span></a>, <cite class="italique">L'acteur et le système&#160;: les contraintes de l'action collective</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Seuil" title="Éditions du Seuil">Éd. du Seuil</a>, <time>2014</time>, 500&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7578-4115-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7578-4115-0"><span class="nowrap">978-2-7578-4115-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27acteur+et+le+syst%C3%A8me&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%89d.+du+Seuil&amp;rft.stitle=les+contraintes+de+l%27action+collective&amp;rft.aulast=Crozier&amp;rft.aufirst=Michel&amp;rft.au=Friedberg%2C+Erhard&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=500&amp;rft.isbn=978-2-7578-4115-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Seuil"><span class="ouvrage" id="Editions_Seuil">Editions <span class="nom_auteur">Seuil</span>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seuil.com/ouvrage/lost-in-management-francois-dupuy/9782020986908"><cite style="font-style:normal;">Lost in Management, François Dupuy, Sciences humaines - Seuil</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">www.seuil.com</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2018-01-04" data-sort-value="2018-01-04">4 janvier 2018</time>)</small></span></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Seuil"><span class="ouvrage" id="Editions_Seuil">Editions <span class="nom_auteur">Seuil</span>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seuil.com/ouvrage/la-faillite-de-la-pensee-manageriale-francois-dupuy/9782757860922"><cite style="font-style:normal;">La Faillite de la pensée managériale, François Dupuy, Sciences humaines - Seuil</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">www.seuil.com</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2018-01-04" data-sort-value="2018-01-04">4 janvier 2018</time>)</small></span></span></span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mintzberg1998"><span class="ouvrage" id="Henry_Mintzberg1998"><a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry <span class="nom_auteur">Mintzberg</span></a>, <cite class="italique">Structure et dynamique des organisations</cite>, Éditions d'Organisation, <time>1998</time>, 440&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7081-1971-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7081-1971-0"><span class="nowrap">978-2-7081-1971-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Structure+et+dynamique+des+organisations&amp;rft.pub=%C3%89ditions+d%27Organisation&amp;rft.aulast=Mintzberg&amp;rft.aufirst=Henry&amp;rft.date=1998&amp;rft.tpages=440&amp;rft.isbn=978-2-7081-1971-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-89">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Mintzberg2014">Mintzberg 2014</a></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="de_Rosnay1975"><span class="ouvrage" id="Joël_de_Rosnay1975">Joël de Rosnay, <cite class="italique">Le Macroscope Vers une vision globale</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Seuil" title="Éditions du Seuil">Seuil</a>, <time>1975</time>, 295&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;110<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+Macroscope+Vers+une+vision+globale&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Seuil&amp;rft.au=Jo%C3%ABl+de+Rosnay&amp;rft.date=1975&amp;rft.pages=110&amp;rft.tpages=295&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-harvsp&#124;Simon&#124;1947-91"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-harvsp|Simon|1947_91-0">a</a> et <a href="#cite_ref-harvsp|Simon|1947_91-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Simon1947">Simon 1947</a></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a> </span><span class="reference-text">Forrester, Jay (1971). Counterintuitive behavior of social systems. Technology Review 73(3): 52–68</span> </li> <li id="cite_note-harvsp&#124;Mintzberg&#124;2004-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-harvsp|Mintzberg|2004_94-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Mintzberg2004">Mintzberg 2004</a></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="RobbinsJudgeTran2014"><span class="ouvrage" id="Stephen_RobbinsTimothy_JudgeVéronique_Tran2014">Stephen <span class="nom_auteur">Robbins</span>, Timothy <span class="nom_auteur">Judge</span> et Véronique <span class="nom_auteur">Tran</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr>&#160;de l'anglais), <cite class="italique">Comportements organisationnels</cite>, Paris, <a href="/wiki/Pearson_(maison_d%27%C3%A9dition)" title="Pearson (maison d&#39;édition)">Pearson</a>, <time>2014</time>, 704&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-326-00041-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-326-00041-4"><span class="nowrap">978-2-326-00041-4</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Comportements+organisationnels&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Pearson&amp;rft.aulast=Robbins&amp;rft.aufirst=Stephen&amp;rft.au=Judge%2C+Timothy&amp;rft.au=Tran%2C+V%C3%A9ronique&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=704&amp;rft.isbn=978-2-326-00041-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://toucantoco.com/blog/holacratie-renverse-management-traditionnel/"><cite style="font-style:normal;">Comment l'holacratie renverse le management traditionnel | Toucan Toco</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">toucantoco.com</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2016-10-11" data-sort-value="2016-10-11">11 octobre 2016</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://toucantoco.com/blog/spotify-revolutionne-management-agile-scrum-lean/"><cite style="font-style:normal;">Spotify Révolutionne le Management en agilité | Toucan Toco</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">toucantoco.com</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2016-10-11" data-sort-value="2016-10-11">11 octobre 2016</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-103"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_103-0">a</a> et <a href="#cite_ref-:0_103-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="EvansWenzel2013"><span class="ouvrage" id="Anthony_J._EvansNikolai_G._Wenzel2013"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Anthony J. <span class="nom_auteur">Evans</span> et Nikolai G. <span class="nom_auteur">Wenzel</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">A framework for the study of firms as constitutional orders</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Constitutional Political Economy</span></i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;24, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2013-03-01" data-sort-value="2013-03-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mars 2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">2–18</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/1572-9966">1572-9966</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007/s10602-012-9129-0">10.1007/s10602-012-9129-0</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007/s10602-012-9129-0">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2020-12-01" data-sort-value="2020-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 2020</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=A+framework+for+the+study+of+firms+as+constitutional+orders&amp;rft.jtitle=Constitutional+Political+Economy&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=Evans&amp;rft.aufirst=Anthony+J.&amp;rft.au=Wenzel%2C+Nikolai+G.&amp;rft.date=2013-03-01&amp;rft.volume=24&amp;rft.pages=2%E2%80%9318&amp;rft.issn=1572-9966&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs10602-012-9129-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2017"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> «&#160;<cite style="font-style:normal" lang="en">Morning Star's Success Story: No Bosses, No Titles, No Structural Hierarchy</cite>&#160;», <i><span class="lang-en" lang="en">Corporate Rebels</span></i>,&#8206; <time>2017</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://corporate-rebels.com/morning-star/">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Morning+Star%27s+Success+Story%3A+No+Bosses%2C+No+Titles%2C+No+Structural+Hierarchy&amp;rft.jtitle=Corporate+Rebels&amp;rft.date=2017&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Marie_CHIQUET"><span class="ouvrage" id="Bernard_Marie_CHIQUET">Bernard Marie CHIQUET, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hbrfrance.fr/chroniques-experts/2020/01/28925-liberer-la-puissance-des-collaborateurs-grace-au-management-constitutionnel/"><cite style="font-style:normal;">Libérer la puissance des collaborateurs grâce au management constitutionnel</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Harvard Business Review</span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2014">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lefigaro.fr/vie-bureau/2014/02/27/09008-20140227ARTFIG00065-le-management-sans-managers-c-est-possible.php"><cite style="font-style:normal;">Osez le management sans managers</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">lefigaro.fr</span>, <time class="nowrap" datetime="2014-02-27" data-sort-value="2014-02-27">27 février 2014</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2015-06-12" data-sort-value="2015-06-12">12 juin 2015</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a> </span><span class="reference-text">Voir <i>Le plus management</i></span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>A Force for Change. How Leadership Differs from Management</i>, Free Press, 1990, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;20.</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bennis1991"><span class="ouvrage" id="Warren_Bennis1991">Warren Bennis, <cite class="italique">Profession&#160;: leader</cite>, InterÉditions, <time>1991</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">50-51</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Profession+%3A+leader&amp;rft.pub=Inter%C3%89ditions&amp;rft.aulast=Bennis&amp;rft.aufirst=Warren&amp;rft.date=1991&amp;rft.pages=50-51&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.escpeurope.eu/fr/campus/presentation-six-campus-escp-europe/"><cite style="font-style:normal;">Présentation - Six campus ESCP Europe</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">www.escpeurope.eu</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2018-08-30" data-sort-value="2018-08-30">30 août 2018</time>)</small></span></span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.campusfrance.org/fr/page/les-ecoles-de-management"><cite style="font-style:normal;">Les écoles de management</cite></a>&#160;»</span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Articles">Articles</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=96" title="Modifier la section : Articles" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=96" title="Modifier le code source de la section : Articles"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais américain">(en-US)</abbr> «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.socialsciencespace.com/2018/06/management-is-a-social-science/"><cite style="font-style:normal;" lang="en-us">Management is a Social Science</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">socialsciencespace.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2018-06-22" data-sort-value="2018-06-22">22 juin 2018</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-08-01" data-sort-value="2023-08-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> août 2023</time>)</small></span></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ouvrages">Ouvrages</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=97" title="Modifier la section : Ouvrages" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=97" title="Modifier le code source de la section : Ouvrages"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-harvsp&#124;Thietart&#124;1980&#124;p=7-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-harvsp|Thietart|1980|p=7_2-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Thietart1980">Thietart 1980</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;7</span> </li> <li id="cite_note-fayolfonctions-3"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-fayolfonctions_3-0">a</a> et <a href="#cite_ref-fayolfonctions_3-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Henri Fayol, <i>Administration industrielle et générale: prévoyance, organisation, commandement, coordination, contrôle</i>, Dunod, 1917</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text">*<abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> R. K. Sapru, <i>Administrative Theories and Management Thought</i>, Learning Private, 2010, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;148.</span> </li> <li id="cite_note-managementbehaviorhr-5"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-managementbehaviorhr_5-0">a</a> et <a href="#cite_ref-managementbehaviorhr_5-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">(<i>Management is the process of working with and through individuals and groups and other resources (such as equipment, capital, and technology) to accomplish organizational goals</i>.) dans&#160;: <i>Management of Organizational Behavior. Utilizing Human Resources</i> (<abbr class="abbr" title="Tenth" lang="en">10th</abbr> Edition), Prentice Hall, 2012, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;7.</span> </li> <li id="cite_note-harvsp&#124;Thietart&#124;1980-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-harvsp|Thietart|1980_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Thietart1980">Thietart 1980</a></span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a> </span><span class="reference-text">Maurice Thévenet, <i>La culture d'entreprise</i>, Paris, Presses universitaires de France, 1993</span> </li> <li id="cite_note-ideas.repec.org-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ideas.repec.org_95-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Haidar, Jamal Ibrahim, 2009. "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1112143">Investor protections and economic growth</a>," Economics Letters, Elsevier, vol. 103(1), pages 1-4, April</span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a> </span><span class="reference-text">Structures et dynamique des organisations, 1982</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Structures d'entreprises</i>, Vuibert, 1992.</span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a> </span><span class="reference-text"><i>Strategor</i>, <abbr class="abbr" title="Première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;édition (1998) Index, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;487</span> </li> <li id="cite_note-Stephen_Robbins_2014,_p._24-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Stephen_Robbins_2014,_p._24_100-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Stephen Robbins et alii, <i>Management</i>, Pearson, 2014, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;24</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=98" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=98" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r194021218"><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Management?uselang=fr">Management</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/management" class="extiw" title="wikt:management">management</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li><li class="wikiversity"><a href="https://fr.wikiversity.org/wiki/Facult%C3%A9:Gestion" class="extiw" title="v:Faculté:Gestion">Faculté de gestion</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikiversity</span></span></li><li class="wikiquote"><a href="https://fr.wikiquote.org/wiki/Management" class="extiw" title="q:Management">Management</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikiquote</span></span></li> </ul> </div> <div class="noprint boite-grise boite-a-droite" style="text-align:left;"> <div style="float:left;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/45px-Circle-icons-frames.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/68px-Circle-icons-frames.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Circle-icons-frames.svg/90px-Circle-icons-frames.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span></div> <div style="margin-left:60px;">Une <a href="/wiki/Aide:Cat%C3%A9gorie" title="Aide:Catégorie">catégorie</a> est consacrée à ce sujet&#160;: <i><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Management" title="Catégorie:Management">Management</a></i>.</div> <div style="clear:left;"></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=99" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=99" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Nicole Aubert, Jean-Pierre Gruère, Lak Jabès, Hervé Laroche, Sandra Enlart, <i>Management. Aspects humains et organisationnels'''</i><b>, (1991), <abbr class="abbr" title="Neuvième">9<sup>e</sup></abbr> éd. PUF, 2010.</b></li> <li><span class="ouvrage" id="BarabelMeier2010"><span class="ouvrage" id="Michel_BarabelOlivier_Meier2010">Michel <span class="nom_auteur">Barabel</span> et Olivier <span class="nom_auteur">Meier</span>, <cite class="italique">Manageor - 2e édition. Les meilleures pratiques du management</cite>, Paris, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Dunod" title="Éditions Dunod">Dunod</a>, <time>2010</time>, 840&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-10-054380-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-10-054380-9"><span class="nowrap">978-2-10-054380-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Manageor+-+2e+%C3%A9dition.+Les+meilleures+pratiques+du+management&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Dunod&amp;rft.aulast=Barabel&amp;rft.aufirst=Michel&amp;rft.au=Meier%2C+Olivier&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=840&amp;rft.isbn=978-2-10-054380-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <span class="ouvrage" id="Barnard1938"><span class="ouvrage" id="Chester_Barnard1938"><a href="/wiki/Chester_Barnard" title="Chester Barnard">Chester <span class="nom_auteur">Barnard</span></a>, <cite class="italique">The Functions of the Executive</cite>, Harvard University Press, <time>1938</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldcat.org/fr/title/555075">555075</a></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Functions+of+the+Executive&amp;rft.pub=Harvard+University+Press&amp;rft.aulast=Barnard&amp;rft.aufirst=Chester&amp;rft.date=1938&amp;rft_id=info%3Aoclcnum%2F555075&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Warren_Bennis" title="Warren Bennis">Warren Bennis</a>, <i>On Becoming a Leader</i> (1989), <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> ed., Basic Books, 2009.</li> <li><span class="ouvrage" id="BlakeMouton1969"><span class="ouvrage" id="Robert_BlakeJane_Mouton1969">Robert <span class="nom_auteur">Blake</span> et Jane <span class="nom_auteur">Mouton</span>, <cite class="italique">Les deux dimensions du management</cite>, Les Éditions d'Organisation, <time>1969</time>, 253&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7081-0411-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7081-0411-X"><span class="nowrap">2-7081-0411-X</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+deux+dimensions+du+management&amp;rft.pub=Les+%C3%89ditions+d%27Organisation&amp;rft.aulast=Blake&amp;rft.aufirst=Robert&amp;rft.au=Mouton%2C+Jane&amp;rft.date=1969&amp;rft.tpages=253&amp;rft.isbn=2-7081-0411-X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></li> <li>Robert Blake, Jane Mouton, <i>La <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr>&#160;dimension du management</i>, Les éditions d'organisation, 1985.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Ken Blanchard, Patricia Zigarmi, Drea Zigarmi, <i>Leadership and the One Minute Manager, Updated Ed., Increasing Effectiveness Through Situational Leadership II</i>, William Morrow, 2013.</li> <li>Gilles Bressy et Christian Konkuyt, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.editions-dalloz.fr/management-et-economie-des-entreprises-4.html"><i>Management et économie des entreprises</i>, <abbr class="abbr" title="Douzième">12<sup>e</sup></abbr> ed. Sirey, 2018</a></li> <li>Jean-Luc Charron, Sabine Sépari, Françoise Bertrand, <i>Management DCG 7, L'Essentiel en fiches</i>, <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr>&#160;édition, Dunod, 2014.</li> <li>James Collins, Jerry Porras, <i>Bâties pour durer. Les entreprises visionnaires ont-elles un secret&#160;?</i>, First-Management, 1996.</li> <li>Jim Collins, <i>De la performance à l'excellence. Devenir une entreprise leader</i>, Pearson, 2013.</li> <li>Michel Crozier, Erhard Friedberg, <i>L'acteur et le système. Les contraintes de l'action collective</i>, Éditions du Seuil, 1977.</li> <li>Ghislain Deslandes, <i>Essai sur les données philosophiques du management</i>, PUF, 2013.</li> <li>Ghislain Deslandes, <i>Critique de la condition managériale</i>, PUF, 2016.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> W. Edward Deming, <i>Out of Crisis</i>, 1988.</li> <li><span class="ouvrage" id="Drucker1954"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker1954"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">The Practice of Management</cite>, <a href="/wiki/Harper_%26_Row" title="Harper &amp; Row">Harper &amp; Brothers</a>, <time>1954</time>, 404&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-330-02031-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-330-02031-2"><span class="nowrap">978-0-330-02031-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Practice+of+Management&amp;rft.pub=Harper+%26+Brothers&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=1954&amp;rft.tpages=404&amp;rft.isbn=978-0-330-02031-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Drucker1973"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker1973"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Management. Task, Responsibilities, Practices</cite>, <a href="/wiki/Harper_%26_Row" title="Harper &amp; Row">Harper &amp; Row</a>, <time>1973</time>, 404&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/0-88730-615-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/0-88730-615-2"><span class="nowrap">0-88730-615-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Management.+Task%2C+Responsibilities%2C+Practices&amp;rft.pub=Harper+%26+Row&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=1973&amp;rft.tpages=404&amp;rft.isbn=0-88730-615-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Drucker2008"><span class="ouvrage" id="Peter_Drucker2008"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter <span class="nom_auteur">Drucker</span></a>, <cite class="italique" lang="en">The Essential Drucker</cite>, HarperBusiness, <time>2008</time>, 368&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-06-134501-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-06-134501-2"><span class="nowrap">978-0-06-134501-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KRkTX0YaJoMC&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Essential+Drucker&amp;rft.pub=HarperBusiness&amp;rft.aulast=Drucker&amp;rft.aufirst=Peter&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=368&amp;rft.isbn=978-0-06-134501-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li>Marie-Anne Dujarier, <i>Le management désincarné</i>, <a href="/wiki/La_D%C3%A9couverte" title="La Découverte">La Découverte</a>, 2015, seconde édition Poche, 2017, 262 p.</li> <li>François Dupuy, <i>Lost in management. La vie quotidienne des entreprises au <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</i>, Seuil, 2011.</li> <li>François Dupuy, <i>La faillite de la pensée managériale. Lost in management 2</i>, Éditions du Seuil, 2015.</li> <li>Henri Fayol, <i>Administration industrielle et générale. Prévoyance-Organisation-Commandement-Coordination-Contrôle</i> (1916), Dunod, 1970.</li> <li><span class="ouvrage" id="Fayol1999"><span class="ouvrage" id="Henri_Fayol1999"><a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri <span class="nom_auteur">Fayol</span></a>, <cite class="italique">Administration industrielle et générale</cite>, <time>1999</time> (<abbr class="abbr" title="première">1<sup>re</sup></abbr>&#160;<abbr class="abbr" title="édition">éd.</abbr> 1916), 368&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-10-004423-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-10-004423-8"><span class="nowrap">978-2-10-004423-8</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Administration+industrielle+et+g%C3%A9n%C3%A9rale&amp;rft.aulast=Fayol&amp;rft.aufirst=Henri&amp;rft.date=1999&amp;rft.tpages=368&amp;rft.isbn=978-2-10-004423-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li>Frédéric Fougerat, <i>Un manager au cœur de l’entreprise</i>, éditions <a href="/wiki/Groupe_Studyrama" title="Groupe Studyrama">Groupe Studyrama</a>, collection Focus RH, 2017, 216p.</li> <li>Frédéric Fougerat, <i>Le goût des autres, mes recettes de manager</i>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Br%C3%A9al" title="Éditions Bréal">Éditions Bréal</a> , 2018, 185p.</li> <li><a href="/wiki/Octave_G%C3%A9linier" title="Octave Gélinier">Octave Gélinier</a>, <i>Destin de l'entreprise et Morale de la nation</i>, Plon.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Jules Goddard, Tony Eccles, <i>Uncommon Sense, Common Nonsense. Why some organisations consistently outperform others</i>, Profile Books, 2012.</li> <li><a href="/wiki/Jean-Paul_Guedj" title="Jean-Paul Guedj">Jean-Paul Guedj</a><i>, Manager avec efficacité</i>, Studyrama, 2015.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Paul Hersey, Kenneth Blanchard, Dewey Johnson, <i>Management of Organizational Behavior. Utilizing Human Resources</i>, (1969), <abbr class="abbr" title="Ninth" lang="en">9th</abbr> ed, 2012.</li> <li>Craig Hickman, Paul Dubrule, Gérard Pélisson, <i>Le plus management. Âme de leader, esprit de manager</i>, Maxima, 1991.</li> <li>Tony Hsiesh, <i>L'Entreprise du bonheur</i>, Leduc.s Éditions, 2011.</li> <li><span class="ouvrage" id="KibarianJean-Pierre_Thiollet2008"><span class="ouvrage" id="Azad_KibarianJean-Pierre_Thiollet2008">Azad <span class="nom_auteur">Kibarian</span> et <span class="nom_auteur"><a href="/wiki/Jean-Pierre_Thiollet" title="Jean-Pierre Thiollet">Jean-Pierre Thiollet</a></span>, <cite class="italique">Les risques du manager&#160;: en interne et à l'externe, les cerner et les évaluer...</cite>, Paris, <a href="/wiki/Vuibert" title="Vuibert">Vuibert</a>, <time>2008</time>, 158&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7117-8734-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7117-8734-0"><span class="nowrap">978-2-7117-8734-0</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+risques+du+manager&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Vuibert&amp;rft.stitle=en+interne+et+%C3%A0+l%27externe%2C+les+cerner+et+les+%C3%A9valuer...&amp;rft.aulast=Kibarian&amp;rft.aufirst=Azad&amp;rft.au=Jean-Pierre+Thiollet&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=158&amp;rft.isbn=978-2-7117-8734-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span>.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> John Jeston, Johan Nelis, <i>Business Process Management. Practical Guidelines to Succesful Implementations</i>, (2009), 3d edition, Routledge, 2013.</li> <li>Carol Kennedy, <i>Toutes les théories du management. Les idées essentielles des auteurs les plus souvent cités</i> (1993), <abbr class="abbr" title="Cinquième">5<sup>e</sup></abbr>&#160;édition Maxima-IFAG, 2009.</li> <li>Carol Kennedy. <i>Toutes les réponses aux grandes questions du management. Les solutions proposées par les auteurs les plus connus</i>, Maxima, 1996.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Rensis Likert, <i>New Patterns of Management</i>, McGraw-Hill, 1961.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Rensis Likert, <i>Human Organization. Its Management and Value</i>, McGraw-Hill, 1967.</li> <li>Yves-Frédéric Livian, <i>Organisation. Théories et pratiques</i> (2001), <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr> éd. DOy, <i>Lost in management. La vie quotidienne des entreprises au <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</i>, Seuil, 2011</li> <li>Olivier Meier, <i>management interculturel, </i>Dunod, <abbr class="abbr" title="Sixième">6<sup>e</sup></abbr> ed., 2016.</li> <li><span class="ouvrage" id="MarchSimon1993"><span class="ouvrage" id="James_MarchHerbert_Simon1993"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/James_March" title="James March">James <span class="nom_auteur">March</span></a> et <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert <span class="nom_auteur">Simon</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Organizations 2nd edition</cite>, <a href="/wiki/Wiley-Blackwell" title="Wiley-Blackwell">Wiley-Blackwell</a>, <time>1993</time>, 300&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-631-18631-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-631-18631-1"><span class="nowrap">978-0-631-18631-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Organizations+2nd+edition&amp;rft.pub=Wiley-Blackwell&amp;rft.aulast=March&amp;rft.aufirst=James&amp;rft.au=Simon%2C+Herbert&amp;rft.date=1993&amp;rft.tpages=300&amp;rft.isbn=978-0-631-18631-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li>Henry Mintzberg, Structure et dynamique des organisations, Les editions d'organisation, 1982</li> <li><span class="ouvrage" id="Mintzberg1984"><span class="ouvrage" id="Henri_Mintzberg1984">Henri <span class="nom_auteur">Mintzberg</span>, <cite class="italique">Le manager au quotidien</cite>, Paris, Les éditions d'organisation), <time>1984</time><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+manager+au+quotidien&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Les+%C3%A9ditions+d%27organisation%29&amp;rft.aulast=Mintzberg&amp;rft.aufirst=Henri&amp;rft.date=1984&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Mintzberg2004"><span class="ouvrage" id="Henry_Mintzberg2004"><a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry <span class="nom_auteur">Mintzberg</span></a>, <cite class="italique">Le management&#160;: voyage au centre des organisations</cite>, Éditions d'Organisation, <time>2004</time>, 704&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7081-3093-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7081-3093-7"><span class="nowrap">978-2-7081-3093-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=AKzqDwAAQBAJ&amp;printsec=frontcover">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+management&amp;rft.pub=%C3%89ditions+d%27Organisation&amp;rft.stitle=voyage+au+centre+des+organisations&amp;rft.aulast=Mintzberg&amp;rft.aufirst=Henry&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=704&amp;rft.isbn=978-2-7081-3093-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Mintzberg2014"><span class="ouvrage" id="Henry_Mintzberg2014"><a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry <span class="nom_auteur">Mintzberg</span></a> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr>&#160;de l'anglais), <cite class="italique">Manager&#160;: L'essentiel&#160;: Ce que font vraiment les managers... et ce qu'ils pourraient faire mieux</cite>, Paris, <a href="/wiki/Vuibert" title="Vuibert">Vuibert</a>, <time>2014</time>, 192&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-311-40094-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-311-40094-6"><span class="nowrap">978-2-311-40094-6</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Manager+%3A+L%27essentiel+%3A+Ce+que+font+vraiment+les+managers...+et+ce+qu%27ils+pourraient+faire+mieux&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Vuibert&amp;rft.aulast=Mintzberg&amp;rft.aufirst=Henry&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=192&amp;rft.isbn=978-2-311-40094-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li>Gareth Morgan, <i>Images de l'organisation</i> (1999), <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> éd. Presses Université de Laval, 2007.</li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> Walter Natemeyer, Paul Hersey, <i>Classics of Organizational Behavior</i> (1995), Fourth edition, Waveland Press, 2011.</li> <li>Michel Nekourouh, 100 du management moderne (2010), Ed. Cahiers des Performances <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2953436525" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2953436525"><span class="nowrap">978-2953436525</span></a>)</small></li> <li>Tom Peters, <i>Le chaos management. Manuel pour une nouvelle prospérité de l'entreprise</i>, InterEditions, 1988.</li> <li>Jean-Michel Plane, Théorie des organisations (2000), <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr>&#160;édition, Dunod, 2013.</li> <li><span class="ouvrage" id="RobbinsDeCenzoCoulterRüling2014"><span class="ouvrage" id="Stephen_RobbinsDavid_DeCenzoMary_CoulterCharles-Clemens_Rüling2014">Stephen <span class="nom_auteur">Robbins</span>, David <span class="nom_auteur">DeCenzo</span>, Mary <span class="nom_auteur">Coulter</span> et Charles-Clemens <span class="nom_auteur">Rüling</span> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr>&#160;de l'anglais), <cite class="italique">Management&#160;: l'essentiel des concepts et pratiques (<abbr class="abbr" title="Neuvième">9<sup>e</sup></abbr> édition)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Pearson_(maison_d%27%C3%A9dition)" title="Pearson (maison d&#39;édition)">Pearson</a>, <time>2014</time>, 552&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-326-00054-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-326-00054-4"><span class="nowrap">978-2-326-00054-4</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Management+%3A+l%27essentiel+des+concepts+et+pratiques+%289e+%C3%A9dition%29&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Pearson&amp;rft.aulast=Robbins&amp;rft.aufirst=Stephen&amp;rft.au=DeCenzo%2C+David&amp;rft.au=Coulter%2C+Mary&amp;rft.au=R%C3%BCling%2C+Charles-Clemens&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=552&amp;rft.isbn=978-2-326-00054-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> R. K. Sapru, <i>Administrative Theories and Management Thought</i>, Learning Private, 2010.</li> <li><span class="ouvrage" id="Simon1947"><span class="ouvrage" id="Herbert_A._Simon1947"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert A. <span class="nom_auteur">Simon</span></a>, <cite class="italique" lang="en">Administrative Behavior</cite>, McMillan, <time>1947</time>, 259&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Administrative+Behavior&amp;rft.pub=McMillan&amp;rft.aulast=Simon&amp;rft.aufirst=Herbert+A.&amp;rft.date=1947&amp;rft.tpages=259&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Taylor1967"><span class="ouvrage" id="Frederick_Winslow_Taylor1967"><a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Winslow <span class="nom_auteur">Taylor</span></a>, <cite class="italique">La direction scientifique des entreprises</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Dunod" title="Éditions Dunod">Dunod</a>, <time>1967</time>, 133&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+direction+scientifique+des+entreprises&amp;rft.pub=Dunod&amp;rft.aulast=Taylor&amp;rft.aufirst=Frederick+Winslow&amp;rft.date=1967&amp;rft.tpages=133&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span><span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Thévenet2014"><span class="ouvrage" id="Maurice_Thévenet2014">Maurice <span class="nom_auteur">Thévenet</span>, <cite class="italique">Les 100 mots du management</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <time>2014</time>, 128&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-063046-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-063046-3"><span class="nowrap">978-2-13-063046-3</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+100+mots+du+management&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.aulast=Th%C3%A9venet&amp;rft.aufirst=Maurice&amp;rft.date=2014&amp;rft.tpages=128&amp;rft.isbn=978-2-13-063046-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Thietart1980"><span class="ouvrage" id="Raymond-Alain_Thietart1980">Raymond-Alain <span class="nom_auteur">Thietart</span>, <cite class="italique">Le management</cite>, Paris, <a href="/wiki/Presses_universitaires_de_France" title="Presses universitaires de France">PUF</a>, <time>1980</time>, 128&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-13-059517-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-13-059517-5"><span class="nowrap">978-2-13-059517-5</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+management&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=PUF&amp;rft.aulast=Thietart&amp;rft.aufirst=Raymond-Alain&amp;rft.date=1980&amp;rft.tpages=128&amp;rft.isbn=978-2-13-059517-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AManagement"></span></span></span> <span title="Document utilisé pour la rédaction de l’article"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Document utilisé pour la rédaction de l’article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span> et <abbr class="abbr" title="Treizième">13<sup>e</sup></abbr>&#160;édition 2012</li> <li>Agnès Vandevelde-Rougale, La novlangue managériale. Emprise et résistance, Erès, 2017</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=100" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=100" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="column-width:30em;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Hi%C3%A9rarchie#Management" title="Hiérarchie">Hiérarchie#Management</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Bedaux" title="Charles Bedaux">Charles Bedaux</a></li> <li><a href="/wiki/Comportement_organisationnel" title="Comportement organisationnel">Comportement organisationnel</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_du_management" class="mw-redirect" title="Histoire du management">Histoire du management</a></li> <li><a href="/wiki/Jim_Collins" title="Jim Collins">Jim Collins</a></li> <li><a href="/wiki/W._Edwards_Deming" title="W. Edwards Deming">W. Edwards Deming</a></li> <li><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Dupuy_(sociologue)" title="François Dupuy (sociologue)">François Dupuy</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89quipe_(entreprise)" class="mw-redirect" title="Équipe (entreprise)">Équipe (entreprise)</a></li> <li><a href="/wiki/Fonction_(entreprise)" title="Fonction (entreprise)">Fonctions de l'entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Fonction_(management)" title="Fonction (management)">Fonctions du management</a></li> <li><a href="/wiki/John_Kotter" title="John Kotter">John Kotter</a></li> <li><a href="/wiki/Leadership" title="Leadership">Leadership</a></li> <li><a href="/wiki/Management_d%27%C3%A9quipe" title="Management d&#39;équipe">Management d'équipe</a></li> <li><a href="/wiki/Management_interm%C3%A9diaire" title="Management intermédiaire">Management intermédiaire</a></li> <li><a href="/wiki/Management_%C3%A0_distance" title="Management à distance">Management à distance</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_proximit%C3%A9" class="mw-redirect" title="Management de proximité">Management de proximité</a></li> <li><a href="/wiki/Management_europ%C3%A9en" title="Management européen">Management européen</a></li> <li><a href="/wiki/Management_transverse" class="mw-redirect" title="Management transverse">Management transverse</a></li> <li><a href="/wiki/Octave_G%C3%A9linier" title="Octave Gélinier">Octave Gélinier</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">Organisation</a></li> <li><a href="/wiki/Stephen_Robbins" title="Stephen Robbins">Stephen Robbins</a></li> <li><a href="/wiki/Maurice_Th%C3%A9venet" title="Maurice Thévenet">Maurice Thévenet</a></li> <li><a href="/wiki/Styles_de_management" title="Styles de management">Styles de management</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">Théorie des organisations</a></li> <li><a href="/wiki/Abraham_Zaleznik" title="Abraham Zaleznik">Abraham Zaleznik</a></li> <li><a href="/wiki/Tendance_de_gestion" title="Tendance de gestion">Modes managériales</a></li> <li><a href="/wiki/Indice_de_parit%C3%A9_entre_les_sexes" title="Indice de parité entre les sexes">Indice de parité entre les sexes</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;veaction=edit&amp;section=101" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Management&amp;action=edit&amp;section=101" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="liste-horizontale noarchive"><span class="wd_identifiers">Ressource relative à l'audiovisuel<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2920921?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.france24.com/fr/tag/management/">France 24</a></li> </ul></span> </li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2920921?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/management"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//ledelse/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F014183.php"><i>Dictionnaire historique de la Suisse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/ledelse"><i>Store norske leksikon</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2920921?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85080336">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4037278-9">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00565308">Japon</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007545938805171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph115217">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F/?func=direct&amp;local_base=lnc10&amp;doc_number=000052723">Lettonie</a></span></li> </ul></div></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint autocollapse" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Management" title="Modèle:Palette Management"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Management&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a class="mw-selflink selflink">Management</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:60px">Discipline</th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Sciences_de_gestion" title="Sciences de gestion">Sciences</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Comptabilit%C3%A9" title="Comptabilité">Comptabilité</a></li> <li><a href="/wiki/Finance" title="Finance">Finance</a></li> <li><a href="/wiki/Logistique" title="Logistique">Logistique</a></li> <li><a href="/wiki/Marketing" title="Marketing">Marketing</a></li> <li><a href="/wiki/Strat%C3%A9gie" title="Stratégie">Stratégie</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_d%27information" title="Système d&#39;information">Système d'information</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_organisations" title="Théorie des organisations">Théorie des organisations</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Champs</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Gestion_d%27entreprise" title="Gestion d&#39;entreprise">Entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_projet" title="Gestion de projet">Projet</a></li> <li><a href="/wiki/Management_d%27%C3%A9quipe" title="Management d&#39;équipe">Équipe</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_connaissances" title="Gestion des connaissances">Connaissances</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_contenu_d%27entreprise" title="Gestion de contenu d&#39;entreprise">Contenu</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_la_cr%C3%A9ativit%C3%A9" title="Management de la créativité">Créativité</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_crise" title="Gestion de crise">Crise</a></li> <li><a href="/wiki/Design_management" title="Design management">Design</a></li> <li><a href="/wiki/Finance_d%27entreprise" title="Finance d&#39;entreprise">Finance</a></li> <li><a href="/wiki/Management_des_id%C3%A9es" title="Management des idées">Idées</a></li> <li><a href="/wiki/Image_de_marque" title="Image de marque">Image</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_strat%C3%A9gique_de_l%27information" title="Gestion stratégique de l&#39;information">Information</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_l%27innovation" title="Management de l&#39;innovation">Innovation</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_la_cha%C3%AEne_logistique" title="Gestion de la chaîne logistique">Chaîne logistique</a></li> <li><a href="/wiki/Marketing_management" title="Marketing management">Marketing</a></li> <li><a href="/wiki/Management_des_op%C3%A9rations" title="Management des opérations">Opération</a></li> <li><a href="/wiki/Management_de_la_qualit%C3%A9" title="Management de la qualité">Qualité</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_la_relation_client" title="Gestion de la relation client">Relation client</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_ressources_humaines" title="Gestion des ressources humaines">Ressources humaines</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_des_risques" title="Gestion des risques">Risques</a></li> <li><a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_d%27entreprise" title="Stratégie d&#39;entreprise">Stratégie</a></li> <li><a href="/wiki/Management_du_syst%C3%A8me_d%27information" title="Management du système d&#39;information">Système d'information</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Activités</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Publicit%C3%A9" title="Publicité">Publicité</a></li> <li><a href="/wiki/Politique_de_distribution" title="Politique de distribution">Politique de distribution</a></li> <li><a href="/wiki/Contr%C3%B4le_de_gestion" title="Contrôle de gestion">Contrôle de gestion</a></li> <li><a href="/wiki/Analyse_financi%C3%A8re" title="Analyse financière">Analyse financière</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tude_de_march%C3%A9" title="Étude de marché">Étude de marché</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9marche_qualit%C3%A9" title="Démarche qualité">Démarche qualité</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Titres</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Directeur_artistique" title="Directeur artistique">Art</a></li> <li><a href="/wiki/Directeur_ex%C3%A9cutif" title="Directeur exécutif">Exécutif</a></li> <li><a href="/wiki/Directeur_financier" class="mw-redirect" title="Directeur financier">Finance</a></li> <li><a href="/wiki/Directeur_marketing" title="Directeur marketing">Marketing</a></li> <li><a href="/wiki/Directeur_des_ressources_humaines" title="Directeur des ressources humaines">Ressources humaines</a></li> <li><a href="/wiki/Directeur_de_la_technologie" title="Directeur de la technologie">Technologie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Styles_de_management" title="Styles de management">Styles</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Management_%C3%A9quitable" title="Management équitable">Équitable</a></li> <li><a href="/wiki/Management_participatif" title="Management participatif">Participatif</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:60px">Histoire</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Industrialisme" title="Industrialisme">Technicisme</a><abbr title="Première partie du XXe et aujourd&#39;hui, avec la seconde et troisième Révolution industrielle">*</abbr></th> <td class="navbox-list" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Classicisme</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Frederick_Winslow_Taylor" title="Frederick Winslow Taylor">Frederick Taylor</a> <ul><li><a href="/wiki/Taylorisme" title="Taylorisme">Science</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation_scientifique_du_travail" title="Organisation scientifique du travail">OST</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Henri_Fayol" title="Henri Fayol">Henri Fayol</a> <ul><li><a href="/wiki/Fayolisme" title="Fayolisme">Administration</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Max_Weber" title="Max Weber">Max Weber</a> <ul><li><a href="/wiki/Bureaucratie#Selon_Max_Weber" title="Bureaucratie">Bureaucratie</a></li></ul></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/14px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Henry_Ford" title="Henry Ford">Henry Ford</a> <ul><li><a href="/wiki/Fordisme" title="Fordisme">Production</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Néo-classicisme</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Peter_Drucker" title="Peter Drucker">Peter Drucker</a></li> <li><a href="/wiki/Michael_Porter" title="Michael Porter">Michael Porter</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Humanisme" title="Humanisme">Humanisme</a><abbr title="Vers le milieu du XXe siècle, notamment après la Grande Dépression">*</abbr></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">Prémices</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Mary_Parker_Follett" title="Mary Parker Follett">Mary Parker Follett</a></li> <li><a href="/wiki/Lillian_Moller_Gilbreth" title="Lillian Moller Gilbreth">Lillian Moller Gilbreth</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Psychologie_du_travail_et_des_organisations" title="Psychologie du travail et des organisations">Psychologie</a><br /><small>(<a href="/wiki/%C3%89cole_des_relations_humaines" title="École des relations humaines">Relations humaines</a>)</small></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Elton_Mayo" title="Elton Mayo">Elton Mayo</a></li> <li><a href="/wiki/Kurt_Lewin" title="Kurt Lewin">Kurt Lewin</a> (<a href="/wiki/Dynamique_de_groupe" title="Dynamique de groupe">Dynamique de groupe</a>)</li> <li><a href="/wiki/Abraham_Maslow" title="Abraham Maslow">Abraham Maslow</a> (<a href="/wiki/Pyramide_des_besoins" title="Pyramide des besoins">Pyramide des besoins</a>)</li> <li><a href="/wiki/Douglas_McGregor" title="Douglas McGregor">Douglas McGregor</a> (<a href="/wiki/Th%C3%A9orie_X_et_th%C3%A9orie_Y" title="Théorie X et théorie Y">Théorie X et théorie Y</a>)</li> <li><a href="/wiki/Frederick_Herzberg" title="Frederick Herzberg">Frederick Herzberg</a> (<a href="/wiki/Th%C3%A9orie_des_deux_facteurs" title="Théorie des deux facteurs">Théorie des deux facteurs</a>)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Sociologie_des_organisations" title="Sociologie des organisations">Sociologie</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <td class="navbox-list" style=";" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/James_March" title="James March">James March</a> et <a href="/wiki/Richard_Cyert" title="Richard Cyert">Richard Cyert</a></li> <li><a href="/wiki/Michel_Crozier" title="Michel Crozier">Michel Crozier</a> et <a href="/wiki/Erhard_Friedberg" title="Erhard Friedberg">Erhard Friedberg</a> (<a href="/wiki/Action_collective_(sociologie)" title="Action collective (sociologie)">Collective</a> et <a href="/wiki/Analyse_strat%C3%A9gique_(sociologie)" title="Analyse stratégique (sociologie)">stratégique</a>)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/%C3%89cole_de_la_contingence" title="École de la contingence">Contingence</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Joan_Woodward" title="Joan Woodward">Joan Woodward</a></li> <li><a href="/wiki/Jay_Lorsch" title="Jay Lorsch">Jay Lorsch</a> et <a href="/wiki/Paul_R._Lawrence" title="Paul R. Lawrence">Paul R. Lawrence</a></li> <li><a href="/wiki/Henry_Mintzberg" title="Henry Mintzberg">Henry Mintzberg</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Syst%C3%A9misme" class="mw-redirect" title="Systémisme">Systémisme</a><abbr title="Milieu du XXe siècle à aujourd&#39;hui">*</abbr></th> <td class="navbox-list" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/%C3%89conomie_des_organisations" title="Économie des organisations">Économie</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Herbert_Simon" title="Herbert Simon">Herbert Simon</a> (<a href="/wiki/Rationalit%C3%A9_limit%C3%A9e" title="Rationalité limitée">Rationalité limitée</a>)</li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Ing%C3%A9nierie_des_syst%C3%A8mes" title="Ingénierie des systèmes">Ingénierie</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Jay_Wright_Forrester" title="Jay Wright Forrester">Jay Wright Forrester</a> (<a href="/wiki/Dynamique_des_syst%C3%A8mes" title="Dynamique des systèmes">Dynamique des systèmes</a>)</li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:60px">Éducation</th> <td class="navbox-list" style=""><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/Association_%C3%A0_but_non_lucratif" title="Association à but non lucratif">Associations</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a></th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/American_Management_Association" title="American Management Association">American Management Association</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;"><a href="/wiki/%C3%89coles" class="mw-redirect" title="Écoles">Écoles</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=";"><table class="navbox-subgroup" style=""> <tbody><tr> <th class="navbox-group" style="width: 5em;">États-Unis</th> <td class="navbox-list" style=";"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Sloan_School_of_Management" title="Sloan School of Management">Sloan School of Management</a></li> <li><a href="/wiki/Anderson_School_of_Management" title="Anderson School of Management">Anderson School of Management</a></li> <li><a href="/wiki/Fox_School_of_Business_and_Management" title="Fox School of Business and Management">Fox School of Business and Management</a></li> <li><a href="/wiki/Kellogg_School_of_Management" title="Kellogg School of Management">Kellogg School of Management</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> </tbody></table></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="width:60px">Non-classés</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Gouvernement_d%27entreprise" title="Gouvernement d&#39;entreprise">Gouvernance</a></li> <li><a href="/wiki/Structure_organisationnelle" title="Structure organisationnelle">Structure</a></li> <li><a href="/wiki/Plan_d%27action" title="Plan d&#39;action">Plan</a></li> <li><a href="/wiki/Culture_d%27entreprise" title="Culture d&#39;entreprise">Culture</a></li> <li><a href="/wiki/Action_coop%C3%A9rative" title="Action coopérative">Action coopérative</a></li> <li><a href="/wiki/Audit_interne" title="Audit interne">Audit interne</a></li> <li><a href="/wiki/Cadre_d%27entreprise" title="Cadre d&#39;entreprise">Cadre d'entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Changement" title="Changement">Conduite du changement</a></li> <li><a href="/wiki/Chef_d%27entreprise" title="Chef d&#39;entreprise">Chef d'entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Comptabilit%C3%A9_g%C3%A9n%C3%A9rale" title="Comptabilité générale">Comptabilité générale</a></li> <li><a href="/wiki/Concurrence" title="Concurrence">Concurrence</a></li> <li><a href="/wiki/Dirigeant" title="Dirigeant">Dirigeant</a></li> <li><a href="/wiki/Effectuation" class="mw-redirect" title="Effectuation">Effectuation</a></li> <li><a href="/wiki/L%27Empire_du_management" title="L&#39;Empire du management">L'Empire du management</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89valuation_d%27entreprise" title="Évaluation d&#39;entreprise">Évaluation d'entreprise</a></li> <li><a href="/wiki/Force_de_vente" title="Force de vente">Force de vente</a></li> <li><a href="/wiki/Gareth_Morgan" title="Gareth Morgan">Gareth Morgan</a></li> <li><a href="/wiki/Gestion_de_projet" title="Gestion de projet">Gestion de projet</a></li> <li><a href="/wiki/Informatique_d%C3%A9cisionnelle" title="Informatique décisionnelle">Informatique décisionnelle</a></li> <li><a href="/wiki/Innovation" title="Innovation">Innovation</a></li> <li><a href="/wiki/Manager" title="Manager">Manager</a></li> <li><a href="/wiki/Motivation" title="Motivation">Motivation</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%A9gociation" title="Négociation">Négociation</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9seau_logistique" title="Réseau logistique">Réseau logistique</a></li> <li><a href="/wiki/Techniques_de_vente" title="Techniques de vente">Techniques de vente</a></li> <li><a href="/wiki/Urbanisation_(informatique)" title="Urbanisation (informatique)">Urbanisation du système d'information</a></li> <li><a href="/wiki/Vente" title="Vente">Vente</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="" colspan="2"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Planification" title="Planification">Planification</a></li> <li><a href="/wiki/Organisation" title="Organisation">Organisation</a></li> <li><a href="/wiki/Coordination_(management)" title="Coordination (management)">Coordination</a></li> <li><a href="/wiki/Contr%C3%B4le_de_gestion" title="Contrôle de gestion">Contrôle</a></li> <li><a href="/wiki/Objectif_(gestion_de_projet)" title="Objectif (gestion de projet)">Objectif</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Management" title="Portail du management"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png/24px-Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png/35px-Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png/47px-Sierpinski_arrowhead_3d_stage_5.png 2x" data-file-width="364" data-file-height="371" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Management" title="Portail:Management">Portail du management</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9" title="Portail de la société"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Icone_wikipedia_creator_f.svg/24px-Icone_wikipedia_creator_f.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Icone_wikipedia_creator_f.svg/36px-Icone_wikipedia_creator_f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Icone_wikipedia_creator_f.svg/48px-Icone_wikipedia_creator_f.svg.png 2x" data-file-width="177" data-file-height="177" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9" title="Portail:Société">Portail de la société</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail du travail et des métiers"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/29px-M%C3%A9tier.png" decoding="async" width="29" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/44px-M%C3%A9tier.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/M%C3%A9tier.png/58px-M%C3%A9tier.png 2x" data-file-width="90" data-file-height="74" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers" title="Portail:Travail et métiers">Portail du travail et des métiers</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐tlxrt Cached time: 20250216130330 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.838 seconds Real time usage: 1.057 seconds Preprocessor visited node count: 14355/1000000 Post‐expand include size: 349389/2097152 bytes Template argument size: 65739/2097152 bytes Highest expansion depth: 20/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 100137/5000000 bytes Lua time usage: 0.277/10.000 seconds Lua memory usage: 6484786/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 783.089 1 -total 26.90% 210.636 4 Modèle:Références 13.37% 104.692 1 Modèle:Liens 12.05% 94.360 47 Modèle:Ouvrage 10.38% 81.289 51 Modèle:Article_détaillé 10.03% 78.548 53 Modèle:Méta_bandeau_de_section 8.72% 68.303 2 Modèle:Autres_projets 6.41% 50.157 1 Modèle:Infobox_Discipline 5.03% 39.351 52 Modèle:Multiparamètres-Lien 4.51% 35.303 1 Modèle:À_recycler --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:27900:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250216130330 and revision id 221132043. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Management&amp;oldid=221132043">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Management&amp;oldid=221132043</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Sciences_humaines_et_sociales" title="Catégorie:Sciences humaines et sociales">Sciences humaines et sociales</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Management" title="Catégorie:Management">Management</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_recycler/Liste_compl%C3%A8te" title="Catégorie:Article à recycler/Liste complète">Article à recycler/Liste complète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_recycler/management" title="Catégorie:Article à recycler/management">Article à recycler/management</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P18" title="Catégorie:Page utilisant P18">Page utilisant P18</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Discipline" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Discipline">Article utilisant l'infobox Discipline</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_une_section_vide_ou_incompl%C3%A8te" title="Catégorie:Article avec une section vide ou incomplète">Article avec une section vide ou incomplète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P9346" title="Catégorie:Page utilisant P9346">Page utilisant P9346</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_relatives_%C3%A0_l%27audiovisuel" title="Catégorie:Page pointant vers des bases relatives à l&#039;audiovisuel">Page pointant vers des bases relatives à l'audiovisuel</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P902" title="Catégorie:Page utilisant P902">Page utilisant P902</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Management/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Management/Articles liés">Portail:Management/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89conomie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Économie/Articles liés">Portail:Économie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_humaines_et_sociales/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés">Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Travail_et_m%C3%A9tiers/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Travail et métiers/Articles liés">Portail:Travail et métiers/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Bon_article_en_cantonais" title="Catégorie:Bon article en cantonais">Bon article en cantonais</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 14 décembre 2024 à 14:54.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Management" title="Spécial:Citer/Management">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Management&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Management</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>85 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-882b7","wgBackendResponseTime":160,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.838","walltime":"1.057","ppvisitednodes":{"value":14355,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":349389,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":65739,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":100137,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 783.089 1 -total"," 26.90% 210.636 4 Modèle:Références"," 13.37% 104.692 1 Modèle:Liens"," 12.05% 94.360 47 Modèle:Ouvrage"," 10.38% 81.289 51 Modèle:Article_détaillé"," 10.03% 78.548 53 Modèle:Méta_bandeau_de_section"," 8.72% 68.303 2 Modèle:Autres_projets"," 6.41% 50.157 1 Modèle:Infobox_Discipline"," 5.03% 39.351 52 Modèle:Multiparamètres-Lien"," 4.51% 35.303 1 Modèle:À_recycler"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.277","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6484786,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-tlxrt","timestamp":"20250216130330","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Management","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Management","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2920921","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2920921","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-09-11T08:59:36Z","dateModified":"2024-12-14T13:54:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/98\/New_Board_Room_at_2_Broadway_%2816458634290%29.jpg","headline":"science de la planification, de l'organisation, de la coordination et du contr\u00f4le"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10