CINXE.COM

1838 — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>1838 — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"e4e0186c-3d70-4515-b5fc-3c1f6d229c7f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"1838","wgTitle":"1838","wgCurRevisionId":218694750,"wgRevisionId":218694750,"wgArticleId":7637,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Article contenant un appel à traduction en anglais","Article contenant un appel à traduction en allemand","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:XIXe siècle/Articles liés","Portail:Années 1830/Articles liés","1838"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"1838","wgRelevantArticleId":7637,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7612","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Assaut_contre_les_boers.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1312"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Assaut_contre_les_boers.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="875"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="700"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="1838 — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/1838"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/1838"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-1838 rootpage-1838 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Page d’accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil" title="Regroupements d&#039;articles par thématiques"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact" title="Qui contacter"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter" title="Guide pour apprendre à contribuer à Wikipédia"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Outils pour contribuer à Wikipédia"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=1838" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=1838" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=1838" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=1838" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Événements" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Événements"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Événements</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Événements-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Événements</span> </button> <ul id="toc-Événements-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Afrique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Afrique</span> </div> </a> <ul id="toc-Afrique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Amérique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Amérique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Amérique</span> </div> </a> <ul id="toc-Amérique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Asie_et_Océanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Asie_et_Océanie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Asie et Océanie</span> </div> </a> <ul id="toc-Asie_et_Océanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Europe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Europe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Europe</span> </div> </a> <ul id="toc-Europe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Naissances_en_1838" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Naissances_en_1838"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Naissances en 1838</span> </div> </a> <ul id="toc-Naissances_en_1838-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Décès_en_1838" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Décès_en_1838"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Décès en 1838</span> </div> </a> <ul id="toc-Décès_en_1838-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">1838</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 172 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-172" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">172 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – abkhaze" lang="ab" hreflang="ab" data-title="1838" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abkhaze" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="1838" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – alémanique" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="1838" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alémanique" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/1838_%E1%8A%A5.%E1%8A%A4.%E1%8A%A0." title="1838 እ.ኤ.አ. – amharique" lang="am" hreflang="am" data-title="1838 እ.ኤ.አ." data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharique" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – aragonais" lang="an" hreflang="an" data-title="1838" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonais" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="1838" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="1838" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="1838" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="1838" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="1838" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۸۳۸ (میلادی) – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="۱۸۳۸ (میلادی)" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1838 йыл – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="1838 йыл" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – balinais" lang="ban" hreflang="ban" data-title="1838" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinais" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – bavarois" lang="bar" hreflang="bar" data-title="1838" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarois" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="1838" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="1838" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="1838" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="1838" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="1838" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A7%A7%E0%A7%AE%E0%A7%A9%E0%A7%AE" title="১৮৩৮ – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="১৮৩৮" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A7%A7%E0%A7%AE%E0%A7%A9%E0%A7%AE" title="মারি ১৮৩৮ – bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="মারি ১৮৩৮" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="1838" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/1838." title="1838. – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="1838." data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="1838" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/1838_ni%C3%A8ng" title="1838 nièng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="1838 nièng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/1838_%D1%88%D0%BE" title="1838 шо – tchétchène" lang="ce" hreflang="ce" data-title="1838 шо" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="tchétchène" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="1838" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%A1%D9%A8%D9%A3%D9%A8" title="١٨٣٨ – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="١٨٣٨" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tatar de Crimée" lang="crh" hreflang="crh" data-title="1838" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="tatar de Crimée" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="1838" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – kachoube" lang="csb" hreflang="csb" data-title="1838" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="kachoube" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tchouvache" lang="cv" hreflang="cv" data-title="1838" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="tchouvache" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="1838" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="1838" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="1838" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="1838" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="1838" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="1838" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="1838" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="1838" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="1838" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="1838" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="1838" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B8" title="۱۸۳۸ – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="۱۸۳۸" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="1838" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="1838" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – féroïen" lang="fo" hreflang="fo" data-title="1838" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="féroïen" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – francoprovençal" lang="frp" hreflang="frp" data-title="1838" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="francoprovençal" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – frison septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="1838" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frison septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – frioulan" lang="fur" hreflang="fur" data-title="1838" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="frioulan" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="1838" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="1838" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/1838%E5%B9%B4" title="1838年 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="1838年" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="1838" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="1838" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="1838" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – mannois" lang="gv" hreflang="gv" data-title="1838" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="mannois" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="1838" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="१८३८ – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="१८३८" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – hindi fidjien" lang="hif" hreflang="hif" data-title="1838" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidjien" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/1838." title="1838. – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="1838." data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – haut-sorabe" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="1838" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="haut-sorabe" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/1838_(almanak_gregoryen)" title="1838 (almanak gregoryen) – créole haïtien" lang="ht" hreflang="ht" data-title="1838 (almanak gregoryen)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="créole haïtien" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="1838" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="1838" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/1838_%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="1838 թուական – arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="1838 թուական" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="1838" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="1838" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="1838" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="1838" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="1838" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="1838" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/1838%E5%B9%B4" title="1838年 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="1838年" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – javanais" lang="jv" hreflang="jv" data-title="1838" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanais" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="1838" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – karakalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="1838" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1838 жыл – kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="1838 жыл" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B3%A7%E0%B3%AE%E0%B3%A9%E0%B3%AE" title="೧೮೩೮ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="೧೮೩೮" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/1838%EB%85%84" title="1838년 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="1838년" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BB" title="1838 джыл – karatchaï balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="1838 джыл" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karatchaï balkar" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/1838-%D3%A7%D0%B4_%D0%B2%D0%BE" title="1838-ӧд во – komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="1838-ӧд во" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="1838" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – luxembourgeois" lang="lb" hreflang="lb" data-title="1838" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxembourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B9%D0%B8%D1%81" title="1838 йис – lezghien" lang="lez" hreflang="lez" data-title="1838 йис" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezghien" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – limbourgeois" lang="li" hreflang="li" data-title="1838" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limbourgeois" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ligure" lang="lij" hreflang="lij" data-title="1838" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligure" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="1838" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/1838_m." title="1838 m. – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="1838 m." data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/1838._gads" title="1838. gads – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="1838. gads" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="१८३८ – maïthili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="१८३८" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maïthili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="1838" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – mokcha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="1838" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokcha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="1838" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="1838" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – maori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="1838" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maori" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="1838" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="1838" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="1838" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87.%E0%A4%B8._%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="इ.स. १८३८ – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="इ.स. १८३८" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B8" title="1838 и – mari occidental" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="1838 и" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="mari occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="1838" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%81%81%E1%81%88%E1%81%83%E1%81%88" title="၁၈၃၈ – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="၁၈၃၈" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B8%D0%B5" title="1838 ие – erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="1838 ие" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DB%B1%DB%B8%DB%B3%DB%B8" title="۱۸۳۸ – mazandérani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="۱۸۳۸" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandérani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="1838" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – napolitain" lang="nap" hreflang="nap" data-title="1838" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolitain" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – bas-allemand" lang="nds" hreflang="nds" data-title="1838" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="bas-allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%88_%E0%A4%B8%E0%A4%82_%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="ई सं १८३८ – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="ई सं १८३८" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="1838" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="1838" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="1838" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="1838" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – sotho du Nord" lang="nso" hreflang="nso" data-title="1838" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="sotho du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="1838" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="1838" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AD%A7%E0%AD%AE%E0%AD%A9%E0%AD%AE" title="୧୮୩୮ – odia" lang="or" hreflang="or" data-title="୧୮୩୮" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/1838-%C3%A6%D0%BC_%D0%B0%D0%B7" title="1838-æм аз – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="1838-æм аз" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – pendjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="1838" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="१८३८ – pali" lang="pi" hreflang="pi" data-title="१८३८" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="pali" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="1838" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – piémontais" lang="pms" hreflang="pms" data-title="1838" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piémontais" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="1838" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="1838" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="1838" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="1838" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="1838 год – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="1838 год" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="1838" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A5%A7%E0%A5%AE%E0%A5%A9%E0%A5%AE" title="१८३८ – sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="१८३८" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskrit" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – iakoute" lang="sah" hreflang="sah" data-title="1838" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iakoute" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – sicilien" lang="scn" hreflang="scn" data-title="1838" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilien" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/1838%D8%B9" title="1838ع – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="1838ع" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – same du Nord" lang="se" hreflang="se" data-title="1838" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="same du Nord" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/1838." title="1838. – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="1838." data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – shan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="1838" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="shan" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="1838" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="1838" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="1838" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – same d’Inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="1838" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="same d’Inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – albanais" lang="sq" hreflang="sq" data-title="1838" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanais" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="1838" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – saterlandais" lang="stq" hreflang="stq" data-title="1838" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="saterlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – soundanais" lang="su" hreflang="su" data-title="1838" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="soundanais" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="1838" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="1838" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – silésien" lang="szl" hreflang="szl" data-title="1838" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silésien" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="1838" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – télougou" lang="te" hreflang="te" data-title="1838" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="télougou" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D0%B8_1838" title="Соли 1838 – tadjik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Соли 1838" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadjik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E.%E0%B8%A8._2381" title="พ.ศ. 2381 – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="พ.ศ. 2381" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – turkmène" lang="tk" hreflang="tk" data-title="1838" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmène" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="1838" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="1838" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – tok pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="1838" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="tok pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="1838" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/1838_%D0%B5%D0%BB" title="1838 ел – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="1838 ел" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="1838" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/1838%D8%A1" title="1838ء – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="1838ء" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – ouzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="1838" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ouzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – vénitien" lang="vec" hreflang="vec" data-title="1838" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="vénitien" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="1838" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – flamand occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="1838" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamand occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="1838" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – wallon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="1838" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="wallon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="1838" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/1838%E5%B9%B4" title="1838年 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="1838年" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="1838" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="1838" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/1838_nienz" title="1838 nienz – zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="1838 nienz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/1838" title="1838 – zélandais" lang="zea" hreflang="zea" data-title="1838" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zélandais" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/1838%E5%B9%B4" title="1838年 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="1838年" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/1838_n%C3%AE" title="1838 nî – minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="1838 nî" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/1838%E5%B9%B4" title="1838年 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="1838年" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7612#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1838" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:1838" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1838"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/1838"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/1838" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/1838" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;oldid=218694750" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=1838&amp;id=218694750&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2F1838"><span>Obtenir l&#039;URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2F1838"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=1838"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=1838&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1838&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:1838" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7612" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Cette page concerne l'année <b>1838</b> (MDCCCXXXVIII en chiffres romains) du <a href="/wiki/Calendrier_gr%C3%A9gorien" title="Calendrier grégorien">calendrier grégorien</a>. </p> </div></div> <div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive" style="width:21em"> <div class="entete" style="background-color: #C0D1E2;"> <div><small>Chronologies</small></div> </div><div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Assaut_contre_les_boers.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Description de cette image, également commentée ci-après" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Assaut_contre_les_boers.jpg/220px-Assaut_contre_les_boers.jpg" decoding="async" width="220" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Assaut_contre_les_boers.jpg/330px-Assaut_contre_les_boers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9b/Assaut_contre_les_boers.jpg 2x" data-file-width="439" data-file-height="480" /></a></span> </div> <div class="legend"><a href="/wiki/16_d%C3%A9cembre" title="16 décembre">16 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_Blood_River" title="Bataille de Blood River">bataille de Blood River</a>.</div><table><caption class="hidden" style="background-color:#CEE0F2;">Données clés</caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><a href="/wiki/1835" title="1835">1835</a> <a href="/wiki/1836" title="1836">1836</a> <a href="/wiki/1837" title="1837">1837</a> <b>&#160;<a class="mw-selflink selflink">1838</a>&#160;</b> <a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a> <a href="/wiki/1840" title="1840">1840</a> <a href="/wiki/1841" title="1841">1841</a><br /><small><b>Décennies&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1800" title="Années 1800">1800</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1810" title="Années 1810">1810</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1820" title="Années 1820">1820</a> <b>&#160;<a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1830" title="Années 1830">1830</a>&#160;</b> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1840" title="Années 1840">1840</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1850" title="Années 1850">1850</a> <a href="/wiki/Ann%C3%A9es_1860" title="Années 1860">1860</a><br /><small><b>Siècles&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/XVIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIe siècle">XVII<sup>e</sup></a> <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIIe siècle">XVIII<sup>e</sup></a> <b>&#160;<a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle">XIX<sup>e</sup></a>&#160;</b> <a href="/wiki/XXe_si%C3%A8cle" title="XXe siècle">XX<sup>e</sup></a> <a href="/wiki/XXIe_si%C3%A8cle" title="XXIe siècle">XXI<sup>e</sup></a><br /><small><b>Millénaires&#160;:</b></small><br /><a href="/wiki/Ier_mill%C3%A9naire_av._J.-C." title="Ier millénaire av. J.-C.">-I<sup>er</sup></a> <a href="/wiki/Ier_mill%C3%A9naire" title="Ier millénaire">I<sup>er</sup></a> <b>&#160;<a href="/wiki/IIe_mill%C3%A9naire" title="IIe millénaire">II<sup>e</sup></a>&#160;</b> <a href="/wiki/IIIe_mill%C3%A9naire" title="IIIe millénaire">III<sup>e</sup></a> </td> </tr></tbody></table><table><caption style="background-color:#CEE0F2;"><a href="/wiki/Liste_des_chronologies_par_zone_g%C3%A9ographique" title="Liste des chronologies par zone géographique">Chronologies géographiques</a></caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r223867407">.mw-parser-output div.NavFrame{background-color:var(--background-color-base,#fff);border:1px var(--border-color-base,#a2a9b1);border-style:solid;margin-bottom:1em;clear:both}.mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{min-height:1.6em;font-weight:bold;background-color:#efefef;color:var(--color-emphasized,#000);text-align:center}.mw-parser-output div.NavContent{display:block;margin:0;text-align:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavFrame{padding:2px;text-align:center;border-collapse:collapse;font-size:95%}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavPic{padding:2px;float:left}body:not(.mw-mf) .mw-parser-output div.NavEnd{height:0;clear:both}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.NavFrame div.NavHead{background-color:#27292d}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a{color:#88a3e8}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table div.NavFrame a.new{color:#fd7865}}</style><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_Afrique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Afrique (page inexistante)">Afrique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_en_Afrique_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Afrique du Sud (page inexistante)">Afrique du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Alg%C3%A9rie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Algérie (page inexistante)">Algérie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Angola&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Angola (page inexistante)">Angola</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_B%C3%A9nin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Bénin (page inexistante)">Bénin</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Botswana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Botswana (page inexistante)">Botswana</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Burkina_Faso&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Burkina Faso (page inexistante)">Burkina Faso</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Burundi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Burundi (page inexistante)">Burundi</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Cameroun&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Cameroun (page inexistante)">Cameroun</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Cap-Vert&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Cap-Vert (page inexistante)">Cap-Vert</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_R%C3%A9publique_centrafricaine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en République centrafricaine (page inexistante)">République centrafricaine</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Comores&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Comores (page inexistante)">Comores</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_R%C3%A9publique_du_Congo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en République du Congo (page inexistante)">République du Congo</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_R%C3%A9publique_d%C3%A9mocratique_du_Congo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en République démocratique du Congo (page inexistante)">République démocratique du Congo</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_C%C3%B4te_d%27Ivoire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Côte d&#39;Ivoire (page inexistante)">Côte d'Ivoire</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Djibouti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Djibouti (page inexistante)">Djibouti</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_%C3%89gypte&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Égypte (page inexistante)">Égypte</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_%C3%89rythr%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Érythrée (page inexistante)">Érythrée</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_%C3%89thiopie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Éthiopie (page inexistante)">Éthiopie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Gabon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Gabon (page inexistante)">Gabon</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Gambie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Gambie (page inexistante)">Gambie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Ghana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Ghana (page inexistante)">Ghana</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Guin%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Guinée (page inexistante)">Guinée</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Guin%C3%A9e-Bissau&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Guinée-Bissau (page inexistante)">Guinée-Bissau</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Guin%C3%A9e_%C3%A9quatoriale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Guinée équatoriale (page inexistante)">Guinée équatoriale</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kenya&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kenya (page inexistante)">Kenya</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Lesotho&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Lesotho (page inexistante)">Lesotho</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Liberia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Liberia (page inexistante)">Liberia</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Libye&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Libye (page inexistante)">Libye</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Madagascar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Madagascar (page inexistante)">Madagascar</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Malawi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Malawi (page inexistante)">Malawi</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Mali&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Mali (page inexistante)">Mali</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Mauritanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Mauritanie (page inexistante)">Mauritanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Maurice_(pays)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Maurice (pays) (page inexistante)">Maurice</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Maroc&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Maroc (page inexistante)">Maroc</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Mozambique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Mozambique (page inexistante)">Mozambique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Namibie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Namibie (page inexistante)">Namibie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Niger&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Niger (page inexistante)">Niger</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Nigeria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Nigeria (page inexistante)">Nigeria</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Ouganda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Ouganda (page inexistante)">Ouganda</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Rwanda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Rwanda (page inexistante)">Rwanda</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Sahara_occidental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Sahara occidental (page inexistante)">Sahara occidental</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Sao_Tom%C3%A9-et-Principe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Sao Tomé-et-Principe (page inexistante)">Sao Tomé-et-Principe</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_S%C3%A9n%C3%A9gal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Sénégal (page inexistante)">Sénégal</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Seychelles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Seychelles (page inexistante)">Seychelles</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Sierra_Leone&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Sierra Leone (page inexistante)">Sierra Leone</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Somalie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Somalie (page inexistante)">Somalie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Soudan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Soudan (page inexistante)">Soudan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Soudan_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Soudan du Sud (page inexistante)">Soudan du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Swaziland&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Swaziland (page inexistante)">Swaziland</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Tanzanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Tanzanie (page inexistante)">Tanzanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Tchad&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Tchad (page inexistante)">Tchad</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Togo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Togo (page inexistante)">Togo</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Tunisie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Tunisie (page inexistante)">Tunisie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Zambie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Zambie (page inexistante)">Zambie</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_au_Zimbabwe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Zimbabwe (page inexistante)">Zimbabwe</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_par_pays_en_Am%C3%A9rique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 par pays en Amérique (page inexistante)">Amérique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Antigua-et-Barbuda&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Antigua-et-Barbuda (page inexistante)">Antigua-et-Barbuda</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Argentine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Argentine (page inexistante)">Argentine</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Bahamas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Bahamas (page inexistante)">Bahamas</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_la_Barbade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à la Barbade (page inexistante)">Barbade</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Belize&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Belize (page inexistante)">Belize</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Bolivie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Bolivie (page inexistante)">Bolivie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Br%C3%A9sil&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Brésil (page inexistante)">Brésil</a>, <a href="/wiki/1838_au_Canada" title="1838 au Canada">Canada</a> <small>(<a href="/wiki/1838_au_Nouveau-Brunswick" title="1838 au Nouveau-Brunswick">Nouveau-Brunswick</a> et <a href="/wiki/1838_au_Qu%C3%A9bec" class="mw-redirect" title="1838 au Québec">Québec</a>)</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Chili&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Chili (page inexistante)">Chili</a> <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Colombie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Colombie (page inexistante)">Colombie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Costa_Rica&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Costa Rica (page inexistante)">Costa Rica</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Cuba&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Cuba (page inexistante)">Cuba</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_R%C3%A9publique_dominicaine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en République dominicaine (page inexistante)">République dominicaine</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_la_Dominique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à la Dominique (page inexistante)">Dominique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_%C3%89quateur&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Équateur (page inexistante)">Équateur</a>, <a href="/wiki/1838_aux_%C3%89tats-Unis" title="1838 aux États-Unis">États-Unis</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_la_Grenade&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à la Grenade (page inexistante)">Grenade</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Guatemala&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Guatemala (page inexistante)">Guatemala</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Guyana&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Guyana (page inexistante)">Guyana</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Ha%C3%AFti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Haïti (page inexistante)">Haïti</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Honduras&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Honduras (page inexistante)">Honduras</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Jama%C3%AFque&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Jamaïque (page inexistante)">Jamaïque</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Mexique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Mexique (page inexistante)">Mexique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Nicaragua&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Nicaragua (page inexistante)">Nicaragua</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Panama&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Panama (page inexistante)">Panama</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Paraguay&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Paraguay (page inexistante)">Paraguay</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_P%C3%A9rou&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Pérou (page inexistante)">Pérou</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Saint-Christophe-et-Ni%C3%A9v%C3%A8s&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Saint-Christophe-et-Niévès (page inexistante)">Saint-Christophe-et-Niévès</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Saint-Vincent-et-les-Grenadines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Saint-Vincent-et-les-Grenadines (page inexistante)">Saint-Vincent-et-les-Grenadines</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Sainte-Lucie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Sainte-Lucie (page inexistante)">Sainte-Lucie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Salvador&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Salvador (page inexistante)">Salvador</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Suriname&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Suriname (page inexistante)">Suriname</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Trinit%C3%A9-et-Tobago&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Trinité-et-Tobago (page inexistante)">Trinité-et-Tobago</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Uruguay&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Uruguay (page inexistante)">Uruguay</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_au_Venezuela&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Venezuela (page inexistante)">Venezuela</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_par_pays_en_Asie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 par pays en Asie (page inexistante)">Asie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_en_Abkhazie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Abkhazie (page inexistante)">Abkhazie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Afghanistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Afghanistan (page inexistante)">Afghanistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Arabie_saoudite&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Arabie saoudite (page inexistante)">Arabie saoudite</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Arm%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Arménie (page inexistante)">Arménie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Azerba%C3%AFdjan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Azerbaïdjan (page inexistante)">Azerbaïdjan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Bahre%C3%AFn&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Bahreïn (page inexistante)">Bahreïn</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Bangladesh&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Bangladesh (page inexistante)">Bangladesh</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Bhoutan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Bhoutan (page inexistante)">Bhoutan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Birmanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Birmanie (page inexistante)">Birmanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Brunei&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Brunei (page inexistante)">Brunei</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Cambodge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Cambodge (page inexistante)">Cambodge</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_Caucase&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le Caucase (page inexistante)">Caucase</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Chine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Chine (page inexistante)">Chine</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Chypre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Chypre (page inexistante)">Chypre</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Cor%C3%A9e_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Corée du Nord (page inexistante)">Corée du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Cor%C3%A9e_du_Sud&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Corée du Sud (page inexistante)">Corée du Sud</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_%C3%89mirats_arabes_unis&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Émirats arabes unis (page inexistante)">Émirats arabes unis</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_G%C3%A9orgie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Géorgie (page inexistante)">Géorgie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Inde&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Inde (page inexistante)">Inde</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Indon%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Indonésie (page inexistante)">Indonésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Irak&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Irak (page inexistante)">Irak</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Iran&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Iran (page inexistante)">Iran</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Isra%C3%ABl&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Israël (page inexistante)">Israël</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Japon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Japon (page inexistante)">Japon</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Jordanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Jordanie (page inexistante)">Jordanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kazakhstan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kazakhstan (page inexistante)">Kazakhstan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kirghizistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kirghizistan (page inexistante)">Kirghizistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kurdistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kurdistan (page inexistante)">Kurdistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kowe%C3%AFt&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Koweït (page inexistante)">Koweït</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Laos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Laos (page inexistante)">Laos</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Liban&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Liban (page inexistante)">Liban</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Malaisie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Malaisie (page inexistante)">Malaisie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Maldives&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Maldives (page inexistante)">Maldives</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Mongolie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Mongolie (page inexistante)">Mongolie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_N%C3%A9pal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Népal (page inexistante)">Népal</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Oman&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Oman (page inexistante)">Oman</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Oss%C3%A9tie_du_Sud-Alanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Ossétie du Sud-Alanie (page inexistante)">Ossétie du Sud-Alanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Ouzb%C3%A9kistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Ouzbékistan (page inexistante)">Ouzbékistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Pakistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Pakistan (page inexistante)">Pakistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Palestine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Palestine (page inexistante)">Palestine</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Philippines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Philippines (page inexistante)">Philippines</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_par_pays_au_Proche-Orient&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 par pays au Proche-Orient (page inexistante)">Proche-Orient</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Qatar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Qatar (page inexistante)">Qatar</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Russie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Russie (page inexistante)">Russie</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Singapour&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Singapour (page inexistante)">Singapour</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Sri_Lanka&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Sri Lanka (page inexistante)">Sri Lanka</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Syrie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Syrie (page inexistante)">Syrie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Tadjikistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Tadjikistan (page inexistante)">Tadjikistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Ta%C3%AFwan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Taïwan (page inexistante)">Taïwan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Tha%C3%AFlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Thaïlande (page inexistante)">Thaïlande</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Timor_oriental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Timor oriental (page inexistante)">Timor oriental</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Turkm%C3%A9nistan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Turkménistan (page inexistante)">Turkménistan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Turquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Turquie (page inexistante)">Turquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Vi%C3%AAt_Nam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Viêt Nam (page inexistante)">Viêt Nam</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_au_Y%C3%A9men&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Yémen (page inexistante)">Yémen</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_Europe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Europe (page inexistante)">Europe</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_en_Abkhazie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Abkhazie (page inexistante)">Abkhazie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Allemagne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Allemagne (page inexistante)">Allemagne</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Albanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Albanie (page inexistante)">Albanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Andorre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Andorre (page inexistante)">Andorre</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Arm%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Arménie (page inexistante)">Arménie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Autriche&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Autriche (page inexistante)">Autriche</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Azerba%C3%AFdjan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Azerbaïdjan (page inexistante)">Azerbaïdjan</a>, <a href="/wiki/1838_en_Belgique" title="1838 en Belgique">Belgique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Bi%C3%A9lorussie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Biélorussie (page inexistante)">Biélorussie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Bosnie-Herz%C3%A9govine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Bosnie-Herzégovine (page inexistante)">Bosnie-Herzégovine</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Bulgarie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Bulgarie (page inexistante)">Bulgarie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_Caucase&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le Caucase (page inexistante)">Caucase</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Chypre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Chypre (page inexistante)">Chypre</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Croatie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Croatie (page inexistante)">Croatie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Danemark&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Danemark (page inexistante)">Danemark</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Espagne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Espagne (page inexistante)">Espagne</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Estonie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Estonie (page inexistante)">Estonie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Finlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Finlande (page inexistante)">Finlande</a>, <a href="/wiki/1838_en_France" title="1838 en France">France</a> <small>(<a href="/wiki/1838_en_Bretagne" title="1838 en Bretagne">Bretagne</a>, <a href="/wiki/1838_en_Lorraine" title="1838 en Lorraine">Lorraine</a> et )</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_G%C3%A9orgie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Géorgie (page inexistante)">Géorgie</a>, <a href="/wiki/1838_en_Gr%C3%A8ce" title="1838 en Grèce">Grèce</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Hongrie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Hongrie (page inexistante)">Hongrie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Irlande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Irlande (page inexistante)">Irlande</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Islande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Islande (page inexistante)">Islande</a>, <a href="/wiki/1838_en_Italie" title="1838 en Italie">Italie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kazakhstan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kazakhstan (page inexistante)">Kazakhstan</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Kosovo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Kosovo (page inexistante)">Kosovo</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Lettonie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Lettonie (page inexistante)">Lettonie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Liechtenstein&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Liechtenstein (page inexistante)">Liechtenstein</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Lituanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Lituanie (page inexistante)">Lituanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Luxembourg&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Luxembourg (page inexistante)">Luxembourg</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Mac%C3%A9doine_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Macédoine du Nord (page inexistante)">Macédoine du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Malte&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Malte (page inexistante)">Malte</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Moldavie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Moldavie (page inexistante)">Moldavie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Monaco&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Monaco (page inexistante)">Monaco</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Mont%C3%A9n%C3%A9gro&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Monténégro (page inexistante)">Monténégro</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Norv%C3%A8ge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Norvège (page inexistante)">Norvège</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Oss%C3%A9tie_du_Sud-Alanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Ossétie du Sud-Alanie (page inexistante)">Ossétie du Sud-Alanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Pays-Bas&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Pays-Bas (page inexistante)">Pays-Bas</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Pologne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Pologne (page inexistante)">Pologne</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Portugal&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Portugal (page inexistante)">Portugal</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Roumanie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Roumanie (page inexistante)">Roumanie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Royaume-Uni&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Royaume-Uni (page inexistante)">Royaume-Uni</a> <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Russie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Russie (page inexistante)">Russie</a><small> ()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Saint-Marin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Saint-Marin (page inexistante)">Saint-Marin</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Serbie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Serbie (page inexistante)">Serbie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Slovaquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Slovaquie (page inexistante)">Slovaquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Slov%C3%A9nie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Slovénie (page inexistante)">Slovénie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Su%C3%A8de&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Suède (page inexistante)">Suède</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Suisse&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Suisse (page inexistante)">Suisse</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Tch%C3%A9quie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Tchéquie (page inexistante)">Tchéquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Turquie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Turquie (page inexistante)">Turquie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Ukraine&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Ukraine (page inexistante)">Ukraine</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_au_Vatican&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Vatican (page inexistante)">Vatican</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_par_pays_en_Oc%C3%A9anie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 par pays en Océanie (page inexistante)">Océanie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_en_Australie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Australie (page inexistante)">Australie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_%C3%8Eles_Cook&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Îles Cook (page inexistante)">Îles Cook</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_%C3%89tats_f%C3%A9d%C3%A9r%C3%A9s_de_Micron%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux États fédérés de Micronésie (page inexistante)">États fédérés de Micronésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Fidji&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Fidji (page inexistante)">Fidji</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Indon%C3%A9sie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Indonésie (page inexistante)">Indonésie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_%C3%8Eles_Marshall&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Îles Marshall (page inexistante)">Îles Marshall</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Nauru&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Nauru (page inexistante)">Nauru</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_%C3%A0_Niue&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 à Niue (page inexistante)">Niue</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Nouvelle-Z%C3%A9lande&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Nouvelle-Zélande (page inexistante)">Nouvelle-Zélande</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Palaos&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Palaos (page inexistante)">Palaos</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_Papouasie-Nouvelle-Guin%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Papouasie-Nouvelle-Guinée (page inexistante)">Papouasie-Nouvelle-Guinée</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Kiribati&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Kiribati (page inexistante)">Kiribati</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_%C3%8Eles_Salomon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Îles Salomon (page inexistante)">Îles Salomon</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Samoa&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Samoa (page inexistante)">Samoa</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Samoa_am%C3%A9ricaines&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Samoa américaines (page inexistante)">Samoa américaines</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_au_Timor_oriental&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Timor oriental (page inexistante)">Timor oriental</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Tonga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Tonga (page inexistante)">Tonga</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_aux_Tuvalu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 aux Tuvalu (page inexistante)">Tuvalu</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_au_Vanuatu&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 au Vanuatu (page inexistante)">Vanuatu</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_dans_les_mers_et_oc%C3%A9ans&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans les mers et océans (page inexistante)">Mers et océans</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_dans_la_Manche&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans la Manche (page inexistante)">Manche</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_Baltique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer Baltique (page inexistante)">Mer Baltique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_des_Cara%C3%AFbes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer des Caraïbes (page inexistante)">Mer des Caraïbes</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_Caspienne&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer Caspienne (page inexistante)">Mer Caspienne</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_M%C3%A9diterran%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer Méditerranée (page inexistante)">Mer Méditerranée</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_du_Nord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer du Nord (page inexistante)">Mer du Nord</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_Noire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer Noire (page inexistante)">Mer Noire</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_mer_Rouge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en mer Rouge (page inexistante)">Mer Rouge</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27oc%C3%A9an_Arctique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;océan Arctique (page inexistante)">Océan Arctique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27oc%C3%A9an_Atlantique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;océan Atlantique (page inexistante)">Océan Atlantique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27oc%C3%A9an_Austral&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;océan Austral (page inexistante)">Océan Austral</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27oc%C3%A9an_Indien&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;océan Indien (page inexistante)">Océan Indien</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27oc%C3%A9an_Pacifique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;océan Pacifique (page inexistante)">Océan Pacifique</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <a href="/w/index.php?title=1838_en_Antarctique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en Antarctique (page inexistante)">Antarctique</a></td> </tr></tbody></table><table><caption style="background-color:#CEE0F2;"><a href="/wiki/Liste_des_chronologies_th%C3%A9matiques" title="Liste des chronologies thématiques">Chronologies thématiques</a></caption> <tbody><tr><td style="text-align:center;"><div class="liste-horizontale"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_art&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en art (page inexistante)">Art</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/wiki/1838_en_architecture" title="1838 en architecture">Architecture</a>, <a href="/wiki/1838_en_arts_plastiques" title="1838 en arts plastiques">Arts plastiques</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=1838_en_dessin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en dessin (page inexistante)">Dessin</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_gravure&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en gravure (page inexistante)">Gravure</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_lithographie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en lithographie (page inexistante)">Lithographie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_peinture&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en peinture (page inexistante)">Peinture</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_en_sculpture&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en sculpture (page inexistante)">Sculpture</a>)</small>, <small>()</small>, <small>()</small>, <a href="/wiki/1838_en_litt%C3%A9rature" title="1838 en littérature">Littérature</a> <small>()</small>, Musique <small>(<a href="/wiki/1838_en_musique" title="1838 en musique">Populaire</a> et <a href="/wiki/1838_en_musique_classique" title="1838 en musique classique">Classique</a>)</small>, <a href="/wiki/1838_en_photographie" title="1838 en photographie">Photographie</a> et <a href="/wiki/1838_au_th%C3%A9%C3%A2tre" title="1838 au théâtre">Théâtre</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_ing%C3%A9nierie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en ingénierie (page inexistante)">Ingénierie</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><small>()</small>, <a href="/wiki/1838_en_architecture" title="1838 en architecture">Architecture</a>, <a href="/wiki/1838_dans_les_chemins_de_fer" title="1838 dans les chemins de fer">Chemins de fer</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=Liste_des_accidents_ferroviaires_en_France_en_1838&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste des accidents ferroviaires en France en 1838 (page inexistante)">Accidents ferroviaires en France</a>)</small>, <small>()</small> et <a href="/w/index.php?title=1838_dans_les_parcs_de_loisirs&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans les parcs de loisirs (page inexistante)">Parcs de loisirs</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_politique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en politique (page inexistante)">Politique</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/wiki/1838_en_droit" title="1838 en droit">Droit</a>, <a href="/wiki/Liste_d%27%C3%A9lections_en_1838" title="Liste d&#39;élections en 1838">Élections</a> et <small>()</small> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/w/index.php?title=1838_en_religion&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en religion (page inexistante)">Religion</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_bouddhisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le bouddhisme (page inexistante)">Bouddhisme</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_christianisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le christianisme (page inexistante)">Christianisme</a> <small>(<a href="/wiki/1838_dans_le_catholicisme" title="1838 dans le catholicisme">Catholicisme</a>, et <a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_protestantisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le protestantisme (page inexistante)">Protestantisme</a>)</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27hindouisme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;hindouisme (page inexistante)">Hindouisme</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_dans_l%27islam&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans l&#39;islam (page inexistante)">Islam</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_dans_le_juda%C3%AFsme&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 dans le judaïsme (page inexistante)">Judaïsme</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r223867407" /><div class="NavFrame" style="border-color:#FFFFFF;border:none;; background-color:#FFFFFF;background:none !important;margin:0;;" title="&#91;afficher&#93;/&#91;masquer&#93;"> <div class="NavHead" style="min-height:2.5em;"><a href="/wiki/1838_en_science" title="1838 en science">Science</a></div> <div class="NavContent" style="background-color:none !important;background:none !important;;"> <p><a href="/w/index.php?title=1838_en_arch%C3%A9ologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en archéologie (page inexistante)">Archéologie</a>, <small>()</small>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_biologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en biologie (page inexistante)">Biologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_chimie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en chimie (page inexistante)">Chimie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_climatologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en climatologie (page inexistante)">Climatologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_exploration&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en exploration (page inexistante)">Exploration</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_g%C3%A9ologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en géologie (page inexistante)">Géologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_histoire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en histoire (page inexistante)">Histoire</a>, <a href="/wiki/1838_en_math%C3%A9matiques" title="1838 en mathématiques">Mathématiques</a>, <a href="/wiki/1838_en_pal%C3%A9ontologie" class="mw-redirect" title="1838 en paléontologie">Paléontologie</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_physique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en physique (page inexistante)">Physique</a>, <a href="/w/index.php?title=1838_en_psychologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en psychologie (page inexistante)">Psychologie</a>, <a href="/wiki/1838_en_sant%C3%A9_et_m%C3%A9decine" title="1838 en santé et médecine">Santé et médecine</a> et <a href="/w/index.php?title=1838_en_sociologie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="1838 en sociologie (page inexistante)">Sociologie</a> </p> </div> <div class="NavEnd">&#160;</div> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A9c%C3%A8s_en_1838&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Décès en 1838 (page inexistante)">Décès</a></li> <li><a href="/wiki/1838_en_journalisme" title="1838 en journalisme">Journalisme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Naissance_en_1838&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Naissance en 1838 (page inexistante)">Naissance</a></li> <li><a href="/wiki/1838_en_philosophie" title="1838 en philosophie">Philosophie</a></li> <li><a href="/wiki/Terrorisme_avant_1946" title="Terrorisme avant 1946">Terrorisme</a></li></ul> </div></td> </tr></tbody></table><p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#CEE0F2;"><span class="plainlinks navigation-not-searchable"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1838&amp;action=edit">modifier</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Ann%C3%A9es" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <p>L'année <b>1838</b> est une <a href="/wiki/Ann%C3%A9e_commune" title="Année commune">année commune</a> qui <a href="/wiki/Ann%C3%A9e_commune_commen%C3%A7ant_un_lundi" title="Année commune commençant un lundi">commence un lundi</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Événements"><span id=".C3.89v.C3.A9nements"></span>Événements</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Événements" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Événements"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Afrique">Afrique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Afrique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Afrique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/17_f%C3%A9vrier" title="17 février">17 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Antoine_d%27Abbadie_d%27Arrast" class="mw-redirect" title="Antoine d&#39;Abbadie d&#39;Arrast">Antoine d'Abbadie d'Arrast</a> débarque à <a href="/wiki/Massaoua" title="Massaoua">Massaoua</a> avec son frère <a href="/wiki/Arnauld_Michel_d%27Abbadie_d%27Arrast" title="Arnauld Michel d&#39;Abbadie d&#39;Arrast">Arnauld</a>. Ils explorent et cartographient l'<a href="/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a> (fin en <a href="/wiki/1848" title="1848">1848</a>)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_f%C3%A9vrier" title="6 février">6</a> - <a href="/wiki/17_f%C3%A9vrier" title="17 février">17 février</a>&#160;: ayant échoué à obtenir par la ruse des terres appartenant au chef zoulou <a href="/wiki/Dingane_kaSenzangakhona" title="Dingane kaSenzangakhona">Dingaan</a>, le Boer <a href="/wiki/Piet_Retief" title="Piet Retief">Piet Retief</a> est exécuté<sup id="cite_ref-Beck_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Beck-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Dingaan fait massacrer près de 360 Boers.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/15_octobre" title="15 octobre">15 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/M%C3%A9h%C3%A9met_Ali" title="Méhémet Ali">Méhémet Ali</a> visite le <a href="/wiki/Soudan" title="Soudan">Soudan</a> (fin le <time class="nowrap" datetime="1839-03-14" data-sort-value="1839-03-14">14 mars 1839</time>)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> où il est accueilli par le gouverneur militaire Abu Widan (1838-1843), qui a procédé à une refonte administrative de la province.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/3_novembre" title="3 novembre">3 novembre</a>&#160;: départ de <a href="/wiki/Gor%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Gorée">Gorée</a> de l’expédition de la canonnière <i>La Malouine</i>, en mission d’exploration entre les <a href="/wiki/%C3%8Eles_de_Los" class="mw-redirect" title="Îles de Los">îles de Los</a> et le <a href="/wiki/Cap_Lopez" title="Cap Lopez">Cap Lopez</a>, pour étudier les possibilités commerciales entre le <a href="/wiki/S%C3%A9n%C3%A9gal" title="Sénégal">Sénégal</a> et le <a href="/wiki/Gabon" title="Gabon">Gabon</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Le Français <a href="/wiki/%C3%89douard_Bou%C3%ABt-Willaumez" title="Édouard Bouët-Willaumez">Bouet-Willaumez</a> occupe <a href="/wiki/Assinie" title="Assinie">Assinie</a> et <a href="/wiki/Grand-Bassam" title="Grand-Bassam">Grand-Bassam</a> sur la côte des Mâles-Gens (<a href="/wiki/C%C3%B4te_d%27Ivoire" title="Côte d&#39;Ivoire">Côte d'Ivoire</a>). Il signe avec les chefs locaux un pacte qui les placent sous l’autorité de <a href="/wiki/Louis-Philippe_Ier" title="Louis-Philippe Ier">Louis-Philippe <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a>, à qui ils cèdent leurs terres (1843). En échange, la France les soutient militairement dans leur conflit avec les <a href="/wiki/Ebri%C3%A9" class="mw-redirect" title="Ebrié">Ebrié</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_novembre" title="6 novembre">6 novembre</a>&#160;: réforme des <i><a href="/wiki/Prazo" title="Prazo">prazos</a></i> au <a href="/wiki/Mozambique" title="Mozambique">Mozambique</a> (ordonnances de 1838, de novembre et décembre <a href="/wiki/1841" title="1841">1841</a> et du <time class="nowrap" datetime="1854-12-22" data-sort-value="1854-12-22">22 décembre 1854</time>)<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les <i>prazeros</i> deviennent des représentants officiels du gouvernement de <a href="/wiki/Lisbonne" title="Lisbonne">Lisbonne</a>, avec le grade de capitaines de forteresse, des décorations et des titres honorifiques. Le système persiste, avec ses abus, jusqu’à la fin du siècle.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/4_d%C3%A9cembre" title="4 décembre">4 décembre</a>&#160;: les <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Britanniques</a> occupent <a href="/wiki/Durban" title="Durban">Port-Natal</a> jusqu’à la veille de Noël <a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/16_d%C3%A9cembre" title="16 décembre">16 décembre</a>&#160;: les <a href="/wiki/Boers" title="Boers">Boers</a> sous la conduite de leur chef <a href="/wiki/Andries_Pretorius" title="Andries Pretorius">Andries Pretorius</a> défont les <a href="/wiki/Zoulous" title="Zoulous">Zoulous</a> à la <a href="/wiki/Bataille_de_Blood_River" title="Bataille de Blood River">bataille de Blood River</a> dans le <a href="/wiki/Natal_(Afrique)" title="Natal (Afrique)">Natal</a><sup id="cite_ref-Beck_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Beck-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Le <a href="/wiki/Royaume_zoulou" title="Royaume zoulou">Royaume zoulou</a> devient protectorat boer. La puissance zoulou semble détruite. <a href="/wiki/Mpande_kaSenzangakhona" title="Mpande kaSenzangakhona">Mpande</a>, demi-frère et successeur de Dingaan en 1840, n’ose pas faire la guerre.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Mzilikazi" title="Mzilikazi">Mzilikazi</a> fonde le <a href="/wiki/Matabeleland" title="Matabeleland">royaume du Matabélé</a> (fin de règne en <a href="/wiki/1868" title="1868">1868</a>)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il installe d’abord sa capitale à <a href="/wiki/Bulawayo" title="Bulawayo">Gibixhegu</a>, puis après avoir massacré ses principaux indumas (lieutenants) pour trahison, à <a href="/w/index.php?title=Inyati&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Inyati (page inexistante)">Inyati</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Inyati" class="extiw" title="en:Inyati"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Inyati&#160;»">(en)</span></a>. Le système militaire et administratif du nouvel État emprunte ses caractéristiques à celui des Zoulou.</li></ul> <ul><li>Expédition de Francisco José Coimbra de <a href="/wiki/%C3%8Ele_de_Mozambique" title="Île de Mozambique">Mozambique</a> à <a href="/wiki/Benguela" title="Benguela">Benguela</a> (1838-1848)<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li>Occupation du fort éthiopien de <a href="/wiki/M%C3%A9temma" title="Métemma">Métemma</a> par les Égyptiens, qui lancent des raids en <a href="/wiki/%C3%89thiopie" title="Éthiopie">Éthiopie</a> depuis <a href="/wiki/Gallabat" title="Gallabat">Gallabat</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il profanent les églises. La population de <a href="/wiki/Gondar" title="Gondar">Gondar</a> est effrayée.</li></ul> <ul><li>Thomas Hutton, commandant mulâtre de <a href="/wiki/C%C3%B4te-de-l%27Or_(colonie_britannique)" class="mw-redirect" title="Côte-de-l&#39;Or (colonie britannique)">Gold Coast</a>, s’installe à <a href="/wiki/Ouidah" title="Ouidah">Ouidah</a> pour faire le commerce d’<a href="/wiki/Huile_de_palme" title="Huile de palme">huile de palme</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Amérique"><span id="Am.C3.A9rique"></span>Amérique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Amérique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Amérique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/1838_au_Canada" title="1838 au Canada">1838 au Canada</a>, <a href="/wiki/1838_au_Nouveau-Brunswick" title="1838 au Nouveau-Brunswick">1838 au Nouveau-Brunswick</a>, <a href="/wiki/1838_au_Qu%C3%A9bec" class="mw-redirect" title="1838 au Québec">1838 au Québec</a> et <a href="/wiki/1838_aux_%C3%89tats-Unis" title="1838 aux États-Unis">1838 aux États-Unis</a>.</div></div> <ul><li><a href="/wiki/12_janvier" title="12 janvier">12</a> - <a href="/wiki/13_janvier" title="13 janvier">13 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Combat_d%27Islay" title="Combat d&#39;Islay">combat naval d’Islay</a> entre le <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_p%C3%A9ruvio-bolivienne" title="Confédération péruvio-bolivienne">Pérou</a> et le <a href="/wiki/Chili" title="Chili">Chili</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/26_janvier" title="26 janvier">26 janvier</a>&#160;: le <a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a> adopte la première loi de <a href="/wiki/Prohibition" title="Prohibition">prohibition</a> contre l’alcool aux <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">États-Unis</a><sup id="cite_ref-Corps_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Corps-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/10_mars" title="10 mars">10 mars</a> et <a href="/wiki/16_juillet" title="16 juillet">16 juillet</a>&#160;: les <a href="/wiki/Pays-Bas" title="Pays-Bas">Pays-Bas</a> renouvellent le traité de pays de 1769 avec les <a href="/wiki/Matawai" title="Matawai">Matawai</a> du <a href="/wiki/Suriname" title="Suriname">Suriname</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/28_mars" title="28 mars">28 mars</a>&#160;: la flotte française du contre-amiral <a href="/wiki/Louis_Fran%C3%A7ois_Jean_Leblanc" title="Louis François Jean Leblanc">Leblanc</a> fait le blocus de <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/30_avril" title="30 avril">30 avril</a>&#160;: le <a href="/wiki/Nicaragua" title="Nicaragua">Nicaragua</a> déclare son indépendance vis-à-vis des <a href="/wiki/Provinces_unies_d%27Am%C3%A9rique_centrale" class="mw-redirect" title="Provinces unies d&#39;Amérique centrale">Provinces unies d'Amérique centrale</a><sup id="cite_ref-Ávila_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ávila-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/26_mai" title="26 mai">26 mai</a>&#160;: des planteurs du Sud des États-Unis, sous l’égide d’<a href="/wiki/Andrew_Jackson" title="Andrew Jackson">Andrew Jackson</a>, obtiennent légalement le déplacement de 17&#160;000 <a href="/wiki/Cherokee" class="mw-redirect" title="Cherokee">Cherokees</a>. Envoyés à pied de <a href="/wiki/G%C3%A9orgie_(%C3%89tats-Unis)" title="Géorgie (États-Unis)">Géorgie</a> en <a href="/wiki/Oklahoma" title="Oklahoma">Oklahoma</a> durant l’hiver, quatre mille d’entre eux périssent&#160;: ce déplacement est connu sous le nom de «&#160;<b><a href="/wiki/Piste_des_Larmes" class="mw-redirect" title="Piste des Larmes">piste des Larmes</a></b>&#160;»<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/15_juin" title="15 juin">15 juin</a>, <a href="/wiki/Grande_Guerre_(Uruguay)#Le_début_de_la_guerre_civile_uruguayenne_(1836-1839)" class="mw-redirect" title="Grande Guerre (Uruguay)">guerre civile uruguayenne</a>&#160;: les <i><a href="/wiki/Parti_colorado_(Uruguay)" title="Parti colorado (Uruguay)">colorados</a></i> remportent une victoire décisive sur les forces gouvernementales à Palmar<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/24_octobre" title="24 octobre">24 octobre</a>&#160;: le président <a href="/wiki/Manuel_Oribe" title="Manuel Oribe">Oribe</a> est renversé en <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a> et se réfugie à <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a>. <a href="/wiki/Fructuoso_Rivera" title="Fructuoso Rivera">Rivera</a>, chef des <i><a href="/wiki/Parti_colorado_(Uruguay)" title="Parti colorado (Uruguay)">colorados</a></i> (libéraux) prend le pouvoir au détriment des <i><a href="/wiki/Parti_Blanco" class="mw-redirect" title="Parti Blanco">blancos</a></i> (conservateurs) avec l'aide de la France. Avec le soutien de l’<a href="/wiki/Argentine" title="Argentine">Argentine</a> de <a href="/wiki/Juan_Manuel_de_Rosas" title="Juan Manuel de Rosas">Rosas</a>, Oribe entreprend la <i><a href="/wiki/Grande_Guerre_(Uruguay)" class="mw-redirect" title="Grande Guerre (Uruguay)">Guerra Grande</a></i> (<a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a>-<a href="/wiki/1851" title="1851">1851</a>)<sup id="cite_ref-Henderson_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Henderson-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_novembre" title="5 novembre">5 novembre</a>&#160;: le <a href="/wiki/Honduras" title="Honduras">Honduras</a> quitte la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_f%C3%A9d%C3%A9rale_d%27Am%C3%A9rique_centrale" title="République fédérale d&#39;Amérique centrale">Fédération</a>. Début de la guerre civile en Amérique centrale<sup id="cite_ref-Ávila_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ávila-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/7_novembre" title="7 novembre">7</a> et <a href="/wiki/9_novembre" title="9 novembre">9 novembre</a>&#160;: batailles <a href="/wiki/Bataille_de_Lacolle" title="Bataille de Lacolle">de Lacolle</a> et <a href="/wiki/Bataille_d%27Odelltown" title="Bataille d&#39;Odelltown">d’Odelltown</a>. Fin de la <a href="/wiki/R%C3%A9bellion_des_Patriotes" title="Rébellion des Patriotes">rébellion des Patriotes</a><sup id="cite_ref-Lacoursière_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lacoursière-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg/220px-%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg/330px-%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg/440px-%C3%89pisode_de_l%27exp%C3%A9dition_du_Mexique_en_1838.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1457" /></a><figcaption> <a href="/wiki/27_novembre" title="27 novembre">27 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_San_Juan_de_Ul%C3%BAa" title="Bataille de San Juan de Ulúa">bombardement de San Juan de Ulúa</a>.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/27_novembre" title="27 novembre">27 novembre</a> - <a href="/wiki/5_d%C3%A9cembre" title="5 décembre">5 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_San_Juan_de_Ul%C3%BAa" title="Bataille de San Juan de Ulúa">bataille de San Juan de Ulúa</a>. <a href="/wiki/Guerre_des_P%C3%A2tisseries" title="Guerre des Pâtisseries">Guerre des Pâtisseries</a> entre la <a href="/wiki/France" title="France">France</a> et le <a href="/wiki/Mexique" title="Mexique">Mexique</a><sup id="cite_ref-Marley_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marley-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/13_d%C3%A9cembre" title="13 décembre">13 décembre</a>, <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">Brésil</a>&#160;: soulèvement <i><a href="/wiki/Balaiada" title="Balaiada">Balaiada</a></i> au <a href="/wiki/Maranh%C3%A3o" title="Maranhão">Maranhão</a> écrasé par le <a href="/wiki/Lu%C3%ADs_Alves_de_Lima_e_Silva" title="Luís Alves de Lima e Silva">duc de Caxias</a> (<a href="/wiki/1841" title="1841">1841</a>)<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/3_d%C3%A9cembre" title="3 décembre">3 décembre</a>&#160;: naufrage de la frégate française <i><a href="/wiki/Herminie_(fr%C3%A9gate)" title="Herminie (frégate)">Herminie</a></i> aux <a href="/wiki/Bermudes" title="Bermudes">Bermudes</a><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Asie_et_Océanie"><span id="Asie_et_Oc.C3.A9anie"></span>Asie et Océanie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Asie et Océanie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Asie et Océanie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/24_mars" title="24 mars">24 mars</a>, <a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">Empire ottoman</a>&#160;: création du Conseil de la <a href="/wiki/Sublime_Porte" title="Sublime Porte">Sublime Porte</a> (<i>Dâr-i churayï Bâb-i 'âlî</i>), chargé d’examiner les propositions de lois<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Il est destiné à accroître l’efficacité de l’appareil gouvernemental&#160;: les services financiers sont regroupés, les ministères des Affaires étrangères et du Commerce et un Conseil des travaux publics sont créés.</li> <li><a href="/wiki/10_juin" title="10 juin">10 juin</a>, <a href="/wiki/Australie" title="Australie">Australie</a>&#160;: massacre d’<a href="/wiki/Aborig%C3%A8nes_d%27Australie" title="Aborigènes d&#39;Australie">Aborigènes</a> par des colons à <a href="/wiki/Massacre_de_Myall_Creek" title="Massacre de Myall Creek">Myall Creek</a>, un domaine pastoral de <a href="/wiki/Nouvelle-Galles_du_Sud" title="Nouvelle-Galles du Sud">Nouvelle-Galles du Sud</a><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Pour la première fois, les meurtriers sont arrêtés, jugés et pendus sur ordre de la couronne. Ce jugement, qui scandalise les colons, reste l’exception et les exactions continuent.</li> <li><a href="/wiki/20_juin" title="20 juin">20 juin</a>&#160;: la multiplication des guerres sanglantes avec les <a href="/wiki/Maoris_(Nouvelle-Z%C3%A9lande)" title="Maoris (Nouvelle-Zélande)">Maoris</a> décide le <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> à organiser la colonisation de la <a href="/wiki/Nouvelle-Z%C3%A9lande" title="Nouvelle-Zélande">Nouvelle-Zélande</a><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/26_juin" title="26 juin">26 juin</a>&#160;: signature d’un traité tripartite entre <a href="/wiki/Ranjit_Singh" class="mw-redirect" title="Ranjit Singh">Ranjit Singh</a>, qui contrôle le <a href="/wiki/Cachemire" title="Cachemire">Cachemire</a>, <a href="/wiki/Shah_Shuja" class="mw-redirect" title="Shah Shuja">Shah Shuja</a> et le représentant de la <a href="/wiki/Compagnie_anglaise_des_Indes_orientales" class="mw-redirect" title="Compagnie anglaise des Indes orientales">Compagnie anglaise des Indes orientales</a>. Son objet est de restaurer Shah Shuja, l’héritier du trône afghan, et de contrer l’influence croissante des Perses et des Russes dans la région<sup id="cite_ref-Adamec_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Adamec-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/5_juillet" title="5 juillet">5 juillet</a>&#160;: les <a href="/wiki/Druzes" title="Druzes">Druzes</a> révoltés occupent <a href="/wiki/Safed" title="Safed">Safed</a> et mettent le quartier juif à sac<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ils s’enfuient à l’arrivée des troupes égyptiennes d’<a href="/wiki/Ibrahim_Pacha" title="Ibrahim Pacha">Ibrahim Pacha</a>.</li> <li><a href="/wiki/6_juillet" title="6 juillet">6 juillet</a>&#160;: quelques milliers de chrétiens <a href="/wiki/Maronites" title="Maronites">maronites</a> armés par les Égyptiens, repoussent des tribus druzes, soutenues par les Ottomans, les <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Britanniques</a> et les Russes<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Début du conflit entre chrétiens et <a href="/wiki/Druzes" title="Druzes">Druzes</a> au <a href="/wiki/Liban" title="Liban">Liban</a>.</li> <li><a href="/wiki/17_juillet" title="17 juillet">17 juillet</a>&#160;: soumission des chefs druzes. Fin de la révolte du <a href="/wiki/Hauran" title="Hauran">Hauran</a> contre l’<a href="/wiki/%C3%89gypte_sous_les_Alaouites" title="Égypte sous les Alaouites">Égypte</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/19_juillet" title="19 juillet">19 juillet</a>, <a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a>&#160;: un décret impérial condamne à mort toute personne impliquée dans la production, le transport, la vente ou la consommation d’opium<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Quarante mille caisses d’<a href="/wiki/Opium" title="Opium">opium</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">&#91;</span>31<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (57&#160;% des importations chinoises) sont débarquées clandestinement par les <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Britanniques</a>.</li> <li><a href="/wiki/16_ao%C3%BBt" title="16 août">16 août</a>&#160;: traité de commerce entre le <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> et la <a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">Porte</a>, qui prévoit la suppression des privilèges commerciaux dans tout l’empire<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">&#91;</span>32<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Un traité analogue est signé quelques semaines plus tard avec la <a href="/wiki/France" title="France">France</a>.</li> <li><a href="/wiki/1er_octobre" title="1er octobre"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;octobre</a>&#160;: rupture des relations entre <a href="/wiki/Dost_Mohammad_Khan" title="Dost Mohammad Khan">Dost Mohammad Khan</a> et les Britanniques qui déclarent la guerre à l’Afghanistan<sup id="cite_ref-Adamec_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-Adamec-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Craignant de voir s’élargir la sphère d’influence russe jusqu’aux frontières de l’<a href="/wiki/Inde" title="Inde">Inde</a>, le <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">Royaume-Uni</a> exige l’expulsion d’un représentant russe à <a href="/wiki/Kaboul" title="Kaboul">Kaboul</a>. En <time class="nowrap" datetime="1839-04" data-sort-value="1839-04">avril 1839</time>, des forces <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannico</a>-indiennes envahissent l’<a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a>, ce qui déclenche la <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_guerre_anglo-afghane" title="Première guerre anglo-afghane">première guerre anglo-afghane</a> (fin en <a href="/wiki/1842" title="1842">1842</a>).</li> <li><a href="/wiki/30_novembre" title="30 novembre">30 novembre</a>&#160;: L'<a href="/wiki/%C3%8Ele_Pitcairn" class="mw-redirect" title="Île Pitcairn">île Pitcairn</a> devient une <a href="/wiki/Empire_britannique" title="Empire britannique">colonie britannique</a><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">&#91;</span>33<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les femmes de Pitcairn sont les premières au monde à obtenir et à conserver le <a href="/wiki/Droit_de_vote_des_femmes" title="Droit de vote des femmes">droit de vote</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">&#91;</span>34<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Europe">Europe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Europe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Europe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Articles détaillés&#160;: <a href="/wiki/1838_en_Belgique" title="1838 en Belgique">1838 en Belgique</a>, <a href="/wiki/1838_en_France" title="1838 en France">1838 en France</a> et <a href="/wiki/1838_en_Italie" title="1838 en Italie">1838 en Italie</a>.</div></div> <ul><li><a href="/wiki/13_mars" title="13 mars">13 mars</a>&#160;: massacre du <a href="/wiki/Rossio" title="Rossio">Rossio</a> lors d'une révolte populaire à Lisbonne<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">&#91;</span>35<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg/220px-Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg/330px-Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg/440px-Budapest_%C3%9Cberschwemmungsszenen_1838_ubs_G_0208_II_02.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1062" /></a><figcaption><a href="/wiki/13_mars" title="13 mars">13</a>-<a href="/wiki/18_mars" title="18 mars">18 mars</a>&#160;: inondation à <a href="/wiki/Pest_(ville)" title="Pest (ville)">Pest</a></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/13_mars" title="13 mars">13</a>-<a href="/wiki/18_mars" title="18 mars">18 mars</a>&#160;: inondations catastrophiques à <a href="/wiki/Pest_(ville)" title="Pest (ville)">Pest</a><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">&#91;</span>36<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/14_mars" title="14 mars">14 mars</a>&#160;: le roi <a href="/wiki/Guillaume_II_des_Pays-Bas" class="mw-redirect" title="Guillaume II des Pays-Bas">Guillaume II des Pays-Bas</a> accepte le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_des_XXIV_articles" title="Traité des XXIV articles">traité des 24 articles</a> du <time class="nowrap" datetime="1831-10-15" data-sort-value="1831-10-15">15 octobre 1831</time> concernant l’indépendance de la <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">Belgique</a><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">&#91;</span>37<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/4_avril" title="4 avril">4 avril</a>, <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a>&#160;: la reine <a href="/wiki/Marie_II_de_Portugal" class="mw-redirect" title="Marie II de Portugal">Marie II de Portugal</a> signe une <a href="/wiki/Constitution_portugaise_de_1838" title="Constitution portugaise de 1838">constitution libérale</a> élaborée les <a href="/wiki/Cortes_(Ancien_r%C3%A9gime)" title="Cortes (Ancien régime)">Cortès</a> constituantes, sur un fond de tentatives de coups d’État<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">&#91;</span>38<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. C’est un texte de compromis, imposé aux Cortès par <a href="/wiki/S%C3%A0_da_Bandeira" class="mw-redirect" title="Sà da Bandeira">Sà da Bandeira</a> (<a href="/wiki/1795" title="1795">1795</a>-<a href="/wiki/1876" title="1876">1876</a>), qui maintient la séparation des pouvoirs, supprime le pouvoir «&#160;modérateur&#160;» du roi, établit le bicaméralisme et le droit de veto absolu du roi. Des mesures sont prises au <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> pour permettre à tous l’achat des biens des ordres religieux supprimés en <a href="/wiki/1834" title="1834">1834</a>, pour rendre l’enseignement primaire gratuit et pour promouvoir l’enseignement de la médecine et des sciences.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Subashi_desant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Subashi_desant.jpg/220px-Subashi_desant.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Subashi_desant.jpg/330px-Subashi_desant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Subashi_desant.jpg/440px-Subashi_desant.jpg 2x" data-file-width="1916" data-file-height="1300" /></a><figcaption><a href="/wiki/Peinture_marine" class="mw-redirect" title="Peinture marine">Peinture marine</a> d’<a href="/wiki/Ivan_A%C3%AFvazovski" title="Ivan Aïvazovski">Ivan Aïvazovski</a> (peinte en 1839) représentant le débarquement des forces russes sur la côte de <a href="/wiki/Sotchi" title="Sotchi">Sotchi</a> en 1838</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/3_mai" title="3 mai">3 mai</a> (21 avril du <a href="/wiki/Calendrier_julien" title="Calendrier julien">calendrier julien</a>)&#160;: les autorités russes installent un fort militaire à l'embouchure du fleuve <a href="/wiki/Sotchi_(fleuve)" title="Sotchi (fleuve)">Sotchi</a>, le fort Alexandria, rebaptisé <a href="/wiki/Sotchi" title="Sotchi">Sotchi</a> en 1896<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">&#91;</span>39<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/8_mai" title="8 mai">8 mai</a>&#160;: la <a href="/wiki/Chartisme#La_Charte_populaire_de_1838" title="Chartisme">Charte du Peuple</a> est publiée au Royaume-Uni <sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">&#91;</span>40<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/19_mai" title="19 mai">19 mai</a>, Royaume-Uni&#160;: publication dans le <i>Birmingham Journal</i> d’une pétition qui reprend les six points du programme des <a href="/wiki/Chartisme" title="Chartisme">chartistes</a> de <a href="/wiki/1837" title="1837">1837</a>. Elle obtient 1&#160;250&#160;000&#160;signatures<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">&#91;</span>41<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg/220px-Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg/330px-Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg/440px-Parker%27s_Piece_Coronation_Feast.jpg 2x" data-file-width="683" data-file-height="429" /></a><figcaption>Fêtes du couronnement de la reine Victoria le 28 juin 1838</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/28_juin" title="28 juin">28 juin</a>&#160;: couronnement de la reine <a href="/wiki/Victoria_du_Royaume-Uni" class="mw-redirect" title="Victoria du Royaume-Uni">Victoria du Royaume-Uni</a><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">&#91;</span>42<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/30_juillet" title="30 juillet">30 juillet</a>&#160;: en <a href="/wiki/Allemagne" title="Allemagne">Allemagne</a>, la <a href="/w/index.php?title=Convention_de_Dresde&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Convention de Dresde (page inexistante)">Convention de Dresde</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Dresdner_M%C3%BCnzvertrag" class="extiw" title="de:Dresdner Münzvertrag"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Dresdner Münzvertrag&#160;»">(de)</span></a> permet de réaliser l'unité monétaire du pays (<a href="/wiki/Marc_(monnaie)" title="Marc (monnaie)">mark</a> dit «&#160;de Cologne&#160;»)<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">&#91;</span>43<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Les États du <a href="/wiki/Zollverein" title="Zollverein">Zollverein</a> se dotent d’une monnaie commune, le <a href="/wiki/Thaler" title="Thaler">thaler</a> prussien.</li> <li><a href="/wiki/31_juillet" title="31 juillet">31 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Poor_Laws" title="Poor Laws">Loi sur les pauvres</a> en <a href="/wiki/Irlande_(%C3%AEle)" title="Irlande (île)">Irlande</a> (<i>Act for the more Effectual Relief of the Destitute Poor In Ireland</i>)<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">&#91;</span>44<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Juillet_1838" title="Juillet 1838">Juillet</a>&#160;: Thomas F. Buxton fonde l’<i>African Civilization Society</i>, suivie par <a href="/w/index.php?title=Joseph_Sturge&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Joseph Sturge (page inexistante)">Joseph Sturge</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Sturge" class="extiw" title="en:Joseph Sturge"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Joseph Sturge&#160;»">(en)</span></a> avec la <i>British and Foreign Anti-Slavery Society</i> en <time class="nowrap" datetime="1839-04" data-sort-value="1839-04">avril 1839</time><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">&#91;</span>45<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. Ils relancent la campagne antiesclavagiste au Royaume-Uni. Création de <i>l’<a href="/wiki/Anti-Slavery_Society" title="Anti-Slavery Society">Anti-Slavery Association</a></i> (1838-<a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/10_septembre" title="10 septembre">10 septembre</a>, Royaume-Uni&#160;: <a href="/wiki/Richard_Cobden" title="Richard Cobden">Richard Cobden</a> fonde l'<a href="/wiki/Corn_Laws#L.27Anti-Corn_Law_League" title="Corn Laws">association pour la suppression des lois sur le blé</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">&#91;</span>46<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/25_octobre" title="25 octobre">25 octobre</a>, <a href="/wiki/Italie" title="Italie">Italie</a>&#160;: évacuation d’<a href="/wiki/Anc%C3%B4ne_(Italie)" class="mw-redirect" title="Ancône (Italie)">Ancône</a> par les Français<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">&#91;</span>47<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>. les troupes françaises et autrichiennes quittent respectivement <a href="/wiki/Anc%C3%B4ne_(Italie)" class="mw-redirect" title="Ancône (Italie)">Ancône</a> et <a href="/wiki/Bologne" title="Bologne">Bologne</a>, dans les <a href="/wiki/%C3%89tats_pontificaux" title="États pontificaux">États pontificaux</a>, occupées depuis <a href="/wiki/1831" title="1831">1831</a>. Fin de la <a href="/wiki/Crise_d%27Italie_(1832-1838)" class="mw-redirect" title="Crise d&#39;Italie (1832-1838)">crise d'Italie</a>.</li> <li><a href="/wiki/11_d%C3%A9cembre" title="11 décembre">11 décembre</a>&#160;: la Conférence de Londres conclut l’accord définitif sur l’indépendance et la neutralité de la Belgique, qui sera complété par le <a href="/wiki/Trait%C3%A9_des_XXIV_articles" title="Traité des XXIV articles">traité du 19 avril 1839</a><sup id="cite_ref-Wheaton_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wheaton-48"><span class="cite-bracket">&#91;</span>48<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li>Création par des boyards libéraux et des bourgeois de <a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Moldavie" title="Principauté de Moldavie">Moldavie</a> et de <a href="/wiki/Principaut%C3%A9_de_Valachie" title="Principauté de Valachie">Valachie</a> de sociétés secrètes comme la «&#160;<i>Fratsia</i>&#160;» (Fraternité) de <a href="/wiki/Bucarest" title="Bucarest">Bucarest</a><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">&#91;</span>49<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (1843).</li> <li><a href="/wiki/Samuel_Cunard" title="Samuel Cunard">Samuel Cunard</a> fonde à <a href="/wiki/Liverpool" title="Liverpool">Liverpool</a> la première compagnie de navigation à vapeur, la <i><a href="/wiki/Cunard_Line" title="Cunard Line">Cunard Steamship Company</a></i><sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">&#91;</span>50<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:1838?uselang=fr">1838</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wikisource"><a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Cat%C3%A9gorie:1838" class="extiw" title="s:Catégorie:1838">1838</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikisource</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naissances_en_1838"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_1838" title="Catégorie:Naissance en 1838">Naissances en 1838</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Naissances en 1838" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Naissances en 1838"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/3_janvier" title="3 janvier">3 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Joseph_Dupont_(musicien)" title="Joseph Dupont (musicien)">Joseph Dupont</a>, <a href="/wiki/Violon" title="Violon">violoniste</a>, <a href="/wiki/Chef_d%27orchestre" title="Chef d&#39;orchestre">chef d'orchestre</a> et directeur de <a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre" title="Théâtre">théâtre</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1899-12-21" data-sort-value="1899-12-21">21 décembre 1899</time>).</li> <li><a href="/wiki/6_janvier" title="6 janvier">6 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Max_Bruch" title="Max Bruch">Max Bruch</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1920-10-02" data-sort-value="1920-10-02">2 octobre 1920</time>).</li> <li><a href="/wiki/10_janvier" title="10 janvier">10 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Louis-Alexandre_Bouch%C3%A9" title="Louis-Alexandre Bouché">Louis-Alexandre Bouché</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1911-03-02" data-sort-value="1911-03-02">2 mars 1911</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_janvier" title="22 janvier">22 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A9onide_Bourges" title="Léonide Bourges">Léonide Bourges</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <a href="/wiki/1909" title="1909">1909</a>).</li> <li><a href="/wiki/23_janvier" title="23 janvier">23 janvier</a>&#160;: <a href="/wiki/Guido_Carmignani" title="Guido Carmignani">Guido Carmignani</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1909-03-08" data-sort-value="1909-03-08">8 mars 1909</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/6_f%C3%A9vrier" title="6 février">6 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Henry_Irving" title="Henry Irving">Henry Irving</a>, <a href="/wiki/Acteur" title="Acteur">acteur</a> de <a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre" title="Théâtre">théâtre</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglais</a> († <time class="nowrap" datetime="1905-10-13" data-sort-value="1905-10-13">13 octobre 1905</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_f%C3%A9vrier" title="9 février">9 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_de_Dartein" title="Ferdinand de Dartein">Ferdinand de Dartein</a>, <a href="/wiki/Ing%C3%A9nieur_des_ponts_et_chauss%C3%A9es" class="mw-redirect" title="Ingénieur des ponts et chaussées">ingénieur des ponts et chaussées</a> et <a href="/wiki/Architecte" title="Architecte">architecte</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a>, également <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Graveur" class="mw-redirect" title="Graveur">graveur</a> et <a href="/wiki/Historien_de_l%27art" class="mw-redirect" title="Historien de l&#39;art">historien de l'art</a> († <time class="nowrap" datetime="1912-02-19" data-sort-value="1912-02-19">19 février 1912</time>).</li> <li><a href="/wiki/14_f%C3%A9vrier" title="14 février">14 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Valentine_Cameron_Prinsep" title="Valentine Cameron Prinsep">Valentine Cameron Prinsep</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglais</a> († <time class="nowrap" datetime="1904-11-04" data-sort-value="1904-11-04">4 novembre 1904</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_f%C3%A9vrier" title="18 février">18 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Ernst_Mach" title="Ernst Mach">Ernst Mach</a>, <a href="/wiki/Physicien" title="Physicien">physicien</a> et <a href="/wiki/Philosophe" title="Philosophe">philosophe</a> <a href="/wiki/Empire_d%27Autriche" title="Empire d&#39;Autriche">autrichien</a> († <time class="nowrap" datetime="1916-02-19" data-sort-value="1916-02-19">19 février 1916</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_f%C3%A9vrier" title="26 février">26 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Auguste_de_La_Br%C3%A9ly" title="Auguste de La Brély">Auguste de La Brély</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-04-20" data-sort-value="1906-04-20">20 avril 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_f%C3%A9vrier" title="28 février">28 février</a>&#160;: <a href="/wiki/Thiodolf_Rein" title="Thiodolf Rein">Thiodolf Rein</a>, philosophe universitaire et homme politique finlandais († <time class="nowrap" datetime="1919-11-18" data-sort-value="1919-11-18">18 novembre 1919</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/4_mars" title="4 mars">4 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Paul_Lac%C3%B4me" title="Paul Lacôme">Paul Lacôme</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> et <a href="/wiki/Critique_musicale" title="Critique musicale">critique musical</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1920-12-12" data-sort-value="1920-12-12">12 décembre 1920</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_mars" title="9 mars">9 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/%C3%89milien_Mulot-Durivage" title="Émilien Mulot-Durivage">Émilien Mulot-Durivage</a>, peintre paysagiste impressionniste français († <time class="nowrap" datetime="1920-09-11" data-sort-value="1920-09-11">11 septembre 1920</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_mars" title="15 mars">15 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Alessandro_Franchi_(peintre)" title="Alessandro Franchi (peintre)">Alessandro Franchi</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1914-04-29" data-sort-value="1914-04-29">29 avril 1914</time>).</li> <li><a href="/wiki/20_mars" title="20 mars">20 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_Zirkel" title="Ferdinand Zirkel">Ferdinand Zirkel</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9ologie" title="Géologie">géologue</a> et <a href="/wiki/P%C3%A9trologie" title="Pétrologie">pétrologue</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1912-06-12" data-sort-value="1912-06-12">12 juin 1912</time>).</li> <li><a href="/wiki/23_mars" title="23 mars">23 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Jean_Michel_Prosper_Gu%C3%A9rin" title="Jean Michel Prosper Guérin">Jean Michel Prosper Guérin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-09-28" data-sort-value="1917-09-28">28 septembre 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/27_mars" title="27 mars">27 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Karl_Davidov" title="Karl Davidov">Karl Davidov</a>, <a href="/wiki/Violoncelliste" title="Violoncelliste">violoncelliste</a> <a href="/wiki/Empire_russe" title="Empire russe">russe</a> († <time class="nowrap" datetime="1889-03-10" data-sort-value="1889-03-10">10 mars 1889</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_mars" title="28 mars">28 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Jean-Paul_Laurens" title="Jean-Paul Laurens">Jean-Paul Laurens</a>, <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1921-03-23" data-sort-value="1921-03-23">23 mars 1921</time>).</li> <li><a href="/wiki/31_mars" title="31 mars">31 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A9on_Dierx" title="Léon Dierx">Léon Dierx</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a> <a href="/wiki/Parnasse_(litt%C3%A9rature)" class="mw-redirect" title="Parnasse (littérature)">parnassien</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1912-06-11" data-sort-value="1912-06-11">11 juin 1912</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/3_avril" title="3 avril">3 avril</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Ren%C3%A9_de_Boisdeffre" title="René de Boisdeffre">René de Boisdeffre</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-11-25" data-sort-value="1906-11-25">25 novembre 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/Arthur_Rickhard_Ramsay" title="Arthur Rickhard Ramsay">Arthur Rickhard Ramsay</a>, militaire finlandais († <time class="nowrap" datetime="1915-12-22" data-sort-value="1915-12-22">22 décembre 1915</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/7_avril" title="7 avril">7 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_Thieriot" title="Ferdinand Thieriot">Ferdinand Thieriot</a>, <a href="/wiki/Violoncelliste" title="Violoncelliste">violoncelliste</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1919-07-31" data-sort-value="1919-07-31">31 juillet 1919</time>).</li> <li><a href="/wiki/16_avril" title="16 avril">16 avril</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Ernest_Solvay" title="Ernest Solvay">Ernest Solvay</a>, <a href="/wiki/Chimiste" title="Chimiste">chimiste</a> et industriel <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1922-05-26" data-sort-value="1922-05-26">26 mai 1922</time>).</li> <li><a href="/wiki/S%C3%A1ndor_Wagner" title="Sándor Wagner">Sándor Wagner</a>, peintre hongrois († <time class="nowrap" datetime="1919-01-19" data-sort-value="1919-01-19">19 janvier 1919</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/19_avril" title="19 avril">19 avril</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/August_Alleb%C3%A9" title="August Allebé">August Allebé</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a> <a href="/wiki/Royaume_uni_des_Pays-Bas" title="Royaume uni des Pays-Bas">néerlandais</a> († <time class="nowrap" datetime="1927-01-10" data-sort-value="1927-01-10">10 janvier 1927</time>).</li> <li><a href="/wiki/El_Gordito_(Antonio_Carmona_y_Luque)" title="El Gordito (Antonio Carmona y Luque)">«&#160;El Gordito&#160;»</a> (Antonio Carmona y Luque), <a href="/wiki/Matador" title="Matador">matador</a> <a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">espagnol</a> († <time class="nowrap" datetime="1920-10-30" data-sort-value="1920-10-30">30 octobre 1920</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/21_avril" title="21 avril">21 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/John_Muir" title="John Muir">John Muir</a>, <a href="/wiki/Naturaliste" title="Naturaliste">naturaliste</a> et <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">américain</a> († <time class="nowrap" datetime="1914-12-24" data-sort-value="1914-12-24">24 décembre 1914</time>).</li> <li><a href="/wiki/23_avril" title="23 avril">23 avril</a>&#160;: <a href="/wiki/Alfred_Verw%C3%A9e" title="Alfred Verwée">Alfred Verwée</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1895-09-14" data-sort-value="1895-09-14">14 septembre 1895</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/15_mai" title="15 mai">15 mai</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Ulysse_Butin" title="Ulysse Butin">Ulysse Butin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1883-12-09" data-sort-value="1883-12-09">9 décembre 1883</time>).</li> <li><a href="/wiki/Nicolae_Grigorescu" title="Nicolae Grigorescu">Nicolae Grigorescu</a>, peintre roumain († <time class="nowrap" datetime="1907-07-24" data-sort-value="1907-07-24">24 juillet 1907</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/16_mai" title="16 mai">16 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Francesco_Lojacono" title="Francesco Lojacono">Francesco Lojacono</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Peinture_de_paysage" title="Peinture de paysage">paysagiste</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1915-02-28" data-sort-value="1915-02-28">28 février 1915</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_mai" title="22 mai">22 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Pierre_Pignolat" title="Pierre Pignolat">Pierre Pignolat</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Suisse" title="Suisse">suisse</a> d'origine <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1913-03-12" data-sort-value="1913-03-12">12 mars 1913</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_mai" title="26 mai">26 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Charles_Castellani" title="Charles Castellani">Charles Castellani</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Auteur_dramatique" class="mw-redirect" title="Auteur dramatique">auteur dramatique</a> <a href="/wiki/Naturalisation" title="Naturalisation">naturalisé</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1913-12-01" data-sort-value="1913-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1913</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_mai" title="29 mai">29 mai</a>&#160;: <a href="/wiki/Hector_Salomon" title="Hector Salomon">Hector Salomon</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-03-28" data-sort-value="1906-03-28">28 mars 1906</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/5_juin" title="5 juin">5 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Mari%C3%A0_Fortuny" title="Marià Fortuny">Marià Fortuny</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Catalogne" title="Catalogne">catalan</a> († <time class="nowrap" datetime="1874-11-21" data-sort-value="1874-11-21">21 novembre 1874</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_juin" title="9 juin">9 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Heinrich_Ludwig_Philippi" title="Heinrich Ludwig Philippi">Heinrich Ludwig Philippi</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1874-09-16" data-sort-value="1874-09-16">16 septembre 1874</time>).</li> <li><a href="/wiki/13_juin" title="13 juin">13 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Eduard_Gebhardt" title="Eduard Gebhardt">Eduard Gebhardt</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a>, <a href="/wiki/Professeur_(enseignant)" class="mw-redirect" title="Professeur (enseignant)">professeur</a> de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_beaux-arts_de_D%C3%BCsseldorf" title="Académie des beaux-arts de Düsseldorf">Académie des beaux-arts de Düsseldorf</a> († <time class="nowrap" datetime="1925-02-03" data-sort-value="1925-02-03">3 février 1925</time>).</li> <li><a href="/wiki/23_juin" title="23 juin">23 juin</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_de_Dramard" title="Georges de Dramard">Georges de Dramard</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1900-01" data-sort-value="1900-01">janvier 1900</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_juin" title="28 juin">28 juin</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/C%C3%ADcero_Dantas_Martins" title="Cícero Dantas Martins">Cícero Dantas Martins</a>, <a href="/wiki/Latifundium_(agriculture)" title="Latifundium (agriculture)">grand propriétaire terrien</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">brésilien</a> († <time class="nowrap" datetime="1903-10-27" data-sort-value="1903-10-27">27 octobre 1903</time>).</li> <li><a href="/wiki/Jan_Matejko" title="Jan Matejko">Jan Matejko</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Pologne" title="Pologne">polonais</a> († <time class="nowrap" datetime="1893-11-01" data-sort-value="1893-11-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> novembre 1893</time>).</li></ul></li> <li><a href="/wiki/29_juin" title="29 juin">29 juin</a>&#160;: <ul><li><a href="/wiki/%C3%89tienne-Prosper_Berne-Bellecour" class="mw-redirect" title="Étienne-Prosper Berne-Bellecour">Étienne-Prosper Berne-Bellecour</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Graveur" class="mw-redirect" title="Graveur">graveur</a> et <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1910-11-29" data-sort-value="1910-11-29">29 novembre 1910</time>).</li> <li><a href="/wiki/Chalumeau_(peintre)" title="Chalumeau (peintre)">Chalumeau</a> (Jean Louis <b>Raymond Pelez</b> de Cordova d'Aguilar), <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Dessinateur" title="Dessinateur">dessinateur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1894-08-30" data-sort-value="1894-08-30">30 août 1894</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_juillet" title="1er juillet"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Robert_Beyschlag" title="Robert Beyschlag">Robert Beyschlag</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1903-12-05" data-sort-value="1903-12-05">5 décembre 1903</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_juillet" title="30 juillet">30 juillet</a>&#160;: <a href="/wiki/Eugen_Richter" title="Eugen Richter">Eugen Richter</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> et <a href="/wiki/Presse_%C3%A9crite" title="Presse écrite">journaliste</a> <a href="/wiki/Lib%C3%A9ralisme" title="Libéralisme">libéral</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-03-10" data-sort-value="1906-03-10">10 mars 1906</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/3_ao%C3%BBt" title="3 août">3 août</a>&#160;: <a href="/wiki/Frederic_Clay" title="Frederic Clay">Frederic Clay</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglais</a> († <time class="nowrap" datetime="1889-11-24" data-sort-value="1889-11-24">24 novembre 1889</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/2_septembre" title="2 septembre">2 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Lili%CA%BBuokalani" title="Liliʻuokalani">Liliʻuokalani</a>, reine du <a href="/wiki/Royaume_d%27Hawa%C3%AF" title="Royaume d&#39;Hawaï">royaume d'Hawaï</a> († <time class="nowrap" datetime="1917-11-11" data-sort-value="1917-11-11">11 novembre 1917</time>).</li> <li><a href="/wiki/18_septembre" title="18 septembre">18 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Anton_Mauve" title="Anton Mauve">Anton Mauve</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Royaume_uni_des_Pays-Bas" title="Royaume uni des Pays-Bas">néerlandais</a> († <time class="nowrap" datetime="1888-02-05" data-sort-value="1888-02-05">5 février 1888</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_septembre" title="22 septembre">22 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Carl_Jutz" title="Carl Jutz">Carl Jutz</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> († <time class="nowrap" datetime="1916-08-31" data-sort-value="1916-08-31">31 août 1916</time>).</li> <li><a href="/wiki/26_septembre" title="26 septembre">26 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Toyohara_Chikanobu" title="Toyohara Chikanobu">Toyohara Chikanobu</a>, peintre, dessinateur d'ukiyo-e japonais († <time class="nowrap" datetime="1912-09-29" data-sort-value="1912-09-29">29 septembre 1912</time>).</li> <li><a href="/wiki/27_septembre" title="27 septembre">27 septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Alphonse-Alexis_Morlot" title="Alphonse-Alexis Morlot">Alphonse-Alexis Morlot</a>, peintre et lithographe français († <time class="nowrap" datetime="1918-11-13" data-sort-value="1918-11-13">13 novembre 1918</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_octobre" title="1er octobre"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A9on_Germain_Pelouse" title="Léon Germain Pelouse">Léon Germain Pelouse</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Paysage_dans_l%27art" class="mw-redirect" title="Paysage dans l&#39;art">paysagiste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> de l'<a href="/wiki/%C3%89cole_de_Barbizon" title="École de Barbizon">École de Barbizon</a> († <time class="nowrap" datetime="1891-07-31" data-sort-value="1891-07-31">31 juillet 1891</time>).</li> <li><a href="/wiki/6_octobre" title="6 octobre">6 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Giuseppe_Cesare_Abba" title="Giuseppe Cesare Abba">Giuseppe Cesare Abba</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1910-11-06" data-sort-value="1910-11-06">6 novembre 1910</time>).</li> <li><a href="/wiki/7_octobre" title="7 octobre">7 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/L%C3%A9on_de_Bruyn" title="Léon de Bruyn">Léon de Bruyn</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Belgique" title="Belgique">belge</a> († <time class="nowrap" datetime="1908-10-17" data-sort-value="1908-10-17">17 octobre 1908</time>).</li> <li><a href="/wiki/8_octobre" title="8 octobre">8 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Adolphe_Lalauze" title="Adolphe Lalauze">Adolphe Lalauze</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a>, <a href="/wiki/Illustrateur" title="Illustrateur">illustrateur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-10-18" data-sort-value="1906-10-18">18 octobre 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/19_octobre" title="19 octobre">19 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Paul-Alfred_Colin" title="Paul-Alfred Colin">Paul-Alfred Colin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Enseignant" title="Enseignant">enseignant</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1916-06-17" data-sort-value="1916-06-17">17 juin 1916</time>).</li> <li><a href="/wiki/25_octobre" title="25 octobre">25 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Georges_Bizet" title="Georges Bizet">Georges Bizet</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1875-06-03" data-sort-value="1875-06-03">3 juin 1875</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_octobre" title="29 octobre">29 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Justin_J._Gabriel" title="Justin J. Gabriel">Justin J. Gabriel</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1923-10" data-sort-value="1923-10">octobre 1923</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_octobre" title="30 octobre">30 octobre</a>&#160;: <a href="/wiki/Gustave_Ducoudray" title="Gustave Ducoudray">Gustave Ducoudray</a>, <a href="/wiki/Historien" title="Historien">historien</a> et <a href="/wiki/P%C3%A9dagogue" class="mw-redirect" title="Pédagogue">pédagogue</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1906-09-12" data-sort-value="1906-09-12">12 septembre 1906</time>).</li> <li><a href="/wiki/24_novembre" title="24 novembre">24 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Jacques-Fran%C3%A7ois_Abbadie" title="Jacques-François Abbadie">Jacques-François Abbadie</a>, magistrat et écrivain français († <time class="nowrap" datetime="1912-02-27" data-sort-value="1912-02-27">27 février 1912</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/26_novembre" title="26 novembre">26 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Pierre_Prins" title="Pierre Prins">Pierre Prins</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> et <a href="/wiki/Sculpteur" title="Sculpteur">sculpteur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1913-01-21" data-sort-value="1913-01-21">21 janvier 1913</time>).</li> <li><a href="/wiki/28_novembre" title="28 novembre">28 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Marie-Anne_Leroudier" title="Marie-Anne Leroudier">Marie-Anne Leroudier</a>, <a href="/wiki/Broderie" title="Broderie">brodeuse</a> <a href="/wiki/France" title="France">française</a> († <time class="nowrap" datetime="1908-04-28" data-sort-value="1908-04-28">28 avril 1908</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_novembre" title="29 novembre">29 novembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Giovanni_Losi" title="Giovanni Losi">Giovanni Losi</a>, prêtre et missionnaire <a href="/wiki/Missionnaires_comboniens_du_Sacr%C3%A9-C%C5%93ur" title="Missionnaires comboniens du Sacré-Cœur">combonien</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1882-12-27" data-sort-value="1882-12-27">27 décembre 1882</time>).</li></ul> <p><br /> </p> <ul><li><a href="/wiki/7_d%C3%A9cembre" title="7 décembre">7 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/M%C3%A9d%C3%A9ric_Lanct%C3%B4t" title="Médéric Lanctôt">Médéric Lanctôt</a>, <a href="/wiki/Avocat_(m%C3%A9tier)" title="Avocat (métier)">avocat</a>, <a href="/wiki/Journaliste" title="Journaliste">journaliste</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Canada" title="Canada">canadien</a> († <time class="nowrap" datetime="1877-07-30" data-sort-value="1877-07-30">30 juillet 1877</time>).</li> <li><a href="/wiki/9_d%C3%A9cembre" title="9 décembre">9 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Auguste_Moreau-Deschanvres" title="Auguste Moreau-Deschanvres">Auguste Moreau-Deschanvres</a>, peintre français († <time class="nowrap" datetime="1913-02-05" data-sort-value="1913-02-05">5 février 1913</time>).</li> <li><a href="/wiki/13_d%C3%A9cembre" title="13 décembre">13 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Alexis_de_Castillon" title="Alexis de Castillon">Alexis de Castillon</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> († <time class="nowrap" datetime="1873-03-05" data-sort-value="1873-03-05">5 mars 1873</time>).</li> <li><a href="/wiki/19_d%C3%A9cembre" title="19 décembre">19 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Khendrup_Gyatso" title="Khendrup Gyatso">Khendrup Gyatso</a>, onzième <a href="/wiki/Dala%C3%AF-lama" title="Dalaï-lama">dalaï-lama</a> († <time class="nowrap" datetime="1856-01-31" data-sort-value="1856-01-31">31 janvier 1856</time>).</li> <li><a href="/wiki/22_d%C3%A9cembre" title="22 décembre">22 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Gon%C3%A7alves_da_Silva" title="José Gonçalves da Silva">José Gonçalves da Silva</a>, <a href="/wiki/Propri%C3%A9t%C3%A9_fonci%C3%A8re" title="Propriété foncière">propriétaire terrien</a> et <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">brésilien</a> († <time class="nowrap" datetime="1911-08-15" data-sort-value="1911-08-15">15 août 1911</time>).</li> <li><a href="/wiki/29_d%C3%A9cembre" title="29 décembre">29 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/Raffaello_Sernesi" title="Raffaello Sernesi">Raffaello Sernesi</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1866-08-11" data-sort-value="1866-08-11">11 août 1866</time>).</li> <li><a href="/wiki/30_d%C3%A9cembre" title="30 décembre">30 décembre</a>&#160;: <a href="/wiki/%C3%89mile_Loubet" title="Émile Loubet">Émile Loubet</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%A9sident_de_la_R%C3%A9publique" title="Président de la République">président de la république française</a> († <time class="nowrap" datetime="1929-12-20" data-sort-value="1929-12-20">20 décembre 1929</time>).</li></ul> <ul><li>Date inconnue&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Manuel_C%C3%A1ceres" title="Manuel Cáceres">Manuel Cáceres</a>, militaire et homme politique dominicain († <time class="nowrap" datetime="1878-09-17" data-sort-value="1878-09-17">17 septembre 1878</time>).</li> <li><a href="/wiki/Al%C3%A9xandros_Karatheodor%C3%ADs" title="Aléxandros Karatheodorís">Aléxandros Karatheodorís</a>, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> <a href="/wiki/Empire_ottoman" title="Empire ottoman">ottoman</a> d'origine <a href="/wiki/Gr%C3%A8ce" title="Grèce">grecque</a> († 1906).</li> <li><a href="/wiki/Enrico_Pestellini" title="Enrico Pestellini">Enrico Pestellini</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> († <time class="nowrap" datetime="1916-09-30" data-sort-value="1916-09-30">30 septembre 1916</time>).</li> <li><a href="/wiki/Warda_al-Yaziji" title="Warda al-Yaziji">Warda al-Yaziji</a>, pionnière en poésie féminine et sur les droits des femmes († 1924).</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Décès_en_1838"><span id="D.C3.A9c.C3.A8s_en_1838"></span><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:D%C3%A9c%C3%A8s_en_1838" title="Catégorie:Décès en 1838">Décès en 1838</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Décès en 1838" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Décès en 1838"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>2 janvier&#160;: <a href="/wiki/Karl_August_Senff" title="Karl August Senff">Karl August Senff</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a>, <a href="/wiki/Graveur" class="mw-redirect" title="Graveur">graveur</a> et <a href="/wiki/Professeur_(enseignant)" class="mw-redirect" title="Professeur (enseignant)">professeur</a> <a href="/wiki/Germano-Baltes" title="Germano-Baltes">germano-balte</a> (° <time class="nowrap" datetime="1770-03-12" data-sort-value="1770-03-12">12 mars 1770</time>).</li> <li>5 janvier&#160;: <a href="/wiki/Maria_Cosway" title="Maria Cosway">Maria Cosway</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveuse</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italo</a>-<a href="/wiki/Angleterre" title="Angleterre">anglaise</a> (° <time class="nowrap" datetime="1760-06-11" data-sort-value="1760-06-11">11 juin 1760</time>).</li> <li>13 janvier&#160;: <a href="/wiki/Ferdinand_Ries" title="Ferdinand Ries">Ferdinand Ries</a>, <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> et <a href="/wiki/Pianiste" title="Pianiste">pianiste</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1784-11-28" data-sort-value="1784-11-28">28 novembre 1784</time>).</li> <li>22 janvier&#160;: <a href="/wiki/Gr%C3%A9goire_Jagot" title="Grégoire Jagot">Grégoire Jagot</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> révolutionnaire <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1750-05-21" data-sort-value="1750-05-21">21 mai 1750</time>).</li></ul> <ul><li>5 février&#160;: <a href="/wiki/Philippe_Libon" title="Philippe Libon">Philippe Libon</a>, <a href="/wiki/Violon" title="Violon">violoniste</a> <a href="/wiki/Virtuose" title="Virtuose">virtuose</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> français d'origine <a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">espagnole</a> (° <time class="nowrap" datetime="1775-08-17" data-sort-value="1775-08-17">17 août 1775</time>).</li> <li>28 février&#160;: <a href="/wiki/Charles_Th%C3%A9venin" title="Charles Thévenin">Charles Thévenin</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/N%C3%A9oclassicisme" class="mw-redirect" title="Néoclassicisme">néoclassique</a> français (° <time class="nowrap" datetime="1764-07-12" data-sort-value="1764-07-12">12 juillet 1764</time>).</li></ul> <ul><li>2 mars&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Johann_Christian_Ludwig_Abeille" title="Johann Christian Ludwig Abeille">Johann Christian Ludwig Abeille</a>, <a href="/wiki/Pianiste" title="Pianiste">pianiste</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1761-02-20" data-sort-value="1761-02-20">20 février 1761</time>).</li> <li><a href="/wiki/Victor_Rifaut" title="Victor Rifaut">Victor Rifaut</a>, <a href="/wiki/Musicien" title="Musicien">musicien</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1799-01-11" data-sort-value="1799-01-11">11 janvier 1799</time>).</li></ul></li> <li>5 mars&#160;: <a href="/wiki/Charles_Boulanger_de_Boisfr%C3%A9mont" title="Charles Boulanger de Boisfrémont">Charles Boulanger de Boisfrémont</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> français (° <time class="nowrap" datetime="1773-06-25" data-sort-value="1773-06-25">25 juin 1773</time>).</li> <li>12 mars&#160;: <a href="/wiki/Louis-Fran%C3%A7ois-S%C3%A9bastien_Fauvel" title="Louis-François-Sébastien Fauvel">Louis-François-Sébastien Fauvel</a>, peintre, <a href="/wiki/Diplomatie" title="Diplomatie">diplomate</a> et <a href="/wiki/Arch%C3%A9ologue" class="mw-redirect" title="Archéologue">archéologue</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1753-09-04" data-sort-value="1753-09-04">4 septembre 1753</time>).</li> <li><a href="/wiki/15_mars" title="15 mars">15 mars</a>&#160;: <a href="/wiki/Pierre_Corneille_Van_G%C3%A9el" title="Pierre Corneille Van Géel">Pierre Corneille Van Géel</a>, <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre" title="Prêtre">prêtre</a> catholique romain du sud des Pays-Bas, <a href="/wiki/Botaniste" title="Botaniste">botaniste</a> et <a href="/wiki/Lithographe" class="mw-redirect" title="Lithographe">lithographe</a> (° <time class="nowrap" datetime="1796-10-12" data-sort-value="1796-10-12">12 octobre 1796</time>).</li> <li>26 mars&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Jean-Baptiste_Grenier" title="Jean-Baptiste Grenier">Jean-Baptiste Grenier</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> français, <a href="/wiki/Liste_alphab%C3%A9tique_des_membres_de_l%27Assembl%C3%A9e_constituante_de_1789" class="mw-redirect" title="Liste alphabétique des membres de l&#39;Assemblée constituante de 1789">député</a> du <a href="/wiki/Tiers_%C3%A9tat" title="Tiers état">tiers état</a> de la <a href="/wiki/S%C3%A9n%C3%A9chauss%C3%A9e" class="mw-redirect" title="Sénéchaussée">sénéchaussée</a> de <a href="/wiki/Riom" title="Riom">Riom</a> aux <a href="/wiki/%C3%89tats_g%C3%A9n%C3%A9raux_de_1789" title="États généraux de 1789">États généraux</a> (° <time class="nowrap" datetime="1753-04-21" data-sort-value="1753-04-21">21 avril 1753</time>).</li> <li><a href="/wiki/Charles_%C3%89l%C3%A9onor_Dufriche-Valaz%C3%A9" title="Charles Éléonor Dufriche-Valazé">Charles Éléonor Dufriche-Valazé</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9ral" title="Général">général</a> français (° <time class="nowrap" datetime="1751-01-23" data-sort-value="1751-01-23">23 janvier 1751</time>).</li></ul></li> <li>29 mars&#160;: <a href="/wiki/Carlo_Lasinio" title="Carlo Lasinio">Carlo Lasinio</a>, <a href="/wiki/Gravure" title="Gravure">graveur</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1759-02-10" data-sort-value="1759-02-10">10 février 1759</time>).</li></ul> <ul><li>6 avril&#160;: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Bonif%C3%A1cio_de_Andrada_e_Silva" title="José Bonifácio de Andrada e Silva">José Bonifácio de Andrada e Silva</a>, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> et <a href="/wiki/Franc-ma%C3%A7on" class="mw-redirect" title="Franc-maçon">franc-maçon</a> <a href="/wiki/Br%C3%A9sil" title="Brésil">brésilien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1763-06-13" data-sort-value="1763-06-13">13 juin 1763</time>).</li> <li>14 avril&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Charles_Joseph_Buquet" title="Charles Joseph Buquet">Charles-Joseph Buquet</a>, <a href="/wiki/G%C3%A9n%C3%A9ral" title="Général">général</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1776-06-04" data-sort-value="1776-06-04">4 juin 1776</time>).</li> <li><a href="/wiki/Rafael_P%C3%A9rez_de_Guzm%C3%A1n" title="Rafael Pérez de Guzmán">Rafael Pérez de Guzmán</a>, <a href="/wiki/Matador" title="Matador">matador</a> <a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">espagnol</a> (° <time class="nowrap" datetime="1803-11-16" data-sort-value="1803-11-16">16 novembre 1803</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li>10 mai&#160;: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Aparicio" title="José Aparicio">José Aparicio</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">espagnol</a> (° <time class="nowrap" datetime="1773-12-16" data-sort-value="1773-12-16">16 décembre 1773</time>).</li> <li>17 mai&#160;: <ul><li><a href="/wiki/Charles-Maurice_de_Talleyrand-P%C3%A9rigord" title="Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord">Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord</a>, <a href="/wiki/Homme_d%27%C3%89tat" title="Homme d&#39;État">homme d'État</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1754-02-02" data-sort-value="1754-02-02">2 février 1754</time>).</li> <li><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Cailli%C3%A9" title="René Caillié">René Caillé</a>, <a href="/wiki/Explorateur" class="mw-redirect" title="Explorateur">explorateur</a> français (° <time class="nowrap" datetime="1799-11-19" data-sort-value="1799-11-19">19 novembre 1799</time>).</li></ul></li></ul> <ul><li>14 juin&#160;: <a href="/wiki/Maximilian_von_Montgelas" title="Maximilian von Montgelas">Maximilian von Montgelas</a>, <a href="/wiki/Homme_d%E2%80%99%C3%89tat" class="mw-redirect" title="Homme d’État">homme d’État</a> <a href="/wiki/Royaume_de_Bavi%C3%A8re" title="Royaume de Bavière">bavarois</a> d’origine <a href="/wiki/Savoie" title="Savoie">savoisienne</a> (° <time class="nowrap" datetime="1759-09-12" data-sort-value="1759-09-12">12 septembre 1759</time>).</li> <li>15 juin&#160;: <a href="/wiki/Estanislao_L%C3%B3pez" title="Estanislao López">Estanislao López</a>, <a href="/wiki/Caudillo" title="Caudillo">caudillo</a> et chef <a href="/wiki/Militaire" title="Militaire">militaire</a> <a href="/wiki/Vice-royaut%C3%A9_du_R%C3%ADo_de_la_Plata" title="Vice-royauté du Río de la Plata">espagnol</a> puis <a href="/wiki/Argentine" title="Argentine">argentin</a> (° <time class="nowrap" datetime="1786-11-26" data-sort-value="1786-11-26">26 novembre 1786</time>).</li></ul> <ul><li>15 juillet&#160;: <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Renoyal_de_Lescouble" title="Jean-Baptiste Renoyal de Lescouble">Jean-Baptiste Renoyal de Lescouble</a>, <a href="/wiki/Journal_intime" title="Journal intime">diariste</a>, <a href="/wiki/Colon_(personne)" title="Colon (personne)">colon</a> et <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> français (° <time class="nowrap" datetime="1776-01-17" data-sort-value="1776-01-17">17 janvier 1776</time>).</li> <li>26 juillet&#160;: <a href="/wiki/Wilhelm_Anton_von_Klewitz" title="Wilhelm Anton von Klewitz">Wilhelm Anton von Klewitz</a>, <a href="/wiki/Personnalit%C3%A9_politique" title="Personnalité politique">homme politique</a> <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">prussien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1760-08-01" data-sort-value="1760-08-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> août 1760</time>).</li> <li>28 juillet&#160;: <a href="/wiki/Bernhard_Henrik_Crusell" title="Bernhard Henrik Crusell">Bernhard Henrik Crusell</a>, <a href="/wiki/Clarinettiste" title="Clarinettiste">clarinettiste</a> et <a href="/wiki/Compositeur" title="Compositeur">compositeur</a> <a href="/wiki/Finlande" title="Finlande">finlandais</a> (° <time class="nowrap" datetime="1775-10-15" data-sort-value="1775-10-15">15 octobre 1775</time>).</li></ul> <ul><li>21 août&#160;: <a href="/wiki/Adelbert_von_Chamisso" title="Adelbert von Chamisso">Adelbert von Chamisso</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A9sie" title="Poésie">poète</a> et <a href="/wiki/Botaniste" title="Botaniste">botaniste</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1781-01-30" data-sort-value="1781-01-30">30 janvier 1781</time>).</li> <li><time class="nowrap" datetime="08-26" data-sort-value="08-26">26 août</time>&#160;: <a href="/wiki/John_Nicholl_(juge)" title="John Nicholl (juge)">John Nicholl</a>, député et juge <a href="/wiki/Pays_de_Galles" title="Pays de Galles">gallois</a> (° <time class="nowrap" datetime="1759-03-16" data-sort-value="1759-03-16">16 mars 1759</time>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/1er_septembre" title="1er septembre"><abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;septembre</a>&#160;: <a href="/wiki/William_Clark" title="William Clark">William Clark</a>, <a href="/wiki/Explorateur" class="mw-redirect" title="Explorateur">explorateur</a> <a href="/wiki/%C3%89tats-Unis" title="États-Unis">américain</a> (° <time class="nowrap" datetime="1770-08-01" data-sort-value="1770-08-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> août 1770</time>).</li> <li>5 septembre&#160;: <a href="/wiki/Charles_Percier" title="Charles Percier">Charles Percier</a>, <a href="/wiki/Architecte" title="Architecte">architecte</a> <a href="/wiki/Royaume_de_France" title="Royaume de France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1764-08-22" data-sort-value="1764-08-22">22 août 1764</time>).</li></ul> <ul><li>4 novembre&#160;: <a href="/wiki/Louis-Claude_Malbranche" title="Louis-Claude Malbranche">Louis-Claude Malbranche</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1790-09-03" data-sort-value="1790-09-03">3 septembre 1790</time>).</li> <li>9 novembre&#160;: <a href="/wiki/Friedrich_Carl_Gr%C3%B6ger" title="Friedrich Carl Gröger">Friedrich Carl Gröger</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> et <a href="/wiki/Lithographie" title="Lithographie">lithographe</a> <a href="/wiki/Conf%C3%A9d%C3%A9ration_germanique" title="Confédération germanique">allemand</a> (° <time class="nowrap" datetime="1766-10-14" data-sort-value="1766-10-14">14 octobre 1766</time>).</li> <li>24 novembre&#160;: <a href="/wiki/Giuseppe_Mazzola" title="Giuseppe Mazzola">Giuseppe Mazzola</a>, <a href="/wiki/Artiste_peintre" title="Artiste peintre">peintre</a> <a href="/wiki/Italie" title="Italie">italien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1748-12-05" data-sort-value="1748-12-05">5 décembre 1748</time>).</li></ul> <ul><li>10 décembre&#160;: <a href="/wiki/Carl_Friedrich_von_Beyme" title="Carl Friedrich von Beyme">Carl Friedrich von Beyme</a>, <a href="/wiki/Ministre" title="Ministre">ministre</a> et conseiller d’État <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">prussien</a> (° <time class="nowrap" datetime="1765-07-10" data-sort-value="1765-07-10">10 juillet 1765</time>).</li> <li>20 décembre&#160;: <a href="/wiki/H%C3%A9g%C3%A9sippe_Moreau" title="Hégésippe Moreau">Hégésippe Moreau</a>, <a href="/wiki/%C3%89crivain" title="Écrivain">écrivain</a>, <a href="/wiki/Po%C3%A8te" title="Poète">poète</a> et <a href="/wiki/Journaliste" title="Journaliste">journaliste</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a> (° <time class="nowrap" datetime="1810-04-08" data-sort-value="1810-04-08">8 avril 1810</time>).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:36em; column-count:2;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Joint_Daguenet1997"><span class="ouvrage" id="Roger_Joint_Daguenet1997">Roger Joint Daguenet, <cite class="italique">Histoire de la mer rouge de Lesseps à nos jours</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>1997</time>, 574&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-296-34921-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-296-34921-6"><span class="nowrap">978-2-296-34921-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=KWHnos-98B4C&amp;pg=PA38">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+la+mer+rouge+de+Lesseps+%C3%A0+nos+jours&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.au=Roger+Joint+Daguenet&amp;rft.date=1997&amp;rft.tpages=574&amp;rft.isbn=978-2-296-34921-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Beck-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Beck_2-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Beck_2-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Beck2000"><span class="ouvrage" id="Roger_B._Beck2000">Roger B. Beck, <cite class="italique">The History of South Africa</cite>, <a href="/wiki/Greenwood_Publishing_Group" title="Greenwood Publishing Group">Greenwood Publishing Group</a>, <time>2000</time>, 248&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-313-30730-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-313-30730-0"><span class="nowrap">978-0-313-30730-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=js6vo2NY4Z8C&amp;pg=PA66">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+History+of+South+Africa&amp;rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&amp;rft.aulast=Beck&amp;rft.aufirst=Roger+B.&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=248&amp;rft.isbn=978-0-313-30730-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Daly,_Carl_F._Petry1998"><span class="ouvrage" id="M._W._Daly,_Carl_F._Petry1998">M. W. Daly, Carl F. Petry, <cite class="italique">The Cambridge History of Egypt</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>, <time>1998</time>, 478&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-521-47211-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-521-47211-1"><span class="nowrap">978-0-521-47211-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=8ByQvxi980sC&amp;pg=PA207">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Egypt&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.aulast=Daly%2C+Carl+F.+Petry&amp;rft.aufirst=M.+W.&amp;rft.date=1998&amp;rft.volume=2&amp;rft.tpages=478&amp;rft.isbn=978-0-521-47211-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Tardieu1847"><span class="ouvrage" id="Amédée_Tardieu1847">Amédée Tardieu, <cite class="italique">Sénégambie et Guinée, Nubie, Abyssinie.</cite>, Firmin Didot, <time>1847</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=kpMLAAAAIAAJ&amp;pg=PA194">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=S%C3%A9n%C3%A9gambie+et+Guin%C3%A9e%2C+Nubie%2C+Abyssinie.&amp;rft.pub=Firmin+Didot&amp;rft.aulast=Tardieu&amp;rft.aufirst=Am%C3%A9d%C3%A9e&amp;rft.date=1847&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Inácio_Chichava2007"><span class="ouvrage" id="Sérgio_Inácio_Chichava2007">Sérgio Inácio Chichava, <cite class="italique">Le «&#160;vieux Mozambique&#160;». Étude sur l’identité politique de la Zambézie</cite>, Thèse pour le Doctorat en Science politique, <time>2007</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iese.ac.mz/lib/sc/Le-vieux-Mozambique.pdf">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Le+%C2%AB+vieux+Mozambique+%C2%BB.+%C3%89tude+sur+l%E2%80%99identit%C3%A9+politique+de+la+Zamb%C3%A9zie&amp;rft.pub=Th%C3%A8se+pour+le+Doctorat+en+Science+politique&amp;rft.au=S%C3%A9rgio+In%C3%A1cio+Chichava&amp;rft.date=2007&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laband2009"><span class="ouvrage" id="John_Laband2009">John Laband, <cite class="italique">Historical Dictionary of the Zulu Wars</cite>, Scarecrow Press, <time>2009</time>, 448&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8108-6300-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8108-6300-2"><span class="nowrap">978-0-8108-6300-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Pnf1BC_XORoC&amp;pg=PA76">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historical+Dictionary+of+the+Zulu+Wars&amp;rft.pub=Scarecrow+Press&amp;rft.aulast=Laband&amp;rft.aufirst=John&amp;rft.date=2009&amp;rft.tpages=448&amp;rft.isbn=978-0-8108-6300-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Skutsch2013"><span class="ouvrage" id="Carl_Skutsch2013">Carl Skutsch, <cite class="italique">Encyclopedia of the World's Minorities</cite>, <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, <time>2013</time>, 1520&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-135-19388-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-135-19388-1"><span class="nowrap">978-1-135-19388-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=yXYKAgAAQBAJ&amp;pg=PA898">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Encyclopedia+of+the+World%27s+Minorities&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft.aulast=Skutsch&amp;rft.aufirst=Carl&amp;rft.date=2013&amp;rft.tpages=1520&amp;rft.isbn=978-1-135-19388-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="académique_indo-chinoise1890"><span class="ouvrage" id="Société_académique_indo-chinoise1890">Société académique indo-chinoise, <cite class="italique">Annales de l'Extrême Orient et de l'Afrique</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;14, Challamel aîné, <time>1890</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=2S-kAAAAMAAJ&amp;dq=1838-1848&amp;pg=PA212">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Annales+de+l%27Extr%C3%AAme+Orient+et+de+l%27Afrique&amp;rft.pub=Challamel+a%C3%AEn%C3%A9&amp;rft.au=Soci%C3%A9t%C3%A9+acad%C3%A9mique+indo-chinoise&amp;rft.date=1890&amp;rft.volume=14&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Davy1970"><span class="ouvrage" id="André_Davy1970">André Davy, <cite class="italique">Éthiopie d'hier et d'aujourd'hui</cite>, Le Livre Africain, <time>1970</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=2m4cAAAAMAAJ&amp;dq=1838&amp;pg=PA93">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%C3%89thiopie+d%27hier+et+d%27aujourd%27hui&amp;rft.pub=Le+Livre+Africain&amp;rft.aulast=Davy&amp;rft.aufirst=Andr%C3%A9&amp;rft.date=1970&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Law2004"><span class="ouvrage" id="Robin_Law2004">Robin Law, <cite class="italique">Ouidah&#160;: The Social History of a West African Slaving 'port', 1727-1892</cite>, Ohio State University Press, <time>2004</time>, 308&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-85255-497-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-85255-497-5"><span class="nowrap">978-0-85255-497-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=E4j07x696QkC&amp;pg=PA204">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Ouidah+%3A+The+Social+History+of+a+West+African+Slaving+%27port%27%2C+1727-1892&amp;rft.pub=Ohio+State+University+Press&amp;rft.aulast=Law&amp;rft.aufirst=Robin&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=308&amp;rft.isbn=978-0-85255-497-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Crespo_R.,_Clara_López_Beltrán1956"><span class="ouvrage" id="Alberto_Crespo_R.,_Clara_López_Beltrán1956">Alberto Crespo R., Clara López Beltrán, <cite class="italique">Fragmentos de la patria&#160;: doce estudios sobre la historia de Bolivia</cite>, Plural editores, <time>1956</time>, 346&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-99954-1-331-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-99954-1-331-6"><span class="nowrap">978-99954-1-331-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=76DafUVCff8C&amp;pg=PA314">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Fragmentos+de+la+patria&amp;rft.pub=Plural+editores&amp;rft.stitle=doce+estudios+sobre+la+historia+de+Bolivia&amp;rft.au=Alberto+Crespo+R.%2C+Clara+L%C3%B3pez+Beltr%C3%A1n&amp;rft.date=1956&amp;rft.tpages=346&amp;rft.isbn=978-99954-1-331-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Corps-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Corps_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Corps2009"><span class="ouvrage" id="Terry_Corps2009">Terry Corps, <cite class="italique">The A to Z of the Jacksonian Era and Manifest Destiny</cite>, Scarecrow Press, <time>2009</time>, 468&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8108-7016-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8108-7016-1"><span class="nowrap">978-0-8108-7016-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=16n-KIgDKH4C&amp;pg=PAPR19">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+A+to+Z+of+the+Jacksonian+Era+and+Manifest+Destiny&amp;rft.pub=Scarecrow+Press&amp;rft.aulast=Corps&amp;rft.aufirst=Terry&amp;rft.date=2009&amp;rft.tpages=468&amp;rft.isbn=978-0-8108-7016-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Kambel,_Fergus_MacKay1999"><span class="ouvrage" id="Ellen-Rose_Kambel,_Fergus_MacKay1999">Ellen-Rose Kambel, Fergus MacKay, <cite class="italique">The rights of indigenous peoples and Maroons in Suriname</cite>, <a href="/wiki/Groupe_international_de_travail_sur_les_affaires_indig%C3%A8nes" class="mw-redirect" title="Groupe international de travail sur les affaires indigènes">IWGIA</a>, <time>1999</time>, 205&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-87-90730-17-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-87-90730-17-8"><span class="nowrap">978-87-90730-17-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=DP7wFoSr6LsC&amp;pg=PA77">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+rights+of+indigenous+peoples+and+Maroons+in+Suriname&amp;rft.pub=IWGIA&amp;rft.au=Ellen-Rose+Kambel%2C+Fergus+MacKay&amp;rft.date=1999&amp;rft.tpages=205&amp;rft.isbn=978-87-90730-17-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Buchet,_Michel_Vergé-Franceschi2006"><span class="ouvrage" id="Christian_Buchet,_Michel_Vergé-Franceschi2006">Christian Buchet, Michel Vergé-Franceschi, <cite class="italique">La mer, la France et l'Amérique latine</cite>, Presses Paris Sorbonne, <time>2006</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782840504207" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782840504207"><span class="nowrap">9782840504207</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=b852vBn_N4IC&amp;pg=PA39">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+mer%2C+la+France+et+l%27Am%C3%A9rique+latine&amp;rft.pub=Presses+Paris+Sorbonne&amp;rft.au=Christian+Buchet%2C+Michel+Verg%C3%A9-Franceschi&amp;rft.date=2006&amp;rft.isbn=9782840504207&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Ávila-15"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Ávila_15-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Ávila_15-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ávila,_Jordana_Dym,_Erika_Pani2013"><span class="ouvrage" id="Alfredo_Ávila,_Jordana_Dym,_Erika_Pani2013">Alfredo Ávila, Jordana Dym, Erika Pani, <cite class="italique">Las declaraciones de independencia. Los textos fundamentales de las independencias americanas</cite>, El Colegio de Mexico AC, <time>2013</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Rd6WAAAAQBAJ&amp;pg=PAPT293">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Las+declaraciones+de+independencia.+Los+textos+fundamentales+de+las+independencias+americanas&amp;rft.pub=El+Colegio+de+Mexico+AC&amp;rft.au=Alfredo+%C3%81vila%2C+Jordana+Dym%2C+Erika+Pani&amp;rft.date=2013&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Joyce_Frey2009"><span class="ouvrage" id="Rebecca_Joyce_Frey2009">Rebecca Joyce Frey, <cite class="italique">Genocide and international justice</cite>, <a href="/wiki/Infobase_Publishing" title="Infobase Publishing">Infobase Publishing</a>, <time>2009</time>, 389&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8160-7310-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8160-7310-8"><span class="nowrap">978-0-8160-7310-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=m569AfPJkB4C&amp;pg=PA47">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Genocide+and+international+justice&amp;rft.pub=Infobase+Publishing&amp;rft.au=Rebecca+Joyce+Frey&amp;rft.date=2009&amp;rft.tpages=389&amp;rft.isbn=978-0-8160-7310-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Jaques2007"><span class="ouvrage" id="Tony_Jaques2007">Tony Jaques, <cite class="italique">Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-First Century</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;3, Greenwood Publishing Group, <time>2007</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9780313335396" title="Spécial:Ouvrages de référence/9780313335396"><span class="nowrap">9780313335396</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=tW_eEVbVxpEC&amp;pg=PA770">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Dictionary+of+Battles+and+Sieges%3A+A+Guide+to+8%2C500+Battles+from+Antiquity+Through+the+Twenty-First+Century&amp;rft.pub=Greenwood+Publishing+Group&amp;rft.aulast=Jaques&amp;rft.aufirst=Tony&amp;rft.date=2007&amp;rft.volume=3&amp;rft.isbn=9780313335396&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Henderson-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Henderson_18-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2000"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> James D. Henderson, Helen Delpar, Maurice Philip Brungardt, Richard N. Weldon, <cite class="italique" lang="en">A reference guide to Latin American history</cite>, Armonk, M.E. Sharpe, <time>2000</time>, 615&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-56324-744-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-56324-744-6"><span class="nowrap">978-1-56324-744-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=e2F7c0wW7g4C&amp;pg=PA127">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+reference+guide+to+Latin+American+history&amp;rft.place=Armonk&amp;rft.pub=M.E.+Sharpe&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=615&amp;rft.isbn=978-1-56324-744-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Lacoursière-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lacoursière_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lacoursière1996"><span class="ouvrage" id="Jacques_Lacoursière1996">Jacques Lacoursière, <cite class="italique">Histoire populaire du Québec&#160;: De 1791 à 1841</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Septentrion" title="Éditions du Septentrion">Les éditions du Septentrion</a>, <time>1996</time>, 446&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-89448-051-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-89448-051-9"><span class="nowrap">978-2-89448-051-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=R1QTpOBRz40C&amp;pg=PA403">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+populaire+du+Qu%C3%A9bec&amp;rft.pub=Les+%C3%A9ditions+du+Septentrion&amp;rft.stitle=De+1791+%C3%A0+1841&amp;rft.aulast=Lacoursi%C3%A8re&amp;rft.aufirst=Jacques&amp;rft.date=1996&amp;rft.volume=2&amp;rft.tpages=446&amp;rft.isbn=978-2-89448-051-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Marley-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marley_20-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Marley1998"><span class="ouvrage" id="David_Marley1998">David Marley, <cite class="italique">Wars of the Americas&#160;: a chronology of armed conflict in the New World, 1492 to the present</cite>, <a href="/wiki/ABC-CLIO" title="ABC-CLIO">ABC-CLIO</a>, <time>1998</time>, 722&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-87436-837-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-87436-837-6"><span class="nowrap">978-0-87436-837-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=rdvp3cGJUZoC&amp;pg=PA486">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Wars+of+the+Americas+%3A+a+chronology+of+armed+conflict+in+the+New+World%2C+1492+to+the+present&amp;rft.pub=ABC-CLIO&amp;rft.aulast=Marley&amp;rft.aufirst=David&amp;rft.date=1998&amp;rft.tpages=722&amp;rft.isbn=978-0-87436-837-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ebooksbrasil.org/adobeebook/balaiada.pdf">1 A GUERRA DA BALAIADA – a epopéia dos gue rreiros balaios na versão dos orpimidos</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="français_de_la_mer1904"><span class="ouvrage" id="Institut_français_de_la_mer1904">Institut français de la mer, <cite class="italique">La Revue maritime</cite>, Ozanne Ed., <time>1904</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Vy_NvHlUTt4C&amp;dq=1838&amp;pg=PA27">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Revue+maritime&amp;rft.pub=Ozanne+Ed.&amp;rft.au=Institut+fran%C3%A7ais+de+la+mer&amp;rft.date=1904&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Shaw,Ezel_Kural_Shaw1977"><span class="ouvrage" id="Stanford_J._Shaw,Ezel_Kural_Shaw1977">Stanford J. Shaw,Ezel Kural Shaw, <cite class="italique">History of the Ottoman Empire and Modern Turkey</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>, <time>1977</time>, 548&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-521-29166-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-521-29166-8"><span class="nowrap">978-0-521-29166-8</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=AIET_7ji7YAC&amp;pg=PA38">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=History+of+the+Ottoman+Empire+and+Modern+Turkey&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft.aulast=Shaw%2CEzel+Kural+Shaw&amp;rft.aufirst=Stanford+J.&amp;rft.date=1977&amp;rft.volume=2&amp;rft.tpages=548&amp;rft.isbn=978-0-521-29166-8&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Connor2002"><span class="ouvrage" id="John_Connor2002">John Connor, <cite class="italique">The Australian Frontier Wars, 1788-1838</cite>, UNSW Press, <time>2002</time>, 175&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-86840-756-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-86840-756-2"><span class="nowrap">978-0-86840-756-2</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=OqE5iZAgPyEC&amp;pg=PA102">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Australian+Frontier+Wars%2C+1788-1838&amp;rft.pub=UNSW+Press&amp;rft.aulast=Connor&amp;rft.aufirst=John&amp;rft.date=2002&amp;rft.tpages=175&amp;rft.isbn=978-0-86840-756-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="de_Saulces_de_Freycinet1839"><span class="ouvrage" id="Louis_de_Saulces_de_Freycinet1839">Louis de Saulces de Freycinet, <cite class="italique">Voyage autour du monde</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, Pillet aîné, <time>1839</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=0IYOAAAAQAAJ&amp;pg=PA1444">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Voyage+autour+du+monde&amp;rft.pub=Pillet+a%C3%AEn%C3%A9&amp;rft.au=Louis+de+Saulces+de+Freycinet&amp;rft.date=1839&amp;rft.volume=2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Adamec-26"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Adamec_26-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Adamec_26-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Adamec2012"><span class="ouvrage" id="Ludwig_W._Adamec2012">Ludwig W. Adamec, <cite class="italique">Historical Dictionary of Afghanistan</cite>, Scarecrow Press, <time>2012</time>, 569&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8108-7815-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8108-7815-0"><span class="nowrap">978-0-8108-7815-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=AAHna6aqtX4C&amp;pg=PAPR21">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Historical+Dictionary+of+Afghanistan&amp;rft.pub=Scarecrow+Press&amp;rft.aulast=Adamec&amp;rft.aufirst=Ludwig+W.&amp;rft.date=2012&amp;rft.tpages=569&amp;rft.isbn=978-0-8108-7815-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Stillman1979"><span class="ouvrage" id="Norman_A._Stillman1979">Norman A. Stillman, <cite class="italique">The Jews of Arab Lands&#160;: A History and Source Book</cite>, Jewish Publication Society, <time>1979</time>, 473&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8276-1155-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8276-1155-9"><span class="nowrap">978-0-8276-1155-9</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=bFN2ismyhEYC&amp;pg=PA343">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Jews+of+Arab+Lands&amp;rft.pub=Jewish+Publication+Society&amp;rft.stitle=A+History+and+Source+Book&amp;rft.aulast=Stillman&amp;rft.aufirst=Norman+A.&amp;rft.date=1979&amp;rft.tpages=473&amp;rft.isbn=978-0-8276-1155-9&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Laurent1846"><span class="ouvrage" id="Achile_Laurent1846">Achile Laurent, <cite class="italique">Relation historique des affaires de Syrie</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, Paris, Gaume, <time>1846</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=xlNTAAAAcAAJ&amp;pg=PA6">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Relation+historique+des+affaires+de+Syrie&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Gaume&amp;rft.aulast=Laurent&amp;rft.aufirst=Achile&amp;rft.date=1846&amp;rft.volume=1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Firro1992"><span class="ouvrage" id="Kais_Firro1992">Kais Firro, <cite class="italique">A History of the Druzes</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1, <time>1992</time>, 395&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-90-04-09437-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-90-04-09437-6"><span class="nowrap">978-90-04-09437-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=usEUXYnYWxAC&amp;pg=PA74">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=A+History+of+the+Druzes&amp;rft.aulast=Firro&amp;rft.aufirst=Kais&amp;rft.date=1992&amp;rft.volume=1&amp;rft.tpages=395&amp;rft.isbn=978-90-04-09437-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Xavier_Pierre_Esprit_Simon_Paul_Antoine_Fortia_d&#39;Urban1840"><span class="ouvrage" id="François_Xavier_Pierre_Esprit_Simon_Paul_Antoine_Fortia_d&#39;Urban1840">François Xavier Pierre Esprit Simon Paul Antoine Fortia d'Urban, <cite class="italique">La Chine et l'Angleterre&#160;: ou Histoire de la déclaration de guerre faite par la reine d'Angleterre à l'empereur de la Chine</cite>, Chez l'auteur, <time>1840</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=VfA4AQAAIAAJ&amp;pg=PA112">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Chine+et+l%27Angleterre+%3A+ou+Histoire+de+la+d%C3%A9claration+de+guerre+faite+par+la+reine+d%27Angleterre+%C3%A0+l%27empereur+de+la+Chine&amp;rft.pub=Chez+l%27auteur&amp;rft.au=Fran%C3%A7ois+Xavier+Pierre+Esprit+Simon+Paul+Antoine+Fortia+d%27Urban&amp;rft.date=1840&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Dubois_de_Jancigny,_Xavier_Raymond1845"><span class="ouvrage" id="M._Dubois_de_Jancigny,_Xavier_Raymond1845">M. Dubois de Jancigny, Xavier Raymond, <cite class="italique">L'Univers&#160;: histoire et description de tous les peuples&#160;: Inde</cite>, F. Didot frères, <time>1845</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=JQodAQAAMAAJ&amp;pg=PA125">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=L%27Univers+%3A+histoire+et+description+de+tous+les+peuples+%3A+Inde&amp;rft.pub=F.+Didot+fr%C3%A8res&amp;rft.au=M.+Dubois+de+Jancigny%2C+Xavier+Raymond&amp;rft.date=1845&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Fred._de_Martens1840"><span class="ouvrage" id="Geo._Fred._de_Martens1840">Geo. Fred. de Martens, <cite class="italique">Nouveau Recueil de traités d'alliance, de paix, de trêve, de neutralité</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;6, Dieterich, <time>1840</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=htVJIVLmY2QC&amp;pg=PA695">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Nouveau+Recueil+de+trait%C3%A9s+d%27alliance%2C+de+paix%2C+de+tr%C3%AAve%2C+de+neutralit%C3%A9&amp;rft.pub=Dieterich&amp;rft.au=Geo.+Fred.+de+Martens&amp;rft.date=1840&amp;rft.volume=6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Ford2012"><span class="ouvrage" id="Herbert_Ford2012">Herbert Ford, <cite class="italique">Pitcairn Island as a Port of Call&#160;: A Record, 1790-2010</cite>, <a href="/wiki/McFarland_%26_Company" title="McFarland &amp; Company">McFarland</a>, <time>2012</time>, 371&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-7864-8822-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-7864-8822-3"><span class="nowrap">978-0-7864-8822-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=_qYb8TcQEH8C&amp;pg=PA18">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Pitcairn+Island+as+a+Port+of+Call&amp;rft.pub=McFarland&amp;rft.stitle=A+Record%2C+1790-2010&amp;rft.aulast=Ford&amp;rft.aufirst=Herbert&amp;rft.date=2012&amp;rft.tpages=371&amp;rft.isbn=978-0-7864-8822-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : anglais">(en)</abbr> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nzhistory.net.nz/politics/womens-suffrage/world-suffrage-timeline">"World suffrage timeline - women and the vote"</a>, site du Ministère néo-zélandais de la Culture</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Labourdette2000"><span class="ouvrage" id="Jean-François_Labourdette2000">Jean-François Labourdette, <cite class="italique">Histoire du Portugal</cite>, <a href="/wiki/Librairie_Arth%C3%A8me_Fayard" title="Librairie Arthème Fayard">Fayard</a>, <time>2000</time>, 703&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-213-64010-5" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-213-64010-5"><span class="nowrap">978-2-213-64010-5</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=L9RbFFbypBIC&amp;pg=PAPT553">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+Portugal&amp;rft.pub=Fayard&amp;rft.aulast=Labourdette&amp;rft.aufirst=Jean-Fran%C3%A7ois&amp;rft.date=2000&amp;rft.tpages=703&amp;rft.isbn=978-2-213-64010-5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="1839"><cite class="italique">Revue des deux mondes</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;17, <time>1839</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=kPknAAAAYAAJ&amp;pg=PA773">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Revue+des+deux+mondes&amp;rft.date=1839&amp;rft.volume=17&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="de_Gerlache1859"><span class="ouvrage" id="Étienne_de_Gerlache1859"><a href="/wiki/%C3%89tienne_de_Gerlache" title="Étienne de Gerlache">Étienne de Gerlache</a>, <cite class="italique">Histoire du royaume des Pays-Bas depuis 1814 jusqu'en 1830</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;3, H. Goemaere, <time>1859</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=65ktAAAAYAAJ&amp;pg=PA513">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+royaume+des+Pays-Bas+depuis+1814+jusqu%27en+1830&amp;rft.pub=H.+Goemaere&amp;rft.au=%C3%89tienne+de+Gerlache&amp;rft.date=1859&amp;rft.volume=3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="de_Sá_Nogueira_de_Figueiredo_Sá_da_Bandeira1870"><span class="ouvrage" id="Bernardo_de_Sá_Nogueira_de_Figueiredo_Sá_da_Bandeira1870">Bernardo de Sá Nogueira de Figueiredo Sá da Bandeira, <cite class="italique">Lettre adressée au comte Goblet d'Alviella</cite>, Imprimerie nationale, <time>1870</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=NMMQAQAAIAAJ&amp;pg=PA55">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Lettre+adress%C3%A9e+au+comte+Goblet+d%27Alviella&amp;rft.pub=Imprimerie+nationale&amp;rft.au=Bernardo+de+S%C3%A1+Nogueira+de+Figueiredo+S%C3%A1+da+Bandeira&amp;rft.date=1870&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Vladimirov2014"><span class="ouvrage" id="Andreï_Vladimirov2014">Andreï Vladimirov, «&#160;<cite style="font-style:normal">Russie. L’incroyable destin de Sotchi. Publié le 13 janvier 2014 dans Itogui, Moscou</cite>&#160;», <i><a href="/wiki/Courrier_international" title="Courrier international">Courrier international</a></i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1215,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2014-02-12" data-sort-value="2014-02-12">12 février 2014</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.courrierinternational.com/article/2014/02/13/l-incroyable-destin-de-sotchi">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Russie.+L%E2%80%99incroyable+destin+de+Sotchi.+Publi%C3%A9+le+13+janvier+2014+dans+Itogui%2C+Moscou&amp;rft.jtitle=Courrier+international&amp;rft.issue=1215&amp;rft.aulast=Vladimirov&amp;rft.aufirst=Andre%C3%AF&amp;rft.date=2014-02-12&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Auer2013"><span class="ouvrage" id="Christian_Auer2013">Christian Auer, <cite class="italique">Luttes et résistances des femmes écossaises&#160;: 1838-1915</cite>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_L%27Harmattan" title="Éditions L&#39;Harmattan">Éditions L'Harmattan</a>, <time>2013</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-336-32451-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-336-32451-7"><span class="nowrap">978-2-336-32451-7</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=2QGtAAAAQBAJ&amp;pg=PA39">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Luttes+et+r%C3%A9sistances+des+femmes+%C3%A9cossaises&amp;rft.pub=%C3%89ditions+L%27Harmattan&amp;rft.stitle=1838-1915&amp;rft.aulast=Auer&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.date=2013&amp;rft.isbn=978-2-336-32451-7&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Wearmouth1948"><span class="ouvrage" id="Robert_F._Wearmouth1948">Robert F. Wearmouth, <cite class="italique">Some Working-class Movements of the Nineteenth Century</cite>, Epworth Press, <time>1948</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=n-wzAAAAMAAJ&amp;dq=1,250,000&amp;pg=PA86">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Some+Working-class+Movements+of+the+Nineteenth+Century&amp;rft.pub=Epworth+Press&amp;rft.aulast=Wearmouth&amp;rft.aufirst=Robert+F.&amp;rft.date=1948&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Navailles1996"><span class="ouvrage" id="Jean-Pierre_Navailles1996">Jean-Pierre Navailles, <cite class="italique">Londres victorien&#160;: un monde cloisonné</cite>, Éditions Champ Vallon, <time>1996</time>, 202&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-87673-221-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-87673-221-6"><span class="nowrap">978-2-87673-221-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=radLPSLTkvgC&amp;pg=PA104">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Londres+victorien&amp;rft.pub=%C3%89ditions+Champ+Vallon&amp;rft.stitle=un+monde+cloisonn%C3%A9&amp;rft.aulast=Navailles&amp;rft.aufirst=Jean-Pierre&amp;rft.date=1996&amp;rft.tpages=202&amp;rft.isbn=978-2-87673-221-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Friedrich_Martens1840"><span class="ouvrage" id="Georg_Friedrich_Martens1840">Georg Friedrich Martens, <cite class="italique">Supplément au Recueil de principaux traités d'alliance, de paix, de trêve</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;19, Goettingue, Dieterich, <time>1840</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=mHIDAAAAQAAJ&amp;pg=PA670">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Suppl%C3%A9ment+au+Recueil+de+principaux+trait%C3%A9s+d%27alliance%2C+de+paix%2C+de+tr%C3%AAve&amp;rft.place=Goettingue&amp;rft.pub=Dieterich&amp;rft.au=Georg+Friedrich+Martens&amp;rft.date=1840&amp;rft.volume=19&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Collison_Black1960"><span class="ouvrage" id="D._Collison_Black1960">D. Collison Black, <cite class="italique">Economic Thought and the Irish Question 1817-1970</cite>, CUP Archive, <time>1960</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Tks7AAAAIAAJ&amp;pg=PA111">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Economic+Thought+and+the+Irish+Question+1817-1970&amp;rft.pub=CUP+Archive&amp;rft.au=D.+Collison+Black&amp;rft.date=1960&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Porter2004"><span class="ouvrage" id="Andrew_Porter2004">Andrew Porter, <cite class="italique">Religion Versus Empire&#160;?&#160;: British Protestant Missionaries and Overseas Expansion, 1700-1914</cite>, <a href="/wiki/Manchester_University_Press" title="Manchester University Press">Manchester University Press</a>, <time>2004</time>, 373&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-7190-2823-6" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-7190-2823-6"><span class="nowrap">978-0-7190-2823-6</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=ldQxO_yIPSEC&amp;pg=PA150">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Religion+Versus+Empire+%3F+%3A+British+Protestant+Missionaries+and+Overseas+Expansion%2C+1700-1914&amp;rft.pub=Manchester+University+Press&amp;rft.aulast=Porter&amp;rft.aufirst=Andrew&amp;rft.date=2004&amp;rft.tpages=373&amp;rft.isbn=978-0-7190-2823-6&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="McCord2013"><span class="ouvrage" id="Norman_McCord2013">Norman McCord, <cite class="italique">The Anti-Corn Law League&#160;: 1838-1846</cite>, <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>, <time>2013</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-1-136-58447-3" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-1-136-58447-3"><span class="nowrap">978-1-136-58447-3</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=JTv-AQAAQBAJ&amp;pg=PA34">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+Anti-Corn+Law+League&amp;rft.pub=Routledge&amp;rft.stitle=1838-1846&amp;rft.aulast=McCord&amp;rft.aufirst=Norman&amp;rft.date=2013&amp;rft.isbn=978-1-136-58447-3&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Blanc1846"><span class="ouvrage" id="Louis_Blanc1846">Louis Blanc, <cite class="italique">Histoire de dix ans 1830-1840</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;5, F. Michel, <time>1846</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=Lrw_AAAAcAAJ&amp;pg=PA243">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+de+dix+ans+1830-1840&amp;rft.pub=F.+Michel&amp;rft.aulast=Blanc&amp;rft.aufirst=Louis&amp;rft.date=1846&amp;rft.volume=5&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Wheaton-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wheaton_48-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Wheaton1869"><span class="ouvrage" id="Henry_Wheaton1869">Henry Wheaton, <cite class="italique">Commentaire sur les éléments du droit international et sur l'histoire des progrès du droit des gens</cite>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, F. A. Brockhaus, <time>1869</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=wGeqrra-jhwC&amp;pg=PA470">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Commentaire+sur+les+%C3%A9l%C3%A9ments+du+droit+international+et+sur+l%27histoire+des+progr%C3%A8s+du+droit+des+gens&amp;rft.pub=F.+A.+Brockhaus&amp;rft.aulast=Wheaton&amp;rft.aufirst=Henry&amp;rft.date=1869&amp;rft.volume=2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Castellan2002"><span class="ouvrage" id="Georges_Castellan2002">Georges Castellan, <cite class="italique">Histoire du peuple roumain</cite>, Armeline, <time>2002</time>, 388&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-910878-19-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-910878-19-1"><span class="nowrap">978-2-910878-19-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=kBtpAAAAMAAJ&amp;dq=1838+Fraternité&amp;pg=PA130">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Histoire+du+peuple+roumain&amp;rft.pub=Armeline&amp;rft.aulast=Castellan&amp;rft.aufirst=Georges&amp;rft.date=2002&amp;rft.tpages=388&amp;rft.isbn=978-2-910878-19-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Korom2008"><span class="ouvrage" id="Joseph_J._Korom2008">Joseph J. Korom, <cite class="italique">The American Skyscraper, 1850-1940&#160;: A Celebration of Height</cite>, Branden Books, <time>2008</time>, 540&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-0-8283-2188-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-0-8283-2188-4"><span class="nowrap">978-0-8283-2188-4</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="//books.google.com/books?id=JVzYO1TyZ6AC&amp;pg=PA327">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=The+American+Skyscraper%2C+1850-1940&amp;rft.pub=Branden+Books&amp;rft.stitle=A+Celebration+of+Height&amp;rft.aulast=Korom&amp;rft.aufirst=Joseph+J.&amp;rft.date=2008&amp;rft.tpages=540&amp;rft.isbn=978-0-8283-2188-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3A1838"></span></span></span></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liens_externes">Liens externes</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1838&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/date/1838/">L’année 1838</a> sur le site de la <a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">Bibliothèque nationale de France</a></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:%C3%89poque_contemporaine" title="Portail du monde contemporain"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/18px-Hannover_Gehry-Tower.jpg" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/27px-Hannover_Gehry-Tower.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Hannover_Gehry-Tower.jpg/36px-Hannover_Gehry-Tower.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:%C3%89poque_contemporaine" title="Portail:Époque contemporaine">Portail du monde contemporain</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:XIXe_si%C3%A8cle" title="Portail du XIXe&#160;siècle"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png/60px-Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png" decoding="async" width="48" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png/120px-Journal-des-chemins-de-fer-image-titre.png 1.5x" data-file-width="694" data-file-height="280" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:XIXe_si%C3%A8cle" title="Portail:XIXe siècle">Portail du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1830" title="Portail des années 1830"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg/16px-Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg" decoding="async" width="16" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg/24px-Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg/32px-Arachis_hypogaea_-_K%C3%B6hler%E2%80%93s_Medizinal-Pflanzen-163.jpg 2x" data-file-width="2555" data-file-height="3796" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Ann%C3%A9es_1830" title="Portail:Années 1830">Portail des années 1830</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐7885d66c88‐sbljl Cached time: 20250331015359 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.609 seconds Real time usage: 0.735 seconds Preprocessor visited node count: 9000/1000000 Post‐expand include size: 329858/2097152 bytes Template argument size: 75242/2097152 bytes Highest expansion depth: 25/100 Expensive parser function count: 47/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 78138/5000000 bytes Lua time usage: 0.188/10.000 seconds Lua memory usage: 6480169/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 533.914 1 -total 29.23% 156.054 1 Modèle:Références 26.85% 143.344 1 Modèle:Palette_Années 26.39% 140.877 1 Modèle:Méta_infobox_navigation 21.34% 113.925 47 Modèle:Ouvrage 18.65% 99.559 2 Modèle:Méta_infobox_navigation/Liste 18.33% 97.852 4 Modèle:Trim 14.99% 80.026 110 Modèle:Date 14.11% 75.330 31 Modèle:Multiparamètres 13.87% 74.029 1 Modèle:Palette_Années/Géographique --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:7637:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250331015359 and revision id 218694750. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1838&amp;oldid=218694750">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=1838&amp;oldid=218694750</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégorie</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:1838" title="Catégorie:1838">1838</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_allemand" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en allemand">Article contenant un appel à traduction en allemand</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:XIXe_si%C3%A8cle/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:XIXe siècle/Articles liés">Portail:XIXe siècle/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Ann%C3%A9es_1830/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Années 1830/Articles liés">Portail:Années 1830/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 17 septembre 2024 à 03:10.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/1838" title="Spécial:Citer/1838">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=1838&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">1838</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>172 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-ds7f7","wgBackendResponseTime":208,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.609","walltime":"0.735","ppvisitednodes":{"value":9000,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":329858,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":75242,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":47,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":78138,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 533.914 1 -total"," 29.23% 156.054 1 Modèle:Références"," 26.85% 143.344 1 Modèle:Palette_Années"," 26.39% 140.877 1 Modèle:Méta_infobox_navigation"," 21.34% 113.925 47 Modèle:Ouvrage"," 18.65% 99.559 2 Modèle:Méta_infobox_navigation/Liste"," 18.33% 97.852 4 Modèle:Trim"," 14.99% 80.026 110 Modèle:Date"," 14.11% 75.330 31 Modèle:Multiparamètres"," 13.87% 74.029 1 Modèle:Palette_Années/Géographique"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.188","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6480169,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-7885d66c88-sbljl","timestamp":"20250331015359","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"1838","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/1838","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7612","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7612","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-01-16T12:51:32Z","dateModified":"2024-09-17T01:10:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/9b\/Assaut_contre_les_boers.jpg","headline":"ann\u00e9e du XIXe si\u00e8cle"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10