CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pa" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )pawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","ਜਨਵਰੀ","ਫ਼ਰਵਰੀ","ਮਾਰਚ","ਅਪਰੈਲ","ਮਈ","ਜੂਨ","ਜੁਲਾਈ","ਅਗਸਤ","ਸਤੰਬਰ","ਅਕਤੂਬਰ","ਨਵੰਬਰ","ਦਸੰਬਰ"],"wgRequestId":"aa47c15e-cbe8-44d7-a751-23134018e86a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ","wgTitle":"ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ","wgCurRevisionId":725537,"wgRevisionId":725537,"wgArticleId":90925,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","ਫਰਮੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਮਿਤੀ ਪੈਰਾਮੀਟਰ ਵਾਲੇ ਲੇਖ","All articles with unsourced statements","Webarchive template wayback links","ISBN ਜਾਦੂਈ ਲਿੰਕ ਵਰਤਦੇ ਸਫ਼ੇ", "ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਭਾਲਦੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਲੇਖ from February 2014","Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page","ਅਨੁਵਾਦ","Articles with unsourced statements from August 2012","CS1 errors: unsupported parameter","CS1 errors: invalid parameter value","CS1: long volume value","ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਧਾਰਨਾਵਾਂ","ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ","ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ","ਥਰਮਲ ਅਤੇ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ"],"wgPageViewLanguage":"pa","wgPageContentLanguage":"pa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ","wgRelevantArticleId":90925,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pa","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q177045","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.math.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.switcher","ext.gadget.Numeral_converter","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pa&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/1200px-Carnot_heat_engine_2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="529"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/800px-Carnot_heat_engine_2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="352"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/640px-Carnot_heat_engine_2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="282"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ - ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pa.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ਸੋਧੋ" href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ (pa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਐਟਮ ਫ਼ੀਡ" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ rootpage-ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ਸਾਈਟ"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਮੁੱਖ ਮੀਨੂ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ਨੇਵੀਗੇਸ਼ਨ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਮੁੱਢਲੇ ਸਫ਼ੇ 'ਤੇ ਜਾਓ [z]" accesskey="z"><span>ਮੁੱਖ ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="n-ਸੱਥ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%A5"><span>ਸੱਥ</span></a></li><li id="n-ਹਾਲੀਆ-ਤਬਦੀਲੀਆਂ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82"><span>ਹਾਲੀਆ ਤਬਦੀਲੀਆਂ</span></a></li><li id="n-ਹਾਲੀਆ-ਘਟਨਾਵਾਂ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B2_%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%98%E0%A8%9F%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82"><span>ਹਾਲੀਆ ਘਟਨਾਵਾਂ</span></a></li><li id="n-ਬੇਤਰਤੀਬ-ਸਫ਼ਾ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B0%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE"><span>ਬੇਤਰਤੀਬ ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="n-ਮਦਦ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%B1%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A9%80"><span>ਮਦਦ</span></a></li><li id="n-ਦਾਨ" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa"><span>ਦਾਨ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-ਵਿਕੀ_ਰੁਝਾਨ" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-ਵਿਕੀ_ਰੁਝਾਨ" > <div class="vector-menu-heading"> ਵਿਕੀ ਰੁਝਾਨ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-ਵਧੇਰੇ-ਵੇਖੇ-ਜਾਣ-ਵਾਲੇ-ਸਫ਼ੇ" class="mw-list-item"><a href="http://top.hatnote.com/pa/wikipedia" rel="nofollow"><span>ਵਧੇਰੇ ਵੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਫ਼ੇ</span></a></li><li id="n-ਅਕਸਰ-ਪੁੱਛੇ-ਜਾਣ-ਵਾਲੇ-ਸਵਾਲ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%85%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B0_%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%9B%E0%A9%87_%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3_%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2"><span>ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A9%B1%E0%A8%96_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-pa.svg" style="width: 7.5em; height: 1.5625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ਇਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਗਿਆਨਕੋਸ਼" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pa.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A9%8B" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>ਖੋਜ</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" aria-label="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ" autocapitalize="sentences" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਖੋਜੋ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ਖ਼ਾਸ:ਖੋਜੋ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">ਖੋਜੋ</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ਦਿੱਖ"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਫੋਂਟ ਦਾ ਆਕਾਰ, ਚੌਡ਼ਾਈ ਅਤੇ ਰੰਗ ਦੀ ਦਿੱਖ ਨੂੰ ਬਦਲੋ" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਦਿੱਖ" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਦਿੱਖ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa" class=""><span>ਦਾਨ</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%BE%E0%A8%93&returnto=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ" class=""><span>ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਓ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਕੋਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ [o]" accesskey="o" class=""><span>ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਵੋ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="ਹੋਰ ਚੋਣਾਂ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਨਿੱਜੀ ਸੰਦ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pa.wikipedia.org&uselang=pa"><span>ਦਾਨ</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A8%A3%E0%A8%BE%E0%A8%93&returnto=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ਖ਼ਾਤਾ ਬਣਾਓ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%87%E0%A8%A8&returnto=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਪਰ ਇਹ ਕੋਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਵੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ਬਾਹਰ ਹੋਏ ਸੰਪਾਦਕਾਂ ਲਈ ਸਫ਼ੇ <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A3-%E0%A8%AA%E0%A8%9B%E0%A8%BE%E0%A8%A3" aria-label="ਸੰਪਾਦਨ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣੋ"><span>ਹੋਰ ਜਾਣੋ</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%87_%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>ਯੋਗਦਾਨ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%9A%E0%A8%B0%E0%A8%9A%E0%A8%BE" title="ਇਸ IP ਪਤੇ ਤੋਂ ਹੋਈਆਂ ਸੋਧਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲਬਾਤ [n]" accesskey="n"><span>ਗੱਲ-ਬਾਤ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ਸਾਈਟ"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="ਸਮੱਗਰੀ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">ਸਮੱਗਰੀ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ਸ਼ੁਰੂਆਤ</div> </a> </li> <li id="toc-ਜਾਣ-ਪਛਾਣ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਜਾਣ-ਪਛਾਣ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>ਜਾਣ-ਪਛਾਣ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਜਾਣ-ਪਛਾਣ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਨਿਯਮ_ਦੇ_ਵਿਭਿੰਨ_ਕਥਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਨਿਯਮ_ਦੇ_ਵਿਭਿੰਨ_ਕਥਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>ਨਿਯਮ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਥਨ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਨਿਯਮ_ਦੇ_ਵਿਭਿੰਨ_ਕਥਨ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਨਿਯਮ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਥਨ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਨਿਯਮ_ਦੇ_ਵਿਭਿੰਨ_ਕਥਨ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਕਾਰਨੌਟ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਾਰਨੌਟ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>ਕਾਰਨੌਟ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਾਰਨੌਟ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਕਥਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਕਥਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਕਥਨ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਕਥਨ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਤੇ_ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨਾਂ_ਦੀ_ਸਮਾਨਤਾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਤੇ_ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨਾਂ_ਦੀ_ਸਮਾਨਤਾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਤੇ ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਤੇ_ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨਾਂ_ਦੀ_ਸਮਾਨਤਾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕੈਲਵਿਨ_ਦੇ_ਕਥਨ_ਅਤੇ_ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ_ਦਰਮਿਆਨ_ਸਬੰਧ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੈਲਵਿਨ_ਦੇ_ਕਥਨ_ਅਤੇ_ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ_ਦਰਮਿਆਨ_ਸਬੰਧ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>ਕੈਲਵਿਨ ਦੇ ਕਥਨ ਅਤੇ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਬੰਧ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੈਲਵਿਨ_ਦੇ_ਕਥਨ_ਅਤੇ_ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ_ਦਰਮਿਆਨ_ਸਬੰਧ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਬਿਆਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਬਿਆਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਬਿਆਨ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਬਿਆਨ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.8</span> <span>ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.9</span> <span>ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਿਸੇ_ਅਜਿਹੇ_ਸਿਸਟਮ_ਵਾਸਤੇ_ਕਥਨ_ਜੋ_ਅਪਣੀ_ਅੰਦਰੂਨੀ_ਊਰਜਾ_ਦੀ_ਇੱਕ_ਗਿਆਤ_ਸਮੀਕਰਨ_ਅਪਣੇ_ਵਿਆਪਕ_ਅਵਸਥਾ_ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ_ਦੇ_ਇੱਕ_ਫੰਕਸ਼ਨ_ਦੇ_ਤੌਰ_ਤੇ_ਰੱਖਦਾ_ਹੋਵੇ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਿਸੇ_ਅਜਿਹੇ_ਸਿਸਟਮ_ਵਾਸਤੇ_ਕਥਨ_ਜੋ_ਅਪਣੀ_ਅੰਦਰੂਨੀ_ਊਰਜਾ_ਦੀ_ਇੱਕ_ਗਿਆਤ_ਸਮੀਕਰਨ_ਅਪਣੇ_ਵਿਆਪਕ_ਅਵਸਥਾ_ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ_ਦੇ_ਇੱਕ_ਫੰਕਸ਼ਨ_ਦੇ_ਤੌਰ_ਤੇ_ਰੱਖਦਾ_ਹੋਵੇ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.10</span> <span>ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ ਕਥਨ ਜੋ ਅਪਣੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਆਤ ਸਮੀਕਰਨ ਅਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਅਵਸਥਾ ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਿਸੇ_ਅਜਿਹੇ_ਸਿਸਟਮ_ਵਾਸਤੇ_ਕਥਨ_ਜੋ_ਅਪਣੀ_ਅੰਦਰੂਨੀ_ਊਰਜਾ_ਦੀ_ਇੱਕ_ਗਿਆਤ_ਸਮੀਕਰਨ_ਅਪਣੇ_ਵਿਆਪਕ_ਅਵਸਥਾ_ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ_ਦੇ_ਇੱਕ_ਫੰਕਸ਼ਨ_ਦੇ_ਤੌਰ_ਤੇ_ਰੱਖਦਾ_ਹੋਵੇ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਸੁਭਾਵਿਕ_ਨਤੀਜੇ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਸੁਭਾਵਿਕ_ਨਤੀਜੇ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>ਸੁਭਾਵਿਕ ਨਤੀਜੇ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਸੁਭਾਵਿਕ_ਨਤੀਜੇ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਸੁਭਾਵਿਕ ਨਤੀਜੇ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਸੁਭਾਵਿਕ_ਨਤੀਜੇ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਦੂਜੀ_ਕਿਸਮ_ਦੀ_ਨਿਰੰਤਰ_ਗਤੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਦੂਜੀ_ਕਿਸਮ_ਦੀ_ਨਿਰੰਤਰ_ਗਤੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਦੂਜੀ_ਕਿਸਮ_ਦੀ_ਨਿਰੰਤਰ_ਗਤੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਾਰਨੌਟ_ਥਿਊਰਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਾਰਨੌਟ_ਥਿਊਰਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>ਕਾਰਨੌਟ ਥਿਊਰਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਾਰਨੌਟ_ਥਿਊਰਮ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਸਮਾਨਤਾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਸਮਾਨਤਾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਸਮਾਨਤਾ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਸਮਾਨਤਾ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਤਾਪਮਾਨ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਤਾਪਮਾਨ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਤਾਪਮਾਨ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਤਾਪਮਾਨ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਐਨਰਜੀ,_ਉਪਲਬਧ_ਵਰਤੋਂਯੋਗ_ਕੰਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਐਨਰਜੀ,_ਉਪਲਬਧ_ਵਰਤੋਂਯੋਗ_ਕੰਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>ਐਨਰਜੀ, ਉਪਲਬਧ ਵਰਤੋਂਯੋਗ ਕੰਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਐਨਰਜੀ,_ਉਪਲਬਧ_ਵਰਤੋਂਯੋਗ_ਕੰਮ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਇਤਿਹਾਸ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਇਤਿਹਾਸ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ਇਤਿਹਾਸ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਇਤਿਹਾਸ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਇਤਿਹਾਸ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਇਤਿਹਾਸ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਦੁਆਰਾ_ਦਿੱਤੇ_ਗਏ_ਕਾਰਣ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਦੁਆਰਾ_ਦਿੱਤੇ_ਗਏ_ਕਾਰਣ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਾਰਣ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਦੁਆਰਾ_ਦਿੱਤੇ_ਗਏ_ਕਾਰਣ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ_ਤੋਂ_ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ_(ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ_ਤੋਂ_ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ_(ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਤੋਂ ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ (ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ_ਤੋਂ_ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ_(ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਤੋਂ ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ (ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ) ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ_ਤੋਂ_ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ_(ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਪਲਟਣਯੋਗ_ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ_ਲਈ_ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ_ਤਬਦੀਲੀ_ਦੀ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪਲਟਣਯੋਗ_ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ_ਲਈ_ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ_ਤਬਦੀਲੀ_ਦੀ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪਲਟਣਯੋਗ_ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ_ਲਈ_ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ_ਤਬਦੀਲੀ_ਦੀ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਕਾਨੋਨੀਕਲ_ਐਨਸੈਂਬਲ_ਦੁਆਰਾ_ਦਰਸਾਏ_ਜਾਂਦੇ_ਸਿਸਟਮਾਂ_ਵਾਸਤੇ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕਾਨੋਨੀਕਲ_ਐਨਸੈਂਬਲ_ਦੁਆਰਾ_ਦਰਸਾਏ_ਜਾਂਦੇ_ਸਿਸਟਮਾਂ_ਵਾਸਤੇ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕਾਨੋਨੀਕਲ_ਐਨਸੈਂਬਲ_ਦੁਆਰਾ_ਦਰਸਾਏ_ਜਾਂਦੇ_ਸਿਸਟਮਾਂ_ਵਾਸਤੇ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਜੀਵਤ_ਜੀਵ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਜੀਵਤ_ਜੀਵ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>ਜੀਵਤ ਜੀਵ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਜੀਵਤ_ਜੀਵ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ_ਸਿਸਟਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ_ਸਿਸਟਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਸਿਸਟਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ_ਸਿਸਟਮ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ_ਅਵਸਥਾਵਾਂ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ_ਅਵਸਥਾਵਾਂ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਵਸਥਾਵਾਂ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ_ਅਵਸਥਾਵਾਂ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਸਮੇਂ_ਦਾ_ਤੀਰ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਸਮੇਂ_ਦਾ_ਤੀਰ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਸਮੇਂ_ਦਾ_ਤੀਰ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ_ਦੀ_ਪਹੇਲੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ_ਦੀ_ਪਹੇਲੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.1</span> <span>ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ_ਦੀ_ਪਹੇਲੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ_ਪੁਨਰਹੋਂਦ_ਥਿਊਰਮ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ_ਪੁਨਰਹੋਂਦ_ਥਿਊਰਮ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.2</span> <span>ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ_ਪੁਨਰਹੋਂਦ_ਥਿਊਰਮ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਮੈਕਸਵੈੱਲ_ਦਾ_ਦਾਨਵ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਮੈਕਸਵੈੱਲ_ਦਾ_ਦਾਨਵ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11.3</span> <span>ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਮੈਕਸਵੈੱਲ_ਦਾ_ਦਾਨਵ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਇਹ_ਵੀ_ਦੇਖੋ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਇਹ_ਵੀ_ਦੇਖੋ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਇਹ_ਵੀ_ਦੇਖੋ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਹਵਾਲੇ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਹਵਾਲੇ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>ਹਵਾਲੇ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ਹਵਾਲੇ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ਹਵਾਲੇ ਉਪਭਾਗ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </button> <ul id="toc-ਹਵਾਲੇ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ਹਵਾਲਿਆਂ_ਦੀ_ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ਹਵਾਲਿਆਂ_ਦੀ_ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.1</span> <span>ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਹਵਾਲਿਆਂ_ਦੀ_ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ਹੋਰ_ਲਿਖਤਾਂ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਹੋਰ_ਲਿਖਤਾਂ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਹੋਰ_ਲਿਖਤਾਂ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ਬਾਹਰੀ_ਲਿੰਕ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ਬਾਹਰੀ_ਲਿੰਕ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ</span> </div> </a> <ul id="toc-ਬਾਹਰੀ_ਲਿੰਕ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="ਸਮੱਗਰੀ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਾਰਣੀ ਨੂੰ ਟੌਗਲ ਕਰੋ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲੇਖ 'ਤੇ ਜਾਓ। 64 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-64" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">64 ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tweede_wet_van_termodinamika" title="Tweede wet van termodinamika – ਅਫ਼ਰੀਕੀ" lang="af" hreflang="af" data-title="Tweede wet van termodinamika" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ਅਫ਼ਰੀਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A_%D9%84%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%83%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9" title="القانون الثاني للديناميكا الحرارية – ਅਰਬੀ" lang="ar" hreflang="ar" data-title="القانون الثاني للديناميكا الحرارية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ਅਰਬੀ" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Segundu_principiu_de_la_termodin%C3%A1mica" title="Segundu principiu de la termodinámica – ਅਸਤੂਰੀ" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Segundu principiu de la termodinámica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ਅਸਤੂਰੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Termodinamikan%C4%B1n_ikinci_qanunu" title="Termodinamikanın ikinci qanunu – ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" lang="az" hreflang="az" data-title="Termodinamikanın ikinci qanunu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ਅਜ਼ਰਬਾਈਜਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BA_%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BA%D1%96" title="Другі пачатак тэрмадынамікі – ਬੇਲਾਰੂਸੀ" lang="be" hreflang="be" data-title="Другі пачатак тэрмадынамікі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ਬੇਲਾਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Втори закон на термодинамиката – ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Втори закон на термодинамиката" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ਬੁਲਗਾਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%97%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="তাপগতিবিদ্যার দ্বিতীয় সূত্র – ਬੰਗਾਲੀ" lang="bn" hreflang="bn" data-title="তাপগতিবিদ্যার দ্বিতীয় সূত্র" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ਬੰਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Drugi_zakon_termodinamike" title="Drugi zakon termodinamike – ਬੋਸਨੀਆਈ" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Drugi zakon termodinamike" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ਬੋਸਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Segon_principi_de_la_termodin%C3%A0mica" title="Segon principi de la termodinàmica – ਕੈਟਾਲਾਨ" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Segon principi de la termodinàmica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="ਕੈਟਾਲਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Druh%C3%BD_termodynamick%C3%BD_z%C3%A1kon" title="Druhý termodynamický zákon – ਚੈੱਕ" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Druhý termodynamický zákon" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ਚੈੱਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%C4%83%D0%BD_%D0%B8%D0%BA%D0%BA%C4%95%D0%BC%C4%95%D1%88_%D0%BF%D1%83%C3%A7%D0%BB%D0%B0%D0%BC%C4%83%D1%88%C4%95" title="Термодинамикăн иккĕмĕш пуçламăшĕ – ਚੁਵਾਸ਼" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Термодинамикăн иккĕмĕш пуçламăшĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ਚੁਵਾਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Termodynamikkens_2._lov" title="Termodynamikkens 2. lov – ਡੈਨਿਸ਼" lang="da" hreflang="da" data-title="Termodynamikkens 2. lov" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ਡੈਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zweiter_Hauptsatz_der_Thermodynamik" title="Zweiter Hauptsatz der Thermodynamik – ਜਰਮਨ" lang="de" hreflang="de" data-title="Zweiter Hauptsatz der Thermodynamik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ਜਰਮਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CF%8D%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF%CE%B4%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82" title="Δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος – ਯੂਨਾਨੀ" lang="el" hreflang="el" data-title="Δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ਯੂਨਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Second_law_of_thermodynamics" title="Second law of thermodynamics – ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" lang="en" hreflang="en" data-title="Second law of thermodynamics" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Dua_le%C4%9Do_de_termodinamiko" title="Dua leĝo de termodinamiko – ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Dua leĝo de termodinamiko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ਇਸਪੇਰਾਂਟੋ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Segundo_principio_de_la_termodin%C3%A1mica" title="Segundo principio de la termodinámica – ਸਪੇਨੀ" lang="es" hreflang="es" data-title="Segundo principio de la termodinámica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ਸਪੇਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Termod%C3%BCnaamika_teine_seadus" title="Termodünaamika teine seadus – ਇਸਟੋਨੀਆਈ" lang="et" hreflang="et" data-title="Termodünaamika teine seadus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ਇਸਟੋਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Termodinamikaren_bigarren_legea" title="Termodinamikaren bigarren legea – ਬਾਸਕ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Termodinamikaren bigarren legea" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="ਬਾਸਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="قانون دوم ترمودینامیک – ਫ਼ਾਰਸੀ" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قانون دوم ترمودینامیک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ਫ਼ਾਰਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Termodynamiikan_toinen_p%C3%A4%C3%A4s%C3%A4%C3%A4nt%C3%B6" title="Termodynamiikan toinen pääsääntö – ਫਿਨਿਸ਼" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Termodynamiikan toinen pääsääntö" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ਫਿਨਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Deuxi%C3%A8me_principe_de_la_thermodynamique" title="Deuxième principe de la thermodynamique – ਫਰਾਂਸੀਸੀ" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Deuxième principe de la thermodynamique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ਫਰਾਂਸੀਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Segunda_lei_da_termodin%C3%A1mica" title="Segunda lei da termodinámica – ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Segunda lei da termodinámica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ਗੈਲਿਸ਼ਿਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%97%D7%95%D7%A7_%D7%94%D7%A9%D7%A0%D7%99_%D7%A9%D7%9C_%D7%94%D7%AA%D7%A8%D7%9E%D7%95%D7%93%D7%99%D7%A0%D7%9E%D7%99%D7%A7%D7%94" title="החוק השני של התרמודינמיקה – ਹਿਬਰੂ" lang="he" hreflang="he" data-title="החוק השני של התרמודינמיקה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ਹਿਬਰੂ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%8A%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%AE" title="ऊष्मागतिकी का द्वितीय नियम – ਹਿੰਦੀ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ऊष्मागतिकी का द्वितीय नियम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ਹਿੰਦੀ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Drugi_zakon_termodinamike" title="Drugi zakon termodinamike – ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Drugi zakon termodinamike" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ਸਰਬੋ-ਕ੍ਰੋਏਸ਼ੀਅਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Dezy%C3%A8m_lwa_t%C3%A8modinamik" title="Dezyèm lwa tèmodinamik – ਹੈਤੀਆਈ" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Dezyèm lwa tèmodinamik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="ਹੈਤੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/A_termodinamika_m%C3%A1sodik_f%C5%91t%C3%A9tele" title="A termodinamika második főtétele – ਹੰਗਰੀਆਈ" lang="hu" hreflang="hu" data-title="A termodinamika második főtétele" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ਹੰਗਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8B%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D6%85%D6%80%D5%A5%D5%B6%D6%84" title="Ջերմադինամիկայի երկրորդ օրենք – ਅਰਮੀਨੀਆਈ" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ջերմադինամիկայի երկրորդ օրենք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ਅਰਮੀਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Hukum_termodinamika_kedua" title="Hukum termodinamika kedua – ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" lang="id" hreflang="id" data-title="Hukum termodinamika kedua" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Secondo_principio_della_termodinamica" title="Secondo principio della termodinamica – ਇਤਾਲਵੀ" lang="it" hreflang="it" data-title="Secondo principio della termodinamica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ਇਤਾਲਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%86%B1%E5%8A%9B%E5%AD%A6%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%B3%95%E5%89%87" title="熱力学第二法則 – ਜਪਾਨੀ" lang="ja" hreflang="ja" data-title="熱力学第二法則" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ਜਪਾਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="თერმოდინამიკის მეორე კანონი – ਜਾਰਜੀਆਈ" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თერმოდინამიკის მეორე კანონი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ਜਾਰਜੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D2%A3_%D0%B5%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%88%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D2%A3%D1%8B" title="Термодинамиканың екінші заңы – ਕਜ਼ਾਖ਼" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Термодинамиканың екінші заңы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ਕਜ਼ਾਖ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%97%B4%EC%97%AD%ED%95%99_%EC%A0%9C2%EB%B2%95%EC%B9%99" title="열역학 제2법칙 – ਕੋਰੀਆਈ" lang="ko" hreflang="ko" data-title="열역학 제2법칙" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="ਕੋਰੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Altera_lex_thermodynamica" title="Altera lex thermodynamica – ਲਾਤੀਨੀ" lang="la" hreflang="la" data-title="Altera lex thermodynamica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ਲਾਤੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Otrais_termodinamikas_likums" title="Otrais termodinamikas likums – ਲਾਤੀਵੀ" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Otrais termodinamikas likums" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ਲਾਤੀਵੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Hukum_termodinamik_kedua" title="Hukum termodinamik kedua – ਮਲਯ" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Hukum termodinamik kedua" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="ਮਲਯ" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_wet_van_de_thermodynamica" title="Tweede wet van de thermodynamica – ਡੱਚ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tweede wet van de thermodynamica" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ਡੱਚ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Termodynamikkens_andre_hovedsetning" title="Termodynamikkens andre hovedsetning – ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Termodynamikkens andre hovedsetning" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ਨਾਰਵੇਜਿਆਈ ਬੋਕਮਲ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Segond_principi_de_la_termodinamica" title="Segond principi de la termodinamica – ਓਕਸੀਟਾਨ" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Segond principi de la termodinamica" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ਓਕਸੀਟਾਨ" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Druga_zasada_termodynamiki" title="Druga zasada termodynamiki – ਪੋਲੈਂਡੀ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Druga zasada termodynamiki" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="ਪੋਲੈਂਡੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DA%BE%D8%B1%D9%85%D9%88%DA%88%D8%A7%D8%A6%D9%86%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%B3_%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D9%88%D8%AC%D8%A7_%D9%82%D9%86%D9%88%D9%86" title="تھرموڈائنامکس دا دوجا قنون – ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تھرموڈائنامکس دا دوجا قنون" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="ਪੰਜਾਬੀ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_lei_da_termodin%C3%A2mica" title="Segunda lei da termodinâmica – ਪੁਰਤਗਾਲੀ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Segunda lei da termodinâmica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="ਪੁਰਤਗਾਲੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Principiul_al_doilea_al_termodinamicii" title="Principiul al doilea al termodinamicii – ਰੋਮਾਨੀਆਈ" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Principiul al doilea al termodinamicii" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ਰੋਮਾਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%BE_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Второе начало термодинамики – ਰੂਸੀ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Второе начало термодинамики" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ਰੂਸੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Drugi_zakon_termodinamike" title="Drugi zakon termodinamike – Serbo-Croatian" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Drugi zakon termodinamike" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbo-Croatian" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B6%B4%E0%B6%9C%E0%B6%AD%E0%B7%92_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80%E0%B7%9A_%E0%B6%AF%E0%B7%99%E0%B7%80%E0%B6%B1_%E0%B6%B1%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="තාපගති විද්‍යාවේ දෙවන නියමය – ਸਿੰਹਾਲਾ" lang="si" hreflang="si" data-title="තාපගති විද්‍යාවේ දෙවන නියමය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="ਸਿੰਹਾਲਾ" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Second_law_of_thermodynamics" title="Second law of thermodynamics – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Second law of thermodynamics" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Druh%C3%A1_termodynamick%C3%A1_veta" title="Druhá termodynamická veta – ਸਲੋਵਾਕ" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Druhá termodynamická veta" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="ਸਲੋਵਾਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Drugi_zakon_termodinamike" title="Drugi zakon termodinamike – ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Drugi zakon termodinamike" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="ਸਲੋਵੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8_%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BF_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B5" title="Други принцип термодинамике – ਸਰਬੀਆਈ" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Други принцип термодинамике" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="ਸਰਬੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Termodynamikens_andra_huvudsats" title="Termodynamikens andra huvudsats – ਸਵੀਡਿਸ਼" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Termodynamikens andra huvudsats" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="ਸਵੀਡਿਸ਼" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AF%86%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA_%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%87%E0%AE%B0%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A4%E0%AE%BF" title="வெப்ப இயக்கவியலின் இரண்டாம் விதி – ਤਮਿਲ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வெப்ப இயக்கவியலின் இரண்டாம் விதி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ਤਮਿਲ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%93%E0%B8%AB%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="กฎข้อที่สองของอุณหพลศาสตร์ – ਥਾਈ" lang="th" hreflang="th" data-title="กฎข้อที่สองของอุณหพลศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="ਥਾਈ" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Termodinami%C4%9Fin_ikinci_yasas%C4%B1" title="Termodinamiğin ikinci yasası – ਤੁਰਕੀ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Termodinamiğin ikinci yasası" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ਤੁਰਕੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8%D0%B9_%D0%B7%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B8" title="Другий закон термодинаміки – ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Другий закон термодинаміки" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ਯੂਕਰੇਨੀਆਈ" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B1%D8%AD%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%A7_%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%B1%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="حرحرکیات کا دوسرا قانون – ਉਰਦੂ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="حرحرکیات کا دوسرا قانون" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ਉਰਦੂ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Termodinamikaning_ikkinchi_qonuni" title="Termodinamikaning ikkinchi qonuni – ਉਜ਼ਬੇਕ" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Termodinamikaning ikkinchi qonuni" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ਉਜ਼ਬੇਕ" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_lu%E1%BA%ADt_th%E1%BB%A9_hai_c%E1%BB%A7a_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" title="Định luật thứ hai của nhiệt động lực học – ਵੀਅਤਨਾਮੀ" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Định luật thứ hai của nhiệt động lực học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ਵੀਅਤਨਾਮੀ" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%83%AD%E5%8A%9B%E5%AD%A6%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%AE%9A%E5%BE%8B" title="热力学第二定律 – ਚੀਨੀ ਵੂ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="热力学第二定律" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ਚੀਨੀ ਵੂ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%83%AD%E5%8A%9B%E5%AD%A6%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%AE%9A%E5%BE%8B" title="热力学第二定律 – ਚੀਨੀ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="热力学第二定律" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ਚੀਨੀ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%86%B1%E5%8A%9B%E5%AD%B8%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%AE%9A%E5%BE%8B" title="熱力學第二定律 – ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="熱力學第二定律" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="ਚੀਨੀ (ਰਵਾਇਤੀ)" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%86%B1%E5%8A%9B%E5%AD%B8%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E5%AE%9A%E5%BE%8B" title="熱力學第二定律 – ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" lang="yue" hreflang="yue" data-title="熱力學第二定律" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ਕੈਂਟੋਨੀਜ਼" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q177045#sitelinks-wikipedia" title="ਅੰਤਰਭਾਸ਼ਾਈ ਕੜੀਆਂ ਸੋਧੋ" class="wbc-editpage">ਜੋੜ ਸੋਧੋ</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="ਨਾਂ-ਥਾਂ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਸਮੱਗਰੀ ਸਫ਼ਾ ਵੇਖੋ [c]" accesskey="c"><span>ਸਫ਼ਾ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%97%E0%A9%B1%E0%A8%B2-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%A4:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="ਸਮੱਗਰੀ ਸਫ਼ੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ) [t]" accesskey="t"><span>ਗੱਲਬਾਤ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਭਾਸ਼ਾ ਰੂਪ ਬਦਲੋ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ਪੰਜਾਬੀ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="ਵੇਖੋ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"><span>ਪੜ੍ਹੋ</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦਾ ਕੋਡ ਸੋਧੋ [e]" accesskey="e"><span>ਸੋਧੋ</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=history" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਦੁਹਰਾਅ [h]" accesskey="h"><span>ਇਤਿਹਾਸ ਵੇਖੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸੰਦ"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ਸੰਦ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ਸੰਦ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਸੰਦ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="ਹੋਰ ਚੋਣਾਂ" > <div class="vector-menu-heading"> ਕਾਰਵਾਈਆਂ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"><span>ਪੜ੍ਹੋ</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸਰੋਤ ਦਾ ਕੋਡ ਸੋਧੋ [e]" accesskey="e"><span>ਸੋਧੋ</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=history"><span>ਇਤਿਹਾਸ ਵੇਖੋ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> ਆਮ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A9%9C%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%87_%E0%A8%87%E0%A9%B1%E0%A8%A5%E0%A9%87_%E0%A8%9C%E0%A9%8B%E0%A9%9C%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B9%E0%A8%A8/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ, ਜੋ ਇੱਥੇ ਜੋੜਦੇ ਹਨ [j]" accesskey="j"><span>ਇੱਥੇ ਕੀ ਆ ਕੇ ਜੁੜਦਾ ਹੈ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%9C%E0%A9%81%E0%A9%9C%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86_%E0%A8%A4%E0%A8%AC%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" rel="nofollow" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਤੋਂ ਜੋੜੇ ਗਏ ਸਫ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਹਾਲੀਆ ਤਬਦੀਲੀਆਂ [k]" accesskey="k"><span>ਸਬੰਧਤ ਤਬਦੀਲੀਆਂ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%87" title="ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਸ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਲਿਸਟ [q]" accesskey="q"><span>ਖ਼ਾਸ ਸਫ਼ੇ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&oldid=725537" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਇਸ ਸੋਧ ਲਈ ਸਥਾਈ ਕੜੀ"><span>ਪੱਕੀ ਕੜੀਆਂ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=info" title="More information about this page"><span>ਸਫ਼ਾ ਜਾਣਕਾਰੀ</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:CiteThisPage&page=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&id=725537&wpFormIdentifier=titleform" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਹਵਾਲੇ ਦੇਣ ਸਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ"><span>ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿਉ</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fpa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A8%25A5%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25AE%25E0%25A9%258B%25E0%25A8%25A1%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%2587%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25AE%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%2595%25E0%25A8%25B8_%25E0%25A8%25A6%25E0%25A8%25BE_%25E0%25A8%25A6%25E0%25A9%2582%25E0%25A8%259C%25E0%25A8%25BE_%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%25AF%25E0%25A8%25AE"><span>ਛੋਟਾ ਯੂਆਰਐੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:QrCode&url=https%3A%2F%2Fpa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A8%25A5%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25AE%25E0%25A9%258B%25E0%25A8%25A1%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%2587%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25AE%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%2595%25E0%25A8%25B8_%25E0%25A8%25A6%25E0%25A8%25BE_%25E0%25A8%25A6%25E0%25A9%2582%25E0%25A8%259C%25E0%25A8%25BE_%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%25AF%25E0%25A8%25AE"><span>QR ਕੋਡ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//pa.wikipedia.org/s/1a5" title="ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਛੋਟੀ ਕੜੀ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰੋ"><span>ਛੋਟਾ ਯੂਆਰਐੱਲ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ਛਾਪੋ / ਬਰਾਮਦ ਕਰੋ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC&bookcmd=book_creator&referer=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE"><span>ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਬਣਾਓ</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:DownloadAsPdf&page=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=show-download-screen"><span>PDF ਵਜੋਂ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰੋ</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&printable=yes" title="ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦਾ ਛਪਣਯੋਗ ਰੂਪ [p]" accesskey="p"><span>ਛਪਣਯੋਗ ਸੰਸਕਰਣ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q177045" title="ਡਾਟਾ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾਲ ਕੜੀ ਜੋੜੋ [g]" accesskey="g"><span>ਵਿਕੀਡਾਟਾ ਆਈਟਮ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ਸਫ਼ੇ ਦੇ ਸੰਦ"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ਦਿੱਖ"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ਦਿੱਖ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ਸਾਈਡਬਾਰ 'ਤੇ ਜਾਓ</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ਲੁਕਾਓ</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pa" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r627784">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r627788">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r761918">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627788"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627788"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r761918"><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks plainlist"><tbody><tr><th class="sidebar-title" style="padding-bottom:0.3em;border-bottom:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" class="mw-redirect" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image" style="display:block;margin:0.3em 0 0.4em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8" title="ਕਾਰਨੌਟ ਹੀਟ ਇੰਜਨ"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/220px-Carnot_heat_engine_2.svg.png" decoding="async" width="220" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/330px-Carnot_heat_engine_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Carnot_heat_engine_2.svg/440px-Carnot_heat_engine_2.svg.png 2x" data-file-width="840" data-file-height="370" /></a></span><div class="sidebar-caption">ਕਲਾਸੀਕਲ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਹੀਟ ਇੰਜਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਹੀਟ ਇੰਜਨ</a></div></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)">ਸ਼ਾਖਾਵਾੰ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" class="mw-redirect" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਕਲਾਸੀਕਲ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ">ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੈਮੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੈਮੀਕਲ</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Equilibrium_thermodynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equilibrium thermodynamics (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Equilibrium</a> / <a href="/w/index.php?title=Non-equilibrium_thermodynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Non-equilibrium thermodynamics (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Non-equilibrium</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਨਿਯਮ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A5_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਜ਼ੀਰੋਥ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਜ਼ੀਰੋਥ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪਹਿਲਾ</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">ਦੂਜਾ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਤੀਜਾ</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਸਿਸਟਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਿਸਟਮ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A8%B8%E0%A8%A5%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਅਵਸਥਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅਵਸਥਾ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Equation_of_state&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equation of state (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Equation of state</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ideal_gas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideal gas (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Ideal gas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Real_gas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Real gas (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Real gas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=State_of_matter&action=edit&redlink=1" class="new" title="State of matter (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">State of matter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_equilibrium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic equilibrium (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Equilibrium</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Control_volume&action=edit&redlink=1" class="new" title="Control volume (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Control volume</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_instruments&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic instruments (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Instruments</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Isobaric_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isobaric process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Isobaric</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isochoric_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isochoric process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Isochoric</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isothermal_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isothermal process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Isothermal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adiabatic_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adiabatic process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Adiabatic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isentropic_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isentropic process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Isentropic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isenthalpic_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isenthalpic process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Isenthalpic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quasistatic_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quasistatic process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Quasistatic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polytropic_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polytropic process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Polytropic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Free_expansion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free expansion (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Free expansion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reversible_process_(thermodynamics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reversible process (thermodynamics) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Reversibility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Irreversible_process&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irreversible process (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Irreversibility</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Endoreversible_thermodynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endoreversible thermodynamics (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Endoreversibility</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%9A%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਚੱਕਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਚੱਕਰ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Heat_engine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heat engine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Heat engines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heat_pump_and_refrigeration_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heat pump and refrigeration cycle (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Heat pumps</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thermal_efficiency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermal efficiency (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Thermal efficiency</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%9A%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਿਸਟਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div style="font-size:90%;padding-bottom:0.2em;border-bottom:1px solid #aaa;">Note: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A9%82%E0%A8%97%E0%A9%87%E0%A8%9F_%E0%A8%B5%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%8F%E0%A8%AC%E0%A8%B2_(%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਜੂਗੇਟ ਵੇਰੀਏਬਲ (ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਜੂਗੇਟ ਅਸਥਿਰਾਂਕ</a> in <i>italics</i></div> <table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none;margin-top:0.4em;"><tbody><tr><td class="sidebar-content" style="padding-bottom:0.7em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_diagrams&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic diagrams (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Property diagrams</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Intensive_and_extensive_properties&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intensive and extensive properties (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Intensive and extensive properties</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=State_function&action=edit&redlink=1" class="new" title="State function (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Functions of state</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-bottom:0.7em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_temperature&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic temperature (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Temperature</a> / <i><a href="/w/index.php?title=Entropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entropy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Entropy</a></i> (<a href="/w/index.php?title=Introduction_to_entropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Introduction to entropy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">introduction</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pressure (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Pressure</a> / <i><a href="/w/index.php?title=Volume_(thermodynamics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volume (thermodynamics) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Volume</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemical_potential&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemical potential (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Chemical potential</a> / <i><a href="/w/index.php?title=Particle_number&action=edit&redlink=1" class="new" title="Particle number (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Particle number</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vapor_quality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vapor quality (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Vapor quality</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reduced_properties&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reduced properties (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Reduced properties</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B8_%E0%A8%AB%E0%A9%B0%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਫੰਕਸ਼ਨ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding-bottom:0.7em;;padding-bottom:0.4em;"> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Work_(thermodynamics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Work (thermodynamics) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Work</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heat (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Heat</a></li></ul> </div></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AA%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_(%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਪਦਾਰਥਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ (ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪਦਾਰਥਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_databases_for_pure_substances&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic databases for pure substances (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Property databases</a></li></ul> <div style="font-size:90%;margin-top:0.4em;border-top:1px solid #aaa;text-align:center;"> <table> <tbody><tr><td style="vertical-align:middle; text-align:right"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%AA%E0%A9%88%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੀਟ ਕੈਪੈਸਟੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਪੈਸਫਿਕ ਹੀਟ ਕੈਪੈਸਟੀ</a> </td> <td style="vertical-align:middle; text-align:left"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle c=}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>c</mi> <mo>=</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle c=}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/891d40a9b18752b04065caee655d008b3ec11428" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.46ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle c=}"></span></td> <td><table><tbody><tr><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle T}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>T</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle T}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ec7200acd984a1d3a3d7dc455e262fbe54f7f6e0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.636ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle T}"></span></td><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial S}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>S</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial S}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/c609f4d3c5692ea4495479ef47594dc67f9fa464" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.817ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \partial S}"></span></td></tr><tr><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>N</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f5e3890c981ae85503089652feb48b191b57aae3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.064ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle N}"></span></td><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial T}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>T</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial T}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/504aa558fff3d00d10b03cadb1085cb0b7bdc631" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.954ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \partial T}"></span></td></tr></tbody></table></td></tr> <tr><td style="vertical-align:middle; text-align:right"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%9F%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਪ੍ਰੈੱਸੀਬਿਲਟੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਪ੍ਰੈੱਸੀਬਿਲਟੀ</a> </td> <td style="vertical-align:middle; text-align:left"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \beta =-}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>β</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \beta =-}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b01c042bf1456bd4d2a8caed1f4912820a7ecbb3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:6.239ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle \beta =-}"></span></td> <td><table><tbody><tr><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 1}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>1</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 1}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/92d98b82a3778f043108d4e20960a9193df57cbf" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.162ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle 1}"></span></td><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial V}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>V</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial V}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0cecdd9d069fa84159940068fc11a91b6b3b9ee4" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.105ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \partial V}"></span></td></tr><tr><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle V}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>V</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle V}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/af0f6064540e84211d0ffe4dac72098adfa52845" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.787ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle V}"></span></td><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial p}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>p</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial p}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ebc4a48eb2412f08b54fe438b5139c88f9cfa372" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.487ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle \partial p}"></span></td></tr></tbody></table></td></tr> <tr><td style="vertical-align:middle; text-align:right"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%B2_%E0%A8%AB%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮਲ ਫੈਲਾਓ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮਲ ਫੈਲਾਓ</a> </td> <td style="vertical-align:middle; text-align:left"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \alpha =}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>α</mi> <mo>=</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \alpha =}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a92d4583d351f08c1c70985f0c843b2fff1b01e7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.941ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle \alpha =}"></span></td> <td><table><tbody><tr><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 1}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>1</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 1}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/92d98b82a3778f043108d4e20960a9193df57cbf" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.162ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle 1}"></span></td><td><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial V}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>V</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial V}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0cecdd9d069fa84159940068fc11a91b6b3b9ee4" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:3.105ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \partial V}"></span></td></tr><tr><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle V}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>V</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle V}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/af0f6064540e84211d0ffe4dac72098adfa52845" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.787ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle V}"></span></td><td style="border-top:solid 1px black;"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \partial T}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>T</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \partial T}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/504aa558fff3d00d10b03cadb1085cb0b7bdc631" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.954ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \partial T}"></span></td></tr></tbody></table></td></tr> </tbody></table></div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%87%E0%A8%95%E0%A9%81%E0%A8%8F%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਇਕੁਏਸ਼ਨਾਂ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਇਕੁਏਸ਼ਨਾਂ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Carnot%27s_theorem_(thermodynamics)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carnot's theorem (thermodynamics) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carnot's theorem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Clausius_theorem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clausius theorem (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clausius theorem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fundamental_thermodynamic_relation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fundamental thermodynamic relation (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Fundamental relation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ideal_gas_law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ideal gas law (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Ideal gas law</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Maxwell_relations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maxwell relations (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Maxwell relations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Onsager_reciprocal_relations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Onsager reciprocal relations (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Onsager reciprocal relations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bridgman%27s_thermodynamic_equations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bridgman's thermodynamic equations (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bridgman's equations</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Table_of_thermodynamic_equations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Table of thermodynamic equations (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Table of thermodynamic equations</a></i></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਪੁਟੈਂਸ਼ਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪੁਟੈਂਸ਼ਲਾਂ</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thermodynamic_free_energy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thermodynamic free energy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Free energy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Free_entropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free entropy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Free entropy</a></li></ul> </div> <div class="plainlist"><ul><li style="font-size:110%;line-height:1.6em;padding-bottom:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅੰਦਰੂਨੀ ਐਨਰਜੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅੰਦਰੂਨੀ ਐਨਰਜੀ</a><br /><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle U(S,V)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>U</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>S</mi> <mo>,</mo> <mi>V</mi> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle U(S,V)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/921f33f9c6551562ec836007b035c2de6323d2d6" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:7.912ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle U(S,V)}"></span></li><li style="font-size:110%;line-height:1.6em;padding-bottom:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%82%E0%A8%A5%E0%A8%B2%E0%A8%AA%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਂਥਲਪੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਂਥਲਪੀ</a><br /><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle H(S,p)=U+pV}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>H</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>S</mi> <mo>,</mo> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mi>U</mi> <mo>+</mo> <mi>p</mi> <mi>V</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle H(S,p)=U+pV}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6407d78e5f39d07f70e2414a92e08e2e068519f3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:18.254ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle H(S,p)=U+pV}"></span></li><li style="font-size:110%;line-height:1.6em;padding-bottom:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A8%AE%E0%A8%B9%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%9F%E0%A8%9C%E0%A8%BC_%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%A4%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0_%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੈਲਮਹੋਲਟਜ਼ ਸੁਤੰਤਰ ਊਰਜਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਹੈਲਮਹੋਲਟਜ਼ ਸੁਤੰਤਰ ਊਰਜਾ</a><br /><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle A(T,V)=U-TS}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>A</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>T</mi> <mo>,</mo> <mi>V</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mi>U</mi> <mo>−</mo> <mi>T</mi> <mi>S</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle A(T,V)=U-TS}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/5e93692f031ba6484d82731c54db83a69daed3f0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:18.867ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle A(T,V)=U-TS}"></span></li><li style="font-size:110%;line-height:1.6em;padding-bottom:0.5em;"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%AC%E0%A8%9C%E0%A8%BC_%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%A4%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0_%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਗਿਬਜ਼ ਸੁਤੰਤਰ ਊਰਜਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਗਿਬਜ਼ ਸੁਤੰਤਰ ਊਰਜਾ</a><br /><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle G(T,p)=H-TS}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>G</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>T</mi> <mo>,</mo> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mi>H</mi> <mo>−</mo> <mi>T</mi> <mi>S</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle G(T,p)=H-TS}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8dd7a8f0b8ae04963da133e3b202432e1b6caed4" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:18.614ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle G(T,p)=H-TS}"></span></li></ul></div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)"><div class="hlist"><ul><li>ਇਤਿਹਾਸ</li><li>ਸੱਭਿਆਚਾਰ</li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> ਇਤਿਹਾਸ</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਰਵ-ਸਧਾਰਨ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_heat&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of heat (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Heat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_entropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of entropy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Entropy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gas_laws&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gas laws (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Gas laws</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_perpetual_motion_machines&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of perpetual motion machines (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">"Perpetual motion" machines</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%86%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A9%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AB%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਤਾਪ ਅਤੇ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਫਿਲਾਸਫੀ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Entropy_(arrow_of_time)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entropy (arrow of time) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Entropy and time</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Entropy_and_life&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entropy and life (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Entropy and life</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brownian_ratchet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brownian ratchet (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Brownian ratchet</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maxwell%27s_demon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maxwell's demon (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Maxwell's demon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heat_death_paradox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heat death paradox (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Heat death paradox</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loschmidt%27s_paradox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loschmidt's paradox (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Loschmidt's paradox</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Synergetics_(Haken)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Synergetics (Haken) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Synergetics</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> ਥਿਊਰੀਆਂ</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Caloric_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caloric theory (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Caloric theory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theory_of_heat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theory of heat (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Theory of heat</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Vis_viva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vis viva (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)"><i>Vis viva</i> <span style="font-size:85%;">("living force")</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mechanical_equivalent_of_heat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mechanical equivalent of heat (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Mechanical equivalent of heat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Motive_power&action=edit&redlink=1" class="new" title="Motive power (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Motive power</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0_%E0%A8%AE%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%A4%E0%A8%B5%E0%A8%AA%E0%A9%82%E0%A8%B0%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%96%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%9A%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਲਿਖਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><div style="display:inline-block; padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;">"<a href="/w/index.php?title=An_Experimental_Enquiry_Concerning_the_Source_of_the_Heat_which_is_Excited_by_Friction&action=edit&redlink=1" class="new" title="An Experimental Enquiry Concerning the Source of the Heat which is Excited by Friction (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">An Experimental Enquiry<br />Concerning ... Heat</a>"</div></li> <li><div style="display:inline-block; padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;">"<a href="/w/index.php?title=On_the_Equilibrium_of_Heterogeneous_Substances&action=edit&redlink=1" class="new" title="On the Equilibrium of Heterogeneous Substances (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">On the Equilibrium of<br />Heterogeneous Substances</a>"</div></li> <li><div style="display:inline-block; padding:0.2em 0.4em; line-height:1.2em;">"<a href="/w/index.php?title=Reflections_on_the_Motive_Power_of_Fire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reflections on the Motive Power of Fire (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Reflections on the<br />Motive Power of Fire</a>"</div></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> ਸਮਾਂਰੇਖਾਵਾਂ</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%96%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਸਮਾਂਰੇਖਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A8_%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%B2%E0%A9%8C%E0%A8%9C%E0%A9%80_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%96%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੀਟ ਇੰਜਨ ਟੈਕਨੌਲੌਜੀ ਦੀ ਸਮਾਂਰੇਖਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਹੀਟ ਇੰਜਣ</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="background:#eaeaff;font-style:italic;"> <div class="hlist"><ul><li>ਕਲਾ</li><li>ਵਿੱਦਿਆ</li></ul></div></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B2_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%B8%E0%A8%A4%E0%A8%B9%E0%A8%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮੀਕਲ ਸਤਹਿ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮੀਕਲ ਸਤਹਿ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80_(%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A8%B2)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਊਰਜਾ ਡਿਸਪਰਸਲ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਊਰਜਾ ਡਿਸਪਰਸਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#ddf;text-align:center;;color: var(--color-base)">ਵਿਗਿਆਨੀ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Daniel_Bernoulli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daniel Bernoulli (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bernoulli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicolas_L%C3%A9onard_Sadi_Carnot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolas Léonard Sadi Carnot (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carnot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beno%C3%AEt_Paul_%C3%89mile_Clapeyron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benoît Paul Émile Clapeyron (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clapeyron</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rudolf_Clausius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Clausius (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clausius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Constantin_Carath%C3%A9odory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constantin Carathéodory (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carathéodory</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pierre_Duhem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Duhem (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Duhem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Josiah_Willard_Gibbs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josiah Willard Gibbs (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Gibbs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hermann_von_Helmholtz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hermann von Helmholtz (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">von Helmholtz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Prescott_Joule&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Prescott Joule (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Joule</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=James_Clerk_Maxwell&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Clerk Maxwell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Maxwell</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Julius_von_Mayer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Julius von Mayer (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">von Mayer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lars_Onsager&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lars Onsager (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Onsager</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_John_Macquorn_Rankine&action=edit&redlink=1" class="new" title="William John Macquorn Rankine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Rankine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Smeaton&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Smeaton (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Smeaton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Georg_Ernst_Stahl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georg Ernst Stahl (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Stahl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benjamin_Thompson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benjamin Thompson (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Thompson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Thomson,_1st_Baron_Kelvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Thomson, 1st Baron Kelvin (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Thomson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_James_Waterston&action=edit&redlink=1" class="new" title="John James Waterston (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Waterston</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below"> <a href="/w/index.php?title=Book:Thermodynamics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Book:Thermodynamics (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Book:Thermodynamics</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627784"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r769404">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਫਰਮਾ:ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ"><abbr title="View this template">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE_%E0%A8%97%E0%A9%B1%E0%A8%B2-%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%A4:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਫਰਮਾ ਗੱਲ-ਬਾਤ:ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)"><abbr title="Discuss this template">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:EditPage/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਖ਼ਾਸ:EditPage/ਫਰਮਾ:ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ"><abbr title="Edit this template">e</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ</b> ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ <a href="/wiki/%E0%A8%86%E0%A8%87%E0%A8%B8%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%9F%E0%A8%A1_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE" title="ਆਇਸੋਲੇਟਡ ਸਿਸਟਮ">ਆਇਸੋਲੇਟਡ ਸਿਸਟਮ</a> ਦੀ ਕੁੱਲ <a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80" class="mw-redirect" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</a> ਵਕਤ ਪਾ ਕੇ ਸਿਰਫ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਅੰਦਰ ਸਥਿਰ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿਸਟਮ ਕਿਸੇ ਇੱਕਸਾਰ ਅਵਸਥਾ (ਸੰਤੁਲਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%89%E0%A8%B2%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%A3%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%97_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%86_(%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਉਲਟਾਓਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ (ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰਿਵਰਸੀਬਲ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ</a> ਅਧੀਨ ਹੋਵੇ । ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਵਾਧਾ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ, ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%B0" title="ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ">ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਭੂਤਕਾਲ ਦਰਮਿਆਨ ਅਸਮਰੂਪਤਾ</a> ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। </p><p><br /> ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A8%AD%E0%A8%B5-%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%A7_%E0%A8%B8%E0%A8%AC%E0%A9%82%E0%A8%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅਨੁਭਵ-ਸਿੱਧ ਸਬੂਤ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅਨੁਭਵ-ਸਿੱਧ ਖੋਜ</a> ਸੀ ਜੋ <a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" class="mw-redirect" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਥਿਊਰੀ</a> ਦੇ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਤੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a>, ਕਲਾਸੀਕਲ ਜਾਂ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%81%E0%A8%86%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A8%AE_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੁਆਂਟਮ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੁਆਂਟਮ</a> ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਨਿਯਮ ਦੀ ਸੂਖਮ ਜੜ੍ਹ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ। </p><p><br /> ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਦਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ (ਸ਼੍ਰੇਅ) ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਿਗਿਆਨਿਕ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%B8_%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A1_%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਨਿਕੋਲਸ ਲੀਓਨਾਰਡ ਸਾਦੀ ਕਾਰਨੌਟ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਾਦੀ ਕਾਰਨੌਟ</a> ਨੂੰ 1824 ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੀਟ ਇੰਜਣ ਅੰਦਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਪ੍ਰਤਿ ਹੀਟ ਦੇ ਰੂਪਾਂਤ੍ਰਨ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਉੱਚਤਮ ਸੀਮਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਜਾਣ-ਪਛਾਣ"><span id=".E0.A8.9C.E0.A8.BE.E0.A8.A3-.E0.A8.AA.E0.A8.9B.E0.A8.BE.E0.A8.A3"></span>ਜਾਣ-ਪਛਾਣ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=1" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਜਾਣ-ਪਛਾਣ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ</a> ਸਾਰਿਆਂ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸਿਸਟਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸਿਸਟਮਾਂ</a> ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ</a> ਦੇ ਮੁੱਢਲੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਮੁੱਹਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A9%B1%E0%A8%96%E0%A8%BF%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A8%BE" class="mw-redirect" title="ਊਰਜਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤਾ">ਊਰਜਾ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤਾ</a> ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਕੁਦਰਤੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਚਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਿਵਰਸੀਬਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਤਾਪ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਗਰਮ ਤੋਂ ਠੰਢੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੱਲ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਉਲਟ ਨਹੀਂ ਚਲਦਾ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਿਸਟਮ ਉੱਤੇ ਬਾਹਰੀ ਕੰਮ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ । ਇਸਦੀ ਅਜੋਕੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ <a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80" class="mw-redirect" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</a> ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ।<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਕਿਸੇ ਕਲਪਿਤ ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅੰਦਰ, ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (<span class="texhtml">d<i>S</i></span>) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਤਿਸੂਖਮ ਵਾਧਾ ਸਿਸਟਮ ਅਤੇ ਗਰਮੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਤਾਪਮਾਨ (<span class="texhtml"><i>T</i></span>) ਦੁਆਰਾ ਵੰਡੀ ਹੋਈ ਕਿਸੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%A1_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲੋਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਲੋਜ਼ਡ ਸਿਸਟਮ</a> ਦੀ ਗਰਮੀ (<span class="texhtml">δ<i>Q</i></span>) ਦੇ ਅਤਿਸੂਖਮ ਸੰਚਾਰ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।:<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mathrm {d} S={\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, idealized fictive reversible process)}}.}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>(closed system, idealized fictive reversible process)</mtext> </mrow> <mo>.</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mathrm {d} S={\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, idealized fictive reversible process)}}.}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/510bc43ac85e8dc0c7bec89d0c37f7c1bad0f702" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; width:69.441ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle \mathrm {d} S={\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, idealized fictive reversible process)}}.}"></span></dd></dl> <p>ਗਰਮੀ (<span class="texhtml mvar" style="font-style:italic;">δ</span>) ਦੀਆਂ ਅਤਿਸੂਖਮ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੀਆਂ ਅਤਿਸੂਖਮ ਮਾਤ੍ਰਾਵਾਂ (<span class="texhtml mvar" style="font-style:italic;">d</span>) ਵਾਸਤੇ ਵੱਖਰੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਚਿੰਨ-ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A8%B8%E0%A8%A5%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AB%E0%A9%B0%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਫੰਕਸ਼ਨ</a> ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਹੀਟ, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਮ</a> (<a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਵਰਕ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਵਰਕ</a>) ਵਾਂਗ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਵਟਾਂਦ੍ਰਾ ਕਰੇ ਬਗੈਰ ਕਿਸੇ ਵਾਸਤਵਿਕ ਸੰਭਵ ਅਤਿਸੂਖਮ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਾਸਤੇ, ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿਸਟਮ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੇ ਨਾਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mathrm {d} S>{\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, actually possible, irreversible process).}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">d</mi> </mrow> <mi>S</mi> <mo>></mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="thinmathspace" /> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>(closed system, actually possible, irreversible process).</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mathrm {d} S>{\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, actually possible, irreversible process).}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/65666afe0808c2c6b45b475b3f3b078d403377e1" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; width:72.64ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle \mathrm {d} S>{\frac {\delta Q}{T}}\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,\,{\text{(closed system, actually possible, irreversible process).}}}"></span></dd></dl> <p>ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰਵ ਸਧਾਰਨ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸਿਸਟਮ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਜਰੂਰ ਹੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰਗੜ ਜਾਂ ਵਿਸਕਸ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੱਖਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਉਂਕਿ ਹੀਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਦਰਅਸਲ ਸਿਰਫ ਗੈਰ-ਪਲਟਣਯੋਗ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਫਰਕ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Munster_45_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Munster_45-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਜ਼ੀਰੋਵਾਂ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਜ਼ੀਰੋਵਾਂ ਨਿਯਮ</a> ਅਪਣੇ ਆਮ ਸੰਖੇਪ ਕਥਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪਛਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਥਰਮਲ-ਸੰਤੁਲਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸਬੰਧ ਅੰਦਰ ਦੋ ਵਸਤੂਆਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਤਾਪਮਾਨ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਕੋਈ ਟੈਸਟ ਅਧੀਨ ਵਸਤੂ ਕਿਸੇ ਇਸ਼ਾਰੀਆ ਥਰਮੋਮੀਟ੍ਰਿਕ ਵਸਤੂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਤਾਪਮਾਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-dugdale_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-dugdale-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਥਰਮਲ ਸੰਤੁਲਨ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਵਸਤੂ ਵਾਸਤੇ, ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕਈ ਅਨੁਭਵ-ਸਿੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਪੈਮਾਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਸ਼ਾਰੀਆ ਥਰਮੋਮੀਟ੍ਰਿਕ ਵਸਤੂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਪਮਾਨ ਸਕੇਲ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ (ਐਬਸਲਿਊਟ) <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ</a> ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਥਰਮੋਮੀਟ੍ਰਿਕ ਵਸਤੂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਨਿਯਮ_ਦੇ_ਵਿਭਿੰਨ_ਕਥਨ"><span id=".E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.AF.E0.A8.AE_.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.AD.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.A8_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8"></span>ਨਿਯਮ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਥਨ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=2" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਨਿਯਮ ਦੇ ਵਿਭਿੰਨ ਕਥਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਕਈ ਖਾਸ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ,<sup id="cite_ref-MIT_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-MIT-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਮੁੱਖ ਕਲਾਸੀਕਲ ਕਥਨ<sup id="cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason1999_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTELiebYngvason1999-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇਹ ਹਨ; <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B0%E0%A8%A1%E0%A8%B2%E0%A8%AB_%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਰਡਲਫ ਕਲੀਓਸੀਅਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰਡਲਫ ਕਲੀਓਸੀਅਸ</a> (1854) ਦੁਆਰਾ ਕਥਨ, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%AE_%E0%A8%A5%E0%A9%8C%E0%A8%AE%E0%A8%B8%E0%A8%A8,_1-%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A8_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਵਿਲੀਅਮ ਥੌਮਸਨ, 1-ਲਾ ਬੇਰੋਨ ਕੈਲਵਿਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਲੌਰਡ ਕੈਲਵਿਨ</a> (1851) ਦੁਆਰਾ ਕਥਨ, ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%A1%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ</a> (1909) ਦੁਆਰਾ ਸਵੈ-ਸਿੱਧਾਤਮਿਕ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਅੰਦਰ ਕਥਨ । ਇਹ ਕਥਨ ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਅਸੰਭਵਤਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਆਮ ਭੌਤਿਕੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅੰਦਰ ਨਿਯਮ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਤੇ ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨ ਇੱਕਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।<sup id="cite_ref-FOOTNOTERao2004213_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTERao2004213-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਾਰਨੌਟ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.A8.E0.A9.8C.E0.A8.9F_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.A4"></span>ਕਾਰਨੌਟ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=3" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਾਰਨੌਟ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਜੜ ਕਾਰਨੌਟ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਸੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਹੀਟ ਇੰਜਣ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਹੀਟ ਇੰਜਣ</a> ਦੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਲਪਨਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਆਸੀ-ਸਟੈਟਿਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਅੱਤ ਧੀਮੇਪਣ ਦੇ ਹੱਦਾਤਮਿਕ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਇਸਲਈ ਓਪਰੇਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਜਿਹੇ ਉੱਪ-ਸਿਸਟਮਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਹੀ ਹੋਣ ਜੋ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਅਪਣੀਆਂ ਖੁਦ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਰਨੌਟ ਇੱਜਣ ਉਹਨਾਂ ਇੰਜਨੀਅਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਾ ਇੱਕ ਆਦਰਸ਼ੱਧ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਯੰਤਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਵਾਹ ਹੀਟ ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨਾਲ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਨੌਟ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਕਾਰਨੌਟ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਪਛਾਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹੀਟ ਬਾਬਤ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A9%8C%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੇਲੌਰਿਕ ਥਿਊਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੇਲੌਰਿਕ ਥਿਊਰੀ</a> ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਤੋਂ ਬਾਦ ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ</a> ਪਛਾਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਗਣਿਤਿਕ ਲਿਖਾਵਟ ਵੀ ਬਾਦ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਖਿਅਤ ਕਿਤਾ ਜਾਣ ਤੇ, ਇਹ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਭੌਤਿਕੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲਾਗੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ; </p> <blockquote><p> ਕਿਸੇ ਅਰਧ-ਸਥਿਰ ਜਾਂ ਪਲਟਣਯੋਗ ਕਾਰਨੌਟ ਚੱਕਰ ਦੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਸਿਰਫ ਦੋ ਹੀਟ ਰਿਜ਼੍ਰਵ੍ਰਾਂ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਚਾਹੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਦਾਰਥ ਕੁੱਝ ਵੀ ਹੋਵੇ । ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੋਈ ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ ਉਹਨਾਂ ਦੋਵੇਂ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸੰਭਵ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਕਥਨ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.B2.E0.A8.BE.E0.A8.93.E0.A8.B8.E0.A9.80.E0.A8.85.E0.A8.B8_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8"></span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਕਥਨ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=4" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਕਥਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਜਰਮਨ ਵਿਗਿਆਨਿਕ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B0%E0%A8%A1%E0%A8%B2%E0%A8%AB_%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਰਡਲਫ ਕਲਾਓਸੀਅਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰਡਲਫ ਕਲਾਓਸੀਅਸ</a> ਨੇ ਗਰਮੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਅਤੇ ਕੰਮ ਦਰਮਿਆਨ ਸਬੰਧ ਜਾਂਚ ਕੇ 1850 ਵਿੱਚ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੱਤੀ।<sup id="cite_ref-FOOTNOTEClausius1850_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEClausius1850-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਸਦੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ, ਜੋ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ 1854 ਵਿੱਚ ਛਾਪੀ ਗਈ ਸੀ, ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: </p> <blockquote><p> ਗਰਮੀ ਕਿਸੇ ਠੰਡੀ ਤੋਂ ਗਰਮ ਵਸਤੂ ਵੱਲ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਅਜਿਹੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਰੇ ਬਗੈਰ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਸੇ ਵਕਤ ਹੋਵੇ।{sfnp|Clausius|1854|p=86}}</p></blockquote> <p>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਥਨ ਹੀਟ ਦੇ ਲਾਂਘੇ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਵਰਤਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਚਰਚਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਐਨਰਜੀ ਅਤੇ ਹੀਟ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਸੰਚਾਰ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਰਸਤੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਯੋਗਦਾਨਾਤਮਿਕ ਸੰਚਾਰ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । </p><p>ਹੀਟ (ਗਰਮੀ) ਠੰਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਗਰਮ ਖੇਤਰਾਂ ਵੱਲ ਸਿਸਟਮ ਉੱਤੇ ਬਾਹਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਨਹੀਂ ਵਹਿ ਸਕਦੀ, ਜੋ ਰੈਫਰਿਜ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਸਧਾਰਨ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਗਰਮੀ ਠੰਢ ਤੋਂ ਗਰਮੀ ਵੱਲ ਪ੍ਰਵਾਹਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਰੈਫ੍ਰਿਜ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਬਾਹਰੀ ਕਾਰਕ (ਏਜੰਟ) ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਫੋਰਸ ਲਗਾਵੇ । </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.B2.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.A8_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8"></span>ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=5" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%AE_%E0%A8%A5%E0%A9%8C%E0%A8%AE%E0%A8%B8%E0%A8%A8,_1-%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%AC%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A8_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਵਿਲੀਅਮ ਥੌਮਸਨ, 1-ਲਾ ਬੇਰੋਨ ਕੈਲਵਿਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਲੌਰਡ ਕੈਲਵਿਨ</a> ਨੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਇਸਤਰਾਂ ਲਿਖਿਆ ਹੈ; ਨਿਰਜੀਵ ਪਦਾਰਥਕ ਕਾਰਕ (ਏਜੰਸੀ) ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਠੰਢਾ ਕਰਕੇ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ (ਪੋਰਸ਼ਨ) ਤੋਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਾਉਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ।<sup id="cite_ref-FOOTNOTEThomson1851_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTEThomson1851-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਤੇ_ਕੈਲਵਿਨ_ਕਥਨਾਂ_ਦੀ_ਸਮਾਨਤਾ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.B2.E0.A8.BE.E0.A8.93.E0.A8.B8.E0.A9.80.E0.A8.85.E0.A8.B8_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.B2.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.A8_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8.E0.A8.BE.E0.A8.82_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.B8.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A8.A4.E0.A8.BE"></span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਤੇ ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=6" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਤੇ ਕੈਲਵਿਨ ਕਥਨਾਂ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg/300px-Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg.png" decoding="async" width="300" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg/450px-Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg/600px-Deriving_Kelvin_Statement_from_Clausius_Statement.svg.png 2x" data-file-width="662" data-file-height="589" /></a><figcaption>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਤੋਂ ਕੈਲਵਿਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ</figcaption></figure> <p>ਮੰਨ ਲਓ ਕੈਲਵਿਨ ਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨੂੰ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਇੰਜਣ ਹੈ: ਯਾਨਿ ਕਿ, ਜੋ ਹੀਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਨਤੀਜੇ ਬਗੈਰ ਇੱਕ ਚੱਕਰਾਕਾਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ । ਹੁਣ ਇਸਦਾ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸੇ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇੱਕ ਉਲਟੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ</a> ਨਾਲ ਮੇਲ ਕਰੋ (ਪੇਅਰ ਬਣਾਓ)। ਦੋ ਇੰਜਣਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਨਵੀਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਇੰਜਣ ਦਾ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਨਿਰੋਲ ਅਸਰ ਠੰਢੇ ਸੁਰੱਖਿਅਕ ਤੋਂ ਗਰਮ ਵੱਲ ਹੀਟ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Delta Q=Q\left({\frac {1}{\eta }}-1\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mi>Q</mi> <mo>=</mo> <mi>Q</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mi>η</mi> </mfrac> </mrow> <mo>−</mo> <mn>1</mn> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Delta Q=Q\left({\frac {1}{\eta }}-1\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9fbbb5bc8bcf25e5849c339021a8e46f0fb57926" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:18.528ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle \Delta Q=Q\left({\frac {1}{\eta }}-1\right)}"></span> ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ। ਇਸਤਰਾਂ ਕੈਲਵਿਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੀ ਇੱਕ ਉਲੰਘਣਾ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੀ ਵੀ ਉਲੰਘਣਾ, ਯਾਨਿ ਕਿ, ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕੈਲਵਿਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟ । ਇੱਕ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਸੀਂ ਸਾਬਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੈਲਵਿਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਤੋਂ ਭਾਵ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A9.88.E0.A8.82.E0.A8.95_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A9.8B.E0.A8.AA.E0.A9.8B.E0.A8.9C.E0.A8.BC.E0.A9.80.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8"></span>ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=7" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਪਲੈਂਕ ਨੇ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕੀਤਾ ਅੱਗੇ ਲਿਖਿਆ ਕਥਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ । ਇਹ ਕਦੇ ਕਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਸਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਪੁਕਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਸਨੇ ਇਸ ਵੱਲ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਵਾਸਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਬਿੰਦੂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ । </p> <dl><dd><dl><dd><i>ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਇੰਜਣ ਬਣਾਉਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਪੂਰੇ ਚੱਕਰ ਅੰਦਰ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਹੀਟ ਰਿਜ਼੍ਰਵੋਇਰ (ਤਾਪ ਸੁਰੱਖਿਅਕ) ਦੇ ਠੰਢੇਪਣ ਅਤੇ ਵਜ਼ਨ (ਭਾਰ/ਵੇਟ) ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ।</i><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕੈਲਵਿਨ_ਦੇ_ਕਥਨ_ਅਤੇ_ਪਲੈਂਕ_ਦੀ_ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ_ਦਰਮਿਆਨ_ਸਬੰਧ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.B2.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.A8_.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8_.E0.A8.85.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A9.88.E0.A8.82.E0.A8.95_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A9.8B.E0.A8.AA.E0.A9.8B.E0.A8.9C.E0.A8.BC.E0.A9.80.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8_.E0.A8.A6.E0.A8.B0.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.A8_.E0.A8.B8.E0.A8.AC.E0.A9.B0.E0.A8.A7"></span>ਕੈਲਵਿਨ ਦੇ ਕਥਨ ਅਤੇ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਬੰਧ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=8" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੈਲਵਿਨ ਦੇ ਕਥਨ ਅਤੇ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਬੰਧ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਟੈਕਸਟਬੁਕਾਂ ਅੰਦਰ ਇਹ ਲੱਗਪਗ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਯਮ ਦੀ ’’ਕੈਲਵਿਨ-ਪਲੈਂਕ ਸਟੇਟਮੈਂਟ’’ ਬਾਰੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਰਿਵਾਜ਼ ਹੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A9%87%E0%A8%B0_%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਡਿਰਕ ਤੇਰ ਹਾਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਤੇਰ ਹਾਰ</a> ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%A1_%E0%A8%B5%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹਾਰਾਲਡ ਵੇਰਜੀਲੈਂਡ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਵਰਜੀਲੈਂਡ</a> ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ ਅੰਦਰ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਲਈ ਹੈ।<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪਲੈਂਕ ਦੇ ਕਥਨ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਨਾਮ ਲਏ ਬਗੈਰ ਕੈਲਵਿਨ ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਸ਼੍ਰੇਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇੱਕ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਪ੍ਰੋਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕੈਲਵਿਨ-ਪਲੈਂਕ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਲੇਖਕ ਕੈਲਵਿਨ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਹ ਸਹੀ ਤੌਰ ਤੇ ਪਲੈਂਕ ਨੂੰ ਅਪਣੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਪਾਠਕ ਇੱਥੇ ਉੱਪਰ ਲਿਖੀਆਂ ਦੋ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਬਿਆਨ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A9.88.E0.A8.82.E0.A8.95_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.AC.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.A8"></span>ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਬਿਆਨ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=9" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਬਿਆਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਪਲੈਂਕ ਨੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਇਸਤਰਾਂ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। </p> <dl><dd><dl><dd><i>ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅਜਿਹੀ ਸੈਂਸ (ਸਮਝ) ਅੰਦਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀਆਂ ਦਾ ਜੋੜ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੀਮਾ ਅੰਦਰ, ਯਾਨਿ ਕਿ, ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਐਨਟ੍ਰੌਪੀਆਂ ਦਾ ਜੋੜ ਤਬਦੀਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।</i><sup id="cite_ref-Planck_100_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_100-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Planck_463_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_463-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Roberts_&_Miller_382_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Roberts_&_Miller_382-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl></dd></dl> <p>ਸਗੋਂ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਵਰਗੀ ਉਹਲਨਬੈਕ ਦੀ ਵੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ-ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਵਾਸਤੇ ਫੋਰਡ ਦੀ ਵੀ । </p> <dl><dd><dl><dd>... ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਤੱਕ (ਜਿਵੇਂ ਕੋਲ ਕੋਲ ਲਿਆਉਣ ਤੇ A ਅਤੇ B ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਸਮਾਨੀਕਰਨ ਦੀ ਉਦਾਹਰਨ ਵਾਸਤੇ) ਇੱਕ ਨਾ-ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਜਾਂ ਤਤਕਾਲ ਤਬਦੀਲੀ ਅੰਦਰ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.B0.E0.A8.BE.E0.A8.A5.E0.A9.80.E0.A8.93.E0.A8.A1.E0.A9.8B.E0.A8.B0.E0.A9.80_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.A4"></span>ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=10" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%A1%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A4" class="mw-redirect" title="ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ">ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</a> ਇੱਥੇ ਰੀਡਾਇਰੈਕਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ</dd></dl> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%93%E0%A8%A1%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ</a> ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਗਣਿਤਿਕ ਸਵੈ-ਸਿੱਧਾਂਤਿਕ ਬੁਨਿਆਦਾ ਉੱਤੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਕੀਤੀ । ਦੂਜੇ ਨਿਤਮ ਬਾਬਤ ਉਸਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨੂੰ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਤਰਾਂ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <blockquote><p>ਕਿਸੇ ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਅਵਸਥਾ S ਦੇ ਹਰੇਕ ਗਵਾਂਢ ਅੰਦਰ S ਤੋਂ ਅਪਹੁੰਚ-ਯੋਗ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>ਇਸ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%8F%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%AC%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A9%81%E0%A9%B0%E0%A8%9A%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%A4%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ</a> ਦੇ ਸੰਕਲਪ (ਧਾਰਨਾ) ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦਰਸਾਇਆ ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B0%E0%A9%81%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%A8%E0%A8%B0_%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A9%80_(%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%96%E0%A8%BE%E0%A8%97%E0%A8%A3%E0%A8%BF%E0%A8%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਰੁਪਿੱਨਰ ਜੀਓਮੈਟਰੀ (ਰੇਖਾਗਣਿਤ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰੇਖਾਗਣਿਤਿਕ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a> ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨਵੀਨ ਉੱਪ-ਖੇਤਰ ਵਾਸਤੇ ਬੁਨਿਆਦਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ । ਕੈਰਾਥੀਓਡੋਰੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਨਰਜੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਕੁਆਸੀ-ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਹੀਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਹੋਣਾ ਇੱਕ ਹੋਲੋਨੋਮਿਕ (ਸੰਪੂਰਣ) <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B8_%E0%A8%AB%E0%A9%B0%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਫੰਕਸ਼ਨ</a> ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta Q=TdS}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> <mo>=</mo> <mi>T</mi> <mi>d</mi> <mi>S</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta Q=TdS}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e8142742fd8644554e5a89912f03dcac94097b70" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:10.337ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle \delta Q=TdS}"></span> <sup id="cite_ref-Sychev1991_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sychev1991-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:Please_clarify" class="mw-redirect" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:Please clarify"><span title="The text near this tag may need clarification or removal of jargon. (February 2014)">ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲੋੜੀਂਦਾ</span></a></i>]</sup> ਬੇਸ਼ੱਕ ਟੈਕਸਟਬੁਕਾਂ ਅੰਦਰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਲੱਗਪਗ ਰਿਵਾਜ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਜਾਂ ਕੈਲਵਿਨ-ਪਲੈਂਕ ਕਥਨਾਂ ਸਮਾਨ ਵਿਚਾਰਨਾ, ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸਮੱਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਪਲੈਂਕ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਰਾਹੀਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਆਇਸੋਕੋਰਿਕ ਕੰਮ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਵਧਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਅਪਣੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-Munster_45_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Munster_45-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason199949_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTELiebYngvason199949-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Planck_1926_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_1926-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:Please_clarify" class="mw-redirect" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:Please clarify"><span title="The text near this tag may need clarification or removal of jargon. (February 2014)">ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲੋੜੀਂਦਾ</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪਲੈਂਕ_ਦਾ_ਸਿਧਾਂਤ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A9.88.E0.A8.82.E0.A8.95_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.A7.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.A4"></span>ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=11" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1926 ਵਿੱਚ, <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%AA%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%95" class="mw-redirect" title="ਮੈਕਸ ਪਲੈਂਕ">ਮੈਕਸ ਪਲੈਂਕ</a> ਨੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਚਾ ਲਿਖਿਆ ।<sup id="cite_ref-Planck_1926_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-Planck_1926-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਉਸਨੇ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ </p> <dl><dd><dl><dd>ਓਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ, ਕਿਸੇ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਕਿਸੇ ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਵੌਲੀਊਮ ਸਥਿਰ ਰਹੇ।<sup id="cite_ref-Munster_45_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-Munster_45-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason199949_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTELiebYngvason199949-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl></dd></dl> <p>ਇਹ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਹੀਟ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੀ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦਾ ਹੀ ਜਿਕਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਜਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅੱਖਾ ਮਿਚ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਤੋਂ ਭਾਵ ਰੱਖਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਬੰਧਤ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਇਹ ਹੈ ਕਿ "ਰਗੜ ਬਲ ਪ੍ਰੈੱਸ਼ਰ ਕਦੇ ਵੀ ਪੌਜ਼ਟਿਵ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।"<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਸ਼ਬਦਾ ਦਾ ਅਜਕੱਲ ਇੱਕ ਅਪ੍ਰਚਿੱਲਤ ਰੂਪ ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ, ਪਲੈਂਕ ਨੇ ਖੁਦ ਲਿਖਿਆ ਕਿ: "ਰਗੜ ਬਲ ਦੁਆਰਾ ਗਰਮੀ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਨਾ-ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਹੈ।"<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦਾ ਜਿਕਰ ਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਭੌਤਿਕੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅੰਦਰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੈਲਵਿਨ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉੱਪਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇਹ ਇਸਤਰਾਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਕਿ ਸਥਿਰ ਵੌਲੀਊਮ ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%B2_(%E0%A8%AF%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%9F)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਮੋਲ (ਯੂਨਿਟ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਮੋਲ ਨੰਬਰਾਂ</a> ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਲਈ, ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੋਨੋਟੋਨਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਦਰਅਸਲ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਬਾਬਤ ਤਰਜੀਹੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਵਰਤਮਾਨ ਲੇਖ ਦੇ ਵਰਤਮਾਨ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਪਿਛਲੇ-ਉਪ-ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਉੱਪਰ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਉੱਤੇ ਟਿਕਿਆ ਹੈ। </p><p>ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮਝ ਅੰਦਰ ਪਲੈਂਕ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਤਿ ਪੂਰਕ (ਕੰਪਲੀਮੈਂਟਰੀ) ਹੈ ਬੋਰਗਨਾਕੇ ਅਤੇ ਸੋਨਟੈਗ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ: </p> <dl><dd><dl><dd>... ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਤਰੀਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਘਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਹੀਟ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਕਰਕੇ ।<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl></dd></dl> <p>ਪਲੈਂਕ ਤੋਂ ਸਿਰਫ ਪੂਰਵ ਸਿਧਾਂਤ ਹੋਣ ਦੇ ਫਰਕ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅੰਦਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਹਟਾ ਲੈਣਾ ਇਸਦੀ ਐਨਟੌਪੀ ਵੀ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਿਸੇ_ਅਜਿਹੇ_ਸਿਸਟਮ_ਵਾਸਤੇ_ਕਥਨ_ਜੋ_ਅਪਣੀ_ਅੰਦਰੂਨੀ_ਊਰਜਾ_ਦੀ_ਇੱਕ_ਗਿਆਤ_ਸਮੀਕਰਨ_ਅਪਣੇ_ਵਿਆਪਕ_ਅਵਸਥਾ_ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ_ਦੇ_ਇੱਕ_ਫੰਕਸ਼ਨ_ਦੇ_ਤੌਰ_ਤੇ_ਰੱਖਦਾ_ਹੋਵੇ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A9.87_.E0.A8.85.E0.A8.9C.E0.A8.BF.E0.A8.B9.E0.A9.87_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A8.AE_.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.B8.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.95.E0.A8.A5.E0.A8.A8_.E0.A8.9C.E0.A9.8B_.E0.A8.85.E0.A8.AA.E0.A8.A3.E0.A9.80_.E0.A8.85.E0.A9.B0.E0.A8.A6.E0.A8.B0.E0.A9.82.E0.A8.A8.E0.A9.80_.E0.A8.8A.E0.A8.B0.E0.A8.9C.E0.A8.BE_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.87.E0.A9.B1.E0.A8.95_.E0.A8.97.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.A4_.E0.A8.B8.E0.A8.AE.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B0.E0.A8.A8_.E0.A8.85.E0.A8.AA.E0.A8.A3.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.AA.E0.A8.95_.E0.A8.85.E0.A8.B5.E0.A8.B8.E0.A8.A5.E0.A8.BE_.E0.A8.85.E0.A8.B8.E0.A8.A5.E0.A8.BF.E0.A8.B0.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.82_.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.87.E0.A9.B1.E0.A8.95_.E0.A8.AB.E0.A9.B0.E0.A8.95.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8_.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.A4.E0.A9.8C.E0.A8.B0_.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.B0.E0.A9.B1.E0.A8.96.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.B9.E0.A9.8B.E0.A8.B5.E0.A9.87"></span>ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ ਕਥਨ ਜੋ ਅਪਣੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਆਤ ਸਮੀਕਰਨ ਅਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਅਵਸਥਾ ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=12" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ ਕਥਨ ਜੋ ਅਪਣੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਇੱਕ ਗਿਆਤ ਸਮੀਕਰਨ ਅਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਅਵਸਥਾ ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਇੱਕ ਕਮਜੋਰ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%A8%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%AB%E0%A9%B0%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਨਵੈਕਸ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਨਵੈਕਸ ਫੰਕਸ਼ਨ</a> ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80_%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅੰਦਰੂਨੀ ਊਰਜਾ</a> U ਦੇ ਸਮਾਨ ਵੀ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ (ਪੁੰਜ, ਵੌਲੀਊਮ, ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ, ਆਦਿ) ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:Please_clarify" class="mw-redirect" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:Please clarify"><span title="The text near this tag may need clarification or removal of jargon. (February 2014)">ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲੋੜੀਂਦਾ</span></a></i>]</sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਸੁਭਾਵਿਕ_ਨਤੀਜੇ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A9.81.E0.A8.AD.E0.A8.BE.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.95_.E0.A8.A8.E0.A8.A4.E0.A9.80.E0.A8.9C.E0.A9.87"></span>ਸੁਭਾਵਿਕ ਨਤੀਜੇ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=13" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸੁਭਾਵਿਕ ਨਤੀਜੇ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਦੂਜੀ_ਕਿਸਮ_ਦੀ_ਨਿਰੰਤਰ_ਗਤੀ"><span id=".E0.A8.A6.E0.A9.82.E0.A8.9C.E0.A9.80_.E0.A8.95.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.AE_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.B0.E0.A9.B0.E0.A8.A4.E0.A8.B0_.E0.A8.97.E0.A8.A4.E0.A9.80"></span>ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=14" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r645774">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A8%B0_%E0%A8%97%E0%A8%A4%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ</a></div> <p>ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਈ ਲੋਕ ਜੋ ਇੱਕ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ ਮਸ਼ੀਨ ਇਜਾਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਨਿਯਮ</a> ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਧੀਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੀ ਭਾਰੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਐਨਰਜੀ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੱਢਣਾ ਸੀ। ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਮਸ਼ੀਨ ਨੂੰ ਇੱਕ "ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਗਤੀ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਅਸੰਭਵਤਾ ਐਲਾਨੀ । </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਾਰਨੌਟ_ਥਿਊਰਮ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.A8.E0.A9.8C.E0.A8.9F_.E0.A8.A5.E0.A8.BF.E0.A8.8A.E0.A8.B0.E0.A8.AE"></span>ਕਾਰਨੌਟ ਥਿਊਰਮ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=15" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਾਰਨੌਟ ਥਿਊਰਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE_(%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਥਿਊਰਮ (ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਦੀ ਥਿਊਰਮ</a> (1824) ਕਿਸੇ ਸੰਭਵ ਇੰਜਣ ਲਈ ਉੱਚਤਮ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ (ਐਫੀਸ਼ੈਂਸੀ) ਦੀ ਸੀਮਾ ਤੈਅ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ। ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਸ਼ੁੱਧ ਤੌਰ ਤੇ ਗਰਮ ਅਤੇ ਠੰਢੇ ਥਰਮਲ ਸੁਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਤਾਪਮਾਨ ਅੰਤਰ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਾਰਨੌਟ ਥਿਊਰਮ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ: </p> <ul><li>ਦੋ ਹੀਟ ਸੁਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਾਰੇ ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗ ਹੀਟ ਉਹਨਾਂ ਹੀ ਸੁਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਸੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ</a> ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।</li> <li>ਦੋ ਹੀਟ ਸੁਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਾਰੇ ਪਲਟਣਯੋਗ ਹੀਟ ਇੰਜਣ ਓਹਨਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨੌਟ ਇੰਜਣ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।</li></ul> <p>ਅਪਣੇ ਆਦਰਸ਼ ਮਾਡਲ ਅੰਦਰ, ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲੀ ਕੈਲੌਰਿਕ ਹੀਟ ਓਸ ਚੱਕਰ ਦੀ ਗਤੀ ਉਲਟਾ ਕੇ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%9F%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਰਿਵਰਸੀਬਿਲਟੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਰਿਵਰਸੀਬਿਲਟੀ</a> ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਨੌਟ ਨੇ ਫੇਰ ਵੀ, ਹੋਰ ਅੱਗੇ, ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕੁੱਝ ਕੈਲੌਰਿਕ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮਕੈਨੀਕਲ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਇਸ ਲਈ, ਕੋਈ ਵੀ ਵਾਸਤਵਿਕ ਹੀਟ ਇੰਜਣ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%8C%E0%A8%9F_%E0%A8%9A%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਰਨੌਟ ਚੱਕਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਰਨੌਟ ਚੱਕਰ</a> ਦੀ ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਨਹੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਘੱਟ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲ ਹੋਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p><p>ਭਾਵੇਂ <a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80" class="mw-redirect" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</a> ਦੀ ਜਗਹ ਕੈਲੌਰਿਕ (ਦੇਖੋ ਔਬਸੋਲੇਟ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A9%8C%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੈਲੌਰਿਕ ਥਿਊਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੈਲੌਰਿਕ ਥਿਊਰੀ</a>) ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਫੇਰ ਵੀ ਇਹ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ੂਰੂਆਤੀ ਸਮਝ ਸੀ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਅਸਮਾਨਤਾ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.B2.E0.A8.BE.E0.A8.93.E0.A8.B8.E0.A9.80.E0.A8.85.E0.A8.B8_.E0.A8.85.E0.A8.B8.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A8.A4.E0.A8.BE"></span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਸਮਾਨਤਾ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=16" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਸਮਾਨਤਾ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਥਿਊਰਮ</a> (1854) ਕਿਸੇ ਚੱਕਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅੰਦਰ ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}\leq 0.}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mo>∮</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo>≤</mo> <mn>0.</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}\leq 0.}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/92fd57e672b40d9b91789ba0c91659d96977079d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:11.212ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}\leq 0.}"></span></dd></dl> <p>ਇਹ ਸਮਾਨਤਾ (ਬਰਾਬਰਤਾ) ਉਲਟਣਯੋਗ ਮਾਮਲੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ <sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਅਤੇ '<' ਗੈਰ-ਉਲਟਣਯੋਗ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਉਲਟਣਯੋਗ ਮਾਮਲਾ ਅਵਸਥਾ ਫੰਕਸ਼ਨ <a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80" class="mw-redirect" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</a> ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਇਸ ਲਈ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਅਵਸਥਾ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੀ ਵੇਰੀਏਸ਼ਨ ਚੱਕਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਅੰਦਰ ਅਵਸਥਾ ਫੰਕਸ਼ਨਲਟੀ ਤੋਂ 0 ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਤਾਪਮਾਨ"><span id=".E0.A8.A5.E0.A8.B0.E0.A8.AE.E0.A9.8B.E0.A8.A1.E0.A8.BE.E0.A8.87.E0.A8.A8.E0.A8.BE.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.95.E0.A8.B8_.E0.A8.A4.E0.A8.BE.E0.A8.AA.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.A8"></span>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਤਾਪਮਾਨ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=17" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਤਾਪਮਾਨ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ</a></div> <p>ਕਿਸੇ ਮਨਮਰਜੀ ਦੇ ਹੀਟ ਇੰਜਣ ਲਈ, ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \eta ={\frac {W_{n}}{q_{H}}}={\frac {q_{H}-q_{C}}{q_{H}}}=1-{\frac {q_{C}}{q_{H}}}\qquad (1)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>η</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>W</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>n</mi> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> <mo>−</mo> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>C</mi> </mrow> </msub> </mrow> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mn>1</mn> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>C</mi> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mspace width="2em" /> <mo stretchy="false">(</mo> <mn>1</mn> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \eta ={\frac {W_{n}}{q_{H}}}={\frac {q_{H}-q_{C}}{q_{H}}}=1-{\frac {q_{C}}{q_{H}}}\qquad (1)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fe75114c5b9631a6b23e8e5014487e46e1bb51ee" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:38.821ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle \eta ={\frac {W_{n}}{q_{H}}}={\frac {q_{H}-q_{C}}{q_{H}}}=1-{\frac {q_{C}}{q_{H}}}\qquad (1)}"></span></dd></dl> <p>ਜਿੱਥੇ <i>W</i><sub>n</sub> ਪ੍ਰਤਿ ਚੱਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸ਼ੁੱਧ ਕੰਮ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਤਰਾਂ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਸਿਰਫ q<sub>C</sub>/q<sub>H</sub> ਉੱਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। </p><p>ਇਸਤਰਾਂ, ਤਾਪਮਾਨਾਂ <i>T</i><sub>1</sub> ਅਤੇ <i>T</i><sub>2</sub> ਦਰਮਿਆਨ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕੋਈ ਵੀ ਪਲਟਣਯੋਗ ਹੀਟ ਇੰਜਣ ਜਰੂਰ ਹੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਾਲਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਯਾਨਿ ਕਿ, ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਸਿਰਫ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਦਾ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {q_{C}}{q_{H}}}=f(T_{H},T_{C})\qquad (2)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>C</mi> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>H</mi> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>C</mi> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mspace width="2em" /> <mo stretchy="false">(</mo> <mn>2</mn> <mo stretchy="false">)</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {q_{C}}{q_{H}}}=f(T_{H},T_{C})\qquad (2)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/694a793338ade3653c67df00ead18b96d3639351" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:24.29ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle {\frac {q_{C}}{q_{H}}}=f(T_{H},T_{C})\qquad (2)}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, <i>T</i><sub>1</sub> ਅਤੇ <i>T</i><sub>2</sub> ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕ੍ਰਿਆਸ਼ੀਲ ਕੋਈ ਪਲਟਣਯੋਗ ਹੀਟ ਇੰਜਣ ਜਰੂਰ ਹੀ ਦੋ ਚੱਕਰਾਂ ਦੇ ਬਣੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਵਾਸਤੇ ਇੱਕੋ ਜੀੰਨੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ <i>T</i><sub>1</sub> ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ (ਮੱਧ ਵਿਚਕਾਰਲਾ) ਤਾਪਮਾਨ <i>T</i><sub>2</sub> ਦਰਮਿਆਨ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ <i>T</i><sub>2</sub> ਅਤੇ <i>T</i><sub>3</sub> ਦਰਮਿਆਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮਾਮਲਾ ਸਿਰਫ ਤਾਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f(T_{1},T_{3})={\frac {q_{3}}{q_{1}}}={\frac {q_{2}q_{3}}{q_{1}q_{2}}}=f(T_{1},T_{2})f(T_{2},T_{3}).}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>.</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f(T_{1},T_{3})={\frac {q_{3}}{q_{1}}}={\frac {q_{2}q_{3}}{q_{1}q_{2}}}=f(T_{1},T_{2})f(T_{2},T_{3}).}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/48c9976524b595fd5316c624986cc74544858afb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:44.725ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle f(T_{1},T_{3})={\frac {q_{3}}{q_{1}}}={\frac {q_{2}q_{3}}{q_{1}q_{2}}}=f(T_{1},T_{2})f(T_{2},T_{3}).}"></span></dd></dl> <p>ਹੁਣ ਓਹ ਮਾਮਲਾ ਵਿਚਾਰੋ ਜਿੱਥੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle T_{1}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle T_{1}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/2f304724948a3ef606c4a92459e22b87a954d993" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.412ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle T_{1}}"></span> ਇੱਕ ਫਿਕਸ ਇਸ਼ਾਰੀਆ ਤਾਪਮਾਨ ਹੋਵੇ: ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%AA%E0%A8%B2_%E0%A8%AA%E0%A9%8B%E0%A8%86%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਟ੍ਰਿਪਲ ਪੋਆਇੰਟ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਟ੍ਰਿਪਲ ਪੋਆਇੰਟ</a> ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫੇਰ ਕਿਸੇ ਵੀ <i>T</i><sub>2</sub> ਅਤੇ <i>T</i><sub>3</sub> ਲਈ, </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {f(T_{1},T_{3})}{f(T_{1},T_{2})}}={\frac {273.16\cdot f(T_{1},T_{3})}{273.16\cdot f(T_{1},T_{2})}}.}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mrow> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mn>273.16</mn> <mo>⋅</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mrow> <mn>273.16</mn> <mo>⋅</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>.</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {f(T_{1},T_{3})}{f(T_{1},T_{2})}}={\frac {273.16\cdot f(T_{1},T_{3})}{273.16\cdot f(T_{1},T_{2})}}.}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a158621a989a22f4eafc16dc0513f2017702de01" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.671ex; width:43.49ex; height:6.509ex;" alt="{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {f(T_{1},T_{3})}{f(T_{1},T_{2})}}={\frac {273.16\cdot f(T_{1},T_{3})}{273.16\cdot f(T_{1},T_{2})}}.}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਲਈ, ਜੇਕਰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੋਵੇ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle T=273.16\cdot f(T_{1},T)\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>T</mi> <mo>=</mo> <mn>273.16</mn> <mo>⋅</mo> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <mi>T</mi> <mo stretchy="false">)</mo> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle T=273.16\cdot f(T_{1},T)\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8d2c167378745040018168e2d7df15a226d512de" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:21.43ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle T=273.16\cdot f(T_{1},T)\,}"></span></dd></dl> <p>ਤਾਂ ਫੰਕਸ਼ਨ <i>f</i>, ਜੋ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰਲ ਤੌਰ ਤੇ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {T_{3}}{T_{2}}},}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>f</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> <mo>,</mo> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>T</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> </mfrac> </mrow> <mo>,</mo> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {T_{3}}{T_{2}}},}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cb314f3d520d7bfbcbd1cc1f7f60496c68f0839d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.171ex; width:15.939ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle f(T_{2},T_{3})={\frac {T_{3}}{T_{2}}},}"></span></dd></dl> <p>ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੈਫ੍ਰੈਂਸ ਤਾਪਮਾਨ <i>T</i><sub>1</sub> ਦਾ ਮੁੱਲ 273.16 ਹੋਵੇਗਾ । (ਬੇਸ਼ੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਰੈਫ੍ਰੈਂਸ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਕੋਈ ਵੀ ਪੌਜਟਿਵ ਸੰਖਿਅਕ ਮੁੱਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।– ਚੋਣ ਇੱਥੇ <a href="/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B2%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A8" title="ਕੈਲਵਿਨ">ਕੈਲਵਿਨ</a> ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।) </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ"><span id=".E0.A8.90.E0.A8.A8.E0.A8.9F.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A9.8C.E0.A8.AA.E0.A9.80"></span>ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=18" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80_(%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਕਲਾਸੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਕਲਾਸੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ)</a></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਸਮਾਨਤਾ</a> ਮੁਤਾਬਿਕ, ਕਿਸੇ ਰਿਵ੍ਰਸੀਬਲ ਪ੍ਰੋਸੈੱਸ ਲਈ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}=0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mo>∮</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}=0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/c592a64d03a3decd4011e6c1454e62a40a6c9f71" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:10.565ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle \oint {\frac {\delta Q}{T}}=0}"></span></dd></dl> <p>ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਲਾਈਨ ਇੰਟਗ੍ਰਲ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \int _{L}{\frac {\delta Q}{T}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mo>∫</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>L</mi> </mrow> </msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \int _{L}{\frac {\delta Q}{T}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cb2dd542ebc69408366001d232890632960f7197" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:6.754ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle \int _{L}{\frac {\delta Q}{T}}}"></span> ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। </p><p>ਇਸਲਈ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਹੀ ਅਵਸਥਾ ਫੰਕਸ਼ਨ S ਕਹੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>d</mi> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6082b2ae306b32491eabee4710a45b73ec50be07" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; margin-right: -0.108ex; width:9.258ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}\!}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ ਉੱਪਰਲੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨੂੰ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟ ਕਰਕੇ ਹੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦਾ ਅੰਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਸ਼ੁੱਧ ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਾਨੂੰ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਤੀਜਾ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਤੀਜੇ ਨਿਯਮ</a> ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਫੈਕਟ ਕ੍ਰਿਸਟਲਾਂ ਲਈ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%AC%E0%A8%B8%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%9F_%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%B0%E0%A9%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਬਸੋਲਿਊਟ ਜ਼ੀਰੋ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਬਸੋਲਿਊਟ ਜ਼ੀਰੋ</a> ਉੱਤੇ S=0 ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੈਰ-ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਲਈ, ਕਿਉਂਕਿ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਫੰਕਸ਼ਨ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਅਸੀਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨਾਲ ਟਰਮੀਨਲ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਅੰਦਰ ਅੰਤਰ ਦਾ ਹਿਸਾਬ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਓਸ ਰਸਤੇ ਉੱਤੇ ਇੰਟੀਗ੍ਰੇਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ । ਹੁਣ ਉਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਕੇ ਕਹੀ ਗਈ ਨਾ-ਪਲਟਾਓਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕਿਆ ਨਾਲ ਮੇਲ ਦਿਓ । ਇਸ ਲੂਪ ਉੱਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8_%E0%A8%85%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%A4%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਸਮਾਨਤਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਅਸਮਾਨਤਾ</a> ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle -\Delta S+\int {\frac {\delta Q}{T}}=\oint {\frac {\delta Q}{T}}<0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mo>−</mo> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mi>S</mi> <mo>+</mo> <mo>∫</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mo>∮</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo><</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle -\Delta S+\int {\frac {\delta Q}{T}}=\oint {\frac {\delta Q}{T}}<0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a9c3c0f39e276432d94046b1b82d560b12c15733" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:28.051ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle -\Delta S+\int {\frac {\delta Q}{T}}=\oint {\frac {\delta Q}{T}}<0}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਤਰਾਂ, </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Delta S\geq \int {\frac {\delta Q}{T}}\,\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mi>S</mi> <mo>≥</mo> <mo>∫</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Delta S\geq \int {\frac {\delta Q}{T}}\,\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0b4d7497f0d2fa3c610922986eece2da9c6ffced" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; margin-right: -0.387ex; width:13.225ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle \Delta S\geq \int {\frac {\delta Q}{T}}\,\!}"></span></dd></dl> <p>ਜਿੱਥੇ ਪਲਟਣਯੋਗ ਟ੍ਰਾਂਸਫੌਰਮੇਸ਼ਨ ਹੋਣ ਤੇ ਸਮਾਨਤਾ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। </p><p>ਧਿਆਨ ਦੇਓ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਕੋਈ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%8F%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%AC%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਏਡੀਆਬੈਟਿਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ</a> ਹੋਵੇ, ਤਾਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta Q=0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> <mo>=</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta Q=0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/90687641a4ec52e9db4cf73695d57f8b49899f85" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:7.148ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle \delta Q=0}"></span> ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Delta S\geq 0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Δ</mi> <mi>S</mi> <mo>≥</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Delta S\geq 0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fa331aee4875f49fa0f9bc35b807212533254270" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.696ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \Delta S\geq 0}"></span> ਹੋਵੇ । </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਐਨਰਜੀ,_ਉਪਲਬਧ_ਵਰਤੋਂਯੋਗ_ਕੰਮ"><span id=".E0.A8.90.E0.A8.A8.E0.A8.B0.E0.A8.9C.E0.A9.80.2C_.E0.A8.89.E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A8.AC.E0.A8.A7_.E0.A8.B5.E0.A8.B0.E0.A8.A4.E0.A9.8B.E0.A8.82.E0.A8.AF.E0.A9.8B.E0.A8.97_.E0.A8.95.E0.A9.B0.E0.A8.AE"></span>ਐਨਰਜੀ, ਉਪਲਬਧ ਵਰਤੋਂਯੋਗ ਕੰਮ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=19" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਐਨਰਜੀ, ਉਪਲਬਧ ਵਰਤੋਂਯੋਗ ਕੰਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="toccolours beginnetje" style="text-align:center; width:100%; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; style="> <tbody><tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Wiki_letter_w.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/27px-Wiki_letter_w.svg.png" decoding="async" width="27" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/41px-Wiki_letter_w.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/54px-Wiki_letter_w.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="44" /></a></span> </td> <td>ਇਸ ਹਿੱਸੇ/ਲੇਖ ਨੂੰ <a href="/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%80_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ">ਪੰਜਾਬੀ</a> ਵਿੱਚ <a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%85%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A6" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਨੁਵਾਦ">ਅਨੁਵਾਦ</a> ਕਰਨ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ <a class="external text" href="https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit">ਇਸਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ</a> ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ <a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%85%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%B0" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਅਧਾਰ">ਮਦਦ</a> ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। </td> <td width="20"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Crystal_txt.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Crystal_txt.png/20px-Crystal_txt.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Crystal_txt.png/30px-Crystal_txt.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Crystal_txt.png/40px-Crystal_txt.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਇਤਿਹਾਸ"><span id=".E0.A8.87.E0.A8.A4.E0.A8.BF.E0.A8.B9.E0.A8.BE.E0.A8.B8"></span>ਇਤਿਹਾਸ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=20" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਇਤਿਹਾਸ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਲਾਓਸੀਅਸ_ਦੁਆਰਾ_ਦਿੱਤੇ_ਗਏ_ਕਾਰਣ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.B2.E0.A8.BE.E0.A8.93.E0.A8.B8.E0.A9.80.E0.A8.85.E0.A8.B8_.E0.A8.A6.E0.A9.81.E0.A8.86.E0.A8.B0.E0.A8.BE_.E0.A8.A6.E0.A8.BF.E0.A9.B1.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.97.E0.A8.8F_.E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.B0.E0.A8.A3"></span>ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਾਰਣ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=21" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਾਰਣ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A9.88.E0.A8.9F.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B2_.E0.A8.AE.E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.95.E0.A8.B8"></span>ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=22" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ">ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ</a> ਇਹ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਕਰਕੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਆਖਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਪਦਾਰਥ ਅਜਿਹੇ ਐਟਮਾਂ ਅਤੇ ਮੌਲੀਕਿਊਲਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਥਿਰ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿਸਟਮ ਅੰਦਰ ਹਰੇਕ ਕਣ ਵਾਸਤੇ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਲੌਸਟੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮੂਹ (ਸੈੱਟ) ਸਿਸਟਮ ਦੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%96%E0%A8%AE-%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A8%B8%E0%A8%A5%E0%A8%BE_(%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸੂਖਮ-ਅਵਸਥਾ (ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸੂਖਮ-ਅਵਸਥਾ</a> ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਗਤੀ ਕਾਰਨ, ਸਿਸਟਮ ਅਪਣੀ ਸੂਖਮ-ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਤੌਰ ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿਸਟਮ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਰੇਕ ਸੂਖਮ-ਅਵਸਥਾ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਂਦ ਰੱਖਦੀ ਹੋਣਾ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬਣਾ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਿੱਧਾ ਹੀ ਇਸ ਨਤੀਜੇ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇ੍ਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਜਰੂਰ ਹੀ (ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਤੇ) ਕਿਸੇ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ (ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ) ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਯਾਨਿ ਕਿ, ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਔਸਤ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ 1/√N ਦਰਜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਵੇਰੀਏਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ <i>N</i> ਸਿਸਟਮ ਵਿਚਲੇ ਕਣਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ (ਅਸਥੂਲਕ) ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਾਸਤੇ, ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਕਿ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੋਵੇਗੀ ਵਿਵਹਾਰਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਿਫਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਵੀ, ਥੋੜੇ ਕਣਾਂ ਵਾਲੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਮਾਪਦੰਡ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਮਾਨਾਂ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਝੁਕਾਓ ਦਿਖਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਥਿਊਰੀ ਇਹਨਾਂ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਵੇਰੀਏਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਵਰਤਦੀ । </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ_ਮਕੈਨਿਕਸ_ਤੋਂ_ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ_(ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A9.88.E0.A8.9F.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B2_.E0.A8.AE.E0.A8.95.E0.A9.88.E0.A8.A8.E0.A8.BF.E0.A8.95.E0.A8.B8_.E0.A8.A4.E0.A9.8B.E0.A8.82_.E0.A8.A1.E0.A9.88.E0.A8.B0.E0.A9.80.E0.A8.B5.E0.A9.87.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8_.28.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.93.E0.A8.82.E0.A8.A4.E0.A8.AC.E0.A9.B0.E0.A8.A6.E0.A9.80.29"></span>ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਤੋਂ ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ (ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=23" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਤੋਂ ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ (ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ)"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ: <a href="/w/index.php?title=H-%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="H-ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">H-ਥਿਊਰਮ</a></div> <p><a href="/wiki/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A1%E0%A8%9F_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A9%80" title="ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ">ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ</a> ਕਾਰਣ, ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਬਣਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਕਤ ਸਿਸਟਮ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%B9%E0%A8%BF-%E0%A8%B8%E0%A8%AC%E0%A9%B0%E0%A8%A7_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B0%E0%A8%AD%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸਹਿ-ਸਬੰਧ ਅਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਗੈਰ-ਸਹਿ-ਸਬੰਧਤ</a> ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਜੋ ਸਰਲ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟਾਤਮਿਕ ਇਲਾਜ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%B1%E0%A8%A6_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A8%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੱਦ ਸ਼ਰਤ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਹੱਦ ਸ਼ਰਤ</a> ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਚੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਤਰਾਂ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਅੰਤ ਨੂੰ ਭੂਤਕਾਲ ਅੰਦਰ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼ਾਇਦ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ (<a href="/wiki/%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%97_%E0%A8%AC%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%97" class="mw-redirect" title="ਬਿੱਗ ਬੈਂਗ">ਬਿੱਗ ਬੈਂਗ</a>) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੇਲੇ, ਬੇਸ਼ੱਕ <a href="/wiki/%E0%A8%AC%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%9F%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%AE%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A8" title="ਬੋਲਟਜ਼ਮਨ ਬ੍ਰੇਨ">ਹੋਰ ਕਥਾਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼</a> ਵੀ ਸੁਝਾਏ ਗਏ ਹਨ।<sup id="cite_ref-Hawking_AOT_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hawking_AOT-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Lebowitz_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lebowitz-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਇਹਨਾਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹੋਣ ਤੇ, ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਅੰਦਰ, ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਇਹ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8#ਬੁਨਿਆਦੀ_ਸਵੈ-ਸਿੱਧ_ਸਿਧਾਂਤ" title="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ">ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ</a> ਦਾ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਦਾ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਰਹੇ ਕਿ ਸਰਲ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਤਰਕਾਂ ਸਿਰਫ ਭਵਿੱਖ ਤੇ ਹੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂਕਿ ਭੂਤਕਾਲ ਵਾਸਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਬਾਹਰੀ ਸੋਮੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਘੱਟ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:Citation_needed" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:Citation needed"><span title="ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਸਿੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ (August 2012)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span></a></i>]</sup> ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ, ਜੋ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਥਰਮਲ ਤੌਰ ਤੇ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਸਿਰਫ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਬਰਬਾਰ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸੂਖਮ (ਮਮੂਲੀ) ਨਤੀਜਾ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਥਰਮਲ ਸੰਤੁਲਨ ਅੰਦਰਲੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਤੱਕ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦੇਈਏ । ਥਰਮਲ ਸੰਤੁਲਨ ਅੰਦਰਲੇ ਕਿਸੇ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਜੋ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}"></span> ਜਿੰਨੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਐਨਰਜੀ ਰੱਖਦੀ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle S=k_{\mathrm {B} }\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <msub> <mi>k</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">B</mi> </mrow> </mrow> </msub> <mi>ln</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>[</mo> <mrow> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mo>]</mo> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle S=k_{\mathrm {B} }\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/bb924dffe4f5c2c580cd40461cf5bfc5159ac881" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:16.862ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle S=k_{\mathrm {B} }\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]\,}"></span></dd></dl> <p>ਜਿੱਥੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega \left(E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ab95b1220d150818ca655e3491155e0468ce2923" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:5.65ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"></span> ਉਹਨਾਂ ਕੁਆਂਟਮ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਹੈ ਜੋ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਅੰਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆੰ ਹਨ। ਇੱਥੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/14bd788b183deb3082d2f76b8e4101d950292bb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.824ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta E}"></span> ਇੱਕ ਫਿਕਸ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਅਸਥੂਲਕ ਤੌਰ ਤੇ ਛੋਟਾ ਐਨਰਜੀ ਅੰਤਰਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਖਤੀ ਨਾਲ ਕਹੀਏ ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/14bd788b183deb3082d2f76b8e4101d950292bb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.824ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta E}"></span> ਦੀ ਚੋਣ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਵੀ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਹੱਦ (ਯਾਨਿ ਕਿ, ਅੰਨਤ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਿਸਟਮ ਅਕਾਰ ਦੀ ਹੱਦ ਵਿੱਚ) ਅੰਦਰ, ਸਪੈਸਫਿਕ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਪ੍ਰਤਿ ਯੂਨਿਟ ਵੌਲੀਊਮ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਯੂਨਿਟ ਪੁੰਜ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ) <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/14bd788b183deb3082d2f76b8e4101d950292bb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.824ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta E}"></span> ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ । </p><p>ਮੰਨ ਲਓ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਅਸਥੂਲਕ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਅਸਥਿਰਾਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇ । ਇਹ ਅਸਥੂਲਕ ਅਸਥਿਰਾਂਕ, ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਕੁੱਲ ਵੌਲੀਊਮ, ਸਿਸਟਮ ਅੰਦਰਲੇ ਪਿਸਟਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਜੀਸ਼ਨਾਂ ਆਦਿ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫੇਰ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਇਹਨਾਂ ਆਸਥਿਰਾਂਕਾਂ ਦੇ ਮੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ । ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਅਸਥਿਰਾਂਕ ਫਿਕਸ ਨਹੀੰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੁੱਦਾ, (ਯਾਨਿ ਕਿ, ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਪਿਸਟਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਪੁਜੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਬੰਨਦੇ), ਤਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਸਕ੍ਰਿਆਯੋਗ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹੀ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਸੰਤੁਲਨ ਅੰਦਰਲਾ ਸੁਤੰਤਰ ਅਸਥਿਰਾਂਕ ਅਜਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਇਸਤਰਾਂ ਉੱਚਤਮ ਮੁੱਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਲਏਗਾ ਜਿਵੇਂ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਖੋਜੀ ਜਾ ਸਕਣ ਯੋਗ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀ ਹੋਵੇ । </p><p>ਜੇਕਰ ਅਸਥਿਰਾਂਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਮੁੱਲ ਉੱਤੇ ਫਿਕਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਕਰਨ ਤੇ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਜਦੋਂ ਨਵਾੰ ਸੰਤੁਲਨ ਅੱਪੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੱਥ ਕਿ, ਅਸਥਿਰਾਂਕ ਅਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇਸਤਰਾਂ ਅਡਜਸਟ ਕਰ ਲਏਗਾ ਕਿ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਉੱਚਤਮ ਰਹੇ, ਇਹ ਭਾਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਧ ਚੁੱਕੀ ਹੋਵੇਗੀ ਹੈ ਜਾਂ ਇਹ ਉਹੀ ਰਹੇਗੀ (ਜੇਕਰ ਉਹ ਮੁੱਲ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਅਸਥਿਰਾੰਕ ਫਿਕਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।, ਸੰਤੁਲਨ ਮੁੱਲ ਹੀ ਹੋਵੇ) । </p><p>ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਅਸਥਰਿਾਂਕ ਤੋਂ ਇੱਕ ਪਾਬੰਧੀ ਹਟਾ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ । ਫੇਰ ਇਹ ਕੁੱਝ ਕਰ ਚੁੱਕਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਦ, ਸਕ੍ਰਿਅਯੋਗ ਸੂਖਮ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਤੁਲਨ ਨਹੀਂ ਅੱਪੜਿਆ ਹੁੰਦਾ, ਇਸਲਈ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸਕ੍ਰਿਅਯੋਗ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਵਾਸਤਵਿਕ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 1/\Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>1</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 1/\Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8c69a7440bc1d3fa40206529c31c03122d2ad15e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:4.003ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle 1/\Omega }"></span> ਵਾਲੀ ਪੂਰਵ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਨਹੀਂ ਹੋਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਅਸੀੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਬਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅੰਤਿਮ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਅੰਦਰ, ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਧ ਚੁੱਕੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜਾਂ ਪਿਛਲੀ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਸਾਪੇਖਿਕ ਓਸੇ ਮੁੱਲ ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗੀ । ਬੋਲਟਜ਼ਮਨ ਦੀ <a href="/w/index.php?title=H-%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="H-ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">H-ਥਿਊਰਮ</a>, ਫੇਰ ਵੀ, ਸਾਬਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਮੱਧ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਤਰਾ <span class="texhtml"><i>H</i></span> ਮੋਨੋਟੌਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਵਕਤ ਦੇ ਇੱਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪਲਟਣਯੋਗ_ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ_ਲਈ_ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ_ਤਬਦੀਲੀ_ਦੀ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A8.9F.E0.A8.A3.E0.A8.AF.E0.A9.8B.E0.A8.97_.E0.A8.AA.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A8.95.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.82_.E0.A8.B2.E0.A8.88_.E0.A8.90.E0.A8.A8.E0.A8.9F.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A9.8C.E0.A8.AA.E0.A9.80_.E0.A8.A4.E0.A8.AC.E0.A8.A6.E0.A9.80.E0.A8.B2.E0.A9.80_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.93.E0.A8.82.E0.A8.A4.E0.A8.AC.E0.A9.B0.E0.A8.A6.E0.A9.80"></span>ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=24" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦਾ ਦੂਜਾ ਹਿੱਸਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਅਧੀਨ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੇ ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਤਬਦੀਲੀ ਇਸਤਰਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>d</mi> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4a490ba698a8c5716f119d0932af9a11ed483b13" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; width:9.537ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}}}"></span></dd></dl> <p>ਜਿੱਥੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੂੰ ਇਸਤਰਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {1}{k_{\mathrm {B} }T}}\equiv \beta \equiv {\frac {d\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]}{dE}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mrow> <msub> <mi>k</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">B</mi> </mrow> </mrow> </msub> <mi>T</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>≡</mo> <mi>β</mi> <mo>≡</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mi>ln</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>[</mo> <mrow> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mo>]</mo> </mrow> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {1}{k_{\mathrm {B} }T}}\equiv \beta \equiv {\frac {d\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]}{dE}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e720432da60639a2f9cdcefb4ac56845da4f36b0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.338ex; width:23.931ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle {\frac {1}{k_{\mathrm {B} }T}}\equiv \beta \equiv {\frac {d\ln \left[\Omega \left(E\right)\right]}{dE}}}"></span></dd></dl> <p>ਇਸ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਵਾਸਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B-%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A9%8B%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A9%B0%E0%A8%AC%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਮਾਈਕ੍ਰੋ-ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈੰਬਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਇੱਥੇ</a> ਦੇਖੋ । ਕਲਪਨਾ ਕਰੋ ਕਿ ਕੋਈ ਸਿਸਟਮ ਕੁੱਝ ਬਾਹਰੀ ਪੈਰਾਮੀਟਰ, x ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ, ਜੋ ਬਦਲੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋਣ । ਆਮਤੌਰ ਤੇ, ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ x ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਨਗੀਆਂ । ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%AC%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਡੀਆਬੈਟਿਕ ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਡੀਆਬੈਟਿਕ ਥਿਊਰਮ</a> ਅਨੁਸਾਰ, ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਹੈਮਿਲਟੋਨੀਅਨ ਦੀ ਇੱਕ ਅਨੰਤ ਤੌਰ ਤੇ ਧੀਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਹੱਦ ਅੰਦਰ, ਸਿਸਟਮ ਉਸੇ ਐਨਰਜੀ ਆਇਗਨ-ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੁੱਦੀ ਹੈ ਓਸ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾ ਦੀ ਐਨਰਜੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਦੀ ਐਨਰਜੀ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। </p><p>ਸਰਵਾਸਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਫੋਰਸ, X, ਜੋ ਬਾਹਰੀ ਅਸਥਿਰਾਂਕ x ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਇਸਤਰਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Xdx}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>X</mi> <mi>d</mi> <mi>x</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Xdx}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6331a545837b58e5cc6261e85c7318af63f42a20" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:4.526ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle Xdx}"></span> ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਾਰਜ ਹੋਵੇ ਜੇਕਰ x ਨੂੰ ਇੱਕ dx ਮਾਤਰਾ ਜਿੰਨਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ । ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਜੇਕਰ x ਵੌਲੀਊਮ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ X ਪ੍ਰੈੱਸ਼ਰ ਹੋਵੇਗਾ । ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ ਸਰਵ-ਸਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਫੋਰਸ (ਬਲ) ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E_{r}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E_{r}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/293328c22d5276d48118b81fdd39033c93c100e1" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.689ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E_{r}}"></span> ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਸਮੀਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle X=-{\frac {dE_{r}}{dx}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>X</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle X=-{\frac {dE_{r}}{dx}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ef59b97cf23d098fd2c99ac242f58d488c090efb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:11.628ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle X=-{\frac {dE_{r}}{dx}}}"></span></dd></dl> <p>ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਸਟਮ, <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/14bd788b183deb3082d2f76b8e4101d950292bb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.824ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta E}"></span> ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਾਲ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਐਨਰਜੀ ਆਇਗਨ-ਅਵਸਥਾ ਅੰਦਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਅਸੀਂ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ ਸਰਵ-ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਉੱਪਰਲੀ ਸਮੀਕਰਨ ਦੇ ਉਮੀਦ ਮੁੱਲ (ਐਕਸਪੈਕਟੇਸ਼ਨ-ਵੈਲੀਊ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle X=-\left\langle {\frac {dE_{r}}{dx}}\right\rangle \,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>X</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <mrow> <mo>⟨</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>⟩</mo> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle X=-\left\langle {\frac {dE_{r}}{dx}}\right\rangle \,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/92d3cc55dd6b04f150999033a1d7e431f79b8e57" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:15.888ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle X=-\left\langle {\frac {dE_{r}}{dx}}\right\rangle \,}"></span></dd></dl> <p>ਔਸਤ ਕੱਢਣ ਲਈ, ਅਸੀਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega \left(E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ab95b1220d150818ca655e3491155e0468ce2923" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:5.65ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"></span> ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਗਿਣ ਕੇ ਪਾਰਟੀਸ਼ਨਾਂ (ਹਿੱਸੇ) ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Y}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Y</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Y}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/961d67d6b454b4df2301ac571808a3538b3a6d3f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:1.773ex; height:2.009ex;" alt="{\displaystyle Y}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Y+\delta Y}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Y</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>Y</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Y+\delta Y}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/533bb09ebf7bf9f9046510b9dba2f3cfca16a190" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.436ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Y+\delta Y}"></span> ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਦਾਇਰੇ (ਰੇਂਜ) ਅੰਦਰ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b091eafec4a232dda6869608928ab35c3274c67a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:4.741ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}"></span> ਵਾਸਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੋਈ ਮੁੱਲ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਨੰਬਰ ਨੂੰ </p><p><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega _{Y}\left(E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega _{Y}\left(E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/63384aa0c99e2f757304c001f61b31435af36deb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:7.136ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \Omega _{Y}\left(E\right)}"></span> ਪੁਕਾਰਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega \left(E\right)=\sum _{Y}\Omega _{Y}\left(E\right)\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> <mo>=</mo> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </munder> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega \left(E\right)=\sum _{Y}\Omega _{Y}\left(E\right)\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b559ecb07a74f58f2c8d0728f9d87f4364333ac3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.005ex; width:20.014ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle \Omega \left(E\right)=\sum _{Y}\Omega _{Y}\left(E\right)\,}"></span></dd></dl> <p>ਸਰਵ-ਸਧਾਰਨ ਕੀਤੇ ਫੋਰਸ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਔਸਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਇਸਤਰਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle X=-{\frac {1}{\Omega \left(E\right)}}\sum _{Y}Y\Omega _{Y}\left(E\right)\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>X</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mrow> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> </mfrac> </mrow> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </munder> <mi>Y</mi> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle X=-{\frac {1}{\Omega \left(E\right)}}\sum _{Y}Y\Omega _{Y}\left(E\right)\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8a6840998a6a7c46f755361034d5d3db29760be7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.005ex; width:26.799ex; height:6.343ex;" alt="{\displaystyle X=-{\frac {1}{\Omega \left(E\right)}}\sum _{Y}Y\Omega _{Y}\left(E\right)\,}"></span></dd></dl> <p>ਅਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਇਸਤਰਾਂ ਅੱਗੇ ਲਿਖਣ ਮੁਤਾਬਕ, ਸਥਿਰ ਐਨਰਜੀ E ਉੱਤੇ x ਦੇ ਸੰਦ੍ਰਭ ਵਿੱਚ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਡੈਰੀਵੇਸ਼ਨ (ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ; ਮੰਨ ਲਓ ਅਸੀਂ x ਨੂੰ x + dx ਤੱਕ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ । ਫੇਰ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega \left(E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ab95b1220d150818ca655e3491155e0468ce2923" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:5.65ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \Omega \left(E\right)}"></span> ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ x ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਦਰਮਿਆਨ ਰੇਂਜ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਾੰ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਤ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਆਇਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇੱਦ੍ਰਿਤ ਕਰੀਏ ਜਿਹਨਾਂ ਵਾਸਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>r</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b091eafec4a232dda6869608928ab35c3274c67a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:4.741ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle {\frac {dE_{r}}{dx}}}"></span> ਦਾ ਮੁੱਲ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Y}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Y</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Y}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/961d67d6b454b4df2301ac571808a3538b3a6d3f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.171ex; width:1.773ex; height:2.009ex;" alt="{\displaystyle Y}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Y+\delta Y}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Y</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>Y</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Y+\delta Y}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/533bb09ebf7bf9f9046510b9dba2f3cfca16a190" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.436ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Y+\delta Y}"></span> ਦਰਮਿਆਨ ਰੇਂਜ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਐਨਰਜੀ ਆਇਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਐਨਰਜੀ ਵਿੱਚ Y dx ਵਾਧਾ ਕਰ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਐਨਰਜੀ ਆਇਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਜੋ E – Y dx ਤੋਂ E ਤੱਕ ਰੇਂਜ ਅੰਤ੍ਰਾਲ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, E ਦੇ ਥੱਲੇ ਤੋਂ E ਦੇ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਚਲੇ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਐਨਰਗੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ; </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)={\frac {\Omega _{Y}\left(E\right)}{\delta E}}Ydx\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mi>Y</mi> <mi>d</mi> <mi>x</mi> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)={\frac {\Omega _{Y}\left(E\right)}{\delta E}}Ydx\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cd141b148408e0a9cb381b84e174722bf6d7e16d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:23.101ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)={\frac {\Omega _{Y}\left(E\right)}{\delta E}}Ydx\,}"></span></dd></dl> <p>ਜੇਕਰ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Ydx\leq \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Y</mi> <mi>d</mi> <mi>x</mi> <mo>≤</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Ydx\leq \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/28059c70f58a987bcbac3eb0ec308db900552d14" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:10.242ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Ydx\leq \delta E}"></span>, ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4232c9de2ee3eec0a9c0a19b15ab92daa6223f9b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.776ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle E}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਦਰਮਿਆਨ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਚਲੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਧੇ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਗੀਆਂ । ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਜੋ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਤੋਂ ਥੱਲੇ ਤੋਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਬੇਸ਼ੱਕ, <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e1bf15d06ee12d0a0dc237cb445a674c7dae203f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:12.989ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}"></span> ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅੰਤਰ; </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)-N_{Y}\left(E+\delta E\right)\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> <mo>−</mo> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)-N_{Y}\left(E+\delta E\right)\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ece2196401057c889f12660052ba16ae1f544a2c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:23.541ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)-N_{Y}\left(E+\delta E\right)\,}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਤਰਾਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ੁੱਧ ਯੋਗਦਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਦੇਓ ਕਿ ਜੇਕਰ Y dx ਦਾ ਮੁੱਲ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/14bd788b183deb3082d2f76b8e4101d950292bb0" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.824ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta E}"></span> ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨ-ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਜੋ E ਤੋਂ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle E+\delta E}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle E+\delta E}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4083aab9a05dd601cd79d43fdb9006c40e9baa29" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.505ex; width:7.44ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle E+\delta E}"></span> ਦੇ ਉੱਪਰ ਤੱਕ ਚਲੇ ਜਾਣਗੀਆਂ । ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mi>E</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6da68e32b7c99e9664a70179f5daf90d40a8849b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:7.324ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle N_{Y}\left(E\right)}"></span> ਅਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>N</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>E</mi> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e1bf15d06ee12d0a0dc237cb445a674c7dae203f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:12.989ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle N_{Y}\left(E+\delta E\right)}"></span>, ਦੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਓਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉੱਪ ਦੱਸੀ ਸਮੀਕਰਨ ਸਹੀ (ਲਾਗੂ) ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। </p><p>ਉੱਪਰਲੀ ਸਮੀਕਰਨ ਨੂੰ E ਪ੍ਰਤਿ ਇੱਕ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਲਿਖਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ Y ਉੱਪਰ ਜੋੜਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਇਕੁਏਸ਼ਨ ਬਣਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \left({\frac {\partial \Omega }{\partial x}}\right)_{E}=-\sum _{Y}Y\left({\frac {\partial \Omega _{Y}}{\partial E}}\right)_{x}=\left({\frac {\partial \left(\Omega X\right)}{\partial E}}\right)_{x}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>E</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </munder> <mi>Y</mi> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <msub> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>Y</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mi>X</mi> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \left({\frac {\partial \Omega }{\partial x}}\right)_{E}=-\sum _{Y}Y\left({\frac {\partial \Omega _{Y}}{\partial E}}\right)_{x}=\left({\frac {\partial \left(\Omega X\right)}{\partial E}}\right)_{x}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ca8c9ac74ca81b8d1ca2e4ee52425f092d6a46e7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.005ex; width:45.55ex; height:6.843ex;" alt="{\displaystyle \left({\frac {\partial \Omega }{\partial x}}\right)_{E}=-\sum _{Y}Y\left({\frac {\partial \Omega _{Y}}{\partial E}}\right)_{x}=\left({\frac {\partial \left(\Omega X\right)}{\partial E}}\right)_{x}\,}"></span></dd></dl> <p>x ਦੇ ਸੰਦ੍ਰਭ ਵਿੱਚ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Omega }"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Omega }</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24b0d5ca6f381068d756f6337c08e0af9d1eeb6f" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.678ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Omega }"></span> ਦਾ ਲੌਗਰਿਥਮਿਕ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵ ਇਸਤਰਾਂ ਇੱਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \left({\frac {\partial \ln \left(\Omega \right)}{\partial x}}\right)_{E}=\beta X+\left({\frac {\partial X}{\partial E}}\right)_{x}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>ln</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>(</mo> <mi mathvariant="normal">Ω</mi> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>E</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mi>β</mi> <mi>X</mi> <mo>+</mo> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>X</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \left({\frac {\partial \ln \left(\Omega \right)}{\partial x}}\right)_{E}=\beta X+\left({\frac {\partial X}{\partial E}}\right)_{x}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b8d74fe017cd8b342f52aae4516f33fce4a40b3d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:31.243ex; height:6.343ex;" alt="{\displaystyle \left({\frac {\partial \ln \left(\Omega \right)}{\partial x}}\right)_{E}=\beta X+\left({\frac {\partial X}{\partial E}}\right)_{x}\,}"></span></dd></dl> <p>ਪਹਿਲੀ ਰਕਮ ਤੀਬਰ ਹੈ, ਯਾਨਿ ਕਿ, ਇਹ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸਤੋਂ ਵਿਰੁੱਧ, ਆਖਰੀ ਰਕਮ ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਇਵੇਂ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਲਟ ਸਿਸਟਮ ਅਕਾਰ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਹ ਇਸਤਰਾਂ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਹੱਦ ਅੰਦਰ ਮੁੱਕ ਜਾਵੇਗੀ । ਇਸਤਰਾਂ ਅਸੀਂ ਖੋਜਦੇ ਹਾਂ ਕਿ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}={\frac {X}{T}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>S</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>E</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mi>X</mi> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}={\frac {X}{T}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cb5d8e8236574a8deec8ff1224a67980ea05c6a9" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:14.864ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}={\frac {X}{T}}\,}"></span></dd></dl> <p>ਇਸਨੂੱ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}={\frac {1}{T}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>S</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}={\frac {1}{T}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1aac0be1da45a3d87c39638189d95dba75722a58" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:14.481ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle \left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}={\frac {1}{T}}\,}"></span></dd></dl> <p>ਨਾਲ ਮੇਲਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle dS=\left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}dE+\left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}dx={\frac {dE}{T}}+{\frac {X}{T}}dx={\frac {\delta Q}{T}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>d</mi> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>S</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>E</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mi>d</mi> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <msub> <mrow> <mo>(</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>S</mi> </mrow> <mrow> <mi mathvariant="normal">∂</mi> <mi>x</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>E</mi> </mrow> </msub> <mi>d</mi> <mi>x</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mi>E</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo>+</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mi>X</mi> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mi>d</mi> <mi>x</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mspace width="thinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle dS=\left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}dE+\left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}dx={\frac {dE}{T}}+{\frac {X}{T}}dx={\frac {\delta Q}{T}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b54ecda4ab4262df6df846cbd733552938471358" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:53.614ex; height:6.176ex;" alt="{\displaystyle dS=\left({\frac {\partial S}{\partial E}}\right)_{x}dE+\left({\frac {\partial S}{\partial x}}\right)_{E}dx={\frac {dE}{T}}+{\frac {X}{T}}dx={\frac {\delta Q}{T}}\,}"></span></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਕਾਨੋਨੀਕਲ_ਐਨਸੈਂਬਲ_ਦੁਆਰਾ_ਦਰਸਾਏ_ਜਾਂਦੇ_ਸਿਸਟਮਾਂ_ਵਾਸਤੇ_ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"><span id=".E0.A8.95.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A9.8B.E0.A8.A8.E0.A9.80.E0.A8.95.E0.A8.B2_.E0.A8.90.E0.A8.A8.E0.A8.B8.E0.A9.88.E0.A8.82.E0.A8.AC.E0.A8.B2_.E0.A8.A6.E0.A9.81.E0.A8.86.E0.A8.B0.E0.A8.BE_.E0.A8.A6.E0.A8.B0.E0.A8.B8.E0.A8.BE.E0.A8.8F_.E0.A8.9C.E0.A8.BE.E0.A8.82.E0.A8.A6.E0.A9.87_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A8.AE.E0.A8.BE.E0.A8.82_.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.B8.E0.A8.A4.E0.A9.87_.E0.A8.B5.E0.A8.BF.E0.A8.93.E0.A8.82.E0.A8.A4.E0.A8.AC.E0.A9.B0.E0.A8.A6.E0.A9.80"></span>ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=25" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਵਾਸਤੇ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਿਸਟਮ ਕਿਸੇ ਤਾਪਮਾਨ T ਉੱਤੇ ਹੀਟ ਬਾਥ ਨਾਲ ਥਰਮਲ-ਸੰਪ੍ਰਕ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ, ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ, ਐਨਰਜੀ ਆਈਗਨਮੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀ ਵਿਸਥਾਰ-ਵੰਡ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A9%8B%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%AC%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ</a> ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle P_{j}={\frac {\exp \left(-{\frac {E_{j}}{k_{\mathrm {B} }T}}\right)}{Z}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>exp</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mrow> <msub> <mi>k</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">B</mi> </mrow> </mrow> </msub> <mi>T</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> </mrow> <mi>Z</mi> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle P_{j}={\frac {\exp \left(-{\frac {E_{j}}{k_{\mathrm {B} }T}}\right)}{Z}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/a7d1e1dde851f284a10c78a41c019b292ebfeac1" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; width:18.431ex; height:7.509ex;" alt="{\displaystyle P_{j}={\frac {\exp \left(-{\frac {E_{j}}{k_{\mathrm {B} }T}}\right)}{Z}}}"></span></dd></dl> <p>ਇੱਥੇ Z ਇੱਕ ਫੈਕਟਰ (ਤੋੜ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹਿੱਸਾ) ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰੋਬੇਬਿਲਿਟੀਆਂ ਦੇ ਜੋੜ ਨੂੰ 1 ਤੱਕ ਨੌਰਮਲਾਇਜ਼ (ਮਾਨਕੀਕ੍ਰਿਤ) ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਫੰਕਸ਼ਨ ਨੂੰ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AA%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8_%E0%A8%AB%E0%A9%B0%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8_(%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਫੰਕਸ਼ਨ (ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪਾਰਟੀਸ਼ਨ ਫੰਕਸ਼ਨ</a> ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਬਾਹਰੀ ਪੈਰਾਮੀਟਰਾਂ (ਮਾਪਦੰਡਾਂ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਤਿਸੂਖਮ ਪਲਟਣਯੋਗ ਤਬਦੀਲੀ ਉੱਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਾਂਗੇ ਜਿਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਊੇਰਜਾ ਲੈਵਲ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਸਰਵ ਸਧਾਰਨ ਫਾਰਮੂਲੇ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle S=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}P_{j}\ln \left(P_{j}\right)}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <msub> <mi>k</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">B</mi> </mrow> </mrow> </msub> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </munder> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mi>ln</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>(</mo> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mo>)</mo> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle S=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}P_{j}\ln \left(P_{j}\right)}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4c68df1156cc8bf520b6c8b858a89237815ac5b8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.338ex; width:22.082ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle S=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}P_{j}\ln \left(P_{j}\right)}"></span></dd></dl> <p>ਤੋਂ ਇਹ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle dS=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}\ln \left(P_{j}\right)dP_{j}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>d</mi> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <msub> <mi>k</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="normal">B</mi> </mrow> </mrow> </msub> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </munder> <mi>ln</mi> <mo>⁡</mo> <mrow> <mo>(</mo> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mo>)</mo> </mrow> <mi>d</mi> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle dS=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}\ln \left(P_{j}\right)dP_{j}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/24fc3371f5d4208e2d5e811374a8699a8acf0121" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.338ex; width:24.126ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle dS=-k_{\mathrm {B} }\sum _{j}\ln \left(P_{j}\right)dP_{j}}"></span></dd></dl> <p>ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਐਨਸੈਂਬਲ ਵਾਸਤੇ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle P_{j}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle P_{j}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4a5da6c3564a2129f714ef11acd8ba649d18e604" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.005ex; width:2.402ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle P_{j}}"></span> ਲਈ ਫਾਰਮੂਲਾ ਭਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਥੇ ਇਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ: </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle dS={\frac {1}{T}}\sum _{j}E_{j}dP_{j}={\frac {1}{T}}\sum _{j}d\left(E_{j}P_{j}\right)-{\frac {1}{T}}\sum _{j}P_{j}dE_{j}={\frac {dE+\delta W}{T}}={\frac {\delta Q}{T}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>d</mi> <mi>S</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </munder> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mi>d</mi> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </munder> <mi>d</mi> <mrow> <mo>(</mo> <mrow> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> </mrow> <mo>)</mo> </mrow> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mn>1</mn> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <munder> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </munder> <msub> <mi>P</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mi>d</mi> <msub> <mi>E</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>j</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mi>E</mi> <mo>+</mo> <mi>δ</mi> <mi>W</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>δ</mi> <mi>Q</mi> </mrow> <mi>T</mi> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle dS={\frac {1}{T}}\sum _{j}E_{j}dP_{j}={\frac {1}{T}}\sum _{j}d\left(E_{j}P_{j}\right)-{\frac {1}{T}}\sum _{j}P_{j}dE_{j}={\frac {dE+\delta W}{T}}={\frac {\delta Q}{T}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f3bfab183d9d6a5bb4728a8f407d270a6452d28d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -3.338ex; width:72.554ex; height:6.843ex;" alt="{\displaystyle dS={\frac {1}{T}}\sum _{j}E_{j}dP_{j}={\frac {1}{T}}\sum _{j}d\left(E_{j}P_{j}\right)-{\frac {1}{T}}\sum _{j}P_{j}dE_{j}={\frac {dE+\delta W}{T}}={\frac {\delta Q}{T}}}"></span></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਜੀਵਤ_ਜੀਵ"><span id=".E0.A8.9C.E0.A9.80.E0.A8.B5.E0.A8.A4_.E0.A8.9C.E0.A9.80.E0.A8.B5"></span>ਜੀਵਤ ਜੀਵ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=26" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਜੀਵਤ ਜੀਵ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀ ਦੇ ਦੋ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, </p> <ol><li>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਦੂਜੀ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਦੇ ਗੁਜ਼ਰਨ ਰਾਹੀਂ, ਅਤੇ</li> <li>ਚੱਕਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਰਾਹੀਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਿਸਟਮ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂਕਿ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਕੁੱਲ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।</li></ol> <p>ਇਹ ਦੋ ਤਰੀਕੇ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਸੰਗ ਜਿਆਦਾਤਰ ਇਸ ਵਰਤਮਾਨ ਲੇਖ ਦੇ ਸਕੋਪ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B5%E0%A9%B1%E0%A8%9F_%E0%A8%87%E0%A8%9C%E0%A8%BC_%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%AB%3F&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਵੱਟ ਇਜ਼ ਲਾਈਫ? (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਰਵਿਨ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%87%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਲੀਓਨ ਬ੍ਰੀਲੋਇਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਲੀਓਨ ਬ੍ਰੀਲੋਇਨ</a><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਅਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%AB_%E0%A8%90%E0%A8%82%E0%A8%A1_%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਲਾਈਫ ਐਂਡ ਐਨਰਜੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਇਜ਼ਾਕ ਐਜ਼ੀਮੋਵ</a>। ਇਹ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਸਰਚ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗ (ਟੌਪਿਕ) ਵੀ ਹੈ। </p><p>ਇੱਕ ਜਾਇਜ ਸੰਖੇਪਤਾ ਤੱਕ, ਜੀਵਤ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਤਰੀਕੇ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੱਗਪਗ ਤੌਰ ਤੇ, ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਕਿਸੇ ਜਾਨਵਰ ਦੇ ਭੌਤਿਕੀ ਅਵਸਥਾ ਚੱਕਰ, ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੌਰ ਤੇ ਤਬਦੀਲ ਕਰੇ ਬਗੈਰ ਛੱਡਦੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਾਨਵਰ ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ, ਅਤੇ ਔਕਸੀਜਨ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ, <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%AC%E0%A9%8B%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%AE" title="ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ">ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ</a> ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਟੁੱਟੇ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਤਾਪ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ। ਰੁੱਖ ਸੂਰਜਾ ਤੋਂ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AB%E0%A9%8B%E0%A8%9F%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A5%E0%A9%88%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਫੋਟੋਸਿੰਥੈਸਿਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਰੇਡੀਏਟਿਵ ਊਰਜਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ</a>, ਜਿਸਨੂੰ ਤਾਪ, ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਔਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਔਕਸੀਜਨ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦੇ ਹਨ। ਇਸਤਰਾਂ ਉਹ ਵਧਦੇ ਫੁੱਲਦੇ ਹਨ। ਅੰਤ ਨੂੰ ਉਹ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਦੁਰਗੰਧ ਬਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਚੱਕਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਸੂਰਜੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਿਸੇ ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਸੋਮੇ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸੂਰਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਊਰਜਾ ਇੱਕ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਲੇ ਸਿੰਕ, ਮਿੱਟੀ ਵੱਲ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਇਸਤਰਾਂ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਚੱਕਰੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੀਟ ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਕਾਰਜ-ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੀਆਂ ਸਧਾਰਨ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਪ੍ਰਤਿ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਹੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੰਦ ਸਿਸਟਮ ਮੰਨਦੀਆਂ ਹਨ। </p><p>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ, ਜੋ ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਲਾਂਘੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਦਾ ਹੈ, ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਦਿਸਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੀਵਤ ਜੀਵ ਕਦੇ ਕਦੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਜੀਵਤ ਜੀਵ ਜਰੂਰ ਹੀ ਖੁੱਲੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਚਾਰੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਭੋਜਨ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੇਸਟ ਉਤਪਾਦ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਖੁੱਲੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦਾ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਵਰਤਮਾਨ ਤੌਰ ਤੇ ਅਕਸਰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਲਾਂਘੇ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਸਥਾਨਿਕ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਸੰਖੇਪਤਾ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਵਾਹ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਤ ਜੀਵਾਂ ਵਾਲੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹਾਂ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸਥਿਰ ਅਵਸਥਾ ਸਦੀ ਸੰਖੇਪਤਾ ਨੂੰ ਮੰਨ ਕੇ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਸਰਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸੰਖੇਪਤਾਵਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਪੈਦਾਵਰ ਦੇ ਸਰਵ ਸਧਾਰਨ ਸਿਧਾਂਤ <a href="/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%88%E0%A8%B0-%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%A8_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਰਿਸਰਚ ਜਾਂ ਅਣਸੁਲਝੀ ਵਰਤਮਾਨ ਚਰਚਾ</a> ਪ੍ਰਤਿ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਉੱਤੇ ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਆਈਡੀਏ (ਵਿਚਾਰ) ਜੀਵਤ ਜੀਵਾਂ ਬਾਬਤ ਗਿਆਨ-ਭਰਪੂਰ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ_ਸਿਸਟਮ"><span id=".E0.A8.97.E0.A8.B0.E0.A9.88.E0.A8.B5.E0.A9.80.E0.A8.9F.E0.A9.87.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8.E0.A8.B2_.E0.A8.B8.E0.A8.BF.E0.A8.B8.E0.A8.9F.E0.A8.AE"></span>ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਸਿਸਟਮ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=27" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਸਿਸਟਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਅੰਦਰ, ਜੋ ਅਪਣੇ ਵੇਰਵੇ ਵਾਸਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%B2_%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80" title="ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ">ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ</a> ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਮੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਵਸਤੂਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਪੌਜ਼ਟਿਵ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%80%E0%A8%9F_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੀਟ ਸਮਰਥਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਹੀਟ ਸਮਰਥਾ</a> ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ <a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80" class="mw-redirect" title="ਐਨਰਜੀ">ਐਨਰਜੀ</a> ਵਧਣ ਨਾਲ ਤਾਪਮਾਨ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਈ, ਜਦੋਂ ਊਰਜਾ ਕਿਸੇ ਉੱਚ-ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਲੀ ਵਸਤੂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਘੱਟ-ਤਾਪਮਾਨ ਵਾਲ਼ੀ ਵਸਤੂ ਵੱਲ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੋਮੇ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸਿੰਕ ਤਾਪਮਾਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਿੰਕ ਤਾਪਮਾਨ</a> ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਸ ਕਾਰਨ <a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8" title="ਤਾਪਮਾਨ">ਤਾਪਮਾਨ</a>-ਅੰਤਰ ਵਕਤ ਪਾ ਕੇ ਮੁੱਕਣ ਵੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ <a href="/wiki/%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%9F%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8%E0%A8%B2_%E0%A8%AC%E0%A8%B2" class="mw-redirect" title="ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਬਲ">ਗਰੈਵੀਟੇਸ਼ਨਲ ਬਲ</a> ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%B2_%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80" title="ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ">ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ</a> ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE" class="mw-redirect" title="ਸਿਸਟਮ">ਸਿਸਟਮ</a> <a href="/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A9%B0%E0%A8%9C" title="ਪੁੰਜ">ਪੁੰਜ</a> ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BE" title="ਊਰਜਾ">ਊਰਜਾ</a> ਦੇ ਅਸਮਾਨ ਖਿੰਡਾਓ ਵੱਲ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A4%E0%A8%A4%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਤਤਕਾਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਤਤਕਾਲ</a> ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ <a href="/wiki/%E0%A8%AC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%AE%E0%A9%B0%E0%A8%A1" title="ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ">ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ</a> ਉੱਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਇਸ ਉੱਤੇ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ ਜਾਂ ਅਸੰਭਵ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। <sup id="cite_ref-Grandy_151_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Grandy_151-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਇਸਤੋਂ ਪਰੇ, <a href="/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%B2_%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80" title="ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ">ਜਨਰਲ ਰਿਲੇਟੀਵਿਟੀ</a> ਦੀ <a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80" title="ਥਿਊਰੀ">ਥਿਊਰੀ</a> ਨਾਲ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦਾ <a href="/wiki/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" class="mw-redirect" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a> ਵਰਤਮਾਨ ਲੇਖ ਦੇ ਸਕੋਪ ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ_ਅਵਸਥਾਵਾਂ"><span id=".E0.A8.97.E0.A9.88.E0.A8.B0-.E0.A8.B8.E0.A9.B0.E0.A8.A4.E0.A9.81.E0.A8.B2.E0.A8.BF.E0.A8.A4_.E0.A8.85.E0.A8.B5.E0.A8.B8.E0.A8.A5.E0.A8.BE.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.82"></span>ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਵਸਥਾਵਾਂ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=28" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਵਸਥਾਵਾਂ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/wiki/%E0%A8%97%E0%A9%88%E0%A8%B0-%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%A8_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a></div> <p>ਕਲਾਸੀਕਲ ਜਾਂ ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਆਦਰਸ਼ਬੱਧ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਜਾਂ ਧਾਰਨਾ, ਅਕਸਰ ਜਿਸਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਹੈ ਜੋ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀਆਂ ਅਪਣੀਆਂ ਖੁਦ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮਤੌਰ ਤੇ, ਕਿਸੇ ਦਿੱਤੇ ਹੋਏ ਵਕਤ ਤੇ ਕਿਸੇ ਭੌਤਿਕੀ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਵਾਲ਼ਾ ਸਪੇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਖੇਤਰ, ਜੋ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੋਵੇ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਸਖਤ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਲਕੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅੰਦਰ, ਪੂਰੇ ਦੇ ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅੰਦਰ ਕੁੱਝ ਵੀ ਜਾਂ ਕਦੇ ਵੀ ਇੱਨਬਿੰਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ।<sup id="cite_ref-Grandy_151_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-Grandy_151-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਭੌਤਿਕੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਮਕਸਦਾਂ ਵਾਸਤੇ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਬਣਾ ਲੈਣੀ ਅਕਸਰ ਕਾਫੀ ਅਸਾਨੀ-ਭਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਅਪਣੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਅਤੇ ਗਲਤੀ ਉੱਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਧਾਰਨਾ ਸਹੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੰਤੁਲਨ ਧਾਰਨਾ ਦੇ ਤੱਤ ਅਜਿਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਈ ਸਿਸਟਮ ਕਿਸੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਉੱਤੇ ਤਬਦੀਲ ਹੁੰਦਾ ਨਾ ਪਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਅੰਦਰ ਇੰਨੇ ਜਿਆਦਾ ਕਣ ਹੋਣ, ਕਿ ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫਿਤਰਤ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਅੱਖੋਂ ਓਹਲੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੋਵੇ । ਅਜਿਹੀ ਕਿਸੇ ਸੰਤੁਲਨ ਧਾਰਨਾ ਅਧੀਨ, ਆਮਤੌਰ ਤੇ, ਕੋਈ ਵੀ ਸੂਖਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਛਾਣਨਯੋਗ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%B2_%E0%A8%89%E0%A8%A4%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%93-%E0%A8%9A%E0%A9%9C%E0%A8%BE%E0%A8%93&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮਲ ਉਤਰਾਓ-ਚੜਾਓ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਉਤ੍ਰਾਓ-ਚੜਾਓ</a> ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A9%82_(%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਬਿੰਦੂ (ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਅਵਸਥਾਵਾਂ</a> ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਮਾਮਲਾ ਹੈ ਜੋ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%93%E0%A8%AA%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A8%B8%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਓਪੇਲਸੈਂਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਓਪੇਲਸੈਂਸ</a> (ਅਪਾਤਕਲੀਨ ਰੰਗ ਤਬਦੀਲੀ) ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਨੰਗੀ ਅੱਖ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕ੍ਰਿਟੀਕਲ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਤਾਮਿਕ ਅਧਿਐਨ ਵਾਸਤੇ, ਛੂਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਲੰਬੇ ਨਿਰੀਖਣ ਵਕਤਾਂ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। </p><p>ਸਾਰੇ ਮਾਮਿਲਆਂ ਅੰਦਰ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਣਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਦ, ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਮੀਦਵਾਰ "ਉਤਰਾਓ-ਚੜਾਓ" ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦਾ । </p><p>ਅਜਿਹਾ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਵਾਪਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਭੌਤਿਕੀ ਸਿਸਟਮ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਸਥੂਲਾਤਮਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੈ ਜੋ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਅਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਾਂ ਇਹ ਕਿ ਕੋਈ ਭੌਤਿਕੀ ਸਿਸਟਮ ਅਜਿਹੇ ਕੁੱਝ ਕਣ ਹੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਰੀਖਤ ਉਤ੍ਰਾਵਾਂ-ਚੜਾਵਾਂ ਅੰਦਰ ਖਾਸ ਫਿਤਰਤ ਹੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਫੇਰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਰੱਦ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੀ ਕੋਈ ਵੀ ਗੈਰ-ਯੋਗ (ਅਯੋਗ) ਸਰਵ-ਸਧਾਰਨ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਅਜਿਹੇ ਅੱਧ-ਵਿਚਾਲੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਿਕ (ਲੋਕਲ) ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਲੱਗਪਗਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ,<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਪਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਕਹੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਸੰਖੇਪਤਾ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਕੋਈ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਆਦਰਸ਼ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਵਾਸਤੇ, ਪ੍ਰੰਪ੍ਰਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਕਹੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ੀਆਂ ਹੋਰ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਮਕੈਨਿਕਸ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਬਾਰੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਲਈ ਚੰਗੀ ਤਰੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ । ਇਹ ਹੋਰ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਹੀ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਜੋ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦਾ ਮੁਢਲਾ ਖੇਤਰ (ਦਾਇਰਾ) ਹੈ। </p><p>ਅਸਥੂਲ ਤੌਰ ਤੇ ਔਬਜ਼ਰਵੇਬਲ (ਨਿਰੀਖਣਯੋਗ) ਉਤ੍ਰਾਵਾਂ-ਚੜਾਵਾਂ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਇਸ ਲੇਖ ਦੇ ਸਕੋਪ (ਗੁੰਜਾਇਸ਼) ਤੋਂ ਪਰੇ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਸਮੇਂ_ਦਾ_ਤੀਰ"><span id=".E0.A8.B8.E0.A8.AE.E0.A9.87.E0.A8.82_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.A4.E0.A9.80.E0.A8.B0"></span>ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=29" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ: <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80_(%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%B0)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ (ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ)</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ: <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%B0" title="ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ">ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ</a></div> <p>ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਭੌਤਿਕੀ ਨਿਯਮ ਹੈ ਜੋ ਸਮੇਂ ਦੀ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਿੱਟ੍ਰਿਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ । </p><p>ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਗਤੀਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਦਰਮਿਆਨ ਅੰਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਰਨ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (<a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%87%E0%A8%82_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A4%E0%A9%80%E0%A8%B0#ਸਮੇਂ_ਦਾ_ਕਾਰਣਾਤਮਿਕ_ਤੀਰ" title="ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ">ਸਮੇਂ ਦਾ ਕਾਰਣਾਤਮਿਕ ਤੀਰ</a>)<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:Arthur_Stanley_Eddington.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Arthur_Stanley_Eddington.jpg/220px-Arthur_Stanley_Eddington.jpg" decoding="async" width="220" height="281" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Arthur_Stanley_Eddington.jpg/330px-Arthur_Stanley_Eddington.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Arthur_Stanley_Eddington.jpg/440px-Arthur_Stanley_Eddington.jpg 2x" data-file-width="538" data-file-height="688" /></a><figcaption>ਅਰਥ੍ਰ ਸਟੈਨਲੇ ਐਡਿੰਗਟਨ</figcaption></figure> <p><b>ਸਮੇਂ ਦਾ ਤੀਰ</b>, ਜਾਂ <b>ਟਾਈਮ ਦਾ ਐਰੋ</b>, ਸਮੇਂ ਦੀ ਇੱਕ-ਪਾਸੜ ਦਿਸ਼ਾ ਜਾਂ ਅਸਮਰੂਪਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖਗੋਲਸ਼ਾਸਤਰੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A9%8D%E0%A8%B0_%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%9F%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅਰਥ੍ਰ ਐਡਿੰਗਟਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅਰਥ੍ਰ ਐਡਿੰਗਟਨ</a> ਦੁਆਰਾ 1927 ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਸ਼ਾ, ਐਡਿੰਗਟਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਟਮਾਂ, ਮੌਲੀਕਿਊਲਾਂ, ਅਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਚਾਰ-ਅਯਾਮੀ ਸਾਪੇਖਿਕ ਨਕਸ਼ੇ (ਪੇਪਰ ਦਾ ਇੱਕ ਠੋਸ ਬਲੌਕ) ਉੱਤੇ ਵਾਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A9%82%E0%A8%96%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸੂਖਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸੂਖਮ</a> ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ">ਭੌਤਿਕੀ</a> ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਂ ਜਿਆਦਾਤਰ ਤੌਰ ਤੇ <a href="/wiki/T-%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A9%80" title="T-ਸਮਿੱਟਰੀ">ਸਮਾਂ-ਸਮਰੂਪ</a> ਹੁੰਦੀਆਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ: ਜੇਕਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ (ਸਮੀਕਰਨਾਂ ਆਦਿ) ਸੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ। ਫੇਰ ਵੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%95%E0%A9%8B%E0%A8%AA%E0%A8%BF%E0%A8%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਮੈਕ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਮੈਕ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ</a> ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਇਹ ਅਕਸਰ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਹੈ: <a href="/wiki/%E0%A8%9F%E0%A8%BE%E0%A8%88%E0%A8%AE" class="mw-redirect" title="ਟਾਈਮ">ਟਾਈਮ</a> ਦਾ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪ੍ਰਵਾਹ (ਦਿਸ਼ਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ"><span id=".E0.A8.A8.E0.A8.BE-.E0.A8.AA.E0.A8.B2.E0.A8.9F.E0.A8.A3.E0.A8.AF.E0.A9.8B.E0.A8.97.E0.A8.A4.E0.A8.BE"></span>ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=30" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ</a> ਅੰਦਰ ਗੈਰ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਅਸਮਰੂਪ ਲੱਛਣ ਦਾ ਇੱਕ ਨਤੀਜਾ ਹਨ, ਅਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸੂਖਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਲੱਛਣ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ । ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਥੋਪੀਆਂ ਅਸਥੂਲ ਬਾਹਰੀ ਦਖਲ-ਅੰਦਾਜੀਆਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹੁੰਦੇ । ਇਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲੈਣ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਹੇਲੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ_ਦੀ_ਪਹੇਲੀ"><span id=".E0.A8.B2.E0.A9.8B.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.AE.E0.A8.BF.E0.A8.A1.E0.A8.9F_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.AA.E0.A8.B9.E0.A9.87.E0.A8.B2.E0.A9.80"></span>ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=31" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/wiki/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A1%E0%A8%9F_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A9%80" title="ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ">ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ</a></div> <p><a href="/wiki/%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A1%E0%A8%9F_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A8%B9%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A9%80" title="ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ">ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਦੀ ਪਹੇਲੀ</a>, ਜਿਸਨੂੰ ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਪਹੇਲੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਇਤਰਾਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਅਸਥੂਲ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਸੂਖਮ ਉਤਪਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਂ-ਸਮਰੂਪ ਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਤੋਂ ਕੋਈ ਗੈਰ-ਪਲਟਣਯੋਗ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਬਣਾਉਣੀ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ । </p><p><a href="/wiki/%E0%A8%90%E0%A8%B0%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%9C%E0%A8%B0" class="mw-redirect" title="ਐਰਵਿਨ ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ">ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ</a> ਦੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ, "ਹੁਣ ਇਹ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸ ਅੰਦਾਜ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ-ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕਰਨਾ ਪਵੇਗਾ- ਜਾਂ ਇਸਤਰਾਂ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ, ਹੋਰ ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪੁਨਰ-ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ– ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਪਲਟਣਯੋਗ ਮੌਡਲਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਯੋਗ ਹੋ ਸਕਣ । ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਆਇਸੋਲੇਟਡ ਸਿਸਟਮ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸਗੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਫਿਲਹਾਲ ਤੁਸੀਂ ਬਾਕੀ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਪਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ।"<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ਦੋ ਸਿਸਟਮ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਕੰਧ ਰਾਹੀਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਸਨੂੰ ਕਿਸੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਹਟਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਜਿਵੇਂ ਨਿਯਮ ਵਿੱਚ (ਕਲਪਿਤ) ਉਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਬਾਹਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਥੋਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦੇ ਰਚਣਹਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਪਲਟਣਯੋਗ ਸੂਖਮ ਡਾਇਨੈਮੀਕਲ ਨਿਯਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ । ਇਹ ਗੈਰ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਦਾ ਕਾਰਣ ਹੈ। ਇਸ ਵਰਤਮਾਨ ਲੇਖ ਅੰਦਰ ਨਿਯਮ ਦਾ ਬਿਆਨ (ਕਥਨ ਜਾਂ ਸਟੇਟਮੈਂਟ) ਸ਼੍ਰੋਡਿੰਜਰ ਦੀ ਰਾਏ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੈ। ਕਾਰਣ-ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਬੰਧ ਤਾਰਕਿਕ (ਲੌਜਿਕਲ) ਤੌਰ ਤੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੌਰ ਤੇ) ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸਤੋਂ ਬਣਾਇਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ । </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ_ਪੁਨਰਹੋਂਦ_ਥਿਊਰਮ"><span id=".E0.A8.AA.E0.A9.8B.E0.A8.86.E0.A8.87.E0.A8.A8.E0.A8.95.E0.A9.87.E0.A8.85.E0.A8.B0_.E0.A8.AA.E0.A9.81.E0.A8.A8.E0.A8.B0.E0.A8.B9.E0.A9.8B.E0.A8.82.E0.A8.A6_.E0.A8.A5.E0.A8.BF.E0.A8.8A.E0.A8.B0.E0.A8.AE"></span>ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=32" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8B%E0%A8%86%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%85%E0%A8%B0_%E0%A8%AA%E0%A9%81%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A9%8B%E0%A8%82%E0%A8%A6_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE" title="ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ">ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ</a></div> <p><a href="/wiki/%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ">ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ</a> ਅੰਦਰ <b>ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ</b> ਬਿਆਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਸਿਸਟਮ, ਇੱਕ ਕਾਫੀ ਲੰਬੇ ਪਰ ਸੀਮਤ ਸਮੇਂ ਬਾਦ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵੱਲ ਵਾਪਿਸ ਪਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। <b>ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਰੀਅੱਕ੍ਰੈਂਸ (ਪੁਨਰਹੋਂਦ) ਸਮਾਂ</b> ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਤੱਕ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਇਹ ਸਮਾੰ ਬਹੁਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤੌਰ ਤੇ ਇੰਨਬਿੰਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਅਤੇ ਜਰੂਰਤ ਜਿੰਨੀ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੇ ਦਰਜੇ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ)। ਨਤੀਜਾ ਕੁੱਝ ਪਾਬੰਧੀਆਂ ਅਧੀਨ ਆਓਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਮਕੈਨੀਕਲ ਸਿਸਟਮਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਸਾਰੇ ਕਣ ਜਰੂਰ ਹੀ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਿਤ (ਸੀਮਤ) ਵੌਲੀਊਮ (ਘਣਫ਼ਲ) ਪ੍ਰਤਿ ਹੱਦ ਵਿੱਚ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਥਿਊਰਮ ਨੂੰ ਸਾੰਝੇ ਤੌਰ ਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%90%E0%A8%B0%E0%A8%97%E0%A9%8C%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਐਰਗੌਡਿਕ ਥਿਊਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਐਰਗੌਡਿਕ ਥਿਊਰੀ</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A9%88%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਡਾਇਨੈਮੀਕਲ ਸਿਸਟਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਡਾਇਨੈਮੀਕਲ ਸਿਸਟਮ</a> ਅਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B2_%E0%A8%AE%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ">ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ</a> ਦੇ ਸੰਦ੍ਰਭ ਵਿੱਚ ਚਰਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। </p><p>ਇਸ ਥਿਊਰਮ ਦਾ ਨਾਮ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B9%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%B0%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A9%8B%E0%A8%86%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%85%E0%A8%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਹੈਨਰੀ ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਹੈਨਰੀ ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ</a> ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ 1890<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ 1919<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AA_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਨਾਪ ਥਿਊਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਨਾਪ ਥਿਊਰੀ</a> ਵਰਤਦੇ ਹੋਏ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%95%E0%A9%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%93%E0%A8%A1%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A9%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੰਸਟੈਂਟਿਨ ਕੈਰਾਥਿਓਡੋਰੀ</a> ਦੁਆਰਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। </p><p><a href="/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8B%E0%A8%86%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%85%E0%A8%B0_%E0%A8%B0%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%88%E0%A8%82%E0%A8%B8_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE" class="mw-redirect" title="ਪੋਆੀਨਕੇਅਰ ਰੀਅੱਕ੍ਰੈਂਸ ਥਿਊਰਮ">ਪੋਆੀਨਕੇਅਰ ਰੀਅੱਕ੍ਰੈਂਸ ਥਿਊਰਮ</a> ਕਿਸੇ ਆਓਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਭੌਤਿਕੀ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਿਕ ਸੂਖਮ ਵੇਰਵੇ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਓਦੋਂ ਕਿਸੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਲ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਕਿਸੇ ਮਾਡਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਕਿਸੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੰਧ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕਾਫੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਾਦ, ਸਿਸਟਮ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਅਵਸਥਾ ਤੱਕ ਵਾਪਿਸ ਮੁੜ ਆਵੇਗਾ । ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਟਾਈਮ ਵਾਪਿਸੀ ਤੱਕ ਦੇ ਬੀਤੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਲੰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਲੰਬਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਹਟਾਈ ਗਈ ਕੰਧ ਦੇ ਰੇਖਾਗਣਿਤ ਉੱਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਨਿਤਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ ਨੂੰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ, ਫੇਰ ਵੀ, ਇਹ ਸਧਾਰਨ ਤੌਰ ਤੇ ਦੋ ਸਿਸਟਮਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਕਿਸੇ ਕੰਧ ਦੇ ਹਟਾਉਣ ਕਾਰਨ ਰਚੇ ਕਿਸੇ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਿਸਟਮ ਅੰਦਰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਆਦਰਸ਼ (ਮਾਡਲ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਲ ਸਿਸਟਮ ਵਾਸਤੇ, ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਦਾ ਸਮਾਂ ਇੰਨਾ ਜਿਆਦਾ (ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਜੀਵਨਕਾਲ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਲੰਬਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ, ਸਾਰੇ ਅਮਲੀ ਮਕਸਦਾਂ ਲਈ, ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ । ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇਹ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਇੱਛਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਲਈ ਉਡੀਕ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫੇਰ ਕੰਧ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਵਾਪਿਸ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਰਾਹੀਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਫੇਰ ਇਹ ਸਾਫ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾ-ਪਲਟਣਯੋਗਤਾ ਦਿ ਦਿੱਖ ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਦੇ ਗੈਰ-ਅਨੁਮਾਨਯੋਗ ਕਥਨ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਵਸਥਾ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਸੰਤੁਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਅਸਥੂਲ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਇਸਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਫੇਰ ਵੀ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਕੰਧ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਰੱਖਣ ਦੇ ਸਹੀ ਪਲ ਨੂੰ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਵਿਵਹਾਰਿਕ (ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ) ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ । ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਪੁਨਰਹੋਂਦ ਥਿਊਰਮ ਲੋਸ਼ਮਿਡਟ ਪਹੇਲੀ ਪ੍ਰਤਿ ਇੱਕ ਹੱਲ ਮੁੱਹਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਿਸਟਮ, ਔਸਤਨ ਪੋਆਇਨਕੇਅਰ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਵਧ ਰਹੀ ਮਾਤਰਾ ਉੱਤੇ ਦੇਖਿਆ ਪਰਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਵਰਤਾਓ ਸਮਾਂ ਪਲਟਣ ਅਧੀਨ ਇਨਵੇਰੀਅੰਟ (ਸਥਿਰ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A8%A4%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%B0:James-clerk-maxwell3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/James-clerk-maxwell3.jpg/170px-James-clerk-maxwell3.jpg" decoding="async" width="170" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/James-clerk-maxwell3.jpg/255px-James-clerk-maxwell3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/James-clerk-maxwell3.jpg/340px-James-clerk-maxwell3.jpg 2x" data-file-width="898" data-file-height="1192" /></a><figcaption>ਜੇਮਸ ਕਲ੍ਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਮੈਕਸਵੈੱਲ_ਦਾ_ਦਾਨਵ"><span id=".E0.A8.AE.E0.A9.88.E0.A8.95.E0.A8.B8.E0.A8.B5.E0.A9.88.E0.A9.B1.E0.A8.B2_.E0.A8.A6.E0.A8.BE_.E0.A8.A6.E0.A8.BE.E0.A8.A8.E0.A8.B5"></span>ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=33" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r645774"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">ਮੁੱਖ ਲੇਖ: <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B2_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%B5" title="ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ">ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ</a></div> <p>ਤਾਪ ਅਤੇ ਆਂਕੜਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ ਵਿੱਚ, ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇਮਜ਼ ਕਲ੍ਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸੋਚ-ਪ੍ਰਯੋਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸੁਝਾਇਆ ਕਿ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ ਕਾਲਪਨਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਉਲੰਘਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੋਚ-ਪ੍ਰਯੋਗ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦਾਨਵ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਦੋ ਚੈਂਬਰਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਢੱਕਣ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਗੈਸ ਅਣੂ ਦਰਵਾਜੇ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ, ਦਾਨਵ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਢੱਕਣ ਨੂੰ ਖੋਲ ਕੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਧੀਮੇ ਅਣੂ ਇੱਕ ਚੈਂਬਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਣ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਅਣੂ ਦੂਜੇ ਚੈਂਬਰ ਵਿੱਚ ਲੰਘ ਜਾਣ । ਕਿਉਂਕਿ ਤੇਜ਼ ਅਣੂ ਜਿਆਦਾ ਗਰਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸਲਈ ਦਾਨਵ ਦਾ ਵਰਤਾਓ ਇੱਕ ਚੈਂਬਰ ਨੂੰ ਗਰਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਠੰਡਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਘਟਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%9C%E0%A9%87%E0%A8%A8%E0%A8%AE%E0%A8%B8_%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%95_%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਜੇਨਮਸ ਕਲ੍ਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਜੇਨਮਸ ਕਲ੍ਰਕ ਮੈਕਸਵੈੱਲ</a> ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੰਟੇਨਰ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ A ਅਤੇ B ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇ । ਦੋਵੇਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਗੈਸ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਕੰਧ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆੰ ਉੱਤੇ <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%8C%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B2" class="mw-redirect" title="ਮੌਲੀਕਿਊਲ">ਮੌਲੀਕਿਊਲਾਂ</a> ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਦਾਨਵ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਦਾਨਵ</a> ਕੰਧ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਟ੍ਰੈਪਡੋਰ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਔਸਤ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਤੇਜ਼ ਮੌਲਿਕਿਊਲ A ਤੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਟ੍ਰੈਪਡੋਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਾਨਵ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੌਲੀਕਿਊਲ A ਤੋਂ B ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਉਡ ਕੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। B ਅੰਦਰ ਮੌਲੀਕਿਊਲ ਦੀ ਔਸਤਨ <a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1" class="mw-redirect" title="ਸਪੀਡ">ਸਪੀਡ</a> ਵਧ ਜਾਵੇਗੀ ਜਦੋਂਕਿ A ਅੰਦਰ ਔਸਤਨ ਸਪੀਡ ਘਟ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਔਸਤਨ ਮੋਲੀਕਿਊਲਰ ਸਪੀਡ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ A ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ B ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਵਿਰੁੱਧ ਗੱਲ ਹੈ। </p><p>ਇਸ ਸਵਾਲ ਪ੍ਰਤਿ ਇੱਕ ਜਵਾਬ 1929 ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%93_%E0%A8%B8%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਲੀਓ ਸਜ਼ਿਲ੍ਰਡ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਲੀਓ ਸਜ਼ਿਲ੍ਰਡ</a> ਅਤੇ ਬਾਦ ਵਿੱਚ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%93%E0%A8%A8_%E0%A8%AC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%8B%E0%A8%89%E0%A8%87%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਲੀਓਨ ਬ੍ਰਿਲੋਉਇਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਲੀਓਨ ਬ੍ਰਿਲੋਉਇਨ</a> ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਜ਼ਿਲ੍ਰਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵਾਸਤਵਿਕ-ਜਿੰਦਗੀ ਵਾਲ਼ੇ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੇ ਦਾਨਵ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਮੌਲੀਕਿਊਲਰ ਸਪੀਡ ਨਾਪਣ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਪੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕ੍ਰਿਆ (ਕਾਰਜ) ਊਰਜਾ ਦੇ ਖਰਚ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ । </p><p>ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦਾ ਦਾਨਵ A ਅਤੇ B ਦਰਮਿਆਨ ਕੰਧ ਦੀ ਪਰਮੀਅਬਿਲਟੀ ਨੂੰ ਵਾਰ ਵਾਰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਈ ਇਹ ਕਿਸੇ ਸੂਖਮ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%93%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਓਪਰੇਸ਼ਨ</a> ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੇਵਲ ਸਧਾਰਨ ਤਤਕਾਲ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਅਸਥੂਲ (ਵਿਸ਼ਾਲ) ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ । </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ"><span id=".E0.A8.95.E0.A9.8B.E0.A8.93.E0.A8.9F.E0.A9.87.E0.A8.B8.E0.A8.BC.E0.A8.A8.E0.A8.BE.E0.A8.82"></span>ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=34" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਕੋਓਟੇਸ਼ਨਾਂ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r648841">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r627788"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">ਵਿਕੀਕੁਓਟ <i><b><a href="https://pa.wikiquote.org/wiki/Special:Search/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="extiw" title="q:Special:Search/ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਨਿਯਮ</a></b></i> ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਓਟੇਸ਼ਨਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।</div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r681562">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 40px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:left;padding-left:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote"><p>ਨਿਯਮ ਕਿ ਐਨਟੌਪੀ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਸੋਚਦਾ ਹਾਂ, <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ</a> ਦਰਮਿਆਨ ਸੁਪਰੀਮ (ਉੱਚਤਮ) ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਹੇ ਕਿ <a href="/wiki/%E0%A8%AC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%AE%E0%A9%B0%E0%A8%A1" title="ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ">ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ</a> ਬਾਬਤ ਤੁਹਾਡੀ ਪਿਆਰੀ ਥਿਊਰੀ <a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%B5%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B2_%E0%A8%A6%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82_%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%82" title="ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੀਆਂ ਸਮੀਕਰਨਾਂ">ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੀਆਂ ਸਮੀਕਰਨਾਂ</a> ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੀ- ਤਾਂ ਇਹ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਦੀਆਂ ਇਕੁਏਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਹੋਵੇਗੀ । ਜੇਕਰ ਨਿਰੀਖਣ ਰਾਹੀਂ ਅਜਿਹੀ ਵਿਰੋਧਤਾ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ- ਤਾਂ ਠੀਕ ਹੈ, ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਦੇ ਕਦੇ ਗੋਲਮੋਲ ਚੀਜ਼ਾਂ (ਘਾਲ਼ੇਮਾਲੇ) ਵੀ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੀ ਥਿਊਰੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦਾ; ਇਸਦੇ ਵਾਸਤੇ ਹੋਰ ਕੁੱਝ ਨਹੀਂ ਹੈ ਸਗੋਂ ਗਹਿਰੇ ਅਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਕ ਜਾਣਾ ਹੈ।</p><div class="templatequotecite">— <cite>ਸਰ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A8%B0%E0%A8%A5%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%9F%E0%A9%88%E0%A8%A8%E0%A8%B2%E0%A9%87_%E0%A8%90%E0%A8%A1%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%9F%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅਰਥਰ ਸਟੈਨਲੇ ਐਡਿੰਗਟਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅਰਥਰ ਸਟੈਨਲੇ ਐਡਿੰਗਟਨ</a>, <i>ਭੌਤਿਕੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਫਿਤਰਤ (ਦ ਨੇਚਰ ਔਫ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਵਰਲਡ)</i> (1927)</cite></div></blockquote> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r681562"><blockquote class="templatequote"><p>ਦੂਜੇ ਨਿਯਮ ਦੀਆਂ ਇੰਨੀਆਂ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿੰਨੀਆਂ ਇਸਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। </p><div class="templatequotecite">— <cite>ਫਿਲਾਸਫਰ /ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ <a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%B8%E0%A9%80_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%AE%E0%A8%B8_%E0%A8%AC%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%9C%E0%A8%AE%E0%A9%88%E0%A8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਪਰਸੀ ਵਿਲੀਅਮਸ ਬਰਿਜਮੈਨ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਪੀ.ਵੀ. ਬਰਿਜਮੈਨ</a>, (1941)</cite></div></blockquote> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r681562"><blockquote class="templatequote"><p>ਇਸ ਸਿਬਲਿੱਕ ਵਾਰਤਾ ਦਾ ਲੇਖਕ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਹੈ ਕਿ, "ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਊਰਜਾ ਸਥਿਰ ਹੈ; ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਉੱਚਤਮ ਹੋਣ ਵੱਲ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।" ਨਿਰੰਤਰ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਤੋਂ ਕੁੱਝ ਉਰੇ ਰੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਥਿਊਰੀ ਅੰਦਰ ਅਸੀਂ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕਲਾਓਸੀਅਸ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁੱਝ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਥਨ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਹੀ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰੇਗਾ: ਜੋ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਅਕਾਰ ਦੀ ਕੋਈ ਆਇਸੋਲੇਟ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਚੀਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ।</p><div class="templatequotecite">— <cite><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%AB%E0%A9%8B%E0%A8%B0%E0%A8%A1_%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%B8%E0%A8%A1%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲਿੱਫੋਰਡ ਟ੍ਰੂਸਡੈੱਲ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਟ੍ਰੂਸਡੈੱਲ, ਸੀ.</a>, ਮਨਕਾਸਟਰ, ਆਰ. ਜੀ. (1980)। <i>ਫੰਡਾਮੈਂਟਲਜ਼ ਔਫ ਮੈਕਸਵੈੱਲਜ਼ ਕਾਇਨੈਟਿਕ ਥਿਊਰੀ ਔਫ ਏ ਸਿੰਪਲ ਮੋਨੋਅਟੌਮਿਕ ਗੈਸ, ਟਰੀਟਡ ਐਜ਼ ਏ ਬ੍ਰਾਂਚ ਔਫ ਰੇਸ਼ਨਲ ਮਕੈਨਿਕਸ</i>, ਅਕੈਡਮਿਕ ਪ੍ਰੈੱਸ, ਨਿਊ ਯੌਰਕ, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0127013504" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-12-701350-4</a>, p.17.</cite></div></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਇਹ_ਵੀ_ਦੇਖੋ"><span id=".E0.A8.87.E0.A8.B9_.E0.A8.B5.E0.A9.80_.E0.A8.A6.E0.A9.87.E0.A8.96.E0.A9.8B"></span>ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=35" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r634182">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 20em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%93%E0%A8%B8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%B8-%E0%A8%A6%E0%A9%81%E0%A8%B9%E0%A8%AE_%E0%A8%85%E0%A8%B8%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A8%E0%A8%A4%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਕਲਾਓਸੀਅਸ-ਦੁਹਮ ਅਸਮਾਨਤਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਕਲਾਓਸੀਅਸ-ਦੁਹਮ ਅਸਮਾਨਤਾ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%AB%E0%A8%B2%E0%A8%95%E0%A8%9A%E0%A9%81%E0%A8%8F%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਫਲਕਚੁਏਸ਼ਨ ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਫਲਕਚੁਏਸ਼ਨ ਥਿਊਰਮ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%95%E0%A9%80_%E0%A8%A5%E0%A8%BF%E0%A8%8A%E0%A8%B0%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਜਾਰਜ਼ਿੰਸਕੀ ਥਿਊਰਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਜਾਰਜ਼ਿੰਸਕੀ ਥਿਊਰਮ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%89%E0%A9%B1%E0%A8%9A%E0%A8%A4%E0%A8%AE_%E0%A8%90%E0%A8%A8%E0%A8%9F%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%8C%E0%A8%AA%E0%A9%80_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਉੱਚਤਮ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਉੱਚਤਮ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%85%E0%A9%B1%E0%A8%97_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%B0%E0%A8%A3%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%95%E0%A8%A4%E0%A9%80_%E0%A8%89%E0%A9%B1%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%B0%E0%A8%BF%E0%A8%AB%E0%A8%B2%E0%A9%88%E0%A8%95%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਅੱਗ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਰਤਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਉੱਤੇ ਰਿਫਲੈਕਸ਼ਨਾਂ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਅੱਗ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਰਤਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਉੱਤੇ ਰਿਫਲੈਕਸ਼ਨਾਂ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%B2_%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%93%E0%A8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਥਰਮਲ ਡਾਇਓਡ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਥਰਮਲ ਡਾਇਓਡ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A9%87%E0%A8%96%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AA_%E0%A8%B8%E0%A9%81%E0%A8%9A%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%95%E0%A8%A4%E0%A8%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸਾਪੇਖਿਕ ਤਾਪ ਸੁਚਾਲਕਤਾ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਾਪੇਖਿਕ ਤਾਪ ਸੁਚਾਲਕਤਾ</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਹਵਾਲੇ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.B2.E0.A9.87"></span>ਹਵਾਲੇ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=36" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹਵਾਲੇ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r636460">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style="column-width: 20em;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903), pp. 40–41.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Munster A. (1970), pp. 8–9, 50–51.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMandl1988">Mandl 1988</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903), pp. 79–107.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Bailyn, M. (1994), Section 71, pp. 113–154.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Bailyn, M. (1994), p. 120.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Adkins, C.J. (1968/1983), p. 75.</span> </li> <li id="cite_note-Munster_45-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Munster_45_8-0">8.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Munster_45_8-1">8.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Munster_45_8-2">8.2</a></sup></span> <span class="reference-text">Münster, A. (1970), p. 45.</span> </li> <li id="cite_note-dugdale-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-dugdale_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r765793">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFJ._S._Dugdale1996" class="citation book cs1">J. S. Dugdale (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/entropyitsphysic0000dugd"><i>Entropy and its Physical Meaning</i></a>. Taylor & Francis. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/entropyitsphysic0000dugd/page/13">13</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0-7484-0569-0" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/0-7484-0569-0"><bdi>0-7484-0569-0</bdi></a>. <q>This law is the basis of temperature.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Entropy+and+its+Physical+Meaning&rft.pages=13&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1996&rft.isbn=0-7484-0569-0&rft.au=J.+S.+Dugdale&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fentropyitsphysic0000dugd&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Mark_Zemansky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark Zemansky (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Zemansky, M.W.</a> (1968), pp. 207–209.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Quinn, T.J. (1983), p. 8.</span> </li> <li id="cite_note-MIT-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MIT_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.mit.edu/16.unified/www/FALL/thermodynamics/notes/node37.html">"Concept and Statements of the Second Law"</a>. web.mit.edu<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-10-07</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Concept+and+Statements+of+the+Second+Law&rft.pub=web.mit.edu&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.mit.edu%2F16.unified%2Fwww%2FFALL%2Fthermodynamics%2Fnotes%2Fnode37.html&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTELiebYngvason1999-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason1999_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLiebYngvason1999">Lieb & Yngvason 1999</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTERao2004213-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTERao2004213_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRao2004">Rao 2004</a>, p. 213.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Nicolas_L%C3%A9onard_Sadi_Carnot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolas Léonard Sadi Carnot (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carnot, S.</a> (1824/1986).</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Clifford_Truesdell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clifford Truesdell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Truesdell, C.</a> (1980), Chapter 5.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Adkins, C.J. (1968/1983), pp. 56–58.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Münster, A. (1970), p. 11.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Kondepudi, D., <a href="/w/index.php?title=Ilya_Prigogine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilya Prigogine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Prigogine, I.</a> (1998), pp.67–75.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Lebon, G., Jou, D., Casas-Vázquez, J. (2008), p. 10.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Eu, B.C. (2002), pp. 32–35.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEClausius1850-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEClausius1850_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFClausius1850">Clausius 1850</a>.</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEThomson1851-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEThomson1851_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFThomson1851">Thomson 1851</a>.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903), p. 86.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Roberts, J.K., Miller, A.R. (1928/1960), p. 319.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Dirk_ter_Haar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dirk ter Haar (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ter Haar, D.</a>, <a href="/w/index.php?title=Harald_Wergeland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harald Wergeland (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wergeland, H.</a> (1966), p. 17.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Brian_Pippard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brian Pippard (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Pippard, A.B.</a> (1957/1966), p. 30.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Čápek, V., Sheehan, D.P. (2005), p. 3</span> </li> <li id="cite_note-Planck_100-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Planck_100_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903), p. 100.</span> </li> <li id="cite_note-Planck_463-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Planck_463_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1926), p. 463, translation by Uffink, J. (2003), p. 131.</span> </li> <li id="cite_note-Roberts_&_Miller_382-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Roberts_&_Miller_382_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Roberts, J.K., Miller, A.R. (1928/1960), p. 382. ਇਹ ਸੋਰਸ (ਸੋਮਾ) ਅੰਸ਼ਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਲੈਂਕ ਦੀ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਤੋਂ ਮੂਲ ਤੌਰ ਤੇ ਇੰਨਬਿੰਨ ਓਸੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਪਲੈਂਕ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ । ਇਹ ਸੋਰਸ ਸਟੇਟਮੈਂਟ ਨੂੰ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ ਦੇ ਵਧਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸੱਦਦਾ ਹੈ।</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=George_Uhlenbeck&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Uhlenbeck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Uhlenbeck, G.E.</a>, Ford, G.W. (1963), p. 16.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Constantin_Carath%C3%A9odory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constantin Carathéodory (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carathéodory, C.</a> (1909).</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text">Buchdahl, H.A. (1966), p. 68.</span> </li> <li id="cite_note-Sychev1991-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sychev1991_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFSychev1991" class="citation book cs1">Sychev, V. V. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/The-Differential-Equations-Of-Thermodynamics/dp/1560321210/ref=sr_1_4?ie=UTF8&qid=1353986248&sr=8-4&keywords=Sychev"><i>The Differential Equations of Thermodynamics</i></a>. Taylor & Francis. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-1-56032-121-7" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-1-56032-121-7"><bdi>978-1-56032-121-7</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-11-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Differential+Equations+of+Thermodynamics&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1991&rft.isbn=978-1-56032-121-7&rft.aulast=Sychev&rft.aufirst=V.+V.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.amazon.com%2FThe-Differential-Equations-Of-Thermodynamics%2Fdp%2F1560321210%2Fref%3Dsr_1_4%3Fie%3DUTF8%26qid%3D1353986248%26sr%3D8-4%26keywords%3DSychev&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTELiebYngvason199949-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason199949_36-0">36.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-FOOTNOTELiebYngvason199949_36-1">36.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLiebYngvason1999">Lieb & Yngvason 1999</a>, p. 49.</span> </li> <li id="cite_note-Planck_1926-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Planck_1926_37-0">37.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Planck_1926_37-1">37.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1926).</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Buchdahl, H.A. (1966), p. 69.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">Uffink, J. (2003), pp. 129–132.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Clifford_Truesdell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clifford Truesdell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Truesdell, C.</a>, Muncaster, R.G. (1980). <i>Fundamentals of Maxwell's Kinetic Theory of a Simple Monatomic Gas, Treated as a Branch of Rational Mechanics</i>, Academic Press, New York, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0127013504" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-12-701350-4</a>, p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903), p. 81.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1926), p. 457, Wikipedia editor's translation.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Lieb, E.H., Yngvason, J. (2003), p. 149.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">Borgnakke, C., Sonntag., R.E. (2009), p. 304.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFvan_GoolBruggink1985" class="citation book cs1">van Gool, W.; Bruggink, J.J.C. (Eds) (1985). <i>Energy and time in the economic and physical sciences</i>. North-Holland. pp. 41–56. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0-444-87748-7" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/0-444-87748-7"><bdi>0-444-87748-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Energy+and+time+in+the+economic+and+physical+sciences&rft.pages=41-56&rft.pub=North-Holland&rft.date=1985&rft.isbn=0-444-87748-7&rft.aulast=van+Gool&rft.aufirst=W.&rft.au=Bruggink%2C+J.J.C.+%28Eds%29&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFGrubbström2007" class="citation journal cs1">Grubbström, Robert W. (2007). "An Attempt to Introduce Dynamics Into Generalised Exergy Considerations". <i>Applied Energy</i>. <b>84</b>: 701–718. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.apenergy.2007.01.003">10.1016/j.apenergy.2007.01.003</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Applied+Energy&rft.atitle=An+Attempt+to+Introduce+Dynamics+Into+Generalised+Exergy+Considerations&rft.volume=84&rft.pages=701-718&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.apenergy.2007.01.003&rft.aulast=Grubbstr%C3%B6m&rft.aufirst=Robert+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://scienceworld.wolfram.com/physics/ClausiusTheorem.html"><b>Clausius theorem</b></a> at <a href="/w/index.php?title=Wolfram_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wolfram Research (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wolfram Research</a></span> </li> <li id="cite_note-Hawking_AOT-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hawking_AOT_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFHawking1985" class="citation journal cs1">Hawking, SW (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://prd.aps.org/abstract/PRD/v32/i10/p2489_1">"Arrow of time in cosmology"</a>. <i>Phys. Rev. D</i>. <b>32</b> (10): 2489–2495. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1985PhRvD..32.2489H">1985PhRvD..32.2489H</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevD.32.2489">10.1103/PhysRevD.32.2489</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-02-15</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+D&rft.atitle=Arrow+of+time+in+cosmology&rft.volume=32&rft.issue=10&rft.pages=2489-2495&rft.date=1985&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevD.32.2489&rft_id=info%3Abibcode%2F1985PhRvD..32.2489H&rft.aulast=Hawking&rft.aufirst=SW&rft_id=http%3A%2F%2Fprd.aps.org%2Fabstract%2FPRD%2Fv32%2Fi10%2Fp2489_1&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFGreene2004" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Brian_Greene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brian Greene (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Greene, Brian</a> (2004). <i>The Fabric of the Cosmos</i>. Alfred A. Knopf. p. 171. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0-375-41288-3" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/0-375-41288-3"><bdi>0-375-41288-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Fabric+of+the+Cosmos&rft.pages=171&rft.pub=Alfred+A.+Knopf&rft.date=2004&rft.isbn=0-375-41288-3&rft.aulast=Greene&rft.aufirst=Brian&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Lebowitz-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lebowitz_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFLebowitz1993" class="citation journal cs1">Lebowitz, Joel L. (September 1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://users.df.uba.ar/ariel/materias/FT3_2008_1C/papers_pdf/lebowitz_370.pdf">"Boltzmann's Entropy and Time's Arrow"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Physics Today</i>. <b>46</b> (9): 32–38. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993PhT....46i..32L">1993PhT....46i..32L</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.881363">10.1063/1.881363</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-02-22</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physics+Today&rft.atitle=Boltzmann%27s+Entropy+and+Time%27s+Arrow&rft.volume=46&rft.issue=9&rft.pages=32-38&rft.date=1993-09&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.881363&rft_id=info%3Abibcode%2F1993PhT....46i..32L&rft.aulast=Lebowitz&rft.aufirst=Joel+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fusers.df.uba.ar%2Fariel%2Fmaterias%2FFT3_2008_1C%2Fpapers_pdf%2Flebowitz_370.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">Léon Brillouin <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=tPXVbiw_1P0C"><i>Science and Information Theory</i></a> (Academic Press, 1962) (Dover, 2004)</span> </li> <li id="cite_note-Grandy_151-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Grandy_151_52-0">52.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Grandy_151_52-1">52.1</a></sup></span> <span class="reference-text">Grandy, W.T. (Jr) (2008), p. 151.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Callen, H.B. (1960/1985), p. 15.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Lieb, E.H., Yngvason, J. (2003), p. 190.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Gyarmati, I. (1967/1970), pp. 4-14.</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text">Glansdorff, P., Prigogine, I. (1971).</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Gottfried_Wilhelm_Leibniz_Prize&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gottfried Wilhelm Leibniz Prize (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Müller, I.</a> (1985).</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Gottfried_Wilhelm_Leibniz_Prize&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gottfried Wilhelm Leibniz Prize (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Müller, I.</a> (2003).</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFHalliwell1994" class="citation book cs1">Halliwell, J.J.; et al. (1994). <i>Physical Origins of Time Asymmetry</i>. Cambridge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0-521-56837-4" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/0-521-56837-4"><bdi>0-521-56837-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Physical+Origins+of+Time+Asymmetry&rft.pub=Cambridge&rft.date=1994&rft.isbn=0-521-56837-4&rft.aulast=Halliwell&rft.aufirst=J.J.&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> chapter 6</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFWeinert2005" class="citation book cs1">Weinert, Friedel (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-R4ANHu-csMC"><i>The scientist as philosopher: philosophical consequences of great scientific discoveries</i></a>. Springer. p. 143. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/3-540-21374-0" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/3-540-21374-0"><bdi>3-540-21374-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+scientist+as+philosopher%3A+philosophical+consequences+of+great+scientific+discoveries&rft.pages=143&rft.pub=Springer&rft.date=2005&rft.isbn=3-540-21374-0&rft.aulast=Weinert&rft.aufirst=Friedel&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D-R4ANHu-csMC&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-R4ANHu-csMC&pg=PA143">Chapter 4, p. 143</a></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Erwin_Schr%C3%B6dinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erwin Schrödinger (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Schrödinger, E.</a> (1950), p. 192.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFPoincaré,_H.1890" class="citation journal cs1">Poincaré, H. (1890). "Sur le problème des trois corps et les équations de la dynamique". <i>Acta Math</i>. <b>13</b>: 1–270.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Acta+Math.&rft.atitle=Sur+le+probl%C3%A8me+des+trois+corps+et+les+%C3%A9quations+de+la+dynamique&rft.volume=13&rft.pages=1-270&rft.date=1890&rft.au=Poincar%C3%A9%2C+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> Œuvres VII 262–490 (theorem 1 section 8)</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">Carathéodory, C. (1919) "Über den Wiederkehrsatz von Poincaré". <i>Berl. Sitzungsber</i>. 580–584; Ges. math. Schr. IV 296–301</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ਹਵਾਲਿਆਂ_ਦੀ_ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A8.B5.E0.A8.BE.E0.A8.B2.E0.A8.BF.E0.A8.86.E0.A8.82_.E0.A8.A6.E0.A9.80_.E0.A8.97.E0.A9.8D.E0.A8.B0.E0.A9.B0.E0.A8.A5-.E0.A8.B8.E0.A9.82.E0.A8.9A.E0.A9.80"></span>ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=37" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰੰਥ-ਸੂਚੀ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r636523">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul li{list-style:none}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{padding-left:1.6em;text-indent:-1.6em}}.mw-parser-output .refbegin-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .refbegin-columns ul{margin-top:0}.mw-parser-output .refbegin-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="refbegin refbegin-columns references-column-width" style="column-width: 50em"> <ul><li>Adkins, C.J. (1968/1983). <i>Equilibrium Thermodynamics</i>, (1st edition 1968), third edition 1983, Cambridge University Press, Cambridge UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0521254450" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-25445-0</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peter_Atkins&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Atkins (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Atkins, P.W.</a>, de Paula, J. (2006). <i>Atkins' Physical Chemistry</i>, eighth edition, W.H. Freeman, New York, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780716787594" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-7167-8759-4</a>.</li> <li>Attard, P. (2012). <i>Non-equilibrium Thermodynamics and Statistical Mechanics: Foundations and Applications</i>, Oxford University Press, Oxford UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780199662760" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-966276-0</a>.</li> <li>Baierlein, R. (1999). <i>Thermal Physics</i>, Cambridge University Press, Cambridge UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0521590825" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-59082-5</a>.</li> <li>Bailyn, M. (1994). <i>A Survey of Thermodynamics</i>, American Institute of Physics, New York, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0883187973" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-88318-797-3</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Stephen_Blundell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Blundell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Blundell, S.J.</a>, <a href="/w/index.php?title=Stephen_Blundell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Blundell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Blundell, K.M.</a> (2006). <i>Concepts in Thermal Physics</i>, Oxford University Press, Oxford UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780198567691" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-856769-1</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ludwig_Boltzmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludwig Boltzmann (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Boltzmann, L.</a> (1896/1964). <i>Lectures on Gas Theory</i>, translated by S.G. Brush, University of California Press, Berkeley.</li> <li>Borgnakke, C., Sonntag., R.E. (2009). <i>Fundamentals of Thermodynamics</i>, seventh edition, Wiley, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780470041925" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-470-04192-5</a>.</li> <li>Buchdahl, H.A. (1966). <i>The Concepts of Classical Thermodynamics</i>, Cambridge University Press, Cambridge UK.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Percy_Williams_Bridgman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Percy Williams Bridgman (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bridgman, P.W.</a> (1943). <i>The Nature of Thermodynamics</i>, Harvard University Press, Cambridge MA.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Herbert_Callen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herbert Callen (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Callen, H.B.</a> (1960/1985). <i>Thermodynamics and an Introduction to Thermostatistics</i>, (1st edition 1960) 2nd edition 1985, Wiley, New York, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0471862568" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-471-86256-8</a>.</li> <li>Čápek, V., Sheehan, D.P. (2005). <i>Challenges to the Second Law of Thermodynamics: Theory and Experiment</i>, Springer, Dordrecht, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/1402030150" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-4020-3015-0</a>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFC._Carathéodory1909" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Constantin_Carath%C3%A9odory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constantin Carathéodory (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">C. Carathéodory</a> (1909). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304213645/http://gdz.sub.uni-goettingen.de/index.php?id=11&PPN=PPN235181684_0067&DMDID=DMDLOG_0033&L=1">"Untersuchungen über die Grundlagen der Thermodynamik"</a>. <i>Mathematische Annalen</i>. <b>67</b>: 355–386. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fbf01450409">10.1007/bf01450409</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gdz.sub.uni-goettingen.de/index.php?id=11&PPN=PPN235181684_0067&DMDID=DMDLOG_0033&L=1">the original</a> on 2016-03-04<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-03-08</span></span>. <q>Axiom II: In jeder beliebigen Umgebung eines willkürlich vorgeschriebenen Anfangszustandes gibt es Zustände, die durch adiabatische Zustandsänderungen nicht beliebig approximiert werden können. (p.363)</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Mathematische+Annalen&rft.atitle=Untersuchungen+%C3%BCber+die+Grundlagen+der+Thermodynamik&rft.volume=67&rft.pages=355-386&rft.date=1909&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fbf01450409&rft.au=C.+Carath%C3%A9odory&rft_id=http%3A%2F%2Fgdz.sub.uni-goettingen.de%2Findex.php%3Fid%3D11%26PPN%3DPPN235181684_0067%26DMDID%3DDMDLOG_0033%26L%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_journal" title="ਫਰਮਾ:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|dead-url=</code> ignored (<code class="cs1-code">|url-status=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span>. A translation may be found <a rel="nofollow" class="external text" href="http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/caratheodory_-_thermodynamics.pdf">here</a>. Also a mostly reliable <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xwBRAAAAMAAJ&q=Investigation+into+the+foundations">translation is to be found</a> at Kestin, J. (1976). <i>The Second Law of Thermodynamics</i>, Dowden, Hutchinson & Ross, Stroudsburg PA.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicolas_L%C3%A9onard_Sadi_Carnot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolas Léonard Sadi Carnot (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Carnot, S.</a> (1824/1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/title/reflections-on-the-motive-power-of-fire-a-critical-edition-with-the-surviving-scientific-manuscripts-translated-and-edited-by-fox-robert/oclc/812944517&referer=brief_results"><i>Reflections on the motive power of fire</i></a>, Manchester University Press, Manchester UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0719017416" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7190-1741-6</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/reflectionsonmot00carnrich#page/n7/mode/2up">Also here.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sydney_Chapman_(mathematician)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sydney Chapman (mathematician) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Chapman, S.</a>, <a href="/w/index.php?title=Thomas_George_Cowling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas George Cowling (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Cowling, T.G.</a> (1939/1970). <i>The Mathematical Theory of Non-uniform gases. An Account of the Kinetic Theory of Viscosity, Thermal Conduction and Diffusion in Gases</i>, third edition 1970, Cambridge University Press, London.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFClausius1850" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Rudolf_Clausius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Clausius (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clausius, R.</a> (1850). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k15164w/f518.image">"Ueber Die Bewegende Kraft Der Wärme Und Die Gesetze, Welche Sich Daraus Für Die Wärmelehre Selbst Ableiten Lassen"</a>. <i>Annalen der Physik</i>. <b>79</b>: 368–397, 500–524. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1850AnP...155..500C">1850AnP...155..500C</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fandp.18501550403">10.1002/andp.18501550403</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annalen+der+Physik&rft.atitle=Ueber+Die+Bewegende+Kraft+Der+W%C3%A4rme+Und+Die+Gesetze%2C+Welche+Sich+Daraus+F%C3%BCr+Die+W%C3%A4rmelehre+Selbst+Ableiten+Lassen&rft.volume=79&rft.pages=368-397%2C+500-524&rft.date=1850&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fandp.18501550403&rft_id=info%3Abibcode%2F1850AnP...155..500C&rft.aulast=Clausius&rft.aufirst=R.&rft_id=http%3A%2F%2Fgallica.bnf.fr%2Fark%3A%2F12148%2Fbpt6k15164w%2Ff518.image&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_journal" title="ਫਰਮਾ:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span> Translated into English: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFClausius1851" class="citation journal cs1">Clausius, R. (July 1851). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/londonedinburghd02lond#page/1/mode/1up">"On the Moving Force of Heat, and the Laws regarding the Nature of Heat itself which are deducible therefrom"</a>. <i>London, Edinburgh and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science</i>. 4th. <b>2</b> (VIII): 1–21, 102–119<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">26 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=London%2C+Edinburgh+and+Dublin+Philosophical+Magazine+and+Journal+of+Science&rft.atitle=On+the+Moving+Force+of+Heat%2C+and+the+Laws+regarding+the+Nature+of+Heat+itself+which+are+deducible+therefrom&rft.volume=2&rft.issue=VIII&rft.pages=1-21%2C+102-119&rft.date=1851-07&rft.aulast=Clausius&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Flondonedinburghd02lond%23page%2F1%2Fmode%2F1up&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFClausius1854" class="citation journal cs1 cs1-prop-long-vol"><a href="/w/index.php?title=Rudolf_Clausius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Clausius (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clausius, R.</a> (1854). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140324093633/http://zfbb.thulb.uni-jena.de/servlets/MCRFileNodeServlet/jportal_derivate_00140956/18541691202_ftp.pdf">"Über eine veränderte Form des zweiten Hauptsatzes der mechanischen Wärmetheorie"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Annalen der Physik</i>. xciii. Poggendoff: 481–506. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1854AnP...169..481C">1854AnP...169..481C</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fandp.18541691202">10.1002/andp.18541691202</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zfbb.thulb.uni-jena.de/servlets/MCRFileNodeServlet/jportal_derivate_00140956/18541691202_ftp.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 24 ਮਾਰਚ 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 March</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annalen+der+Physik&rft.atitle=%C3%9Cber+eine+ver%C3%A4nderte+Form+des+zweiten+Hauptsatzes+der+mechanischen+W%C3%A4rmetheorie&rft.volume=xciii&rft.pages=481-506&rft.date=1854&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fandp.18541691202&rft_id=info%3Abibcode%2F1854AnP...169..481C&rft.aulast=Clausius&rft.aufirst=R.&rft_id=http%3A%2F%2Fzfbb.thulb.uni-jena.de%2Fservlets%2FMCRFileNodeServlet%2Fjportal_derivate_00140956%2F18541691202_ftp.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_journal" title="ਫਰਮਾ:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|dead-url=</code> ignored (<code class="cs1-code">|url-status=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span> Translated into English: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFClausius1856" class="citation journal cs1">Clausius, R. (July 1856). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biodiversitylibrary.org/item/20044#page/100/mode/1up">"On a Modified Form of the Second Fundamental Theorem in the Mechanical Theory of Heat"</a>. <i>London, Edinburgh and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science</i>. 4th. <b>2</b>: 86<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 March</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=London%2C+Edinburgh+and+Dublin+Philosophical+Magazine+and+Journal+of+Science&rft.atitle=On+a+Modified+Form+of+the+Second+Fundamental+Theorem+in+the+Mechanical+Theory+of+Heat&rft.volume=2&rft.pages=86&rft.date=1856-07&rft.aulast=Clausius&rft.aufirst=R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biodiversitylibrary.org%2Fitem%2F20044%23page%2F100%2Fmode%2F1up&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> Reprinted in: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFClausius1867" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Rudolf_Clausius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rudolf Clausius (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Clausius, R.</a> (1867). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=8LIEAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=editions:PwR_Sbkwa8IC&hl=en&sa=X&ei=h6DgT5WnF46e8gSVvbynDQ&ved=0CDYQuwUwAA#v=onepage&q&f=false"><i>The Mechanical Theory of Heat – with its Applications to the Steam Engine and to Physical Properties of Bodies</i></a>. London: John van Voorst<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mechanical+Theory+of+Heat+%E2%80%93+with+its+Applications+to+the+Steam+Engine+and+to+Physical+Properties+of+Bodies&rft.place=London&rft.pub=John+van+Voorst&rft.date=1867&rft.aulast=Clausius&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8LIEAAAAYAAJ%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3Deditions%3APwR_Sbkwa8IC%26hl%3Den%26sa%3DX%26ei%3Dh6DgT5WnF46e8gSVvbynDQ%26ved%3D0CDYQuwUwAA%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></li> <li>Denbigh, K. (1954/1981). <i>The Principles of Chemical Equilibrium. With Applications in Chemistry and Chemical Engineering</i>, fourth edition, Cambridge University Press, Cambridge UK, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0521236827" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-23682-7</a>.</li> <li>Eu, B.C. (2002). <i>Generalized Thermodynamics. The Thermodynamics of Irreversible Processes and Generalized Hydrodynamics</i>, Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/1402007884" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-4020-0788-4</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Josiah_Willard_Gibbs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Josiah Willard Gibbs (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Gibbs, J.W.</a> (1876/1878). On the equilibrium of heterogeneous substances, <i>Trans. Conn. Acad.</i>, <b>3</b>: 108-248, 343-524, reprinted in <i>The Collected Works of J. Willard Gibbs, Ph.D, LL. D.</i>, edited by W.R. Longley, R.G. Van Name, Longmans, Green & Co., New York, 1928, volume 1, pp. 55–353.</li> <li>Griem, H.R. (2005). <i>Principles of Plasma Spectroscopy (Cambridge Monographs on Plasma Physics)</i>, Cambridge University Press, New York <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0521619416" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-61941-6</a>.</li> <li>Glansdorff, P., Prigogine, I. (1971). <i>Thermodynamic Theory of Structure, Stability, and Fluctuations</i>, Wiley-Interscience, London, 1971, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0471302805" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-471-30280-5</a>.</li> <li>Grandy, W.T., Jr (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://global.oup.com/academic/product/entropy-and-the-time-evolution-of-macroscopic-systems-9780199546176?cc=au&lang=en&"><i>Entropy and the Time Evolution of Macroscopic Systems</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780199546176" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-19-954617-6</a>.</li> <li>Greven, A., Keller, G., Warnecke (editors) (2003). <i>Entropy</i>, Princeton University Press, Princeton NJ, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0691113386" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-691-11338-6</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Edward_A._Guggenheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward A. Guggenheim (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Guggenheim, E.A.</a> (1949). 'Statistical basis of thermodynamics', <i>Research</i>, <b>2</b>: 450–454.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Edward_A._Guggenheim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward A. Guggenheim (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Guggenheim, E.A.</a> (1967). <i>Thermodynamics. An Advanced Treatment for Chemists and Physicists</i>, fifth revised edition, North Holland, Amsterdam.</li> <li>Gyarmati, I. (1967/1970) <i>Non-equilibrium Thermodynamics. Field Theory and Variational Principles</i>, translated by E. Gyarmati and W.F. Heinz, Springer, New York.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Kittel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Kittel (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Kittel, C.</a>, <a href="/w/index.php?title=Herbert_Kroemer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herbert Kroemer (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Kroemer, H.</a> (1969/1980). <i>Thermal Physics</i>, second edition, Freeman, San Francisco CA, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0716710889" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7167-1088-9</a>.</li> <li>Kondepudi, D., <a href="/w/index.php?title=Ilya_Prigogine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilya Prigogine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Prigogine, I.</a> (1998). <i>Modern Thermodynamics: From Heat Engines to Dissipative Structures</i>, John Wiley & Sons, Chichester, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0471973939" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-471-97393-9</a>.</li> <li>Lebon, G., Jou, D., Casas-Vázquez, J. (2008). <i>Understanding Non-equilibrium Thermodynamics: Foundations, Applications, Frontiers</i>, Springer-Verlag, Berlin, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9783540742524" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-540-74252-4</a>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFLiebYngvason1999" class="citation journal cs1">Lieb, E. H.; Yngvason, J. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/pdf/cond-mat/9708200v2.pdf">"The Physics and Mathematics of the Second Law of Thermodynamics"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Physics Reports</i>. <b>310</b>: 1–96. <a href="/w/index.php?title=ArXiv_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">arXiv</a>:<span class="id-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://arxiv.org/abs/cond-mat/9708200">cond-mat/9708200</a></span>. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999PhR...310....1L">1999PhR...310....1L</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0370-1573%2898%2900082-9">10.1016/S0370-1573(98)00082-9</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">24 March</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physics+Reports&rft.atitle=The+Physics+and+Mathematics+of+the+Second+Law+of+Thermodynamics&rft.volume=310&rft.pages=1-96&rft.date=1999&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcond-mat%2F9708200&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0370-1573%2898%2900082-9&rft_id=info%3Abibcode%2F1999PhR...310....1L&rft.aulast=Lieb&rft.aufirst=E.+H.&rft.au=Yngvason%2C+J.&rft_id=http%3A%2F%2Farxiv.org%2Fpdf%2Fcond-mat%2F9708200v2.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_journal" title="ਫਰਮਾ:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span></li> <li>Lieb, E.H., Yngvason, J. (2003). The Entropy of Classical Thermodynamics, pp. 147–195, Chapter 8 of <i>Entropy</i>, Greven, A., Keller, G., Warnecke (editors) (2003).</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFMandl1988" class="citation book cs1">Mandl, F. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/statisticalphysi0000mand"><i>Statistical physics</i></a> (second ed.). <a href="/w/index.php?title=Wiley_%26_Sons&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiley & Sons (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wiley & Sons</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-0-471-91533-1" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-0-471-91533-1"><bdi>978-0-471-91533-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Statistical+physics&rft.edition=second&rft.pub=Wiley+%26+Sons&rft.date=1988&rft.isbn=978-0-471-91533-1&rft.aulast=Mandl&rft.aufirst=F.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstatisticalphysi0000mand&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_book" title="ਫਰਮਾ:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFMaxwell1867" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=James_Clerk_Maxwell&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Clerk Maxwell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Maxwell, J.C.</a> (1867). "On the dynamical theory of gases". <i>Phil. Trans. Roy. Soc. London</i>. <b>157</b>: 49–88.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phil.+Trans.+Roy.+Soc.+London&rft.atitle=On+the+dynamical+theory+of+gases&rft.volume=157&rft.pages=49-88&rft.date=1867&rft.aulast=Maxwell&rft.aufirst=J.C.&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gottfried_Wilhelm_Leibniz_Prize&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gottfried Wilhelm Leibniz Prize (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Müller, I.</a> (1985). <i>Thermodynamics</i>, Pitman, London, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0273085778" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-273-08577-8</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Gottfried_Wilhelm_Leibniz_Prize&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gottfried Wilhelm Leibniz Prize (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Müller, I.</a> (2003). Entropy in Nonequilibrium, pp. 79–109, Chapter 5 of <i>Entropy</i>, Greven, A., Keller, G., Warnecke (editors) (2003).</li> <li>Münster, A. (1970), <i>Classical Thermodynamics</i>, translated by E.S. Halberstadt, Wiley–Interscience, London, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0471624306" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-471-62430-6</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Brian_Pippard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brian Pippard (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Pippard, A.B.</a> (1957/1966). <i>Elements of Classical Thermodynamics for Advanced Students of Physics</i>, original publication 1957, reprint 1966, Cambridge University Press, Cambridge UK.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1897/1903). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/treatiseonthermo00planrich#page/100/mode/2up"><i>Treatise on Thermodynamics</i>, translated by A. Ogg, Longmans Green, London, p. 100.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck. M.</a> (1914). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/theoryofheatradi00planrich"><i>The Theory of Heat Radiation</i></a>, a translation by Masius, M. of the second German edition, P. Blakiston's Son & Co., Philadelphia.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Max_Planck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Max Planck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Planck, M.</a> (1926). Über die Begründung des zweiten Hauptsatzes der Thermodynamik, <i>Sitzungsberichte der Preussischen Akademie der Wissenschaften: Physikalisch-mathematische Klasse</i>: 453–463.</li> <li>Quinn, T.J. (1983). <i>Temperature</i>, Academic Press, London, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0125696809" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-12-569680-9</a>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFRao2004" class="citation book cs1">Rao, Y.V.C. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=iYWiCXziWsEC&pg=PA213"><i>An Introduction to thermodynamics</i></a>. Universities Press. p. 213. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-81-7371-461-0" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-81-7371-461-0"><bdi>978-81-7371-461-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Introduction+to+thermodynamics&rft.pages=213&rft.pub=Universities+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-81-7371-461-0&rft.aulast=Rao&rft.aufirst=Y.V.C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DiYWiCXziWsEC%26pg%3DPA213&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_book" title="ਫਰਮਾ:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span></li> <li>Roberts, J.K., Miller, A.R. (1928/1960). <i>Heat and Thermodynamics</i>, (first edition 1928), fifth edition, Blackie & Son Limited, Glasgow.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Erwin_Schr%C3%B6dinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erwin Schrödinger (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Schrödinger, E.</a> (1950). Irreversibility, <i>Proc. Roy. Irish Acad.</i>, <b>A53</b>: 189–195.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dirk_ter_Haar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dirk ter Haar (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ter Haar, D.</a>, <a href="/w/index.php?title=Harald_Wergeland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harald Wergeland (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wergeland, H.</a> (1966). <i>Elements of Thermodynamics</i>, Addison-Wesley Publishing, Reading MA.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFThomson1851" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=William_Thomson,_1st_Baron_Kelvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Thomson, 1st Baron Kelvin (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Thomson, W.</a> (1851). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biodiversitylibrary.org/item/126047#page/295/mode/1up">"On the Dynamical Theory of Heat, with numerical results deduced from Mr Joule's equivalent of a Thermal Unit, and M. Regnault's Observations on Steam"</a>. <i>Transactions of the Royal Society of Edinburgh</i>. <b>XX</b> (part II): 261–268, 289–298.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Transactions+of+the+Royal+Society+of+Edinburgh&rft.atitle=On+the+Dynamical+Theory+of+Heat%2C+with+numerical+results+deduced+from+Mr+Joule%27s+equivalent+of+a+Thermal+Unit%2C+and+M.+Regnault%27s+Observations+on+Steam&rft.volume=XX&rft.issue=part+II&rft.pages=261-268%2C+289-298&rft.date=1851&rft.aulast=Thomson&rft.aufirst=W.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biodiversitylibrary.org%2Fitem%2F126047%23page%2F295%2Fmode%2F1up&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_journal" title="ਫਰਮਾ:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|ref=harv</code> (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#invalid_param_val" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span> Also published in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFThomson1852" class="citation journal cs1">Thomson, W. (December 1852). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/londonedinburghp04maga#page/12/mode/2up">"On the Dynamical Theory of Heat, with numerical results deduced from Mr Joule's equivalent of a Thermal Unit, and M. Regnault's Observations on Steam"</a>. <i>Philos. Mag</i>. 4. <b>IV</b> (22): 13<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">25 June</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philos.+Mag&rft.atitle=On+the+Dynamical+Theory+of+Heat%2C+with+numerical+results+deduced+from+Mr+Joule%27s+equivalent+of+a+Thermal+Unit%2C+and+M.+Regnault%27s+Observations+on+Steam&rft.volume=IV&rft.issue=22&rft.pages=13&rft.date=1852-12&rft.aulast=Thomson&rft.aufirst=W.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Flondonedinburghp04maga%23page%2F12%2Fmode%2F2up&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Thomson,_1st_Baron_Kelvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Thomson, 1st Baron Kelvin (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Thomson, W.</a> (1852). <i>On the universal tendency in nature to the dissipation of mechanical energy</i> Philosophical Magazine, Ser. 4, p. 304.</li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%A1szl%C3%B3_Tisza&action=edit&redlink=1" class="new" title="László Tisza (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Tisza, L.</a> (1966). <i>Generalized Thermodynamics</i>, M.I.T Press, Cambridge MA.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Clifford_Truesdell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clifford Truesdell (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Truesdell, C.</a> (1980). <i>The Tragicomical History of Thermodynamics 1822–1854</i>, Springer, New York, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0387904034" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-387-90403-4</a>.</li> <li>Uffink, J. (2001). Bluff your way in the second law of thermodynamics, <i>Stud. Hist. Phil. Mod. Phys.</i>, <b>32</b>(3): 305–394.</li> <li>Uffink, J. (2003). Irreversibility and the Second Law of Thermodynamics, Chapter 7 of <i>Entropy</i>, Greven, A., Keller, G., Warnecke (editors) (2003), Princeton University Press, Princeton NJ, <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0691113386" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-691-11338-6</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=George_Uhlenbeck&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Uhlenbeck (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Uhlenbeck, G.E.</a>, Ford, G.W. (1963). <i>Lectures in Statistical Mechanics</i>, American Mathematical Society, Providence RI.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Mark_Zemansky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark Zemansky (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Zemansky, M.W.</a> (1968). <i>Heat and Thermodynamics. An Intermediate Textbook</i>, fifth edition, McGraw-Hill Book Company, New York.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਹੋਰ_ਲਿਖਤਾਂ"><span id=".E0.A8.B9.E0.A9.8B.E0.A8.B0_.E0.A8.B2.E0.A8.BF.E0.A8.96.E0.A8.A4.E0.A8.BE.E0.A8.82"></span>ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=38" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Goldstein, Martin, and Inge F., 1993. <i>The Refrigerator and the Universe</i>. Harvard Univ. Press. Chpts. 4–9 contain an introduction to the Second Law, one a bit less technical than this entry. <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780674753242" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-674-75324-2</a></li> <li>Leff, Harvey S., and Rex, Andrew F. (eds.) 2003. <i>Maxwell's Demon 2 : Entropy, classical and quantum information, computing</i>. Bristol UK; Philadelphia PA: <a href="/w/index.php?title=Institute_of_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Institute of Physics (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Institute of Physics</a>. <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/9780585492377" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-585-49237-7</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFHalliwell1994" class="citation book cs1">Halliwell, J.J. (1994). <i>Physical Origins of Time Asymmetry</i>. Cambridge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/0-521-56837-4" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/0-521-56837-4"><bdi>0-521-56837-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Physical+Origins+of+Time+Asymmetry&rft.pub=Cambridge&rft.date=1994&rft.isbn=0-521-56837-4&rft.aulast=Halliwell&rft.aufirst=J.J.&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span>(technical).</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFCarnot1890" class="citation book cs1">Carnot, Sadi (1890). <i>Reflections on the Motive Power of Heat and on Machines Fitted to Develop That Power</i>. New York: J. Wiley & Sons.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reflections+on+the+Motive+Power+of+Heat+and+on+Machines+Fitted+to+Develop+That+Power&rft.place=New+York&rft.pub=J.+Wiley+%26+Sons&rft.date=1890&rft.aulast=Carnot&rft.aufirst=Sadi&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE:Cite_book" title="ਫਰਮਾ:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Unknown parameter <code class="cs1-code">|coauthors=</code> ignored (<code class="cs1-code">|author=</code> suggested) (<a href="/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%A6%E0%A8%A6:CS1_errors#parameter_ignored_suggest" title="ਮਦਦ:CS1 errors">help</a>)</span> (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tgdJAAAAIAAJ">full text of 1897 ed.</a>) (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.rochester.edu/steam/carnot/1943/">html</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070818073812/http://www.history.rochester.edu/steam/carnot/1943/">Archived</a> 2007-08-18 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>.)</li> <li>Stephen Jay Kline (1999). <i>The Low-Down on Entropy and Interpretive Thermodynamics</i>, La Cañada, CA: DCW Industries. <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/1928729010" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-928729-01-0</a>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r765793"><cite id="CITEREFKostic2011" class="citation journal cs1">Kostic, M (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://scitation.aip.org/getpdf/servlet/GetPDFServlet?filetype=pdf&id=APCPCS001411000001000327000001&idtype=cvips&doi=10.1063/1.3665247&prog=normal&bypassSSO=1">"Revisiting The Second Law of Energy Degradation and Entropy Generation: From Sadi Carnot's Ingenious Reasoning to Holistic Generalization"</a>. <i>AIP Conf. Proc</i>. <b>1411</b>: 327–350. <a href="/w/index.php?title=Bibcode_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibcode (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011AIPC.1411..327K">2011AIPC.1411..327K</a>. <a href="/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doi (identifier) (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.3665247">10.1063/1.3665247</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%95%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%AC_%E0%A8%B8%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%A4/978-0-7354-0985-9" title="ਖ਼ਾਸ:ਕਿਤਾਬ ਸਰੋਤ/978-0-7354-0985-9"><bdi>978-0-7354-0985-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=AIP+Conf.+Proc.&rft.atitle=Revisiting+The+Second+Law+of+Energy+Degradation+and+Entropy+Generation%3A+From+Sadi+Carnot%27s+Ingenious+Reasoning+to+Holistic+Generalization&rft.volume=1411&rft.pages=327-350&rft.date=2011&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.3665247&rft_id=info%3Abibcode%2F2011AIPC.1411..327K&rft.isbn=978-0-7354-0985-9&rft.aulast=Kostic&rft.aufirst=M&rft_id=http%3A%2F%2Fscitation.aip.org%2Fgetpdf%2Fservlet%2FGetPDFServlet%3Ffiletype%3Dpdf%26id%3DAPCPCS001411000001000327000001%26idtype%3Dcvips%26doi%3D10.1063%2F1.3665247%26prog%3Dnormal%26bypassSSO%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fpa.wikipedia.org%3A%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8+%E0%A8%A6%E0%A8%BE+%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE+%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" class="Z3988"></span> also at <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.kostic.niu.edu/2ndLaw/Revisiting%20The%20Second%20Law%20of%20Energy%20Degradation%20and%20Entropy%20Generation%20-%20From%20Carnot%20to%20Holistic%20Generalization-4.pdf">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130420222450/http://www.kostic.niu.edu/2ndLaw/Revisiting%20The%20Second%20Law%20of%20Energy%20Degradation%20and%20Entropy%20Generation%20-%20From%20Carnot%20to%20Holistic%20Generalization-4.pdf">Archived</a> 2013-04-20 at the <a href="/w/index.php?title=Wayback_Machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wayback Machine (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Wayback Machine</a>..</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ਬਾਹਰੀ_ਲਿੰਕ"><span id=".E0.A8.AC.E0.A8.BE.E0.A8.B9.E0.A8.B0.E0.A9.80_.E0.A8.B2.E0.A8.BF.E0.A9.B0.E0.A8.95"></span>ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&action=edit&section=39" title="ਭਾਗ ਸੋਧ: ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ"><span>ਸੋਧੋ</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a>: "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/statphys-statmech/">Philosophy of Statistical Mechanics</a>" – by Lawrence Sklar.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.mit.edu/16.unified/www/FALL/thermodynamics/notes/node30.html"><i>Second law of thermodynamics</i></a> in the MIT Course <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.mit.edu/16.unified/www/FALL/thermodynamics/notes/notes.html"><i>Unified Thermodynamics and Propulsion</i></a> from Prof. Z. S. Spakovszky</li> <li><a href="/w/index.php?title=E.T._Jaynes&action=edit&redlink=1" class="new" title="E.T. Jaynes (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">E.T. Jaynes</a>, 1988, "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://bayes.wustl.edu/etj/articles/ccarnot.pdf">The evolution of Carnot's principle,</a>" in G. J. Erickson and C. R. Smith (eds.)<i>Maximum-Entropy and Bayesian Methods in Science and Engineering, Vol</i> 1: p. 267.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://neo-classical-physics.info/uploads/3/0/6/5/3065888/caratheodory_-_thermodynamics.pdf">Caratheodory, C., "Examination of the foundations of thermodynamics," trans. by D. H. Delphenich</a></li></ul></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ&oldid=725537">https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ_ਦਾ_ਦੂਜਾ_ਨਿਯਮ&oldid=725537</a>" ਤੋਂ ਲਿਆ</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B8:%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80%E0%A8%86%E0%A8%82" title="ਖ਼ਾਸ:ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ">ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:ISBN_%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%88_%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A9%B0%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ISBN ਜਾਦੂਈ ਲਿੰਕ ਵਰਤਦੇ ਸਫ਼ੇ (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ISBN ਜਾਦੂਈ ਲਿੰਕ ਵਰਤਦੇ ਸਫ਼ੇ</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%B8%E0%A8%AA%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%9F%E0%A9%80%E0%A8%95%E0%A8%B0%E0%A8%A8_%E0%A8%AD%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%96_from_February_2014&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਭਾਲਦੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਲੇਖ from February 2014 (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">ਸਪਸ਼ਟੀਕਰਨ ਭਾਲਦੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੇ ਲੇਖ from February 2014</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Articles_with_hatnote_templates_targeting_a_nonexistent_page&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Articles with hatnote templates targeting a nonexistent page</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%85%E0%A8%A8%E0%A9%81%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%A6" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਅਨੁਵਾਦ">ਅਨੁਵਾਦ</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Articles_with_unsourced_statements_from_August_2012&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Articles with unsourced statements from August 2012 (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">Articles with unsourced statements from August 2012</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:CS1_errors:_unsupported_parameter&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:CS1 errors: unsupported parameter (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">CS1 errors: unsupported parameter</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:CS1_errors:_invalid_parameter_value&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:CS1 errors: invalid parameter value (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">CS1 errors: invalid parameter value</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:CS1:_long_volume_value&action=edit&redlink=1" class="new" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:CS1: long volume value (ਸਫ਼ਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)">CS1: long volume value</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%A6%E0%A8%B0_%E0%A8%A7%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%82" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਧਾਰਨਾਵਾਂ">ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਧਾਰਨਾਵਾਂ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A9%87_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ">ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਦੇ ਨਿਯਮ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%97%E0%A9%88%E0%A8%B0-%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%A4%E0%A9%81%E0%A8%B2%E0%A8%A8_%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ">ਗੈਰ-ਸੰਤੁਲਨ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%B2_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A9%87_%E0%A8%86%E0%A8%82%E0%A8%95%E0%A9%9C%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%AD%E0%A9%8C%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%AB%E0%A8%BF%E0%A8%B2%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%AB%E0%A9%80" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਥਰਮਲ ਅਤੇ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ">ਥਰਮਲ ਅਤੇ ਆਂਕੜਾਤਮਿਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਫਿਲਾਸਫੀ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">ਲੁਕਵੀਂਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:%E0%A8%AB%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%87_%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A9%B1%E0%A8%9A_%E0%A8%97%E0%A8%B2%E0%A8%A4_%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%A4%E0%A9%80_%E0%A8%AA%E0%A9%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%9F%E0%A8%B0_%E0%A8%B5%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A9%87_%E0%A8%B2%E0%A9%87%E0%A8%96" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:ਫਰਮੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਮਿਤੀ ਪੈਰਾਮੀਟਰ ਵਾਲੇ ਲੇਖ">ਫਰਮੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤ ਮਿਤੀ ਪੈਰਾਮੀਟਰ ਵਾਲੇ ਲੇਖ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:All_articles_with_unsourced_statements" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:All articles with unsourced statements">All articles with unsourced statements</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%A3%E0%A9%80:Webarchive_template_wayback_links" title="ਸ਼੍ਰੇਣੀ:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਆਖ਼ਰੀ ਸੋਧ 29 ਦਸੰਬਰ 2023 ਨੂੰ 23:23 ਵਜੇ ਹੋਈ।</li> <li id="footer-info-copyright">ਇਹ ਲਿਖਤ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0</a> ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਪਲਬਧ ਹੈ; ਵਾਧੂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਲਾਗੂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਵਰਤਣ ਨਾਲ, ਤੁਸੀਂ ਇਸਦੀਆਂ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ਵਰਤਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ</a> ਅਤੇ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacy Policy</a> ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੁੰਦੇ ਹੋ। Wikipedia® ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਨਾ ਕਮਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਸੰਸਥਾ, ਇੰਕ.</a> ਦਾ ਰਜਿਸਟ੍ਰਡ ਟ੍ਰੇਡਮਾਰਕ ਹੈ।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">ਪਰਦਾ ਨੀਤੀ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%AC%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A9%87">ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਬਾਰੇ</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%86%E0%A8%AE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE%E0%A8%85%E0%A8%B5%E0%A9%87">ਦਾਅਵੇ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">ਆਚਾਰ ਜ਼ਾਬਤਾ</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ਵਿਕਾਸਕਾਰ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pa.wikipedia.org">ਅੰਕੜੇ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ਕੂਕੀ ਤਫਸੀਲਾਂ</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">ਮੋਬਾਈਲੀ ਦਿੱਖ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-cc877b49b-bszpj","wgBackendResponseTime":178,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.916","walltime":"1.203","ppvisitednodes":{"value":4560,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":155144,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10934,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":148918,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 834.707 1 -total"," 26.51% 221.305 1 ਫਰਮਾ:ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ"," 25.13% 209.781 1 ਫਰਮਾ:Reflist"," 20.79% 173.550 11 ਫਰਮਾ:Cite_book"," 14.95% 124.756 3 ਫਰਮਾ:Sidebar"," 9.71% 81.059 3 ਫਰਮਾ:Clarify"," 9.50% 79.314 14 ਫਰਮਾ:Cite_journal"," 9.20% 76.832 4 ਫਰਮਾ:Fix"," 8.70% 72.647 3 ਫਰਮਾ:Ifsubst"," 4.20% 35.029 8 ਫਰਮਾ:Category_handler"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.424","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6178165,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5cd4cd96d5-9t5vt","timestamp":"20241127062316","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0a25\u0a30\u0a2e\u0a4b\u0a21\u0a3e\u0a07\u0a28\u0a3e\u0a2e\u0a3f\u0a15\u0a38 \u0a26\u0a3e \u0a26\u0a42\u0a1c\u0a3e \u0a28\u0a3f\u0a2f\u0a2e","url":"https:\/\/pa.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A8%A5%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A9%8B%E0%A8%A1%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%AE%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A8%BE_%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%AF%E0%A8%AE","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q177045","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q177045","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2017-03-08T11:54:47Z","dateModified":"2023-12-29T23:23:40Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/22\/Carnot_heat_engine_2.svg"}</script> </body> </html>