CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Phoenix – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"c6475778-9e7d-4f64-b539-bbaafbf60fc8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Phoenix","wgTitle":"Phoenix","wgCurRevisionId":75087500,"wgRevisionId":75087500,"wgArticleId":93777,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Miasta w stanie Arizona","Stolice stanów Stanów Zjednoczonych","Phoenix"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Phoenix","wgRelevantArticleId":93777,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}}, "wgStableRevisionId":75087500,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgCoordinates":{"lat":33.516667,"lon":-112.066667},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q16556","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser": false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible", "mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/1200px-PhoenixMontage02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1412"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/800px-PhoenixMontage02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="941"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/640px-PhoenixMontage02.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="753"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Phoenix – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Phoenix"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Phoenix"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Phoenix rootpage-Phoenix skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Phoenix" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Phoenix" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Phoenix" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Phoenix" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Początki:_Indianie_na_terenach_Phoenix" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Początki:_Indianie_na_terenach_Phoenix"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Początki: Indianie na terenach Phoenix</span> </div> </a> <ul id="toc-Początki:_Indianie_na_terenach_Phoenix-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Formowanie_państwa_amerykańskiego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Formowanie_państwa_amerykańskiego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Formowanie państwa amerykańskiego</span> </div> </a> <ul id="toc-Formowanie_państwa_amerykańskiego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Założenie_miasta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Założenie_miasta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Założenie miasta</span> </div> </a> <ul id="toc-Założenie_miasta-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Inkorporacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Inkorporacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Inkorporacja</span> </div> </a> <ul id="toc-Inkorporacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Współczesne_Phoenix" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Współczesne_Phoenix"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Współczesne Phoenix</span> </div> </a> <ul id="toc-Współczesne_Phoenix-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geografia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Geografia</span> </button> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Topografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Topografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Topografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Topografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Klimat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Klimat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Klimat</span> </div> </a> <ul id="toc-Klimat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Demografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Demografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Demografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Demografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Religia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Religia</span> </div> </a> <ul id="toc-Religia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gospodarka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Gospodarka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Gospodarka</span> </div> </a> <ul id="toc-Gospodarka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kultura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Kultura</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Kultura-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Kultura</span> </button> <ul id="toc-Kultura-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Muzyka_i_telewizja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Muzyka_i_telewizja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Muzyka i telewizja</span> </div> </a> <ul id="toc-Muzyka_i_telewizja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Muzea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Muzea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Muzea</span> </div> </a> <ul id="toc-Muzea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kuchnia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kuchnia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Kuchnia</span> </div> </a> <ul id="toc-Kuchnia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Sport</span> </div> </a> <ul id="toc-Sport-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Parki_i_rekreacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Parki_i_rekreacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Parki i rekreacja</span> </div> </a> <ul id="toc-Parki_i_rekreacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podział_administracyjny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział_administracyjny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Podział administracyjny</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział_administracyjny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Władze_miasta" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Władze_miasta"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Władze miasta</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Władze_miasta-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Władze miasta</span> </button> <ul id="toc-Władze_miasta-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Stanowe_obiekty_rządowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stanowe_obiekty_rządowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Stanowe obiekty rządowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Stanowe_obiekty_rządowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Federalne_obiekty_rządowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Federalne_obiekty_rządowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Federalne obiekty rządowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Federalne_obiekty_rządowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przestępczość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przestępczość"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Przestępczość</span> </div> </a> <ul id="toc-Przestępczość-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Edukacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Edukacja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Edukacja</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Edukacja-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Edukacja</span> </button> <ul id="toc-Edukacja-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Szkolnictwo_wyższe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Szkolnictwo_wyższe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>Szkolnictwo wyższe</span> </div> </a> <ul id="toc-Szkolnictwo_wyższe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Transport" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Transport"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Transport</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Transport-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Transport</span> </button> <ul id="toc-Transport-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Powietrze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Powietrze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Powietrze</span> </div> </a> <ul id="toc-Powietrze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kolej_i_autobusy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kolej_i_autobusy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Kolej i autobusy</span> </div> </a> <ul id="toc-Kolej_i_autobusy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Komunikacja_miejska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Komunikacja_miejska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.3</span> <span>Komunikacja miejska</span> </div> </a> <ul id="toc-Komunikacja_miejska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rowerzyści_i_piesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rowerzyści_i_piesi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.4</span> <span>Rowerzyści i piesi</span> </div> </a> <ul id="toc-Rowerzyści_i_piesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Miasta_partnerskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Miasta_partnerskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Miasta partnerskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Miasta_partnerskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Phoenix</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 153 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-153" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">153 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8A%E1%8A%92%E1%8A%AD%E1%88%B5%E1%8D%A5_%E1%8A%A0%E1%88%AA%E1%8B%9E%E1%8A%93" title="ፊኒክስ፥ አሪዞና – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ፊኒክስ፥ አሪዞና" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/F%C4%93onix_(%C4%80rrisona)" title="Fēonix (Ārrisona) – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Fēonix (Ārrisona)" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%B3_(%D8%A3%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7)" title="فينيكس (أريزونا) – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فينيكس (أريزونا)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Finiks_(Arizona)" title="Finiks (Arizona) – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Finiks (Arizona)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%8C_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فونیکس، آریزونا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="فونیکس، آریزونا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="bambara" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B8,_%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8B%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="ফিনিক্স, অ্যারিজোনা – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ফিনিক্স, অ্যারিজোনা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%81" title="Фінікс – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Фінікс" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%81_(%D0%90%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BE%D0%BD%D0%B0)" title="Фінікс (Арызона) – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Фінікс (Арызона)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Финикс" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(kapital_sa_estado)" title="Phoenix (kapital sa estado) – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Phoenix (kapital sa estado)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Hoozdo" title="Hoozdo – nawaho" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Hoozdo" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="nawaho" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%BF%CE%AF%CE%BD%CE%B9%CE%BE_(%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%B6%CF%8C%CE%BD%CE%B1)" title="Φοίνιξ (Αριζόνα) – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Φοίνιξ (Αριζόνα)" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Fenikso_(Arizono)" title="Fenikso (Arizono) – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Fenikso (Arizono)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3_(%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7)" title="فینیکس (آریزونا) – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="فینیکس (آریزونا)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%B3%E5%87%B0%E5%9F%8E_(%E4%BA%9E%E5%88%A9%E6%A1%91%E9%82%A3%E5%B7%9E)" title="鳳凰城 (亞利桑那州) – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="鳳凰城 (亞利桑那州)" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%8A%DA%A9%D8%B3_(%D8%A2%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D8%A4%D9%86%D8%A7)" title="فينيکس (آريزؤنا) – giliański" lang="glk" hreflang="glk" data-title="فينيکس (آريزؤنا)" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="giliański" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%86%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BA%F0%90%8D%83" title="𐍆𐌴𐌹𐌽𐌹𐌺𐍃 – gocki" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍆𐌴𐌹𐌽𐌹𐌺𐍃" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="gocki" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%94%BC%EB%8B%89%EC%8A%A4_(%EC%95%A0%EB%A6%AC%EC%A1%B0%EB%82%98%EC%A3%BC)" title="피닉스 (애리조나주) – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="피닉스 (애리조나주)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/P%C4%93niki" title="Pēniki – hawajski" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Pēniki" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="hawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D6%84%D5%BD" title="Ֆինիքս – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ֆինիքս" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BC%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8,_%E0%A4%8F%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="फ़ीनिक्स, एरिजोना – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="फ़ीनिक्स, एरिजोना" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Финикс" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%A7%D7%A1" title="פיניקס – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="פיניקס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AB%E0%B3%80%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B3%8D,%E0%B2%85%E0%B2%B0%E0%B2%BF%E0%B2%9C%E0%B3%8B%E0%B2%A8" title="ಫೀನಿಕ್ಸ್,ಅರಿಜೋನ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಫೀನಿಕ್ಸ್,ಅರಿಜೋನ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98" title="ფინიქსი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფინიქსი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Финикс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Ar%C3%AEzona" title="Phoenix, Arîzona – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Phoenix, Arîzona" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – zachodniomaryjski" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Финикс" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="zachodniomaryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/F%C4%ABniksa" title="Fīniksa – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Fīniksa" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Finiksas" title="Finiksas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Finiksas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(sjtad)" title="Phoenix (sjtad) – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Phoenix (sjtad)" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Финикс" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AB%E0%B5%80%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D_(%E0%B4%85%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%A3)" title="ഫീനിക്സ് (അരിസോണ) – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arerona" title="Phoenix, Arerona – maoryjski" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Phoenix, Arerona" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maoryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%80%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8_(%E0%A5%B2%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9D%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE)" title="फीनिक्स (ॲरिझोना) – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="फीनिक्स (ॲरिझोना)" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98" title="ფინიქსი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ფინიქსი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%83%D8%B3_(%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7)" title="فينيكس (اريزونا) – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فينيكس (اريزونا)" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3_(%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7)" title="فینیکس (آریزونا) – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="فینیکس (آریزونا)" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81_(%D0%90%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%BD%D0%B0)" title="Финикс (Аризона) – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Финикс (Аризона)" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8,_%E0%A4%8F%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="फिनिक्स, एरिजोना – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="फिनिक्स, एरिजोना" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%8B%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9_(%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%BE%E3%83%8A%E5%B7%9E)" title="フェニックス (アリゾナ州) – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="フェニックス (アリゾナ州)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Финикс" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Ariz%C3%B2na)" title="Phoenix (Arizòna) – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Phoenix (Arizòna)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%B8" title="ਫ਼ੀਨਿਕਸ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਫ਼ੀਨਿਕਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8" title="फिनिक्स – palijski" lang="pi" hreflang="pi" data-title="फिनिक्स" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="palijski" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%B3" title="فینکس – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="فینکس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arison-a)" title="Phoenix (Arison-a) – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Phoenix (Arison-a)" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Финикс" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D,_%E0%A4%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9D%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="फिनिक्स्, ऍरिझोना – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="फिनिक्स्, ऍरिझोना" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D9%86%DA%AA%D8%B3%D8%8C_%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فينڪس، ايريزونا – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="فينڪس، ايريزونا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%B3_(%D8%A6%DB%95%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%86%D9%86%D8%A7)" title="فینیکس (ئەریزۆنا) – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="فینیکس (ئەریزۆنا)" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Финикс" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%B8%E0%AF%8D,_%E0%AE%85%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%9A%E0%AF%8B%E0%AE%A9%E0%AE%BE" title="பீனிக்ஸ், அரிசோனா – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பீனிக்ஸ், அரிசோனா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%81" title="Финикс – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Финикс" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AB%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="ఫీనిక్స్ నగరం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="ఫీనిక్స్ నగరం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9F%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B9%8C_(%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B8%99%E0%B8%B2)" title="ฟีนิกซ์ (รัฐแอริโซนา) – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ฟีนิกซ์ (รัฐแอริโซนา)" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%81" title="Фінікс – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Фінікс" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%86%DA%A9%D8%B3%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7" title="فینکس، ایریزونا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فینکس، ایریزونا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9niks" title="Féniks – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="Féniks" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Finiks" title="Finiks – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Finiks" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Phoenix_(Arizona)" title="Phoenix (Arizona) – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Phoenix (Arizona)" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%B3%E5%87%B0%E5%9F%8E" title="鳳凰城 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="鳳凰城" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Phoenix,_Arizona" title="Phoenix, Arizona – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Phoenix, Arizona" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%8F%B2%E5%B0%BC%E5%85%8B%E6%96%AF%EF%BC%88%E4%BA%9A%E5%88%A9%E6%A1%91%E9%82%A3%E5%B7%9E%EF%BC%89" title="菲尼克斯（亚利桑那州） – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="菲尼克斯（亚利桑那州）" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%A7%D7%A1" title="פיניקס – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פיניקס" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%B3%E5%87%B0%E5%9F%8E_(%E9%98%BF%E5%88%A9%E6%A1%91%E9%82%A3%E5%B7%9E)" title="鳳凰城 (阿利桑那州) – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="鳳凰城 (阿利桑那州)" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Finiksos" title="Finiksos – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Finiksos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%B3%E5%87%B0%E5%9F%8E" title="鳳凰城 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鳳凰城" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Phoenix" title="Phoenix – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Phoenix" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Finiks" title="Finiks – tałyski" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Finiks" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="tałyski" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q16556#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Phoenix" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Phoenix" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Phoenix"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Phoenix"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Phoenix" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Phoenix" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&oldid=75087500" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Phoenix&id=75087500&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPhoenix"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPhoenix"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Phoenix"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Phoenix&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Phoenix&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Phoenix,_Arizona" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Phoenix" hreflang="pl"><span>Wikipodróże</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q16556" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="coordinates" class="coordinates plainlinks">Na mapach: <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Phoenix&params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 33°31′N 112°04′W"><span class="latitude">33°31′N</span> <span class="longitude">112°04′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 33,516667 -112,066667"><span class="latitude">33,516667</span> <span class="longitude">-112,066667</span></span></span></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy stolicy Arizony. Zobacz też: <a href="/wiki/Phoenix_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Phoenix (ujednoznacznienie)">inne znaczenia</a>.</span></div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Phoenix</div> </caption> <tbody><tr style="background:#eee; color:black; text-align:center; font-style:italic; border-bottom:1px solid #aaa;"> <td colspan="2">Stolica stanu </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:PhoenixMontage02.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/204px-PhoenixMontage02.jpg" decoding="async" width="204" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/306px-PhoenixMontage02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/PhoenixMontage02.jpg/408px-PhoenixMontage02.jpg 2x" data-file-width="1572" data-file-height="1850" /></a></span> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="ibox2"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;"><span class="mw-no-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Phoenix,_Arizona.svg" class="mw-file-description"><img alt="Flaga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg/100px-Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg.png" decoding="async" width="100" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg/150px-Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg/200px-Flag_of_Phoenix%2C_Arizona.svg.png 2x" data-file-width="408" data-file-height="245" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center; vertical-align:middle;">Flaga </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#e5e5e5; color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid #aaa;">Przydomek: Dolina Słońca, Dolina </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/22px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/33px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/44px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></span></span> </span><a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stany Zjednoczone</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Stan_(podzia%C5%82_administracyjny)" title="Stan (podział administracyjny)">Stan</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/22px-Flag_of_Arizona.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/33px-Flag_of_Arizona.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/44px-Flag_of_Arizona.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Hrabstwo" title="Hrabstwo">Hrabstwo</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Hrabstwo_Maricopa" title="Hrabstwo Maricopa">Maricopa</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data założenia </th> <td> <p>1861 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Prawa_miejskie" title="Prawa miejskie">Prawa miejskie</a> </th> <td> <p>5 lutego 1881 </p> </td></tr> <tr> <th>Kod statystyczny </th> <td> <p><a href="/wiki/Federal_Information_Processing_Standard" title="Federal Information Processing Standard">FIPS</a>: 04–55000 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Burmistrz" title="Burmistrz">Burmistrz</a> </th> <td> <p>Kate Gallego </p> </td></tr> <tr> <th>Powierzchnia </th> <td> <p>1345 km² </p> </td></tr> <tr> <th>Wysokość </th> <td> <p>331 m n.p.m. </p> </td></tr> <tr> <th>Populacja <small>(2022)</small><br />• liczba ludności<br />• gęstość </th> <td> <p><br />1 644 409<br />1225 os./km² </p> </td></tr> <tr> <th>Nr kierunkowy </th> <td> <p>602, 480, 623, 520 </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kod_pocztowy" title="Kod pocztowy">Kod pocztowy</a> </th> <td> <div class="mw-collapsible mw-collapsed"><div style="color:black; background:#f9f9f9; font-weight:bold;">Lista kodów </div><div class="mw-collapsible-content" style="">85001-85046, 85048, 85050-85051, 85053-85055, 85060-85076, 85078-85080, 85082-85083, 85085-85087, 85096-85098 </div></div> </td></tr> <tr> <th>Strefa czasowa </th> <td> <p><a href="/wiki/UTC-07:00" title="UTC-07:00">UTC-07:00</a><br />UTC-07:00 </p> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Stanów Zjednoczonych"><img alt="Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Phoenix”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/238px-Usa_edcp_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/357px-Usa_edcp_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Usa_edcp_location_map.svg/476px-Usa_edcp_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="731" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:63.488070165333%;left:21.194711160862%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city_" title="Phoenix"><img alt="Phoenix" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:120px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Phoenix</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr class="infobox-locationmap" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"> <td colspan="2"><div style="text-align:center;margin:0 auto;width:242px"><div style="color:var(--color-subtle, #54595d);;font-weight:bold">Położenie na mapie Arizony</div><div class="mapa-lokalizacyjna"><div style="width:238px;padding:0;border:0 solid #aaa;position:relative"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span title="Mapa lokalizacyjna Arizony"><img alt="Mapa konturowa Arizony, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Phoenix”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/USA_Arizona_location_map.svg/238px-USA_Arizona_location_map.svg.png" decoding="async" width="238" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/USA_Arizona_location_map.svg/357px-USA_Arizona_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/USA_Arizona_location_map.svg/476px-USA_Arizona_location_map.svg.png 2x" data-file-width="893" data-file-height="1099" /></span></span><div aria-hidden="true" style="top:61.021505376344%;left:46.560846560847%;margin:0;position:absolute;height:0;padding:0;z-index:2;width:0"><div style="top:-3px;text-align:center;position:relative;line-height:6px;font-size:6px;left:-3px;width:6px"><span typeof="mw:File"><a href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city_" title="Phoenix"><img alt="Phoenix" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div style="line-height:15.12px;position:absolute;width:119px;z-index:90;font-size:12.6px;top:-0.5em;float:left;left:5px;text-align:left"><span style="text-shadow:0 0 5px white;;padding:1px">Phoenix</span></div></div></div></div></div> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background-color:var(--background-color-base, #fff); color:black; text-align:center; border-bottom:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1);"><span class="coordinates inline inline-and-top plainlinks"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia"><img alt="Ziemia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/30px-Geographylogo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/40px-Geographylogo.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a></span><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl&pagename=Phoenix&params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 33°31′N 112°04′W"><span class="latitude">33°31′N</span> <span class="longitude">112°04′W</span></span></span><span class="geo-multi-punct">/</span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dms" title="Mapy, zdjęcia satelitarne i inne informacje dotyczące miejsca o współrzędnych geograficznych 33,516667 -112,066667"><span class="latitude">33,516667</span> <span class="longitude">-112,066667</span></span></span></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Phoenix,_Arizona" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Phoenix,_Arizona" class="extiw" title="commons:Category:Phoenix, Arizona">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Phoenix" title="Wikipodróże"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/28px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/42px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/56px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikivoyage.org/wiki/Phoenix" class="extiw" title="voy:Phoenix">Informacje w Wikipodróżach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; border-top: 1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1)"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phoenix.gov/">Strona internetowa</a> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Phoenix</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_o%E2%80%99odham" title="Język o’odham">o’odham</a>: <i>Ski:kigk</i>; yavapai: <i>Wathinka</i> lub <i>Wakatehe</i>; <a href="/wiki/J%C4%99zyk_nawaho" title="Język nawaho">nawaho</a>: <i>Hoozdoh</i>; mohave: <i>Hachpa 'Anya Nyava</i>) – <a href="/wiki/Stolica" title="Stolica">stolica</a> i jednocześnie największe miasto amerykańskiego stanu <a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a>, piąte pod względem populacji <a href="/wiki/Miasta_w_Stanach_Zjednoczonych" title="Miasta w Stanach Zjednoczonych">miasto w Stanach Zjednoczonych</a>, za sprawą populacji liczącej 1 644 409 mieszkańców (2022)<sup id="cite_ref-usa1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-usa1-1">[1]</a></sup>. Stanowi centrum <a href="/wiki/Obszar_metropolitalny_Phoenix" title="Obszar metropolitalny Phoenix">obszaru metropolitalnego Phoenix</a> (znanego jako <i>Dolina Słońca</i>), dziesiątego ze względu na wielkość w Stanach Zjednoczonych, zamieszkiwanego przez ponad 5 mln osób (2022). Ponadto Phoenix jest siedzibą hrabstwa <a href="/wiki/Hrabstwo_Maricopa" title="Hrabstwo Maricopa">Maricopa</a>, a zarazem jednym z największych miast w skali kraju z uwzględnieniem kryterium zajmowanej powierzchni. </p><p>Phoenix zostało założone w 1861 roku nieopodal rzeki Salt, zaś prawa miejskie zyskało w 1881 roku. Miasto słynie z rozbudowanej i znaczącej kultury politycznej; stąd wywodziło się wielu wpływowych polityków i dygnitarzy, włączając w to m.in.: <a href="/wiki/Barry_Goldwater" title="Barry Goldwater">Barry’ego Goldwatera</a>, <a href="/wiki/William_H._Rehnquist" title="William H. Rehnquist">Williama Rehnquista</a>, <a href="/wiki/John_McCain" title="John McCain">Johna McCaina</a>, <a href="/wiki/Carl_T._Hayden" title="Carl T. Hayden">Carla Haydena</a> oraz <a href="/wiki/Sandra_Day_O%E2%80%99Connor" title="Sandra Day O’Connor">Sandrę Day O’Connor</a>. Mieszkańcy Phoenix określani są mianem Phoenicians. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Początki:_Indianie_na_terenach_Phoenix"><span id="Pocz.C4.85tki:_Indianie_na_terenach_Phoenix"></span>Początki: Indianie na terenach Phoenix</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Początki: Indianie na terenach Phoenix" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Początki: Indianie na terenach Phoenix"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Przez ponad dwa tysiące lat ziemie, które dziś stanowią Phoenix, zamieszkiwane były przez ludy <a href="/wiki/Hohokam" title="Hohokam">Hohokam</a><sup id="cite_ref-EARLY_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-EARLY-2">[2]</a></sup>. Ich społeczność stworzyła kanały nawadniające o długości około 217 kilometrów, które przekształciły miejscowe tereny pustynne w <a href="/wiki/Grunty_orne" title="Grunty orne">grunty orne</a>. Pierwotne ścieżki tych kanałów zostały wykorzystane do budowy kanałów <a href="/w/index.php?title=Arizona_Canal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Canal (strona nie istnieje)">Arizona Canal</a> i <a href="/w/index.php?title=Central_Arizona_Project&action=edit&redlink=1" class="new" title="Central Arizona Project (strona nie istnieje)">Central Arizona Project</a>, a także między innymi akweduktu <a href="/w/index.php?title=Hayden-Rhodes_Aqueduct&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hayden-Rhodes Aqueduct (strona nie istnieje)">Hayden-Rhodes Aqueduct</a>. Hohokam utrzymywali ścisłe stosunki handlowe z pobliskimi plemionami <a href="/wiki/Kultura_Anasazi" title="Kultura Anasazi">Anasazi</a>, Mogollon, Sinagua oraz innymi ludami <a href="/wiki/Mezoameryka" title="Mezoameryka">Mezoameryki</a>. Uważa się, że Hohokam byli w 1006 roku świadkami <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernowej</a> <a href="/wiki/SN_1006" title="SN 1006">SN 1006</a>, o czym świadczą stworzone przez nich <a href="/wiki/Petroglify" title="Petroglify">petroglify</a>, przedstawiające to zjawisko; petroglify znajdują się obecnie w <a href="/w/index.php?title=White_Tank_Mountain_Regional_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="White Tank Mountain Regional Park (strona nie istnieje)">White Tank Mountain Regional Park</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. </p><p>Nastające na przemian susze i powodzie doprowadziły do tego, że w okresie 1300–1450 ludność Hohokam zaczęła stopniowo opuszczać tereny współczesnego Phoenix<sup id="cite_ref-EARLY_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-EARLY-2">[2]</a></sup>. Zamiast nich, na miejscu osiadali przedstawiciele plemion <a href="/wiki/Pima" title="Pima">Pima</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Yavapai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yavapai (strona nie istnieje)">Yavapai</a>; później dołączył do nich również lud <a href="/w/index.php?title=Maricopa_(Indianie)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maricopa (Indianie) (strona nie istnieje)">Maricopa</a>. </p><p>Ojciec <a href="/w/index.php?title=Eusebio_Kino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eusebio Kino (strona nie istnieje)">Eusebio Kino</a> (1645–1711) był jednym z nielicznych Europejczyków, którzy dotarli do Phoenix na przełomie XVII i XVIII wieku. Hiszpanie skupiali się przede wszystkim na misjach pośród plemienia <a href="/wiki/Pima" title="Pima">Pima</a> w południowej Arizonie; w wyniku tego, aż do lat 60. XIX wieku Salt River Valley była zamieszkiwana przez zaledwie kilku przybyszów z Europy. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Formowanie_państwa_amerykańskiego"><span id="Formowanie_pa.C5.84stwa_ameryka.C5.84skiego"></span>Formowanie państwa amerykańskiego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Formowanie państwa amerykańskiego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Formowanie państwa amerykańskiego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na początku XIX wieku do obszarów dzisiejszego Phoenix dotarła grupa „Mountain Men”, złożona z amerykańskich i europejskich traperów oraz odkrywców. Natrafili oni na te tereny eksplorując ziemie centralnej Arizony, odkrywając na miejscu gatunki zwierząt o cennych w wymianie handlowej skórach: <a href="/wiki/B%C3%B3br_kanadyjski" title="Bóbr kanadyjski">bobra kanadyjskiego</a> i <a href="/wiki/Wydrak_kanadyjski" title="Wydrak kanadyjski">wydrę kanadyjską</a>; te zwierzęta, podobnie jak <a href="/wiki/Jeleniowate" title="Jeleniowate">jeleniowate</a> i <a href="/wiki/Wilk_meksyka%C5%84ski" title="Wilk meksykański">wilki meksykańskie</a>, często zamieszkiwały Salt River Valley, dysponującą odpowiednimi zasobami wodnymi oraz temperaturami. </p><p>Po zakończeniu <a href="/wiki/Wojna_ameryka%C5%84sko-meksyka%C5%84ska" title="Wojna amerykańsko-meksykańska">wojny amerykańsko-meksykańskiej</a> w 1848 roku, większość północnego obszaru Meksyku znalazła się pod kontrolą Stanów Zjednoczonych i została włączona do nowo powstałego <a href="/wiki/Terytorium_Nowego_Meksyku" title="Terytorium Nowego Meksyku">Terytorium Nowego Meksyku</a>, które objęło również ziemie dzisiejszego Phoenix. W 1853 roku sfinalizowano tzw. <a href="/wiki/Zakup_Gadsdena" title="Zakup Gadsdena">zakup Gadsdena</a>, w wyniku którego południowa część stanów Arizona i Nowy Meksyk została sprzedana Amerykanom przez władze Meksyku. Tereny te były miejscem walk podczas <a href="/wiki/Wojna_secesyjna" title="Wojna secesyjna">wojny secesyjnej</a>; oba – Terytorium Arizony utworzone przez Konfederatów w 1861 roku (ze stolicą w <a href="/wiki/Tucson" title="Tucson">Tucson</a>) i Terytorium Arizony sformowane przez Kongres Stanów Zjednoczonych w 1863 roku (ze stolicą w <a href="/w/index.php?title=Fort_Whipple_(Arizona)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fort Whipple (Arizona) (strona nie istnieje)">Fort Whipple</a>) – uznały Salt River Valley za część swojego obszaru. Pomimo to, dolina nie była ważna pod względem militarnym i nie rozgrywały się w niej potyczki wojenne. </p><p>W 1865 roku <a href="/wiki/United_States_Army" title="United States Army">United States Army</a> utworzyła na rzece Verde fort McDowella, by zdławić indiańskie powstania. Hiszpańscy pracownicy fortu założyli w 1866 roku własny obóz na południowym brzegu rzeki Salt, który stał się pierwszym nie-indiańskim obozem w dolinie, po opuszczeniu tych terenów przez Hohokam. Kilka lat później grupa lokalnych osad połączyła się i utworzyła wspólne miasto <a href="/wiki/Tempe_(Arizona)" title="Tempe (Arizona)">Tempe</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup>, które zostało ostatecznie włączone do zespołu miejskiego Phoenix. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Założenie_miasta"><span id="Za.C5.82o.C5.BCenie_miasta"></span>Założenie miasta</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Założenie miasta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Założenie miasta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historia Phoenix jako niezależnego miasta sięga <a href="/w/index.php?title=Jack_Swilling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jack Swilling (strona nie istnieje)">Jacka Swillinga</a>, weterana wojny secesyjnej (1861–1865), który osiadł w południowych Stanach Zjednoczonych, pracując głównie w <a href="/w/index.php?title=Wickenburg_(Arizona)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wickenburg (Arizona) (strona nie istnieje)">Wickenburg</a>. Podczas jednej z pieszych wycieczek w 1867 roku zatrzymał się na chwilę, by odpocząć u podnóży gór White Tank. Stamtąd obserwował opuszczoną dolinę nad rzeką i rozważał jej potencjał w dziedzinie rolnictwa. Teren i klimat były odpowiednie, potrzebne było jedynie stałe źródło wodne. Kluczowe znaczenie w tej kwestii miały ruiny osad ludności Hohokam, na czele z kanałami nawadniającymi. </p><p>Swilling rozpoczął konstrukcję serii kanałów odwzorowujących system Indian sprzed kilkuset lat. Jednocześnie w okolicy, około 6 kilometrów na wschód od dzisiejszego Phoenix, formowała się niewielka społeczność. Pierwotnie miasteczko określano mianem Pumpkinville, ze względu na wielkie dynie, które rosły na polach wzdłuż kanałów. Następnie nazwę zmieniono kilkakrotnie, na Swilling’s Mill, Helling Mill, Mill City i, ostatecznie, East Phoenix. Swilling, były żołnierz <a href="/wiki/Armia_Stan%C3%B3w_Skonfederowanych" title="Armia Stanów Skonfederowanych">Armii Stanów Skonfederowanych</a>, pragnął nazwać miasto „Stonewall”, na cześć generała <a href="/wiki/Thomas_Jackson" title="Thomas Jackson">Thomasa „Stonewalla” Jacksona</a>, zaś inni sugerowali nazwę „Salina”. Jednakże żadna z tych propozycji nie została zaakceptowana przez lokalną społeczność. </p><p>Ostatecznie, lord <a href="/w/index.php?title=Phillip_Darrell_Duppa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phillip Darrell Duppa (strona nie istnieje)">Darrell Duppa</a> zaproponował nazwę „<a href="/wiki/Feniks" title="Feniks">Phoenix</a>”, która miała symbolizować miasto zrodzone na ruinach dawnej cywilizacji<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>Rada <a href="/wiki/Hrabstwo_Yavapai" title="Hrabstwo Yavapai">hrabstwa Yavapai</a>, które wówczas skupiało Phoenix, oficjalnie nadała mu prawa miejskie dnia 4 maja 1865 roku, tworząc ponadto nowy okręg wyborczy. Pierwszy urząd pocztowy w Phoenix rozpoczął działalność 15 czerwca 1868 roku, a jego naczelnikiem został Jack Swilling. Rosnąca liczba mieszkańców (w 1870 roku populacja całej Salt River Valley wynosiła 240 osób) sprawiła, że konieczne stało się wyznaczenie konkretnego miejsca, w którym znajdowałoby się miasto. 20 października 1870 roku mieszkańcy odbyli spotkanie, podczas którego podjęto tę decyzję. Na jej mocy wykupiono 320 akrów ziemi, gdzie zlokalizowano Phoenix; obecnie na tym obszarze znajduje się biznesowa dzielnica miasta<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. </p><p>W 1871 roku wybudowany został pierwszy kościół, a także pierwszy sklep w Phoenix. W międzyczasie utworzone zostało hrabstwo Maricopa, powstałe w wyniku podziału hrabstwa Yavapai. Wybory z 1871 roku wyłoniły członków władz miejskich oraz szeryfa<sup id="cite_ref-SALE_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-SALE-7">[7]</a></sup>. 5 września 1872 roku odbyły się pierwsze zajęcia w lokalnej szkole publicznej, z siedzibą w jednym z pomieszczeń urzędu władz hrabstwa. W październiku 1873 roku do użytku oddano pierwszą małą szkołę w Phoenix<sup id="cite_ref-SALE_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-SALE-7">[7]</a></sup>. 10 kwietnia 1874 roku Prezydent <a href="/wiki/Ulysses_Grant" title="Ulysses Grant">Ulysses Grant</a> zatwierdził oficjalnie umiejscowienie miasta Phoenix. Całkowita wartość terenu zajmowanego przez miasto szacowana była na 550 dolarów, a działki w centrum sprzedawane były za kwoty od 7 do 11 dolarów każda. Niedługo po tym, w Phoenix działało już biuro z telegrafem, szesnaście barów (saloonów), cztery sale taneczne oraz dwa banki<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Inkorporacja">Inkorporacja</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Inkorporacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Inkorporacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg/220px-Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg/330px-Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg/440px-Phoenix1885-AerialMap_HiRes.jpg 2x" data-file-width="9904" data-file-height="6608" /></a><figcaption>Litografia Phoenix z 1885 roku</figcaption></figure> <p>W 1881 roku dotychczasowa, komisarska forma rządów okazała się niewystarczająca dla rozwijającego się Phoenix, liczącego już około 2500 mieszkańców. Dlatego też lokalny parlament przyjął ustawę, która nadała miastu status korporacji municypalnej, z rządami w formie burmistrz-rada miejska. Ustawa została podpisana przez gubernatora Arizony, <a href="/wiki/John_Fr%C3%A9mont" title="John Frémont">Johna Frémonta</a>, 25 lutego 1881 roku. Z kolei 3 maja przeprowadzono wybory, w których to stanowisko pierwszego w historii burmistrza Phoenix objął sędzia John T. Alsap<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. Na początku 1888 roku do użytku oddano nowy ratusz, w którym swoją siedzibę posiadali lokalni urzędnicy miejscy. W budynku znajdowały się ponadto tymczasowe biura dla przedstawicieli samorządu terytorialnego<sup id="cite_ref-TRANS_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-TRANS-10">[10]</a></sup>. </p><p>Dotarcie do miasta systemu kolei było jednym z kilku ważnych wydarzeń, które zrewolucjonizowały lokalną gospodarkę. Od tego czasu wszelkie zaopatrzenie docierało do Phoenix pociągami; porzucono jednocześnie dotychczasową metodę transportu dóbr, czyli tradycyjne wozy. Tym samym miasto zyskało status ośrodka handlowego, a wywodzące się stąd produkty docierały zarówno na rynki wschodnie, jak i zachodnie. W odpowiedzi na rozrost gospodarki, 4 listopada 1888 roku w mieście utworzono izbę handlową<sup id="cite_ref-TRANS_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-TRANS-10">[10]</a></sup>. W latach 90. XIX wieku zelektryzowano miejską sieć tramwajową, która jednak zaprzestała działalności w wyniku pożaru z 1947 roku. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Współczesne_Phoenix"><span id="Wsp.C3.B3.C5.82czesne_Phoenix"></span>Współczesne Phoenix</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Współczesne Phoenix" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Współczesne Phoenix"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg/220px-Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg/330px-Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg/440px-Phoenix_AZ_USA_Center_Street_1908.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="357" /></a><figcaption>Centralna ulica miasta w 1908 roku</figcaption></figure> <p>14 lutego 1912 roku, za prezydentury <a href="/wiki/William_Taft" title="William Taft">Williama Howarda Tafta</a>, Phoenix zostało stolicą nowo sformowanego stanu Arizona<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. Miasto zostało uznane za odpowiednie do tej roli ze względu na bardziej centralne położenie w porównaniu do Tucson lub Prescott. Pomimo że w tamtym okresie Tucson zamieszkiwała większa liczba mieszkańców, Phoenix rozrosło się w następnych latach, stając się największym miastem w stanie. </p><p>W 1913 roku Phoenix przyjęło nową formę rządów, przechodząc z systemu burmistrz-rada miejska na menedżer-rada miejska, stając się jednym z pierwszych miast amerykańskich z taką formą sprawowania władzy<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg/220px-Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg" decoding="async" width="220" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg/330px-Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg/440px-Tucson_Azizona_Street_July_1939_Church_and_Richfield.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="558" /></a><figcaption>Jedna z ulic Phoenix w 1939 roku</figcaption></figure> <p>Po wybuchu II wojny światowej gospodarka Phoenix przekształciła się z dystrybucyjnej na przemysłową, z masową produkcją sprzętu wojskowego. Bazy wojskowe Luke Field, Williams Field i Falcon Field, położone na terenie Phoenix lub jego okolic, przyciągnęły do miasta tysiące osób<sup id="cite_ref-GROW_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-GROW-13">[13]</a></sup>. </p><p>W noc <a href="/wiki/Dzie%C5%84_Dzi%C4%99kczynienia" title="Dzień Dziękczynienia">Święta Dziękczynienia</a> 1942 roku w mieście zorganizowana została nielegalna walka bokserska pomiędzy czarnoskórym a białym członkiem dwóch różnych pułków wojskowych. Niepodziewanie przekształciła się ona w zamieszki pomiędzy rywalizującymi grupami, do których dołączali kolejni żołnierze, opuszczający swoje bazy. Starcia dotarły do centrum miasta; lokalna policja, niezdolna do ich opanowania, wezwała na pomoc armię amerykańską, która otrzymała przyzwolenie na użycie broni, co spowodowało dziesiątki ofiar. To z kolei zrodziło naciski, by zreformować ówczesną formę rządów i usunąć skorumpowanych urzędników. Jednocześnie rada nadała menedżerowi miasta więcej swobód w zakresie wykonywanej funkcji. Phoenix zostało tym samym jednym z największych miast amerykańskich, bez struktury władz lokalnych opartej na silnej pozycji burmistrza. </p><p>Po II wojnie światowej zaczęły narastać powiązania pomiędzy elitą biznesową a przestępczością zorganizowaną. Najważniejszy incydent, który odzwierciedlał powojenne oblicze Phoenix, nazywany jest „spiskiem antytramwajowym”. W 1947 roku w mieście wybuchł pożar, który zniszczył większość systemu linii tramwajowych. Tym samym władze i mieszkańcy stanęli przed wyborem pomiędzy jego odbudową a „przerzuceniem” się na sieć autobusową i samochody. Jednocześnie miasto zaczęło zmieniać reguły poruszania się po drogach, poszerzając ulice i zwiększając limity dozwolonych prędkości, co doprowadziło do obniżenia standardów życia w najstarszych dzielnicach. W wyniku tych zmian najpopularniejszym środkiem transportu w Phoenix zostały samochody. To pociągnęło za sobą jedne z pierwszych inwestycji w branży nieruchomości, które zwiększały obszar miasta i wzbogacały największych właścicieli ziemskich w okolicy. W 1950 roku obszar administracyjny Phoenix zamieszkiwało już ponad 100 tysięcy osób, a kolejne tysiące osiadały w sąsiednich społecznościach. Ponadto miasto dysponowało 238 kilometrami ulic utwardzanych i 262 kilometrami ulic nieutwardzanych<sup id="cite_ref-GROW_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-GROW-13">[13]</a></sup>. </p><p>Na przestrzeni kolejnych dekad Phoenix przeżywało ogólny rozwój, stając się popularnym celem turystycznym, ze względu na egzotyczne, pustynne położenie i możliwości rekreacyjne. W latach 70. XX wieku miasto odnotowało jednak wzrost przestępczości i jednocześnie zahamowanie wzrostu gospodarczego w ścisłym centrum. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg/220px-Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg/330px-Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg/440px-Downtown_Phoenix_Aerial_Looking_Northeast.jpg 2x" data-file-width="3300" data-file-height="2550" /></a><figcaption>Część panoramy centrum miasta</figcaption></figure> <p>Wedle danych spisu powszechnego z 1970 roku, ówczesna populacja miasta składała się w 81% z ludności białej; pozostała część mieszkańców reprezentowała inne rasy<sup id="cite_ref-census_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-census-14">[14]</a></sup>. W wyniku rosnącego zróżnicowania etnicznego w Phoenix oraz procesów desegregacji, którym towarzyszył wzrost działalności gangów ulicznych, przestępczości i handlu narkotykami, coraz powszechniejsze stawało się zjawisko tzw. <a href="/w/index.php?title=White_flight&action=edit&redlink=1" class="new" title="White flight (strona nie istnieje)">white flight</a>. Charakteryzuje się ono masowymi migracjami białej ludności ze śródmieścia do przedmieść, obszarów podmiejskich lub nawet okolicznych miasteczek. </p><p>W marcu 1997 roku w mieście doszło do zjawiska tzw. „świateł nad Phoenix”, które rzekomo pochodziły od <a href="/wiki/UFO" title="UFO">UFO</a>. W 2008 roku Squaw Peak, druga pod względem wysokości góra w Phoenix, została oficjalnie przemianowana na <a href="/w/index.php?title=Piestewa_Peak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piestewa Peak (strona nie istnieje)">Piestewa Peak</a>, na cześć wywodzącej się z Arizony <a href="/w/index.php?title=Lori_Ann_Piestewa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lori Ann Piestewa (strona nie istnieje)">Lori Ann Piestewa</a>, czyli pierwszej Indianki, która jako członek amerykańskiej armii poniosła śmierć, i jednocześnie pierwszej kobiety-ofiary wojny w Iraku. </p><p>Na początku XXI wieku procesy rozwoju i rozrostu miasta przyspieszyły, wynosząc 24,2%. Tym samym, Phoenix było drugim ze względu na wzrost populacji obszarem metropolitalnym w Stanach Zjednoczonych, ustępując jedynie <a href="/wiki/Las_Vegas" title="Las Vegas">Las Vegas</a> (z przyrostem populacji na poziomie 29,2%)<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup>. Phoenix było jednym z miast najsilniej dotkniętych kryzysem na rynku nieruchomości z 2008 roku; w pierwszych miesiącach 2009 roku średnia cena domu wynosiła 150 tysięcy dolarów, w porównaniu do 262 tysięcy dolarów z lat wcześniejszych<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. W ostatnich latach w Phoenix zanotowano spadki wskaźników przestępczości, które przyczyniły się między innymi do ożywienia centralnych dzielnic miasta, widocznego w otwieraniu nowych restauracji, sklepów oraz biznesów<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup>. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70384462">.mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:flex}@media(max-width:720px){body.skin-minerva .mw-parser-output .szablon-duza-grafika{display:block}}</style><div class="thumb szablon-duza-grafika" style="max-width:1810px; margin-left: auto; margin-right:auto;"> <div class="thumbinner"><div class="noresize" style="overflow:auto; overflow-y:display; overflow-x:auto;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Downtown_PHX_Panorama.jpg" class="mw-file-description" title="Panoramiczny widok na Phoenix"><img alt="Panoramiczny widok na Phoenix" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Downtown_PHX_Panorama.jpg/1800px-Downtown_PHX_Panorama.jpg" decoding="async" width="1800" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Downtown_PHX_Panorama.jpg/2700px-Downtown_PHX_Panorama.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Downtown_PHX_Panorama.jpg/3600px-Downtown_PHX_Panorama.jpg 2x" data-file-width="27744" data-file-height="2215" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Panoramiczny widok na Phoenix</div> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografia">Geografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Topografia">Topografia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Topografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Topografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PhoenixDowntown.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/PhoenixDowntown.jpg/220px-PhoenixDowntown.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/PhoenixDowntown.jpg/330px-PhoenixDowntown.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/PhoenixDowntown.jpg/440px-PhoenixDowntown.jpg 2x" data-file-width="2300" data-file-height="1791" /></a><figcaption>Panorama Downtown Phoenix, w tle góry Sunnyslope</figcaption></figure> <p>Phoenix leży w dolinie rzeki <a href="/wiki/Salt_River_(Arizona)" title="Salt River (Arizona)">Salt River</a> (zwanej <i>Doliną Słońca</i>), w centralnej Arizonie. Znajduje się na wysokości 340 metrów ponad poziomem morza, granicząc na północy z <a href="/wiki/Sonora_(pustynia)" title="Sonora (pustynia)">pustynią Sonora</a>. Zgodnie z danymi <a href="/wiki/United_States_Census_Bureau" title="United States Census Bureau">US Census Bureau</a>, miasto zajmuje łączną powierzchnię 1341 km², z czego 1230 km² to ląd, zaś 0,6 km² (0,05%) to wody. </p><p>W przeciwieństwie do górzystych terenów otaczających miasto, topografia Phoenix jest generalnie płaska, co umożliwia głównym, szerokim ulicom precyzyjny bieg wzdłuż siatki miejskiej. Obszar Phoenix otoczony jest przez góry McDowell na północnym wschodzie, góry White Tank na zachodzie, góry Superstition na wschodzie oraz góry Sierra Estrella na południowym zachodzie. Na terenie miasta znajdują się ponadto góry Phoenix i South Mountains. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix.landsat.750pix.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Phoenix.landsat.750pix.jpg/220px-Phoenix.landsat.750pix.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Phoenix.landsat.750pix.jpg/330px-Phoenix.landsat.750pix.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Phoenix.landsat.750pix.jpg/440px-Phoenix.landsat.750pix.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="750" /></a><figcaption>Obszar metropolitalny Phoenix widziany z satelity <a href="/wiki/Landsat_7" title="Landsat 7">Landsat 7</a> w 2002 roku</figcaption></figure> <p>Przez miasto, na zachód, biegnie rzeka Salt; jej koryto jest często suche ze względu na zróżnicowane położenie kanałów nawadniających; wyjątki stanowią okresy opadów lub przypadki, gdy z pobliskich zapór spuszczane są większe ilości wody. Miasto Tempe wybudowało dwie zapory na Salt, by utworzyć całoroczne jezioro rekreacyjne, <a href="/w/index.php?title=Tempe_Town_Lake&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tempe Town Lake (strona nie istnieje)">Tempe Town Lake</a>. </p><p>Obszar metropolitalny Phoenix (znany oficjalnie jako Phoenix-<a href="/wiki/Mesa_(Arizona)" title="Mesa (Arizona)">Mesa</a>-<a href="/wiki/Glendale_(Arizona)" title="Glendale (Arizona)">Glendale</a>) jest 12. pod względem wielkości w Stanach Zjednoczonych, z populacją licząca 4 192 887 (2010) mieszkańców. Samo Phoenix jest największym miastem stanu Arizona i jednocześnie tzw. <a href="/w/index.php?title=Arizona_Sun_Corridor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Sun Corridor (strona nie istnieje)">Arizona Sun Corridor</a>, czyli 8. ze względu na wielkość <a href="/wiki/Megaregion" title="Megaregion">megaregionu</a> amerykańskiego wedle kryterium powierzchni. </p><p>Phoenix jest ponadto 6. najbardziej zaludnionym miastem w Stanach Zjednoczonych (1 445 632 mieszkańców), jednak ze względu na dużą powierzchnię, gęstość zaludnienia jest niewielka, wynosząc 1 188/km². Dzieje się tak, ponieważ około 1/3 obszaru miasta to niezagospodarowane tereny pustynne. Dla porównania, zamieszkiwana przez 1,5 miliona osób <a href="/wiki/Filadelfia" title="Filadelfia">Filadelfia</a> (dysponująca powierzchnią 330 km²) posiada gęstość zaludnienia na poziomie 4 405/km². </p><p>Podobnie jak niemalże w całej Arizonie, w Phoenix nie obowiązuje czas letni. W 1973 roku ówczesny gubernator Jack Williams zaapelował do Kongresu Stanów Zjednoczonych, że po zmianie czasu wzrośnie zużycie energii w godzinach wieczornych. Obawiał się on ponadto o dzieci, które musiałyby chodzić do szkoły, gdy poranki nie byłyby wystarczająco widne<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Klimat">Klimat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Klimat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klimat"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG/220px-Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG/330px-Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG/440px-Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Pustynia Sonora, na obszarze której znajduje się Phoenix</figcaption></figure> <p>Phoenix leży w strefie subtropikalnego klimatu pustynnego (<a href="/wiki/Klasyfikacja_klimat%C3%B3w_K%C3%B6ppena" title="Klasyfikacja klimatów Köppena">klasyfikacja Köppena</a> – <i>BWh</i>), typowego dla pustyni Sonora, na obszarze której się znajduje. Okresy letnie w mieście są bardzo gorące, zaś zimowe ciepłe. Średnia letnich temperatur w Phoenix jest jedną z największych spośród głównych miast amerykańskich, mając podobny poziom, co w <a href="/wiki/Rijad" title="Rijad">Rijad</a> lub <a href="/wiki/Bagdad" title="Bagdad">Bagdadzie</a>. Przez około 110 dni w roku temperatura dzienna osiąga co najmniej 38 °C (100 °F), głównie w okresie od późnego maja do początków września. Średnio 18 dni w roku temperatura przekracza natomiast 43 °C (110 °F). W mieście występują duże różnice pomiędzy letnimi temperaturami dziennymi a nocnymi; średnia temperatura w lipcowe/sierpniowe noce wynosi 27 °C (80 °F). W sumie, w ciągu około 67 nocy letnich temperatura w Phoenix przekracza tę granicę. Prawdopodobieństwo dni słonecznych w mieście wynosi 85%<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. </p><p>Miesiące zimowe są ciepłe, ze średnimi najwyższymi temperaturami wynoszącymi 18–22 °C i średnimi najniższymi temperaturami spadającymi niekiedy poniżej 4 °C. Średnio, w ciągu zaledwie pięciu dni w roku temperatura spada do lub poniżej 0 °C; ma to miejsce przeważnie w okresie od grudnia do lutego<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. Te ramy czasowe nie odnoszą się jednak do obszaru całego miasta, bowiem prawdopodobieństwo niższych temperatur zwiększa się wraz z oddalaniem się od centrum (<a href="/wiki/Miejska_wyspa_ciep%C5%82a" title="Miejska wyspa ciepła">miejskiej wyspy ciepła</a>). </p><p>Opady deszczu rozkładają się przede wszystkim pomiędzy miesiącami letnimi; napływ monsunowej wilgoci, trwający zazwyczaj od początku lipca do połowy sierpnia, zwiększa wilgotność powietrza i pociąga za sobą duże opady, powodujące sporadycznie powodzie. Średnia rocznych opadów pozostaje jednak niewielka, wynosząc około 200 mm. Najbardziej wilgotnym miesiącem jest marzec (27 mm), a najbardziej suchym czerwiec (2 mm). Pomimo że burze mogą występować w dowolnym momencie roku, najczęściej powstają podczas okresu monsunowego, kiedy to nad Phoenix napływają wilgotne masy powietrza znad <a href="/wiki/Zatoka_Kalifornijska" title="Zatoka Kalifornijska">Zatoki Kalifornijskiej</a>. Przynoszą one silne wiatry, duży grad oraz, sporadycznie, tornada. Zimowe sztormy z Oceanu Spokojnego od czasu do czasu również powodują opady deszczu, jednak zdarzają się niezwykle rzadko. Zjawisko mgły jest nieczęste, jednakże może być zaobserwowane głównie w miesiącach zimowych. </p><p>Opady śniegu są niezwykle rzadkie w centrum miasta, chociaż zdarza się, że występują w niewielkich ilościach na jego obrzeżach. Pierwsze opady śniegu w Phoenix odnotowano w 1898 roku; od tego czasu opady większe od 0,25 cm miały miejsce zaledwie osiem razy. Największa śnieżyca w historii miasta miała miejsce 21–22 stycznia 1937 roku, kiedy to w niektórych częściach Phoenix spadło od 2,5 do 10 cm śniegu, który utrzymywał się przez trzy dni. 30 grudnia 2010 roku w mieście spadły <a href="/wiki/Krupy_(opad_atmosferyczny)" title="Krupy (opad atmosferyczny)">krupy</a>, mimo że powszechnie uznano je za śnieg<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. </p><p>Rekordowe temperatury, jakie odnotowano w Phoenix, to –9 °C (16 °F) z 7 stycznia 1913 roku oraz 50 °C (122 °F) z 26 czerwca 1990 roku<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. </p> <table class="wikitable collapsible collapsed" style="margin:auto;"> <caption>Średnia temperatura i opady dla Phoenix (1981–2010) </caption> <tbody><tr style="font-size:90%"> <th>Miesiąc </th> <th abbr="Styczeń">Sty </th> <th abbr="Luty">Lut </th> <th abbr="Marzec">Mar </th> <th abbr="Kwiecień">Kwi </th> <th abbr="Maj">Maj </th> <th abbr="Czerwiec">Cze </th> <th abbr="Lipiec">Lip </th> <th abbr="Sierpień">Sie </th> <th abbr="Wrzesień">Wrz </th> <th abbr="Październik">Paź </th> <th abbr="Listopad">Lis </th> <th abbr="Grudzień">Gru </th> <th style="border-left-width:medium">Roczna </th></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap">Rekordy maksymalnej temperatury [°C]</span> </th> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">31 </td> <td style="background:#FF1400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">33 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">38 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">41 </td> <td style="background:#BA0000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">46 </td> <td style="background:#A30000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">50 </td> <td style="background:#A30000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">49 </td> <td style="background:#BA0000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">47 </td> <td style="background:#BA0000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">47 </td> <td style="background:#D10000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center;">42 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">36 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">31 </td> <td style="background:#A30000;color:#FFFFFF;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">50 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap"><abbr class="abbr" title="Średnie maksymalne temperatury w dzień">Średnie temperatury w dzień [°C]</abbr></span> </th> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">19.7 </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">21.6 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">25.1 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">29.7 </td> <td style="background:#FF1400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">35 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">40.1 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">41.2 </td> <td style="background:#E80000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">40.3 </td> <td style="background:#FF0000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">37.8 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">31.5 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24.3 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">19 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">30,43 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap">Średnie dobowe temperatury [°C]</span> </th> <td style="background:#FFA500;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">13.6 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">15.4 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">18.5 </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">22.7 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">27.8 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">32.7 </td> <td style="background:#FF1400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">34.9 </td> <td style="background:#FF1400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">34.2 </td> <td style="background:#FF2800;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">31.3 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24.8 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">17.9 </td> <td style="background:#FFA500;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">13.1 </td> <td style="background:#FF6400;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">23,92 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap"><abbr class="abbr" title="Średnie minimalne temperatury w nocy">Średnie temperatury w nocy [°C]</abbr></span> </th> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">7.6 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9.3 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">11.9 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">15.7 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">20.7 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">25.4 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">28.6 </td> <td style="background:#FF3C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">28.2 </td> <td style="background:#FF5000;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24.9 </td> <td style="background:#FF8C00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">18.2 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">11.4 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">7.1 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">17,41 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap">Rekordy minimalnej temperatury [°C]</span> </th> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-9 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-4 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-4 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2 </td> <td style="background:#FFFFCC;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4 </td> <td style="background:#FFCC66;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">9 </td> <td style="background:#FF9900;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">17 </td> <td style="background:#FFA500;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">14 </td> <td style="background:#FFFF99;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">8 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">1 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-3 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">-6 </td> <td style="background:#508CFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">−9 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap"><a href="/wiki/Opad_atmosferyczny" title="Opad atmosferyczny">Opady</a> [mm] </span> </th> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">23.1 </td> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">23.4 </td> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">24.9 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">6.9 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2.8 </td> <td style="background:#F0FFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0.5 </td> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">26.7 </td> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">25.4 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">16.3 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">14.7 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">16.3 </td> <td style="background:#C8DCFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">22.4 </td> <td style="background:#DCF0FF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">203,2 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap">Średnia liczba dni z opadami</span> </th> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4.1 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4.4 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">3.9 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">1.7 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">1 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">0.5 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">4.2 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">5 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2.8 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2.5 </td> <td style="background:#C8DCF0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">2.6 </td> <td style="background:#A0C8F0;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">3.9 </td> <td style="background:#FFFFFF;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">36,6 </td></tr> <tr> <th height="16" style="font-size:90%"><span style="font-size:90%" class="nowrap">Średnie <abbr class="abbr" title="Średnie usłonecznienie (średnia liczba godzin słonecznej bezchmurnej pogody)">usłonecznienie [h]</abbr></span> </th> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">257.3 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">259.9 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">319.3 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">354 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">399.9 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">408 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">378.2 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">359.6 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">330 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">310 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">255 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center;">244.9 </td> <td style="background:#FFFF00;color:#000000;font-size:85%;text-align:center; border-left-width:medium">3876,1 </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:88%"><i>Źródło: NOAA<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup> </i> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Demografia">Demografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Demografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Demografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz więcej w artykule <a href="/wiki/Obszar_metropolitalny_Phoenix" title="Obszar metropolitalny Phoenix">Obszar metropolitalny Phoenix</a>, w sekcji <a href="/wiki/Obszar_metropolitalny_Phoenix#Demografia" title="Obszar metropolitalny Phoenix">Demografia</a>.</i></div> <table class="toccolours" style="clear: right; width: 15em;; text-align: center; border-spacing: 0; float: right; margin: 0 0 1em 1em;"> <tbody><tr> <th colspan="3" style="font-size: 110%;">Dane historyczne </th></tr> <tr style="font-size: 95%;"> <th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px; width: 20%;">Rok </th> <th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px;">Ludność</th><th style="border-bottom: 1px solid black; padding: 1px;"> Zm., % </th> </tr><tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1870 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">240 </td><td style="text-align: center; padding: 1px;"> –</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1880 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">1708 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 611,7%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1890 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">3152 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 84,5%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1900 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">5544 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 75,9%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1910 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">11 314 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 104,1%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1920 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">29 053 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 156,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1930 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">48 118 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 65,6%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1940 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">65 414 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 35,9%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1950 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">106 818 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 63,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1960 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">439 170 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 311,1%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1970 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">581 572 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 32,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1980 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">789 704 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 35,8%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">1990 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">983 403 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 24,5%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">2000 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">1 321 045 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 34,3%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">2010 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;">1 445 632 </td><td style="text-align: right; padding: 1px; border-bottom: 1px solid #bbbbbb;"> 9,4%</td> </tr> <tr> <th style="text-align: center; padding: 1px;">2020 </th> <td style="text-align: right; padding: 1px;">1 608 139 </td><td style="text-align: right; padding: 1px;"> 11,2%</td> </tr> <tr><td colspan="3" style="border-top: 1px solid black; font-size: 85%; text-align: left;"><b>Źródła</b><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup></td></tr> </tbody></table> <p>Phoenix stanowi 6. pod względem wielkości miasto w Stanach Zjednoczonych, za sprawą populacji liczącej 1 445 632 mieszkańców (2010)<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup>. </p><p>Z uwzględnieniem kryterium rasowego, w 2019 roku populacja Phoenix składała się w: 76,7% z ludności <a href="/wiki/Bia%C5%82a_odmiana_cz%C5%82owieka" title="Biała odmiana człowieka">rasy białej</a> (41,4% nie licząc <a href="/wiki/Latynosi" title="Latynosi">Latynosów</a>), 43,2% z Latynosów, 7,3% z osób <a href="/wiki/Czarna_odmiana_cz%C5%82owieka" title="Czarna odmiana człowieka">rasy czarnej</a> <a href="/wiki/Afroamerykanie" title="Afroamerykanie">Afroamerykanów</a>, 4,0% z ludności o korzeniach azjatyckich, 2,1% z <a href="/wiki/Indianie" title="Indianie">rdzennej ludność Ameryki</a> i 0,3% z osób pochodzących z <a href="/wiki/Hawaje_(archipelag)" title="Hawaje (archipelag)">Hawajów</a> lub innych wysp <a href="/wiki/Ocean_Spokojny" title="Ocean Spokojny">Pacyfiku</a>. 3,8% społeczeństwa reprezentowało co najmniej dwie rasy<sup id="cite_ref-:0_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-27">[27]</a></sup>. </p><p>Do największych grup należą osoby pochodzenia <a href="/wiki/Meksykanie" title="Meksykanie">meksykańskiego</a> (38,3%), <a href="/wiki/Niemcy_(nar%C3%B3d)" title="Niemcy (naród)">niemieckiego</a> (9,2%), <a href="/wiki/Irlandczycy" title="Irlandczycy">irlandzkiego</a> (6,7%), afroamerykańskiego, <a href="/wiki/Anglicy" title="Anglicy">angielskiego</a> (5,4%), <a href="/wiki/W%C5%82osi" title="Włosi">włoskiego</a> (3,8%) i „amerykańskiego” (3,3%). Osoby pochodzenia <a href="/wiki/Polacy" title="Polacy">polskiego</a> stanowiły 1,8% populacji miasta<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religia">Religia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Religia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Religia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz więcej w artykule <a href="/wiki/Obszar_metropolitalny_Phoenix" title="Obszar metropolitalny Phoenix">Obszar metropolitalny Phoenix</a>, w sekcji <a href="/wiki/Obszar_metropolitalny_Phoenix#Religia" title="Obszar metropolitalny Phoenix">Religia</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gospodarka">Gospodarka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Gospodarka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gospodarka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Początki lokalnej gospodarki sięgają głównie rolnictwa, opartego na tzw. „5Cs”, czyli miedzi, bydle, klimacie, bawełnie i owocach cytrusowych (ang. <i>copper</i>, <i>cattle</i>, <i>climate</i>, <i>cotton</i>, <i>citrus</i>). W ostatnich latach większość farm została jednak przekształcona w obszary przedmieść, zaś gospodarka przeszła dywersyfikację, wraz ze wzrostem populacji miasta. Boom budowlany załamał się w 2008 roku, w wyniku wielkiego kryzysu finansowego 2007–10, doprowadzając do spadków cen nieruchomości. Jako że Phoenix jest stolicą stanu, wielu mieszkańców zatrudnionych jest w urzędach państwowych. Ważnym sektorem gospodarki miasta jest przemysł technologiczny i komunikacyjny; w Phoenix działa wiele korporacji z tych branż. Ze względu na klimat, Phoenix czepie duże korzyści z turystów i rekreacji, takich jak rozwinięta baza golfowa<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>. </p><p>W Phoenix swoją siedzibę główną ma siedem korporacji notowanych na liście <a href="/wiki/Fortune_500" title="Fortune 500"><i>Fortune</i> 500</a>: <a href="/w/index.php?title=Allied_Waste_Industries&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allied Waste Industries (strona nie istnieje)">Allied Waste</a>, <a href="/w/index.php?title=Avnet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avnet (strona nie istnieje)">Avnet</a>, <a href="/w/index.php?title=Apollo_Group&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apollo Group (strona nie istnieje)">Apollo Group</a>, <a href="/wiki/Freeport-McMoRan" title="Freeport-McMoRan">Freeport-McMoRan</a>, <a href="/w/index.php?title=PetSmart&action=edit&redlink=1" class="new" title="PetSmart (strona nie istnieje)">PetSmart</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Pinnacle_West&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pinnacle West (strona nie istnieje)">Pinnacle West</a>. W mieście znajduje się ponadto siedziba poświęconego przestrzeni kosmicznej oddziału korporacji <a href="/wiki/Honeywell" title="Honeywell">Honeywell</a>, a także jedna z największych fabryk <a href="/wiki/Intel" title="Intel">Intel</a>, zatrudniająca ponad 10 tysięcy osób. </p><p><a href="/wiki/American_Express" title="American Express">American Express</a> przeprowadza w Phoenix swoje transakcje finansowe, zaś korporacje <a href="/w/index.php?title=U-HAUL&action=edit&redlink=1" class="new" title="U-HAUL (strona nie istnieje)">U-HAUL</a> i <a href="/w/index.php?title=Best_Western&action=edit&redlink=1" class="new" title="Best Western (strona nie istnieje)">Best Western</a> prowadzą tutaj swoje główne siedziby. W mieście działa również centrum operacyjne linii lotniczych <a href="/wiki/US_Airways" title="US Airways">US Airways</a> oraz siedziba <a href="/w/index.php?title=Mesa_Air_Group&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesa Air Group (strona nie istnieje)">Mesa Air Group</a>, regionalnego przewoźnika lotniczego<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. </p><p>W Phoenix znaczącą obecność ma wojsko, za sprawą bazy <a href="/w/index.php?title=Luke_Air_Force_Base&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luke Air Force Base (strona nie istnieje)">Luke Air Force Base</a>, ulokowanej na zachodnich przedmieściach. W szczytowym okresie, w latach 40. XX wieku, w mieście działały trzy bazy militarne: Luke Field, Falcon Field i Williams Air Force Base<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup>. </p><p>Zagraniczne rządy utworzyły na obszarze metropolitalnym Phoenix 30 urzędów konsularnych i 11 czynnych zagranicznych izb handlowych i związków zawodowych<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kultura">Kultura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Kultura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kultura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Muzyka_i_telewizja">Muzyka i telewizja</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Muzyka i telewizja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Muzyka i telewizja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg/170px-Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg/255px-Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg/340px-Phoenix_Symphony_Hall_-_West_Entrance_-_2010-02-16.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Zachodnie wejście do Phoenix Symphony Hall</figcaption></figure> <p>Centrum Phoenix jest jednym z najważniejszych ośrodków muzycznych Arizony. Właśnie tutaj zlokalizowane są liczne obiekty muzyczne, takie jak <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Symphony_Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Symphony Hall (strona nie istnieje)">Phoenix Symphony Hall</a> (gdzie często występuje Phoenix Symphony Orchestra, Phoenix Youth Symphony <a href="/w/index.php?title=Arizona_Opera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Opera (strona nie istnieje)">Arizona Opera</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Ballet_Arizona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ballet Arizona (strona nie istnieje)">Ballet Arizona</a>) oraz <a href="/w/index.php?title=Orpheum_Theatre_(Phoenix)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orpheum Theatre (Phoenix) (strona nie istnieje)">Orpheum Theatre</a> (siedziba <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Metropolitan_Opera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Metropolitan Opera (strona nie istnieje)">Phoenix Metropolitan Opera</a>). </p><p>Popularne hale koncertowe, to m.in.: <a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">Talking Stick Resort Arena</a>, <a href="/w/index.php?title=Comerica_Theatre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comerica Theatre (strona nie istnieje)">Comerica Theatre</a> i <a href="/wiki/Gila_River_Arena" title="Gila River Arena">Jobing.com Arena</a>. Z miasta wywodzi się kilku znanych artystów, głównie reprezentujących muzykę country i rock, na czele z <a href="/wiki/Wayne_Newton" title="Wayne Newton">Wayne’em Newtonem</a>, <a href="/wiki/Buck_Owens" title="Buck Owens">Buckiem Owensem</a>, <a href="/wiki/Jordin_Sparks" title="Jordin Sparks">Jordin Sparks</a> i <a href="/wiki/Chester_Bennington" title="Chester Bennington">Chesterem Benningtonem</a>. Z kolei wśród zespołów z doliny Phoenix wyróżnić można: <a href="/wiki/Meat_Puppets" title="Meat Puppets">Meat Puppets</a>, <a href="/w/index.php?title=Andrew_Jackson_Jihad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Jackson Jihad (strona nie istnieje)">Andrew Jackson Jihad</a> oraz <a href="/wiki/Jimmy_Eat_World" title="Jimmy Eat World">Jimmy Eat World</a>. </p><p>W Phoenix rozgrywała się akcja kilku seriali telewizyjnych, włączając w to m.in.: <i><a href="/wiki/Medium_(serial_telewizyjny)" title="Medium (serial telewizyjny)">Medium</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Alice_(serial_telewizyjny)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alice (serial telewizyjny) (strona nie istnieje)">Alice</a></i>, a także <i><a href="/w/index.php?title=The_New_Dick_Van_Dyke_Show&action=edit&redlink=1" class="new" title="The New Dick Van Dyke Show (strona nie istnieje)">The New Dick Van Dyke Show</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Muzea">Muzea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Muzea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Muzea"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Arizona_Science_Center_2011.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Arizona_Science_Center_2011.jpg/170px-Arizona_Science_Center_2011.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Arizona_Science_Center_2011.jpg/255px-Arizona_Science_Center_2011.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Arizona_Science_Center_2011.jpg/340px-Arizona_Science_Center_2011.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Arizona_Science_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Science Center (strona nie istnieje)">Arizona Science Center</a></figcaption></figure> <p><a href="/w/index.php?title=Phoenix_Art_Museum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Art Museum (strona nie istnieje)">Phoenix Art Museum</a> stanowi największy zbiór sztuki wizualnej z całego świata w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych. Muzeum, zajmujące powierzchnię 26 tysięcy m², dysponuje ponad 18 tysiącami prac artystów amerykańskich, azjatyckich i europejskich, a także organizuje międzynarodowe wystawy. Phoenix Art Museum posiada ponadto bogaty, całoroczny program złożony z festiwali, wszelkiego rodzaju występów scenicznych, pokazów kina niezależnego oraz programów edukacyjnych. </p><p>Innym ważnym muzeum w mieście pozostaje <a href="/w/index.php?title=Heard_Museum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heard Museum (strona nie istnieje)">Heard Museum</a>, złożone z 12 tysięcy m² galerii, sal wykładowych oraz miejsc do występów scenicznych. Do najpopularniejszych wystaw w Heard należą między innymi ekshibicje poświęcone historii <a href="/wiki/Hogan_(budynek)" title="Hogan (budynek)">hoganów</a> ludności <a href="/wiki/Nawahowie" title="Nawahowie">Nawahów</a>, a także kolekcja 437 historycznych lalek <a href="/wiki/Kaczyni" title="Kaczyni">Kaczyni</a> wytworzonych przez plemię <a href="/wiki/Hopi" title="Hopi">Hopi</a>. Muzeum jest każdego roku odwiedzane przez około 250 tysięcy gości. </p><p>Do licznej grupy pozostałych muzeów w Phoenix zaliczyć można m.in.: <a href="/w/index.php?title=Arizona_Science_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Science Center (strona nie istnieje)">Arizona Science Center</a>, Hall of Flame Firefighting Museum, Phoenix Museum of History, <a href="/w/index.php?title=Pueblo_Grande_Ruin_and_Irrigation_Sites&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pueblo Grande Ruin and Irrigation Sites (strona nie istnieje)">Pueblo Grande Museum and Cultural Park</a> oraz Children’s Museum of Phoenix. W 2010 roku w mieście otwarte zostało <a href="/w/index.php?title=Musical_Instrument_Museum_(Phoenix)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Musical Instrument Museum (Phoenix) (strona nie istnieje)">Musical Instrument Museum</a>, złożone z największej na świecie kolekcji instrumentów muzycznych. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kuchnia">Kuchnia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Kuchnia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kuchnia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Phoenix od dawna słynie z oryginalnej kuchni meksykańskiej, za sprawą dużej populacji latynoskiej oraz bliskości granic Meksyku. Jednakże w ostatnich latach wyż demograficzny w Stanach Zjednoczonych sprawił, że do miasta zaczęli napływać ludzie z innych części kraju, przy jednoczesnych spadkach liczby imigrantów z pozostałych państw. Te wydarzenia wywarły wpływ na miejscową kuchnię; ponadto popularnością w Phoenix zaczęły się cieszyć restauracje serwujące dania kuchni brazylijskiej i azjatyckiej, ze względu na obecność licznej grupy przedstawicieli tych krajów w mieście. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sport">Sport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Sport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sport"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:AmericaWestArena.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/AmericaWestArena.jpg/220px-AmericaWestArena.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/AmericaWestArena.jpg/330px-AmericaWestArena.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/AmericaWestArena.jpg/440px-AmericaWestArena.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption><a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a>, domowy obiekt drużyn <a href="/wiki/Phoenix_Suns" title="Phoenix Suns">Phoenix Suns</a> oraz <a href="/wiki/Phoenix_Mercury" title="Phoenix Mercury">Phoenix Mercury</a></figcaption></figure> <p>W Phoenix działa kilka profesjonalnych drużyn sportowych, włączając w to zespoły występujące we wszystkich czterech najważniejszych ligach amerykańskich (<a href="/wiki/National_Football_League" title="National Football League">NFL</a>, <a href="/wiki/National_Basketball_Association" title="National Basketball Association">NBA</a>, <a href="/wiki/Major_League_Baseball" title="Major League Baseball">MLB</a> i <a href="/wiki/National_Hockey_League" title="National Hockey League">NHL</a>). W rzeczywistości tylko dwie z tych drużyn mają jednak w swojej nazwie „Phoenix”, a ich domowe stadiony znajdują się w granicach administracyjnych miasta. Phoenix było ostatnim z największych miast Stanów Zjednoczonych, które wprowadziło swojego reprezentanta, do którejkolwiek z lig; była to drużyna <a href="/wiki/Phoenix_Suns" title="Phoenix Suns">Phoenix Suns</a>, która od 1968 roku rywalizuje w <a href="/wiki/National_Basketball_Association" title="National Basketball Association">National Basketball Association</a> (NBA). W 1997 roku <a href="/wiki/Phoenix_Mercury" title="Phoenix Mercury">Phoenix Mercury</a> była natomiast jedną z ośmiu pierwotnych drużyn, które powołały do życia ligę <a href="/wiki/Women%E2%80%99s_National_Basketball_Association" title="Women’s National Basketball Association">Women’s National Basketball Association</a> (WNBA). Domowym obiektem obu zespołów pozostaje <a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a>. W tejże arenie rozegrane zostały dwa mecze <a href="/wiki/NBA_All-Star_Game" title="NBA All-Star Game">NBA All-Star Game</a>: w 1995 i 2009 roku. </p><p>W 1988 roku do Phoenix, z <a href="/wiki/Saint_Louis" title="Saint Louis">St. Louis</a>, przeniosła się drużyna <a href="/wiki/Arizona_Cardinals" title="Arizona Cardinals">Arizona Cardinals</a>, grająca w dywizji <a href="/wiki/NFC_West" title="NFC West">NFC West</a> konferencji <a href="/wiki/National_Football_Conference" title="National Football Conference">National Football Conference</a> ligi <a href="/wiki/National_Football_League" title="National Football League">National Football League</a> (NFL). Zespół nigdy jednak nie występował w granicach administracyjnych miasta, jako że przez pierwsze lata jego obiekt domowy stanowił <a href="/w/index.php?title=Sun_Devil_Stadium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sun Devil Stadium (strona nie istnieje)">Sun Devil Stadium</a> w kampusie <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanu_Arizona" class="mw-redirect" title="Uniwersytet Stanu Arizona">Uniwersytetu Stanu Arizona</a>, w pobliskim <a href="/wiki/Tempe_(Arizona)" title="Tempe (Arizona)">Tempe</a>. W 1996 roku na Sun Devil Stadium rozegrany został finał <a href="/wiki/Super_Bowl_XXX" title="Super Bowl XXX">Super Bowl XXX</a> pomiędzy <a href="/wiki/Dallas_Cowboys" title="Dallas Cowboys">Dallas Cowboys</a> a <a href="/wiki/Pittsburgh_Steelers" title="Pittsburgh Steelers">Pittsburgh Steelers</a>, wygrany przez tych pierwszych. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cardinals_stadium_crop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Cardinals_stadium_crop.jpg/220px-Cardinals_stadium_crop.jpg" decoding="async" width="220" height="65" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Cardinals_stadium_crop.jpg/330px-Cardinals_stadium_crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Cardinals_stadium_crop.jpg/440px-Cardinals_stadium_crop.jpg 2x" data-file-width="876" data-file-height="257" /></a><figcaption><a href="/wiki/University_of_Phoenix_Stadium" class="mw-redirect" title="University of Phoenix Stadium">University of Phoenix Stadium</a>, domowy stadion drużyny <a href="/wiki/Arizona_Cardinals" title="Arizona Cardinals">Arizona Cardinals</a></figcaption></figure> <p>W 2006 roku Cardinals zmienili swój stadion, na <a href="/wiki/University_of_Phoenix_Stadium" class="mw-redirect" title="University of Phoenix Stadium">University of Phoenix Stadium</a>, położony w <a href="/wiki/Glendale_(Arizona)" title="Glendale (Arizona)">Glendale</a>. Na University of Phoenix Stadium odbył się finał <a href="/wiki/Super_Bowl_XLII" title="Super Bowl XLII">Super Bowl XLII</a> w 2008 roku, w którym to <a href="/wiki/New_York_Giants" title="New York Giants">New York Giants</a> pokonali <a href="/wiki/New_England_Patriots" title="New England Patriots">New England Patriots</a>. W obiekcie organizowany jest ponadto coroczny <a href="/w/index.php?title=Fiesta_Bowl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiesta Bowl (strona nie istnieje)">Tostitos Fiesta Bowl</a>, mecz uczelnianych rozgrywek w futbolu amerykańskim, stanowiący część rywalizacji w ramach <a href="/wiki/Bowl_Championship_Series" title="Bowl Championship Series">Bowl Championship Series</a> (BCS). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Glendale-arena.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Glendale-arena.jpg/220px-Glendale-arena.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Glendale-arena.jpg/330px-Glendale-arena.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Glendale-arena.jpg/440px-Glendale-arena.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="532" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gila_River_Arena" title="Gila River Arena">Jobing.com Arena</a>, domowy obiekt drużyny <a href="/wiki/Arizona_Coyotes" title="Arizona Coyotes">Phoenix Coyotes</a></figcaption></figure> <p>Od 1996 roku <a href="/wiki/Arizona_Coyotes" title="Arizona Coyotes">Phoenix Coyotes</a> reprezentuje miasto w <a href="/wiki/National_Hockey_League" title="National Hockey League">National Hockey League</a> (NHL); drużyna rozgrywa domowe mecze w <a href="/wiki/Gila_River_Arena" title="Gila River Arena">Jobing.com Arena</a>, obok University of Phoenix Stadium w Glendale. </p><p>W 1998 roku działalność rozpoczęła drużyna <a href="/wiki/Arizona_Diamondbacks" title="Arizona Diamondbacks">Arizona Diamondbacks</a>, występująca w <a href="/wiki/Major_League_Baseball" title="Major League Baseball">Major League Baseball</a> (MLB). W 2001 roku Diamondsbacks pokonała New York Yankees w World Series serią zwycięstw 4–3, stając się nie tylko pierwszą profesjonalną drużyną z Phoenix, która zdobyła krajowe mistrzostwo, ale i jednym z najmłodszych zespołów, które wywalczyły tak wysokie wyróżnienie. Ze względu na sprzyjający klimat, piętnaście drużyn z Major League Baseball odbywa swoje wiosenne treningi właśnie w Phoenix, co określane jest mianem „Kaktusowej Ligi”. </p><p>Od 2007 roku w Phoenix istnieje drużyna <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Flame&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Flame (strona nie istnieje)">Phoenix Flame</a>, występująca w lidze <a href="/wiki/International_Basketball_League" title="International Basketball League">International Basketball League</a> (IBL) i rozgrywająca domowe mecze w <a href="/w/index.php?title=Arizona_Veterans_Memorial_Coliseum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Veterans Memorial Coliseum (strona nie istnieje)">Arizona Veterans Memorial Coliseum</a>. Miasto posiada również drużynę <a href="/wiki/Arena_football" title="Arena football">arena footballową</a>, czyli <a href="/w/index.php?title=Arizona_Rattlers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Rattlers (strona nie istnieje)">Arizona Rattlers</a> z ligi <a href="/wiki/Arena_Football_League" title="Arena Football League">Arena Football League</a>, z <a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a> pełniącym rolę domowego obiektu. </p><p>Na torze <a href="/w/index.php?title=Phoenix_International_Raceway&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix International Raceway (strona nie istnieje)">Phoenix International Raceway</a> odbywają się każdego roku dwa wyścigi w ramach serii <a href="/wiki/NASCAR" title="NASCAR">NASCAR</a>. Z kolei na Firebird International Raceway rozgrywane są <a href="/wiki/Drag_racing" title="Drag racing">równoległe wyścigi samochodów oraz łodzi</a>. W okresie 1989–1991 w Phoenix organizowano <a href="/wiki/Grand_Prix_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych_Formu%C5%82y_1" title="Grand Prix Stanów Zjednoczonych Formuły 1">Grand Prix Stanów Zjednoczonych Formuły 1</a>, jednakże słabe zainteresowanie ze strony widzów spowodowało rezygnację z imprezy<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup>. </p><p>W Phoenix rozgrywane są ważne turnieje golfowe, włączając w to <a href="/wiki/Phoenix_LPGA_International" title="Phoenix LPGA International">Safeway International</a> (<a href="/wiki/Ladies_Professional_Golf_Association" title="Ladies Professional Golf Association">LPGA</a>) oraz <a href="/w/index.php?title=The_Tradition&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Tradition (strona nie istnieje)">The Tradition</a> (<a href="/w/index.php?title=Champions_Tour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Champions Tour (strona nie istnieje)">Champions Tour</a>). W 2006 roku miasto miało wedle pierwotnych planów zorganizować <a href="/wiki/NHL_All-Star_Game" title="NHL All-Star Game">NHL All-Star Game</a>, jednakże mecz został odwołany ze względu na <a href="/wiki/Zimowe_Igrzyska_Olimpijskie_2006" title="Zimowe Igrzyska Olimpijskie 2006">Zimowe Igrzyska Olimpijskie</a> (przyjęta wówczas przez NHL umowa zbiorowa mówiła, że mecz gwiazd nie może odbywać się w roku Igrzysk Olimpijskich). Każdego roku, w styczniu, Phoenix jest jednym z trzech miast Arizony, w których ma miejsce maraton <a href="/w/index.php?title=Rock_%27n%27_Roll_Arizona_Marathon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rock 'n' Roll Arizona Marathon (strona nie istnieje)">Rock 'n' Roll Arizona Marathon</a>; w 2010 roku na starcie wyścigu pojawiły się ponad 32 tysiące uczestników. </p><p>8 marca 2010 roku na <a href="/wiki/University_of_Phoenix_Stadium" class="mw-redirect" title="University of Phoenix Stadium">University of Phoenix Stadium</a> odbyła się <a href="/wiki/WrestleMania" title="WrestleMania">WrestleMania XXVI</a>; wydarzenie to ustanowiło nowy rekord publiczności, bowiem na stadionie zjawiły się 72 219 osób. Rekord ten został jednak pobity już w 2011 roku, za sprawą meczu <a href="/wiki/BCS_National_Championship_Game" title="BCS National Championship Game">BCS National Championship Game</a>, który z trybun obejrzało 78 603 fanów. </p> <table class="wikitable" style="margin:0 auto; width:100%;"> <caption>Profesjonalne drużyny sportowe z Phoenix </caption> <tbody><tr> <th>Klub </th> <th>Sport </th> <th>Liga </th> <th>Obiekt<br />domowy </th> <th>Mistrzostwa </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Arizona_Cardinals" title="Arizona Cardinals">Arizona Cardinals</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Futbol_ameryka%C5%84ski" title="Futbol amerykański">futbol amerykański</a> </td> <td><a href="/wiki/National_Football_League" title="National Football League">National Football League</a> (<a href="/wiki/National_Football_Conference" title="National Football Conference">NFC</a>) </td> <td><a href="/wiki/University_of_Phoenix_Stadium" class="mw-redirect" title="University of Phoenix Stadium">University of Phoenix Stadium</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Super_Bowl" title="Super Bowl">Super Bowl</a> (2*) </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Arizona_Diamondbacks" title="Arizona Diamondbacks">Arizona Diamondbacks</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Baseball" title="Baseball">baseball</a> </td> <td><a href="/wiki/Major_League_Baseball" title="Major League Baseball">Major League Baseball</a> (<a href="/wiki/National_League" title="National League">National League</a>) </td> <td><a href="/wiki/Chase_Field" title="Chase Field">Chase Field</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/World_Series" title="World Series">World Series</a> (1) </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Phoenix_Suns" title="Phoenix Suns">Phoenix Suns</a> </td> <td align="center">koszykówka </td> <td><a href="/wiki/National_Basketball_Association" title="National Basketball Association">National Basketball Association</a> (<a href="/wiki/Konferencja_Zachodnia" title="Konferencja Zachodnia">Konferencja Zachodnia</a>) </td> <td><a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a> </td> <td align="center">– </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Arizona_Coyotes" title="Arizona Coyotes">Arizona Coyotes</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Hokej_na_lodzie" title="Hokej na lodzie">hokej na lodzie</a> </td> <td><a href="/wiki/National_Hockey_League" title="National Hockey League">National Hockey League</a> (<a href="/w/index.php?title=Konferencja_Zachodnia_(NHL)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konferencja Zachodnia (NHL) (strona nie istnieje)">Konferencja Zachodnia</a>) </td> <td><a href="/wiki/Gila_River_Arena" title="Gila River Arena">Jobing.com Arena</a> </td> <td align="center">– </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Phoenix_Mercury" title="Phoenix Mercury">Phoenix Mercury</a> </td> <td align="center">koszykówka </td> <td><a href="/wiki/Women%E2%80%99s_National_Basketball_Association" title="Women’s National Basketball Association">Women’s National Basketball Association</a> </td> <td><a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a> </td> <td align="center"><a href="/w/index.php?title=WNBA_Finals&action=edit&redlink=1" class="new" title="WNBA Finals (strona nie istnieje)">WNBA Finals</a> (2) </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Arizona_Rattlers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Rattlers (strona nie istnieje)">Arizona Rattlers</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Arena_football" title="Arena football">arena football</a> </td> <td><a href="/wiki/Arena_Football_League" title="Arena Football League">Arena Football League</a> </td> <td><a href="/wiki/Talking_Stick_Resort_Arena" class="mw-redirect" title="Talking Stick Resort Arena">US Airways Center</a> </td> <td align="center"><a href="/w/index.php?title=ArenaBowl&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArenaBowl (strona nie istnieje)">ArenaBowl</a> (2) </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Arizona_Scorpions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Scorpions (strona nie istnieje)">Arizona Scorpions</a> </td> <td align="center"><a href="/wiki/Koszyk%C3%B3wka" title="Koszykówka">koszykówka</a> </td> <td><a href="/wiki/American_Basketball_Association" title="American Basketball Association">American Basketball Association</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=Phoenix_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix College (strona nie istnieje)">Phoenix College</a> </td> <td align="center">– </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Arizona_Storm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Storm (strona nie istnieje)">Arizona Storm</a> </td> <td align="center">halowa piłka nożna </td> <td><a href="/w/index.php?title=Professional_Arena_Soccer_League&action=edit&redlink=1" class="new" title="Professional Arena Soccer League (strona nie istnieje)">Professional Arena Soccer League</a> </td> <td>Phoenix Sports Centre </td> <td align="center">– </td></tr></tbody></table> <p>(*) <b>Notka</b>: Cardinals zdobyli swoje 2 tytuły, gdy grali w Chicago, przed przenosinami do Phoenix. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Parki_i_rekreacja">Parki i rekreacja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Parki i rekreacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Parki i rekreacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:EncantoParkNight.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/EncantoParkNight.jpg/220px-EncantoParkNight.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/EncantoParkNight.jpg/330px-EncantoParkNight.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/EncantoParkNight.jpg/440px-EncantoParkNight.jpg 2x" data-file-width="2524" data-file-height="1683" /></a><figcaption>Encanto Park nocą</figcaption></figure> <p>W Phoenix znajduje się duża liczba parków i obszarów rekreacyjnych. W całej dolinie działa ponadto szereg parków wodnych, które pomagają mieszkańcom radzić sobie z pustynną gorączką podczas letnich miesięcy; do najpopularniejszych należą m.in.: Big Surf w <a href="/wiki/Tempe_(Arizona)" title="Tempe (Arizona)">Tempe</a>, Wet ‘n’ Wild Phoenix i Oasis Water Park w Phoenix, a także Golfland Sunsplash w <a href="/wiki/Mesa_(Arizona)" title="Mesa (Arizona)">Mesa</a>. W Phoenix zlokalizowane są również dwa parki rozrywki: Castles N’ Coasters oraz Enchanted Island. </p><p>Wiele parków zostało utworzonych w celu zachowania pustynnego krajobrazu na obszarach, które w przeciwnym razie zostałyby przekształcone w strefy komercyjne i mieszkaniowe. Jednym z nich jest South Mountain Park, czyli największy na świecie park miejski, zajmujący powierzchnię 67 km². </p><p>Największym i jednocześnie najpopularniejszym parkiem w Phoenix jest <a href="/w/index.php?title=Encanto_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encanto Park (strona nie istnieje)">Encanto Park</a>. Z kolei w <a href="/w/index.php?title=Papago_Park&action=edit&redlink=1" class="new" title="Papago Park (strona nie istnieje)">Papago Park</a> znajduje się ogród botaniczny <a href="/w/index.php?title=Desert_Botanical_Garden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Desert Botanical Garden (strona nie istnieje)">Desert Botanical Garden</a> (dysponujący roślinami z pustyń całego świata), <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Zoo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Zoo (strona nie istnieje)">Phoenix Zoo</a>, a także kilka pól golfowych. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podział_administracyjny"><span id="Podzia.C5.82_administracyjny"></span>Podział administracyjny</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Podział administracyjny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział administracyjny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix_Urban_Villages.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Phoenix_Urban_Villages.svg/100px-Phoenix_Urban_Villages.svg.png" decoding="async" width="100" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Phoenix_Urban_Villages.svg/150px-Phoenix_Urban_Villages.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Phoenix_Urban_Villages.svg/200px-Phoenix_Urban_Villages.svg.png 2x" data-file-width="502" data-file-height="1005" /></a><figcaption>„Miejskie wioski” Phoenix</figcaption></figure> <p>Od 1986 roku Phoenix dzieli się na tzw. „miejskie wioski” (charakterem nieco zbliżone do dzielnic), które często mają podłoże historyczne i długą historię<sup id="cite_ref-urbanvillages2_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-urbanvillages2-35">[35]</a></sup>. Każda z nich posiada własny komitet ds. planowania, powołany i zatwierdzony przez radę miejską. Zgodnie z oficjalnymi założeniami, zadaniem komitetów jest współpraca z miejską komisją ds. planowania w kwestii zapewniania balansu w dziedzinie zatrudnienia i nieruchomości w każdej „miejskiej wiosce”, rozwój zgodny z indywidualnymi potrzebami oraz promocja unikalnego charakteru i tożsamości każdej z nich<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>. </p><p>Obecnie w Phoenix wyróżnić można 15 „miejskich wiosek”: Ahwatukee Foothills, Alhambra, Camelback East, Central City, Deer Valley, Desert View, Encanto, Estrella, Laveen, Maryvale, North Gateway, North Mountain, Paradise Valley, South Mountain i Rio Vista–najmłodsza, powołana w 2004 roku „miejska wioska”, która dopiero się rozwija, zarówno gospodarczo, jak i społecznie<sup id="cite_ref-urbanvillages2_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-urbanvillages2-35">[35]</a></sup>. </p><p>Phoenix dzieli się ponadto w luźny sposób na szereg mniejszych dzielnic, które także charakteryzują się w dużej mierze własną historią i określoną specyfiką. Zaliczyć można do nich m.in.: <a href="/wiki/Downtown_Phoenix" title="Downtown Phoenix">Downtown</a>, <a href="/w/index.php?title=Midtown_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Midtown Phoenix (strona nie istnieje)">Midtown</a>, <a href="/w/index.php?title=West_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="West Phoenix (strona nie istnieje)">West Phoenix</a>, <a href="/w/index.php?title=North/Northwest_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="North/Northwest Phoenix (strona nie istnieje)">North Phoenix</a>, <a href="/w/index.php?title=South_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Phoenix (strona nie istnieje)">South Phoenix</a>, <a href="/w/index.php?title=Arcadia_(Phoenix)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arcadia (Phoenix) (strona nie istnieje)">Arcadia</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Ahwatukee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahwatukee (strona nie istnieje)">Ahwatukee</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Władze_miasta"><span id="W.C5.82adze_miasta"></span>Władze miasta</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Władze miasta" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Władze miasta"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:P378._Phoenix_City_Hall.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/P378._Phoenix_City_Hall.jpg/150px-P378._Phoenix_City_Hall.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/P378._Phoenix_City_Hall.jpg/225px-P378._Phoenix_City_Hall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/P378._Phoenix_City_Hall.jpg/300px-P378._Phoenix_City_Hall.jpg 2x" data-file-width="507" data-file-height="676" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Phoenix_City_Hall&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix City Hall (strona nie istnieje)">Phoenix City Hall</a></figcaption></figure> <p>W Phoenix obowiązuje forma rządów menedżer-rada miejska; rada składa się z burmistrza oraz ośmiu członków, reprezentujących osiem dystryktów miasta. Kadencja obu urzędów trwa cztery lata<sup id="cite_ref-phoenix.gov_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-phoenix.gov-37">[37]</a></sup>. Obecnie, od 2011 roku, funkcję burmistrza Phoenix pełni Demokrata, <a href="/w/index.php?title=Greg_Stanton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greg Stanton (strona nie istnieje)">Greg Stanton</a><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>. Zarówno burmistrz, jak i członkowie rady miejskiej mają równe prawa głosu w sprawie przyjmowania rozporządzeń i aktów dotyczących funkcjonowania miasta<sup id="cite_ref-phoenix.gov_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-phoenix.gov-37">[37]</a></sup>. Menedżer miasta posiada silną pozycję, nadzorując wszystkie departamenty oraz wykonując przyjęte przez radę założenia<sup id="cite_ref-phoenix.gov_37-2" class="reference"><a href="#cite_note-phoenix.gov-37">[37]</a></sup>. </p><p>Phoenix prowadzi rejestr tzw. partnerstwa życiowego, otwarty zarówno dla par hetero- jak i homoseksualnych; do zapisu w rejestrze nie jest wymagany status mieszkańca miasta<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>. </p><p>W 2010 roku strona internetowa miasta została uhonorowana nagrodą Sunny Award przez organizację <a href="/w/index.php?title=Sunshine_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sunshine Review (strona nie istnieje)">Sunshine Review</a> za <a href="/wiki/Open_government" class="mw-redirect" title="Open government">open government</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stanowe_obiekty_rządowe"><span id="Stanowe_obiekty_rz.C4.85dowe"></span>Stanowe obiekty rządowe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Stanowe obiekty rządowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stanowe obiekty rządowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Azcap.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Azcap.jpg/220px-Azcap.jpg" decoding="async" width="220" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Azcap.jpg/330px-Azcap.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Azcap.jpg/440px-Azcap.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="340" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Arizona_State_Capitol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona State Capitol (strona nie istnieje)">Arizona State Capitol</a>, pełniący obecnie funkcję muzeum</figcaption></figure> <p>Jako stolica Arizony, Phoenix mieści <a href="/wiki/Legislatura_Arizony" title="Legislatura Arizony">legislaturę stanową</a>. Znajduje się tu ponadto szereg agencji stanowych, z których część ma swoje siedziby w Kapitolu Arizony. </p><p>Departament ds. Nieletnich prowadzi szkoły Mountain Adobe i Black Canyon<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. Arizona State Hospital zarządzany jest natomiast przez Departament Służby Zdrowia Arizony; jest to ośrodek zdrowia psychicznego i jednocześnie jedyna instytucja medyczna kierowana przez rząd stanowy<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Federalne_obiekty_rządowe"><span id="Federalne_obiekty_rz.C4.85dowe"></span>Federalne obiekty rządowe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Federalne obiekty rządowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Federalne obiekty rządowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Federalne Biuro ds. Więziennictwa zarządza Federal Correctional Institution (FCI), położoną w pobliżu północnej granicy miasta<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>. </p><p>W Phoenix znajduje się Sąd Dystryktowy dla Arizony Sandry Day O’Connor, nazwany tak na cześć <a href="/wiki/Sandra_Day_O%E2%80%99Connor" title="Sandra Day O’Connor">pierwszej kobiety-sędzi Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych</a>, która dorastała w Arizonie. </p><p>Budynek władz federalnych znajduje się w centrum miasta i mieści różne biura agencji oraz urzędów federalnych, a także lokalny oddział sądu upadłościowego. Nim obiekt ten został oddany do użytku w 1961 roku, rząd federalny miał siedzibę w historycznym urzędzie pocztowym skompletowanym w latach 30. XX wieku. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przestępczość"><span id="Przest.C4.99pczo.C5.9B.C4.87"></span>Przestępczość</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Przestępczość" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przestępczość"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W latach 70. w mieście notowano wzrost przestępczości i jednocześnie zahamowanie rozwoju biznesu w obszarze centrum. W latach 80. bezpieczeństwu Phoenix zaczęła zagrażać rosnąca działalność gangów ulicznych i handel narkotykami, a także rozprzestrzenianie się prostytucji. Od tego czasu wskaźniki przestępczości miasta systematycznie spadały, jednakże wciąż oscylowały wokół średnich stanowych i krajowych. </p><p>W 2008 i 2009 roku zauważono ogromne spadki w zakresie kradzieży samochodów oraz zabójstw. W 2007 roku liczba morderstw wyniosła bowiem 222, zaś już w 2009 roku była mniejsza o ponad 100<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup>. Dużym problemem w Phoenix były zawsze kradzieże aut; w 2001 roku miasto przewodziło w skali Stanów Zjednoczonych pod względem występowania tego procederu (35 161 kradzieży; wskaźnik 1 081,25 na 100 000)<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>. W 2003 roku, mimo że Phoenix spadło w tym rankingu na 2. miejsce (ustępując Modesto w Kalifornii), kradzież samochodów zwiększyła się do 40 769 (wskaźnik 1 253,71 na 100 000)<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>. Jednakże w 2008 roku odnotowano znaczące zahamowanie kradzieży pojazdów, a samo Phoenix zajmowało 19. pozycję w krajowym zestawieniu. Spadki te były zasługą działalności Phoenix Police Department; oddziały policji wzmożyły patrole w sekcjach popularnych wśród złodziei, a także wykorzystywały podstawione samochody do chwytania przestępców<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>. </p><p>Pod koniec lat 00. XXI wieku Phoenix zostało okrzyknięte mianem „porwaniowej stolicy Stanów Zjednoczonych”<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup>. Większość porwanych uznaje się za ofiary przemytu ludzi lub osoby związane z nielegalnym handlem narkotykami, podczas gdy sami porywacze uważani są za członków karteli biorących udział w meksykańskiej wojnie narkotykowej. <a href="/wiki/John_McCain" title="John McCain">John McCain</a> nazwał nawet Phoenix drugim pod względem ilości porwań miastem na świecie<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>, mimo że późniejsze porównanie danych wykazało niesłuszność tego stwierdzenia<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[51]</a></sup>. </p><p>Ogólnie, w 2008 roku w Phoenix zanotowano spadek przestępstw brutalnych o 24%, zaś w 2009 roku był to spadek o kolejnych 18%. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Edukacja">Edukacja</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Edukacja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Edukacja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Phoenix podzielone jest na ponad 30 dystryktów szkolnych, skupiających publiczne placówki oświaty<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52">[52]</a></sup>. <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Union_High_School_District&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Union High School District (strona nie istnieje)">Phoenix Union High School District</a> zarządza większością publicznych szkół średnich w mieście. W Phoenix działają ponadto szkoły społeczne, takie jak <a href="/w/index.php?title=North_Pointe_Preparatory&action=edit&redlink=1" class="new" title="North Pointe Preparatory (strona nie istnieje)">North Pointe Preparatory</a>, <a href="/w/index.php?title=Sonoran_Science_Academy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sonoran Science Academy (strona nie istnieje)">Sonoran Science Academy</a> i <a href="/w/index.php?title=Veritas_Preparatory_Academy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Veritas Preparatory Academy (strona nie istnieje)">Veritas Preparatory Academy</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Szkolnictwo_wyższe"><span id="Szkolnictwo_wy.C5.BCsze"></span>Szkolnictwo wyższe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Szkolnictwo wyższe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szkolnictwo wyższe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Najważniejszą instytucją edukacji wyższej w regionie jest <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanu_Arizona" class="mw-redirect" title="Uniwersytet Stanu Arizona">Uniwersytet Stanu Arizona</a>. Główny kampus uczelni znajduje się w <a href="/wiki/Tempe_(Arizona)" title="Tempe (Arizona)">Tempe</a>, zaś pozostałe w <a href="/w/index.php?title=Northwest_Phoenix&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northwest Phoenix (strona nie istnieje)">Northwest Phoenix</a> i <a href="/wiki/Downtown_Phoenix" title="Downtown Phoenix">Downtown Phoenix</a> oraz w mieście <a href="/wiki/Mesa_(Arizona)" title="Mesa (Arizona)">Mesa</a>. ASU stanowi jeden z największych uniwersytetów publicznych w Stanach Zjednoczonych, z 72 250 studentami (2011). W Phoenix zlokalizowany jest także jeden z dwóch kampusów <a href="/w/index.php?title=University_of_Arizona_College_of_Medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Arizona College of Medicine (strona nie istnieje)">University of Arizona College of Medicine</a>, jedynej akademii medycznej w Arizonie. </p><p>W Phoenix znajduje się kilka budynków wchodzących w skład kompleksów uniwersytetów <a href="/wiki/Uniwersytet_Arizony" title="Uniwersytet Arizony">Arizony</a> (z siedzibą w <a href="/w/index.php?title=Tucson_(Arizona)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tucson (Arizona) (strona nie istnieje)">Tucson</a>) i <a href="/wiki/Uniwersytet_P%C3%B3%C5%82nocnej_Arizony" class="mw-redirect" title="Uniwersytet Północnej Arizony">Północnej Arizony</a> (z siedzibą we <a href="/wiki/Flagstaff" title="Flagstaff">Flagstaff</a>). W mieście działa ponadto <a href="/w/index.php?title=Grand_Canyon_University&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Canyon University (strona nie istnieje)">Grand Canyon University</a>, czyli prywatny, prowadzony dla zysków uniwersytet chrześcijański w Stanach Zjednoczonych. Obecnie posiada on ponad 100 tysięcy studentów, z czego około 80% edukuje się na drodze online. </p><p>Zarówno ASU, jak i UoA uwzględniane są w zestawieniach najlepszych uczelni Stanów Zjednoczonych oraz świata<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53">[53]</a></sup><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54">[54]</a></sup>. </p><p><a href="/w/index.php?title=Maricopa_County_Community_College_District&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maricopa County Community College District (strona nie istnieje)">Maricopa County Community College District</a> skupia dziesięć <a href="/wiki/Community_college" title="Community college">community college’ów</a> oraz dwa centra dokształcające dla dorosłych, rozlokowane na terenie całego hrabstwa Maricopa. <a href="/w/index.php?title=Phoenix_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix College (strona nie istnieje)">Phoenix College</a>, wchodzący w skład tegoż dystryktu, powstał w 1920 roku i jest najstarszą tego typu szkołą w Arizonie. </p><p>W Phoenix i jego okolicach działa ponadto kilka prywatnych szkół wyższych, zarówno o charakterze świeckim, jak i religijnym. </p> <div class="thumb tmulti tnone center"><div class="thumbinner" style="width:409px;max-width:409px"><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Asu_campus_1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Asu_campus_1.jpg/200px-Asu_campus_1.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Asu_campus_1.jpg/300px-Asu_campus_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Asu_campus_1.jpg/400px-Asu_campus_1.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="682" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:203px;max-width:203px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:ASUDowntown2.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/ASUDowntown2.jpg/201px-ASUDowntown2.jpg" decoding="async" width="201" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/ASUDowntown2.jpg/302px-ASUDowntown2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/ASUDowntown2.jpg/402px-ASUDowntown2.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="528" /></a></span></div></div><div style="clear:left"></div><div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left"><b>Lewo→prawo</b>: kampus <a href="/wiki/Uniwersytet_Stanu_Arizona" class="mw-redirect" title="Uniwersytet Stanu Arizona">Uniwersytetu Stanu Arizona</a> w Tempe; centrum biomedyczne (joint venture pomiędzy ASU, U of A i miastem Phoenix), siedziba ASU Downtown School of Engineering</div></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Transport">Transport</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Transport" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Transport"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Powietrze">Powietrze</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Powietrze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Powietrze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg/220px-Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg/330px-Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg/440px-Phoenix-sky-harbor-control-tower.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Widok z powietrza na wieżę kontroli lotów Sky Harbor</figcaption></figure> <p>Phoenix obsługiwane jest głównie przez <a href="/wiki/Port_lotniczy_Phoenix-Sky_Harbor" title="Port lotniczy Phoenix-Sky Harbor">Port lotniczy Phoenix-Sky Harbor</a> (<a href="/wiki/Kod_lotniska_IATA" title="Kod lotniska IATA">IATA</a>: <b>PHX</b>, <a href="/wiki/Kod_lotniska_ICAO" title="Kod lotniska ICAO">ICAO</a>: <b>KPHX</b>), który stanowi 10. najbardziej ruchliwe lotnisko Stanów Zjednoczonych i jednocześnie 24. świata<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[55]</a></sup> ze względu na liczbę obsługiwanych pasażerów, z 42 milionami podróżnych w 2007 roku. Port oferuje stałe połączenia do ponad 100 miast<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56">[56]</a></sup>. </p><p>Wśród międzynarodowych przewoźników operujących na Phoenix-Sky Harbor są m.in.: <a href="/wiki/Aerom%C3%A9xico" title="Aeroméxico">Aeroméxico</a>, <a href="/wiki/Air_Canada" title="Air Canada">Air Canada</a>, <a href="/wiki/British_Airways" title="British Airways">British Airways</a> i <a href="/wiki/WestJet" title="WestJet">WestJet</a>. Na Phoenix-Sky Harbor znajduje się ponadto węzeł lotniczy linii <a href="/wiki/US_Airways" title="US Airways">US Airways</a>, które oferują loty do takich państw, jak Kanada, Meksyk czy Kostaryka<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57">[57]</a></sup>. </p><p>W sąsiedniej <a href="/wiki/Mesa_(Arizona)" title="Mesa (Arizona)">Mesie</a> znajduje się <a href="/w/index.php?title=Port_lotniczy_Phoenix-Mesa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Port lotniczy Phoenix-Mesa (strona nie istnieje)">Port lotniczy Phoenix-Mesa</a> (<a href="/wiki/Kod_lotniska_IATA" title="Kod lotniska IATA">IATA</a>: <b>AZA</b>, <a href="/wiki/Kod_lotniska_ICAO" title="Kod lotniska ICAO">ICAO</a>: <b>KIWA</b>), który także obsługuje komercyjny ruch lotniczy w regionie. Lotnisko to powstało w miejscu bazy wojskowej <a href="/w/index.php?title=Williams_Air_Force_Base&action=edit&redlink=1" class="new" title="Williams Air Force Base (strona nie istnieje)">Williams Air Force Base</a>, zamkniętej w 1993 roku. Jednym z najważniejszych przewoźników operujących na Phoenix-Masa są linie Allegiant Air. </p><p>Do mniejszych lotnisk, które w większości obsługują loty prywatnych i korporacyjnych maszyn, należy <a href="/w/index.php?title=Port_lotniczy_Phoenix-Deer_Valley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Port lotniczy Phoenix-Deer Valley (strona nie istnieje)">Port lotniczy Phoenix-Deer Valley</a> (<a href="/wiki/Kod_lotniska_IATA" title="Kod lotniska IATA">IATA</a>: <b>DVT</b>, <a href="/wiki/Kod_lotniska_ICAO" title="Kod lotniska ICAO">ICAO</a>: <b>KDVT</b>), a także lotniska miejskie: <a href="/w/index.php?title=Glendale_Municipal_Airport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glendale Municipal Airport (strona nie istnieje)">Glendale Municipal Airport</a>, <a href="/w/index.php?title=Falcon_Field_Airport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Falcon Field Airport (strona nie istnieje)">Falcon Field Airport</a> oraz <a href="/w/index.php?title=Phoenix_Goodyear_Airport&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phoenix Goodyear Airport (strona nie istnieje)">Phoenix Goodyear Airport</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kolej_i_autobusy">Kolej i autobusy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Kolej i autobusy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kolej i autobusy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1996 roku <a href="/wiki/Amtrak" title="Amtrak">Amtrak</a> przerwał swoją działalność w mieście; Phoenix jest tym samym największym inkorporowanym miastem w Stanach Zjednoczonych, które nie jest obsługiwane przez międzystanowe pociągi pasażerskie. Najbliższe linie kolejowe: <a href="/w/index.php?title=Sunset_Limited&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sunset Limited (strona nie istnieje)">Sunset Limited</a> (<a href="/wiki/Orlando" title="Orlando">Orlando</a>–<a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a>) i <a href="/w/index.php?title=Texas_Eagle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Texas Eagle (strona nie istnieje)">Texas Eagle</a> (<a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a>–<a href="/wiki/San_Antonio_(Teksas)" title="San Antonio (Teksas)">San Antonio</a>), przebiegają przez <a href="/wiki/Maricopa_(Arizona)" title="Maricopa (Arizona)">Maricopę</a>, położoną trzydzieści mil na południe od centrum Phoenix. </p><p>Amtrak Thruway oferuje połączenia autobusowe do pobliskiego miasta <a href="/wiki/Flagstaff" title="Flagstaff">Flagstaff</a>, przez które przebiega codzienna linia autobusowa <a href="/w/index.php?title=Southwest_Chief&action=edit&redlink=1" class="new" title="Southwest Chief (strona nie istnieje)">Southwest Chief</a> (Los Angeles–Chicago). W Phoenix działa ponadto przewoźnik międzystanowy <a href="/wiki/Greyhound_Lines" title="Greyhound Lines">Greyhound</a>; stacja główna znajduje się przy 4. ulicy, w pobliżu lotniska. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Komunikacja_miejska">Komunikacja miejska</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Komunikacja miejska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Komunikacja miejska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg/170px-METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg" decoding="async" width="170" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg/255px-METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg/340px-METRO_Light_Rail_Loop-101_Station_Train_Arrival.jpg 2x" data-file-width="1106" data-file-height="1500" /></a><figcaption>METRO w dniu otwarcia, 27 grudnia 2008 roku</figcaption></figure> <p>Za transport publiczny na obszarze metropolitalnym Phoenix odpowiada Valley Metro, czyli organizacja skupiająca miejskich przewoźników autobusowych, szynowych oraz <a href="/wiki/Carpooling" title="Carpooling">car-poolingowych</a>. Ze względu na wysokie temperatury, a także fakt, że wiele stacji autobusowych nie posiada zadaszenia, komunikacja miejska w Phoenix nie cieszy się tak dużą popularnością, jak w innych miastach amerykańskich<sup id="cite_ref-transit_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-transit-58">[58]</a></sup>. </p><p>27 grudnia 2008 roku do użytku oddana została 32-kilometrowa sieć linii <a href="/wiki/Kolej_miejska" title="Kolej miejska">lekkiej kolei</a>, zwana <a href="/wiki/Lekka_kolej_w_Phoenix" title="Lekka kolej w Phoenix">METRO</a>, biegnąca od północno-centralnego Phoenix, przez śródmieście, na wschód, w kierunki Tempe i Mesy. Do 2030 roku ukończony zostanie projekt rozszerzania trasy o ponad 48 dodatkowych kilometrów<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59">[59]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rowerzyści_i_piesi"><span id="Rowerzy.C5.9Bci_i_piesi"></span>Rowerzyści i piesi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Rowerzyści i piesi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rowerzyści i piesi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 2000 roku 0,89% mieszkańców Phoenix wykorzystywało rowery jako codzienny środek transportu do pracy, co stanowiło spadek w porównaniu do 1,12% z roku 1990<sup id="cite_ref-transit_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-transit-58">[58]</a></sup>. </p><p>Na obszarze metropolitalnym Phoenix działa specjalny komitet doradczy ds. rowerzystów, którego celem jest poprawa warunków dla rowerzystów na ulicach miast oraz ścieżkach poza miastami<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60">[60]</a></sup>. </p><p><i>Bicycling Magazine</i> umieścił Phoenix na 15. miejscu najbardziej przyjaznych rowerzystom miast w Stanach Zjednoczonych z populacją powyżej 100 tysięcy mieszkańców<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61">[61]</a></sup>. </p><p>W 2011 roku indeks <a href="/w/index.php?title=Walk_Score&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walk Score (strona nie istnieje)">Walk Score</a> wyróżnił Phoenix na 33. miejscu najbardziej przyjaznych pieszym spośród 50 największych amerykańskich miast<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62">[62]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Miasta_partnerskie">Miasta partnerskie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Miasta partnerskie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg/170px-PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg/255px-PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg/340px-PhoenixSisterCities_gobeirne.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Znak ukazujący miasta partnerskie Phoenix</figcaption></figure> <p>Phoenix posiada dziesięć miast partnerskich<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63">[63]</a></sup>. </p> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska" title="Tajwan"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Tajpej" title="Tajpej">Tajpej</a> (<a href="/wiki/Republika_Chi%C5%84ska" title="Republika Chińska">Tajwan</a>) (1979)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Kanada" title="Kanada"><img alt="Kanada" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/22px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/33px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/44px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Calgary" title="Calgary">Calgary</a> (<a href="/wiki/Kanada" title="Kanada">Kanada</a>) (1997)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy"><img alt="Włochy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/22px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/33px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/44px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Katania" title="Katania">Katania</a> (<a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włochy</a>) (2001)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Chiny"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Chengdu" title="Chengdu">Chengdu</a> (<a href="/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Chińska Republika Ludowa">Chiny</a>) (1986)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Irlandia" title="Irlandia"><img alt="Irlandia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/22px-Flag_of_Ireland.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/33px-Flag_of_Ireland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Ireland.svg/44px-Flag_of_Ireland.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Ennis_(Irlandia)" title="Ennis (Irlandia)">Ennis</a> (<a href="/wiki/Irlandia" title="Irlandia">Irlandia</a>) (1988)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Francja" title="Francja"><img alt="Francja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/22px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/33px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/44px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Grenoble" title="Grenoble">Grenoble</a> (<a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francja</a>) (1990)<sup id="cite_ref-Grenoble_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-Grenoble-64">[64]</a></sup></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Meksyk" title="Meksyk"><img alt="Meksyk" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/22px-Flag_of_Mexico.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/33px-Flag_of_Mexico.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/44px-Flag_of_Mexico.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="560" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Hermosillo" title="Hermosillo">Hermosillo</a> (<a href="/wiki/Meksyk" title="Meksyk">Meksyk</a>) (1975)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Japonia" title="Japonia"><img alt="Japonia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/22px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/33px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/44px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Himeji" title="Himeji">Himeji</a> (<a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a>) (1976)</li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Czechy" title="Czechy"><img alt="Czechy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Praga</a> (<a href="/wiki/Czechy" title="Czechy">Czechy</a>) (1991) <small>(status nieaktywny)</small></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Izrael" title="Izrael"><img alt="Izrael" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/22px-Flag_of_Israel.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/33px-Flag_of_Israel.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Flag_of_Israel.svg/44px-Flag_of_Israel.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Ramat_Gan" title="Ramat Gan">Ramat Gan</a> (<a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izrael</a>) (2005)</li></ul> <p>Ponadto w 2009 roku Phoenix podpisało specjalną umowę partnerską z <a href="/wiki/Dubaj" title="Dubaj">Dubajem</a> w zakresie wzajemnej, wzmożonej współpracy<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65">[65]</a></sup>. </p> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Zjednoczone_Emiraty_Arabskie" title="Zjednoczone Emiraty Arabskie"><img alt="Zjednoczone Emiraty Arabskie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/22px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/33px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg/44px-Flag_of_the_United_Arab_Emirates.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> – <a href="/wiki/Dubaj" title="Dubaj">Dubaj</a> (<a href="/wiki/Zjednoczone_Emiraty_Arabskie" title="Zjednoczone Emiraty Arabskie">Zjednoczone Emiraty Arabskie</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-usa1-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-usa1_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.census.gov/quickfacts/qfd/states/04/0455000.html">[1]</a>, w: United States Census Bureau. [dostęp 2013-06-22].</span> </li> <li id="cite_note-EARLY-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-EARLY_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EARLY_2-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#EARLY">„Out of the Ashes, Early Life along the Salt River – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#EARLY">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/2006/TECH/space/06/05/rock.art/index.html">„Ancient rock art may depict exploding star”</a>, w: CNN, 2006-06-06. [dostęp 2010-05-23].</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110105115517/http://www.tempe.gov/museum/Tempe_history/basics/timeline.htm#FIRST">„Tempe history timeline – 1866 entry discussing early farm camp – Tempe Historical Museum”</a>. tempe.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tempe.gov/museum/Tempe_history/basics/timeline.htm#FIRST">tego adresu</a> (2011-01-05)].</cite>, w: Tempe.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#BORN">„Out of the Ashes, Phoenix is Born – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#BORN">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#SELECT">„Out of the Ashes, Selecting a Town site – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#SELECT">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-SALE-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-SALE_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-SALE_7-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#SALE">„Out of the Ashes, The Great Sale – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#SALE">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#WORTH">„Out of the Ashes, Whole Town Worth $550 – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#WORTH">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#INC">„Out of the Ashes, Incorporation in 1881 – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#INC">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-TRANS-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-TRANS_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-TRANS_10-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#TRANS">„Out of the Ashes, Transportation: Horses and Rails – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#TRANS">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#ROOS">„Out of the Ashes, Roosevelt and Reclamation – City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#ROOS">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#ESTABLISH">„Out of the Ashes, Establishing a Council-Manager Government City of Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#ESTABLISH">tego adresu</a> (2014-02-14)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-GROW-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GROW_13-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GROW_13-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">„<a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140214011434/http://phoenix.gov/citygovernment/facts/history/index.html#GROW">„Out of the Ashes, Growing into a Metropolis – City of Phoenix”</a>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-census-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-census_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html">„Arizona – Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990”</a>, w: U.S. Census Bureau. [dostęp 2012-02-25].</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/2007/10/31/property-cities-growth-forbeslife-cx_mw_1031realestate_slide_3.html?thisSpeed=15000">„In Pictures: America’s Fastest-Growing Cities from”</a>, w: <i>Forbes</i>, 2007-10-31. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/2009/POLITICS/02/17/obama.foreclosures/">„Obama expected to announce foreclosure plan”</a>, w: CNN, 2009-02-17. [dostęp 2010-05-22].</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Nora Burba Trulsson: „Phoenix Rising”, w: <i>Sunset</i>, 2005, s. 27+.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070929111247/http://www.azstarnet.com/sn/printDS/75798">„Arizona does not need daylight saving time – Arizona Daily Star”</a>. azstarnet.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azstarnet.com/sn/printDS/75798">tego adresu</a> (2007-09-29)].</cite>, w: AzStarNet.com. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://geography.asu.edu/cerveny/wxpart4.htm#sun2">„WXPART4”</a>, w: Geography.asu.edu. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20011217185325/http://lwf.ncdc.noaa.gov/oa/climate/online/ccd/min32temp.html">„Mean Number of Days With Minimum Temperature 32 °F or Less”</a>. lwf.ncdc.noaa.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lwf.ncdc.noaa.gov/oa/climate/online/ccd/min32temp.html">tego adresu</a> (2001-12-17)].</cite>, w: <a href="/wiki/National_Climatic_Data_Center" title="National Climatic Data Center">National Climatic Data Center</a>. [dostęp 2006-02-16].</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azcentral.com/community/scottsdale/articles/2010/12/30/20101230phoenix-area-residents-report-snow-falling-valley.html">„Phoenix-area residents report snow falling across Valley”</a>, w: Azcentral.com, 2010-12-30. [dostęp 2011-02-07].</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wrh.noaa.gov/psr/general/safety/heat/">„Climatology of heat in the southwest”</a>, w: National Weather Service. [dostęp 2009-01-06].</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/National_Oceanic_and_Atmospheric_Administration" title="National Oceanic and Atmospheric Administration">National Oceanic and Atmospheric Administration</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.weather.gov/wrh/climate?wfo=psr">NowData – NOAA Online Weather Data</a>. [dostęp 2011-12-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Moffatt Riley <i>Population History of Western U.S. Cities & Towns, 1850–1990</i>, Lanham 1996, s. 14.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.census.gov/popest/cities/files/SUB-EST2007-3.csv">„Subcounty population estimates: Arizona 2000–2007”</a>, w: United States Census Bureau, 2009-03-18. [dostęp 2009-04-25].</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azcentral.com/community/phoenix/articles/2011/03/13/20110313phoenix-6th-largest-city-philadelphia.html">„Arizona Republic: “Phoenix drops to sixth largest city” ”</a>, w: Azcentral.com, 2011-03-13. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-:0-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:0_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.census.gov/cedsci/table?q=DP05&g=1600000US0455000&tid=ACSDP1Y2019.DP05&hidePreview=true"><i>2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05)</i></a> [online], data.census.gov<span class="accessdate"> [dostęp 2021-03-17]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=2019%3A+ACS+1-Year+Estimates+Data+Profiles+%28DP05%29&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.census.gov%2Fcedsci%2Ftable%3Fq%3DDP05%26g%3D1600000US0455000%26tid%3DACSDP1Y2019.DP05%26hidePreview%3Dtrue" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.census.gov/cedsci/table?q=DP02&g=1600000US0455000&tid=ACSDP1Y2019.DP02&hidePreview=false"><i>2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP02)</i></a> [online], data.census.gov<span class="accessdate"> [dostęp 2021-03-17]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=2019%3A+ACS+1-Year+Estimates+Data+Profiles+%28DP02%29&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.census.gov%2Fcedsci%2Ftable%3Fq%3DDP02%26g%3D1600000US0455000%26tid%3DACSDP1Y2019.DP02%26hidePreview%3Dfalse" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Daniel Bubb, „McCarran International and Phoenix Sky Harbor International: Airport Expansion, Tourism, and Urbanization in the Modern Southwest”, w: <i>Nevada Historical Society Quarterly</i>, 2002, s. 125–142.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150208084144/http://www.mesa-air.com/contactus.asp">„Contact Us”</a>. mesa-air.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mesa-air.com/contactus.asp">tego adresu</a> (2015-02-08)].</cite>, w: Mesa Air Group. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Matthew G. McCoy, „Base Instinct: Phoenix and the Fight Over Luke Field, 1946–1948”, w: <i>Military History of the West</i>, 2003, s. 57–76.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110822223246/http://phoenix.gov/ECONDEV/consulat.html">„Phoenix Consulates”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/ECONDEV/consulat.html">tego adresu</a> (2011-08-22)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110821162853/http://phoenix.gov/ECONDEV/chambers.html">„Phoenix Chambers”, w: Phoenix.gov. [dostęp: 2012-06-19</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/ECONDEV/chambers.html">tego adresu</a> (2011-08-21)].</cite>.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Indianapolis Monthly</i> (06.2004), s. 40.</span> </li> <li id="cite_note-urbanvillages2-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-urbanvillages2_35-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-urbanvillages2_35-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080605044800/http://phoenix.gov/PLANNING/vpriovista.html">„Village Planning Committees – Phoenix City Government”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/PLANNING/vpriovista.html">tego adresu</a> (2008-06-05)].</cite>, w: Phoenix.gov, 2012-02-22. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100527200907/http://phoenix.gov/PLANNING/vpbook.pdf">„The Village Planning Handbook”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/PLANNING/vpbook.pdf">tego adresu</a> (2010-05-27)].</cite>, w: City of Phoenix. [dostęp 2009-07-09].</span> </li> <li id="cite_note-phoenix.gov-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-phoenix.gov_37-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-phoenix.gov_37-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-phoenix.gov_37-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120516041330/http://phoenix.gov/mayorcouncil/about/index.html">„Official Site of the City of Phoenix- About the Phoenix City Council”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/mayorcouncil/about/index.html">tego adresu</a> (2012-05-16)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120622005609/http://www.phoenix.gov/mayor/index.html">„Official website of the City of Phoenix- Mayor Home”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phoenix.gov/mayor/index.html">tego adresu</a> (2012-06-22)].</cite>, w: Phoenix.gov. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090828181219/http://www.hrc.org/issues/marriage/domestic_partners/9133.htm">„City and County Domestic Partner Registries | Resources | Human Rights Campaign”</a>. hrc.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hrc.org/issues/marriage/domestic_partners/9133.htm">tego adresu</a> (2009-08-28)].</cite>, w: Hrc.org. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100613231448/http://www.phoenix.gov/news/040810sunnyaward.html">„''City of Phoenix'', City Web Site Recognized for Transparency in Government Information, April 8, 2010”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phoenix.gov/news/040810sunnyaward.html">tego adresu</a> (2010-06-13)].</cite>, w: Phoenix.gov, 2010-04-08. [dostęp 2011-02-07].</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/5rxSWOcha?url=http://www.juvenile.state.az.us/Contacts/Facilities.htm">„Safe Schools/Secure Facilities”</a>, w: <a href="/w/index.php?title=Arizona_Department_of_Juvenile_Corrections&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arizona Department of Juvenile Corrections (strona nie istnieje)">Arizona Department of Juvenile Corrections</a>. [dostęp 2011-08-13].</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azdhs.gov/azsh/">„Arizona State Hospital”</a>, w: azdhs.gov. [dostęp 2012-06-29].</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bop.gov/locations/institutions/phx/index.jsp">„Federal Correctional Institution (FCI) Phoenix”</a>, w: bop.gov. [dostęp 2012-06-29].</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azcentral.com/arizonarepublic/local/articles/2010/01/06/20100106violence0106.html">„Phoenix shootings leave 3 dead in 1st murders of '10"</a>, w: Azcentral.com, 2010-01-06. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.azcentral.com/news/articles/2009/11/12/20091112phxhomicides1113.html">„Fewer murders expected in Phoenix”</a>, w: Azcentral.com, 2009-10-1. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090822100000/http://www.insure.com/car-insurance/thefts-cities2.html">„Cities with the worst auto theft”</a>. insure.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.insure.com/car-insurance/thefts-cities2.html">tego adresu</a> (2009-08-22)].</cite>, w: insure.com. [dostęp 2009-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://money.cnn.com/2004/11/16/pf/hot_spots_for_hot_cars/">„'Hot spots’ for stolen cars”</a>, w: CNN, 2004-11-30. [dostęp 009-07-04].</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110717200058/http://blogs.phoenixnewtimes.com/valleyfever/2009/04/auto_theft_down_in_phoenix_and.php">„Auto Theft Down in Phoenix and Tucson; Arizona DPS Takes Credit – Phoenix News – Valley Fever”</a>. blogs.phoenixnewtimes.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.phoenixnewtimes.com/valleyfever/2009/04/auto_theft_down_in_phoenix_and.php">tego adresu</a> (2011-07-17)].</cite>, w: Blogs.phoenixnewtimes.com. 2009-04-15. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://abcnews.go.com/Blotter/story?id=6848672&page=1">„Kidnapping Capital of the U.S.A.”</a>, w: ABC News, 2009-02-11. [dostęp 2011-06-03].</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.huffingtonpost.com/2010/06/28/mccain-falsely-claims-pho_n_627605.html">„McCain Falsely Claims Phoenix Is 'Number-Two Kidnapping Capital of The World'”</a>, w: <i>Huffington Post</i>, 2010-06-28. [dostęp 2010-09-27].</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politifact.com/texas/statements/2010/jun/28/john-mccain/mccain-says-phoenix-second-kidnapping-capital-worl/">„McCain says Phoenix is the second kidnapping capital in the world – False”</a>, w: <a href="/w/index.php?title=Politifact&action=edit&redlink=1" class="new" title="Politifact (strona nie istnieje)">Politifact</a> Texas. [dostęp 2011-07-08].</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070502150309/http://phoenix.gov/EDUCATN/schdist.html">„chools in Phoenix”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/EDUCATN/schdist.html">tego adresu</a> (2007-05-02)].</cite>, w: Phoenix.gov, 2006-03-1. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2011-2012/top-400.html">„Top 400 – The Times Higher Education World University Rankings 2011–2012”</a>, w: <i>The Times Higher Education</i>, 2011. [dostęp 2011-10-06].</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20160214024700/http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/best-colleges">„National Universities Rankings”</a>, w: <i>U.S. News & World Report</i>. [dostęp 2011-09-25].</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120211234103/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-54-55-7153_666_2__">„Airports Council International Passenger Traffic, 2007 Final”</a>. airports.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-54-55-7153_666_2__">tego adresu</a> (2012-02-11)].</cite>, w: Airports.org, 2008-07-29. [dostęp 2012-06-19].</span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phxskyharbor.com/">„Sky Harbor International Airport”</a>, w: phxskyharbor.com. [dostęp 2008-10-19].</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070626113926/http://phoenix.gov/skyharborairport/airlines_flights/intdest.html">„Sky Harbor International Airport International Destinations”</a>. phoenix.gov. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://phoenix.gov/skyharborairport/airlines_flights/intdest.html">tego adresu</a> (2007-06-26)].</cite>, w: Sky Harbor International Airport. [dostęp 2008-08-07].</span> </li> <li id="cite_note-transit-58"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-transit_58-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-transit_58-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bikesatwork.com/carfree/census-lookup.php?state_select=ALL_STATES&sort_num=2&lower_pop=250000&upper_pop=999999999&first_row=25&show_rows=25">„Most bicycle commuters”</a>, w: Bikes At Work Inc. [dostęp 2010-12-04].</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100706001232/http://www.valleymetro.org/metro_light_rail">„Metro Light Rail”</a>. valleymetro.org. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.valleymetro.org/metro_light_rail">tego adresu</a> (2010-07-06)].</cite>, w: Valley Metro. [dostęp 2010-06-30].</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mag.maricopa.gov/detail.cms?item=4643">„MAG Regional Bike Map 2005”</a>, w: Maricopa Association of Governments. [dostęp 2008-12-14].</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318044813/http://www.bicycling.com/news/featured-stories/bicyclings-top-50">Bicyclings top 50</a>. bicycling.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bicycling.com/news/featured-stories/bicyclings-top-50">tego adresu</a> (2015-03-18)].</cite>, w: <i>Bicycling Magazine</i>. [dostęp 2012-07-20].</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.walkscore.com/rankings/cities/">„2011 City and Neighborhood Rankings”</a>, w: Walk Score, 2011. [dostęp 2011-04-28].</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phoenixsistercities.org/">Phoenix Sister Cities Commission</a>”, w: phoenixsistercities.org. [dostęp 2009-04-21].</span> </li> <li id="cite_note-Grenoble-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Grenoble_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071014074034/http://www.grenoble.fr/jsp/site/Portal.jsp?page_id=92">„Ville de Grenoble – Coopérations et villes jumelles”</a>. grenoble.fr. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.grenoble.fr/jsp/site/Portal.jsp?page_id=92">tego adresu</a> (2007-10-14)].</cite>, w: Grenoble.fr. [dostęp 2009-10-29].</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6GzbPMuB0?url=http://www.uaeinteract.com/docs/Dubai_partners_with_the_U.S._city_of_Phoenix_/35613.htm">„Dubai partners with the U.S. city of Phoenix UAE – The Official Web Site – News”</a>, w: Uaeinteract.com. [dostęp 2009-07-14].</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Phoenix&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phoenix.gov/">Strona oficjalna</a> Phoenix <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.visitphoenix.com/">Strona oficjalnego</a> biura turystycznego <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.city-data.com/city/Phoenix-Arizona.html">Phoenix</a> w bazie <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.city-data.com/">city-data.com</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Arizona" title="Szablon:Arizona"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Arizona" title="Dyskusja szablonu:Arizona"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Arizona&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Stolice_stan%C3%B3w_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Kategoria:Stolice stanów Stanów Zjednoczonych">Stolica</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Phoenix</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Regiony i atrakcje</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Four_Corners" title="Four Corners">Four Corners</a></li> <li><a href="/wiki/Park_Narodowy_Saguaro" title="Park Narodowy Saguaro">Park Narodowy Saguaro</a></li> <li><a href="/wiki/Park_Narodowy_Skamienia%C5%82ego_Lasu" title="Park Narodowy Skamieniałego Lasu">Park Narodowy Skamieniałego Lasu</a></li> <li><a href="/wiki/Park_Narodowy_Wielkiego_Kanionu" title="Park Narodowy Wielkiego Kanionu">Park Narodowy Wielkiego Kanionu</a></li> <li><a href="/wiki/Sonora_(pustynia)" title="Sonora (pustynia)">Pustynia Sonora</a></li> <li><a href="/wiki/Krater_Meteorytowy" title="Krater Meteorytowy">Krater Meteorytowy</a></li> <li><a href="/wiki/Mojave_(pustynia)" title="Mojave (pustynia)">Mojave</a></li> <li><a href="/wiki/Monument_Valley" title="Monument Valley">Monument Valley</a></li> <li><a href="/wiki/Wielki_Kanion_Kolorado" title="Wielki Kanion Kolorado">Wielki Kanion Kolorado</a></li> <li><a href="/wiki/Wy%C5%BCyna_Kolorado" title="Wyżyna Kolorado">Wyżyna Kolorado</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Hrabstwa_w_stanie_Arizona" title="Kategoria:Hrabstwa w stanie Arizona">Hrabstwa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Hrabstwo_Apache" title="Hrabstwo Apache">Apache</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Cochise" title="Hrabstwo Cochise">Cochise</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Coconino" title="Hrabstwo Coconino">Coconino</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Gila" title="Hrabstwo Gila">Gila</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Graham_(Arizona)" title="Hrabstwo Graham (Arizona)">Graham</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Greenlee" title="Hrabstwo Greenlee">Greenlee</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_La_Paz" title="Hrabstwo La Paz">La Paz</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Maricopa" title="Hrabstwo Maricopa">Maricopa</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Mohave" title="Hrabstwo Mohave">Mohave</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Navajo" title="Hrabstwo Navajo">Navajo</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Pima" title="Hrabstwo Pima">Pima</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Pinal" title="Hrabstwo Pinal">Pinal</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Santa_Cruz_(Arizona)" title="Hrabstwo Santa Cruz (Arizona)">Santa Cruz</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Yavapai" title="Hrabstwo Yavapai">Yavapai</a></li> <li><a href="/wiki/Hrabstwo_Yuma_(Arizona)" title="Hrabstwo Yuma (Arizona)">Yuma</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_stanie_Arizona" title="Kategoria:Miasta w stanie Arizona">Wybrane miejscowości</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bisbee_(Arizona)" title="Bisbee (Arizona)">Bisbee</a></li> <li><a href="/wiki/Clifton_(Arizona)" title="Clifton (Arizona)">Clifton</a></li> <li><a href="/wiki/Flagstaff" title="Flagstaff">Flagstaff</a></li> <li><a href="/wiki/Florence_(Arizona)" title="Florence (Arizona)">Florence</a></li> <li><a href="/wiki/Globe_(Arizona)" title="Globe (Arizona)">Globe</a></li> <li><a href="/wiki/Holbrook_(Arizona)" title="Holbrook (Arizona)">Holbrook</a></li> <li><a href="/wiki/Kingman_(Arizona)" title="Kingman (Arizona)">Kingman</a></li> <li><a href="/wiki/Nogales_(Arizona)" title="Nogales (Arizona)">Nogales</a></li> <li><a href="/wiki/Parker_(Arizona)" title="Parker (Arizona)">Parker</a></li> <li><a href="/wiki/Peach_Springs" title="Peach Springs">Peach Springs</a></li> <li><a href="/wiki/Prescott_(Arizona)" title="Prescott (Arizona)">Prescott</a></li> <li><a href="/wiki/Safford" title="Safford">Safford</a></li> <li><a href="/wiki/St._Johns_(Arizona)" title="St. Johns (Arizona)">St. Johns</a></li> <li><a href="/wiki/Tucson" title="Tucson">Tucson</a></li> <li><a href="/wiki/Tombstone" title="Tombstone">Tombstone</a></li> <li><a href="/wiki/Window_Rock" title="Window Rock">Window Rock</a></li> <li><a href="/wiki/Yuma_(Arizona)" title="Yuma (Arizona)">Yuma</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Symbole</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Flaga_stanowa_Arizony" title="Flaga stanowa Arizony">Flaga stanowa Arizony</a></li> <li><a href="/wiki/Piecz%C4%99%C4%87_stanowa_Arizony" title="Pieczęć stanowa Arizony">Pieczęć stanowa Arizony</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_Arizona.svg" class="mw-file-description" title="Flaga stanowa"><img alt="Flaga stanowa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/70px-Flag_of_Arizona.svg.png" decoding="async" width="70" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/105px-Flag_of_Arizona.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Arizona.svg/140px-Flag_of_Arizona.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Stolice_stan%C3%B3w_(Stany_Zjednoczone)" title="Szablon:Stolice stanów (Stany Zjednoczone)"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Stolice_stan%C3%B3w_(Stany_Zjednoczone)" title="Dyskusja szablonu:Stolice stanów (Stany Zjednoczone)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Stolice_stan%C3%B3w_(Stany_Zjednoczone)&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Stolice stanów w <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanach Zjednoczonych</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><b><a href="/wiki/Montgomery_(Alabama)" title="Montgomery (Alabama)">Montgomery</a></b>, <i><a href="/wiki/Alabama" title="Alabama">Alabama</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Juneau" title="Juneau">Juneau</a></b>, <i><a href="/wiki/Alaska" title="Alaska">Alaska</a></i></li> <li><b><a class="mw-selflink selflink">Phoenix</a></b>, <i><a href="/wiki/Arizona" title="Arizona">Arizona</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Little_Rock" title="Little Rock">Little Rock</a></b>, <i><a href="/wiki/Arkansas" title="Arkansas">Arkansas</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Hartford" title="Hartford">Hartford</a></b>, <i><a href="/wiki/Connecticut" title="Connecticut">Connecticut</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Pierre" title="Pierre">Pierre</a></b>, <i><a href="/wiki/Dakota_Po%C5%82udniowa" title="Dakota Południowa">Dakota Południowa</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Bismarck_(Dakota_P%C3%B3%C5%82nocna)" title="Bismarck (Dakota Północna)">Bismarck</a></b>, <i><a href="/wiki/Dakota_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Dakota Północna">Dakota Północna</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Dover_(Delaware)" title="Dover (Delaware)">Dover</a></b>, <i><a href="/wiki/Delaware" title="Delaware">Delaware</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Tallahassee" title="Tallahassee">Tallahassee</a></b>, <i><a href="/wiki/Floryda" title="Floryda">Floryda</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Atlanta" title="Atlanta">Atlanta</a></b>, <i><a href="/wiki/Georgia" title="Georgia">Georgia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Honolulu" title="Honolulu">Honolulu</a></b>, <i><a href="/wiki/Hawaje" title="Hawaje">Hawaje</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Boise" title="Boise">Boise</a></b>, <i><a href="/wiki/Idaho" title="Idaho">Idaho</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Springfield_(Illinois)" title="Springfield (Illinois)">Springfield</a></b>, <i><a href="/wiki/Illinois" title="Illinois">Illinois</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Indianapolis" title="Indianapolis">Indianapolis</a></b>, <i><a href="/wiki/Indiana" title="Indiana">Indiana</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Des_Moines" title="Des Moines">Des Moines</a></b>, <i><a href="/wiki/Iowa" title="Iowa">Iowa</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Sacramento" title="Sacramento">Sacramento</a></b>, <i><a href="/wiki/Kalifornia" title="Kalifornia">Kalifornia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Topeka" title="Topeka">Topeka</a></b>, <i><a href="/wiki/Kansas" title="Kansas">Kansas</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Columbia_(Karolina_Po%C5%82udniowa)" title="Columbia (Karolina Południowa)">Columbia</a></b>, <i><a href="/wiki/Karolina_Po%C5%82udniowa" title="Karolina Południowa">Karolina Południowa</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Raleigh" title="Raleigh">Raleigh</a></b>, <i><a href="/wiki/Karolina_P%C3%B3%C5%82nocna" title="Karolina Północna">Karolina Północna</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Frankfort" title="Frankfort">Frankfort</a></b>, <i><a href="/wiki/Kentucky" title="Kentucky">Kentucky</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Denver" title="Denver">Denver</a></b>, <i><a href="/wiki/Kolorado_(stan)" title="Kolorado (stan)">Kolorado</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Baton_Rouge" title="Baton Rouge">Baton Rouge</a></b>, <i><a href="/wiki/Luizjana" title="Luizjana">Luizjana</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Augusta_(Maine)" title="Augusta (Maine)">Augusta</a></b>, <i><a href="/wiki/Maine" title="Maine">Maine</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Annapolis" title="Annapolis">Annapolis</a></b>, <i><a href="/wiki/Maryland" title="Maryland">Maryland</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Boston" title="Boston">Boston</a></b>, <i><a href="/wiki/Massachusetts" title="Massachusetts">Massachusetts</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Lansing" title="Lansing">Lansing</a></b>, <i><a href="/wiki/Michigan" title="Michigan">Michigan</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Saint_Paul" title="Saint Paul">Saint Paul</a></b>, <i><a href="/wiki/Minnesota" title="Minnesota">Minnesota</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Jackson_(Missisipi)" title="Jackson (Missisipi)">Jackson</a></b>, <i><a href="/wiki/Missisipi_(stan)" title="Missisipi (stan)">Missisipi</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Jefferson_City" title="Jefferson City">Jefferson City</a></b>, <i><a href="/wiki/Missouri_(stan)" title="Missouri (stan)">Missouri</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Helena_(Montana)" title="Helena (Montana)">Helena</a></b>, <i><a href="/wiki/Montana" title="Montana">Montana</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Lincoln_(Nebraska)" title="Lincoln (Nebraska)">Lincoln</a></b>, <i><a href="/wiki/Nebraska" title="Nebraska">Nebraska</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Carson_City" title="Carson City">Carson City</a></b>, <i><a href="/wiki/Nevada" title="Nevada">Nevada</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Concord_(New_Hampshire)" title="Concord (New Hampshire)">Concord</a></b>, <i><a href="/wiki/New_Hampshire" title="New Hampshire">New Hampshire</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Trenton" title="Trenton">Trenton</a></b>, <i><a href="/wiki/New_Jersey" title="New Jersey">New Jersey</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Santa_Fe_(Nowy_Meksyk)" title="Santa Fe (Nowy Meksyk)">Santa Fe</a></b>, <i><a href="/wiki/Nowy_Meksyk" title="Nowy Meksyk">Nowy Meksyk</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Albany" title="Albany">Albany</a></b>, <i><a href="/wiki/Nowy_Jork_(stan)" title="Nowy Jork (stan)">Nowy Jork</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Columbus" title="Columbus">Columbus</a></b>, <i><a href="/wiki/Ohio" title="Ohio">Ohio</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Oklahoma_City" title="Oklahoma City">Oklahoma City</a></b>, <i><a href="/wiki/Oklahoma" title="Oklahoma">Oklahoma</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Salem_(Oregon)" title="Salem (Oregon)">Salem</a></b>, <i><a href="/wiki/Oregon" title="Oregon">Oregon</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Harrisburg" title="Harrisburg">Harrisburg</a></b>, <i><a href="/wiki/Pensylwania" title="Pensylwania">Pensylwania</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Providence" title="Providence">Providence</a></b>, <i><a href="/wiki/Rhode_Island" title="Rhode Island">Rhode Island</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Nashville" title="Nashville">Nashville</a></b>, <i><a href="/wiki/Tennessee" title="Tennessee">Tennessee</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Austin" title="Austin">Austin</a></b>, <i><a href="/wiki/Teksas" title="Teksas">Teksas</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Salt_Lake_City" title="Salt Lake City">Salt Lake City</a></b>, <i><a href="/wiki/Utah" title="Utah">Utah</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Montpelier" title="Montpelier">Montpelier</a></b>, <i><a href="/wiki/Vermont" title="Vermont">Vermont</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Richmond_(Wirginia)" title="Richmond (Wirginia)">Richmond</a></b>, <i><a href="/wiki/Wirginia" title="Wirginia">Wirginia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Charleston_(Wirginia_Zachodnia)" title="Charleston (Wirginia Zachodnia)">Charleston</a></b>, <i><a href="/wiki/Wirginia_Zachodnia" title="Wirginia Zachodnia">Wirginia Zachodnia</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Olympia" title="Olympia">Olympia</a></b>, <i><a href="/wiki/Waszyngton_(stan)" title="Waszyngton (stan)">Waszyngton</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Madison" title="Madison">Madison</a></b>, <i><a href="/wiki/Wisconsin" title="Wisconsin">Wisconsin</a></i></li> <li><b><a href="/wiki/Cheyenne" title="Cheyenne">Cheyenne</a></b>, <i><a href="/wiki/Wyoming" title="Wyoming">Wyoming</a></i></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone"><img alt="Stany Zjednoczone" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="60" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/90px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/120px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span></span> </p> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-g"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">miasto w Stanach Zjednoczonych</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/142522184">142522184</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n81066146">n81066146</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4119970-4">4119970-4</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12015513k">12015513k</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/085798983">085798983</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/xx0080405">xx0080405</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX5069792">XX5069792</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007564520805171">987007564520805171</a></span></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000567485&local_base=nsk10">000567485</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3956508.html">3956508</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Phoenix-Arizona">place/Phoenix-Arizona</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/phoenix-arizona/">phoenix-arizona</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/4416003">4416003</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/phoenix">phoenix</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Phoenix_-_by">Phoenix_-_by</a></span></li> <li><a href="/wiki/Visuotin%C4%97_lietuvi%C5%B3_enciklopedija" title="Visuotinė lietuvių enciklopedija">VLE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/phoenix/">phoenix</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0050707.xml">0050707</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Phoenix">Phoenix</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=48090">48090</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Phoenix&oldid=75087500">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Phoenix&oldid=75087500</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Miasta_w_stanie_Arizona" title="Kategoria:Miasta w stanie Arizona">Miasta w stanie Arizona</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Stolice_stan%C3%B3w_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych" title="Kategoria:Stolice stanów Stanów Zjednoczonych">Stolice stanów Stanów Zjednoczonych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Phoenix" title="Kategoria:Phoenix">Phoenix</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 29 paź 2024, 22:53.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Phoenix&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-qwxqd","wgBackendResponseTime":234,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.067","walltime":"2.111","ppvisitednodes":{"value":20448,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":201167,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":44661,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":11,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":62459,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":11,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1640.368 1 -total"," 35.33% 579.616 1 Szablon:Miejscowość_infobox"," 18.44% 302.434 1 Szablon:Przypisy"," 13.81% 226.461 30 Szablon:Cytuj_stronę"," 12.86% 210.937 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 10.73% 176.054 1 Szablon:Infobox_dwie_grafiki"," 10.54% 172.854 1 Szablon:Infobox_2x2_dodaj"," 8.66% 142.094 12 Szablon:Flaga"," 7.99% 131.058 1 Szablon:Infobox_mapa_lokalizacyjna"," 7.92% 129.978 1 Szablon:Średnia_temperatura_i_opady"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.452","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6228515,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P94'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"before\"] = true,\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = table#1 {\n [\"value\"] = true,\n}\n#prop A = 1\n#prop B = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n{{#invoke:Moduł:Mapa|Infobox}}\nwspółrzędne = \"33°31′N 112°04′W\"\nargumenty = table#1 {\n [\"category\"] = \"Miejscowość infobox\",\n [\"geohack\"] = \"type:city\",\n}\nmap = \"Stany Zjednoczone\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Phoenix”\",\n [\"description\"] = \"Phoenix\",\n [\"latitude\"] = 33.516666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city_\",\n [\"longitude\"] = -112.06666666667,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"po lewej nieco na dole\",\n [\"rx\"] = 50.443412562852,\n [\"ry\"] = 93.526904921459,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 21.194711160862,\n [\"y\"] = 63.488070165333,\n}\nmap = \"Arizona\"\ntable#1 {\n [\"autoAlt\"] = \"punkt z opisem „Phoenix”\",\n [\"description\"] = \"Phoenix\",\n [\"latitude\"] = 33.516666666667,\n [\"link\"] = \"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=pl\u0026params=33.516666666667_N_112.06666666667_W_type:city_\",\n [\"longitude\"] = -112.06666666667,\n [\"mark\"] = \"Red pog.svg\",\n [\"posDesc\"] = \"blisko centrum na dole\",\n [\"rx\"] = 110.81481481481,\n [\"ry\"] = 178.73356090982,\n [\"size\"] = 6,\n [\"x\"] = 46.560846560847,\n [\"y\"] = 61.021505376344,\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n#prop B = 1\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5c7bc58d8b-nv858","timestamp":"20241126210444","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Phoenix","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Phoenix","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q16556","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q16556","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-10-29T07:42:07Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7c\/PhoenixMontage02.jpg","headline":"stolica ameryka\u0144skiego stanu Arizony"}</script> </body> </html>