CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Golem – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"52677fc6-6875-433d-8bc1-e77656f2ac1a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Golem","wgTitle":"Golem","wgCurRevisionId":75838074,"wgRevisionId":75838074,"wgArticleId":189553,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Alchemia","Istoty i stworzenia folklorystyczne","Istoty i stworzenia z gier komputerowych","Kabała","Roboty w fantastyce","Stworzenia z fantasy"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Golem","wgRelevantArticleId":189553,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[] ,"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75838074,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":9000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q215085","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1736"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1158"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="926"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Golem – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Golem"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Golem&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Golem"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Golem rootpage-Golem skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Główne menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne"><span>Strony specjalne</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Golem" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Golem" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Golem" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Golem" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Legenda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Legenda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Legenda</span> </div> </a> <ul id="toc-Legenda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Golem_w_kulturze_masowej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Golem_w_kulturze_masowej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Golem w kulturze masowej</span> </div> </a> <ul id="toc-Golem_w_kulturze_masowej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Spis treści" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Golem</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 49 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-49" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">49 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Golem" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qolem" title="Qolem – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Qolem" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Golem" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC" title="Голем – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Голем" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3lem" title="Gólem – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Gólem" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Golem" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Golem" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Golem" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Golem" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Golem" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Golem" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3lem" title="Gólem – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Gólem" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Golemo" title="Golemo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Golemo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Golem" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D9%85" title="گولم – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="گولم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Golem" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Golem" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Golem" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A8%EB%A0%98" title="골렘 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="골렘" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Golem" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Golem" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%95%D7%9C%D7%9D_(%D7%9E%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%99%D7%A7%D7%94)" title="גולם (מיסטיקה) – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="גולם (מיסטיקה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Golem" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Golemas" title="Golemas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Golemas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3lem_(agyagember)" title="Gólem (agyagember) – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Gólem (agyagember)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC" title="Голем – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Голем" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Golem_(legende)" title="Golem (legende) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Golem (legende)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B4%E3%83%BC%E3%83%AC%E3%83%A0" title="ゴーレム – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ゴーレム" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Golem" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Gol%C3%A8m" title="Golèm – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Golèm" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Golem" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Golem" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC" title="Голем – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Голем" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Golem" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Golem" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Golym" title="Golym – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Golym" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC" title="Голем – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Голем" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Golem" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Golem" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Golem" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Golem_(karakter_sa_prankisa_ng_Golem)" title="Golem (karakter sa prankisa ng Golem) – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Golem (karakter sa prankisa ng Golem)" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="โกเลม – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="โกเลม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Golem" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%BC" title="Голем – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Голем" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%84%D9%85" title="گولم – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="گولم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Golem" title="Golem – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Golem" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%95%D7%9C%D7%9D" title="גולם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="גולם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%AD%94%E5%83%8F" title="魔像 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="魔像" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%AD%94%E5%83%8F" title="魔像 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="魔像" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q215085#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Golem" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Golem" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Golem"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Golem"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Golem" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Golem" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&oldid=75838074" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Golem&id=75838074&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGolem"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGolem"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Golem"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Golem&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Golem&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Golem" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Golem" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q215085" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Zobacz też: <a href="/wiki/Golem_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Golem (ujednoznacznienie)">inne znaczenia słowa „Golem”</a>.</span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg/160px-Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg" decoding="async" width="160" height="232" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg/240px-Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg/320px-Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg 2x" data-file-width="593" data-file-height="858" /></a><figcaption>Rabin <a href="/wiki/Jehuda_L%C3%B6w_ben_Becalel" title="Jehuda Löw ben Becalel">Löw</a> i golem.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Clay-golem.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Clay-golem.jpg/160px-Clay-golem.jpg" decoding="async" width="160" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Clay-golem.jpg/240px-Clay-golem.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Clay-golem.jpg/320px-Clay-golem.jpg 2x" data-file-width="1728" data-file-height="2304" /></a><figcaption>Gliniana figurka golema</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Golem_Poznan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Golem_Poznan.jpg/160px-Golem_Poznan.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Golem_Poznan.jpg/240px-Golem_Poznan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Golem_Poznan.jpg/320px-Golem_Poznan.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/wiki/Pomnik_Golema_w_Poznaniu" title="Pomnik Golema w Poznaniu">Pomnik Golema w Poznaniu</a></figcaption></figure> <p><b>Golem</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">hebr.</a> <span style="font-style: normal;" lang="he">‏גולם‎</span> lub <span lang="he">‏גלם‎</span>; <a href="/wiki/Jidysz" title="Jidysz">jid.</a> <span style="font-style: normal;" lang="yi">‏גולם‎</span> <i>gojlem</i>) – istota utworzona z gliny na kształt człowieka, ale pozbawiona <a href="/wiki/Dusza_(religia)" title="Dusza (religia)">duszy</a> rozumiejącej <i><a href="/w/index.php?title=Neszama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neszama (strona nie istnieje)">neszama</a></i>, a zatem również zdolności mowy. </p><p>Hebrajskie słowo <i>golem</i> pojawia się w <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblii</a> tylko raz, w <a href="/wiki/Ksi%C4%99ga_Psalm%C3%B3w" title="Księga Psalmów">Księdze Psalmów</a> 139:16<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>, który to werset tradycja <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">talmudyczna</a> wkłada w usta <a href="/wiki/Adam" title="Adam">Adama</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>. W tym miejscu bywa ono tłumaczone jako „<a href="/wiki/Zarodek" title="Zarodek">zarodek, embrion</a>”, ale prawdopodobnie oznacza coś bezkształtnego, pozbawionego formy. W średniowieczu utożsamiano je z greckim pojęciem bezkształtnej materii – <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki_klasyczny" title="Język grecki klasyczny">stgr.</a> <span style="font-style: normal;" lang="grc">ἡ ὕλη</span> (<i>hē hýlē</i>). Część tradycji żydowskiej traktuje również Adama przed obdarzeniem go bożym tchnieniem jako golema. </p><p>Tworzenie golema przez ludzi wiąże się z powtarzaniem procesu bożej kreacji. Jako że uważano, iż została ona dokonana za pomocą liter <a href="/wiki/Alfabet_hebrajski" title="Alfabet hebrajski">alfabetu hebrajskiego</a>, również przez odpowiednie ich układy próbowano ponowić ten akt. Pierwsze przekazy o golemie utworzonym przez człowieka zawiera <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a>. Później na stałe praktyki te związane były z magicznym wykorzystaniem traktatu <a href="/wiki/Sefer_Jecira" title="Sefer Jecira">Sefer Jecira</a> i odtworzeniem podanej tam struktury boskiej kreacji. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Legenda">Legenda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Legenda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Legenda"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Najbardziej znana legenda na temat golema mówi o stworzeniu go przez rabina <a href="/wiki/Jehuda_L%C3%B6w_ben_Becalel" title="Jehuda Löw ben Becalel">Jehudę Löw ben Bezalela</a> z <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Pragi</a> (urodzonego w <a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznaniu</a>), znanego również jako Maharal. </p><p>W drugiej połowie XVI w. nasiliły się ataki na praskich <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydów</a>, których posądzano o bezbożne praktyki i okultyzm. Aby obronić siebie i innych, <a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabin</a> Maharal ulepił z gliny wielką postać człowieka, którą następnie ożywił za pomocą tajemnych rytuałów i modłów, na koniec wypisując na czole lub wkładając do ust Golema <a href="/wiki/Pergamin" title="Pergamin">pergamin</a> ze słowem <i>Emet</i> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">hebr</a>. אמת, „prawda”). Wymazanie pierwszej litery powodowało powstanie słowa <i>met</i> (hebr. מת, „śmierć”) co odbierało życie istocie. Według innych mogło to być również słowo <i>Adam</i>, czyli „człowiek”, natomiast po wymazaniu pierwszej litery <i>dam</i>, co oznacza po hebrajsku „krew”. Tak stworzona istota była jednak niema i bezmyślna, gdyż nie została stworzona przez <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a>; mogła tylko wykonywać polecenia i pracować, sama nie mając własnej, wolnej woli. </p><p>Według jednej z wersji legendy<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>, po obronie Żydów przed atakami ludności, Golem wpada w szał i zaczyna mordować tych, którym służył; Maharal wyjmuje mu pergamin z ust i wykreślając pierwszą literę ze słowa <i>Emet</i> sprawia, że istota staje się na powrót glinianym posągiem. W innej wersji legendy, po wykonaniu pracy Maharal unieruchamia Golema zabierając mu pergamin ze słowem, a następnie ukrywa na strychu <a href="/wiki/Synagoga_Staronowa_w_Pradze" title="Synagoga Staronowa w Pradze">praskiej synagogi</a>. </p><p>Szczątki Golema znajdują się jakoby na strychu synagogi w Pradze (<a href="/wiki/Egon_Erwin_Kisch" title="Egon Erwin Kisch">Egon Erwin Kisch</a>, <i>Jarmark sensacji</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Golem_w_kulturze_masowej">Golem w kulturze masowej</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Golem w kulturze masowej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Golem w kulturze masowej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W literaturze: </p> <ul><li><a href="/wiki/Gustav_Meyrink" title="Gustav Meyrink">Gustav Meyrink</a>, <i><a href="/wiki/Golem_(powie%C5%9B%C4%87)" title="Golem (powieść)">Golem</a></i> (<i>Der Golem</i>, powieść, <a href="/wiki/1915_w_literaturze" title="1915 w literaturze">1915</a>)</li> <li><a href="/wiki/Isaac_Bashevis_Singer" title="Isaac Bashevis Singer">Isaac Bashevis Singer</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Golem_(powie%C5%9B%C4%87_z_1969)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Golem (powieść z 1969) (strona nie istnieje)">Golem</a></i>, (<a href="/wiki/1969_w_literaturze" title="1969 w literaturze">1969</a>)</li> <li><a href="/wiki/Zbigniew_Nienacki" title="Zbigniew Nienacki">Zbigniew Nienacki</a>, powieść <i><a href="/wiki/Pan_Samochodzik_i_tajemnica_tajemnic" title="Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic">Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic</a></i> (<a href="/wiki/1975_w_literaturze" title="1975 w literaturze">1975</a>, Polska) i jej ekranizacja <i><a href="/wiki/Pan_Samochodzik_i_praskie_tajemnice" title="Pan Samochodzik i praskie tajemnice">Pan Samochodzik i praskie tajemnice</a></i> (<i>Pražské tajemství</i>) (1988/1989, Polska)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Lem" title="Stanisław Lem">Stanisław Lem</a>, <i><a href="/wiki/Golem_XIV" title="Golem XIV">Golem XIV</a></i> (<a href="/wiki/1981_w_literaturze" title="1981 w literaturze">1981</a>, Polska)</li> <li><a href="/wiki/Terry_Pratchett" title="Terry Pratchett">Terry Pratchett</a>, <i><a href="/wiki/Na_glinianych_nogach" title="Na glinianych nogach">Na glinianych nogach</a></i> (Wielka Brytania 1996, Polska 2004), <i><a href="/wiki/Piek%C5%82o_pocztowe" title="Piekło pocztowe">Piekło pocztowe</a></i> (Wielka Brytania 2004, Polska 2008)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Andrzej_Sepkowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrzej Sepkowski (strona nie istnieje)">Andrzej Sepkowski</a> (nie mylić z <a href="/wiki/Andrzej_Sapkowski" title="Andrzej Sapkowski">Andrzejem Sapkowskim</a>), <i><a href="/w/index.php?title=Czas_golema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Czas golema (strona nie istnieje)">Czas golema</a></i> (powieść łącząca cechy <a href="/wiki/Fantastyka_naukowa" title="Fantastyka naukowa">science fiction</a>, <a href="/wiki/Fikcja_polityczna" title="Fikcja polityczna">political fiction</a> i <a href="/wiki/Cyberpunk" title="Cyberpunk">cyberpunka</a>, Polska <a href="/wiki/2001_w_literaturze" title="2001 w literaturze">2001</a>)</li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Pilipiuk" title="Andrzej Pilipiuk">Andrzej Pilipiuk</a>, <i>Znalezisko</i>, (Opowiadanie z książki <i><a href="/wiki/We%C5%BAmisz_czarno_kure..." title="Weźmisz czarno kure...">Weźmisz czarno kure...</a></i>), Lublin <a href="/wiki/2002_w_literaturze" title="2002 w literaturze">2002</a>, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/838901128X" title="Specjalna:Książki/838901128X">ISBN <span class="isbn">83-89011-28-X</span></a></li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Pilipiuk" title="Andrzej Pilipiuk">Andrzej Pilipiuk</a>, <i><a href="/wiki/Ksi%C4%99%C5%BCniczka_(powie%C5%9B%C4%87_Andrzeja_Pilipiuka)" title="Księżniczka (powieść Andrzeja Pilipiuka)">Księżniczka</a></i>, Lublin <a href="/wiki/2004_w_literaturze" title="2004 w literaturze">2004</a>, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8389011352" title="Specjalna:Książki/8389011352">ISBN <span class="isbn">83-89011-35-2</span></a></li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Sapkowski" title="Andrzej Sapkowski">Andrzej Sapkowski</a>, <i><a href="/wiki/Bo%C5%BCy_bojownicy" title="Boży bojownicy">Boży bojownicy</a></i> (2004), <i><a href="/wiki/Lux_perpetua" title="Lux perpetua">Lux perpetua</a></i> (2006)</li> <li><a href="/wiki/Michael_Scott" title="Michael Scott">Michael Scott</a>, <i><a href="/wiki/Alchemik:_Sekrety_nie%C5%9Bmiertelnego_Nicholasa_Flamela" title="Alchemik: Sekrety nieśmiertelnego Nicholasa Flamela">Alchemik: Sekrety nieśmiertelnego Nicholasa Flamela</a></i> (<i>The Alchemyst. The Secrets of the Immortal Nicholas Flamel</i>, Irlandia 2007, Polska 2008)</li> <li><a href="/wiki/Gail_Carriger" title="Gail Carriger">Gail Carriger</a>, <i>Bezduszna</i> (<i>Soulless</i>, USA 2009, Polska 2011)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Edward_Lee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward Lee (strona nie istnieje)">Edward Lee</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5344093#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q5344093">(inne języki)</a></span>, <i>Golem </i>(<a href="/wiki/Wydawnictwo_Replika" title="Wydawnictwo Replika">Replika</a>, <a href="/wiki/2012_w_literaturze" title="2012 w literaturze">2012</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Manuela_Draeger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manuela Draeger (strona nie istnieje)">Manuela Draeger</a>, <i>Herbes et golems</i> (Francja, wyd. l'Olivier, 2012), drugi rozdział (<i>Shaggå</i>) opowiada historię golema wysłanego przez rabinów do umysłu kobiety przetrzymywanej w „strefie podwyższonej kontroli”</li> <li><a href="/wiki/Marcin_Wro%C5%84ski" title="Marcin Wroński">Marcin Wroński</a>, opowiadanie <i>Czarcia Łapa</i> (w zbiorze opowiadań <i><a href="/w/index.php?title=Rewers_(zbi%C3%B3r_opowiada%C5%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rewers (zbiór opowiadań) (strona nie istnieje)">Rewers</a></i>, 2016), eISBN 978-83-7976-509-6</li> <li><a href="/wiki/Michael_Chabon" title="Michael Chabon">Michael Chabon</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Niesamowite_przygody_Kavaliera_i_Claya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niesamowite przygody Kavaliera i Claya (strona nie istnieje)">Niesamowite przygody Kavaliera i Claya</a></i> (W.A.B., 2019)</li> <li><a href="/wiki/Marek_Krajewski_(pisarz)" title="Marek Krajewski (pisarz)">Marek Krajewski</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Mock._Golem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mock. Golem (strona nie istnieje)">Mock. Golem</a></i> (Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2019)</li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Pilipiuk" title="Andrzej Pilipiuk">Andrzej Pilipiuk</a>, <i>Niezniszczalny</i>, (opowiadanie z książki <i><a href="/wiki/Faceci_w_gumofilcach" title="Faceci w gumofilcach">Faceci w gumofilcach</a></i>), Lublin 2022, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788379648467" title="Specjalna:Książki/9788379648467">ISBN <span class="isbn">978-83-7964-846-7</span></a></li></ul> <p>W filmie: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Henrik_Galeen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henrik Galeen (strona nie istnieje)">Henrik Galeen</a>, <a href="/wiki/Paul_Wegener" title="Paul Wegener">Paul Wegener</a>, <i><a href="/wiki/Golem_(film_1915)" title="Golem (film 1915)">Golem</a></i> (<i>Der Golem</i>, film, Niemcy 1915)</li> <li><a href="/wiki/Paul_Wegener" title="Paul Wegener">Paul Wegener</a>, <i><a href="/wiki/Golem_(film_1920)" title="Golem (film 1920)">Golem</a></i> (<i>Der Golem, wie er in die Welt kam</i>, film, Niemcy 1920)</li> <li><a href="/wiki/Martin_Fri%C4%8D" title="Martin Frič">Martin Frič</a>, <i><a href="/wiki/Cesarski_piekarz" title="Cesarski piekarz">Cesarski piekarz</a></i> (<i>Císařův pekař a pekařův císař</i>, komedia, prod. <a href="/wiki/Czechos%C5%82owacja" title="Czechosłowacja">CSRS</a>, <a href="/wiki/1951_w_filmie" title="1951 w filmie">1951</a>)</li> <li><a href="/wiki/Piotr_Szulkin" title="Piotr Szulkin">Piotr Szulkin</a>, <i><a href="/wiki/Golem_(film_1979)" title="Golem (film 1979)">Golem</a></i> (film, Polska, <a href="/wiki/1979_w_filmie" title="1979 w filmie">1979</a>)</li> <li>serial <i><a href="/wiki/Z_Archiwum_X" title="Z Archiwum X">Z Archiwum X</a></i>, odcinki <i>Kaddish</i> oraz <i>Arcadia</i></li> <li>odcinek 382 <i><a href="/wiki/Simpsonowie_(seria_18)" title="Simpsonowie (seria 18)">Straszny domek na drzewie XVII - Prawdziwego mężczyznę poznaje się po Golemie</a></i> serialu <i><a href="/wiki/Simpsonowie" title="Simpsonowie">Simpsonowie</a></i> (sezon 18, odcinek 4)</li> <li>odcinek <i>Golem</i> serialu animowanego <i><a href="/wiki/Batman_przysz%C5%82o%C5%9Bci" title="Batman przyszłości">Batman przyszłości</a></i> (sezon 1, odcinek 4)</li> <li>odcinek dziesiąty pierwszego sezonu serialu <i><a href="/wiki/Je%C5%BAdziec_bez_g%C5%82owy_(serial_telewizyjny)" title="Jeździec bez głowy (serial telewizyjny)">Jeździec bez głowy</a></i></li> <li>odcinek „Everybody Hates Hitler” (sezon 8, odcinek 13) w serialu <i><a href="/wiki/Nie_z_tego_%C5%9Bwiata_(serial_telewizyjny_2005)" title="Nie z tego świata (serial telewizyjny 2005)">Nie z tego świata</a></i></li></ul> <p>W teatrze: </p> <ul><li><a href="/wiki/Bia%C5%82ostocki_Teatr_Lalek" title="Białostocki Teatr Lalek">Białostocki Teatr Lalek</a>, <a href="/w/index.php?title=Golem_(spektakl)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Golem (spektakl) (strona nie istnieje)"><i>Golem</i> (spektakl)</a></li></ul> <p>W muzyce: </p> <ul><li>piosenka <i>Golem</i> polskiej grupy rockowej <a href="/wiki/Exodus_(polski_zesp%C3%B3%C5%82_muzyczny)" title="Exodus (polski zespół muzyczny)">Exodus</a> z pierwszej połowy lat 80. XX wieku</li> <li>piosenka <i>Golem</i> niemieckiej grupy metalowej <a href="/w/index.php?title=Protector_(zesp%C3%B3%C5%82_metalowy)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protector (zespół metalowy) (strona nie istnieje)">Protector</a> z lat 90. XX wieku</li> <li>utwór <i>Der Golem</i> amerykańskiej grupy <a href="/wiki/Fant%C3%B4mas_(zesp%C3%B3%C5%82_muzyczny)" title="Fantômas (zespół muzyczny)">Fantômas</a> grającej <a href="/w/index.php?title=Metal_awangardowy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metal awangardowy (strona nie istnieje)">metal awangardowy</a></li></ul> <p>Występuje również w wielu grach komputerowych czy opowiadaniach utrzymanych w klimatach <a href="/wiki/Fantasy" title="Fantasy">fantasy</a> w charakterze przeciwników, np. w serii gier <i><a href="/wiki/Heroes_of_Might_and_Magic_(seria)" title="Heroes of Might and Magic (seria)">Heroes of Might and Magic</a></i>, czy też elementów fabuły, jak w grze <i><a href="/wiki/Wied%C5%BAmin_2:_Zab%C3%B3jcy_kr%C3%B3l%C3%B3w" title="Wiedźmin 2: Zabójcy królów">Wiedźmin 2: Zabójcy królów</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/golem" class="extiw" title="wikt:golem"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>golem</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Golem" class="extiw" title="q:Golem"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>o golemie</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/20px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/30px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/40px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Wykaz literatury uzupełniającej: <a href="/wiki/Dyskusja:Golem#Literatura_uzupełniająca" title="Dyskusja:Golem">Golem</a>.</i></div> <ul><li><a href="/wiki/Efekt_aureoli_(psychologia)" title="Efekt aureoli (psychologia)">efekt golema</a></li> <li><a href="/wiki/Pomnik_Golema_w_Poznaniu" title="Pomnik Golema w Poznaniu">Pomnik Golema w Poznaniu</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://biblia.apologetyka.co/read?q=Ps+139%2C16&bible=bt5,eku,pau,wsp,lxt&fmt=cont">Ps 139,16</a> w przekładach Biblii.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Laura Quercioli Mincer: Golem – „symbol duszy”. W: H. Lejwik: <i>Golem</i>. Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwo_Sic!" title="Wydawnictwo Sic!">Wydawnictwo Sic!</a>, 2017, s. 9. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788365459046" title="Specjalna:Książki/9788365459046">ISBN <span class="isbn">978-83-65459-04-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Golem&rft.atitle=Golem+%E2%80%93+%E2%80%9Esymbol+duszy%E2%80%9D&rft.aulast=Quercioli+Mincer&rft.aufirst=Laura&rft.date=2017&rft.pub=%5B%5BWydawnictwo+Sic%21%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=9&rft.isbn=978-83-65459-04-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Gershom</span><span class="cite-name-initials" title="Gershom" style="display:none">G.</span> </span><span class="cite-lastname">Scholem</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Gershom</span><span class="cite-name-initials" title="Gershom">G.</span></span>, <i>Kabała i jej symbolika</i>, Kraków: Aletheia, 1996<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Gershom&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Kaba%C5%82a+i+jej+symbolika&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pub=Aletheia&rft.date=1996&rft.aulast=Scholem" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Golem&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Golem&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Gershom_Scholem" title="Gershom Scholem">Gerschom Scholem</a>, <i>Wyobrażenie golema w kontekście tellurycznym i magicznym,</i> (w:) Idem, <i>Kabała i jej symbolika</i>, Kraków 1996, s. 173-218.</li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKosŻebrowski2003">Bogdan Kos, Rafał Żebrowski: Golem. W: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://delet.jhi.pl/pl/psj?articleId=14592">Polski słownik judaistyczny. Dzieje – kultura – religia – ludzie</a></i>. Oprac. <a href="/wiki/Zofia_Borzymi%C5%84ska" title="Zofia Borzymińska">Zofia Borzymińska</a> i <a href="/wiki/Rafa%C5%82_%C5%BBebrowski" title="Rafał Żebrowski">Rafał Żebrowski</a>. T. 1: A–K. <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>: <a href="/wiki/Pr%C3%B3szy%C5%84ski_i_S-ka" title="Prószyński i S-ka">Prószyński i S-ka</a>, 2003, s. 503–504, seria: Słowniki. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/837255126X" title="Specjalna:Książki/837255126X">ISBN <span class="isbn">83-7255-126-X</span></a>. [dostęp 2019-04-17].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polski+s%C5%82ownik+judaistyczny.+Dzieje+%E2%80%93+kultura+%E2%80%93+religia+%E2%80%93+ludzie&rft.atitle=Golem&rft.aulast=Kos&rft.aufirst=Bogdan&rft.date=2003&rft.pub=%5B%5BPr%C3%B3szy%C5%84ski+i+S-ka%5D%5D&rft.place=%5B%5BWarszawa%5D%5D&rft.pages=503%E2%80%93504&rft.series=S%C5%82owniki&rft.isbn=83-7255-126-X&rft_id=https%3A%2F%2Fdelet.jhi.pl%2Fpl%2Fpsj%3FarticleId%3D14592"></span></cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">postać antropomorficzna</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/30151776728918010259">30151776728918010259</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85055800">sh85055800</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/1101484950">1101484950</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119801401">119801401</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jo2016908845">jo2016908845</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX554501">XX554501</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810593667505606">9810593667505606</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007533646105171">987007533646105171</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/golem-Jewish-folklore">topic/golem-Jewish-folklore</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/golem">golem</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/golem/">golem</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/golem">golem</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=golem">golem</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0261550.xml">0261550</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=golem">golem</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=22552">22552</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Golem&oldid=75838074">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Golem&oldid=75838074</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Alchemia" title="Kategoria:Alchemia">Alchemia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Istoty_i_stworzenia_folklorystyczne" title="Kategoria:Istoty i stworzenia folklorystyczne">Istoty i stworzenia folklorystyczne</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Istoty_i_stworzenia_z_gier_komputerowych" title="Kategoria:Istoty i stworzenia z gier komputerowych">Istoty i stworzenia z gier komputerowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Kaba%C5%82a" title="Kategoria:Kabała">Kabała</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Roboty_w_fantastyce" title="Kategoria:Roboty w fantastyce">Roboty w fantastyce</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Stworzenia_z_fantasy" title="Kategoria:Stworzenia z fantasy">Stworzenia z fantasy</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 20 sty 2025, 00:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Golem&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Golem</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>49 języków</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temat</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-t582j","wgBackendResponseTime":137,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.227","walltime":"0.396","ppvisitednodes":{"value":2246,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":21133,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2567,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3216,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":9,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 336.526 1 -total"," 49.74% 167.387 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 13.44% 45.231 1 Szablon:Przypisy"," 8.43% 28.369 1 Szablon:Inne_znaczenia"," 7.59% 25.558 2 Szablon:Cytuj_książkę"," 7.30% 24.550 3 Szablon:ISBN"," 6.72% 22.605 1 Szablon:Link-interwiki"," 6.40% 21.536 1 Szablon:Cytuj"," 5.21% 17.526 3 Szablon:W_języku"," 4.03% 13.557 2 Szablon:Dmbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.123","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3115802,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-whh8k","timestamp":"20250217011258","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Golem","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Golem","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q215085","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q215085","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-13T23:37:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b9\/Mikol%C3%A1%C5%A1_Ale%C5%A1_-_The_Maharal_of_Prague_and_the_Golem.jpg","headline":"mityczna istota"}</script> </body> </html>