CINXE.COM

Bertrude — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Bertrude — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"dad1462a-9fc2-46c9-9af7-f96b85d06ed0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Bertrude","wgTitle":"Bertrude","wgCurRevisionId":219313042,"wgRevisionId":219313042,"wgArticleId":72781,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Portail:Haut Moyen Âge/Articles liés","Portail:Moyen Âge/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Wikipédia:Article biographique","Portail:Biographie/Articles liés/Politique","Mérovingiens","Reine franque du VIIe siècle","Personnalité du haut Moyen Âge par nom","Personnalité inhumée dans l'abbaye de Saint-Germain-des-Prés","Noblesse franque","Clotaire II"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext", "wgRelevantPageName":"Bertrude","wgRelevantArticleId":72781,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":3000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2899786","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled" :false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.14"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Bertrude.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2903"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Bertrude.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1935"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1548"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Bertrude — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Bertrude"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bertrude"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Bertrude rootpage-Bertrude skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Bertrude" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Bertrude" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Bertrude" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Bertrude" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Article_connexe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Article_connexe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Article connexe</span> </div> </a> <ul id="toc-Article_connexe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Bertrude</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 11 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-11" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">11 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Bertruda_de_Vermandois" title="Bertruda de Vermandois – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Bertruda de Vermandois" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Bertruda" title="Bertruda – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Bertruda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Bertruda" title="Bertruda – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Bertruda" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B5%CF%81%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%8D%CE%B4%CE%B7" title="Βερτρούδη – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Βερτρούδη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bertrude" title="Bertrude – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Bertrude" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Bertruda_de_Vermandois" title="Bertruda de Vermandois – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Bertruda de Vermandois" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bertruda" title="Bertruda – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bertruda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Bertrude" title="Bertrude – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Bertrude" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Bertetruda" title="Bertetruda – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Bertetruda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0" title="Бертетруда – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Бертетруда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Bertrude" title="Bertrude – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Bertrude" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2899786#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bertrude" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Bertrude" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Bertrude"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Bertrude"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Bertrude" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Bertrude" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales" title="Liste de toutes les pages spéciales [q]" accesskey="q"><span>Pages spéciales</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;oldid=219313042" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Bertrude&amp;id=219313042&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FBertrude"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FBertrude"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Bertrude"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Bertrude&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bertrude" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2899786" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive large"> <div class="entete icon pretendant" style="background-color: #723E64; color: #FFF;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r188801378">.mw-parser-output .entete.pretendant{background-image:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/Picto_infobox_pr%C3%A9tendant_%C3%A0_un_tr%C3%B4ne.png")}</style> <div>Bertrude</div> </div><div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Bertrude.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Description de l&#39;image Bertrude.jpg." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Bertrude.jpg" decoding="async" width="191" height="462" class="mw-file-element" data-file-width="191" data-file-height="462" /></a></span> </div><p class="bloc" style="background-color:#723E64; color:#FFF;">Titre</p> <p class="bloc" style="background-color:#CDBAC8; color:#000000;"><a href="/wiki/Liste_des_reines_et_imp%C3%A9ratrices_de_France" title="Liste des reines et impératrices de France">Reine des Francs</a></p> <p class="mw-empty-elt"> </p> <table><caption style="background-color:#723E64;color:#FFF;">Biographie</caption> <tbody><tr> <th scope="row" style="width:8em;">Dynastie</th> <td> <a href="/wiki/M%C3%A9rovingiens" title="Mérovingiens">Mérovingiens</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="width:8em;">Décès</th> <td> Vers <a href="/wiki/619" title="619">619</a></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="width:8em;">Conjoint</th> <td> <a href="/wiki/Clotaire_II" title="Clotaire II">Clotaire&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></a></td> </tr> <tr> <th scope="row" style="width:8em;">Enfants</th> <td> <a href="/wiki/Dagobert_Ier" title="Dagobert Ier">Dagobert&#160;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></a></td> </tr> </tbody></table><p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#723E64;"><span class="plainlinks navigation-not-searchable"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit">modifier</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_R%C3%B4le_monarchique" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <p><b>Bertrude </b> (en latin <i>Bertrudis</i>), morte vers <a href="/wiki/619" title="619">619</a>, est une <a href="/wiki/Liste_des_reines_de_France" class="mw-redirect" title="Liste des reines de France">reine des Francs</a>, seconde épouse de <a href="/wiki/Clotaire_II" title="Clotaire II">Clotaire&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></a>, roi de <a href="/wiki/Neustrie" title="Neustrie">Neustrie</a>. </p><p>Bien que ses origines soient inconnues, on sait que le puissant maire du Palais <a href="/wiki/Erchinoald" title="Erchinoald">Erchinoald</a> était cousin du jeune roi <a href="/wiki/Dagobert_Ier" title="Dagobert Ier">Dagobert&#160;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></a> par sa mère, ce qui ferait de Bertrude une sœur de sainte Gerberge et une fille des nobles <a href="/wiki/Richomer_(patrice_de_Burgondie)" title="Richomer (patrice de Burgondie)">Richomer</a> et <a href="/wiki/Gertrude_d%27Hamage" title="Gertrude d&#39;Hamage">sainte Gertrude</a>. On ignore cependant la filiation maternelle des fils du roi Clotaire&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr>, les princes <a href="/wiki/Dagobert_Ier" title="Dagobert Ier">Dagobert&#160;<abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></a> et <a href="/wiki/Caribert_II" title="Caribert II">Caribert&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></a>, puisqu'on lui connaît trois épouses différentes (<a href="/wiki/Haldetrude" title="Haldetrude">Haldetrudis</a>, Bertetrudis et <a href="/wiki/Sichilde" title="Sichilde">Sichildis</a>). </p><p>La <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9gaire" class="mw-redirect" title="Frédégaire"><i>Chronique</i> du Pseudo-Frédégaire</a> la prétend particulièrement aimée de son mari et très honorée par les Francs. Elle précise par ailleurs que la reine déjoua un complot qui prévoyait l'assassinat du roi Clotaire et son remariage avec l'usurpateur régicide, le patrice d'origine royale burgonde nommé <a href="/wiki/Aletheus_(Patrice)" title="Aletheus (Patrice)">Aletheus</a>. </p><p>Elle mourut la trente-cinquième année du règne de Clotaire&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr>, ce qui tombe en 618 ou 619. </p><p>Bertrude pourrait aussi être la mère des deux autres fils connus de Clotaire&#160;<abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr>, le prince Mérovée (capturé en 604 par les armées austrasiennes), et un garçon mort jeune vers 617 (mentionné par la <i>Vita Rusticulae</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Article_connexe">Article connexe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Article connexe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Article connexe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Statut_des_femmes_%C3%A0_l%27%C3%A9poque_m%C3%A9rovingienne" title="Statut des femmes à l&#39;époque mérovingienne">Statut des femmes à l'époque mérovingienne</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliographie">Bibliographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Bertrude&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Settipani1989"><span class="ouvrage" id="Christian_Settipani1989"><a href="/wiki/Christian_Settipani" title="Christian Settipani">Christian <span class="nom_auteur">Settipani</span></a>, <cite class="italique"><a href="/wiki/R%C3%A9f%C3%A9rence:Les_Anc%C3%AAtres_de_Charlemagne_(Christian_Settipani)" title="Référence:Les Ancêtres de Charlemagne (Christian Settipani)">Les Ancêtres de Charlemagne</a></cite>, Paris, <time>1989</time>, 170&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-906483-28-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-906483-28-1"><span class="nowrap">2-906483-28-1</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">92-4</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+Anc%C3%AAtres+de+Charlemagne&amp;rft.place=Paris&amp;rft.aulast=Settipani&amp;rft.aufirst=Christian&amp;rft.date=1989&amp;rft.pages=92-4&amp;rft.tpages=170&amp;rft.isbn=2-906483-28-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ABertrude"></span></span></span>.</li> <li><span class="ouvrage" id="Lejeune1989"><span class="ouvrage" id="Paule_Lejeune1989">Paule Lejeune, <cite class="italique">Les reines de France</cite>, Paris, éd. Vernal et P. Lebaud, Paris, <time>1989</time>, 282&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-86594-042-X" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-86594-042-X"><span class="nowrap">2-86594-042-X</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr>&#160;41<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Les+reines+de+France&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%A9d.+Vernal+et+P.+Lebaud%2C+Paris&amp;rft.aulast=Lejeune&amp;rft.aufirst=Paule&amp;rft.date=1989&amp;rft.pages=41&amp;rft.tpages=282&amp;rft.isbn=2-86594-042-X&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3ABertrude"></span></span></span>.</li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Reines_et_imp%C3%A9ratrices_de_France" title="Modèle:Palette Reines et impératrices de France"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Reines_et_imp%C3%A9ratrices_de_France&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Liste_des_reines_et_imp%C3%A9ratrices_de_France" title="Liste des reines et impératrices de France">Reines et impératrices des Francs d’Occident, de France et des Français</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/M%C3%A9rovingiens" title="Mérovingiens">Mérovingiens</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Basine_de_Thuringe" title="Basine de Thuringe">Basine</a></li> <li><a href="/wiki/Clotilde_(%C3%A9pouse_de_Clovis_Ier)" title="Clotilde (épouse de Clovis Ier)">Clotilde</a></li> <li><a href="/wiki/Suavegothe" title="Suavegothe">Suavegothe</a></li> <li><a href="/wiki/Ultrogothe" title="Ultrogothe">Ultrogothe</a></li> <li><a href="/wiki/Ingonde_(%C3%A9pouse_de_Clotaire_Ier)" title="Ingonde (épouse de Clotaire Ier)">Ingonde</a></li> <li><a href="/wiki/Gondioque" title="Gondioque">Gondioque</a></li> <li><a href="/wiki/Ar%C3%A9gonde" title="Arégonde">Arégonde</a></li> <li><a href="/wiki/Radegonde_de_Poitiers" title="Radegonde de Poitiers">Radegonde</a></li> <li><a href="/wiki/Deoteria" title="Deoteria">Deoteria</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/14px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Wisigarde" title="Wisigarde">Wisigarde</a></li> <li><a href="/wiki/Vuldetrade" title="Vuldetrade">Vuldetrade</a></li> <li><a href="/wiki/Ingeberge" title="Ingeberge">Ingeberge</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%A9rofl%C3%A8de" title="Méroflède">Méroflède</a></li> <li><a href="/wiki/Marcowefa" title="Marcowefa">Marcowefa</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9odechilde_(%C3%A9pouse_de_Caribert_Ier)" title="Théodechilde (épouse de Caribert Ier)">Théodechilde</a></li> <li><a href="/wiki/Marcatrude" title="Marcatrude">Marcatrude</a></li> <li><a href="/wiki/Austregilde" title="Austregilde">Austregilde</a></li> <li><a href="/wiki/Brunehaut_(reine)" title="Brunehaut (reine)">Brunehaut</a></li> <li><a href="/wiki/Audov%C3%A8re" title="Audovère">Audovère</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Bon article"><img alt="Bon article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/14px-Bon_article.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/21px-Bon_article.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Bon_article.svg/28px-Bon_article.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Galswinthe" title="Galswinthe">Galswinthe</a></li> <li><a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9gonde" title="Frédégonde">Frédégonde</a></li> <li><a href="/wiki/Faileube" title="Faileube">Faileube</a></li> <li><a href="/wiki/Bilichilde_(femme_de_Thibert_II)" title="Bilichilde (femme de Thibert II)">Bilichilde</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9odechilde_(femme_de_Thibert_II)" title="Théodechilde (femme de Thibert II)">Théodechilde</a></li> <li><a href="/wiki/Ermenberge" title="Ermenberge">Ermenberge</a></li> <li><a href="/wiki/Haldetrude" title="Haldetrude">Haldetrude</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Bertrude</a></li> <li><a href="/wiki/Sichilde" title="Sichilde">Sichilde</a></li> <li><a href="/wiki/Faux_M%C3%A9rovingiens#Fulberte" title="Faux Mérovingiens">Fulberte</a></li> <li><a href="/wiki/Gomatrude" title="Gomatrude">Gomatrude</a></li> <li><a href="/wiki/Nantilde" title="Nantilde">Nantilde</a></li> <li><a href="/wiki/Wulf%C3%A9gonde" title="Wulfégonde">Wulfégonde</a></li> <li><a href="/wiki/Berchilde" title="Berchilde">Berchilde</a></li> <li><a href="/wiki/Chimnechilde" title="Chimnechilde">Chimnechilde</a></li> <li><a href="/wiki/Bathilde" title="Bathilde">Bathilde</a></li> <li><a href="/wiki/Bilichilde_(femme_de_Child%C3%A9ric_II)" title="Bilichilde (femme de Childéric II)">Bilichilde</a></li> <li><a href="/wiki/Clotilde_(femme_de_Thierry_III)" title="Clotilde (femme de Thierry III)">Clotilde</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Carolingiens" title="Carolingiens">Carolingiens</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Bertrade_de_Laon" title="Bertrade de Laon">Bertrade</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9sir%C3%A9e_de_Lombardie" title="Désirée de Lombardie">Désirée</a></li> <li><a href="/wiki/Hildegarde_de_Vintzgau" title="Hildegarde de Vintzgau">Hildegarde</a></li> <li><a href="/wiki/Fastrade" title="Fastrade">Fastrade</a></li> <li><a href="/wiki/Luitgarde_d%27Al%C3%A9manie" title="Luitgarde d&#39;Alémanie">Luitgarde d’Alémanie</a></li> <li><a href="/wiki/Ermengarde_de_Hesbaye" title="Ermengarde de Hesbaye">Ermengarde</a></li> <li><a href="/wiki/Judith_de_Bavi%C3%A8re_(797-843)" title="Judith de Bavière (797-843)">Judith de Bavière</a></li> <li><a href="/wiki/Ermentrude_d%27Orl%C3%A9ans" title="Ermentrude d&#39;Orléans">Ermentrude</a></li> <li><a href="/wiki/Richilde_d%27Ardennes" title="Richilde d&#39;Ardennes">Richilde</a></li> <li><a href="/wiki/Ansgarde_de_Bourgogne" title="Ansgarde de Bourgogne">Ansgarde</a></li> <li><a href="/wiki/Ad%C3%A9la%C3%AFde_de_Frioul" title="Adélaïde de Frioul">Adélaïde</a></li> <li><a href="/wiki/Richarde_de_Souabe" title="Richarde de Souabe">Richarde</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Alternance <a href="/wiki/Robertiens" title="Robertiens">Robertiens</a>, <a href="/wiki/Carolingiens" title="Carolingiens">Carolingiens</a> et <a href="/wiki/Bosonides" title="Bosonides">Bosonides</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><sup><abbr title="Robertien">R</abbr></sup> <a href="/wiki/Th%C3%A9od%C3%A9rade" title="Théodérade">Théodérade</a></li> <li><sup><abbr title="Carolingien">C</abbr></sup> <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9rune" title="Frédérune">Frédérune</a></li> <li><sup><abbr title="Carolingien">C</abbr></sup> <a href="/wiki/Edwige_de_Wessex" title="Edwige de Wessex">Edwige de Wessex</a></li> <li><sup><abbr title="Robertien">R</abbr></sup> <a href="/wiki/B%C3%A9atrice_de_Vermandois" title="Béatrice de Vermandois">Béatrice de Vermandois</a></li> <li><sup><abbr title="Bosonide">B</abbr></sup> <a href="/wiki/Emma_de_France_(894-934)" title="Emma de France (894-934)">Emma de France</a></li> <li><sup><abbr title="Carolingien">C</abbr></sup> <a href="/wiki/Gerberge_de_Saxe" title="Gerberge de Saxe">Gerberge de Saxe</a></li> <li><sup><abbr title="Carolingien">C</abbr></sup> <a href="/wiki/Emma_d%27Italie" title="Emma d&#39;Italie">Emma d'Italie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cap%C3%A9tiens_directs" title="Capétiens directs">Capétiens directs</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C3%A9la%C3%AFde_d%27Aquitaine" title="Adélaïde d&#39;Aquitaine">Adélaïde d'Aquitaine</a></li> <li><a href="/wiki/Rozala_d%27Italie" title="Rozala d&#39;Italie">Rozala d'Italie</a></li> <li><a href="/wiki/Berthe_de_Bourgogne" title="Berthe de Bourgogne">Berthe de Bourgogne</a></li> <li><a href="/wiki/Constance_d%27Arles" title="Constance d&#39;Arles">Constance d'Arles</a></li> <li><a href="/wiki/Mathilde_de_Frise" title="Mathilde de Frise">Mathilde de Frise</a></li> <li><a href="/wiki/Anne_de_Kiev" title="Anne de Kiev">Anne de Kiev</a></li> <li><a href="/wiki/Berthe_de_Hollande" title="Berthe de Hollande">Berthe de Hollande</a></li> <li><a href="/wiki/Bertrade_de_Montfort" title="Bertrade de Montfort">Bertrade de Montfort</a></li> <li><a href="/wiki/Ad%C3%A9la%C3%AFde_de_Savoie" title="Adélaïde de Savoie">Adélaïde de Savoie</a></li> <li><a href="/wiki/Ali%C3%A9nor_d%27Aquitaine" title="Aliénor d&#39;Aquitaine">Aliénor d'Aquitaine</a></li> <li><a href="/wiki/Constance_de_Castille_(morte_en_1160)" title="Constance de Castille (morte en 1160)">Constance de Castille</a></li> <li><a href="/wiki/Ad%C3%A8le_de_Champagne" title="Adèle de Champagne">Adèle de Champagne</a></li> <li><a href="/wiki/Isabelle_de_Hainaut" title="Isabelle de Hainaut">Isabelle de Hainaut</a></li> <li><a href="/wiki/Ingeburge_de_Danemark" title="Ingeburge de Danemark">Ingeburge de Danemark</a></li> <li><a href="/wiki/Agn%C3%A8s_de_M%C3%A9ranie" title="Agnès de Méranie">Agnès de Méranie</a></li> <li><a href="/wiki/Blanche_de_Castille" title="Blanche de Castille">Blanche de Castille</a></li> <li><a href="/wiki/Marguerite_de_Provence" title="Marguerite de Provence">Marguerite de Provence</a></li> <li><a href="/wiki/Isabelle_d%27Aragon_(1247-1271)" title="Isabelle d&#39;Aragon (1247-1271)">Isabelle d'Aragon</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_de_Brabant_(1254-1322)" title="Marie de Brabant (1254-1322)">Marie de Brabant</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_Ire_(reine_de_Navarre)" title="Jeanne Ire (reine de Navarre)">Jeanne de Navarre</a></li> <li><a href="/wiki/Marguerite_de_Bourgogne_(v._1290-1315)" title="Marguerite de Bourgogne (v. 1290-1315)">Marguerite de Bourgogne</a></li> <li><a href="/wiki/Cl%C3%A9mence_de_Hongrie" title="Clémence de Hongrie">Clémence de Hongrie</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_II_de_Bourgogne" title="Jeanne II de Bourgogne">Jeanne de Bourgogne</a> (<abbr title="épouse">ép.</abbr> de Philippe&#160;<abbr class="abbr" title="5"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">V</span></abbr> le Long)</li> <li><a href="/wiki/Blanche_de_Bourgogne_(v._1296-1326)" title="Blanche de Bourgogne (v. 1296-1326)">Blanche de Bourgogne</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_de_Luxembourg_(1305-1324)" title="Marie de Luxembourg (1305-1324)">Marie de Luxembourg</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_d%27%C3%89vreux" title="Jeanne d&#39;Évreux">Jeanne d'Évreux</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Maison_de_Valois" title="Maison de Valois">Valois</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Jeanne_de_Bourgogne_(v._1293-1349)" title="Jeanne de Bourgogne (v. 1293-1349)">Jeanne de Bourgogne</a> (<abbr title="épouse">ép.</abbr> de Philippe&#160;<abbr class="abbr" title="6"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">VI</span></abbr> de Valois)</li> <li><a href="/wiki/Blanche_de_Navarre_(1331-1398)" title="Blanche de Navarre (1331-1398)">Blanche de Navarre</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_Ire_d%27Auvergne" title="Jeanne Ire d&#39;Auvergne">Jeanne d’Auvergne</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_de_Bourbon_(1338-1378)" title="Jeanne de Bourbon (1338-1378)">Jeanne de Bourbon</a></li> <li><a href="/wiki/Isabeau_de_Bavi%C3%A8re" title="Isabeau de Bavière">Isabeau de Bavière</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_d%27Anjou" title="Marie d&#39;Anjou">Marie d'Anjou</a></li> <li><a href="/wiki/Charlotte_de_Savoie" title="Charlotte de Savoie">Charlotte de Savoie</a></li> <li><a href="/wiki/Anne_de_Bretagne" title="Anne de Bretagne">Anne de Bretagne</a></li> <li><a href="/wiki/Jeanne_de_France_(1464-1505)" title="Jeanne de France (1464-1505)">Jeanne de France</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_Tudor_(1496-1533)" title="Marie Tudor (1496-1533)">Marie Tudor</a></li> <li><a href="/wiki/Claude_de_France_(1499-1524)" title="Claude de France (1499-1524)">Claude de France</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89l%C3%A9onore_de_Habsbourg" title="Éléonore de Habsbourg">Éléonore d'Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Catherine_de_M%C3%A9dicis" title="Catherine de Médicis">Catherine de Médicis</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_Stuart" title="Marie Stuart">Marie Stuart</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89lisabeth_d%27Autriche_(1554-1592)" title="Élisabeth d&#39;Autriche (1554-1592)">Élisabeth d'Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Louise_de_Lorraine-Vaud%C3%A9mont" title="Louise de Lorraine-Vaudémont">Louise de Lorraine-Vaudémont</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Maison_cap%C3%A9tienne_de_Bourbon" title="Maison capétienne de Bourbon">Bourbons</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Marguerite_de_France_(1553-1615)" title="Marguerite de France (1553-1615)">Marguerite de France</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_de_M%C3%A9dicis" title="Marie de Médicis">Marie de Médicis</a></li> <li><a href="/wiki/Anne_d%27Autriche_(1601-1666)" title="Anne d&#39;Autriche (1601-1666)">Anne d'Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Marie-Th%C3%A9r%C3%A8se_d%27Autriche_(1638-1683)" title="Marie-Thérèse d&#39;Autriche (1638-1683)">Marie-Thérèse d’Autriche</a></li> <li><a href="/wiki/Marie_Leszczynska" title="Marie Leszczynska">Marie Leszczynska</a></li> <li><a href="/wiki/Marie-Antoinette_d%27Autriche" title="Marie-Antoinette d&#39;Autriche">Marie-Antoinette d'Autriche</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Maison_Bonaparte" title="Maison Bonaparte">Bonaparte</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Jos%C3%A9phine_de_Beauharnais" title="Joséphine de Beauharnais">Joséphine de Beauharnais</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Article de qualité"><img alt="Article de qualité" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/14px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/21px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Article_de_qualit%C3%A9.svg/28px-Article_de_qualit%C3%A9.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> <a href="/wiki/Marie-Louise_d%27Autriche" title="Marie-Louise d&#39;Autriche">Marie-Louise d'Autriche</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Quatri%C3%A8me_maison_d%27Orl%C3%A9ans" title="Quatrième maison d&#39;Orléans">Orléans</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><a href="/wiki/Marie-Am%C3%A9lie_de_Bourbon-Siciles" title="Marie-Amélie de Bourbon-Siciles">Marie-Amélie de Bourbon-Siciles</a></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Maison_Bonaparte" title="Maison Bonaparte">Bonaparte</a></th> <td class="navbox-list" style=""><a href="/wiki/Eug%C3%A9nie_de_Montijo" title="Eugénie de Montijo">Eugénie de Montijo</a></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Haut_Moyen_%C3%82ge" title="Portail du haut Moyen Âge"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charlemagne_autograph.svg/28px-Charlemagne_autograph.svg.png" decoding="async" width="28" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charlemagne_autograph.svg/42px-Charlemagne_autograph.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Charlemagne_autograph.svg/55px-Charlemagne_autograph.svg.png 2x" data-file-width="586" data-file-height="509" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Haut_Moyen_%C3%82ge" title="Portail:Haut Moyen Âge">Portail du haut Moyen Âge</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐dd7b9dc85‐kpmzd Cached time: 20250201183235 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [] CPU time usage: 0.245 seconds Real time usage: 0.346 seconds Preprocessor visited node count: 1879/1000000 Post‐expand include size: 72840/2097152 bytes Template argument size: 18492/2097152 bytes Highest expansion depth: 16/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 267/5000000 bytes Lua time usage: 0.100/10.000 seconds Lua memory usage: 4357998/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 288.950 1 -total 44.60% 128.875 1 Modèle:Infobox_Rôle_monarchique 23.43% 67.712 1 Modèle:Portail 17.13% 49.510 1 Modèle:Ref-Settipani-Charlemagne 17.05% 49.266 2 Modèle:Ouvrage 16.11% 46.549 1 Modèle:Infobox_V3/Début 12.18% 35.188 1 Modèle:Catégorisation_badges 10.30% 29.772 1 Modèle:Palette 8.97% 25.929 20 Modèle:Infobox_V3/Tableau_Ligne_mixte 8.34% 24.086 1 Modèle:Palette_Reines_et_impératrices_de_France --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:72781:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250201183235 and revision id 219313042. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertrude&amp;oldid=219313042">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertrude&amp;oldid=219313042</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:M%C3%A9rovingiens" title="Catégorie:Mérovingiens">Mérovingiens</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Reine_franque_du_VIIe_si%C3%A8cle" title="Catégorie:Reine franque du VIIe siècle">Reine franque du VIIe siècle</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_du_haut_Moyen_%C3%82ge_par_nom" title="Catégorie:Personnalité du haut Moyen Âge par nom">Personnalité du haut Moyen Âge par nom</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_inhum%C3%A9e_dans_l%27abbaye_de_Saint-Germain-des-Pr%C3%A9s" title="Catégorie:Personnalité inhumée dans l&#039;abbaye de Saint-Germain-des-Prés">Personnalité inhumée dans l'abbaye de Saint-Germain-des-Prés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Noblesse_franque" title="Catégorie:Noblesse franque">Noblesse franque</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Clotaire_II" title="Catégorie:Clotaire II">Clotaire II</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Haut_Moyen_%C3%82ge/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Haut Moyen Âge/Articles liés">Portail:Haut Moyen Âge/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Moyen_%C3%82ge/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Moyen Âge/Articles liés">Portail:Moyen Âge/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Article_biographique" title="Catégorie:Wikipédia:Article biographique">Wikipédia:Article biographique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Politique" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Politique">Portail:Biographie/Articles liés/Politique</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 9 octobre 2024 à 11:46.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Bertrude" title="Spécial:Citer/Bertrude">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertrude&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Bertrude</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>11 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-dd7b9dc85-kpmzd","wgBackendResponseTime":545,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.245","walltime":"0.346","ppvisitednodes":{"value":1879,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":72840,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":18492,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":267,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 288.950 1 -total"," 44.60% 128.875 1 Modèle:Infobox_Rôle_monarchique"," 23.43% 67.712 1 Modèle:Portail"," 17.13% 49.510 1 Modèle:Ref-Settipani-Charlemagne"," 17.05% 49.266 2 Modèle:Ouvrage"," 16.11% 46.549 1 Modèle:Infobox_V3/Début"," 12.18% 35.188 1 Modèle:Catégorisation_badges"," 10.30% 29.772 1 Modèle:Palette"," 8.97% 25.929 20 Modèle:Infobox_V3/Tableau_Ligne_mixte"," 8.34% 24.086 1 Modèle:Palette_Reines_et_impératrices_de_France"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.100","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4357998,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-dd7b9dc85-kpmzd","timestamp":"20250201183235","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Bertrude","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Bertrude","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2899786","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2899786","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-05-02T18:49:25Z","dateModified":"2024-10-09T10:46:45Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e2\/Bertrude.jpg","headline":"reine des Francs, \u00e9pouse de Clotaire II"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10