CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Арыстан — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ymd", "wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"776aa8e5-80c8-427d-9331-ac5bb6bef55a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Арыстан","wgTitle":"Арыстан","wgCurRevisionId":3420516,"wgRevisionId":3420516,"wgArticleId":552346,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Уикилендіруі қажет мақалалар","Жойылу қаупі төнген түрлер","Арыстандар","Африка сүтқоректілері"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Арыстан","wgRelevantArticleId":552346,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[], "wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q140","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={ "ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/1200px-HansomeLion_002.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/800px-HansomeLion_002.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/640px-HansomeLion_002.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Арыстан — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Өңдеу" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Арыстан rootpage-Арыстан skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Мазмұнға өту</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Басты мәзір" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Басты мәзір" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Басты мәзір</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Басты мәзір</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Шарлау </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80"><span>Арнайы беттер</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Уикипедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-kk.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Қазақша ашық энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-kk.svg" width="117" height="11" style="width: 7.3125em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%86%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%83" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Іздеу</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Іздеу</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Жеке құралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Көрініс" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Көрініс</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=kk.wikipedia.org&uselang=kk" class=""><span>Демеу беру</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес." class=""><span>Тіркелу</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o" class=""><span>Кіру</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Басқа баптаулар" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Жеке құралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Жеке құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Қатысушы мәзірі" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=kk.wikipedia.org&uselang=kk"><span>Демеу беру</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Шыққан өңдеушілерге арналған беттер <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83" aria-label="Өңдеу туралы көбірек білу"><span>көбірек білу</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Мазмұны" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Мазмұны</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">жасыру</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Кіріспе</div> </a> </li> <li id="toc-Этимологиясы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Этимологиясы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Этимологиясы</span> </div> </a> <ul id="toc-Этимологиясы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Систематикасы_және_Эволюциясы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Систематикасы_және_Эволюциясы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Систематикасы және Эволюциясы</span> </div> </a> <ul id="toc-Систематикасы_және_Эволюциясы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Түрлері" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Түрлері"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Түрлері</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Түрлері-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Түрлері суббөлімін көрсету/жасыру</span> </button> <ul id="toc-Түрлері-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Қазіргі_заманғы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Қазіргі_заманғы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Қазіргі заманғы</span> </div> </a> <ul id="toc-Қазіргі_заманғы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Плейстоцендік" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Плейстоцендік"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Плейстоцендік</span> </div> </a> <ul id="toc-Плейстоцендік-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Күмәнді_түршелер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Күмәнді_түршелер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Күмәнді түршелер</span> </div> </a> <ul id="toc-Күмәнді_түршелер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Гибридтер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Гибридтер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Гибридтер</span> </div> </a> <ul id="toc-Гибридтер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дене_Бітімі_және_Сипаты" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Дене_Бітімі_және_Сипаты"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Дене Бітімі және Сипаты</span> </div> </a> <ul id="toc-Дене_Бітімі_және_Сипаты-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Аң_аулауы_және_қоректенуі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Аң_аулауы_және_қоректенуі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Аң аулауы және қоректенуі</span> </div> </a> <ul id="toc-Аң_аулауы_және_қоректенуі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Көбеюі_және_өмірлік_циклі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Көбеюі_және_өмірлік_циклі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Көбеюі және өмірлік циклі</span> </div> </a> <ul id="toc-Көбеюі_және_өмірлік_циклі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Табиғи_жаулары,_аурулар_және_паразиттер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Табиғи_жаулары,_аурулар_және_паразиттер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Табиғи жаулары, аурулар және паразиттер</span> </div> </a> <ul id="toc-Табиғи_жаулары,_аурулар_және_паразиттер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Арыстан_әдебиет_және_кино_саласында" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Арыстан_әдебиет_және_кино_саласында"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Арыстан әдебиет және кино саласында</span> </div> </a> <ul id="toc-Арыстан_әдебиет_және_кино_саласында-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Қазіргі_заманғы_мәдениетте" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Қазіргі_заманғы_мәдениетте"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Қазіргі заманғы мәдениетте</span> </div> </a> <ul id="toc-Қазіргі_заманғы_мәдениетте-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дереккөздер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Дереккөздер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Дереккөздер</span> </div> </a> <ul id="toc-Дереккөздер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Мазмұны" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Мазмұны" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмұнды көрсету/жасыру" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмұнды көрсету/жасыру</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Арыстан</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Басқа тілдегі мақалаға өту. 237 тілде қолжетімді" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-237" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">237 тіл</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8B%D0%BC" title="Алым – абхаз тілі" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Алым" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="абхаз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BB%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Аслъан – адыгей тілі" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Аслъан" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="адыгей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Leeu" title="Leeu – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Leeu" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6we" title="Löwe – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Löwe" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-alt mw-list-item"><a href="https://alt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арслан – оңтүстік алтай тілі" lang="alt" hreflang="alt" data-title="Арслан" data-language-autonym="Алтай тил" data-language-local-name="оңтүстік алтай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Алтай тил</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%B3" title="አንበሳ – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="አንበሳ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/L%C4%93o" title="Lēo – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Lēo" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9" title="सिंह – ангика тілі" lang="anp" hreflang="anp" data-title="सिंह" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%B3%D8%AF" title="أسد – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="أسد" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%AA%DC%9D%DC%90" title="ܐܪܝܐ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܪܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B9" title="سبع – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="سبع" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B9" title="سبع – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="سبع" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%82%E0%A6%B9" title="সিংহ – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="সিংহ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8A%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D1%86%D3%80" title="ГъалбацӀ – авар тілі" lang="av" hreflang="av" data-title="ГъалбацӀ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="авар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Krapol_(Panthera_leo)" title="Krapol (Panthera leo) – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Krapol (Panthera leo)" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eir" title="Şir – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="Şir" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%86" title="آسلان – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آسلان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D2%AB%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арыҫлан – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Арыҫлан" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – бали тілі" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Singa" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="бали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Li%C5%ABts" title="Liūts – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Liūts" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Leon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%9E" title="Леў – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Леў" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%9E" title="Леў – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Леў" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8A%D0%B2" title="Лъв – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Лъв" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9" title="सिंह – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सिंह" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%82%E0%A6%B9" title="সিংহ – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সিংহ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BD%BA%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%BA%E0%BC%8D" title="སེང་གེ། – тибет тілі" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སེང་གེ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибет тілі" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%82%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="নংসা – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="নংসা" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Leon_(loen)" title="Leon (loen) – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Leon (loen)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Lav" title="Lav – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Lav" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Singa" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арсалан – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Арсалан" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Lle%C3%B3" title="Lleó – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Lleó" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C4%83i_(m%C3%A0-ku%C5%8F_d%C3%B4ng-%C5%ADk)" title="Săi (mà-kuŏ dông-ŭk) – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Săi (mà-kuŏ dông-ŭk)" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BC" title="Лом – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Лом" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%A2%E1%8F%93%E1%8F%A5_%E1%8E%A4%E1%8F%83%E1%8F%95%E1%8E%BE" title="ᏢᏓᏥ ᎤᏃᏕᎾ – чероки тілі" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏢᏓᏥ ᎤᏃᏕᎾ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чероки тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9hpe%27%C3%A9nan%C3%B3se%27hame" title="Péhpe'énanóse'hame – шайен тілі" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Péhpe'énanóse'hame" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="шайен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8E%D8%B1" title="شێر – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="شێر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Lionu" title="Lionu – корсика тілі" lang="co" hreflang="co" data-title="Lionu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="корсика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Arslan" title="Arslan – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Arslan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Lev" title="Lev – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Lev" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Lew" title="Lew – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Lew" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D1%8A" title="Львъ – шіркеулік славян тілі" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Львъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="шіркеулік славян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%C4%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арăслан – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Арăслан" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Llew" title="Llew – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Llew" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/L%C3%B8ve" title="Løve – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Løve" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Gbu%C9%A3inli" title="Gbuɣinli – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Gbuɣinli" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6we" title="Löwe – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Löwe" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6r" title="Kör – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Kör" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C3%AAr" title="Şêr – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Şêr" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Law" title="Law – төменгі лужица тілі" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Law" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="төменгі лужица тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Mondou" title="Mondou – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Mondou" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Dzata" title="Dzata – эве тілі" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Dzata" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="эве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%AC%CF%81%CE%B9" title="Λιοντάρι – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Λιοντάρι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Lion" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Leono" title="Leono – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Leono" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/L%C3%B5vi" title="Lõvi – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Lõvi" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Lehoi" title="Lehoi – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Lehoi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Le%C3%B3n_(animal)" title="León (animal) – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="León (animal)" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1_(%DA%AF%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86)" title="شیر (گربه‌سان) – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شیر (گربه‌سان)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Leijona" title="Leijona – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Leijona" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/L%C3%B5vi" title="Lõvi – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Lõvi" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Leyva" title="Leyva – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Leyva" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/Kinikini" title="Kinikini – фон тілі" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Kinikini" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="фон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Fɔ̀ngbè</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Lion" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/L%C3%B6%C3%B6w" title="Lööw – солтүстік фриз тілі" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Lööw" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="солтүстік фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – фриуль тілі" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Leon" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="фриуль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Liuw" title="Liuw – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Liuw" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Leon" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Aslan" title="Aslan – гагауз тілі" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Aslan" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагауз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Le%C3%B2mhann" title="Leòmhann – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Leòmhann" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Le%C3%B3n" title="León – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="León" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Le%C3%B5" title="Leõ – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Leõ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BB%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%85%F0%90%8C%B0" title="𐌻𐌹𐍅𐌰 – Gothic" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌻𐌹𐍅𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Gothic" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%8F%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%87_%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B9" title="એશિયાઇ સિંહ – гуджарати тілі" lang="gu" hreflang="gu" data-title="એશિયાઇ સિંહ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://guc.wikipedia.org/wiki/Katnajap%C3%BC" title="Katnajapü – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Katnajapü" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Zaki" title="Zaki – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Zaki" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%E1%B9%B3%CC%82-%C3%A9" title="Sṳ̂-é – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sṳ̂-é" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Liona" title="Liona – гавайи тілі" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Liona" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="гавайи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%A8%D7%99%D7%94" title="אריה – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="אריה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9_(%E0%A4%AA%E0%A4%B6%E0%A5%81)" title="सिंह (पशु) – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सिंह (पशु)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Ser" title="Ser – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Ser" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Lav" title="Lav – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Lav" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Law" title="Law – жоғарғы лужица тілі" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Law" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="жоғарғы лужица тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Lyon" title="Lyon – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Lyon" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Oroszl%C3%A1n" title="Oroszlán – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Oroszlán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%AE" title="Առյուծ – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Առյուծ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BC%D5%AB%D6%82%D5%AE" title="Առիւծ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Առիւծ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Leon" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Singa" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Od%C3%BAm" title="Odúm – игбо тілі" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Odúm" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="игбо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Leon" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BC" title="Лом – ингуш тілі" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Лом" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ингуш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Leono_(mamifero)" title="Leono (mamifero) – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Leono (mamifero)" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Lj%C3%B3n" title="Ljón – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Ljón" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%82%AA%E3%83%B3" title="ライオン – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ライオン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/cinfo" title="cinfo – ложбан тілі" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="cinfo" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="ложбан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Singa" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ლომი – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ლომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Izem" title="Izem – кабил тілі" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Izem" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8C%D1%8D%D1%89" title="Хьэщ – кабардин тілі" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Хьэщ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="кабардин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/T%C9%94%C9%94y%CA%8B%CA%8B" title="Tɔɔyʋʋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Tɔɔyʋʋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1zaki" title="A̱zaki – тьяп тілі" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱zaki" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="тьяп тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Nkosi" title="Nkosi – Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Nkosi" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Kongo" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Singa" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%8F%E1%9F%84" title="តោ – кхмер тілі" lang="km" hreflang="km" data-title="តោ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="кхмер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%82%E0%B2%B9" title="ಸಿಂಹ – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸಿಂಹ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%82%AC%EC%9E%90" title="사자 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="사자" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D9%8E%D8%B1_%D8%B3%D9%95%DB%81%DB%81" title="پادَر سٕہہ – кашмир тілі" lang="ks" hreflang="ks" data-title="پادَر سٕہہ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмир тілі" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C3%AAr" title="Şêr – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Şêr" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Lew" title="Lew – корн тілі" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Lew" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Арстан – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Арстан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Leo" title="Leo – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Leo" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9iw" title="Léiw – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Léiw" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Аслан – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Аслан" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Аслан – лезгин тілі" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Аслан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="лезгин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Leon" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Liew" title="Liew – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Liew" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Lion_(bestia)" title="Lion (bestia) – лигур тілі" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Lion (bestia)" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="лигур тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – ладин тілі" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Lion" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="ладин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – ломбард тілі" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ломбард тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Nk%C9%94%CC%81si" title="Nkɔ́si – лингала тілі" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nkɔ́si" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Li%C5%ABtas" title="Liūtas – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Liūtas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/%C4%BBovs" title="Ļovs – латгалиан тілі" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Ļovs" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="латгалиан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Lauva" title="Lauva – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Lauva" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%BA%D1%81%D0%BE%D1%84%D1%82%D0%B0" title="Орксофта – мокша тілі" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Орксофта" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="мокша тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Liona" title="Liona – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Liona" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арыслан – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Арыслан" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Raiona" title="Raiona – маори тілі" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Raiona" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="маори тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2" title="Лав – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Лав" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%82%E0%B4%B9%E0%B4%82" title="സിംഹം – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സിംഹം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арслан – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Арслан" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%85%EA%AF%A3%EA%AF%A1%EA%AF%81%EA%AF%A5" title="ꯅꯣꯡꯁꯥ – манипури тілі" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯅꯣꯡꯁꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипури тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9" title="सिंह – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सिंह" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арыслан – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Арыслан" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Singa" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Iljun" title="Iljun – мальта тілі" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Iljun" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальта тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B9%E1%80%9E%E1%80%B1%E1%80%B7" title="ခြင်္သေ့ – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="ခြင်္သေ့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%B1" title="هوجور – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="هوجور" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9" title="सिंह – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सिंह" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9" title="सिंह – невар тілі" lang="new" hreflang="new" data-title="सिंह" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Singo" title="Singo – ниас тілі" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Singo" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="ниас тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Leeuw_(dier)" title="Leeuw (dier) – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Leeuw (dier)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/L%C3%B8ve" title="Løve – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Løve" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/L%C3%B8ve" title="Løve – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Løve" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%96%DF%8A%DF%AC%DF%98%DF%8A" title="ߖߊ߬ߘߊ – нко тілі" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߖߊ߬ߘߊ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="нко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Lion" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Tau" title="Tau – солтүстік сото тілі" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Tau" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="солтүстік сото тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/N%C3%A1shd%C3%B3%C3%ADtsoh_bitsiij%C4%AF%CA%BC_dadit%C5%82%CA%BCoo%C3%ADg%C3%AD%C3%AD" title="Náshdóítsoh bitsiijįʼ daditłʼooígíí – навахо тілі" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Náshdóítsoh bitsiijįʼ daditłʼooígíí" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Leenca" title="Leenca – оромо тілі" lang="om" hreflang="om" data-title="Leenca" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="оромо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B8%E0%AC%BF%E0%AC%82%E0%AC%B9" title="ସିଂହ – ория тілі" lang="or" hreflang="or" data-title="ସିଂହ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%85%D1%8A" title="Цомахъ – осетин тілі" lang="os" hreflang="os" data-title="Цомахъ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AC%E0%A9%B1%E0%A8%AC%E0%A8%B0_%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A9%87%E0%A8%B0" title="ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਬੱਬਰ ਸ਼ੇਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Leon_(animal)" title="Leon (animal) – пампанга тілі" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Leon (animal)" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Lion" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Lew_afryka%C5%84ski" title="Lew afrykański – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Lew afrykański" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lion" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B1" title="ببر شیر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ببر شیر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="زمری – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="زمری" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Le%C3%A3o" title="Leão – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Leão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Liyun" title="Liyun – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Liyun" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Liun" title="Liun – романш тілі" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Liun" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="романш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Intare" title="Intare – рунди тілі" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Intare" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="рунди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ikirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Leu" title="Leu – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Leu" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2" title="Лев – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Лев" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2" title="Лев – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Лев" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Intare" title="Intare – киньяруанда тілі" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Intare" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="киньяруанда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%82%E0%A4%B9%E0%A4%83_%E0%A4%AA%E0%A4%B6%E0%A5%81%E0%A4%83" title="सिंहः पशुः – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सिंहः पशुः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%B9" title="Хахай – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Хахай" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A1%E1%B1%9F%E1%B1%B4%E1%B1%9F%E1%B1%A0%E1%B1%A9%E1%B1%9E" title="ᱡᱟᱴᱟᱠᱩᱞ – сантали тілі" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱡᱟᱴᱟᱠᱩᱞ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Lion" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%D9%8A%D9%86%D9%87%D9%86" title="ببر شينهن – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ببر شينهن" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Ledjon" title="Ledjon – солтүстік саам тілі" lang="se" hreflang="se" data-title="Ledjon" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="солтүстік саам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Lav" title="Lav – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Lav" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Izm" title="Izm – ташелхит тілі" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Izm" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="ташелхит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%81%A2%E1%80%84%E1%80%BA%E1%82%87%E1%80%9E%E1%80%AE%E1%82%88" title="သၢင်ႇသီႈ – шан тілі" lang="shn" hreflang="shn" data-title="သၢင်ႇသီႈ" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="шан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%82%E0%B7%84%E0%B6%BA%E0%B7%8F" title="සිංහයා – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="සිංහයා" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Lion" title="Lion – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Lion" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Lev_p%C3%BA%C5%A1%C5%A5ov%C3%BD" title="Lev púšťový – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Lev púšťový" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Lev" title="Lev – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Lev" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Leona" title="Leona – самоа тілі" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Leona" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="самоа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Shumba" title="Shumba – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Shumba" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Libaax" title="Libaax – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Libaax" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Luani" title="Luani – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Luani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2" title="Лав – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Лав" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Libhubesi" title="Libhubesi – свати тілі" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Libhubesi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="свати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Tau" title="Tau – оңтүстік сото тілі" lang="st" hreflang="st" data-title="Tau" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="оңтүстік сото тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Leeuwe" title="Leeuwe – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Leeuwe" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Singa" title="Singa – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Singa" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Lejon" title="Lejon – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Lejon" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Simba" title="Simba – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Simba" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Lew" title="Lew – силез тілі" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Lew" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="силез тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சிங்கம் – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சிங்கம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%AE" title="ಸಿಮ್ಮ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಸಿಮ್ಮ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%91%E1%A5%A3%E1%A5%92%E1%A5%B1_%E1%A5%94%E1%A5%A4%E1%A5%B2" title="ᥑᥣᥒᥱ ᥔᥤᥲ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥑᥣᥒᥱ ᥔᥤᥲ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%B9%E0%B0%82" title="సింహం – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="సింహం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%80" title="Шер – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Шер" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%95" title="สิงโต – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="สิงโต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A3%E1%8A%95%E1%89%A0%E1%88%B3" title="ኣንበሳ – тигринья тілі" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኣንበሳ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="тигринья тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/%C3%9Dolbars" title="Ýolbars – түрікмен тілі" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ýolbars" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="түрікмен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Leon" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Aslan" title="Aslan – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Aslan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арыслан – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Арыслан" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Nkhalamu" title="Nkhalamu – тумбука тілі" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Nkhalamu" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="тумбука тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Арыслан – удмурт тілі" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Арыслан" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмурт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%89%D8%B1" title="شىر – ұйғыр тілі" lang="ug" hreflang="ug" data-title="شىر" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ұйғыр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B2" title="Лев – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Лев" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A8%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D8%B1" title="ببر شیر – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ببر شیر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Arslon" title="Arslon – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Arslon" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ve mw-list-item"><a href="https://ve.wikipedia.org/wiki/Ndau" title="Ndau – венда тілі" lang="ve" hreflang="ve" data-title="Ndau" data-language-autonym="Tshivenda" data-language-local-name="венда тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tshivenda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Panthera_leo" title="Panthera leo – венеция тілі" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Panthera leo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венеция тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Lev" title="Lev – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Lev" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/S%C6%B0_t%E1%BB%AD" title="Sư tử – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Sư tử" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAeuw_(b%C3%AAeste)" title="Lêeuw (bêeste) – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Lêeuw (bêeste)" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Liyon" title="Liyon – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Liyon" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Leon" title="Leon – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Leon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Gaynde" title="Gaynde – волоф тілі" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Gaynde" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="волоф тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%AE" title="狮 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="狮" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%BB%D2%A3" title="Арслң – қалмақ тілі" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Арслң" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="қалмақ тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Ingonyama" title="Ingonyama – кхоса тілі" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Ingonyama" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="кхоса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D" title="ნჯილო – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ნჯილო" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%99%D7%99%D7%91" title="לייב – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="לייב" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/K%C3%ACn%C3%AC%C3%BAn" title="Kìnìún – йоруба тілі" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Kìnìún" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Saeceij" title="Saeceij – чжуан тілі" lang="za" hreflang="za" data-title="Saeceij" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="чжуан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%89%E2%B5%A3%E2%B5%8E" title="ⵉⵣⵎ – марокколық стандартты тамазигхт тілі" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵉⵣⵎ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="марокколық стандартты тамазигхт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8B%AE" title="狮 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="狮" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%8D%85" title="獅 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="獅" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sai" title="Sai – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sai" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%8D%85%E5%AD%90" title="獅子 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="獅子" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Ibhubesi" title="Ibhubesi – зулу тілі" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Ibhubesi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="зулу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q140#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ат кеңістіктері"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Мағлұмат бетті талқылау (мұндай бет жоқ) [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тіл нұсқасын ауыстыру" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">kk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көріністер"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Құралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Құралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Әрекеттер </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=history"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Жалпы </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&oldid=3420516" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&id=3420516&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D1%2580%25D1%258B%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2590%25D1%2580%25D1%258B%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" > <div class="vector-menu-heading"> Баспа/экспорт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Басқа жобаларда </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Panthera_leo" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Panthera_leo" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q140" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Көрініс</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">жасыру</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><table class="infobox biota" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; clear: right; border: 1px solid #AAAAAA; text-align:center; padding:2.5px; width:200px;"> <tbody><tr style="text-align:center;"> <th style="font-size: 125%; background:#D3D3A4;">Арыстан </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:HansomeLion_002.jpg" class="mw-file-description" title="(P. tigris tigris)"><img alt="(P. tigris tigris)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/250px-HansomeLion_002.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/375px-HansomeLion_002.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HansomeLion_002.jpg/500px-HansomeLion_002.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span><br /><small><div style="text-align:center">(<i>P. tigris tigris</i>)</div></small> </td></tr> <tr style="text-align:center; background:#D3D3A4;"> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B_%D0%BA%D2%AF%D0%B9%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Амандық күйі (мұндай бет жоқ)">Амандық күйі</a> </th></tr> <tr> <td> <div style="text-align:center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Status_iucn3.1_EN.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Status_iucn3.1_EN.svg/220px-Status_iucn3.1_EN.svg.png" decoding="async" width="220" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Status_iucn3.1_EN.svg/330px-Status_iucn3.1_EN.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Status_iucn3.1_EN.svg/440px-Status_iucn3.1_EN.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="137" /></a></span><br /><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D1%83_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D0%BF%D1%96_%D1%82%D3%A9%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жойылу қаупі төнген түрлер (мұндай бет жоқ)">Жойылу қаупіндегілер</a> <small>(<a href="/w/index.php?title=IUCN_Red_List&action=edit&redlink=1" class="new" title="IUCN Red List (мұндай бет жоқ)">IUCN</a>)</small></div> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <th style="background:#D3D3A4;"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B8_%D1%82%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ғылыми топтастыруы (мұндай бет жоқ)">Ғылыми топтастыруы</a> </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td> <table style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2"> <tbody><tr valign="top"> <td>Дүниесі: </td> <td><span class="kingdom"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Жануарлар">Жануарлар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Табы: </td> <td><span class="taxoclass"><a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%82%D2%9B%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Сүтқоректілер">Сүтқоректілер</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Сабы: </td> <td><span class="order"><a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%9B%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Жыртқыштар">Жыртқыштар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Тұқымдасы: </td> <td><span class="family"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D2%9B%D1%82%D3%99%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Мысықтәрізділер">Мысықтәрізділер</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Тегі: </td> <td><span class="genus"><i><a href="/wiki/Panthera" class="mw-redirect" title="Panthera">Panthera</a></i></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Түрі: </td> <td><span style="white-space:nowrap;"><i><b>Felidae</b></i></span><br /><small></small> </td></tr> </tbody></table> </td></tr> <tr style="background:#D3D3A4;"> <th><a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%BA%D1%96-%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC%D0%B4%D1%96_%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Екі-есімді атаунама (мұндай бет жоқ)">Екі-есімді атауы</a> </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td><b><span class="binomial"><i>Panthera tigris</i></span></b><br /><small>(<a href="/wiki/Carl_Linnaeus" class="mw-redirect" title="Carl Linnaeus">Linnaeus</a>, 1758)</small> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Lion_distribution.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lion_distribution.png/250px-Lion_distribution.png" decoding="async" width="250" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lion_distribution.png/375px-Lion_distribution.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lion_distribution.png/500px-Lion_distribution.png 2x" data-file-width="880" data-file-height="768" /></a></span><br /><small><div style="text-align:center"></div></small> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Арыстан</b> (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Латын тілі">лат.</a> <span lang="la"><i>Panthera leo</i></span>) – <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%9B%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Жыртқыштар">жыртқыш</a> сүтқоректілер түрінің мысық тектес тұқымының (Felidae) қатарына кіретін, үлкен мысықтар тұқым тармағына (Pantherinae) жататын төрт пантер (Panthera) тұқымының бірі. Жолбарыспен қатар қазіргі мысық тектес аңдардың ең ірісі және кейбір еркектерінің салмағы 250кг-нан асады. Арыстанның ең ірі түрі жолбарыстың ең ірі түрінен үлкен не кіші деп нақты айту қиын. Амур жолбарысының салмағы өте үлкен екендігі де нақты емес. Ең ірі арыстан түрі(мысалы барбариялық) туралы мәлімет тарихта және ғылымда жоқ. Ал қолда өскен арыстанды алатын болсақ,олар әртүрлі тұқым түрлерімен жиі шағылысып жатады. Қолда өскен арыстан жолбарыстан өлшемі мен салмағы жағынан ірілеу болады деген пікір бар, алайда бұл ғылыми дәлелденген факт емес. </p><p>Арыстанның тарихи мекен ету аймағы қазіргіден әлдеқайда кеңірек болған: ерте орта ғасырда арыстан Африканың шөлді далалары мен тропикалық ормандарынан басқа барлық жерінде бар еді, сонымен қоса <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%8F%D1%83_%D0%A8%D1%8B%D2%93%D1%8B%D1%81" title="Таяу Шығыс">Таяу Шығыс</a>, <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран">Иран</a>, тіпті кейбір <a href="/wiki/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%95%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Оңтүстік Еуропа">Оңтүстік Еуропада</a> (мысалы, қазіргі Ресейдің оңтүстігінде, 45-інші солтүстік параллель бойымен көтеріле бере, мекен еткен) да кездесетін. Солтүстік және Солтүстік-Батыс Үндістанда арыстан әдеттегі жыртқыш болатұғын. Алайда адамдардың арыстанның артына түсуі және мекен ету аймағының құртылуы арыстандардың Африкада, тек Сахараның Оңтүстігі тарапында ғана сақталуына әкеліп соқты, қазір олардың мекен ету аймағы қатты қысқарды. Азияда кішкене популяция (бірлестік) Гир орманында ғана бар (Үндістанның Гужарат штатында). </p><p>Кейінгі плейстоценге дейін, шамамен 10 000 жыл бұрын, арыстан сүтқоректілер ішінде саны бойынша жер бетінде адамдардан кейінгі екінші орынды алатын. Олардың қазба қалдықтары <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Африканың</a> көп бөлігінде, <a href="/wiki/%D0%95%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Еуразия">Еуразия</a> территориясында, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81_%D0%95%D1%83%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Батыс Еуропа">Батыс Еуропадан</a> <a href="/wiki/%D2%AE%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Үндістан">Үндістанға</a> дейін және <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BB%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Солтүстік Америка">Солтүстік Америкада</a> <a href="/wiki/%D0%AE%D0%BA%D0%BE%D0%BD" title="Юкон">Юконнан</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%83" title="Перу">Перуге</a> дейінгі аймақтарда табылған. Үңгір жазуларымен танымал еуропалық үңгір арыстаны қазіргі арыстанның тұқымдас түрі болса керек. </p><p>Арыстанның сыртқы көрінісі әртүрлі. Олар жыныстық диформизм анық байқалатын сирек жыртқыштардың бірі. Еркектері ұрғашыларынан үлкен болып қана қоймай, сонымен қатар кейбір тұқымдарда едәуір дамып, иықтарын, арқасының кейбір жерлерін және кеудесін жауып тұратын жалдары да болады. Түсінде сары-сұр түстердің түрлі реңктері болады, жалы әдетте терімен бір түстес болады, бірақ қанық тіпті қара да болуы мүмкін. Арыстанның түрлері көп жағдайда жалының түсімен анықталады. Жалынан басқа, денесіндегі жүні қысқа болады, тек құйрығының ұшында бір шоқ ұзын жүн болады. </p><p>Арыстан әдетте саваннаны мекендейді, бірақ кейде бұталы-ағашты аймаққа немесе орманға да өтуі мүмкін. Басқа мысық тектес аңдармен салыстырғанда арыстандар жеке-жеке емес ерекше топтарда – прайдтарда өмір сүреді. Прайд әдетте туыстас ұрғашылардан, бірнеше ірі аталықтар мен жас күшіктерден тұрады. Ұрғашылары бірігіп азық іздейді, көбіне ірі тұяқты аңдарға шабуыл жасайды. Арыстандар адамдарға әдейі шабуылдамайды, бірақ ондай жағдайлар да көп кездеседі. Арыстандар ерекше мықты жыртқыш, яғни азық тізбегі жоғары деңгейді алады. </p><p>Табиғатта арыстан он-он төрт жыл арасында өмір сүреді, қолда өссе жиырма жылдан астам өмір сүру мүмкіндігі бар. Әдетте еркектерінің он жылдан астам уақыт өмір сүруі сирек кездеседі. Басқа арыстандармен арпалыстары өмір ұзақтықтарын қатты төмендетеді. </p><p>Арыстандар популяция санының қайта қалпына келмейтіндей қысқаруынан қауіпке ұшырау мүмкіндігі көп түрлерге жатады. Соңғы екі онжылдықта <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Африкадағы</a> арыстан саны 30-50%-ға қысқарды. Арыстанның популяциясы әсіресе қорғалатын территориялардан тыс жерлерде қауіпке ұшырау мүмкіндігі көп болып келеді. Санының азаюының себебі толық зерттелмеген, алайда ең ірі қауіптеріне мекен ету аймағының жоғалуы мен адамдар тарапынан браконьерлік жатады. Арыстандар сонау <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%81%D1%8B" title="Рим империясы">Рим империясының</a> кезінен торда ұсталған,ал XVIII ғасыр соңынан бастап зообақтардағы негізгі аңдарға айналды. Бүкіл әлемнің зообақтары жоғалып бара жатқан азиаттық түрін барлау бағдарламасына қатысады. </p><p>Арыстандар адам мәдениетінде басты рөлдердің бірін алады. Бұл аңдардың суреттері палеолиттен бері атақты, оған Ласко және <a href="/w/index.php?title=%D0%A8%D0%BE%D0%B2%D0%B5_%D2%AF%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Шове үңгірлері (мұндай бет жоқ)">Шове үңгірлеріндегі</a> қабырға жазулары дәлел. Арыстан антикалық кезеңде және <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0_%D2%93%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" class="mw-redirect" title="Орта ғасыр">Орта ғасырда</a> танымал болған, олар өз орындарын мүсін өнері, сурет өнері, ұлттық туларда, елтаңбаларда, әдебиетте және фильмдерден тапты. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этимологиясы"><span id=".D0.AD.D1.82.D0.B8.D0.BC.D0.BE.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D0.B8.D1.8F.D1.81.D1.8B"></span>Этимологиясы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=1" title="Бөлімді өңдеу: Этимологиясы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=1" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Этимологиясы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Көптеген роман және латын тілдес елдерде арыстан атауы латын тілідегі “leo” немесе көне грек тіліндегі “λέων” сөзінен шыққан. Алғаш болып арыстан туралы ғылыми сипаттама швед ғалымы Карл Линнеяның “Systema naturae” атты жұмысында жариялады. Өз зерттеу жұмысында автор жыртқыш аңды «Felis Лео» ретінде қарастырды. Panthera тектес ғылыми атауы ежелгі грек тілінен “ πάνθηρ”, ал бұл сөздің түп тамыры шығыс тілінен, нақтырақ айтқанда көне үнді тіліндегі жолбарыс сөзінен, “ पुण्डरीकः” бастау адады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Систематикасы_және_Эволюциясы"><span id=".D0.A1.D0.B8.D1.81.D1.82.D0.B5.D0.BC.D0.B0.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.B0.D1.81.D1.8B_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.AD.D0.B2.D0.BE.D0.BB.D1.8E.D1.86.D0.B8.D1.8F.D1.81.D1.8B"></span>Систематикасы және Эволюциясы</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=2" title="Бөлімді өңдеу: Систематикасы және Эволюциясы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=2" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Систематикасы және Эволюциясы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстан жыртқыш сүтқоректілер түрінің мысық тектес тұқым (Felidae) қатарына кіретін төрт пантер (Panthera) тұқымының бірі. Бұл топқа арыстанмен қоса жолбарыс, теңбілшер (ягуар) және де барыс (леопард) жатады. Тарихи деректерге сүйенсек, арыстан бастапқыда, нақтырақ айтақанда 800 000 – 1 млн жыл бұрын, Африканы мекен еткен. Уақыт өте, Голарктиа аумағына толықтай тараған. Тарихшылар қазба жұмыстарының нәтежесінде Еуропада, <a href="/wiki/%D0%98%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Италия">Италия</a> қаласы <a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Изерния">Изерния</a> маңында Пантера лео фоссилис түріне жататын жыртқыш аң сүйектері табылған болатын. Ғалымдар бұл жыртқыш шамамен 700 000 жыл бұрын өмір сүрген деген тұжырымға тоқтады. Шамамен осыдан 300 000 бұрын Еуропаның барлық аумағында және Сібірде өте ірі үңгір арыстаны өмір сүрген. Чукотка мен Алясканың байланыстыратын жоғарғы Плейстоценде арқылы арыстандар Солтүстік және Оңтүстік Америка аумағына да тараған. Осылайша америкалық арыстан (Panthera Leo atrox) қалыптасты. Алайда шамамен 10 000 жыл бұрын арыстаның бұл түрі соңғы мұз басу кезінде жойылып кетті. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Түрлері"><span id=".D0.A2.D2.AF.D1.80.D0.BB.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Түрлері</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=3" title="Бөлімді өңдеу: Түрлері" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=3" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Түрлері"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Бұрынғы дәстүрлі классификацияға байланысты арыстандарды 12 түрге бөліп қарастыруға болады. Олардың ішінде ең үлкені барбариялық арыстан болады. Дәстүрлі классификацияға байланысты жануарлардың негізгі ерекшеліктері: олардың дене бітімі мен жал бейнесінде деп саналады. Алайда бұл сипаттамаларға байланысты айтарлық айырмашылықтар ерекшеленбегендіктен және арыстанның әр түрінің мекен ету аймағына байланысты өзгермелілігін ескере отырып, соңғы уақытта кейбір ғалымдар, дәстүрлі классификацияның жарты бөлігін жарамсыз деп санайды. Сол себепті, қазіргі уақытта арыстандарды тек сегіз түрге бөліп қарастыру қалыптасқан. Ескере кететін мәселе, олардың ішінде Сары арыстан (Panthera leo melanochaita) есепке алынбаған. Африкада өмір сүретін арыстандардың митохронды өзгерісі өте төмен болуына байланысты, Сахараның оңтүстік аумағын мекен ететін арыстандар бір түр болып табылады. Ал Кенияның шығыс бөлігіндегі, Цаво аймағындағы арыстандары генетикалық ұқсастықтарға қарай, Кенияның батыс аумағындағы арыстандарға қарағанда, Трансвааля арыстандарына жақын болып келеді. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Қазіргі_заманғы"><span id=".D2.9A.D0.B0.D0.B7.D1.96.D1.80.D0.B3.D1.96_.D0.B7.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D2.93.D1.8B"></span>Қазіргі заманғы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=4" title="Бөлімді өңдеу: Қазіргі заманғы" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=4" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Қазіргі заманғы"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Қазіргі уақытта (Голоценовая дәуірі) арыстанның 8 түрлі түрі қарастырылады: </p> <ul><li>Panthera Leo persica - азиялық, парсы немесе үнді арыстаны. Бұрын ол бүкіл Түркия, Оңтүстік-Батыс Азия, Пәкістан, Үндістан және Бангладеште таралған болатын. Олардың мекен аумағы ыңғайлығына, көп таралуы және арыстанның қымбат бағалылығы браконьерлер үшін оларды оңай нысанаға айналдырды. Осының салдарынан жыртқыштың бұл түрі тек Үндістан елінде, Гир орманында сақталған. Соңғы деректерге сүйенсек, қазігі уақытта арыстанның бұл түрінен шамамен 300 қалды.</li> <li>Panthera Leo Leo – бербериялық арыстан. Шамадан тыс аң аулау салдарынан, жабайы табиғаттан жоғалған. Дегенмен кейбір араларында аман қалғандарда бар болуы әбден мүмкін. Олар арыстантардың ішіндегі ең үлкен түрілерінің бірі – ер арыстанның дене ұзындығы 3-3.3 м дейін жетеді, ал салмағы - 200 кг асады. Бербериялық арыстандар Мароккодан Египетке дейінгі аумақта таралған болатын. Соңғы жабайы бербериялық арыстан 1922 жылы Мороккода атып алынған.</li> <li>Panthera Leo senegalensis - Сенегал немесе Батыс Африкалық арыстан. Батыс Африка аумағында, Сенегалдан Нигерия дейінгі аралықта тараған.</li> <li>Panthera Leo azandica – Солтүстік Конго арыстаны. Конго Демократиялық Республикасының солтүстік-шығыс бөлігінде мекен етеді.</li> <li>Panthera Leo nubica - Шығыс Африкалық немесе масаи арыстаны. Мекен ету аймағы Шығыс Африканы, Эфиопия мен Кениядан Танзания және Мозамбикке дейінгі жерлерді қамтиды.</li> <li>Panthera Leo bleyenberghi –Оңтүстік батыс Африкалық немесе Катангиялық арыстан. Оңтүстік-Батыс Африкада елдерінде: Намибия, Ботсвана, Ангола, Заир, Замбия және Зимбабведе кең таралған.</li> <li>Panthera Leo krugeri - Оңтүстік-шығыс Африка немесе Трансвааль арыстаны. Таралу аймағы Оңтүстік Африка Республикасының Трансвааль аймағын қамтиды. Әсіресе Крюгер Ұлттық паркінде кең тараған.</li> <li>Panthera Leo melanochaita – Кап арыстаны. 1860 жылдан бері арыстаннаң бұл түрі жабайы табиғатта жоғалған деп саналады. Митохондриальды ДНК зерттеу нәтижелері бойынша ғалымдар оны кейде бөлек түрге жатқызады. Кейбір ғалымдардың сенуінше Кап арыстаны оңтүстік Трансваль арыстанының бір бөлігі болуы мүмкін.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Плейстоцендік"><span id=".D0.9F.D0.BB.D0.B5.D0.B9.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.86.D0.B5.D0.BD.D0.B4.D1.96.D0.BA"></span>Плейстоцендік</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=5" title="Бөлімді өңдеу: Плейстоцендік" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=5" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Плейстоцендік"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Panthera Leo atrox - американлық үңгір арыстаны. Арыстаның бұл түрі плейстоцен дәуірінде, Солтүстік Америкада Канададан Перуге дейінгі аумақта мекен еткен. Зертеу нәтижелеріне сүйенсек, 10000 жыл бұрын бұл арыстанның түрі жоғалған. Кейде америкалық және үңгір арыстандарын жеке-жеке бөліп қарайды. Бірақ соңғы филогенетикалық зерттеулер, бұл екеуінің де арыстандар санатына жататынын көрсетті. Олар арыстандар арасындағы ең үлкен түрлерінің бірі – дене ұзындығы1,6- 2,5 м, ал салмағы 250-300 кг дейін жететін болған. Әсіресе, оның ерекшелігі ретінде ірі көлемді басы, тығыз келген дене бітімі, қуатты аяғы және ұзын құйрығын айта аламыз. Жалының бар болғандығы жайында нақты дерек жоқ.</li> <li>Panthera Leo fossilis - еуропалық үңгір арыстаны ретінде белгілі. 500,000 жыл бұрын өмір сүрген. Германия және Италияда табылған сүйектерге қарап, ғалымдар олардың дене бітімі америкалық арыстанға ұқсас болған деген тұжырымға тоқтаған.</li> <li>Panthera Leo spelaea – еуропалық және еуразиялық <a href="/wiki/%D2%AE%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80_%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Үңгір арыстаны">үңгір арыстаны</a> ретінде белгілі. Осыдан 3000-10 000 жыл бұрын Еуразияда аумағанда кеңінен тараған. Арыстанның бұл түрі тарихта палеолит кезеңінде піл сүйегінен салынған суретімен және саздан жасалған мүсінімен белгілі. Сақталған суреттер бізге үңгір арыстанының құлағы шығыңқы, шыбықты құйрығы және жолбарыстікіндей жолағы бар болғанын жеткізеді. Аталық арыстандардың мойын айналасында кіші көлемде жалы болған.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Күмәнді_түршелер"><span id=".D0.9A.D2.AF.D0.BC.D3.99.D0.BD.D0.B4.D1.96_.D1.82.D2.AF.D1.80.D1.88.D0.B5.D0.BB.D0.B5.D1.80"></span>Күмәнді түршелер</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=6" title="Бөлімді өңдеу: Күмәнді түршелер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=6" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Күмәнді түршелер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Panthera leo sinhaleyus — <a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D0%B8-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Шри-Ланка арыстаны">Шри-Ланка арыстаны</a>. Шамамен 39 000 жыл бұрын арыстанның бұл түрі жойылып кеткен. Шри-Ланканың Курувита атты қаласында табылған екі тісімен ғана тарихта әйгілі. Осы дерекке негізделе отырып, 1939 жылы Поль Пиерис арыстанның бұл түрінің өмір сүргені жайлы жариялады.</li> <li>Panthera leo europaea — еуропа арыстаны. Тарихшылардың мәлімдеуінше, азия және үңгір арыстанымен ұқсас болған. Алайда деректердің аздығына байланысты еуропа арыстаны күмәнді түршелер қатарына жатады. Шамамен 100 жыл бұрын адамдар тарапынан шектен тыс браконьерлікке байланысты толықтай құрып кеткен. Балкандарда (қазіргі Планина), Францияның оңтүстігінде және Пиреней аралындарында көп тараған. Гректер мен римдіктер арасында аң аулауда жиі кездесетін жануар болып есептелетін.</li> <li>Panthera leo youngi, немесе Panthera youngi — қытай үңгір арыстаны. 350 000 жыл бұрын Қытайдың солтүстік-шығысында мекен еткен. Бұл түршенің заманауи түршелерге қатысы дәлелденбеген, бәлкім, ол өз басына бөлек түр болған деген пікір де қалыптасқан.</li> <li>Panthera leo maculates – дақты арыстан немесе марози. Жергілікті тұрғындардың мәлімдемелеріне сүйенетін болсақ, бұл түршені Абердар жотасынан кездестіруге болады. Шығыс Африкалық арыстаннан айырмашылығы кішіректігі және дақты терісінде. Марозидің ізіне түсу үшін сол аймаққа экспедиция жөнелтілген. Алайда экспедиция құрамы белгісіз бір жыртқыштың ізін табады, бірақ ол жануарды не қолға түсіру, тым болмаса суретке түсіру де мүмкін болмады.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гибридтер"><span id=".D0.93.D0.B8.D0.B1.D1.80.D0.B8.D0.B4.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Гибридтер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=7" title="Бөлімді өңдеу: Гибридтер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=7" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Гибридтер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстан жолбарыспен жұптаса алады (амур және бенгал түршелерімен жиірек), бұл жағдайларда – Лигр және Тигролев гибридтері пайда болды. Арыстанды барыспен жұптастырғанда леопон пайда болады, ал арыстан мен теңбілшер (ягуар) гибриді ягулев деп аталады. Марози (дақты арыстан), кейбір ғалымдардың болжамынша – табиғи леопон болып табылады. Конголезиялық дақты арыстан, арыстан, теңбілшер және барысты жұптастырғандағы пайда болатын, үш түрше гибриді болып саналады. Бұрында гибрид хайуанаттар бағында жиі өсірілетін еді; ал қазір арыстан түрлері мен түршелерін сақтап қалу мақсатын ерекше бақылауға алынуына байланысты бұл әрекет қолданылмайды. </p><p>Лигр – арыстан мен өлекшін (жолбарыстың ұрғашысы)арасындағы гибриді. Дене бітіміне жауап беретін ген тек әкеден өтетін болғандықтан, лигрлер үлкендігі жағынан әрқашан өз ата-аналарынан ірі болады. Оларда екі ата-анасынан да өтетін физикалық сипаттама сақталады (денесінің құм түстес бояуындағы дақтар мен жолақтар). Лигр аталықтары әрқашан ұрықсыз, ал аналықтары болса, көп жағдайда, төлдеуге қабілетті. Лигрдің тек жартысында ғана шынайы арыстан жалы өсіп шығады. Дене ұзындығы – 3-3,5 м, салмағы – 360-450 кг немесе одан көп. Тигролев – жолбарыс пен арыстанның қаншығының гибриді. </p><p>Лигр аналығы бастапқы түр аталықтарынан төлдете алады, соның нәтижесінде екінші ұрпақ гибридтерін береді. Лигр аналығын арыстанмен жұптастырғанда лилигр пайда болады, ал жолбарыспен болса - талигр болады.Талигр жолбарыстың кейбір белгілері бар және өте үлкен жолбарысқа ұқсайды. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дене_Бітімі_және_Сипаты"><span id=".D0.94.D0.B5.D0.BD.D0.B5_.D0.91.D1.96.D1.82.D1.96.D0.BC.D1.96_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.A1.D0.B8.D0.BF.D0.B0.D1.82.D1.8B"></span>Дене Бітімі және Сипаты</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=8" title="Бөлімді өңдеу: Дене Бітімі және Сипаты" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=8" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Дене Бітімі және Сипаты"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстан – барлық мысық тұқымдастар ішінде иығының биіктігімен ең үлкені болып саналады. Ал салмағы жағынан арыстан мен жолбарыстың түршелері салыстырмалы келеді. Арыстандардың аяқтары мықты, жақтары күшті, ал азу тістерінің ұзындығы 8 см, сондықтан да бұл жыртқыштар жеткілікті үлкен жануарларды өлтіре алады. Арыстанның бас қаңқасы жолбарыстікіне өте ұқсайды, әдеттегідей маңдай ауданы жалпақ және төмендеу. Мұрын тесіктері жолбарыстыкіне қарағанда кеңдеу. Осыған қарамастан, бұл екі түрдің бас қаңқа пішіндері өте ұқсас, айырмашылықтар тек төменгі жақтың құрылысында. Ал түстері болса енеке (сиыр тұқымдас күйіс қайыратын жануар) терісінің түсінен бастап, сарғыш, қызғылт немесе қою қоңыр түстері арасында ауыса береді. Арыстанның денесінің төменгі жағы жоғарғы жағына қарағанда ашықтау, ал құйрығының ұшы қара болып келеді. Арыстанның күшіктері туғанында денелерінде барыстікіне ұқсас қоңыр дақтары болады. Уақыт өте жыныстық жетілістерге байланысты бұл дақтар жоқ болады, бірақ кейбір ересектерде, әсіресе аналықтарда, олар қарын мен аяқтарында сақталуы мүмкін. </p><p>Арыстандар – жыныстық деморфизмі (қаншырлары (львица) кішілеу және жалы жоқ) жақсы көрсетілген сирек кездесетін жыртқыштардың бірі және мысық тектестілер арасындағы жалғыз өкілі. Аналықтары жиірек аң аулаумен, топқа қорек табумен айналысады. Сондықтан да жалы, аң аулау барысында өзге жануарлардан тығылуға бөгет жасайтындықтан, оларда жал өспейді. Жал түсі ақтан қараға ауысады, ал уақыт өте келе қоюлана түседі. </p><p>Ересек арыстандардың салмағы аталықтарда 150-250 кг, ал аналықтарда 120-182 кг болады. Ноуэлл мен Джексонның есептеулеріне қарағанда, аталықтардың орташа салмағы 181, ал аналықтардың орташа салмағы 126 кг. Тіпті Кения тауларында атылған арыстанның бірінің салмағы 272 кг дейін жеткені тіркелген [25]. Жалпы арыстандардың дене бітімі қоршаған орта мен таралу аймағына қарай өзгереді. Мысалы, Оңтүстік Африка арыстандары, жалпы алғанда, континенттің шығысындағы арыстандардан 5% ірі әрі ауыр болып келеді. </p><p>Арыстандардың денесінің ұзындығы басын қосқанда аталықтарда 170-250 см, ал аналықтарда 140-175 см болады. Иық биіктігі аталықтарында 123 см шамасы және аналықтарында 107 см. Арыстанның құйрығының ұзындығына тоқталатын болсақ, аталығында 90 см-ден 105 см дейін жетеді, ал аналықта салыстырмалы түрде қысқа, 70-100 см аралығында. Дене ұзындығы жағынан ең ұзын арыстан 1973 жылдың қазан айында Анголаның оңтүстік бөлігінде атылған қара жалды аталық 3,3 м болып тіркелген. Тарихтағы ең ауыр арыстантардың бірі адам жегіштігімен де танымал. Ол Оңтүстік Африкадағы Шығыс Трансваалде 1936 жылы атылған болатын. Сол уақытта оның салмағы 313 кг тартатын [43]. Қолда өсірілетін арыстандар, заңды түрде, жабайы табиғатты мекендейтін жыртқыштардан салмағы жағынан әлде қайда ауыр болып келеді. 1970 жылы Ұлыбританияның Колчестер жануарлар бағында тіркелген Симба атты арыстанның салмағы 375 кг еді [44]. Ал тарихи кезеңдерде құрып кеткен арыстан түршелеріне келер болсақ, олардың салмағы мен бойы жайлы мағлұматтар жалпы алғанда жеткіліксіз және нақты деректер жоқ. Бірақ, солардың ішіндегі кейбіреуінің, мысалы барбариялық түрше, салмағы жағынын қазіргі ең ірі деген арыстандардан үлкен болуы ғажап емес. Атақты арыстан аңшысы Жюль Жерар 19 ғасыр ортасында былай деп жазған – Ересек аталық арыстанның дене салмағы 600 фунттан (~272 кг) кем емес. Егер бұл деректер рас болса, онда барбариялық арыстан салмағы жағынан орташа алғанда қазіргі таңдағы арыстан түршелерінен де, жолбарыс түршелерінен де ауыр деген тұжырымға келеміз. Одан қосса, Жюль Жерар аталықтардың ізінің үлкендігі жайлы – Саусақтарды ашып тұрғандағы алақанның ауданынан үлкен, өлтірілген арыстанның басын бір адамның көтеруі қиын және топтарының ең күшті деген мүшесіне өлтірілген арыстанның басы мен терісін кигізгенде әлгінің отырып қалғанын жазған. Бұл да осы түршенің үлкендігі жайлы және дене бітімі туралы жанама мағлұмат береді. Әрине, бұл мағлұматтарды дәлелденген деп айта алмаймыз және бұл мағлұматтардың түрше жайлы нақты шешім шығару үшін жеткіліксіз. </p><p>Аталық арыстан болсын, аналық арыстан болсын, бір ерекше өзгешелігі болып ақ-ұлпа түйін – құйрығының ұшындағы "шашақ" саналады. Ол түйіннің ұзындығы – 5 см шамасында. Жаңа туғанда шашақ болмайды, уақыт өте ол тек арыстанның балаларының 5 айлылығынан бастап дами бастайды. Ал жеті айлық кезінде ол анық байқалады. Кейбір түршелердің шашағынының ішінде "өкшелік" болады. Ол құйрық омыртқасының ұшындағы бөлшектердің бір-біріне жабысқанынан құралады. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Аң_аулауы_және_қоректенуі"><span id=".D0.90.D2.A3_.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.83.D1.8B_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D2.9B.D0.BE.D1.80.D0.B5.D0.BA.D1.82.D0.B5.D0.BD.D1.83.D1.96"></span>Аң аулауы және қоректенуі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=9" title="Бөлімді өңдеу: Аң аулауы және қоректенуі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=9" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Аң аулауы және қоректенуі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстандар – өз құрбанын үйлескен топ болып аулайтын мықты жыртқыш. Арыстан қысқа қашықтықта тез жүгіреді және сол себепті өзінің құрбанына қысқа арақашықтықтан шабуылдайды. Өз құрбанына жақындау үшін көптеген айла-тәсіл қолданады, мысалыға түнгі уақытта шабуылдайды. Арыстан құрбанына 30 метр арақашық қалғанға дейін білдірмей жақындап, топты жан-жағынан қоршайды. Құрбандар қоршауға түскен кезде ең жақын жануарға тап береді. Арыстандар бар күшін салып, өз құрбанына шапшаң секіріп ұстауға тырысады. Қолға түскен жануар көп жағдайда тұншығып жан тапсырады. Ұсақ жануарлар арыстанның табанының соққысынан лезде мерт болады. </p><p>Африкада арыстанның басты олжасы ретінде гну, ала құлан, енеке саналса, Үндістанда нильгау, жабайы қабан және бұғының кей түрі сияқты ірі сүтқоректілер жатады. Арыстанның басқа жануарларға да шабуылдауы сирек кездесетін жағдай емес. Кейде арыстандар Томпсонның газелі немесе спрингбок сияқты ұсақ жануар, киіктерді азық етеді. Арыстандар топ болып шабуыл жасайтындықтан олар көптеген ірі сүтқоректіні аулай алады. Алайда көп жағдайда олар ересек керіктерге өзі жарақаттанып қалмауы үшін тиіспейді. </p><p>Жалпы статистикаға жүгінетін болсақ, арыстандар салмағы 190 – 550 кг аралығындағы сүтқоректілерді азық қылады. Африкадағы арыстанның басты олжасы гну және ала құлан. Ересек пілдер, сусиыры, мүйізтұмсық және шапшаң антилопа арыстандарды аса қызықтырмайды. Соған қарамастан, керік және енеке кейбір жерлерде арыстандардың қорегі болады, мысалы, Крюгер Ұлттық саябағында. Маньяра саябағында енеке көп болғандықтан олар арыстандардың ас үлесінің 62% құрайды. Арыстандардың сусиырға шабуылы сирек кездесетін оқиға. Жыртқыштар ересек мүйізтұмсықтан алшақ жүреді. “Chobe” саябағында арыстандардың пілдерге шабуыл жасағаны тіркелген. Саябақ әкімшілігінің айтуы бойынша, аш арыстандар басында кішкентай пілге шабуыл жасаған, ал түнде пілдің көзі көрмейтіндіктен ересек пілдерге де шабуылдаған. </p><p>Сондай-ақ арыстандар жергілікті мал шаруашылығына да шабуылдайды. Үндістанда бұл жағдай жиі кездеседі. Олар гепард, қабылан, қорқау және ауру жыртқыштарды да қорек етеді. Арыстан бір жегенде 30 кг ет жей алады, егер ұстаған олжасы таусылмаса келесі қоректенуге дейін бірнеше сағат демалады. Ересек арыстанның қаншығына шамамен тәулігіне 5 кг ет қажет, ал еркек арыстанға шамамен 7 кг. </p><p>Арыстанның қаншығы ашық кеңістікте аң аулайтын болғандықтан, келісілген іс-әрекеттері неғұрлым табысты аң аулауға әкеледі. Бұл әсіресе ірі сүтқоректілерге шабуылда қолданылады. Сонымен қатар, олар топ болып өз олжасын басқа жыртқыштардан қорғайды. Арыстанның қаншығы аң аулауда басты рөл ойнайды. Ал аталық арыстан тек қана ірі жануарларға шабуыл жасайды. </p><p>Жас арыстандар ересек арыстандардың шабуылын бақылайды. Бірақ, өздері бір жасқа толғанда шабуылдарға қосыла бастайды. Ал, екі жасқа келгенде өздері толықтай аң аулайды. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Көбеюі_және_өмірлік_циклі"><span id=".D0.9A.D3.A9.D0.B1.D0.B5.D1.8E.D1.96_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D3.A9.D0.BC.D1.96.D1.80.D0.BB.D1.96.D0.BA_.D1.86.D0.B8.D0.BA.D0.BB.D1.96"></span>Көбеюі және өмірлік циклі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=10" title="Бөлімді өңдеу: Көбеюі және өмірлік циклі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=10" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Көбеюі және өмірлік циклі"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Төрт жастағы арыстан қаншығының көбісі ұрпақ жаңғырта алады. Басқа да мысық тұқымдастар сияқты арыстанның жыныстық мүшесінде қарсы бағытта бағытталған тікенектер орналасқан. Бұл тікенектер шағылысу кезінде қаншық арыстанда овуляция тудырады. Арыстанның қаншығы овуляция кезінде бірнеше еркек арыстандармен шағылыса алады. Арыстандар «mating bout» кезінде күніне 20-40 рет шағылыса алады. Арыстандар жабайы табиғат жағдайында өте жақсы көбейеді. </p><p>Буаздылықтың орташа ұзақтығы 110 күнге дейін созылады. Содан кейін, қаншық арыстан төрт күшікке дейін туады және күшіктерін оңаша жерге тығып қояды. Ол күшіктерін тыққан жерге жақын аумақта ғана аң аулайды. Күшіктер соқыр және әлсіз болып туады. Олардың көздері туғаннан соң бір апта көлемінде ашылады. Жаңа туған күшіктің салмағы орта есеппен 1,2 – 2,1 кг болады. Олар үш аптадан кейін жүре бастайды. Сақтық үшін арыстанның қаншығы күшіктерін айына бірнеше рет басқа жерге тасып, орын ауыстырады. Әдетте, арыстанның қаншығы күшіктері 6 – 8 апта болған кезде ғана қайта топқа оралады. </p><p>Арыстан күшіктеріне аштықтан өлуден басқа көптеген қауіп төнеді. Мысалы, қорқау, шибөрі, қабылан, бүркіт және жыландар арыстан күшіктеріне қауіпті болып есептеледі. Тіпті енекелер де арыстан күшіктерінің иісін сезіп, оларды қаншық арыстанның тыққан жерінен тауып алып, сүзіп өлтіруі мүмкін. Жалпы алғанда, осындай себептерге байланысты кем дегенде арыстан күшіктерінің 80% екі жасқа жетпей көз жұмады. </p><p>Арыстан күшіктері топтың басқа мүшелерімен кездескенде қорқады. Алайда, уақыт өте келе олар бір-бірімен және ересек арыстандармен де ойнай бастайды. Арыстан қаншығы басқа қаншықтардың күшіктеріне қарағанда өз күшіктеріне өте шыдамды болады. Еркек арыстан күшіктерге түрлі көзқараста болуы мүмкін, олармен кейде ойнап, кейде маңына да жолатпайды. </p><p>Арыстан қаншығында лактация 6-7 айға созылады. Еркек арыстанда жыныстық жетілу мерзімі 3 жыл, ал 4-5 жыл болған кезде топтағы басқа еркек арыстанды ығыстыра алады. Арыстандар 10-15 жасында әлсірейді. Бірақ, көбісі бұл жасқа дейін өмір сүрмейді. Еркек арыстандар басқа топты қайта басып ала алмайды. Көп жағдайларда, қаншық арыстан өз күшіктерін басқа арыстандардан қорғайды. </p><p>Кеңінен таралған пікірге қарамастан, топтан қаншық арыстандар да қуылуы мүмкін. Топ тым үлкен болғанда, жас қаншық арыстандар өз аймағынан кетуге мәжбүр болады. Сонымен қатар, билікті басқа арыстан алғанда жыныстық жағынан жетілмеген ұрғашы арыстан қуылады. Көшпелі арыстан үшін әрі қарай өмір сүру өте қиын. Кейде көшпелі арыстан қаншықтары бір-бірімен қызтекелік қарым-қатынаста болуы мүмкін. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Табиғи_жаулары,_аурулар_және_паразиттер"><span id=".D0.A2.D0.B0.D0.B1.D0.B8.D2.93.D0.B8_.D0.B6.D0.B0.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.8B.2C_.D0.B0.D1.83.D1.80.D1.83.D0.BB.D0.B0.D1.80_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.BF.D0.B0.D1.80.D0.B0.D0.B7.D0.B8.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80"></span>Табиғи жаулары, аурулар және паразиттер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=11" title="Бөлімді өңдеу: Табиғи жаулары, аурулар және паразиттер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=11" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Табиғи жаулары, аурулар және паразиттер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Өздерінің көлемі және күшінің арқасында ересек арыстандардың табиғи жаулары жоқ. Алайда, арыстандар басқа арыстандардың құрбаны болуы мүмкін және бұл жағдай өте көп кездеседі. Екі топ кездескеде арыстандар бір-біріне ауыр жарақат жасайды. Ауру, ересек арыстандар және олардың күшіктері басқа жыртқыштардың құрбаны болу мүмкіндігі жоғары. Сондай-ақ, арыстандар аң аулау кезінде мерт болуы да мүмкін. </p><p>Арыстандар паразиттерден көп зардап шегеді. Кенелер арыстанның тісі және табаны жетпейтін, құлақ, мойын, шап секілді терісі жұқа жерлерде орналасады. Арыстандар құрттардан зардап шегеді. Олардың басым бөлігі Taenia ленталы құрттары. Құртпен ауыру антилопа етімен қоректенгенде болады. 1962 жылы, Нгоронгоро кратерінде арыстандарды “Stomoxys calcitrans” атты шыбын шағып, олардың саны 70-тен 15-ке дейін азайғаны тіркелген. </p><p>Осымен қатар арыстан ит обасы мен мысық вирусын жергілікті жануарлардан жұқтыруы мұмкін. 1994 жылы Серенгетидегі ауру өршуінен арыстандарда тырыспа сияқты неврологиялық симптом кездесті. Өршу кезінде энцефалит және пневмониядан бірнеше арыстан қырылды. АҚТҚ-ға ұқсас мысық имуннотапшылық вирусынан Азия мен Намибия арыстандары зардап шегеді. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Арыстан_әдебиет_және_кино_саласында"><span id=".D0.90.D1.80.D1.8B.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD_.D3.99.D0.B4.D0.B5.D0.B1.D0.B8.D0.B5.D1.82_.D0.B6.D3.99.D0.BD.D0.B5_.D0.BA.D0.B8.D0.BD.D0.BE_.D1.81.D0.B0.D0.BB.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BD.D0.B4.D0.B0"></span>Арыстан әдебиет және кино саласында</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=12" title="Бөлімді өңдеу: Арыстан әдебиет және кино саласында" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=12" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Арыстан әдебиет және кино саласында"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстан бейнесін кинематографияда кездестіруге болады. Ақырып тұрған арыстан американдық кино түсіру және кино өнімдерін жалға берумен айналысатын «Metro Goldwyn Mayer» серіктестігінің ресми логотипі. Логотипте арыстан бейнесін қолдануды суретші Ховард Дитц ұсынған. Эмблемада бейнеленген арыстан Колумбия университетінің спорт коммандасының бойтұмарынан алынған. Осы уақытқа дейін «Metro Goldwyn Mayer» серіктестігінің логотипі үшін бес арыстан суретке түсірілген. </p><p>Сондай-ақ, арыстан бейнесі Венециялық кинофестивальдің басты сыйы ретінде Алтын және Күміс арыстан мүсініне берілген. Арыстан – балалардың анимациялық қойылымдарының танымал бейнесі. Олардың бірі Дисней студиясының «Король Лев» атты мультипликациялық фильмі және одан кейін артына жылдар салып шыққан екінші және үшінші бөлімдері. Антропоморфты арыстан жапон-американдық «Вокруг света с Вилли Фогом» және 1983 жылы Жюль Верн романы негізінде түсірілген «Вокруг света за 80 дней» мультсериалында басты кейіпкер болып табылады. Бұған қоса антроморфты арыстан 1973 жылғы Дисней студиясының «Робин Гуд» атты анимациялық фильмінде Джон ханзада кейіпінде суреттелген. </p><p>Бонифация атты цирк арыстаны және оның Африкаға демалысы туралы «Каникулы Бонифация» атты кеңестік мультипликациялық фильмінде баяндалған. (1965 жыл, режиссёр Фёдор Хитрук). Осы мультиплекациялық фильм Чехия жазушысы Милош Мацоурек ертегісі негізінде тусірілген. Алекс атты арыстан «DreamWorks Pictures» студиясының «Мадагаскар», «Мадагаскар 2» және «Мадагаскар 3» мультипликациялық фильмдерінде басты рольде болып табылады. Арыстан және оның күшігі «Большое путешествие» атты мультиплекациялық фильмнің басты кейіпкерлері. Және де арыстанның күшігі «Как Львёнок и Черепаха пели песню» анимациялық фильмінің басты кейіпкері болып табылады. </p><p>1996 жылы Стивен Хопкинспен түсірілген «Призрак и Тьма» (ағл. The Ghost and the Darkness) атты тарихи-шытырман оқиғалы фильмінде 1898 жылы Цаво өзені маңындағы темір жол құрылысына кедергі келтірген адам жегіш арыстандар туралы шынайы оқиға суреттелген. Бұл фильмді түсіру барысында темір жол құрылысы басында болған және осы оқиғаларды көрген Джон Генри Паттерсон қолбасшының кітабынан алынған жәйіттер бейнеленеді. </p><p>Джой Адамсон — табиғаттанушы, жазушы, жануарлар әлемін қорғаушы арыстандар туралы өзінің «Рождённая свободной», «Живущая свободной», «Свободная навсегда» атты кітаптарымен белгілі. Бұл кітаптар 1966 – 1972 жылдар аралығында жарық көрген. </p><p>Арыстан туралы жазушылар да қарап қалған емес. Ойдан шығарылған Аслан атты арыстан «Нарния күнтізбесі» кітабы және осы кітап негізінде түсірілген фильмнің басты кейіпкері болып табылады. Мұнда, арыстан Нарния әлемінің жасаушысы, апат кезінде көмектесетін Ұлы арыстан ретінде суреттелген. Сондай-ақ, арыстан Конан және Аквилон патшасының символы болып табылады. Бұрын Конан қарақшы болған кезінде, оны Амра деп атаған. Бұл Р.И.Ховардтың аудармасы бойынша «арыстан» дегенді білдіреді екен. </p><p>Батыл арыстан Сиқыр елі және Зүбаржат қаласы атты ертегінің басты кейіпкерлерінің бірі болып табылады (авторы Александр Волков, құрылтайшысы Лаймен Фрэнк Баум). </p><p>Джой Адамсон — табиғаттанушы, жазушы, жануарлар әлемін қорғаушы, арыстан туралы өзінің «Рождённая свободной», «Живущая свободной», «Свободная навсегда» атты кітаптарымен белгілі. Бұл кітаптар 1966 – 1972 жылдар аралығында жарық көрген. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Қазіргі_заманғы_мәдениетте"><span id=".D2.9A.D0.B0.D0.B7.D1.96.D1.80.D0.B3.D1.96_.D0.B7.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D2.93.D1.8B_.D0.BC.D3.99.D0.B4.D0.B5.D0.BD.D0.B8.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5"></span>Қазіргі заманғы мәдениетте</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=13" title="Бөлімді өңдеу: Қазіргі заманғы мәдениетте" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=13" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Қазіргі заманғы мәдениетте"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Арыстандар - спорт түрлерінің танымал бойтұмарлары болып табылады. Арыстан 1966 және 2006 жылдары футболдан Әлем Чемпионатының бойтұмары ретінде бейнеленді. </p><p>Арыстан - көптеген ұйымдар мен заң фирмаларының эмблемаларының танымал бейнесі. Геральдикалық арыстан Француз автокөлік компаниясы «Peugeot» және Австралиялық «Holden» автокөліктерінің эмблемасы болып табылады. </p><p>Арыстан мен Күн бейнесі Иранның ресми эмблемасы болып саналады. Бұл бейне 1846 – 1979 жылдары Иранның ұлттық туында бейнеленді. Алдыңғы табанында семсерді көтеріп ұстаған арыстан Шри-Ланканың туында және елтаңбасында орын тапқан. Неміс автокөлік компаниясы «MAN» логотипінде де арыстан бейнеленген. </p> <table class="metadata plainlinks ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/40px-Ambox_wikify.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/60px-Ambox_wikify.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Ambox_wikify.svg/80px-Ambox_wikify.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><span class="mbox-text-span"><b>Бұл мақаланы Уикипедия <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D0%BD%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%B7%D0%B3%D1%96_%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%81%D1%96" title="Уикипедия:Уикидің негізгі синтаксисі">сапа талаптарына</a> лайықты болуы үшін <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83" title="Уикипедия:Уикилендіру">уикилендіру</a> қажет.</b><span class="hide-when-compact"></span><span class="hide-when-compact"></span></span></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&veaction=edit&section=14" title="Бөлімді өңдеу: Дереккөздер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&action=edit&section=14" title="Бөлімнің қайнар кодын өңдеу: Дереккөздер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Арыстан&oldid=3420516">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Арыстан&oldid=3420516</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санаттар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%96%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BB%D1%83_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D0%BF%D1%96_%D1%82%D3%A9%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Санат:Жойылу қаупі төнген түрлер">Жойылу қаупі төнген түрлер</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Санат:Арыстандар (мұндай бет жоқ)">Арыстандар</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D2%AF%D1%82%D2%9B%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96" title="Санат:Африка сүтқоректілері">Африка сүтқоректілері</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96_%D2%9B%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D1%82_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Уикилендіруі қажет мақалалар">Уикилендіруі қажет мақалалар</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2025 ж. қаңтардың 9, 23:40.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Іздеу</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Іздеу</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Мазмұны" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмұнды көрсету/жасыру" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмұнды көрсету/жасыру</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Арыстан</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>237 тіл</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Тақырып қосу</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-76d4c66f66-69ct7","wgBackendResponseTime":192,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.062","walltime":"0.098","ppvisitednodes":{"value":627,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":8245,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1185,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":7,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 60.483 1 -total"," 61.65% 37.290 1 Үлгі:Уики"," 55.43% 33.524 1 Үлгі:Ambox"," 23.08% 13.960 1 Үлгі:Taxobox"," 9.21% 5.568 1 Үлгі:Lang-la"," 5.71% 3.455 1 Үлгі:LangWithName"," 5.35% 3.233 1 Үлгі:Дереккөздер"," 4.73% 2.859 10 Үлгі:Taxobox_colour"," 3.55% 2.149 1 Үлгі:Taxobox_name"," 2.67% 1.614 1 Үлгі:Float_right"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.011","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":813823,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5d54b65dd4-tbj52","timestamp":"20250227185228","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0410\u0440\u044b\u0441\u0442\u0430\u043d","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%90%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q140","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q140","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-02-17T19:49:09Z","dateModified":"2025-01-09T18:40:57Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/17\/HansomeLion_002.jpg"}</script> </body> </html>