CINXE.COM
विश्वविद्यालय - विकिपीडिया
<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="hi" dir="ltr"> <head> <base href="https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"> <meta charset="UTF-8"> <title>विश्वविद्यालय - विकिपीडिया</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hiwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9","०\t१\t२\t३\t४\t५\t६\t७\t८\t९"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","जनवरी","फ़रवरी","मार्च","अप्रैल","मई","जून","जुलाई","अगस्त","सितंबर","अक्टूबर","नवम्बर","दिसम्बर"],"wgRequestId":"fb5bd006-fb78-4988-bd25-15d9b2a73a83","wgCanonicalNamespace":"", "wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"विश्वविद्यालय","wgTitle":"विश्वविद्यालय","wgCurRevisionId":6337064,"wgRevisionId":6337064,"wgArticleId":7661,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"hi","wgPageContentLanguage":"hi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"विश्वविद्यालय","wgRelevantArticleId":7661,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hi"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false, "wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"am","autonym":"አማርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"ary","autonym":"الدارجة","dir":"rtl"},{"lang":"as","autonym":"অসমীয়া","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"awa","autonym": "अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"ba","autonym":"башҡортса","dir":"ltr"},{"lang":"ban","autonym":"Basa Bali","dir":"ltr"},{"lang":"bcl","autonym":"Bikol Central","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"br","autonym":"brezhoneg","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"crh","autonym":"qırımtatarca","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"} ,{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fo","autonym":"føroyskt","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gcr","autonym":"kriyòl gwiyannen","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym": "Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym":"Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hif","autonym":"Fiji Hindi","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"ig","autonym":"Igbo","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"jam","autonym":"Patois","dir":"ltr"},{"lang":"kab","autonym":"Taqbaylit","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym":"kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"km","autonym":"ភាសាខ្មែរ","dir":"ltr"},{"lang":"knc","autonym":"Yerwa Kanuri", "dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"krc","autonym":"къарачай-малкъар","dir":"ltr"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"kw","autonym":"kernowek","dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"mn","autonym":"монгол","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang": "mt","autonym":"Malti","dir":"ltr"},{"lang":"mwl","autonym":"Mirandés","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nds","autonym":"Plattdüütsch","dir":"ltr"},{"lang":"new","autonym":"नेपाल भाषा","dir":"ltr"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"os","autonym":"ирон","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rue","autonym": "русиньскый","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sah","autonym":"саха тыла","dir":"ltr"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"ss","autonym":"SiSwati","dir":"ltr"},{"lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym": "tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tig","autonym":"ትግሬ","dir":"ltr"},{"lang":"tly","autonym":"tolışi","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"vep","autonym":"vepsän kel’","dir":"ltr"},{"lang":"vo","autonym":"Volapük","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{ "lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","knc","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li", "lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tig","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn", "vec"],"wgWikibaseItemId":"Q3918","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready", "skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.Numeral_converter","ext.gadget.ShortUrlShare","ext.gadget.ExternalSearch","ext.gadget.switcher","ext.gadget.Prosesize","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init", "mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hi&modules=ext.cite.styles%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=hi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="विश्वविद्यालय - विकिपीडिया"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="संपादित करें" href="/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="विकिपीडिया (hi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hi"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=corsproxy" data-sourceurl="https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-विश्वविद्यालय rootpage-विश्वविद्यालय stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="hi" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.m.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%25AF&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">घर</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:Random?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">बेतरतीब</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%86%E0%A4%B8-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">निकट</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor mw-list-item menu__item--login" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&returnto=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">लॉग-इन करें</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%AE%E0%A5%8B%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B2_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AA&returnto=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">सेटिंग्स</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/?wmf_source%3Ddonate%26wmf_medium%3Dsidebar%26wmf_campaign%3Dhi.wikipedia.org%26uselang%3Dhi%26wmf_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">दान करें</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">विकिपीडिया के बारे में</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A3_%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">अस्वीकरण</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96%E0%A4%AA%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hi.svg" alt="विकिपीडिया" width="120" height="28" style="width: 7.5em; height: 1.75em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="विशेष:खोज"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="विकिपीडिया में खोजें" aria-label="विकिपीडिया में खोजें" autocapitalize="sentences" title="इस विकि में खोजें [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>खोजें</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="सदस्य नेविगेशन"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">विश्वविद्यालय</span></h1> <div class="tagline"> उच्च स्तरीय शिक्षण संस्थान </div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="भाषा" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>भाषा</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%87%E0%A4%B7:%E0%A4%B2%E0%A5%89%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A8&returnto=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>ध्यान रखें</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>सम्पादित करें</span> </a></li> </ul> </nav><!-- version 1.0.2 (change every time you update a partial) --> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hi" dir="ltr"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <p><b>विश्वविद्यालय</b> या <b>महाविद्यालय</b> वह संस्था है जिसमें सभी प्रकार की विद्याओं की उच्च कोटि की शिक्षा दी जाती हो, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="परीक्षा">परीक्षा</a> ली जाती हो तथा लोगों को विद्या संबंधी उपाधियाँ आदि प्रदान की जाती हों। इसके अंतर्गत विश्वविद्यालय के मैदान, भवन, प्रभाग, तथा विद्यार्थियों का संगठन आदि भी सम्मिलित हैं।</p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="hi" dir="ltr"> <h2 id="mw-toc-heading">अनुक्रम</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">इतिहास</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82_%E0%A4%89%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A-%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8"><span class="tocnumber">1.1</span> <span class="toctext">भारत में उच्च-शिक्षा का इतिहास</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%82_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%A8"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">विश्वविद्यालयों का प्रशासन</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%97_%E0%A4%8F%E0%A4%B5%E0%A4%82_%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">विभाग एवं उपाधियाँ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%8F%E0%A4%81_%E0%A4%8F%E0%A4%B5%E0%A4%82_%E0%A4%AD%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">समस्याएँ एवं भविष्य</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%96_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">विश्व के प्रमुख विश्वविद्यालय</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF"><span class="tocnumber">5.1</span> <span class="toctext">भारत के विश्वविद्यालय</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">विश्वविद्यालय के प्रकार</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A5%87%E0%A4%82_%E0%A4%AD%E0%A5%80_%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%96%E0%A5%87%E0%A4%82"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">इन्हें भी देखें</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%B8%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AD"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">सन्दर्भ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%81"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">बाहरी कड़ियाँ</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="इतिहास"><span id=".E0.A4.87.E0.A4.A4.E0.A4.BF.E0.A4.B9.E0.A4.BE.E0.A4.B8"></span>इतिहास</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: इतिहास" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <p>प्राचीन काल में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="यूरोप">यूरोप</a> के देशों में मान्य अर्थ में कोई विश्वविद्यालय न थे, यद्यपि अनेक महत्वपूर्ण विद्यालय थे, जैसे <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%A5%E0%A5%87%E0%A4%82%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="एथेंस">एथेंस</a> के दार्शनिक विद्यालय, अथवा <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="रोम">रोम</a> के <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="साहित्य">साहित्य</a> और रीतिशास्त्र के विद्यालय, जो उच्च शिक्षा संस्थाएँ थीं। मध्य युग में शिक्षा पर धार्मिक संस्थाओं का नियंत्रण रहा। धार्मिक संस्थाओं द्वारा विद्यालयों की व्यवस्था की जाती थी जिनमें पादरियों को धार्मिक, साहित्यिक एवं वैज्ञानिक विषयों की शिक्षा दी जाती थी। इस युग में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="पेरिस">पेरिस</a> का धार्मिक विद्यालय धर्मशिक्षा का एक केंद्र बन गया, तथा सन् 1198 तथा 1215 ई. के बीच <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="पेरिस विश्वविद्यालय">पेरिस विश्वविद्यालय</a> के रूप में परिवर्तित हो गया और उसमें <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="धर्मविज्ञान">धर्मविज्ञान</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="कला">कला</a> तथा <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="चिकित्सा">चिकित्सा</a> के प्रभाग बनाए गए। बाद में विशेषज्ञ अध्यापकों और विद्यार्थियों ने मिलकर विश्वविद्यालय चलाए। 12वीं शताब्दी के मध्य के आसपास <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%A8%E0%A4%BE_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="बोलोना विश्वविद्यालय">बोलोना</a> में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%82%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कानून">कानून</a> के विद्यार्थियों के प्रयास से एक कानून विश्वविद्यालय स्थापित किया गया। सन् 1250 ई. के लगभग 'विश्वविद्यालय' (यूनिवर्सिटी) शब्द का प्रयोग नए अर्थ में होने लगा और ये पांडित्यपूर्ण विद्यार्थियों के बजाय शासकों द्वारा अपने राज्यों की राजनीतिक एवं सामाजिक आवश्यकताओं की पूर्ति के लिए स्थापित किए जाने लगे। मध्ययुगीन विश्वविद्यालय 13वीं शताब्दी के मध्य के सर्वोत्कृष्ट समय में बौद्धिक स्वतंत्रता की अद्वितीय अवस्था को प्रकट करते हैं। धन के कारण इनकी प्रगति बाधित नहीं हुई और ये अपने स्वतंत्र अधिकारों को नष्ट करनेवाले प्रयत्नों का विरोध करने में सक्षम रहे। ये अपने युग की संस्कृति को निर्धारित करने में प्रभावशाली बने। मध्ययुगीन दर्शन का जन्म कुछ महान धार्मिक आंदोलनों के समान महाविद्यालयों में हुआ जिसने मध्य युग के यूरोप को हिला दिया और उसकी एकता को विभाजित कर दिया। इसी 13वीं शताब्दी में महाद्वीपीय यूरोप के प्रभाव से <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%A1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="इंग्लैंड">इंग्लैंड</a> में भी <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%91%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A4%AB%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ऑक्सफोर्ड विश्वविद्यालय">ऑक्सफोर्ड</a> और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%88%E0%A4%82%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%9C_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कैंब्रिज विश्वविद्यालय">कैंब्रिज विश्वविद्यालय</a> स्थापित हो चुके थे।</p> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="यूरोप">यूरोप</a> में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="यूरोपीय धर्मसुधार">धर्म-सुधार-आंदोलन</a> के साथ विश्वविद्यालय के दृष्टिकोण और विस्तार में एक निश्चित परिवर्तन हुआ। उनकी परंपरागत स्वव्यवस्था और स्वतंत्रता लुप्त हो गई; प्राचार्य, राज्य के सेवक हो गए; कठोर नियंत्रण तथा जाँच की व्यवस्था की गई। विश्वविद्यालय को राज्य तथा तत्संबंधित खर्च के लिए कार्यकर्ताओं को दीक्षित करनेवाली संस्था माना जाने लगा। ये विश्वविद्यालय धार्मिक संस्थाओं से संबंधित होते हुए भी 16वीं शताब्दी के धार्मिक संघर्षों से दूर रहे। इस शताब्दी में विश्वविद्यालय वैज्ञानिक खोजों के केंद्र बन गए। बाद में 16वीं शताब्दी में शिक्षण ही इनका मुख्य कार्य हो गया। 18वीं शताब्दी में विश्वविद्यालय समाज की आवश्यकताओं के अनुकूल होते गए और उन विभिन्न विषयों की शिक्षा देने का प्रयत्न करने लगे जो <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="व्यावसायिक शिक्षा">व्यवसायिक प्रशिक्षण</a> के लिए आवश्यक थे। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B8_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%BF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="फ्रांस की क्रांति">फ्रांस की क्रांति</a> के बाद विश्वविद्यालयों द्वारा राष्ट्रीय शिक्षा की आयोजना (प्लानिंग) होने लगी। 19वीं शताब्दी में यह अनुभव किया गया कि विश्वविद्यालय <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A_%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="उच्च शिक्षा">उच्च शिक्षा</a> तथा <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="शोध">शोधकार्य</a> पर अपने को केंद्रित करें और माध्यमिक शिक्षा को अपने कार्यवृत्त से हटा दें। वैज्ञानिक विषयों के अध्ययन पर अधिक बल दिया गया। इस काल के विश्वविद्यालय केवल <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="विज्ञान">विज्ञान</a> ही नहीं बल्कि <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%A4%E0%A4%BF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="राजनीति">राजनीति</a> के केंद्र भी बने और विभिन्न देशों के राष्ट्रीय उत्थान में राष्ट्रीयता के स्थायी भावों को उत्पन्न करके उन्होंने महत्वपूर्ण कार्य किया। 19वीं शताब्दी के अंत तक विश्वविद्यालय का संबंध जनता के साथ काफी घनिष्ठ हो गया। 20वीं शताब्दी में विश्वविद्यालयों के दृष्टिकोण में विस्तृत परिवर्तन हुए। बौद्धिक विकास की परंपरागत सीमाओं की उपेक्षा करके उनमें सभी प्रकार के प्राविधिक विषय आरंभ किए गए। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%AA%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="उपयोगितावाद">उपयोगितावाद</a> के प्रभाव में आकर कभी कभी तो उनमें पूर्णतया उपयोगी पाठ्यक्रम की ही प्रधानता हो गई।</p> <p>आधुनिक विश्वविद्यालय अपनी उत्पत्ति तथा सामाजिक संबंध के विचार के तीन में से किसी एक प्रकार के होते हैं : या तो वे धार्मिक संस्था से संबंधित है, या राज्य की समस्याएँ हैं, या फिर व्यक्तिगत समूह द्वारा संचालित है। इस प्रकार धीरे धीरे विश्वविद्यालय प्रधानतया धार्मिक क्षेत्र से हटकर जनसाधारण से संबंधित होते गए।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="भारत_में_उच्च-शिक्षा_का_इतिहास"><span id=".E0.A4.AD.E0.A4.BE.E0.A4.B0.E0.A4.A4_.E0.A4.AE.E0.A5.87.E0.A4.82_.E0.A4.89.E0.A4.9A.E0.A5.8D.E0.A4.9A-.E0.A4.B6.E0.A4.BF.E0.A4.95.E0.A5.8D.E0.A4.B7.E0.A4.BE_.E0.A4.95.E0.A4.BE_.E0.A4.87.E0.A4.A4.E0.A4.BF.E0.A4.B9.E0.A4.BE.E0.A4.B8"></span>भारत में उच्च-शिक्षा का इतिहास</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: भारत में उच्च-शिक्षा का इतिहास" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="भारत">भारत</a> में वैदिक काल के <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="गुरुकुल">गुरुकुलों</a> को विश्वविद्यालय का प्राचीन रूप कहा जा सकता है क्योंकि उन्हीं में उच्च शिक्षा की व्यवस्था थी। बाद में, उपनिषद् तथा ब्राह्मण काल में, हम "परिषदों" को विश्वविद्यालय के रूप में कार्य करते हुए पाते हैं। ये परिषदें पांडित्यपूर्ण अध्यापकों तथा विद्यार्थियों के सम्मेलन के रूप में होती थी और उपाधियाँ प्रदान करने के अधिकारिणी थीं। बौद्ध काल में शिक्षा के सुसंगाठित केंद्रों की स्थापना हुई जिनमें <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="तक्षशिला">तक्षशिला</a> और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="नालंदा">नालंदा</a> अत्यंत प्रसिद्ध थे। इनमें शुल्क लिया जाता था। पाठ्यक्रम में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="वेद">वेद</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="वेदांग">वेदांग</a> तथा विभिन्न कलाएँ, जैसे चिकित्सा, शल्य, ज्योतिष, नक्षत्र गणना, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A4%BF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="कृषि">कृषि</a>, बहीखाता, धनुर्विद्या आदि, सम्मिलित थे। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7_%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="बौद्ध दर्शन">बौद्ध</a> तथा <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%88%E0%A4%A8_%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="जैन दर्शन">जैन दर्शन</a> एवं <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="तर्कशास्त्र">तर्कशास्त्र</a> भी पढ़ाए जाते थे। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A1%E0%A4%BC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="काठियावाड़">काठियावाड़</a> में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%AD%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="वल्लभी">वल्लभी</a> तथा दक्षिण में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कांची">कांची</a> भी तक्षशिला और नालंदा के समान शिक्षा के बड़े केंद्र थे।</p> <p>मुसलमानों के आक्रमण तथा उनके द्वारा राजस्थापन से प्राचीन भारतीय विश्वविद्यालय नष्ट हो गए। मुसलमान शासकों ने विभिन्न स्थानों पर उच्च शिक्षा के लिए <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="मदरसा">मदरसा</a> अथवा महाविद्यालय स्थापित किए। इस काल में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A5%8C%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="लाहौर">लाहौर</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="दिल्ली">दिल्ली</a>, रामपुर, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%96%E0%A4%A8%E0%A4%8A?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="लखनऊ">लखनऊ</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="इलाहाबाद">इलाहाबाद</a>, जौनपुर, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9C%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अजमेर">अजमेर</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%80%E0%A4%A6%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="बीदर">बीदर</a>, आदि स्थानों के मदरसे प्रसिद्ध थे और उनमें अरबी फारसी साहित्य, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="इतिहास">इतिहास</a>, दर्शन, रीतिशास्त्र, कानून, ज्यामिति, ज्योतिषि, अध्यात्मशास्त्र, धर्मविज्ञान आदि विषय पढ़ाए जाते थे। वस्तुत: यह मदरसे ही विश्वविद्यालयीय शिक्षा की व्यवस्था करते थे।</p> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%88%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F_%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%82%E0%A4%AA%E0%A4%A8%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ईस्ट इंडिया कंपनी">ईस्ट इंडिया कंपनी</a> के शासनकाल में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कलकत्ता">कलकत्ता</a> मदरसा और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="काशी विद्यापीठ">बनारस संस्कृत कालेज</a> उच्च शिक्षाकेंद्र के रूप में स्थापित हुए। सन् 1845 ई. में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="बंगाल">बंगाल</a> काउंसिल ऑव एजूकेशन ने पहली बार कलकत्ते में एक विश्वविद्यालय स्थापित करने के लिए प्रस्ताव पास किया जिसे आगे चलकर सन् 1854 ई. के वुड के घोषणापत्र ने स्वीकार किया। इसके अनुसार <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="कलकत्ता विश्वविद्यालय">कलकत्ता विश्वविद्यालय</a> की योजना <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B2%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A4%A8_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="लंदन विश्वविद्यालय">लंदन विश्वविद्यालय</a> के आदर्श पर बनाई गई थी और उसमें कुलपति, उपकुलपति, सीनेट, अध्ययन-अध्यापन, परीक्षा, आदि की व्यवस्था की गई। सन् 1856 ई. तक <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कलकत्ता">कलकत्ता</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%82%E0%A4%AC%E0%A4%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="बंबई">बंबई</a> और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="मद्रास">मद्रास</a> में विश्वविद्यालय स्थापित करने के लिए योजनाएँ तैयार हो गईं और 24 जनवरी 1857 ई. को तत्संबंधी बिलों को भारत के गवर्नरजनरल की स्वीकृति प्राप्त हो गई। कलकत्ता विश्वविद्यालय ने पहले कार्य आरंभ किया और बाद में उसी वर्ष बंबई तथा मद्रास विश्वविद्यालय ने। प्रारंभ में इन विश्वविद्यालयों में चार प्रभाग, कला, कानून, चिकित्सा और इंजीनियरिंग के खोले गए। ये विश्वविद्यालय महाविद्यालयों को संबद्ध (affiliate) करनेवाले थे। बंबई और मद्रास विश्वविद्यालयों का यह अधिकार अपने ही प्रांतों तक सीमित रहा।</p> <p>सन् 1867 ई. में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="पंजाब">पंजाब</a> प्रांत में एक विश्वविद्यालय स्थापित करने के लिए प्रस्ताव किया गया और सन् 1882 ई. में विशेषत: पूर्वी भाषाओं के अध्ययन के लिए <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%82%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AC_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="पंजाब विश्वविद्यालय">पंजाब विश्वविद्यालय</a> की स्थापना हुई। सन् 1882 ई. के <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE_%E0%A4%86%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="शिक्षा आयोग">शिक्षा आयोग</a> ने महाविद्यालयीय शिक्षा तथा वित्त संबंधी परिस्थिति का पूर्णरूपेण पुनरवलोकन किया और अपने सुझाव दिए। सन् 1857 ई. में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="इलाहाबाद">इलाहाबाद</a> में एक विश्वविद्यालय स्थापित किया गया। सन् 1902 ई. के विश्वविद्यालय आयोग ने विश्वविद्यालयों को "शिक्षण संस्थाओं" के रूप में, तथा सीनेट, सिंडीकेट और फ़ैकल्टी" को मान्यता देने की संस्तुति की। सन् 1904 ई. के विश्वविद्यालय अधिनियम के द्वारा सीनेट के संघटन में परिवर्तन हुआ, उसकी सदस्यसंख्या में वृद्धि हुई; सिंडीकेट को कानूनी मान्यता मिली और उसमें अध्यापकों का प्रतिनिधित्व भी रहा; प्राचार्य एवं अध्यापकों की नियुक्ति के नियम तथा शर्तें निश्चित हुईं। सन् 1913 ई. की शैक्षिक नीति के आधार पर <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ढाका">ढाका</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%97%E0%A4%A2%E0%A4%BC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अलीगढ़">अलीगढ़</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="बनारस">बनारस</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%9F%E0%A4%A8%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="पटना">पटना</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="नागपुर">नागपुर</a> आदि में नए शिक्षण तथा सावास विश्वविद्यालयों की स्थापना हुई। 1916 ई. में कलकत्ता विश्वविद्यालय ने स्नातकोत्तर शिक्षा विभागों को प्रारंभ किया। इस विश्वविद्यालय की दशा की जाँच के लिए 1917 ई. में कलकत्ता विश्वविद्यालय आयोग बना जिसकी रिपोर्ट ने देश में उच्च शिक्षा के रूप एवं विकास पर विशेष प्रभाव डाला। अब विश्वविद्यालय साधारणतया माध्यमिक शिक्षा कार्य से अलग हो गए और उनका ध्यान स्नातक तथा स्नातकोत्तर अध्ययन पर केंद्रित हुआ। पाठ्य-विषयों की संख्या तथा उनके विस्तार में वृद्धि हुई और शिक्षक प्रशिक्षण, कानून, चिकित्सा, इंजीनियरिंग, भवननिर्माण, कृषि आदि विषयों का अध्यापन होने लगा। सन् 1924 ई. में अंतर्विश्वविद्यालय परिषद बना जिसने विश्वविद्यालयों के कार्य को सुगठित किया। माध्यमिक शिक्षा के निरंतर विस्तार होने से विश्वविद्यालयों की संख्या भी क्रमश: बढ़ती गई जैसा कि केंद्रीय सलाहकार समिति की रिपोर्टों से प्रकट होता है।</p> <p>स्वतंत्रता प्राप्ति के बाद सन् 1948 ई. में डॉ॰ <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AA%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%A3%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="सर्वपल्ली राधाकृष्णन">सर्वपल्ली राधाकृष्णन</a> की अध्यक्षता में एक विश्वविद्यालय आयोग की स्थापना हुई जिसने भारतीय विश्वविद्यालयों को राष्ट्रीय एवं जनतंत्रात्मक आधार पर पुन: संगठित करने के लिए विस्तृत सुझाव दिए। देश की दशा एवं आवश्यकता को ध्यान में रखते हुए नवीन पाठ्यविषयों को प्रारंभ करने पर जोर दिया गया। इस आयोग की रिपोर्ट के बाद विश्वविद्यालयों की संख्या बढ़ी। विश्वविद्यालयों की आर्थिक दशा की जाँच करने और उच्च शिक्षा के प्रसार हेतु उन्हें उचित अनुदान देने के लिए केंद्रीय सरकार ने एक विश्वविद्यालय अनुदान समिति (University Grants Commission) बनाई। भारतीय विश्वविद्यालय शिक्षण तथा संबंधित करनेवाले (affliliating) दोनों प्रकार के हैं। विश्वविद्यालय अनुदान समिति संस्थाओं के शिक्षण रूप धारण करने पर अधिक बल देती है।</p> <p>कुछ भारतीय विश्वविद्यालय केंद्रीय सरकार पर आधारित हैं, यथा बनारस, अलीगढ़, अलीगढ़, विश्वभारती आदि। अन्य प्रांतीय विश्वविद्यालय शिक्षण करनेवाले तथा सावास हैं। इनमें विद्यार्थी छात्रावास में रहते, तथा विद्याध्ययन करते हैं। दूसरे प्रकार के विश्वविद्यालय वे हैं जो केवल परीक्षा लेते तथा महाविद्यालयों को संबंधित करते हैं। इन विश्वविद्यालयों में भी अब थोड़ा बहुत शिक्षण कार्य होने लगा है।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="विश्वविद्यालयों_का_प्रशासन"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B6.E0.A5.8D.E0.A4.B5.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.A6.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.B2.E0.A4.AF.E0.A5.8B.E0.A4.82_.E0.A4.95.E0.A4.BE_.E0.A4.AA.E0.A5.8D.E0.A4.B0.E0.A4.B6.E0.A4.BE.E0.A4.B8.E0.A4.A8"></span>विश्वविद्यालयों का प्रशासन</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: विश्वविद्यालयों का प्रशासन" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <p>विश्वविद्यालयों के प्रशासन के लिए कुलपति, उपकुलपति, प्रबंध समिति (सीनेट), कोर्ट (सभा), शिक्षा समिति (Academic Council), रजिस्ट्रार और उसके सहायक आदि होते हैं। प्रदेशीय विश्वविद्यालयों के कुलपति प्राय: प्रदेश के राज्यपाल होते हैं, जो अवैतनिक हैं। केंद्रीय विश्वविद्यालय में राष्ट्रपति को विज़िटर (Visitor) के रूप में माना जाता है।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="विभाग_एवं_उपाधियाँ"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.AD.E0.A4.BE.E0.A4.97_.E0.A4.8F.E0.A4.B5.E0.A4.82_.E0.A4.89.E0.A4.AA.E0.A4.BE.E0.A4.A7.E0.A4.BF.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.81"></span>विभाग एवं उपाधियाँ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: विभाग एवं उपाधियाँ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <p>पाठ्यक्रमीय संघटन की दृष्टि से प्रत्येक विश्वविद्यालय अनेक प्रभाग (Faculties), यथा कला, विज्ञान, वाणिज्य, कानून, चिकित्सा, इंजीनियरिंग, शिक्षा, कृषि, आदि में बँटा हुआ होता है। प्रभाग के प्रधान प्राध्यक्ष (Dean) होते हैं। प्रत्येक भाग के अंतर्गत विभिन्न विभाग होते हैं जिनके अलग-अलग अध्यक्ष होते हैं। अध्यक्ष प्राय: प्रोफेसर (प्राचार्य) कहलाते हैं। उनके सहायक अध्यापकगण रीडर, लेक्चरर अथवा असिस्टेंट प्रोफेसर आदि होते हैं। विश्वविद्यालय में एक या अनेक प्रभाग होते हैं। इन विश्वविद्यालयों द्वारा दी जानेवाली उपाधियाँ भी अनेक प्रकार की हैं। शोध कार्य के निमित्त उच्च उपाधियाँ डी. लिट्., डी. एस-सी., एल.-एल. डी., पी-एच. डी.,PhD sociology</p> <p>डी. फ़िल., आदि हैं। बी. ए., एम. ए., बी. एस-सी., बी. कॉम., एम. कॉम., एल-एल. डी., पी-एच. डी., डी. फ़िल., आदि हैं। बी.ए., एम.ए., बी.एस-सी., बी.कॉम., एम.कॉम., एल-एल.बी., एल-एल. एम., वी.टी., बी.एड्., एम.एड्. आदि की उपाधियाँ प्राय: लिखित परीक्षा के उपरांत दी जाती हैं। प्रत्येक विश्वविद्यालय का प्रति वर्ष एक <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="दीक्षान्त समारोह">समावर्तन समारोह</a> (Convocation) होता है जिसमें परीक्षोत्तीर्ण विद्यार्थियों का उपाधिदान किया जाता है।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="समस्याएँ_एवं_भविष्य"><span id=".E0.A4.B8.E0.A4.AE.E0.A4.B8.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.8F.E0.A4.81_.E0.A4.8F.E0.A4.B5.E0.A4.82_.E0.A4.AD.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B7.E0.A5.8D.E0.A4.AF"></span>समस्याएँ एवं भविष्य</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: समस्याएँ एवं भविष्य" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <p>आज के विश्वविद्यालयों एवं विश्वविद्यालयीय शिक्षा की अनेक समस्याएँ हैं जिनपर शासन तथा शिक्षाविदों का ध्यान केंद्रित है। माध्यमिक स्तर पर शिक्षा के प्रसार के कारण विश्वविद्यालयों में विद्यार्थियों की सख्या बढ़ रही है और प्रश्न यह है कि क्या विश्वविद्यालय उन सभी विद्यार्थियों को स्थान दें जो आगे पढ़ना चाहते हैं, अथवा केवल उन्हीं को चुनकर लें जो उच्च शिक्षा से लाभ उठाने में समर्थ हों? <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="शिक्षा का माध्यम">शिक्षा का माध्यम</a> क्या हो?, यह भी एक महत्वपूर्ण प्रश्न है। शोध कार्य को प्रश्रय देने की समस्या भी ध्यान अकर्षित करती है। कुछ विश्वविद्यालयों मे विद्यालयों में विद्यार्थियों की अनुशासनहीनता भी एक समस्या है। योग्य अध्यापकों को विश्वविद्यालय में आकर्षित करना तथा उन्हें बनाए रखना कम महत्वपूर्ण नहीं। देश की वर्तमान दशा को देखते हुए तथा हमारा आज व कल की आवश्यकताओं को ध्यान में रखते हुए किस प्रकार के पाठ्यविषय प्रारंभ किए जाएँ और आगे के विश्वविद्यालयों का क्या रूप हो? ये प्रश्न राष्ट्रोत्थान की दृष्टि से अत्यंत महत्वपूर्ण हैं।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="विश्व_के_प्रमुख_विश्वविद्यालय"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B6.E0.A5.8D.E0.A4.B5_.E0.A4.95.E0.A5.87_.E0.A4.AA.E0.A5.8D.E0.A4.B0.E0.A4.AE.E0.A5.81.E0.A4.96_.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B6.E0.A5.8D.E0.A4.B5.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.A6.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.B2.E0.A4.AF"></span>विश्व के प्रमुख विश्वविद्यालय</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: विश्व के प्रमुख विश्वविद्यालय" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <p>परंपरागत प्राप्त मानवज्ञान का संरक्षण, नवीन ज्ञान का संरक्षण, नवीन ज्ञान का अनुसंधान, संवर्धन एवं प्रसार आधुनिक विश्विद्यालयों के प्रमुख कार्य हैं। इसीलिए वे साहित्य, कला, दर्शन, समाजविज्ञान, विज्ञान, प्रशासन, व्यवसाय, व्यापार उद्योग एव तकनीकी आदि के शिक्षण एवं अनुसंधान की अपने यहाँ व्यवस्था करते हैं और शिक्षा-सेवा-विस्तार (एज्युकेशन एवस्टेंशन) के द्वारा उनको भी लाभान्वित करने की चेष्टा करते हैं, जो विश्वविद्यालय के छात्र होकर अध्ययन नहीं कर सकते। ज्ञानानुसंधान, एवं प्रसार के लिए यह आवश्यक है कि विश्वविद्यालयों में बौद्धिक स्वातंत्र्य हो। विश्वविद्यालय अंतरराष्ट्रीय क्षेत्र में सद्भावना स्थापित करने के भी शक्तिशाली माध्यम हैं।</p> <p>तेरहवीं शताब्दी में स्थापित ब्रिटेन के आक्सफोर्ड एवं कैंब्रिज विश्वविद्यालय, उन्नीसवीं एवं बीसवीं सदी तक निर्मित बरमिंघम, लीड्स, मैनचैस्टर, लिवरपूल, न्यूकैस्ल, ग्लासगो, एडिनबरा, विक्टोरिया, डरहग, आदि विश्वविद्यालयों के समान ही ज्ञान, विज्ञान के आधुनिकतम शिक्षा संस्थानों से संपन्न होकर प्राचीन और आधुनिक युग का प्रतिनिधित्व कर रहे हैं। यूरोप के इसी प्रकार के अन्य प्राचीन विश्वविद्यालयों में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="फ्रांस">फ्रांस</a> के, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%B8_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="पेरिस विश्वविद्यालय">पेरिस विश्वविद्यालय</a> (स्थापित 1253 ई.), टाइलोज (1229 ई.), माँपेलिया (Montpellier, 1289 ई.), <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%9F%E0%A4%B2%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="इटली">इटली</a> के नेपल्स (1224 ई.), <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%82%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="फ्लोरेंस">फ्लोरेंस</a> (1321 ई.), <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="रोम">रोम</a> (1303 ई.) जेनाग्रा (1471 ई.); <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="जर्मनी">जर्मनी</a> का म्युनिख (1472 ई.) स्पेन के वारसीलोना (1450 ई.) मैड्रिड (1508 ई), पुर्तगाल के काईब्रा (Coimbra 1290 ई.), स्वीडन का अपसाला (1477 ई.) तथा नीदरलैंड का लाइडन (1575 ई.) आदि विश्वविद्यालय अपनी प्राचीन एव नवीन शिक्षा परंपरायों के संदेशवाहक होकर विद्यमान हैं।</p> <p>कोलंबिया, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="न्यूयार्क">न्यूयार्क</a>, ओहायो, कलीफोर्निया, फ्लोरिडा, शिकागो, हार्वर्ड, वाशिंगटन, इंडियाना, मिशीगन, येल आदि <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="अमेरीका">अमेरीका</a> के प्रसिद्ध विश्वविद्यालय हैं।</p> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="रूस">रूस</a> में मास्को, लेनिनग्राड जैसे विशाल केंद्रीय विश्वविद्यालयों के अतिरिक्त सोवियत संघ (अब, रूस) के विशाल भूभागों के लिए सेंट्रल एशियन लेनिन विश्वविद्यालय "फार ईस्ट विश्वविद्यालय" तथा सोवियत संघ के के विभिन्न राज्यों के अपने अलग अलग विश्वविद्यालय हैं। सोवियत संघ की अकादमी ने अनुसंधान क्षेत्र में युगपरिवर्तनकारी कार्य किए हैं।</p> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="चीन">चीन</a> में पीपल्स यूनिवर्सिटी ऑव चाइना, पेकिंग, के नमूने पर चीन के सभी प्रमुख प्रदेशों में विश्वविद्यालय की पुन:स्थापना की गई है जिनमें साम्यवादी दर्शन और तकनीकी शिक्षा की प्रधानता है। शंघाई, पूशन, चुंकिंग, नानकिंग आदि वहाँ के प्रसिद्ध विश्वविद्यालय हैं।</p> <p><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%8F%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="एशिया">एशिया</a> एवं <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%91%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ऑस्ट्रेलिया">ऑस्ट्रेलिया</a> के सभी देशों के प्रमुख नगरों में विश्वविद्यालय हैं।<sup id="cite_ref-विश्वविद्यालय_प्रवेश_1-0" class="reference"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B6-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> किसी किसी नगर में कई विश्वविद्यालय हैं। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AB%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%82%E0%A4%B8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="फिलिपींस">फिलिपींस</a> के <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%80%E0%A4%B2%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="मनीला">मनीला</a> जैस नगर में ही पाँच विश्वविद्यालय हैं। छात्रों की संख्या की दृष्टि से एशिया में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="चीन">चीन</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="जापान">जापान</a> और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="भारत">भारत</a> में बड़े विश्वविद्यालय हैं। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="द्वितीय महायुद्ध">द्वितीय महायुद्ध</a> के उपरात जहाँ जापान ने अन्य क्षेत्रों में पुनर्निर्माण किया , वहीं विश्वविद्यालय के शिक्षा क्षेत्र में भी वहाँ के टोकियो, हॉकाइतो, कियोटो, हिरोशाकी, तथा हिरोशिमा आदि विश्वविद्यालय ज्ञान एवं विज्ञान के क्षेत्र में उपयोगी कार्य कर रहे हैं। विश्वविद्यालय क्षेत्र की शिक्षा में अफ्रीका भी उन्नतिशील है। दक्षिणी अफ्रीका के प्रिटोरिया, नटाल, डरबन, केपटाउन, ट्रांसवाल आद उन्नतिशील विश्वविद्यालय है।</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="भारत_के_विश्वविद्यालय"><span id=".E0.A4.AD.E0.A4.BE.E0.A4.B0.E0.A4.A4_.E0.A4.95.E0.A5.87_.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B6.E0.A5.8D.E0.A4.B5.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.A6.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.B2.E0.A4.AF"></span>भारत के विश्वविद्यालय</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: भारत के विश्वविद्यालय" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <p>प्राचीन भारत के विश्वविद्यालयों में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="तक्षशिला">तक्षशिला</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="नालंदा">नालंदा</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="विक्रमशिला">विक्रमशिला</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%AD%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="वल्लभी">वल्लभी</a>, नदिया, उदयंतपुरी, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="कांची">कांची</a> आदि विश्वविद्यालयों ने विशेष ख्याति प्राप्त की थी। इनमें विदेशों से भी छात्र अध्ययन के लिए आते थे। भारतीय शिक्षा परंपरा में आत्मज्ञान के लिए शिक्षा <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="गुरु">गुरु</a> और <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-disambig" title="शिष्य">शिष्य</a> का पिता तुल्य सबंध, शिक्षाकाल में <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B9%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ब्रह्मचर्य">ब्रह्मचर्यपालन</a> का तपस्यामय जीवन, निःशुल्क शिक्षा तथा बौद्धिक स्वातंत्र्य आदि भावों की प्रधानता थी। मध्यकाल के शिक्षाकेंद्रों में लाहौर, दिल्ली, रामपुर, जौनपुर, बीदर और अजमेर आदि विशाल शिक्षाकेंद्र थे। अंग्रेजी राज्य की स्थापना के उपरात सन् 1857 में कलकत्ता, मुंबई तथा मद्रास विश्वविद्यालयों की स्थापना तत्कालीन लंदन विश्वविद्यालय के नमूने पर हुई थी। वे केवल परीक्षा लेनेवाले विश्वविद्यालय थे। कैंब्रिज और आक्सफोर्ड के समान इनमें सहजीवन न था। सन् 1913 से सन् 1921 तक छह आवास एवं शिक्षणसमन्वित विश्वविद्यालयों की स्थापना हुई। सन् 1920 में सर सैयद अहमद खाँ ने अलीगढ़ मुसलिम विश्वविद्यालय की स्थापना की। सन् 1918 में हैदराबाद के निजाम ने उसमानिया विश्वविद्यालय स्थापित किया। उसमें उच्च शिक्षा का माध्यम <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="उर्दू">उर्दू</a> रखा गया था।</p> <p>स्वाधीनताप्राप्ति के उपरांत भारत के विश्वविद्यालयों की संख्या में बहुत वृद्धि हुई। भारत के विश्वविद्यालय विशिष्ट विषयों कृषि, इंजीनियरिंग, संस्कृत, संगीत आदि के अध्ययन को प्रधानता देने की दृष्टि से स्थापित किए गए हैं। उदाहरण के लिए उत्तर प्रदेश कृषि विश्वविद्यालय, रुद्रपुर नैनीताल, पंजाब कृषि विश्वविद्यालय लुधियाना, कृषि एवं तकनीकी विश्वविद्यालय भुवनेश्वर (उड़ीसा), आंध्र प्रदेश कृषि विश्वविद्यालय हैदराबाद, जवाहरलाल नेहरू कृषि विश्वविद्यालय तथा खैरगढ़ (मध्यप्रदेश) इंद्रा कला और संगीत विश्वविद्यालय हैं। केवल महिलाओं के लिए मुंबई में थैकरसी विश्वविद्यालय हैं।</p> <p>इनके अतिरिक्त कुछ शिक्षण संस्थाओं को उनके विशिष्ट महत्व के कारण विश्वविद्यालय के समक्ष माना गया है। <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A4_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="गुजरात विद्यापीठ">गुजरात विद्यापीठ</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="काशी विद्यापीठ">काशी विद्यापीठ</a>, जामेमिलीया देहली, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B2_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="गुरुकुल कांगड़ी विश्वविद्यालय">गुरुकुल कांगड़ी</a>, हरिद्वार, ने स्वाधीनताप्राप्ति के पूर्व राष्ट्रीय शिक्षा आंदोलन में महत्वपूर्ण योगदान दिया था। अत: उन्हें विश्वविद्यालय के समकक्ष स्थान दिया गया। विज्ञान तकनीकी एवं समाजविज्ञान के शिक्षानुसंधान की विशिष्टताओं के कारण <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%A1%E0%A4%BC%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%8F%E0%A4%B5%E0%A4%82_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%A8,_%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%80?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="बिड़ला प्रौद्योगिकी एवं विज्ञान संस्थान, पिलानी">बिड़ला तकनीकी एवं विज्ञान संस्थान पिलानी</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="भारतीय विज्ञान संस्थान">भारतीय विज्ञान संस्थान</a> <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%B2%E0%A5%8C%E0%A4%B0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="बंगलौर">बंगलौर</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%B7%E0%A4%BF_%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="भारतीय कृषि अनुसंधान संस्थान">भारतीय कृषि अनुसंधान संस्थान</a> देहली, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9F%E0%A4%BE%E0%A4%9F%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A5%E0%A4%BE%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="टाटा सामाजिक विज्ञान संस्थान">टाटा समाजविज्ञान संस्थान</a> मुंबई तथा भारतीय अंतरराष्ट्रीय अध्ययन संस्थान देहली को भी विश्वविद्यालय के समकक्ष माना गया है।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="विश्वविद्यालय_के_प्रकार"><span id=".E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.B6.E0.A5.8D.E0.A4.B5.E0.A4.B5.E0.A4.BF.E0.A4.A6.E0.A5.8D.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.B2.E0.A4.AF_.E0.A4.95.E0.A5.87_.E0.A4.AA.E0.A5.8D.E0.A4.B0.E0.A4.95.E0.A4.BE.E0.A4.B0"></span>विश्वविद्यालय के प्रकार</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: विश्वविद्यालय के प्रकार" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <p>भारत में इस समय मुख्यत: चार तरह के विश्वविद्यालय हैं-</p> <ul> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="केन्द्रीय विश्वविद्यालय">केन्द्रीय विश्वविद्यालय</a><sup id="cite_ref-केन्द्रीय_विश्वविद्यालय_2-0" class="reference"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="राज्य विश्वविद्यालय">राज्य विश्वविद्यालय</a></li> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%9C%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="निजी विश्वविद्यालय">निजी विश्वविद्यालय</a></li> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A1%E0%A5%80%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%A1_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="डीम्ड विश्वविद्यालय">डीम्ड विश्वविद्यालय</a> या 'तुल्य विश्वविद्यालय'</li> </ul> <p><b>केन्द्रीय विश्वविद्यालय</b> : संसद के अधिनियम के तहत बनाये गये देश में कुल 30 विश्वविद्यालय हैं। ये सभी मानव संसाधन विकास (एचआरडी) मंत्रालय के तहत आती हैं। इस विश्वविद्यालयों को ज्यादा फंड आवंटित होता है, इसलिए इनमें दूसरे विश्वविद्यालयों के मुकाबले सुविधाएं भी बेहतर होती हैं। 2009 में 15 विश्वविद्यालयों को केन्द्रीय विश्वविद्याल्य का दर्जा दिया गया। कुछ प्रमुख केन्द्रीय विश्वविद्यालय ये हैं- <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%80_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="दिल्ली विश्वविद्यालय">दिल्ली विश्वविद्यालय</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%B8_%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%82_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय">बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%82_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय">जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालय</a>, <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%A6_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="इलाहाबाद विश्वविद्यालय">इलाहाबाद विश्वविद्यालय</a> आदि।</p> <p><b>स्टेट यूनिवर्सिटी</b> : राज्यों की विधानसभा ऐक्ट पारित कर स्टेटयूनिवर्सिटी बनाती है। देश में कुल 251 स्टेट यूनिवर्सिटी हैं। इनमें सेकेवल 123 यूनिवर्सिटी को ही यूजीसी द्वारा बजट मिलता है। यूनिवर्सिटीऑफ कोलकता, यूनिवर्सिटी ऑफ मद्रास और यूनिवर्सिटी ऑफ मुंबईदेश की सबसे पुरानी स्टेट यूनिवर्सिटीज हैं।</p> <p><b>डीम्ड यूनिवर्सिटी</b> : यूनिवर्सिटीज के अलावा उच्च शिक्षा से जुड़े दूसरेइंस्टिट्यूट्स को यूजीसी की सलाह पर केंद्र सरकार डीम्ड यूनिवर्सिटी कादर्जा देती है। अमूमन यह दर्जा पाने के लिए संस्थान में शिक्षा का स्तरबहुत ऊंचा होना जरूरी माना जाता है। इस तरह की यूनिवर्सिटी कास्टेटस बाकी यूनिवर्सिटी की तरह ही होता है, लेकिन इन्हें स्वायत्तताअधिक हासिल होती है। ये न सिर्फ अपना कोर्स और सिलेबस खुदडिजाइन कर सकते हैं, बल्कि अपने एडमिशन और फीस संबंधी नियमभी बना सकते हैं। इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ माइंस (धनबाद), इंडियनइंस्टिट्यूट ऑफ साइंस (बंगलूरु) कुछ जानी - मानी डीम्ड यूनिवर्सिटीहैं।</p> <p><b>प्राइवट यूनिवर्सिटी</b> : उच्च शिक्षा के ऐसे संस्थान, जिनकी स्थापनाराज्य या केंद्र के कानून के तहत किसी स्पॉन्सरिंग बॉडी द्वारा की जातीहै, प्राइवेट यूनिवर्सिटी कहलाते हैं। ऐसी यूनिवर्सिटीज के पास यूजीसीकी मान्यता भी होती है, जिससे इनके द्वारा दी जा रही डिग्रियों कोमान्यता मिलती है। पिलानी स्थित बिड़ला इंस्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलजीएंड साइंस को इस कैटिगरी में रखा जा सकता है।</p> <p>भारत में कुल 123 डीम्ड यूनिवर्सिटी है।<sup id="cite_ref-सुची_3-0" class="reference"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%80-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> इनमें से 54 को पिछले पांच साल में यह दर्जा हासिल हुआ है। चूंकि इनमें से कई यूनिवर्सिटीज को मान्यता देने में पारदर्शी प्रक्रिया नहीं अपनाई गई, इसलिए इनकी मान्यता को लेकर हाल में विवाद उठ खड़ा हुआ है।</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="इन्हें_भी_देखें"><span id=".E0.A4.87.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.B9.E0.A5.87.E0.A4.82_.E0.A4.AD.E0.A5.80_.E0.A4.A6.E0.A5.87.E0.A4.96.E0.A5.87.E0.A4.82"></span>इन्हें भी देखें</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: इन्हें भी देखें" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <ul> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF_%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%86%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="विश्वविद्यालय अनुदान आयोग">विश्वविद्यालय अनुदान आयोग</a></li> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%89%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9A_%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BE?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="उच्च शिक्षा">उच्च शिक्षा</a></li> <li><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A4_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A8_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="भारत के प्राचीन विश्वविद्यालय">भारत के प्राचीन विश्वविद्यालय</a></li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="सन्दर्भ"><span id=".E0.A4.B8.E0.A4.A8.E0.A5.8D.E0.A4.A6.E0.A4.B0.E0.A5.8D.E0.A4.AD"></span>सन्दर्भ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: सन्दर्भ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <ol class="references"> <li id="cite_note-विश्वविद्यालय_प्रवेश-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF_%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B6_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.els.edu/hi/DiscoverELS/UniversityAdmissions">http://www.els.edu/hi/DiscoverELS/UniversityAdmissions</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150922011514/http://www.els.edu/hi/DiscoverELS/UniversityAdmissions">Archived</a> 2015-09-22 at the <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%88%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A4%B6%E0%A5%80%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="वेबैक मशीन">वेबैक मशीन</a> विश्वविद्यालय</span></li> <li id="cite_note-केन्द्रीय_विश्वविद्यालय-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://mhrd.gov.in/hi/central_univ_hindi">http://mhrd.gov.in/hi/central_univ_hindi</a></span></li> <li id="cite_note-सुची-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%80_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://mhrd.gov.in/hi/central_univ_hindi">http://mhrd.gov.in/hi/central_univ_hindi</a> विश्वविद्यालय सुची</span></li> </ol> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="बाहरी_कड़ियाँ"><span id=".E0.A4.AC.E0.A4.BE.E0.A4.B9.E0.A4.B0.E0.A5.80_.E0.A4.95.E0.A4.A1.E0.A4.BC.E0.A4.BF.E0.A4.AF.E0.A4.BE.E0.A4.81"></span>बाहरी कड़ियाँ</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="अनुभाग सम्पादित करें: बाहरी कड़ियाँ" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>संपादित करें</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <ul> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.corecentre.co.in/guest/Hindi/hindi_26.asp">विदेशी नहीं, देशी विश्वविद्यालयों से ज्ञान महाशक्ति बनने का ख्वाब होगा पूरा</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20110809065746/http://www.corecentre.co.in/guest/Hindi/hindi_26.asp">Archived</a> 2011-08-09 at the <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%88%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A4%B6%E0%A5%80%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="वेबैक मशीन">वेबैक मशीन</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://navbharattimes.indiatimes.com/articleshow/4448430.cms">कितनी तरह की यूनिवर्सिटीज?</a> (नवभारत)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.go-college.webs.com/">उत्तर अमेरिकी विश्वविद्यालयों पर सूचना</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20091130054802/http://www.go-college.webs.com/">Archived</a> 2009-11-30 at the <a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%88%E0%A4%95_%E0%A4%AE%E0%A4%B6%E0%A5%80%E0%A4%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="वेबैक मशीन">वेबैक मशीन</a></li> </ul><!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐xpjvs Cached time: 20250217022350 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.063 seconds Real time usage: 0.082 seconds Preprocessor visited node count: 210/1000000 Post‐expand include size: 1600/2097152 bytes Template argument size: 0/2097152 bytes Highest expansion depth: 4/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 2161/5000000 bytes Lua time usage: 0.011/10.000 seconds Lua memory usage: 842893/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 33.067 1 -total 94.43% 31.226 3 साँचा:Webarchive --> <!-- Saved in parser cache with key hiwiki:pcache:7661:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250217022350 and revision id 6337064. Rendering was triggered because: page-view --> </section> </div><!-- MobileFormatter took 0.006 seconds --><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --> <noscript> <img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=mobile&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> "<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF%26oldid%3D6337064">https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title=विश्वविद्यालय&oldid=6337064</a>" से प्राप्त </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="TypeInfo" data-user-gender="unknown" data-timestamp="1736412236"> <span>अंतिम बार 9 जनवरी 2025 को 08:43 बजे संपादित किया गया</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>भाषाएँ</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Universiteit" title="Universiteit – अफ़्रीकी" lang="af" hreflang="af" data-title="Universiteit" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="अफ़्रीकी" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://an.wikipedia.org/wiki/Universidat" title="Universidat – अरागोनी" lang="an" hreflang="an" data-title="Universidat" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="अरागोनी" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ang.wikipedia.org/wiki/Eormengyld" title="Eormengyld – पुरानी अंग्रेज़ी" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Eormengyld" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="पुरानी अंग्रेज़ी" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25B9%25D8%25A9" title="جامعة – अरबी" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جامعة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="अरबी" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arc.wikipedia.org/wiki/%25DC%2592%25DC%259D%25DC%25AC_%25DC%25A8%25DC%2598%25DC%2592%25DC%2590" title="ܒܝܬ ܨܘܒܐ – ऐरेमेक" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܒܝܬ ܨܘܒܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="ऐरेमेक" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25B9%25D9%2587" title="جامعه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="جامعه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Universid%25C3%25A1" title="Universidá – अस्तुरियन" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Universidá" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="अस्तुरियन" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – अज़रबैजानी" lang="az" hreflang="az" data-title="Universitet" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="अज़रबैजानी" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A8%25DB%258C%25D9%2584%25DB%258C%25D9%2585_%25DB%258C%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2588" title="بیلیم یوردو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بیلیم یوردو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bar.wikipedia.org/wiki/Uni" title="Uni – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Uni" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bbc.wikipedia.org/wiki/Unipersitas" title="Unipersitas – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Unipersitas" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D1%2596%25D1%2582%25D1%258D%25D1%2582" title="Універсітэт – बेलारूसी" lang="be" hreflang="be" data-title="Універсітэт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="बेलारूसी" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B2%25D1%258D%25D1%2580%25D1%2581%25D1%258B%25D1%2582%25D1%258D%25D1%2582" title="Унівэрсытэт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Унівэрсытэт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bew.wikipedia.org/wiki/Uniwersit%25C3%25A8t" title="Uniwersitèt – बेतावी" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Uniwersitèt" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="बेतावी" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – बुल्गारियाई" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Университет" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="बुल्गारियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bh.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25AF%25E0%25A5%2582%25E0%25A4%25A8%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25B0%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%259F%25E0%25A5%2580" title="यूनिवर्सिटी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="यूनिवर्सिटी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://blk.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2590%25E1%2580%2580%25E1%2580%25B9%25E1%2580%2580%25E1%2580%259E%25E1%2580%25AD%25E1%2580%25AF%25E1%2580%259C%25E1%2580%25BA%25E1%2582%258F" title="တက္ကသိုလ်ႏ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="တက္ကသိုလ်ႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BF%25E0%25A6%25B6%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BF%25E0%25A6%25A6%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AF%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B2%25E0%25A6%25AF%25E0%25A6%25BC" title="বিশ্ববিদ্যালয় – बंगाली" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বিশ্ববিদ্যালয়" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="बंगाली" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BD%25A6%25E0%25BE%25B3%25E0%25BD%25BC%25E0%25BD%2596%25E0%25BC%258B%25E0%25BD%2582%25E0%25BE%25B2%25E0%25BE%25AD%25E0%25BC%258B%25E0%25BD%2586%25E0%25BD%25BA%25E0%25BD%2593%25E0%25BC%258B%25E0%25BD%2598%25E0%25BD%25BC%25E0%25BC%258D" title="སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ། – तिब्बती" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="तिब्बती" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bs.wikipedia.org/wiki/Univerzitet" title="Univerzitet – बोस्नियाई" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Univerzitet" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="बोस्नियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://btm.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Universitas" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Universitat" title="Universitat – कातालान" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Universitat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="कातालान" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cdo.wikipedia.org/wiki/D%25C3%25A2i-h%25C5%258Fk" title="Dâi-hŏk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Dâi-hŏk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ce.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – चेचन" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Университет" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="चेचन" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ceb.wikipedia.org/wiki/Unibersidad" title="Unibersidad – सिबुआनो" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Unibersidad" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="सिबुआनो" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B2%25D8%25A7%25D9%2586%25DA%25A9%25DB%2586" title="زانکۆ – सोरानी कुर्दिश" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زانکۆ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="सोरानी कुर्दिश" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://co.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A0" title="Università – कोर्सीकन" lang="co" hreflang="co" data-title="Università" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="कोर्सीकन" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Univerzita" title="Univerzita – चेक" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Univerzita" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="चेक" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cv.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – चूवाश" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Университет" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="चूवाश" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Prifysgol" title="Prifysgol – वेल्श" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Prifysgol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="वेल्श" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – डेनिश" lang="da" hreflang="da" data-title="Universitet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="डेनिश" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A4t" title="Universität – जर्मन" lang="de" hreflang="de" data-title="Universität" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="जर्मन" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://diq.wikipedia.org/wiki/Univers%25C4%25B1te" title="Universıte – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Universıte" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://dtp.wikipedia.org/wiki/Universiti" title="Universiti – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Universiti" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%25A0%25CE%25B1%25CE%25BD%25CE%25B5%25CF%2580%25CE%25B9%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25AE%25CE%25BC%25CE%25B9%25CE%25BF" title="Πανεπιστήμιο – यूनानी" lang="el" hreflang="el" data-title="Πανεπιστήμιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="यूनानी" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/University" title="University – अंग्रेज़ी" lang="en" hreflang="en" data-title="University" data-language-autonym="English" data-language-local-name="अंग्रेज़ी" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Universitato" title="Universitato – एस्पेरेंतो" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Universitato" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="एस्पेरेंतो" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Universidad" title="Universidad – स्पेनिश" lang="es" hreflang="es" data-title="Universidad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="स्पेनिश" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/%25C3%259Clikool" title="Ülikool – एस्टोनियाई" lang="et" hreflang="et" data-title="Ülikool" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="एस्टोनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Unibertsitate" title="Unibertsitate – बास्क" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Unibertsitate" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="बास्क" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587" title="دانشگاه – फ़ारसी" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دانشگاه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="फ़ारसी" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Yliopisto" title="Yliopisto – फ़िनिश" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Yliopisto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="फ़िनिश" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/%25C3%259Clikuul" title="Ülikuul – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ülikuul" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fon.wikipedia.org/wiki/Kpl%25C9%2594nyiji_alav%25C9%2594t%25C9%259Bn" title="Kplɔnyiji alavɔtɛn – फॉन" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Kplɔnyiji alavɔtɛn" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="फॉन" class="interlanguage-link-target"><span>Fɔ̀ngbè</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A9" title="Université – फ़्रेंच" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Université" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="फ़्रेंच" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://frr.wikipedia.org/wiki/Uniwersiteet" title="Uniwersiteet – उत्तरी फ़्रीसियाई" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Uniwersiteet" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="उत्तरी फ़्रीसियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fur.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A2t" title="Universitât – फ्रीयुलीयान" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Universitât" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="फ्रीयुलीयान" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fy.wikipedia.org/wiki/Universiteit" title="Universiteit – पश्चिमी फ़्रिसियाई" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Universiteit" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="पश्चिमी फ़्रिसियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ga.wikipedia.org/wiki/Ollscoil" title="Ollscoil – आयरिश" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ollscoil" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="आयरिश" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gan.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25B8" title="大學 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="大學" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gd.wikipedia.org/wiki/Oilthigh" title="Oilthigh – स्कॉटिश गाएलिक" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Oilthigh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="स्कॉटिश गाएलिक" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Universidade" title="Universidade – गैलिशियन" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Universidade" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="गैलिशियन" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gn.wikipedia.org/wiki/Mbo%2527ehaovusu" title="Mbo'ehaovusu – गुआरानी" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mbo'ehaovusu" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="गुआरानी" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-guc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://guc.wikipedia.org/wiki/Ekirajaap%25C3%25BClee" title="Ekirajaapülee – Wayuu" lang="guc" hreflang="guc" data-title="Ekirajaapülee" data-language-autonym="Wayuunaiki" data-language-local-name="Wayuu" class="interlanguage-link-target"><span>Wayuunaiki</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-guw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://guw.wikipedia.org/wiki/Weh%25E1%25BB%258Dm%25E1%25BA%25B9_Alav%25E1%25BB%258D_t%25E1%25BB%258Dn" title="Wehọmẹ Alavọ tọn – Gun" lang="guw" hreflang="guw" data-title="Wehọmẹ Alavọ tọn" data-language-autonym="Gungbe" data-language-local-name="Gun" class="interlanguage-link-target"><span>Gungbe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Jami%2527a" title="Jami'a – हौसा" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Jami'a" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="हौसा" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hak.wikipedia.org/wiki/Thai-ho%25CC%258Dk" title="Thai-ho̍k – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Thai-ho̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%2590%25D7%2595%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%2591%25D7%25A8%25D7%25A1%25D7%2599%25D7%2598%25D7%2594" title="אוניברסיטה – हिब्रू" lang="he" hreflang="he" data-title="אוניברסיטה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="हिब्रू" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Sveu%25C4%258Dili%25C5%25A1te" title="Sveučilište – क्रोएशियाई" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sveučilište" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="क्रोएशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hsb.wikipedia.org/wiki/Uniwersita" title="Uniwersita – ऊपरी सॉर्बियन" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Uniwersita" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="ऊपरी सॉर्बियन" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ht.wikipedia.org/wiki/Iniv%25C3%25A8site" title="Inivèsite – हैतियाई" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Inivèsite" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="हैतियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Egyetem" title="Egyetem – हंगेरियाई" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Egyetem" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="हंगेरियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25BD%25D5%25A1%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25B6" title="Համալսարան – आर्मेनियाई" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Համալսարան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="आर्मेनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ia.wikipedia.org/wiki/Universitate" title="Universitate – इंटरलिंगुआ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Universitate" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="इंटरलिंगुआ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://iba.wikipedia.org/wiki/Universiti" title="Universiti – इबान" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Universiti" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="इबान" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – इंडोनेशियाई" lang="id" hreflang="id" data-title="Universitas" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="इंडोनेशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ie.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A1" title="Universitá – ईन्टरलिंगुइ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Universitá" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ईन्टरलिंगुइ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ilo.wikipedia.org/wiki/Unibersidad" title="Unibersidad – इलोको" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Unibersidad" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="इलोको" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://inh.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – इंगुश" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Университет" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="इंगुश" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Universitato" title="Universitato – इडौ" lang="io" hreflang="io" data-title="Universitato" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="इडौ" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/H%25C3%25A1sk%25C3%25B3li" title="Háskóli – आइसलैंडिक" lang="is" hreflang="is" data-title="Háskóli" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="आइसलैंडिक" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A0" title="Università – इतालवी" lang="it" hreflang="it" data-title="Università" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="इतालवी" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25A6" title="大学 – जापानी" lang="ja" hreflang="ja" data-title="大学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="जापानी" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jv.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – जावानीज़" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Universitas" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="जावानीज़" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259C%25E1%2583%2598%25E1%2583%2595%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A0%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2598" title="უნივერსიტეტი – जॉर्जियाई" lang="ka" hreflang="ka" data-title="უნივერსიტეტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="जॉर्जियाई" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kaa.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – कारा-कल्पक" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Universitet" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="कारा-कल्पक" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kcg.wikipedia.org/wiki/Yunuvasi%25CC%25B1ti" title="Yunuvasi̱ti – त्याप" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Yunuvasi̱ti" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="त्याप" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – कज़ाख़" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Университет" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="कज़ाख़" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B2%25B5%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25B6%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25B5%25E0%25B2%25B5%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25A6%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25AF%25E0%25B2%25BE%25E0%25B2%25A8%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25B2%25E0%25B2%25AF" title="ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ – कन्नड़" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="कन्नड़" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EB%258C%2580%25ED%2595%2599" title="대학 – कोरियाई" lang="ko" hreflang="ko" data-title="대학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="कोरियाई" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ks.wikipedia.org/wiki/%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2597%25D9%2586%25D9%2590%25D9%2588%25D9%258E%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%2590%25D9%25B9%25DB%258C" title="یوٗنِوَرسِٹی – कश्मीरी" lang="ks" hreflang="ks" data-title="یوٗنِوَرسِٹی" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="कश्मीरी" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/Zan%25C3%25AEngeh" title="Zanîngeh – कुर्दिश" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Zanîngeh" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="कुर्दिश" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – किर्गीज़" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Университет" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="किर्गीज़" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – लैटिन" lang="la" hreflang="la" data-title="Universitas" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="लैटिन" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lb.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A9it" title="Universitéit – लग्ज़मबर्गी" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Universitéit" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="लग्ज़मबर्गी" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lfn.wikipedia.org/wiki/Universia" title="Universia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Universia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://li.wikipedia.org/wiki/Universiteit" title="Universiteit – लिंबर्गिश" lang="li" hreflang="li" data-title="Universiteit" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="लिंबर्गिश" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lmo.wikipedia.org/wiki/Universitaa" title="Universitaa – लॉमबर्ड" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Universitaa" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="लॉमबर्ड" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ln.wikipedia.org/wiki/Bob%25C9%2594%25CC%2581ng%25C9%2594" title="Bobɔ́ngɔ – लिंगाला" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Bobɔ́ngɔ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="लिंगाला" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BA%25A1%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%25AB%25E0%25BA%25B2%25E0%25BA%25A7%25E0%25BA%25B4%25E0%25BA%2597%25E0%25BA%25B0%25E0%25BA%258D%25E0%25BA%25B2%25E0%25BB%2584%25E0%25BA%25A5" title="ມະຫາວິທະຍາໄລ – लाओ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ມະຫາວິທະຍາໄລ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="लाओ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Universitetas" title="Universitetas – लिथुआनियाई" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Universitetas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="लिथुआनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Universit%25C4%2581te" title="Universitāte – लातवियाई" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Universitāte" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="लातवियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mdf.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582%25D1%2581%25D1%258C" title="Университетсь – मोक्ष" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Университетсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="मोक्ष" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Oniversite" title="Oniversite – मालागासी" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Oniversite" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="मालागासी" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://min.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – मिनांग्काबाउ" lang="min" hreflang="min" data-title="Universitas" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="मिनांग्काबाउ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B7%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Универзитет – मकदूनियाई" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Универзитет" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="मकदूनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%25B8%25E0%25B5%25BC%25E0%25B4%25B5%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25B5%25E0%25B4%2595%25E0%25B4%25B2%25E0%25B4%25BE%25E0%25B4%25B6%25E0%25B4%25BE%25E0%25B4%25B2" title="സർവ്വകലാശാല – मलयालम" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സർവ്വകലാശാല" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="मलयालम" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mni.wikipedia.org/wiki/%25EA%25AF%2587%25EA%25AF%25A5%25EA%25AF%25A2%25EA%25AF%2584%25EA%25AF%25AA_%25EA%25AF%2583%25EA%25AF%258D%25EA%25AF%25A9%25EA%25AF%2580%25EA%25AF%25A3%25EA%25AF%259C" title="ꯇꯥꯢꯄꯪ ꯃꯍꯩꯀꯣꯜ – मणिपुरी" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯇꯥꯢꯄꯪ ꯃꯍꯩꯀꯣꯜ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="मणिपुरी" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mnw.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2590%25E1%2580%2580%25E1%2580%25B9%25E1%2580%2580%25E1%2580%259E%25E1%2580%25B5%25E1%2580%25AF" title="တက္ကသဵု – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="တက္ကသဵု" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mr.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AA%25E0%25A5%2580%25E0%25A4%25A0" title="विद्यापीठ – मराठी" lang="mr" hreflang="mr" data-title="विद्यापीठ" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="मराठी" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Universiti" title="Universiti – मलय" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Universiti" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="मलय" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://my.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2590%25E1%2580%2580%25E1%2580%25B9%25E1%2580%2580%25E1%2580%259E%25E1%2580%25AD%25E1%2580%25AF%25E1%2580%259C%25E1%2580%25BA" title="တက္ကသိုလ် – बर्मीज़" lang="my" hreflang="my" data-title="တက္ကသိုလ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="बर्मीज़" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mzn.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AF%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25B4%25D8%25AC%25D8%25A7%25D8%25B1" title="دونشجار – माज़न्देरानी" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="دونشجار" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="माज़न्देरानी" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nah.wikipedia.org/wiki/Hueyitlamachticalli" title="Hueyitlamachticalli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Hueyitlamachticalli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nap.wikipedia.org/wiki/Uneverzet%25C3%25A0" title="Uneverzetà – नीपोलिटन" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Uneverzetà" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="नीपोलिटन" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Universiteat" title="Universiteat – निचली सैक्सन" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Universiteat" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="निचली सैक्सन" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ne.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%25AF" title="विश्वविद्यालय – नेपाली" lang="ne" hreflang="ne" data-title="विश्वविद्यालय" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="नेपाली" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nia.wikipedia.org/wiki/Universitas" title="Universitas – नियास" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Universitas" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="नियास" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Universiteit" title="Universiteit – डच" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Universiteit" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="डच" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – नॉर्वेजियाई नॉयनॉर्स्क" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Universitet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="नॉर्वेजियाई नॉयनॉर्स्क" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – नॉर्वेजियाई बोकमाल" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Universitet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="नॉर्वेजियाई बोकमाल" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nov.wikipedia.org/wiki/Universitate" title="Universitate – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Universitate" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nqo.wikipedia.org/wiki/%25DF%2596%25DF%258A%25DF%25AF%25DF%2593%25DF%2598%25DF%258A%25DF%25AB" title="ߖߊ߯ߓߘߊ߫ – एन्को" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߖߊ߯ߓߘߊ߫" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="एन्को" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nrm.wikipedia.org/wiki/Euniversita%25C3%25A9" title="Euniversitaé – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Euniversitaé" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nso.wikipedia.org/wiki/Yunibesithi" title="Yunibesithi – उत्तरी सोथो" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Yunibesithi" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="उत्तरी सोथो" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://oc.wikipedia.org/wiki/Universitat" title="Universitat – ओसीटान" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Universitat" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ओसीटान" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://olo.wikipedia.org/wiki/Yliopisto" title="Yliopisto – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Yliopisto" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://om.wikipedia.org/wiki/Yuunivarsitii" title="Yuunivarsitii – ओरोमो" lang="om" hreflang="om" data-title="Yuunivarsitii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ओरोमो" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%25AF%25E0%25A9%2582%25E0%25A8%25A8%25E0%25A9%2580%25E0%25A8%25B5%25E0%25A8%25B0%25E0%25A8%25B8%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%259F%25E0%25A9%2580" title="ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ – पंजाबी" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="पंजाबी" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pap.wikipedia.org/wiki/Universidat" title="Universidat – पापियामेन्टो" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Universidat" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="पापियामेन्टो" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pcd.wikipedia.org/wiki/Univarsit%25C3%25A8" title="Univarsitè – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Univarsitè" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/wiki/Uniwersytet" title="Uniwersytet – पोलिश" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Uniwersytet" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="पोलिश" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pms.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A0" title="Università – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Università" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586%25DB%258C%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%25B9%25DB%258C" title="یونیورسٹی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="یونیورسٹی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ps.wikipedia.org/wiki/%25D9%25BE%25D9%2588%25D9%2587%25D9%2586%25D8%25AA%25D9%2588%25D9%2586" title="پوهنتون – पश्तो" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پوهنتون" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="पश्तो" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Universidade" title="Universidade – पुर्तगाली" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Universidade" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="पुर्तगाली" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://qu.wikipedia.org/wiki/Yachay_suntur" title="Yachay suntur – क्वेचुआ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yachay suntur" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="क्वेचुआ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Universitate" title="Universitate – रोमानियाई" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Universitate" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="रोमानियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Университет – रूसी" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Университет" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="रूसी" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sat.wikipedia.org/wiki/%25E1%25B1%25A1%25E1%25B1%25AE%25E1%25B1%259C%25E1%25B1%25AE%25E1%25B1%259B_%25E1%25B1%25B5%25E1%25B1%25A4%25E1%25B1%25A8%25E1%25B1%25AB%25E1%25B1%259F%25E1%25B1%259C%25E1%25B1%259F%25E1%25B1%25B2" title="ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱜᱟᱲ – संथाली" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱵᱤᱨᱫᱟᱜᱟᱲ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="संथाली" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sc.wikipedia.org/wiki/Universidade" title="Universidade – सार्दिनियन" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Universidade" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="सार्दिनियन" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scn.wikipedia.org/wiki/Univirsitati" title="Univirsitati – सिसिलियन" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Univirsitati" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="सिसिलियन" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sco.wikipedia.org/wiki/Varsity" title="Varsity – स्कॉट्स" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Varsity" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="स्कॉट्स" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sd.wikipedia.org/wiki/%25D9%258A%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258A%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%25BD%25D9%258A" title="يونيورسٽي – सिंधी" lang="sd" hreflang="sd" data-title="يونيورسٽي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="सिंधी" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Univerzitet" title="Univerzitet – सेर्बो-क्रोएशियाई" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Univerzitet" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="सेर्बो-क्रोएशियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://shn.wikipedia.org/wiki/%25E1%2581%25B8%25E1%2581%25BC%25E1%2580%25BA%25E1%2582%2589%25E1%2581%25B8%25E1%2580%25BD%25E1%2580%2599%25E1%2580%25BA" title="ၸၼ်ႉၸွမ် – शैन" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ၸၼ်ႉၸွမ်" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="शैन" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://si.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B7%2580%25E0%25B7%2592%25E0%25B7%2581%25E0%25B7%258A%25E0%25B7%2580%25E0%25B7%2580%25E0%25B7%2592%25E0%25B6%25AF%25E0%25B7%258A%25E2%2580%258D%25E0%25B6%25BA%25E0%25B7%258F%25E0%25B6%25BD" title="විශ්වවිද්යාල – सिंहली" lang="si" hreflang="si" data-title="විශ්වවිද්යාල" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="सिंहली" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/University" title="University – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="University" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Univerzita" title="Univerzita – स्लोवाक" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Univerzita" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="स्लोवाक" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/Univerza" title="Univerza – स्लोवेनियाई" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Univerza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="स्लोवेनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sm.wikipedia.org/wiki/Iunivesite" title="Iunivesite – सामोन" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Iunivesite" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="सामोन" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://so.wikipedia.org/wiki/Jaamacad" title="Jaamacad – सोमाली" lang="so" hreflang="so" data-title="Jaamacad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="सोमाली" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Universiteti" title="Universiteti – अल्बानियाई" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Universiteti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="अल्बानियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D0%25B7%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Универзитет – सर्बियाई" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Универзитет" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="सर्बियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stq.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A4t" title="Universität – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Universität" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – स्वीडिश" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Universitet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="स्वीडिश" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Chuo_Kikuu" title="Chuo Kikuu – स्वाहिली" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Chuo Kikuu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="स्वाहिली" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%25B2%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25B2%25E0%25AF%2588%25E0%25AE%2595%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25B4%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25AE%25E0%25AF%258D" title="பல்கலைக்கழகம் – तमिल" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பல்கலைக்கழகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="तमिल" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tcy.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B2%25B5%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25B6%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25B5_%25E0%25B2%25B5%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25A6%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25AF%25E0%25B2%25BE%25E0%25B2%25A8%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25B2%25E0%25B2%25AF" title="ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ವಿಶ್ವ ವಿದ್ಯಾನಿಲಯ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://te.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B0%25B5%25E0%25B0%25BF%25E0%25B0%25B6%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25B5%25E0%25B0%25B5%25E0%25B0%25BF%25E0%25B0%25A6%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AF%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25B2%25E0%25B0%25AF%25E0%25B0%2582" title="విశ్వవిద్యాలయం – तेलुगू" lang="te" hreflang="te" data-title="విశ్వవిద్యాలయం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="तेलुगू" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%2594%25D0%25BE%25D0%25BD%25D0%25B8%25D1%2588%25D0%25B3%25D0%25BE%25D2%25B3" title="Донишгоҳ – ताजिक" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Донишгоҳ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="ताजिक" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%25AB%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%2597%25E0%25B8%25A2%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A5%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%25A2" title="มหาวิทยาลัย – थाई" lang="th" hreflang="th" data-title="มหาวิทยาลัย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="थाई" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tk.wikipedia.org/wiki/Uniwersitet" title="Uniwersitet – तुर्कमेन" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Uniwersitet" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="तुर्कमेन" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tl.wikipedia.org/wiki/Pamantasan" title="Pamantasan – टैगलॉग" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pamantasan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="टैगलॉग" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/%25C3%259Cniversite" title="Üniversite – तुर्की" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Üniversite" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="तुर्की" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tt.wikipedia.org/wiki/%25D0%25AE%25D0%25B3%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%258B_%25D1%2583%25D0%25BA%25D1%2583_%25D0%25B9%25D0%25BE%25D1%2580%25D1%2582%25D1%258B" title="Югары уку йорты – तातार" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Югары уку йорты" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="तातार" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A6%25DB%2587%25D9%2586%25D9%2589%25DB%258B%25DB%2590%25D8%25B1%25D8%25B3%25D9%2589%25D8%25AA%25DB%2590%25D8%25AA_(%25D8%25A6%25D8%25A7%25D9%2584%25D9%2589_%25D9%2585%25DB%2595%25D9%2583%25D8%25AA%25DB%2595%25D9%25BE)" title="ئۇنىۋېرسىتېت (ئالى مەكتەپ) – उइगर" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئۇنىۋېرسىتېت (ئالى مەكتەپ)" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="उइगर" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A3%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B2%25D0%25B5%25D1%2580%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2582%25D0%25B5%25D1%2582" title="Університет – यूक्रेनियाई" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Університет" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="यूक्रेनियाई" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AC%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25B9%25DB%2581" title="جامعہ – उर्दू" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جامعہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="उर्दू" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Universitet" title="Universitet – उज़्बेक" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Universitet" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="उज़्बेक" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ve mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ve.wikipedia.org/wiki/Yunivesithi" title="Yunivesithi – वेन्दा" lang="ve" hreflang="ve" data-title="Yunivesithi" data-language-autonym="Tshivenda" data-language-local-name="वेन्दा" class="interlanguage-link-target"><span>Tshivenda</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vec.wikipedia.org/wiki/Universit%25C3%25A0" title="Università – वनीशन" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Università" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="वनीशन" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/Vi%25E1%25BB%2587n_%25C4%2591%25E1%25BA%25A1i_h%25E1%25BB%258Dc" title="Viện đại học – वियतनामी" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Viện đại học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="वियतनामी" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vls.wikipedia.org/wiki/Universiteit" title="Universiteit – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Universiteit" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wa.wikipedia.org/wiki/Univiersit%25C3%25A9" title="Univiersité – वाल्लून" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Univiersité" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="वाल्लून" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://war.wikipedia.org/wiki/Unibersidad" title="Unibersidad – वारै" lang="war" hreflang="war" data-title="Unibersidad" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="वारै" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25A6" title="大学 – वू चीनी" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="大学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="वू चीनी" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259C%25E1%2583%2598%25E1%2583%2595%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A0%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A2%25E1%2583%2598" title="უნივერსიტეტი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="უნივერსიტეტი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yi.wikipedia.org/wiki/%25D7%2590%25D7%2595%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%2595%25D7%2595%25D7%25A2%25D7%25A8%25D7%25A1%25D7%2599%25D7%2598%25D7%25A2%25D7%2598" title="אוניווערסיטעט – यहूदी" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אוניווערסיטעט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="यहूदी" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yo.wikipedia.org/wiki/Yunif%25C3%25A1s%25C3%25ADt%25C3%25AC" title="Yunifásítì – योरूबा" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Yunifásítì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="योरूबा" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://za.wikipedia.org/wiki/Dayoz" title="Dayoz – ज़ुआंग" lang="za" hreflang="za" data-title="Dayoz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ज़ुआंग" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25B8" title="大學 – चीनी" lang="zh" hreflang="zh" data-title="大學" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="चीनी" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25B8%25E5%25A0%2582" title="大學堂 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="大學堂" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/T%25C4%2581i-ha%25CC%258Dk" title="Tāi-ha̍k – मिन नान" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tāi-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="मिन नान" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E5%25A4%25A7%25E5%25AD%25B8" title="大學 – कैंटोनीज़" lang="yue" hreflang="yue" data-title="大學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="कैंटोनीज़" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hi.svg" alt="विकिपीडिया" width="120" height="28" style="width: 7.5em; height: 1.75em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">अन्तिम परिवर्तन 08:43, 9 जनवरी 2025।</li> <li id="footer-info-copyright">उपलब्ध सामग्री <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hi">CC BY-SA 4.0</a> के अधीन है जब तक अलग से उल्लेख ना किया गया हो।</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">गोपनीयता नीति</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">विकिपीडिया के बारे में</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://hi-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE:%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%A3_%E0%A4%85%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A5%80%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A4%A3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">अस्वीकरण</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">विकासक</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/hi.wikipedia.org">सांख्यिकी</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">कुकी का वर्णन</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">उपयोग की शर्तें</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25A6%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%25AF%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">डेस्कटॉप</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div><!-- v:8.3.1 --> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7c5dd74596-mhr2f","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.063","walltime":"0.082","ppvisitednodes":{"value":210,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1600,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":4,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2161,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 33.067 1 -total"," 94.43% 31.226 3 साँचा:Webarchive"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.011","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":842893,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-xpjvs","timestamp":"20250217022350","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0935\u093f\u0936\u094d\u0935\u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u093e\u0932\u092f","url":"https:\/\/hi.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3918","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3918","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-09-30T18:16:48Z","dateModified":"2025-01-09T08:43:56Z","headline":"\u0909\u091a\u094d\u091a \u0938\u094d\u0924\u0930\u0940\u092f \u0936\u093f\u0915\u094d\u0937\u0923 \u0938\u0902\u0938\u094d\u0925\u093e\u0928"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('hi', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>