CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="be" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Мінойская цывілізацыя — Вікіпедыя</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","студзень","люты","сакавік","красавік","Май","чэрвень","ліпень","жнівень","верасень","кастрычнік","лістапад","снежань"],"wgRequestId":"b264bc93-6a75-4688-b64d-9d47eb3130d5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Мінойская_цывілізацыя","wgTitle":"Мінойская цывілізацыя","wgCurRevisionId":4874155,"wgRevisionId":4874155,"wgArticleId":158486,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы","Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN","Гісторыя Грэцыі","Старажытны свет","Еўропа бронзавага веку", "Мінойская цывілізацыя","Старажытнае Міжземнамор’е"],"wgPageViewLanguage":"be","wgPageContentLanguage":"be","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Мінойская_цывілізацыя","wgRelevantArticleId":158486,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4874155,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"be","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"be"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage", "wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q134178","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.edittop","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.navboxNavigation","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.Statistics","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=be&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Akrotiri_minoan_town.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="810"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Akrotiri_minoan_town.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="540"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="432"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Мінойская цывілізацыя — Вікіпедыя"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//be.m.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Правіць" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Вікіпедыя (be)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//be.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Вікіпедыя струмень Atom" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Мінойская_цывілізацыя rootpage-Мінойская_цывілізацыя skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Перайсці да зместу</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Галоўнае меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Галоўнае меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Галоўнае меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навігацыя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Адкрыць Галоўную старонку [z]" accesskey="z"><span>Галоўная старонка</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Пра праект, чым можна заняцца, дзе што шукаць"><span>Супольнасць</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges" title="Пералік нядаўніх змяненняў у віксе. [r]" accesskey="r"><span>Апошнія змены</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:NewPages"><span>Новыя старонкі</span></a></li><li id="n-Village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC"><span>Форум</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Random" title="Паказаць выпадковую старонку [x]" accesskey="x"><span>Выпадковая старонка</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Дзе можна атрымаць тлумачэнні."><span>Даведка</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96"><span>Паведаміць пра памылку</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Вікіпедыя" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-be.svg" style="width: 7.625em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-be.svg" width="117" height="12" style="width: 7.3125em; height: 0.75em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Пошук</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Шукаць у Вікіпедыі" aria-label="Шукаць у Вікіпедыі" autocapitalize="sentences" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Адмысловае:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пошук</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Асабістыя інструменты"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Выгляд" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Выгляд</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be" class=""><span>Ахвяраваць</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова" class=""><span>Стварыць уліковы запіс</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o" class=""><span>Увайсці</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больш магчымасцей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Асабістыя інструменты" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Асабістыя інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Меню ўдзельніка" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be"><span>Ахвяраваць</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Стварыць уліковы запіс</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Увайсці</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Старонкі для ананімных рэдактараў <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" aria-label="Даведацца больш пра праўку"><span>даведацца больш</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyContributions" title="Спіс правак, зробленых з гэтага IP-адраса [y]" accesskey="y"><span>Уклад</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyTalk" title="Размовы пра праўкі, зробленыя з гэтага IP-адраса [n]" accesskey="n"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Змест" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Змест</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">схаваць</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Пачатак</div> </a> </li> <li id="toc-Міфалогія" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Міфалогія"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Міфалогія</span> </div> </a> <ul id="toc-Міфалогія-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Археалогія" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Археалогія"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Археалогія</span> </div> </a> <ul id="toc-Археалогія-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Перыядызацыя" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Перыядызацыя"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Перыядызацыя</span> </div> </a> <ul id="toc-Перыядызацыя-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Гісторыя" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Гісторыя"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Гісторыя</span> </div> </a> <ul id="toc-Гісторыя-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Грамадства_і_культура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Грамадства_і_культура"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Грамадства і культура</span> </div> </a> <ul id="toc-Грамадства_і_культура-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зноскі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Зноскі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Зноскі</span> </div> </a> <ul id="toc-Зноскі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Спасылкі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Спасылкі"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Спасылкі</span> </div> </a> <ul id="toc-Спасылкі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Змест" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Пераключыць змест" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Пераключыць змест</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Мінойская цывілізацыя</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перайсці да артыкула на іншай мове. Даступны на 79 мовах." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-79" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">79 моў</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mino%C3%AFese_beskawing" title="Minoïese beskawing – афрыкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Minoïese beskawing" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="афрыкаанс" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_minoica" title="Civilización minoica – арагонская" lang="an" hreflang="an" data-title="Civilización minoica" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонская" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="حضارة مينوسية – арабская" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حضارة مينوسية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабская" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%88%D9%86%D9%8A%D9%87" title="حضاره مينونيه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="حضاره مينونيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_minoica" title="Civilización minoica – астурыйская" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Civilización minoica" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурыйская" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Minoy_sivilizasiyas%C4%B1" title="Minoy sivilizasiyası – азербайджанская" lang="az" hreflang="az" data-title="Minoy sivilizasiyası" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанская" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Мінойская цывілізацыя – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мінойская цывілізацыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Минойска цивилизация – балгарская" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Минойска цивилизация" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="балгарская" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8B%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="মিনোয়ান সভ্যতা – бенгальская" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মিনোয়ান সভ্যতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальская" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Minojska_civilizacija" title="Minojska civilizacija – баснійская" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Minojska civilizacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="баснійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Civilitzaci%C3%B3_minoica" title="Civilització minoica – каталанская" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Civilització minoica" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанская" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/M%C3%ADnojsk%C3%A1_civilizace" title="Mínojská civilizace – чэшская" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mínojská civilizace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чэшская" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Gwareiddiad_Minoaidd" title="Gwareiddiad Minoaidd – валійская" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Gwareiddiad Minoaidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валійская" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Minoisk_kultur" title="Minoisk kultur – дацкая" lang="da" hreflang="da" data-title="Minoisk kultur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="добры артыкул"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Minoische_Kultur" title="Minoische Kultur – нямецкая" lang="de" hreflang="de" data-title="Minoische Kultur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="нямецкая" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Μινωικός πολιτισμός – грэчаская" lang="el" hreflang="el" data-title="Μινωικός πολιτισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грэчаская" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Minoan_civilization" title="Minoan civilization – англійская" lang="en" hreflang="en" data-title="Minoan civilization" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англійская" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Minoa_civilizo" title="Minoa civilizo – эсперанта" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Minoa civilizo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанта" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_minoica" title="Civilización minoica – іспанская" lang="es" hreflang="es" data-title="Civilización minoica" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="іспанская" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="добры артыкул"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Minose_kultuur" title="Minose kultuur – эстонская" lang="et" hreflang="et" data-title="Minose kultuur" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонская" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zibilizazio_minoiko" title="Zibilizazio minoiko – баскская" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zibilizazio minoiko" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскская" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="مینوسی‌ها – фарсі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مینوسی‌ها" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Minolainen_kulttuuri" title="Minolainen kulttuuri – фінская" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Minolainen kulttuuri" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фінская" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Civilisation_minoenne" title="Civilisation minoenne – французская" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Civilisation minoenne" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французская" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Minoyske_beskaving" title="Minoyske beskaving – заходняя фрызская" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Minoyske beskaving" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="заходняя фрызская" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Na_Mion%C3%B3igh" title="Na Mionóigh – ірландская" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Na Mionóigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ірландская" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Civilizaci%C3%B3n_minoica" title="Civilización minoica – галісійская" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Civilización minoica" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галісійская" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%AA%D7%A8%D7%91%D7%95%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%90%D7%99%D7%AA" title="התרבות המינואית – іўрыт" lang="he" hreflang="he" data-title="התרבות המינואית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="іўрыт" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8B%E0%A4%86%E0%A4%88_%E0%A4%B8%E0%A4%AD%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="मिनोआई सभ्यता – хіндзі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मिनोआई सभ्यता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хіндзі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Minojska_kultura" title="Minojska kultura – харвацкая" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Minojska kultura" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="харвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Min%C3%B3szi_civiliz%C3%A1ci%C3%B3" title="Minószi civilizáció – венгерская" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Minószi civilizáció" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерская" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մինոյան քաղաքակրթություն – армянская" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մինոյան քաղաքակրթություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянская" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Մինոասեան քաղաքակրթութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մինոասեան քաղաքակրթութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Civilisation_minoan" title="Civilisation minoan – інтэрлінгва" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Civilisation minoan" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="інтэрлінгва" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Peradaban_Minoa" title="Peradaban Minoa – інданезійская" lang="id" hreflang="id" data-title="Peradaban Minoa" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="інданезійская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Minos-kulturo" title="Minos-kulturo – іда" lang="io" hreflang="io" data-title="Minos-kulturo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="іда" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/M%C3%ADn%C3%B3%C3%ADsk_menning" title="Mínóísk menning – ісландская" lang="is" hreflang="is" data-title="Mínóísk menning" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ісландская" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Civilt%C3%A0_minoica" title="Civiltà minoica – італьянская" lang="it" hreflang="it" data-title="Civiltà minoica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="італьянская" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9F%E3%83%8E%E3%82%A2%E6%96%87%E6%98%8E" title="ミノア文明 – японская" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ミノア文明" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японская" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="მინოსის კულტურა – грузінская" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მინოსის კულტურა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузінская" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Миной өркениеті – казахская" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Миной өркениеті" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахская" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AF%B8%EB%85%B8%EC%8A%A4_%EB%AC%B8%EB%AA%85" title="미노스 문명 – карэйская" lang="ko" hreflang="ko" data-title="미노스 문명" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="карэйская" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cultura_Minoa" title="Cultura Minoa – лацінская" lang="la" hreflang="la" data-title="Cultura Minoa" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="лацінская" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Minoesch_Kultur" title="Minoesch Kultur – люксембургская" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Minoesch Kultur" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембургская" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sivilia_Minoan" title="Sivilia Minoan – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sivilia Minoan" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mino_civilizacija" title="Mino civilizacija – літоўская" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mino civilizacija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="літоўская" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/M%C4%ABnojie%C5%A1u_civiliz%C4%81cija" title="Mīnojiešu civilizācija – латышская" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mīnojiešu civilizācija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышская" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sivilizasiona_min%C3%B4ana" title="Sivilizasiona minôana – малагасійская" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sivilizasiona minôana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасійская" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Минојска цивилизација – македонская" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Минојска цивилизација" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонская" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Tamadun_Minos" title="Tamadun Minos – малайская" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Tamadun Minos" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малайская" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B8%E1%80%9A%E1%80%94%E1%80%BA_%E1%80%9A%E1%80%89%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF" title="မစ်နိုးယန် ယဉ်ကျေးမှု – бірманская" lang="my" hreflang="my" data-title="မစ်နိုးယန် ယဉ်ကျေးမှု" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бірманская" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mino%C3%AFsche_beschaving" title="Minoïsche beschaving – нідэрландская" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Minoïsche beschaving" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нідэрландская" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Den_minoiske_sivilisasjonen" title="Den minoiske sivilisasjonen – нарвежская (нюношк)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Den minoiske sivilisasjonen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="нарвежская (нюношк)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Minoisk_kultur" title="Minoisk kultur – нарвежская (букмол)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Minoisk kultur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="нарвежская (букмол)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Civilizacion_mino%C3%AFca" title="Civilizacion minoïca – аксітанская" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Civilizacion minoïca" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="аксітанская" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_minojska" title="Kultura minojska – польская" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Kultura minojska" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польская" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="выдатны артыкул"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C3%A7%C3%A3o_Minoica" title="Civilização Minoica – партугальская" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Civilização Minoica" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="партугальская" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Civiliza%C8%9Bia_minoic%C4%83" title="Civilizația minoică – румынская" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Civilizația minoică" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынская" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Минойская цивилизация – руская" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Минойская цивилизация" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руская" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Minojska_civilizacija" title="Minojska civilizacija – сербскахарвацкая" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Minojska civilizacija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскахарвацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Minoan_civilization" title="Minoan civilization – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Minoan civilization" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Minojsk%C3%A1_kult%C3%BAra" title="Minojská kultúra – славацкая" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Minojská kultúra" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="славацкая" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Minojska_doba" title="Minojska doba – славенская" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Minojska doba" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="славенская" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Qytet%C3%ABrimi_minoan" title="Qytetërimi minoan – албанская" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Qytetërimi minoan" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанская" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Минојска цивилизација – сербская" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Минојска цивилизација" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербская" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Minoiska_kulturen" title="Minoiska kulturen – шведская" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Minoiska kulturen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведская" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8B%E0%AE%B5%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%A8%E0%AE%BE%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="மினோவன் நாகரிகம் – тамільская" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மினோவன் நாகரிகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамільская" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B9%84%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%AA" title="อารยธรรมไมนอส – тайская" lang="th" hreflang="th" data-title="อารยธรรมไมนอส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайская" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kabihasnang_Minoan" title="Kabihasnang Minoan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kabihasnang Minoan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Minos_medeniyeti" title="Minos medeniyeti – турэцкая" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Minos medeniyeti" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турэцкая" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Мінойська цивілізація – украінская" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мінойська цивілізація" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украінская" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%DB%81%D8%B0%DB%8C%D8%A8" title="مینوسی تہذیب – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مینوسی تہذیب" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Minoy_sivilizatsiyasi" title="Minoy sivilizatsiyasi – узбекская" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Minoy sivilizatsiyasi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекская" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_minh_Minos" title="Văn minh Minos – в’етнамская" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn minh Minos" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="в’етнамская" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sibilisasyon_Minos" title="Sibilisasyon Minos – варай" lang="war" hreflang="war" data-title="Sibilisasyon Minos" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%B1%B3%E8%AF%BA%E6%96%AF%E6%96%87%E6%98%8E" title="米诺斯文明 – ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="米诺斯文明" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%B1%B3%E8%AF%BA%E6%96%AF%E6%96%87%E6%98%8E" title="米诺斯文明 – кітайская" lang="zh" hreflang="zh" data-title="米诺斯文明" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кітайская" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Minos_b%C3%BBn-b%C3%AAng" title="Minos bûn-bêng – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Minos bûn-bêng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%B1%B3%E8%AB%BE%E6%96%AF%E6%96%87%E6%98%8E" title="米諾斯文明 – кантонскі дыялект кітайскай" lang="yue" hreflang="yue" data-title="米諾斯文明" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонскі дыялект кітайскай" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q134178#sitelinks-wikipedia" title="Правіць міжмоўныя спасылкі" class="wbc-editpage">Правіць спасылкі</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Прасторы назваў"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Паказаць уласна змест старонкі [c]" accesskey="c"><span>Старонка</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B:%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Размовы пра змест гэтай старонкі (няма такой старонкі) [t]" accesskey="t"><span>Размовы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Змяніць моўны варыянт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">беларуская</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Віды"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=history" title="Ранейшыя версіі гэтай старонкі. [h]" accesskey="h"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Інструменты" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Інструменты</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Інструменты</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Больш магчымасцей" > <div class="vector-menu-heading"> Дзеянні </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F"><span>Чытаць</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v"><span>Правіць</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e"><span>Правіць зыходнік</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=history"><span>Паказаць гісторыю</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Агульныя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:WhatLinksHere/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Спіс вікістаронак, якія спасылаюцца сюды [j]" accesskey="j"><span>Сюды спасылаюцца</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChangesLinked/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" rel="nofollow" title="Нядаўнія змены ў старонках, на якія спасылаецца гэтая старонка [k]" accesskey="k"><span>Звязаныя праўкі</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:SpecialPages" title="Пералік усіх адмысловых старонак [q]" accesskey="q"><span>Адмысловыя старонкі</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&oldid=4874155" title="Нязменная спасылка на гэтую версію гэтай старонкі"><span>Нязменная спасылка</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=info" title="Больш звестак пра гэту старонку"><span>Звесткі пра старонку</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CiteThisPage&page=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&id=4874155&wpFormIdentifier=titleform" title="Інфармацыя пра тое, як цытаваць гэтую старонку"><span>Цытаваць гэту старонку</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D1%2596%25D0%25BD%25D0%25BE%25D0%25B9%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D1%2586%25D1%258B%25D0%25B2%25D1%2596%25D0%25BB%25D1%2596%25D0%25B7%25D0%25B0%25D1%2586%25D1%258B%25D1%258F"><span>Атрымаць скарочаны URL-адрас</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%259C%25D1%2596%25D0%25BD%25D0%25BE%25D0%25B9%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B0%25D1%258F_%25D1%2586%25D1%258B%25D0%25B2%25D1%2596%25D0%25BB%25D1%2596%25D0%25B7%25D0%25B0%25D1%2586%25D1%258B%25D1%258F"><span>Спампаваць QR-код</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Друк/экспарт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F"><span>Стварыць кнігу</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:DownloadAsPdf&page=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=show-download-screen"><span>Спампаваць як PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&printable=yes" title="Друкавальная версія гэтай старонкі [p]" accesskey="p"><span>Для друку</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> У іншых праектах </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Minoan_civilization" hreflang="en"><span>Вікісховішча</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q134178" title="Спасылка на звязаны элемент рэпазітара даных [g]" accesskey="g"><span>Элемент Вікіданых</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Выгляд</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">схаваць</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="be" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Akrotiri_minoan_town.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Akrotiri_minoan_town.jpg/220px-Akrotiri_minoan_town.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Akrotiri_minoan_town.jpg/330px-Akrotiri_minoan_town.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Akrotiri_minoan_town.jpg/440px-Akrotiri_minoan_town.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="432" /></a><figcaption>Мінойскі горад у <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD#Мінойскі_перыяд" class="mw-redirect" title="Востраў Сантарын">Акраціры</a>, выява каля 1600 г. да н.э.</figcaption></figure> <table style="margin-left:1em; border:1px solid #000000; background-color:#f2f2f2; padding:2px; float:right; clear:right; font-size:85%;"> <tbody><tr> <td colspan="4" rowspan="1" style="text-align: center; background-color: #ffffff;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg/250px-William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg" decoding="async" width="250" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg/375px-William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg/500px-William_Faden._Composite_Mediterranean._1785.I.jpg 2x" data-file-width="1968" data-file-height="2195" /></a></span> <p><big><b><a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Гісторыя Грэцыі">Гісторыя Грэцыі</a></b></big> </p> </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background: #f0f0a0; text-align: center;"><b><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Дагістарычная Грэцыя">Дагістарычная Грэцыя</a></b> <br />(да XXX ст. да н. э.) </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background: #f0f0a0; text-align: center;"><b><a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Эгейская культура">Эгейская культура</a></b> <br />(XXX—XII да н. э.) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Заходнеанаталійская цывілізацыя">Заходнеанаталійская цывілізацыя</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a class="mw-selflink selflink">Мінойская цывілізацыя</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кікладская культура">Кікладская культура</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Эладская цывілізацыя">Эладская цывілізацыя</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Мікенская цывілізацыя">Мікенская цывілізацыя</a> </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background: #f0f0a0;text-align: center;"><b><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Старажытная Грэцыя">Старажытная Грэцыя</a></b> <br />(XI — 146 да н. э.) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%A6%D1%91%D0%BC%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D1%96" title="Грэчаскія Цёмныя стагоддзі">Цёмныя стагоддзі</a> (XI—IX) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B0%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Архаічная Грэцыя">Архаічны перыяд</a> (VIII—VI) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Класічная Грэцыя">Класічны перыяд</a> (V—IV) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Эліністычная Грэцыя">Эліністычны перыяд</a> (IV — 146) </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background:#f0f0a0; text-align: center;"><b>Грэцыя ў складзе Рымскай дзяржавы</b> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Рымская Грэцыя">Рымская Грэцыя</a> (146 да н. э. — 330 н. э.) </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background:#f0f0a0; text-align: center;"><b>Сярэднявечча і Новы час</b> <br />(330—1832) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Візантыйская Грэцыя">Візантыйская Грэцыя</a> (330—1453) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Франкакратыя">Франкакратыя</a> (1204—1458) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Асманская Грэцыя">Асманская Грэцыя</a> (1458—1832) </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background: #f0f0a0; text-align: center;"><b><a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Гісторыя сучаснай Грэцыі">Сучасная Грэцыя</a></b> <br />(пасля 1821) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D0%B7%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Вайна за незалежнасць Грэцыі">Вайна за незалежнасць</a> (1821—1832) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Каралеўства Грэцыя">Каралеўства</a> (1832—1924) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Другая Грэчаская рэспубліка (няма такой старонкі)">Другая Рэспубліка</a> (1924—1935) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8D%D0%B6%D1%8B%D0%BC_4_%D0%B6%D0%BD%D1%96%D1%9E%D0%BD%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рэжым 4 жніўня (няма такой старонкі)">Рэжым 4 жніўня</a> (1936—1941) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B9_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грэцыя ў Другой сусветнай вайне (няма такой старонкі)">Другая сусветная вайна</a> (1941—1944) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0_%D1%9E_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96,_1944-1949&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грамадзянская вайна ў Грэцыі, 1944-1949 (няма такой старонкі)">Грамадзянская вайна</a> (1944—1949) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Каралеўства Грэцыя">Пасляваенны час</a> (1950—1967) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%B6%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%9E" title="Рэжым палкоўнікаў">Рэжым палкоўнікаў</a> (1967—1974) </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8F%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Трэцяя Грэчаская рэспубліка (няма такой старонкі)">Трэцяя Рэспубліка</a> (з 1974) </td></tr> <tr> <td style="padding: 0 5px; background: #f0f0a0; text-align: center;"><b>Тэматычныя артыкулы</b> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ваенная гісторыя Грэцыі (няма такой старонкі)">Ваенная гісторыя</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D1%91%D0%BD%D1%8B" title="Грэчаскія імёны">Грэчаскія імёны</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Грэчаская мова">Грэчаская мова</a> </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грэчаская літаратура (няма такой старонкі)">Грэчаская літаратура</a> <hr /> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4310582">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4310588">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist"><span>Гэта панэль: </span><ul><li class="nv-глядзець"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Шаблон:Гісторыя Грэцыі"><span title="Праглядзець гэты шаблон">глядзець</span></a></li><li class="nv-размовы"><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D1%88%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Размовы пра шаблон:Гісторыя Грэцыі (няма такой старонкі)"><span title="Абмеркаваць гэты шаблон">размовы</span></a></li><li class="nv-правіць"><a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit"><span title="Правіць гэты шаблон">правіць</span></a></li></ul></div> </td></tr></tbody></table> <p><b>Мінойская цывілізацыя</b>, або <b>мінойская культура</b> — умоўная агульнараспаўсюджаная назва першай <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Цывілізацыя">цывілізацыі</a> на тэрыторыі <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">Еўропы</a>, асноўным цэнтрам якой быў <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%82" class="mw-redirect" title="Востраў Крыт">востраў Крыт</a>. Існавала ў <a href="/w/index.php?title=XXVII_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="XXVII стагоддзе да н.э. (няма такой старонкі)">XXVII</a> — <a href="/wiki/XIV_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D." title="XIV стагоддзе да н.э.">XIV</a> стст. да н.э. Разглядаецца як частка <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Эгейская культура">эгейскай культуры</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Міфалогія"><span id=".D0.9C.D1.96.D1.84.D0.B0.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D1.96.D1.8F"></span>Міфалогія</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=1" title="Правіць раздзел: Міфалогія" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=1" title="Правіць зыходнік раздзела: Міфалогія"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Старажытнагрэчаская міфалогія">Старажытнагрэчаская міфалагічная</a> і <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Гісторыя">гістарычная</a> традыцыі засноўваліся на паданнях, быццам бы першасная гегемонія ў <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Старажытная Грэцыя">Старажытнай Грэцыі</a> належала <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%82" class="mw-redirect" title="Востраў Крыт">Крыту</a>, дзе кіраваў валадар <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%81" title="Мінас">Мінас</a>. Яму прыпісваліся стварэнне першага <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Пісьмо">пісьмовага</a> <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD_(%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Закон (права)">заканадаўства</a>, актыўнае ўмяшальніцтва ў справы іншых <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Эгейскае мора">эгейскіх</a> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Дзяржава">дзяржаў</a>, будаўніцтва <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палаца</a> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%82" title="Лабірынт">Лабірынта</a> для свайго пачварнага пасынка <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%80" title="Мінатаўр">Мінатаўра</a>, вандроўка на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Сіцылія">Сіцылію</a> і г. д. </p><p>З Мінасам звязаны легенды пра крыцкага быка, што спусташаў розныя рэгіёны Грэцыі. Паводле <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%84" title="Міф">міфа</a> пра <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Атыка">атычнага</a> героя <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Тэсей">Тэсея</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Афіны">Афіны</a> выплочвалі Крыту ганебную даніну дзяўчатамі і юнакамі, якія прыносіліся ў ахвяру Мінатаўру. Аднак Тэсей здолеў пракрасціся ў Лабірынт са зброяй і забіць пачвару. Яму ж прыпісвалася забойства крыцкага быка. </p><p>Ужо ў эпоху <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Антычнасць">антычнасці</a> да міфаў пра Мінаса і Тэсея ставіліся даволі крытычна. Часам іх імкнуліся растлумачыць <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рацыяналізм (няма такой старонкі)">рацыянальна</a>, а часам — абвяргалі. <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Герадот">Герадот</a> звязваў з імем Мінаса росквіт эгейскіх астравоў і казаў, што іх жыхары выплочвалі Крыту лёгкую даніну грабцамі. Ён паведамляў, што тубыльцы астравоў-<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Лелегі">лелегі</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Карыйцы">карыйцы</a> былі пераселены крыцянамі ў <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Малая Азія">Малую Азію</a>. Афінскі гісторык <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D0%BA%D1%96%D0%B4%D1%8B%D0%B4" title="Фукідыд">Фукідыд</a> лічыў, што вялікая ўлада крыцкага валадара абапіралася на <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Таласакратыя">таласакратыю</a> — перавагу на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Мора">моры</a>. </p><p>Так або іначай, імя Мінаса дало пачатак тэрміну <b>мінойскі</b>, які азначаў пэўны перыяд росквіту дзяржавы на Крыце, а пасля і ўсёй <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Культура">культуры</a> старажытнага Крыта і Эгейскага басейна. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Археалогія"><span id=".D0.90.D1.80.D1.85.D0.B5.D0.B0.D0.BB.D0.BE.D0.B3.D1.96.D1.8F"></span>Археалогія</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=2" title="Правіць раздзел: Археалогія" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=2" title="Правіць зыходнік раздзела: Археалогія"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ужо ў эпоху <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Асветніцтва">Асветніцтва</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Старажытнагрэчаская міфалогія">старажытнагрэчаская міфалогія</a> ўспрымалася толькі як <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%BA%D0%B0" title="Казка">казка</a>. Цікавасць да старажытных паданняў сярод <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">еўрапейскіх</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%B0" title="Навука">навукоўцаў</a> адрадзілася толькі ў <a href="/wiki/19_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="19 стагоддзе">XIX</a> ст. Асаблівую сенсацыю выклікалі раскопкі <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%8F" title="Троя">Троі</a> і рэшткаў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Мікенская цывілізацыя">Мікенскай цывілізацыі</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Германія">нямецкім</a> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Археалогія">археолагам</a>-самавучкай <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%80%D1%8B%D1%85_%D0%A8%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Генрых Шліман">Генрыхам Шліманам</a>. Аднак спробы Шлімана і іншых археолагаў весці даследаванні на <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%82" class="mw-redirect" title="Востраў Крыт">Крыце</a> па розных прычынах не прынеслі асаблівага плёну. </p><p>Сітуацыя змянілася дзякуючы прафесійнаму <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Вялікабрытанія">брытанскаму</a> даследчыку <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артуру Эвансу</a>. У <a href="/wiki/1900" title="1900">1900</a> г. ён распачаў маштабныя раскопкі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Кноскі палац">палаца ў Кносе</a>, якія прывялі да знаходкі найстаражытнейшай <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Цывілізацыя">цывілізацыі</a> на тэрыторыі Еўропы. А. Эванс здолеў адшукаць і даць тлумачэнне некалькім буйным археалагічным помнікам 3 — 2 тысячагоддзяў да н.э., адкрыў <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Крыцкае палацавае пісьмо">крыцкую лінейную пісьмовасць</a> і стварыў рэканструкцыю <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Мінойцы">мінойскага</a> грамадства і культуры. Хаця многія яго погляды састарэлі або былі абвергнуты паслядоўнікамі, ідэі А. Эванса пра <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F%D1%80%D1%85%D0%B0%D1%82" title="Матрыярхат">матрыярхальнае</a> грамадства старажытнага Крыта, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Тэакратыя">тэакратычную</a> ўладу кноскіх <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85" title="Манарх">манархаў</a>, мірны характар гэтай цывілізацыі, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Рэлігія">рэлігійныя</a> вераванні мінойцаў працягваюць моцна ўплываць і на сучасных даследчыкаў. </p><p>У <a href="/wiki/1932" title="1932">1932</a> г. <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Грэцыя">грэчаскі</a> археолаг <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%B4%D0%BE%D0%BD_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%81" title="Спірыдон Марынатас">Спірыдон Марынатас</a> падчас раскопак у 6 км ад <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81" title="Кнос">Кноса</a> знайшоў рэшткі мінойскай пабудовы, дзе выявіў паклады <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD" title="Вулкан">вулканічнай</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BC%D0%B7%D0%B0" title="Пемза">пемзы</a>. Ён прыйшоў да высновы, што мінойская цывілізацыя магла быць знішчана ў выніку катастрофы — вывяржэння вулкана на суседнім <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD" class="mw-redirect" title="Востраў Сантарын">востраве Сантарын</a>. У <a href="/wiki/1967" title="1967">1967</a>—<a href="/wiki/1974" title="1974">1974</a> гг. С. Марынатас арганізаваў даследаванні на Сантарыне, дзе бліскуча даказаў не толькі факт некалькіх вывяржэнняў, але таксама адкрыў пакуль адзіны вядомы мінойскі <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад">горад</a> Акраціры. </p><p>У <a href="/wiki/1950" title="1950">1950</a> г. брытанцы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BB_%D0%92%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%81" title="Майкл Вентрыс">Майкл Вентрыс</a> і <a href="/wiki/%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%A7%D1%8D%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%BA" title="Джон Чэдвік">Джон Чэдвік</a> расшыфравалі крыцкае лінейнае пісьмо тыпу Б і даказалі, што яно мае дачыненне да мікенскай, а не мінойскай цывілізацыі. У другой палове <a href="/wiki/20_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="20 стагоддзе">XX</a> ст. адбыўся перагляд многіх першасных ідэй аб існаванні мінойскага Крыта, што стала магчыма дзякуючы далейшым археалагічным пошукам, а таксама галоснасці і адкрытасці ў навуковым асяроддзі (А. Эванс неахвотна публікаваў матэрыялы, якія супярэчылі яго тлумачэнням, або якія ён не мог зразумець). </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Knossos_Arthur_Evans_02.jpg" class="mw-file-description" title="Помнік Артуру Эвансу ў Кносе"><img alt="Помнік Артуру Эвансу ў Кносе" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Knossos_Arthur_Evans_02.jpg/90px-Knossos_Arthur_Evans_02.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Knossos_Arthur_Evans_02.jpg/135px-Knossos_Arthur_Evans_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Knossos_Arthur_Evans_02.jpg/180px-Knossos_Arthur_Evans_02.jpg 2x" data-file-width="3369" data-file-height="4494" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Помнік <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артуру Эвансу</a> ў <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81" title="Кнос">Кносе</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Knossos_-_09.jpg" class="mw-file-description" title="Часткова рэканструяваны Артурам Эвансам палац у Кносе"><img alt="Часткова рэканструяваны Артурам Эвансам палац у Кносе" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Knossos_-_09.jpg/180px-Knossos_-_09.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Knossos_-_09.jpg/270px-Knossos_-_09.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Knossos_-_09.jpg/360px-Knossos_-_09.jpg 2x" data-file-width="3600" data-file-height="2400" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Часткова рэканструяваны <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артурам Эвансам</a> палац у <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81" title="Кнос">Кносе</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri,_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG" class="mw-file-description" title="Макет раскопак на Сантарыне"><img alt="Макет раскопак на Сантарыне" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG/186px-Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG" decoding="async" width="186" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG/279px-Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG/371px-Maqueta_del_jaciment_arqueol%C3%B2gic_d%27Akrotiri%2C_exposada_al_Museu_de_la_Prehist%C3%B2ria_de_Thira.JPG 2x" data-file-width="3664" data-file-height="2369" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Макет раскопак на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD" title="Сантарын">Сантарыне</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 285px"> <div class="thumb" style="width: 280px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Phaistos_01.jpg" class="mw-file-description" title="Раскапаныя рэшткі палаца ў Фесце"><img alt="Раскапаныя рэшткі палаца ў Фесце" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Phaistos_01.jpg/160px-Phaistos_01.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Phaistos_01.jpg/240px-Phaistos_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Phaistos_01.jpg/320px-Phaistos_01.jpg 2x" data-file-width="3567" data-file-height="2674" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Раскапаныя рэшткі палаца ў <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%81%D1%82" title="Фест">Фесце</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Перыядызацыя"><span id=".D0.9F.D0.B5.D1.80.D1.8B.D1.8F.D0.B4.D1.8B.D0.B7.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F"></span>Перыядызацыя</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=3" title="Правіць раздзел: Перыядызацыя" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=3" title="Правіць зыходнік раздзела: Перыядызацыя"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Першасная перыядызацыя мінойскай цывілізацыі была зроблена <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артурам Эвансам</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <ul><li>Старажытны мінойскі перыяд (<a href="/w/index.php?title=2600_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2600 да н.э. (няма такой старонкі)">2600</a>—<a href="/w/index.php?title=2000_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2000 да н.э. (няма такой старонкі)">2000</a> гг. да н.э.)</li> <li>Сярэдні мінойскі перыяд (2000—<a href="/w/index.php?title=1600_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1600 да н.э. (няма такой старонкі)">1600</a> гг. да н.э.)</li> <li>Позні мінойскі перыяд (1600—<a href="/w/index.php?title=1100_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1100 да н.э. (няма такой старонкі)">1100</a> гг. да н.э.)</li></ul> <p>Хаця перыядызацыя А. Эванса паўплывала на вылучэнне тых ці іншых перыядаў <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Эгейская культура">Эгейскай культуры</a>, ў нашы дні яна лічыцца састарэлай. Згодна <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Археалогія">археалагічным</a> знаходкам прынята падзяляць <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Гісторыя">гісторыю</a> мінойскай цывілізацыі на: </p> <ul><li>Ранні <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Бронзавы век">бронзавы век</a> (<a href="/w/index.php?title=3000_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="3000 да н.э. (няма такой старонкі)">3000</a> — <a href="/w/index.php?title=1900_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1900 да н.э. (няма такой старонкі)">1900</a> гг. да н.э.)</li> <li>Сярэдні бронзавы век (1900 — <a href="/w/index.php?title=1550_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1550 да н.э. (няма такой старонкі)">1550</a> гг. да н.э.)</li></ul> <p>Археалагічная перыядызацыя таксама цалкам не супадае з эпохамі зараджэння і развіцця цывілізацыі, таму сярод даследчыкаў мінойскага Крыта ў апошнія дзесяцігоддзі пераважае падзел на наступныя перыяды: </p> <ul><li>Дапалацавы час (2600—2000 гг. да н.э.)</li> <li>Перыяд ранніх палацаў (1900 — <a href="/w/index.php?title=1700_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1700 да н.э. (няма такой старонкі)">1700</a> гг. да н.э.)</li> <li>Перыяд новых палацаў (1700 — <a href="/w/index.php?title=1450_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1450 да н.э. (няма такой старонкі)">1450</a> гг. да н.э.)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Гісторыя"><span id=".D0.93.D1.96.D1.81.D1.82.D0.BE.D1.80.D1.8B.D1.8F"></span>Гісторыя</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=4" title="Правіць раздзел: Гісторыя" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=4" title="Правіць зыходнік раздзела: Гісторыя"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Map_Minoan_Crete-be.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Map_Minoan_Crete-be.svg/350px-Map_Minoan_Crete-be.svg.png" decoding="async" width="350" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Map_Minoan_Crete-be.svg/525px-Map_Minoan_Crete-be.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Map_Minoan_Crete-be.svg/700px-Map_Minoan_Crete-be.svg.png 2x" data-file-width="1001" data-file-height="601" /></a><figcaption>Мінойскі Крыт</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Археалогія">Археалагічныя</a> раскопкі <a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a>—<a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a> гг. паказалі, што <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%82" class="mw-redirect" title="Востраў Крыт">Крыт</a> быў населены продкамі сучаснага чалавека ўжо 130 тысяч гадоў таму. Цікава, што некаторыя вучоныя лічаць, быццам бы гэта адбылося шляхам мараплаўства<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Засяленне <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Чалавек">челавекам сучаснага тыпу</a> адбылося толькі ў <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82" title="Неаліт">неаліце</a>, у сярэдзіне 7 тысячагоддзя да н. э. Нягледзячы на тое, што неалітычныя жыхары дасягнулі дастаткова высокай ступені развіцця, доўгі час меркавалася, што прыкладна ў <a href="/w/index.php?title=2600_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2600 да н.э. (няма такой старонкі)">2600</a> г. да н.э. яны саступілі месца перасяленцам з іншых рэгіёнаў, якія і стварылі мінойскую цывілізацыю<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Найбольш папулярнай была <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BF%D0%BE%D1%82%D1%8D%D0%B7%D0%B0" title="Гіпотэза">гіпотэза</a> аб перасяленні з <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Малая Азія">Малой Азіі</a>. Акрамя таго, у розны час высоўваліся здагадкі аб перасяленні з паўначы <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D1%9E%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Балканскі паўвостраў">Балканскага паўвострава</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4" title="Блізкі Усход">Блізкага Усходу</a> (<a href="/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%8F" title="Фінікія">Фінікія</a>), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%90%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Паўночная Афрыка">Паўночнай Афрыкі</a> (<a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D1%8B_%D0%95%D0%B3%D1%96%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Старажытны Егіпет">Старажытны Егіпет</a>) і г. д.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Даследаванні магільняў і вывучэнне <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Фрэска">фрэсак</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палацаў</a> прывялі да думкі, што мінойцы былі невысокімі (сярэдні рост мужчын каля 160 см), чарнявымі і хутчэй належалі да <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%B6%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Міжземнае мора">міжземнаморскага</a> тыпу <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BE%D1%96%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Еўрапеоідная раса">еўрапеоіднай расы</a>. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Палеагенетыка">Палеагенетычнае</a> даследаванне <a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a> г. мінойскіх магільняў<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> паказала, что пахаваныя ў іх былі блізкімі да тагачаснага насельніцтва Еўропы і сучасных жыхароў Крыта, найхутчэй яны з'яўляліся нашчадкамі першасных перасяленцаў <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Каменны век">каменнага веку</a>. </p><p>У <a href="/w/index.php?title=2600_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2600 да н.э. (няма такой старонкі)">2600</a> — <a href="/w/index.php?title=2400_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2400 да н.э. (няма такой старонкі)">2400</a> гг. да н.э. на Крыце адбыліся значныя змены — удасканаленне выплаўлення <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D0%B0" title="Бронза">бронзы</a> і асваенне <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Земляробства">земляробамі</a> ўсіх прыдатных земляў. Важную ролю ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Сельская гаспадарка">сельскай гаспадарцы</a> адыгрывала ўрадлівая даліна Месара на поўдні цэнтральнага Крыта. Жыхары вострава асвоілі вырошчванне <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%BB%D1%8E%D0%B6%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F" title="Метлюжковыя">збожжавых</a> (асаблівае месца займаў непатрабавальны да <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B0" title="Глеба">глебаў</a> <a href="/wiki/%D0%AF%D1%87%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%8B" title="Ячмень звычайны">ячмень</a>), <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" class="mw-redirect" title="Вінаград (род)">вінаграду</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Масліна">масліны</a>. Вывучэнне <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Кераміка">керамікі</a> і выяў паказала, што на мінойскім Крыце і суседніх астравах квітнела <a href="/wiki/%D0%9F%D1%87%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Пчалярства">пчалярства</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Магчыма, у гэты перыяд Крыт адчуваў уздзеянне развітай <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кікладская культура">кікладскай культуры</a>. Сувязь і абмен з іншымі рэгіёнамі Міжземнага мора забяспечвалі мінойцаў металамі (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B7%D1%8C" title="Медзь">медзю</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Волава">волавам</a>), якія на Крыце не здабываліся, але маглі быць дастаўлены з <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BF%D1%80" title="Кіпр">Кіпра</a>, Малой Азіі і поўначы Балканскага паўвострава. </p><p>У 2400 — <a href="/w/index.php?title=2100_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="2100 да н.э. (няма такой старонкі)">2100</a> гг. да н.э. з'явіліся паселішчы з вялікімі жытламі і калектыўнымі купальнымі магільнямі. Распаўсюджваецца ганчарнае кола. Керамічныя вырабы гэтага часу ўжо адрозніваліся значнай вытанчаннасцю. Сустракаюцца выявы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Карабель">караблёў</a>. Знаходкі каменных <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D1%80" title="Якар">якараў</a> да паўтоны (пачатак 2 тысячагоддзя да н.э.) сведчаць, што жыхары Крыта будавалі буйныя марскія <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Судна">судны</a>. Аднак у 2100 — <a href="/w/index.php?title=1900_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1900 да н.э. (няма такой старонкі)">1900</a> гг. да н.э. многія паселішчы апынуліся разбуранымі. Прыкладна тады ж знікла <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Кікладская культура">кікладская культура</a>. </p><p>Цэнтрамі <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Грамадства">грамадскага</a> і <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Рэлігія">рэлігійнага</a> жыцця сталі крыцкія <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палацы</a> (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Малія">Малія</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%81%D1%82" title="Фест">Фест</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81" title="Кнос">Кнос</a>), якія суседнічалі з меншымі па памерах <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B0" title="Віла">віламі</a> і звычайнымі паселішчамі земляробаў. На <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD" class="mw-redirect" title="Востраў Сантарын">востраве Сантарын</a> быў пабудаваны пакуль адзіны вядомы мінойскі <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад">горад</a>. Перыяд ранніх палацаў таксама скончыўся разбурэннямі<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Мяркуецца, што разбурэнні былі выкліканы моцным <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Землетрасенне">землетрасеннем</a>. Той жа лёс нападкаў падобную палацавую культуру, якая існавала на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%81" title="Пелапанес">Пелапанесе</a>. Але ў адрозненні ад Пелапанеса, на Крыце палацавыя комплесы адрадзіліся. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif/220px-Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif/330px-Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif/440px-Minoan_fleet_freeze_from_Akrotiri_fragment.gif 2x" data-file-width="1205" data-file-height="860" /></a><figcaption>Мінойскі карабель. Фрэска ў <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD#Мінойскі_перыяд" class="mw-redirect" title="Востраў Сантарын">Акраціры</a>, каля 1600 г. да н.э.</figcaption></figure> <p>Перыяд новых палацаў (<a href="/w/index.php?title=1700_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1700 да н.э. (няма такой старонкі)">1700</a> — <a href="/w/index.php?title=1450_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1450 да н.э. (няма такой старонкі)">1450</a> гг. да н.э.) лічыцца росквітам мінойскай цывілізацыі, калі Крыт набыў палітычнае адзінства. Магчыма, адным з кіраўнікоў Крыта быў <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Легенда">легендарны</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%81" title="Мінас">Мінас</a>, або гэта імя насілі розныя валадары вострава. Новыя палацы, значна большыя па плошчы, чым старыя, працягвалі адыгрываць ролю грамадскіх, эканамічных і культурных цэнтраў. Найбольшым з'яўляўся палац у Кносе, таму яго прынята вылучаць як галоўны. Палацы аб'ядноўвала сетка дарог. Яны не былі ўмацаванымі, што падкрэслівае бязбоязнасць насельнікаў палацаў у дачыненні да іншаземцаў і простых суграмадзян. На малюнках, знойдзеных на Крыце і Сантарыне, мала выяў, звязаных з гвалтам. Унутраны мір мог дасягацца <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Тэакратыя">тэакратычным</a> характарам кіравання, тым, што палацы з'яўляліся рэлігійнымі цэнтрамі. Знешняя бяспека тлумачыцца астраўной ізаляцыяй і <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Таласакратыя">таласакратыяй</a>. </p><p>Да сярэдзіны <a href="/wiki/15_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D." class="mw-redirect" title="15 стагоддзе да н.э.">XV</a> ст. да н.э. мінойская цывілізацыя пашырыла свой уплыў на астравы <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B3%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Эгейскае мора">Эгейскага мора</a>, Кіпр і паўднёвы захад Малой Азіі (раён <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%82" title="Мілет">Мілета</a>). Вялікі флот Крыта і Сантарына вёў <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Гандаль">гандаль</a> з Паўночнай Афрыкай, Блізкім Усходам і Заходнім Міжземнамор'ем. Кераміку і іншыя рэчы, зробленыя мінойцамі, знаходзяць у розных рэгіёнах <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Грэцыя">Грэцыі</a>, на тэрыторыі <a href="/wiki/%D0%95%D0%B3%D1%96%D0%BF%D0%B5%D1%82" title="Егіпет">Егіпта</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Турцыя">Турцыі</a>, Усходняй <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Сіцылія">Сіцыліі</a>, нават на поўдні <a href="/wiki/%D0%86%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Іспанія">Іспаніі</a> і ў іншых краінах, адкуль таксама прывозілі <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB" class="mw-redirect" title="Метал">металы</a>, збожжа, <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Драўніна">драўніну</a>, шкарлупіну <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%83%D1%81" title="Страус">струсіных</a> <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B9%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Яйка">яек</a> і г. д. Адзінкай буйных разлікаў міжнароднага гандлю быў так званы крыцкі <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%82" title="Талант">талант</a> — мера вагі ў 29 кг. Знойдзены дваццаці дзевяці кілаграмовыя каменныя гіры, а таксама зліткі бронзы ў форме бычыных скур<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Перыяд новых палацаў адзначыўся росквітам культуры і мастацтва. </p><p>У наш час большасць вучоных прытрымліваецца думкі, што мінойская цывілізацыя загінула ў выніку двух катастрафічных <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D0%B2%D1%8F%D1%80%D0%B6%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D0%B2%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Вывяржэнне вулкана">вывяржэнняў вулкана</a> на востраве Сантарын. Першае адбылося каля <a href="/w/index.php?title=1520_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1520 да н.э. (няма такой старонкі)">1520</a> г. да н.э. Яно значна пераўзыходзіла знакамітае вывяржэнне <a href="/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BD_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%9E" class="mw-redirect" title="Вулкан Кракатаў">Кракатау</a> ў <a href="/wiki/1883" title="1883">1883</a> г., суправаджалася магутным выбухам, вікідамі <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Вада">вадзянога</a> пару, атрутных <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7" title="Газ">газаў</a>, велізарнага воблака попелу, <a href="/wiki/%D0%A6%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D1%96" title="Цунамі">цунамі</a> з хвалямі да 25 — 40 м увышыню. Вывяржэнне знішчыла горад Акраціры на самім Сантарыне. Значна пацярпеў Крыт, асабліва яго паўночнае ўзбярэжжа. Попел і пемза засыпалі палеткі, што прывяло да неўраджаяў і згубы хатніх жывёлін. Аднак большасць палацаў выстаяла, і жыццё было ўзноўлена. Другое вывяржэнне адбылося каля <a href="/w/index.php?title=1460_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D.&action=edit&redlink=1" class="new" title="1460 да н.э. (няма такой старонкі)">1460</a> г. да н.э. На гэты раз былі разбураны ўсе палацы і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82" title="Порт">порты</a>, відавочна знішчаны <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%BE%D1%82" title="Флот">флот</a>. Як паказваюць даследаванні апошніх дзесяцігоддзяў, мінойцы панеслі значныя чалавечыя страты, але імкнуліся наладзіць гаспадарку<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Але з Балканскага паўвострава на Крыт пераправіліся ваяўнічыя <a href="/wiki/%D0%90%D1%85%D0%B5%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Ахейцы">ахейцы</a>. Яны паклалі канец мінойскай культуры. Крыт быў уцягнуты ў сферу <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Мікенская цывілізацыя">мікенскай цывілізацыі</a>. Паданні аб двух спусташэннях захоўваліся на Крыце стагоддзямі і былі зафіксаваны <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Герадот">Герадотам</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Грамадства_і_культура"><span id=".D0.93.D1.80.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.B4.D1.81.D1.82.D0.B2.D0.B0_.D1.96_.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D0.B0"></span>Грамадства і культура</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=5" title="Правіць раздзел: Грамадства і культура" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=5" title="Правіць зыходнік раздзела: Грамадства і культура"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <b><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Мінойцы">Мінойцы</a></b></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg/220px-Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg/330px-Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg/440px-Minoan_-_Sealstone_of_a_Bull_-_Walters_42769.jpg 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1237" /></a><figcaption>Мінойская пячатка з выявай быка, знойдзеная ў Егіпце, <a href="/wiki/XVI_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D." title="XVI стагоддзе да н.э.">XVI ст. да н.э.</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg/220px-Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg/330px-Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg/440px-Fruchtschale_Kamares-Stil_06.jpg 2x" data-file-width="2064" data-file-height="1184" /></a><figcaption>Роспіс камарэс</figcaption></figure> <p>Адным з найвялікшых дасягненняў мінойскай цывілізацыі было вынаходніцтва <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Крыцкае палацавае пісьмо">лінейнага пісьма тыпу А</a>. Яно развівалася з <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Піктаграма">піктаграфічных знакаў</a>, якія пакідалі на прадметах і пячатках. Больш дасканалым <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4_(%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0)" title="Склад (мова)">складовым</a> <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%BE" title="Пісьмо">пісьмом</a> карысталіся пераважна ў перыяды <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палацаў</a>. Знойдзена значная колькасць <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Гліна">гліняных</a> таблетак з запісамі на лінейнай мове А. Яны пакуль не расшыфраваны, але, як мяркуюць, уяўляюць сабою гаспадарчыя запісы. </p><p>Культурнымі, палітычнымі і эканамічнымі цэнтрамі з'яўляліся так званыя палацы. Адзіная <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Архітэктура">архітэктурная</a> схема крыцкіх палацаў канчаткова замацавалася толькі ў <a href="/wiki/17_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D." class="mw-redirect" title="17 стагоддзе да н.э.">XVII</a> — <a href="/wiki/16_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5_%D0%B4%D0%B0_%D0%BD.%D1%8D." class="mw-redirect" title="16 стагоддзе да н.э.">XVI</a> стст. да н.э. Яна мела наступныя асаблівасці: </p> <ul><li>Сэнсавым цэнтрам будынка з'яўляецца ўнутраны двор, ад яго ідзе развіццё будаўнічай планіроўкі.</li> <li>У планіроўцы прынцып функцыянальнасці пераўзыходзіць прынцып <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Сіметрыя">сіметрычнасці</a></li> <li>Для асвятлення ўнутраных памяшканняў выкарыстоўваюцца светлавыя праёмы</li> <li>Некаторыя залы падзеленыя слупамі з навяснымі <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Драўніна">драўлянымі</a> <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8B" title="Дзверы">дзвярамі</a></li> <li>Інтэр'ер мае люстральныя пакоі і калідоры з паніжэннем падлогі</li> <li>У якасці апоры выкарыстоўваюцца абтынкаваныя драўляныя <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Калона">калоны</a>. Іх дакладны колер не вядомы. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артур Эванс</a> пры частковай рэстаўрацыі палаца ў <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BD%D0%BE%D1%81" title="Кнос">Кносе</a> выкарыстаў чырвоны, за што пазней крытыкаваўся іншымі археолагамі</li> <li>Аднастайнасць у планіроўцы большасці новых палацаў<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Крыцкія палацы мелі не вонкавы, характэрны для сучасных будынкаў, а ўнутраны <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B4" title="Фасад">фасад</a>. Яны будаваліся і перабудоўваліся ад цэнтру на працягу многіх стагоддзяў. Будаўніцтва ніколі канчаткова не завяршалася, пры патрэбе палац пашыраўся. У асноўным, выкарыстоўваліся мясцовыя будаўнічыя матэрыялы — пясчанік, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Гліна">гліна</a>, драўніна, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80" title="Алебастр">алебастр</a>. <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Мінойцы">Мінойцы</a> ўмелі вырабляць <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8D%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Цэмент">цэмент</a>. Інтэр'ер багата ўпрыгожваўся роспісамі, фрэскамі і барэльефамі. Мелася добра прадуманая <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Каналізацыя">каналізацыя</a>. </p><p>Найбольшы па памерах палац у Кносе займае плошчу каля 24 тыс. м², палац у <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%81%D1%82" title="Фест">Фесце</a> — 8,4 тыс. м², палац у <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Малія">Маліі</a> — не менш за 8 тыс. м². Калі ўлічыць тое, што будынкі мелі па некалькі паверхаў і падземныя скляпы, то можна меркаваць, што кожны палац утрымоўваў значную колькасць насельнікаў. У палацах жылі прадстаўнікі вышэйшых колаў мінойскага грамадства, слугі, рамеснікі, магчыма <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Рабства">рабы</a>. У іх захоўваліся прадукты, якія збіралі ў навакольных абшчын, прадметы рамяства і тое, што трапіла на Крыт у выніку гандлю з іншымі краінамі. На Крыце таксама знойдзена некалькі меншых па памерах сельскіх будынкаў, якія археолагі назвалі <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B0" title="Віла">віламі</a>. Простыя абшчыннікі жылі за межамі палацаў і віл, у звычайных хацінах. Для жытла і магільняў прыстасоўвалі нават <a href="/wiki/%D0%9F%D1%8F%D1%87%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Пячора">пячоры</a>. Знойдзеныя ў <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Гара">горных</a> раёнах пахаванні сялян утрымоўваюць невялікую колькасць немудрагелістых вылепленых з гліны фігурак жывёлін і людзей. </p><p>Каля палацаў развіваліся буйныя паселішчы, якія можна называць <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад">гарадамі</a>. Так, у Кносе жылыя дамы каля палаца ў перыяд росквіту займалі каля 30 га. Многія з іх мелі 2 або 3 паверхі, прасторныя памяшканні для захавання харчу і тавараў, <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D0%B6" title="Дрэнаж">дрэнажную</a> сістэму і водазабеспячэнне. Але некаторы час даследчыкі болей звярталі ўвагу на палацы, чым на буйныя паселішчы вакол палацаў. У некаторых выпадках гэта прыводзіла да непаразуменняў, калі археолагі не апісвалі <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B5_%D0%B7%D0%B1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Абарончае збудаванне">ўмацаванняў</a> вакол палацаў, далей рабілася выснова, што іх наогул не было. Аднак абарончыя збудаванні ўсёткі ўзводзіліся як вакол палацаў, так і вакол гарадоў. Так, <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">А. Эванс</a> знайшоў у Кноскім палацы <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" class="mw-redirect" title="Фундамент">фундамент</a> абарончай <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%B6%D0%B0" title="Вежа">вежы</a>, рэшткі вежы каля паўночнага ўваходу і памяшканні, якія прымыкаюць да палацавых уваходаў, якія ён назваў «пакоямі аховы». Але ў далейшым ён звычайна не ўзгадваў пра знаходкі, паколькі яны не адпавядалі яго <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BF%D0%BE%D1%82%D1%8D%D0%B7%D0%B0" title="Гіпотэза">гіпотэзе</a> пра мірны характар мінойскага грамадства<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. У Гурніі на паўночным узбярэжжы <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%82" title="Крыт">Крыта</a> была выяўлена сістэма ўмацаванняў, якая ўключала масіўны <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%86%D1%8F%D0%BD%D0%B0" title="Абарончая сцяна">мур</a> каля 27 м і рэшткі вежы<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. На Крыце вядомы і іншыя абарончыя збудаванні<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Адзін з найлепей вывучаных гарадоў Акраціры на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD" title="Сантарын">Сантарыне</a> (<a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%8B" title="Кіклады">Кікладскія астравы</a>) таксама меў штучныя і прыродныя ўмацаванні, што падцвярджаецца выявамі на фрэсках. </p><p>Мінойскае <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Мастацтва">мастацтва</a> пазбаўлена манументальнасці, але дастаткова разнастайнае. Яно прадстаўлена фрэскавым <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81" title="Жывапіс">жывапісам</a> на сценах крыцкіх палацаў і гарадскіх пабудоў Акраціры. На большасці малюнкаў адлюстраваны прыродны свет, жыццё мора. Цікава, што жаночыя выявы людзей сустракаюцца значна часцей, чым мужчынскія. Жанчыны звычайна маляваліся белым колерам, мужчыны — чырвоным. Жанчыны апранутыя ў даволі разнастайную вопратку, маюць складаныя прычоскі. Асноўным адзеннем мужчын у лепшым выпадку з'яўляюцца насцегнавыя повязі<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Akrotiri_papyrus.jpg" class="mw-file-description" title="Выява папіруса ў Акраціры"><img alt="Выява папіруса ў Акраціры" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Akrotiri_papyrus.jpg/95px-Akrotiri_papyrus.jpg" decoding="async" width="95" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Akrotiri_papyrus.jpg/142px-Akrotiri_papyrus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Akrotiri_papyrus.jpg/190px-Akrotiri_papyrus.jpg 2x" data-file-width="612" data-file-height="774" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Выява папіруса ў Акраціры</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Dauphins_de_knossos.jpg" class="mw-file-description" title="Фрэска з дэльфінамі ў Кносе"><img alt="Фрэска з дэльфінамі ў Кносе" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Dauphins_de_knossos.jpg/120px-Dauphins_de_knossos.jpg" decoding="async" width="120" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Dauphins_de_knossos.jpg/180px-Dauphins_de_knossos.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Dauphins_de_knossos.jpg/240px-Dauphins_de_knossos.jpg 2x" data-file-width="1378" data-file-height="765" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%94%D1%8D%D0%BB%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%BD%D1%8B_(%D1%84%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%BA%D0%B0)" title="Дэльфіны (фрэска)">Фрэска з дэльфінамі</a> ў Кносе</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg" class="mw-file-description" title="Фрэска з кальмарам, Кнос"><img alt="Фрэска з кальмарам, Кнос" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg/120px-Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg" decoding="async" width="120" height="109" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg/180px-Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg/240px-Knossos_frise_pieuvre_edit.jpg 2x" data-file-width="1986" data-file-height="1798" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Фрэска з кальмарам, Кнос</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Knossos_fresco_women.jpg" class="mw-file-description" title="«Жанчыны ў блакітным» (Кнос)"><img alt="«Жанчыны ў блакітным» (Кнос)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Knossos_fresco_women.jpg/120px-Knossos_fresco_women.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Knossos_fresco_women.jpg/180px-Knossos_fresco_women.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Knossos_fresco_women.jpg/240px-Knossos_fresco_women.jpg 2x" data-file-width="785" data-file-height="518" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«Жанчыны ў блакітным» (Кнос)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:The_Parisian,_fresco,_Knossos,_Greece.jpg" class="mw-file-description" title="«Парыжанка» (Кнос)"><img alt="«Парыжанка» (Кнос)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg/65px-The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg" decoding="async" width="65" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg/98px-The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg/131px-The_Parisian%2C_fresco%2C_Knossos%2C_Greece.jpg 2x" data-file-width="1639" data-file-height="3003" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_(%D1%84%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%BA%D0%B0)" title="Парыжанка (фрэска)">Парыжанка</a>» (Кнос)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Akrotiri_nakedboy.jpg" class="mw-file-description" title="Выява аголенага хлопца (Акраціры)"><img alt="Выява аголенага хлопца (Акраціры)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Akrotiri_nakedboy.jpg/84px-Akrotiri_nakedboy.jpg" decoding="async" width="84" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Akrotiri_nakedboy.jpg/125px-Akrotiri_nakedboy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Akrotiri_nakedboy.jpg/167px-Akrotiri_nakedboy.jpg 2x" data-file-width="349" data-file-height="500" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Выява аголенага хлопца (Акраціры)</div> </li> </ul> <p>Ужо ў эпоху старых палацаў узнік стыль роспісу <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Кераміка">керамічных</a> вырабаў <i>кама́рэс</i> (названы па найменню пячоры каля Феста, дзе ўпершыню быў знойдзены). Ён уяўляў сабой лінейны <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Арнамент">арнамент</a>, які наносіўся на матавую аснову чорнага колеру белай, аранжавай або чырвонай фарбай. Сценкі гліняных пасудзін былі тонкія. Палацавыя рамеснікі апрацоўвалі <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB" class="mw-redirect" title="Метал">металы</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Слановая косць">слановую косць</a>, шкарлупіну <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%83%D1%81" title="Страус">страусіных</a> <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B9%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Яйка">яек</a>, выраблялі арнаментаваную зброю, пячаткі са складанымі выявамі, дробныя <a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Золата">залатыя</a> і <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%8F%D0%BD%D1%81" title="Фаянс">фаянсавыя</a> фігуркі і г. д. </p><p>Практычная адсутнасць пісьмовых крыніц і апора выключна на <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Археалогія">археалагічныя</a> сведчанні робіць праблему рэканструкцыі сапраўднага аблічча мінойскага <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Грамадства">грамадства</a> занадта складаным. Вучоныя вымушаныя праводзіць паралелі з вядомымі тагачаснымі грамадствамі <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BA%D1%96_%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4" title="Блізкі Усход">Блізкага Усходу</a>, што не заўсёды карэктна з-за магчымых істотных адрозненняў. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%82%D1%83%D1%80_%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%81" title="Артур Джон Эванс">Артур Эванс</a> лічыў, што быццам бы адсутнасць у перыяды палацаў абарончых збудаванняў, будаўніцтва дарог і каналаў, а таксама рэдкія выявы гвалту сведчаць, што ў 2 тысячагоддзі да н.э. на Крыце была створана адзіная дзяржава, і ўладары розных палацаў не вялі паміж сабою войны. У наш час гэта <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BF%D0%BE%D1%82%D1%8D%D0%B7%D0%B0" title="Гіпотэза">гіпотэза</a> лічыцца састарэлай. </p><p>Вялізарная розніца ў жыцці палацаў і сельскіх паселішчаў кажа аб існаванні сацыяльнай няроўнасці. Вышэйшыя колы грамадства мелі большы доступ да багаццяў і магчымасць эфектыўна арганізоўваць простых абшчыннікаў для забеспячэння сваіх патрэб. Тое, што насельнікі палацаў не баяліся бедных сялян, даследчыкі тлумачаць <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Тэакратыя">тэакратычнай</a> уладай галоўнага ўладара ў Кносе. Але пры гэтым ніякіх выяў самога манарха не знойдзена. Артур Эванс палічыў за выяву манарха фрэску, якую назваў «<a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%86_%D0%B7_%D0%BB%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%8F%D0%BC%D1%96" title="Прынц з лілеямі">Прынц з лілеямі</a>», што, аднак, аспрэчваецца сучаснымі даследчыкамі. Мяркуецца, што постаць валадара была <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B1%D1%83" title="Табу">табуявана</a> для мастакоў<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Яшчэ больш спрэчнай з'яўляецца пытанне аб <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Рэлігія">рэлігіі</a> мінойцаў. Каб сцвердзіць старажытнасць адкрытай ім цывілізацыі, Артур Эванс выкарыстаў папулярную ў першай палове <a href="/wiki/20_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" class="mw-redirect" title="20 стагоддзе">XX</a> ст. тэорыю <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F%D1%80%D1%85%D0%B0%D1%82" title="Матрыярхат">матрыярхату</a> і патлумачыў вялікую колькасць жаночых выяў як шанаванне мінойцамі адзінай <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3" title="Бог">багіні</a>-маці. Але вядомы рэлігійныя мужчынскія выявы<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Хутчэй за ўсё, рэлігіяй мінойцаў быў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Політэізм">політэізм</a>. У якасці рэлігійных абвяшчаюцца выявы двухбаковай сякеры—<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%81" title="Лабрыс">лабрысу</a>, а таксама быка. У мінойскім мастацтве распаўсюджаны бычыныя малюнкі і фігуркі, адлюстраванне <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B3" title="Рог">рогаў</a>, а таксама сюжэт таўрамахіі — гульні або барацьбы з быком. Сакральнасць паядынку з небяспечнай жывёлай тлумачыцца <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Земляробства">земляробчым</a> цыклам святаў. Магчыма, што выявы быка, а таксама заблытаныя калідоры крыцкіх палацаў пазней спарадзілі <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%84" title="Міф">міф</a> пра <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D1%81%D0%B5%D0%B9" title="Тэсей">Тэсея</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%80" title="Мінатаўр">Мінатаўра</a>. </p><p>Мінойцы не будавалі <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B0%D0%BC" title="Храм">храмаў</a>. Вядомы толькі некалькі пячорных і горных рэлігійных цэнтраў, хутчэй за ўсё звязаных з пахавальнымі <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Абрад">абрадамі</a>. Вучоныя схільныя да думкі, што рытуальныя месцы знаходзіліся знутры палацаў (некаторыя пакоі не мелі жыллёвага або гаспадарчага прызначэння), або палацы цалкам разглядаліся мінойцамі як храмы. Археолагамі знойдзены доказы дзіцячых ахвярапрынашэнняў і сакральнага <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Канібалізм (няма такой старонкі)">людаедства</a><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Knossos_frise2.JPG" class="mw-file-description" title="«Прынц з лілеямі»"><img alt="«Прынц з лілеямі»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Knossos_frise2.JPG/79px-Knossos_frise2.JPG" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Knossos_frise2.JPG/118px-Knossos_frise2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Knossos_frise2.JPG/158px-Knossos_frise2.JPG 2x" data-file-width="1792" data-file-height="2720" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«<a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%86_%D0%B7_%D0%BB%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%8F%D0%BC%D1%96" title="Прынц з лілеямі">Прынц з лілеямі</a>»</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg" class="mw-file-description" title="Рэдкая выява воінаў (Акраціры)"><img alt="Рэдкая выява воінаў (Акраціры)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg/120px-Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg" decoding="async" width="120" height="51" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg/180px-Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg/240px-Boar_tusk_helmet_Akrotiri.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="170" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Рэдкая выява воінаў (Акраціры)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Minoan_Labrys.jpg" class="mw-file-description" title="Мінойскі лабрыс"><img alt="Мінойскі лабрыс" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Minoan_Labrys.jpg/80px-Minoan_Labrys.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Minoan_Labrys.jpg/120px-Minoan_Labrys.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Minoan_Labrys.jpg/160px-Minoan_Labrys.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3872" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Мінойскі лабрыс</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg" class="mw-file-description" title="«Багіня са змеямі»"><img alt="«Багіня са змеямі»" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg/79px-Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg/119px-Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg/158px-Snake_Goddess_Crete_1600BC.jpg 2x" data-file-width="802" data-file-height="1216" /></a></span></div> <div class="gallerytext">«Багіня са змеямі»</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Minoan_girl,_c._1600-1500_BCE,_bronze,_Crete,_Cleveland_Museum_of_Art.jpg" class="mw-file-description" title="Бронзавая выява жанчыны"><img alt="Бронзавая выява жанчыны" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg/120px-Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg" decoding="async" width="120" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg/180px-Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg/240px-Minoan_girl%2C_c._1600-1500_BCE%2C_bronze%2C_Crete%2C_Cleveland_Museum_of_Art.jpg 2x" data-file-width="2410" data-file-height="2058" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Бронзавая выява жанчыны</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bull%27s_head_vase.JPG" class="mw-file-description" title="Ваза ў форме галавы быка (XV стагоддзе да н.э.)"><img alt="Ваза ў форме галавы быка (XV стагоддзе да н.э.)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Bull%27s_head_vase.JPG/120px-Bull%27s_head_vase.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Bull%27s_head_vase.JPG/180px-Bull%27s_head_vase.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Bull%27s_head_vase.JPG/240px-Bull%27s_head_vase.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ваза ў форме галавы быка (XV стагоддзе да н.э.)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Bull-leaping.jpg" class="mw-file-description" title="Таўрамахія"><img alt="Таўрамахія" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Bull-leaping.jpg/120px-Bull-leaping.jpg" decoding="async" width="120" height="65" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Bull-leaping.jpg/180px-Bull-leaping.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Bull-leaping.jpg/240px-Bull-leaping.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="325" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Таўрамахія</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Зноскі"><span id=".D0.97.D0.BD.D0.BE.D1.81.D0.BA.D1.96"></span>Зноскі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=6" title="Правіць раздзел: Зноскі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=6" title="Правіць зыходнік раздзела: Зноскі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">История Древней Греции./Сост. К. В. Паневин — СПб.: АСТ, Полигон, 1999. — С. 27 <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/5891730375" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 5-89173-037-5</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Гл.: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thelib.ru/books/boris_sergeevich_lyapustin/drevnyaya_greciya-read-5.html">Борис Сергеевич Ляпустин, Игорь Евгеньевич Суриков, Древняя Греция</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://scribd.com/doc/45324652/Strasser-et-al-2010-Stone-Age-Seafaring-in-the-Mediterranean-Plakias-Region-for-Lower-Palaeolithic-and-Mesolithic-Habitation-of-Crete-Hesperia-79">Thomas F. Strasser et al., Stone Age Seafaringin the Mediterranean</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130502182156/http://www.scribd.com/doc/45324652/Strasser-et-al-2010-Stone-Age-Seafaring-in-the-Mediterranean-Plakias-Region-for-Lower-Palaeolithic-and-Mesolithic-Habitation-of-Crete-Hesperia-79">Архівавана</a> 2 мая 2013.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.interkriti.org/crete/history_of_crete.html">History of Crete: Outlined history of the island of Crete, from Neolithic times to present days</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Ю. В. Откупщиков, Догреческий субстрат. У истоков европейской цивилизации. — Лг.: Из-во Ленинградского университета, 1988</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/science-environment-22527821">DNA reveals origin of Greece's ancient Minoan culture</a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Apiculture-Prehistoric-Aegean-Mycenaean-Revisited/dp/1407304542">Anastasios V. Harissis, Haralampos V. Harissis, Apiculture in the Prehistoric Aegean. Minoan and Mycenaean Symbols Revisited</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.crete-mg.com/index.php?page=2&sub=711">Крит. История. Минойская эпоха</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305002544/http://www.crete-mg.com/index.php?page=2&sub=711">Архівавана</a> 5 сакавіка 2016.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sno.pro1.ru/lib/kuzishchin/liberIII.htm#pred">История Древней Греции. / Под ред. В. И. Кузищина. — М.: Высшая школа, 1996</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.getty.edu/iris/life-after-disaster-a-conversation-with-archaeologist-sandy-macgillivray/">Annelisa Stephan, Life After Disaster: A Conversation with Archaeologist Sandy MacGillivray</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Герадот, VII:171</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="" lang="und"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.portal-slovo.ru/art/36084.php">Зинченко С. А., Искусство древней Греции, Крит (часть II)</a></span><span class="hidden-ref" style="display:none"><b> <span class="ref-info" style="cursor:help;" title="нявызначанай мовай">(нявызн.)</span></b></span><span class="ref-info">(недаступная спасылка)</span>. <small><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131008052330/http://portal-slovo.ru/art/36084.php">Архівавана</a> з першакрыніцы 8 кастрычніка 2013.</small> <small>Праверана 29 красавіка 2013.</small></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.archaeology.wiki/blog/2015/09/07/cretan-fortifications-part-1/">https://www.archaeology.wiki/blog/2015/09/07/cretan-fortifications-part-1/</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/life-style/history/crete-fortifications-debunk-myth-of-peaceful-minoan-society-1964033.html">Crete fortifications debunk myth of peaceful Minoan society</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Alusik, T. Minoan Defensive Architeccture in Palaikastro Area. // Sbornik praci filozoficke fakulty Brnenskii Univerzity. N 10. — Brno, 2010. P. 5 — 13</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fashionencyclopedia.com/fashion_costume_culture/The-Ancient-World-Greece/Minoan-Dress.html">Minoan Dress</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academia.edu/2624361/Proskynesis_and_Minoan_Theocracy">Nanno Marinatos, Proskynesis and Minoan Theocracy</a></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Cynthia Eller, Two Knights and a Goddess: Sir Arthur Evans, Sir James George Frazer, and the Invention of Minoan Religion. // Journal of Mediterranean Archaeology 25.1 (2012) p. 75-98</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.by/books?id=cgcOAAAAQAAJ&pg=PA172&lpg=PA172&dq=cannibalism+Minoan&source=bl&ots=1bjDHUpEn_&sig=fwRnhhrGPX_K8fcP_7Raq4a5oh0&hl=be&sa=X&ei=NKR9Ueq2HLKO7QaMlYCABg&ved=0CEAQ6AEwAw#v=onepage&q&f=false">Rodney Castleden, Minoans: life in Bronze Age Crete</a></span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Спасылкі"><span id=".D0.A1.D0.BF.D0.B0.D1.81.D1.8B.D0.BB.D0.BA.D1.96"></span>Спасылкі</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&veaction=edit&section=7" title="Правіць раздзел: Спасылкі" class="mw-editsection-visualeditor"><span>правіць</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&section=7" title="Правіць зыходнік раздзела: Спасылкі"><span>правіць зыходнік</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Лагатып Вікісховішча"><img alt="Лагатып Вікісховішча" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> На <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Вікісховішча">Вікісховішчы</a> ёсць медыяфайлы па тэме <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Minoan_civilization" class="extiw" title="commons:Category:Minoan civilization">Мінойская цывілізацыя</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://classics.mit.edu/Herodotus/history.html">The History of Herodotus</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://classics.mit.edu/Thucydides/pelopwar.html">Thucydides, The History of the Peloponnesian War</a> <small><span style="white-space: nowrap;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121119075757/http://classics.mit.edu/Thucydides/pelopwar.html">Архівавана</a> 19 лістапада 2012.</span></small></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sirarthurevans.ashmus.ox.ac.uk/biography/">Sir Arthur Evans</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://historystack.com/Minoan_Civilization">Timeline of Minoan Civilization</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://elar.uniyar.ac.ru/jspui/bitstream/123456789/1382/1/Grigoryuk%20T.V.%20The%20Minoan%20Talassocracy.%20Relations%20of%20Crete%20with%20Mediterranean%20States.pdf">Григорюк Т. В., «Минойская талассократия»: контакты Крита с государствами Средиземноморья</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4785216">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Навігацыйны шаблон" data-name="External links" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist toCollapsibleCount navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinks nowrap" style="font-size:85%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Слоўнікі і энцыклапедыі</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia.cat/enciclopedies/gran-enciclopedia-catalana/EC-GEC-0234942.xml">Вялікая каталанская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bigenc.ru/c/minoiskaia-kul-tura-2c5a9e">Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%91%D0%A1%D0%AD1/%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" class="extiw" title="s:ru:БСЭ1/Минойская культура">Вялікая савецкая (1 выд.)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/MINOSKAYA_TSIVILIZATSIYA.html">Кругасвет</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Minoan-civilization">Britannica (онлайн)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Minoan">Britannica (онлайн)</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Нарматыўны кантроль">Нарматыўны кантроль</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Францыі">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11949592q">11949592q</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4074845-5">4074845-5</a> · <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%B0" title="Кантрольны нумар Бібліятэкі Кангрэса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85085782">sh85085782</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/2780756628">2780756628</a> · <span title="Нацыянальная бібліятэка Чэхіі" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NKC</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph342348">ph342348</a></div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Узята з "<a dir="ltr" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мінойская_цывілізацыя&oldid=4874155">https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мінойская_цывілізацыя&oldid=4874155</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Categories" title="Адмысловае:Categories">Катэгорыі</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Катэгорыя:Гісторыя Грэцыі">Гісторыя Грэцыі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Катэгорыя:Старажытны свет">Старажытны свет</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0_%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D1%83" title="Катэгорыя:Еўропа бронзавага веку">Еўропа бронзавага веку</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Катэгорыя:Мінойская цывілізацыя">Мінойская цывілізацыя</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%9C%D1%96%D0%B6%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%80%E2%80%99%D0%B5" title="Катэгорыя:Старажытнае Міжземнамор’е">Старажытнае Міжземнамор’е</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Схаваныя катэгорыі: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%B7_%D0%BD%D1%8F%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%81%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8B" title="Катэгорыя:Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы">Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96,_%D0%BD%D0%B0_%D1%8F%D0%BA%D1%96%D1%85_%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%82%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_ISBN" title="Катэгорыя:Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN">Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Апошняе змяненне старонкі адбылося 10:06, 20 лістапада 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Тэкст даступны на ўмовах <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be">ліцэнзіі Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>, у асобных выпадках могуць дзейнічаць дадатковыя ўмовы. Падрабязней гл. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Умовы_выкарыстання">Умовы выкарыстання</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Палітыка прыватнасці</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A8%D1%82%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F">Пра Вікіпедыю</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B0%D0%B4_%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96">Адмова ад адказнасці</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Распрацоўшчыкі</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/be.wikipedia.org">Статыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заява пра cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//be.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мабільная версія</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-9bcc97d5b-q8zrt","wgBackendResponseTime":185,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.322","walltime":"1.067","ppvisitednodes":{"value":1156,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":18390,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2578,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":33317,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 540.836 1 -total"," 24.84% 134.333 1 Шаблон:Бібліяінфармацыя"," 19.44% 105.137 1 Шаблон:Commons"," 16.82% 90.971 1 Шаблон:Гісторыя_Грэцыі"," 15.06% 81.436 1 Шаблон:Tnavbar"," 13.11% 70.886 1 Шаблон:Reflist"," 10.61% 57.401 2 Шаблон:Wikidata"," 9.57% 51.754 1 Шаблон:Cite_web"," 3.53% 19.079 1 Шаблон:Main"," 3.03% 16.385 2 Шаблон:HumanizeDate"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.138","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3440137,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b68c86545-sq7kf","timestamp":"20241202131654","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u041c\u0456\u043d\u043e\u0439\u0441\u043a\u0430\u044f \u0446\u044b\u0432\u0456\u043b\u0456\u0437\u0430\u0446\u044b\u044f","url":"https:\/\/be.wikipedia.org\/wiki\/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q134178","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q134178","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0434\u0437\u0435\u043b\u044c\u043d\u0456\u043a\u0456 \u043f\u0440\u0430\u0435\u043a\u0442\u0430\u045e \u0412\u0456\u043a\u0456\u043c\u0435\u0434\u044b\u044f"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-04-09T01:07:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/1b\/Akrotiri_minoan_town.jpg"}</script> </body> </html>