CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Historiaurrea - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"9b940a70-23af-4c6b-a59e-7243a08ffee1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Historiaurrea","wgTitle":"Historiaurrea","wgCurRevisionId":9807147,"wgRevisionId":9807147,"wgArticleId":50282,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak","Hezkuntza Programako artikuluak","Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia","Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak","Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak","Historiaurrea","Teknopolisen bideoak dituzten artikuluak"],"wgPageViewLanguage":"eu", "wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Historiaurrea","wgRelevantArticleId":50282,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11756","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible", "mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/1200px-Stonehenge2007_07_30.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="900"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/800px-Stonehenge2007_07_30.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/640px-Stonehenge2007_07_30.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="480"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Historiaurrea - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Historiaurrea"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Historiaurrea"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Historiaurrea rootpage-Historiaurrea skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Historiaurrea" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Historiaurrea" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Historiaurrea" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Historiaurrea" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Historiaurrearen_historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurrearen_historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historiaurrearen historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurrearen_historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historiaurreko_azpiaroak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurreko_azpiaroak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Historiaurreko azpiaroak</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurreko_azpiaroak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historiaurreko_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurreko_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Historiaurreko artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurreko_artea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historiaurrea,_Historia_eta_Arkeologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurrea,_Historia_eta_Arkeologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Historiaurrea, Historia eta Arkeologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurrea,_Historia_eta_Arkeologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Afrikako_historiaurrea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrikako_historiaurrea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Afrikako historiaurrea</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Afrikako_historiaurrea-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Afrikako historiaurrea azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Afrikako_historiaurrea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Saharaz_hegoaldeko_Afrika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Saharaz_hegoaldeko_Afrika"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Saharaz hegoaldeko Afrika</span> </div> </a> <ul id="toc-Saharaz_hegoaldeko_Afrika-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Saharaz_hegoaldeko_Afrika_Paleolitoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Saharaz_hegoaldeko_Afrika_Paleolitoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Saharaz hegoaldeko Afrika Paleolitoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Saharaz_hegoaldeko_Afrika_Paleolitoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metalen_aroa_Saharaz_hegoaldeko_Afrikan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Metalen_aroa_Saharaz_hegoaldeko_Afrikan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.2</span> <span>Metalen aroa Saharaz hegoaldeko Afrikan</span> </div> </a> <ul id="toc-Metalen_aroa_Saharaz_hegoaldeko_Afrikan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Afrikako_ipar-ekialdea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrikako_ipar-ekialdea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Afrikako ipar-ekialdea</span> </div> </a> <ul id="toc-Afrikako_ipar-ekialdea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Harri_Aroa_Afrikako_iparraldean" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Harri_Aroa_Afrikako_iparraldean"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.1</span> <span>Harri Aroa Afrikako iparraldean</span> </div> </a> <ul id="toc-Harri_Aroa_Afrikako_iparraldean-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metala_eta_Afrika_iparraldearen_sarrera_historian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Metala_eta_Afrika_iparraldearen_sarrera_historian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2.2</span> <span>Metala eta Afrika iparraldearen sarrera historian</span> </div> </a> <ul id="toc-Metala_eta_Afrika_iparraldearen_sarrera_historian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historiaurrea_Euskal_Herrian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurrea_Euskal_Herrian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Historiaurrea Euskal Herrian</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurrea_Euskal_Herrian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikus,_gainera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikus,_gainera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ikus, gainera</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikus,_gainera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Historiaurrea</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 161 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-161" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">161 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Voorgeskiedenis" title="Voorgeskiedenis – afrikaansa" lang="af" hreflang="af" data-title="Voorgeskiedenis" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaansa" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Urgeschichte" title="Urgeschichte – Suitzako alemana" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Urgeschichte" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Suitzako alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%85%E1%8B%B5%E1%88%98-%E1%89%B3%E1%88%AA%E1%8A%AD" title="ቅድመ-ታሪክ – amharera" lang="am" hreflang="am" data-title="ቅድመ-ታሪክ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharera" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – aragoiera" lang="an" hreflang="an" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoiera" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%88%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="प्रागैतिहासिक काल – angikera" lang="anp" hreflang="anp" data-title="प्रागैतिहासिक काल" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angikera" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D8%A7_%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="عصر ما قبل التاريخ – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عصر ما قبل التاريخ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="قبلتاريخ – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="قبلتاريخ" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE" title="قبل التاريخ – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قبل التاريخ" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%95-%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="প্ৰাক-ইতিহাস – assamera" lang="as" hreflang="as" data-title="প্ৰাক-ইতিহাস" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamera" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – asturiera" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiera" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Abdiizva" title="Abdiizva – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Abdiizva" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0btidai_icma_qurulu%C5%9Fu" title="İbtidai icma quruluşu – azerbaijanera" lang="az" hreflang="az" data-title="İbtidai icma quruluşu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijanera" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%AA%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D9%82%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B4%D9%88" title="ایبتیدائی جامیعه قورولوشو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایبتیدائی جامیعه قورولوشو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%AF%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%88_%D0%B9%D3%99%D0%BC%D2%93%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%B5" title="Тәүтормош йәмғиәте – baxkirera" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Тәүтормош йәмғиәте" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baxkirera" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pr%C4%AB%C5%A1istuor%C4%97" title="Prīšistuorė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Prīšistuorė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Prehistorya" title="Prehistorya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Prehistorya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Прагісторыя – bielorrusiera" lang="be" hreflang="be" data-title="Прагісторыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D1%81" title="Дагістарычны час – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Дагістарычны час" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Праистория – bulgariera" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Праистория" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgariera" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="প্রাগিতিহাস – bengalera" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রাগিতিহাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalera" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A3%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%BC%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%B4%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%9A%E0%BD%98%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="ལོ་རྒྱུས་བྱུང་གོང་གི་དུས་མཚམས། – tibetera" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ལོ་རྒྱུས་བྱུང་གོང་གི་དུས་མཚམས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetera" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ragistor" title="Ragistor – bretoiera" lang="br" hreflang="br" data-title="Ragistor" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoiera" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Prahistorija" title="Prahistorija – bosniera" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Prahistorija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniera" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D1%80%D1%82%D1%8D_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D2%AF%D0%B5" title="Эртэ балар үе – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Эртэ балар үе" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Prehist%C3%B2ria" title="Prehistòria – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Prehistòria" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8E%D8%B4_%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88" title="پێش مێژوو – erdialdeko kurduera" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پێش مێژوو" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="erdialdeko kurduera" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – korsikera" lang="co" hreflang="co" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsikera" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Tarihtan_evel_zamanlar%C4%B1" title="Tarihtan evel zamanları – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Tarihtan evel zamanları" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Prav%C4%9Bk" title="Pravěk – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Pravěk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cynhanes" title="Cynhanes – galesa" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cynhanes" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galesa" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Forhistorisk_tid" title="Forhistorisk tid – daniera" lang="da" hreflang="da" data-title="Forhistorisk tid" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="daniera" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Urgeschichte" title="Urgeschichte – alemana" lang="de" hreflang="de" data-title="Urgeschichte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Vertarix" title="Vertarix – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Vertarix" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%8A%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1" title="Προϊστορία – greziera" lang="el" hreflang="el" data-title="Προϊστορία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greziera" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Prehistory" title="Prehistory – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Prehistory" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Prahistorio" title="Prahistorio – esperantoa" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Prahistorio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperantoa" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Esiaeg" title="Esiaeg – estoniera" lang="et" hreflang="et" data-title="Esiaeg" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Preestoria" title="Preestoria – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Preestoria" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="پیشاتاریخ – persiera" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پیشاتاریخ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiera" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Esihistoria" title="Esihistoria – finlandiera" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Esihistoria" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Muistin%C3%B5_aig" title="Muistinõ aig – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Muistinõ aig" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9histoire" title="Préhistoire – frantsesa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Préhistoire" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frantsesa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6%C3%B6rhistoore" title="Föörhistoore – iparraldeko frisiera" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Föörhistoore" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="iparraldeko frisiera" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Preistorie" title="Preistorie – friulera" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Preistorie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulera" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Prehistoarje" title="Prehistoarje – mendebaldeko frisiera" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Prehistoarje" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="mendebaldeko frisiera" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9amhstair" title="Réamhstair – irlandera" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Réamhstair" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandera" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E5%89%8D%E6%99%82%E4%BB%A3" title="史前時代 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="史前時代" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9istw%C3%A8" title="Préistwè – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Préistwè" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Marandeko-mboyve" title="Marandeko-mboyve – guaraniera" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Marandeko-mboyve" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraniera" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Prehistory" title="Prehistory – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Prehistory" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%94%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%95%D7%A8%D7%99%D7%94" title="פרהיסטוריה – hebreera" lang="he" hreflang="he" data-title="פרהיסטוריה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreera" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="प्रागितिहास – hindia" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रागितिहास" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindia" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Purana_itihaas" title="Purana itihaas – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Purana itihaas" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Prapovijest" title="Prapovijest – kroaziera" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Prapovijest" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Preyistwa" title="Preyistwa – Haitiko kreolera" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Preyistwa" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haitiko kreolera" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C5%90skor" title="Őskor – hungariera" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Őskor" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hungariera" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Նախնադար – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նախնադար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Նախնադար – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Նախնադար" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Prasejarah" title="Prasejarah – indonesiera" lang="id" hreflang="id" data-title="Prasejarah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Prehistorie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sakbay_ti_pakasaritaan" title="Sakbay ti pakasaritaan – ilocanoera" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sakbay ti pakasaritaan" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocanoera" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8C%D0%B0%D0%BB%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%8E%D0%BA%D1%8A%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B5" title="Хьалхара юкъарле – ingushera" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Хьалхара юкъарле" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ingushera" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Prehistorio" title="Prehistorio – idoa" lang="io" hreflang="io" data-title="Prehistorio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="idoa" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fors%C3%B6gulegur_t%C3%ADmi" title="Forsögulegur tími – islandiera" lang="is" hreflang="is" data-title="Forsögulegur tími" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%93%AF%E1%95%97%E1%93%95%E1%90%85%E1%96%85%E1%90%B9_%E1%90%8A%E1%93%AA%E1%93%9A%E1%92%8D%E1%91%8E_%E1%96%83%E1%90%85%E1%94%A8%E1%93%B4%E1%95%90%E1%93%82%E1%96%85_%E1%91%8E%E1%91%8E%E1%96%85%E1%91%B2%E1%91%8E%E1%92%8D%E1%91%A6_%E1%96%83%E1%93%84%E1%90%83%E1%93%95%E1%90%85%E1%96%85%E1%91%95%E1%90%85%E1%96%83%E1%91%A6%E1%91%95%E1%95%90%E1%93%82%E1%91%AF%E1%93%82%E1%92%83/sivuliuqpaa_allaguti_qaujisarniq_titiqqatigut_qanuiliuqtauqattarnikunik" title="ᓯᕗᓕᐅᖅᐹ ᐊᓪᓚᒍᑎ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ ᑎᑎᖅᑲᑎᒍᑦ ᖃᓄᐃᓕᐅᖅᑕᐅᖃᑦᑕᕐᓂᑯᓂᒃ/sivuliuqpaa allaguti qaujisarniq titiqqatigut qanuiliuqtauqattarnikunik – inuitera" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᓯᕗᓕᐅᖅᐹ ᐊᓪᓚᒍᑎ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ ᑎᑎᖅᑲᑎᒍᑦ ᖃᓄᐃᓕᐅᖅᑕᐅᖃᑦᑕᕐᓂᑯᓂᒃ/sivuliuqpaa allaguti qaujisarniq titiqqatigut qanuiliuqtauqattarnikunik" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="inuitera" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%85%88%E5%8F%B2%E6%99%82%E4%BB%A3" title="先史時代 – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="先史時代" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Bifuo-Ischri" title="Bifuo-Ischri – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Bifuo-Ischri" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/prucitri" title="prucitri – lojbana" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="prucitri" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojbana" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Prasejarah" title="Prasejarah – javera" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Prasejarah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javera" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="პრეისტორია – georgiera" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პრეისტორია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiera" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Azarmezruy" title="Azarmezruy – kabiliera" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Azarmezruy" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabiliera" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D2%93%D0%B0%D1%88%D2%9B%D1%8B_%D2%9B%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Алғашқы қауым – kazakhera" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Алғашқы қауым" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakhera" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%BB%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%8F%E1%9E%B7" title="បុព្វប្រវត្តិសាស្ត្រតិ – khemerera" lang="km" hreflang="km" data-title="បុព្វប្រវត្តិសាស្ត្រតិ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khemerera" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%A0%EC%82%AC_%EC%8B%9C%EB%8C%80" title="선사 시대 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="선사 시대" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/P%C3%AA%C5%9Fd%C3%AErok" title="Pêşdîrok – kurduera" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Pêşdîrok" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurduera" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Kynsistori" title="Kynsistori – kornubiera" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kynsistori" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornubiera" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%87%D0%BA%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BE%D0%BC" title="Алгачкы коом – kirgizera" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Алгачкы коом" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgizera" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Aevum_praehistoricum" title="Aevum praehistoricum – latina" lang="la" hreflang="la" data-title="Aevum praehistoricum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latina" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Virgeschicht" title="Virgeschicht – luxenburgera" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Virgeschicht" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxenburgera" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie – limburgera" lang="li" hreflang="li" data-title="Prehistorie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgera" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Preist%C3%B2ria" title="Preistòria – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Preistòria" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Prie%C5%A1istor%C4%97" title="Priešistorė – lituaniera" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Priešistorė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Pyrmaviesture" title="Pyrmaviesture – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Pyrmaviesture" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aizv%C4%93sture" title="Aizvēsture – letoniera" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aizvēsture" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Prasejarah" title="Prasejarah – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Prasejarah" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Talohan%27ny_tantara" title="Talohan'ny tantara – malgaxea" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Talohan'ny tantara" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxea" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Праисторија – mazedoniera" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Праисторија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="mazedoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%80%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%82" title="ചരിത്രാതീതകാലം – malabarera" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ചരിത്രാതീതകാലം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabarera" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D1%8D%D1%80%D1%82%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D2%AF%D0%B5" title="Балар эртний үе – mongoliera" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Балар эртний үе" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongoliera" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Zaman_prasejarah" title="Zaman prasejarah – malaysiera" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Zaman prasejarah" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaysiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Preistorja" title="Preistorja – maltera" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Preistorja" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltera" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9-st%C3%B3ria" title="Pré-stória – mirandesa" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Pré-stória" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandesa" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AE%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BA" title="သမိုင်းမတင်မီခေတ် – birmaniera" lang="my" hreflang="my" data-title="သမိုင်းမတင်မီခေတ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmaniera" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B5_%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%8C_%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D1%8D%D1%80%D1%8F%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Васенце шкань ломантнень эрямост – erziera" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Васенце шкань ломантнень эрямост" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erziera" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A4historie" title="Prähistorie – behe-alemana" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Prähistorie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="behe-alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie – behe-saxoiera" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Prehistorie" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="behe-saxoiera" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="प्रागितिहास – newarera" lang="new" hreflang="new" data-title="प्रागितिहास" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarera" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie – nederlandera" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Prehistorie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlandera" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/F%C3%B8rhistorisk_tid" title="Førhistorisk tid – nynorsk (norvegiera)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Førhistorisk tid" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="nynorsk (norvegiera)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Forhistorisk_tid" title="Forhistorisk tid – bokmål (norvegiera)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Forhistorisk tid" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmål (norvegiera)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9histouaithe" title="Préhistouaithe – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Préhistouaithe" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Pre%C3%AFst%C3%B2ria" title="Preïstòria – okzitaniera" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Preïstòria" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okzitaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%82%E0%A8%B0%E0%A8%B5_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8" title="ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸ – punjabera" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪੂਰਵ ਇਤਿਹਾਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabera" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – papiamentoa" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamentoa" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9histo%C3%A8re" title="Préhistoère – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Préhistoère" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Vorgeschichte" title="Vorgeschichte – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Vorgeschichte" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Prehistoria" title="Prehistoria – poloniera" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Prehistoria" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poloniera" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Preist%C3%B2ria" title="Preistòria – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Preistòria" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AA%D9%88%DA%BA_%D9%BE%DB%81%D9%84%DB%92" title="تریخ توں پہلے – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تریخ توں پہلے" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%85%D8%AE%D9%87_%D9%BE%D8%AE%D9%88%D8%A7_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="د تاریخ څخه پخوا دوران – paxtunera" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د تاریخ څخه پخوا دوران" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxtunera" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%A9-hist%C3%B3ria" title="Pré-história – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Pré-história" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Preistorgia" title="Preistorgia – erretorromaniera" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Preistorgia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="erretorromaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Preistorie" title="Preistorie – errumaniera" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Preistorie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="errumaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4" title="Доисторический период – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Доисторический период" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BA" title="Правік – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Правік" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Преистория – sakhera" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Преистория" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakhera" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Preist%C3%B2ria" title="Preistòria – sardiniera" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Preistòria" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardiniera" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – siziliera" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siziliera" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DA%B3_%D8%AC%D9%88_%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="تاريخ کان اڳ جو دور – sindhia" lang="sd" hreflang="sd" data-title="تاريخ کان اڳ جو دور" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhia" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Prahistorija" title="Prahistorija – serbokroaziera" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Prahistorija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbokroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Azermezruy" title="Azermezruy – tachelhita" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Azermezruy" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tachelhita" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%8F%E0%B6%9C%E0%B7%8A_%E0%B6%93%E0%B6%AD%E0%B7%92%E0%B7%84%E0%B7%8F%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%9A_%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%9C%E0%B6%BA" title="ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය – sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Prehistory" title="Prehistory – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Prehistory" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Pravek" title="Pravek – eslovakiera" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Pravek" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovakiera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Prazgodovina" title="Prazgodovina – esloveniera" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Prazgodovina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveniera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Parahistoria" title="Parahistoria – albaniera" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Parahistoria" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Праисторија – serbiera" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Праисторија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbiera" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Prasajarah" title="Prasajarah – sundanera" lang="su" hreflang="su" data-title="Prasajarah" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanera" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6rhistorisk_tid" title="Förhistorisk tid – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Förhistorisk tid" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Historia_ya_awali" title="Historia ya awali – swahilia" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Historia ya awali" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahilia" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%B2%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%B4%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="தொல்பழங்காலம் – tamilera" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தொல்பழங்காலம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilera" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0" title="పూర్వచరిత్ర – telugua" lang="te" hreflang="te" data-title="పూర్వచరిత్ర" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugua" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%84%E0%B8%81%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="ยุคก่อนประวัติศาสตร์ – thailandiera" lang="th" hreflang="th" data-title="ยุคก่อนประวัติศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandiera" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ilkidurmu%C5%9F_jemgy%C3%BDeti" title="Ilkidurmuş jemgyýeti – turkmenera" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ilkidurmuş jemgyýeti" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmenera" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Prehistorya" title="Prehistorya – tagaloa" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Prehistorya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagaloa" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tarih_%C3%B6ncesi" title="Tarih öncesi – turkiera" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tarih öncesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkiera" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Matimu_yo_sungula" title="Matimu yo sungula – tsongera" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Matimu yo sungula" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsongera" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F" title="Преісторія – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Преісторія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%81_%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="زمانہ قبل از تاریخ – urdua" lang="ur" hreflang="ur" data-title="زمانہ قبل از تاریخ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdua" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ibtidoiy_jamiyat" title="Ibtidoiy jamiyat – uzbekera" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ibtidoiy jamiyat" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbekera" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Preistoria" title="Preistoria – veneziera" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Preistoria" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="veneziera" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Istorijanedeline_kund" title="Istorijanedeline kund – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Istorijanedeline kund" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BB%9Di_ti%E1%BB%81n_s%E1%BB%AD" title="Thời tiền sử – vietnamera" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thời tiền sử" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamera" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Prehistorie" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Rujenav" title="Rujenav – volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Rujenav" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Preyistwere" title="Preyistwere – valoniera" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Preyistwere" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="valoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Prehistorya" title="Prehistorya – warayera" lang="war" hreflang="war" data-title="Prehistorya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="warayera" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Nj%C3%ABkk-taariix" title="Njëkk-taariix – wolofera" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Njëkk-taariix" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolofera" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E5%89%8D%E6%97%B6%E4%BB%A3" title="史前时代 – wu txinera" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="史前时代" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu txinera" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%B8%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%90" title="მაართაჸოფილი ჯარალუა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მაართაჸოფილი ჯარალუა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%A2%D7%94%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%A8%D7%99%D7%A2" title="פרעהיסטאריע – yiddisha" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פרעהיסטאריע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddisha" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E5%89%8D%E6%99%82%E4%BB%A3" title="史前時代 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="史前時代" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E5%89%8D" title="史前 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="史前" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/S%C3%BA-ch%C3%AAng" title="Sú-chêng – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sú-chêng" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E5%89%8D%E5%8F%B2" title="史前史 – kantonera" lang="yue" hreflang="yue" data-title="史前史" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonera" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11756#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Historiaurrea" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eztabaida:Historiaurrea" rel="discussion" title="Artikuluari buruzko eztabaida [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Historiaurrea"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Historiaurrea"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Historiaurrea" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Historiaurrea" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&oldid=9807147" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Historiaurrea&id=9807147&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FHistoriaurrea"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FHistoriaurrea"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Historiaurrea"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Historiaurrea&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Prehistory" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11756" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1-Wikipedia10000" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipedia_guztiek_izan_beharreko_artikuluen_zerrenda/3._maila" title="Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da"><img alt="Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/20px-Wikipedia-1000.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/30px-Wikipedia-1000.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/40px-Wikipedia-1000.png 2x" data-file-width="1122" data-file-height="1024" /></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-2-HezkuntzaPrograma" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza" title="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da"><img alt="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9249993">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:#f8f9fa;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><th class="sidebar-title">Historiaurreko aroak</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-bottom: 1px solid grey;"><a href="/wiki/Paleolito" class="mw-redirect" title="Paleolito">Paleolitoa</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist"> <ul><li><b><a href="/wiki/Pleistozeno" title="Pleistozeno">Pleistozenoa</a></b></li> <li><a href="/wiki/Behe_Paleolito" class="mw-redirect" title="Behe Paleolito">Behe Paleolito</a> <ul><li><a href="/wiki/Olduvai_aldia" title="Olduvai aldia">Olduvai aldia</a></li> <li><a href="/wiki/Acheulear" class="mw-redirect" title="Acheulear">Acheulear</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Erdi_Paleolito" class="mw-redirect" title="Erdi Paleolito">Erdi Paleolito</a> <ul><li><a href="/wiki/Mousteriar_kultura" class="mw-redirect" title="Mousteriar kultura">Mousteriar kultura</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Goi_Paleolito" class="mw-redirect" title="Goi Paleolito">Goi Paleolito</a> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%A2telperroniar_kultura" class="mw-redirect" title="Châtelperroniar kultura">Châtelperroniar kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Aurignac_kultura" class="mw-redirect" title="Aurignac kultura">Aurignac kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Gravettiar_kultura" class="mw-redirect" title="Gravettiar kultura">Gravettiar kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Solutre_aldia" title="Solutre aldia">Solutre aldia</a></li> <li><a href="/wiki/Madeleine_kultura" class="mw-redirect" title="Madeleine kultura">Madeleine kultura</a></li></ul></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-bottom: 1px solid grey;"><a href="/wiki/Holozeno" title="Holozeno">Holozenoa</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolito</a> <ul><li><a href="/wiki/Aziliar" class="mw-redirect" title="Aziliar">Aziliar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kebarar_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kebarar kultura (sortu gabe)">Kebarar kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Natufiar_kultura" title="Natufiar kultura">Natufiar kultura</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Epipaleolito" class="mw-redirect" title="Epipaleolito">Epipaleolito</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Halafiar_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Halafiar kultura (sortu gabe)">Halafiar kultura</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hassun_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hassun kultura (sortu gabe)">Hassun kultura</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ubaid_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ubaid kultura (sortu gabe)">Ubaid kultura</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uruk_kultura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uruk kultura (sortu gabe)">Uruk kultura</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kalkolito" class="mw-redirect" title="Kalkolito">Kalkolito</a> <ul><li><a href="/wiki/Kurgan_kultura" class="mw-redirect" title="Kurgan kultura">Kurgan kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Kanpai-formako_ontzien_kultura" title="Kanpai-formako ontzien kultura">Kanpai-formako ontzien kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Kordoi-zeramika_kultura" title="Kordoi-zeramika kultura">Kordoi-zeramika kultura</a></li></ul></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="border-bottom: 1px solid grey;">Metalen aroa</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Brontze_Aroa" title="Brontze Aroa">Brontze Aroa</a> <ul><li><a href="/wiki/Behe_Brontze_Aroa" title="Behe Brontze Aroa">Behe Brontze Aroa</a></li> <li><a href="/wiki/Erdi_Brontze_Aroa" title="Erdi Brontze Aroa">Erdi Brontze Aroa</a></li> <li><a href="/wiki/Goi_Brontze_Aroa" class="mw-redirect" title="Goi Brontze Aroa">Goi Brontze Aroa</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroa</a> <ul><li><a href="/wiki/Hallstatt_kultura" title="Hallstatt kultura">Hallstatt kultura</a></li> <li><a href="/wiki/La_Tene_kultura" class="mw-redirect" title="La Tene kultura">La Tene kultura</a></li></ul></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9236167"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9235565">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-ikusi"><a href="/wiki/Txantiloi:Historiaurreko_aroak" title="Txantiloi:Historiaurreko aroak"><abbr title="Txantiloi hau ikusi">i</abbr></a></li><li class="nv-eztabaida"><a href="/w/index.php?title=Txantiloi_eztabaida:Historiaurreko_aroak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Txantiloi eztabaida:Historiaurreko aroak (sortu gabe)"><abbr title="Txantiloi hau eztabaidatu">e</abbr></a></li><li class="nv-aldatu"><a class="external text" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Txantiloi:Historiaurreko_aroak&action=edit"><abbr title="Txantiloi hau aldatu">a</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Stonehenge2007_07_30.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/250px-Stonehenge2007_07_30.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/375px-Stonehenge2007_07_30.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Stonehenge2007_07_30.jpg/500px-Stonehenge2007_07_30.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Stonehenge.</figcaption></figure> <p><b>Historiaurrea</b> <a href="/wiki/Gizaki" title="Gizaki">gizakia</a> sortu zenetik <a href="/wiki/Idazketa" class="mw-redirect" title="Idazketa">idazketaz</a> jasotako lehen agiriak jaso arteko <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historiaren</a> aroa da, <a href="/wiki/Kristo_aurretik" class="mw-redirect" title="Kristo aurretik">K.a.</a> 4000. urtera arte gutxi gorabehera. Azpiaro hauek bereizi ohi dira, ordena kronologikoan: <a href="/wiki/Paleolito" class="mw-redirect" title="Paleolito">Paleolitoa</a>, <a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitoa</a>, <a href="/wiki/Neolito" class="mw-redirect" title="Neolito">Neolitoa</a> eta <a href="/wiki/Metal_Aroa" title="Metal Aroa">Metal Aroa</a> (<a href="/wiki/Kalkolito" class="mw-redirect" title="Kalkolito">Kalkolitoa</a>, <a href="/wiki/Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Brontze Aro">Brontze Aroa</a>, <a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroa</a>). </p><p>Hala eta guztiz ere, historiaurreko mugak lausoak dira, idazketaren sorrera ez baitzen homogeneoa izan. Adibidez, <a href="/wiki/Egipto" title="Egipto">Egipton</a>, <a href="/wiki/K._a._XXXV._mendea" class="mw-redirect" title="K. a. XXXV. mendea">K.a. 3500</a> aldera hasi zen idazten, baina, <a href="/wiki/Ginea_Berria" title="Ginea Berria">Ginea Berrian</a>, K.o. <a href="/wiki/1900" title="1900">1900</a> inguruan. Adiera informal batean, historiaurreak <a href="/wiki/Lurra" title="Lurra">Lurrean</a> bizitza sortu zeneraino eramaten da batzuetan, eta, horrela, <a href="/w/index.php?title=Historiaurreko_animaliak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historiaurreko animaliak (sortu gabe)">historiaurreko animaliak</a> esamoldea erabiltzen da gizakia baino askoz ere lehenago bizi eta iraungi ziren animaliak izendatzeko (<a href="/wiki/Dinosauro" title="Dinosauro">dinosauroak</a>, esaterako). Baina zentzu hertsian, historiaurrea gizakia agertu zen garaietan hasi zen. </p><p>Definizioz, historiaurrean idazkirik ez dagoenez, garai horren inguruan ezagutzen dugun informazioa <a href="/wiki/Paleontologia" title="Paleontologia">paleontologiak</a>, <a href="/wiki/Biologia" title="Biologia">biologiak</a>, <a href="/wiki/Palinologia" title="Palinologia">palinologiak</a>, <a href="/wiki/Geologia" title="Geologia">geologiak</a>, <a href="/wiki/Arkeoastronomia" title="Arkeoastronomia">arkeoastronomiak</a>, <a href="/wiki/Antropologia" title="Antropologia">antropologiak</a> edo <a href="/wiki/Arkeologia" title="Arkeologia">arkeologiak</a>, besteak beste, ekartzen digutena da. Hala ere, <a href="/wiki/XX._mendea" title="XX. mendea">XX. mendeak</a> aurrera egin ahala, beste aroetako historialariek idatziak ez diren beste informazio-iturri batzuk ere erabiltzen dituzte. </p><p>Historiaurrea jorratzen duten ikerlariek (gaur egun historiaurreko arkeologoek eta antropologoek) <a href="/wiki/Kultura_arkeologiko" title="Kultura arkeologiko">kultura arkeologikoak</a> eta ez <a href="/wiki/Banako" title="Banako">gizabanakoak</a> edo <a href="/wiki/Nazio" title="Nazio">nazioak</a> dituzte hizpide. Guregana iritsi diren zantzu bakarrak tresnak izanda, Historiaurrea anonimoa da. Indusketak, lurzoruaren neurketak eta zientzia-analisiak dira euren bitartekoak idazkirik gabeko herrien natura eta jokabidea ikertu ahal izateko. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historiaurrearen_historia">Historiaurrearen historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Historiaurrearen historia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Historiaurrearen historia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historiaurrea <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> jaio zen zientzia gisa; garai hartan, <a href="/w/index.php?title=Boucher_de_Pertes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boucher de Pertes (sortu gabe)">Boucher de Pertes</a>, Abbevillen, indusketa lanak egiten ari zela, giza hezurrak eta harrizko tresnak aurkitu zituen desagertuta zeuden antzinako animalien fosilen eta aztarnen ondoan; hau da, geologia geruza berberetan zeuden denak. Han egin zituen aurkikuntzak kronologiaren arabera sailkatu zituen geologia eta paleontologia irizpideak oinarritzat hartuta. Historiaurreko kronologia <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> hasi zen, beraz, ezartzen, beste zientzietan (<a href="/wiki/Lineo" title="Lineo">Carl von Linnek</a> <a href="/wiki/Biologia" title="Biologia">biologian</a>, esaterako) sailkapenak egin ziren bezala. </p><p><a href="/wiki/Christian_J%C3%BCrgensen_Thomsen" title="Christian Jürgensen Thomsen">Christian Jürgensen Thomsenek</a>, <a href="/wiki/1820" title="1820">1820an</a>, hiru aroetako sailkapena sortu zuen materialaren arabera: <a href="/wiki/Harri_Aroa" title="Harri Aroa">Harri Aroa</a>, <a href="/wiki/Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Brontze Aro">Brontze Aroa</a> eta <a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroa</a>. Handik urte batzuetara, <a href="/wiki/1861" title="1861">1861ean</a>, <a href="/w/index.php?title=Edouard_Lartet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edouard Lartet (sortu gabe)">Edouard Lartetek</a> ere irizpide haiek hartu zituen antzinako fosilak eta aztarnak paleontologia aroen barruan sailkatzeko. <a href="/w/index.php?title=John_Lubbock&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Lubbock (sortu gabe)">John Lubbockek</a> <a href="/wiki/Paleolito" class="mw-redirect" title="Paleolito">Paleolitoa</a> eta <a href="/wiki/Neolito" class="mw-redirect" title="Neolito">Neolitoa</a> sortu zituen <a href="/wiki/1865" title="1865">1865ean</a>. </p><p>Antzinako gizonaren aztarna eta fosil berriak aurkitu ahala zientzia berri bat sortu zen (<a href="/wiki/Paleoantropologia" title="Paleoantropologia">paleoantropologia</a>), geologiarekin batera, antzinako aztarnak sailkatzeko eta aroetan banatzeko laguntza handikoa izan zena. Harrezkero oso lotura estua izan dute hiru zientziok (historiaurreak, paleoantropologiak eta geologiak) </p><p>Gaur egun, egon diren aurrerapausoengatik, egungo sailkapen orokorra findu eta zehaztu da. Garai horiek, iraupen ezberdinekoak, materia-kulturetan (<a href="/wiki/Arroka" title="Arroka">harrizko</a>, <a href="/wiki/Metal" title="Metal">metalezko</a> eta <a href="/wiki/Zeramika" title="Zeramika">zeramikazko</a> tresnerian) daude oinarrituta. Sailkapen hau, beti ere, <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europaren</a> ikuspuntutik dago egina. Munduko beste eskualdeetarako, beste sailkapen batzuk daude. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historiaurreko_azpiaroak">Historiaurreko azpiaroak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Historiaurreko azpiaroak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Historiaurreko azpiaroak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historiak egiten duen bezala historiaurreak ere hainbat arotan banatzen du denbora azterketa egokiago egiteko eta aztarnak errazago sailkatzeko; aro horiek kultura materialen arabera sailkatzen dira, eta guztiz artifizialak dira. Gaur egun, hiru aro nagusi bereizten dira historiaurrean: <a href="/wiki/Paleolito" class="mw-redirect" title="Paleolito">Paleolitoa</a> (behekoa, erdikoa, goikoa), <a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitoa</a> eta <a href="/wiki/Neolito" class="mw-redirect" title="Neolito">Neolitoa</a>. </p><p>Lehen harri kultura, <a href="/wiki/Aziliar" class="mw-redirect" title="Aziliar">Acheul aldikoa</a>, <a href="/wiki/Behe_Paleolito" class="mw-redirect" title="Behe Paleolito">Behe Paleolitoan</a> sortu zen, eta badirudi <i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i>a izan zela garai hartako gizon mota. <a href="/wiki/Behe_Paleolito" class="mw-redirect" title="Behe Paleolito">Behe Paleolitoa</a> orain dela 1.000.000 urtetik duela 200.000 urtera bitartean hedatu zen. <a href="/wiki/Epipaleolito" class="mw-redirect" title="Epipaleolito">Epipaleolitoa</a>, berriz, orain dela 200.000 urtetik duela 35.000 urtera bitartean. Aldi hartako gizon mota <a href="/wiki/Neanderthalgo_gizaki" class="mw-redirect" title="Neanderthalgo gizaki">Neanderthalgo gizakia</a> (<i><a href="/wiki/Homo_sapiens_neanderthalensis" class="mw-redirect" title="Homo sapiens neanderthalensis">Homo sapiens neanderthalensis</a></i>) izan zen, eta kultura, berriz, <a href="/wiki/Mousteriar" title="Mousteriar">Moustier</a> aldikoa. </p><p><a href="/wiki/Cro-Magnon" title="Cro-Magnon">Cro-Magnongo</a> gizona (<a href="/wiki/Gizaki" title="Gizaki"><i>Homo sapiens sapiens</i></a>) Europan agertu zenean, orain dela 35.000 urte inguru, hasi zen Goi Paleolitoa. Aurkitu diren garai hartako aztarna ugarien arabera, bost kultura edo aldi bereizten dira: Perigord aldia, Aurignac aldia, Gravete aldia, Solutre aldia eta Madeleine aldia. </p><p><a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitoa</a> K.a. 8000. urte inguruan hasi zen, <a href="/wiki/Azken_glaziazio" class="mw-redirect" title="Azken glaziazio">Würm glaziazioaren</a> bukaera aldean, eta bi dira garai hartako kulturak edo aldiak: <a href="/wiki/Aziliar" class="mw-redirect" title="Aziliar">Azil aldia</a> eta <a href="/wiki/Tardenoisiar" title="Tardenoisiar">Tardenois aldia</a>. K.a. 5000. urte inguruan, <a href="/wiki/Neolito" class="mw-redirect" title="Neolito">Neolitoko</a> kulturen eraginak hasi ziren Europan sartzen, Ekialde Hurbiletik; hala ere, Ipar eta Mendebal Europako herri askok ehiztari-fruitu biltzaile gisa iraun zuten <a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroa</a> arte. </p><p><a href="/wiki/Metal" title="Metal">Metalezko</a> tresnak etorri zirenean hasi zen protohistoria Europan. Sailkapen horiek, hala ere, Europarako balio dute soilik, kontutan izan behar baita hezur eta harria lantzeko moduak hartzen direla erreferentzia gisa aro edo aldi bakoitza finkatzeko. Hala, <a href="/wiki/Afrika" title="Afrika">Afrikarako</a>, <a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asiarako</a>, <a href="/wiki/Amerika" title="Amerika">Amerikarako</a> eta <a href="/wiki/Ozeania" title="Ozeania">Ozeaniarako</a> eskema hori bera erabiltzen da (Paleolitoa, Mesolitoa, Neolitoa), baina aro edo aldi bakoitzaren barnean, guztiz desberdinak dira kulturak eta horien kronologiak. </p> <ul><li><a href="/wiki/Paleolito" class="mw-redirect" title="Paleolito">Paleolitoa</a>. <ul><li><a href="/w/index.php?title=Antzinako_Paleolito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antzinako Paleolito (sortu gabe)">Antzinako Paleolitoa</a> (zenbait ikerlariek <a href="/wiki/Afrika" title="Afrika">Afrikako</a> lehendabiziko harrizko kulturak adierazteko erabilia).</li> <li><a href="/wiki/Behe_Paleolito" class="mw-redirect" title="Behe Paleolito">Behe Paleolitoa</a>. <ul><li><a href="/wiki/Olduvai_aldia" title="Olduvai aldia">Olduvai aldia</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Abbevillarra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abbevillarra (sortu gabe)">Abbevillarra</a> (<a href="/w/index.php?title=Chellearra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chellearra (sortu gabe)">Chellearra</a>).</li> <li><a href="/wiki/Acheul_aldi" title="Acheul aldi">Acheul aldia</a>: Behe-Paleolitoko aldia, aurpegi biko harrizko aizkoren hondakin arkeologiko ugari utzi zuena<sup id="cite_ref-#1_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Erdi_Paleolito" class="mw-redirect" title="Erdi Paleolito">Erdi Paleolitoa</a>. <ul><li><a href="/wiki/Moustier_aldi" class="mw-redirect" title="Moustier aldi">Moustier aldia</a>: Erdi-Paleolitoko aldia, harriak eta hezurrak lantzeko tekniketan garapen handia izan zuena<sup id="cite_ref-#1_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Goi_Paleolitoa" title="Goi Paleolitoa">Goi Paleolitoa</a>. <ul><li><a href="/w/index.php?title=P%C3%A9rigord_aldi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Périgord aldi (sortu gabe)">Périgord aldia</a>. Goi-Paleolitoko lehen aldia, <a href="/wiki/Moustier_aldi" class="mw-redirect" title="Moustier aldi">Moustier aldiaren</a> eta <a href="/wiki/Aurignac_Aldia" class="mw-redirect" title="Aurignac Aldia">Aurignac aldiaren</a> artekoa, aurpegi biko harrizko punta fin zapalak ezaugarri nagusi dituena<sup id="cite_ref-#1_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Chatelperroniar" class="mw-redirect" title="Chatelperroniar">Chatelperroniarra</a>.</li> <li><a href="/wiki/Aurignac_aldi" title="Aurignac aldi">Aurignac aldia</a>: Goi-Paleolitoko bigarren aldia, hezurrezko lehen tresnak eta haitzulo-pinturak agertu zirena, aztarna nagusiak Frantziako <a href="/wiki/Aurinhac" title="Aurinhac">Aurinhac</a> eskualdean aurkitu direna<sup id="cite_ref-#1_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Gravette_aldi" class="mw-redirect" title="Gravette aldi">Gravette aldia</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Protomadeleine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protomadeleine (sortu gabe)">Protomadeleinea</a>.</li> <li><a href="/wiki/Solutre" class="mw-redirect" title="Solutre">Solutre</a> aldia. Goi-Paleolitoko laugarren aldia, Madeleine aldiaren aurrekoa, aztarna nagusiak Frantzian eta Iberiar penintsulan utzi dituena<sup id="cite_ref-#1_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Badegouliar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Badegouliar (sortu gabe)">Badegouliarra</a>.</li> <li><a href="/wiki/Madeleine" class="mw-redirect" title="Madeleine">Madeleine</a> aldia. Goi-Paleolitoko azken aldia, hezurrezko tresna eta haitzulo-pintura ugari eman zuena, aztarna nagusiak <a href="/wiki/Dordoina" title="Dordoina">Dordoinako</a> <a href="/wiki/La_Madeleine_harpea" title="La Madeleine harpea">La Madeleine</a> haitzuloan aurkitu direna<sup id="cite_ref-#1_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Epipaleolito" class="mw-redirect" title="Epipaleolito">Epipaleolitoa</a></li> <li><a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitoa</a> <ul><li><a href="/wiki/Azil_aldi" title="Azil aldi">Azil aldia</a>: Mesolitoko aldia, harrizko tresnen lantzean aurreko aldiekiko atzerakada nabarmena gertatu zena<sup id="cite_ref-#1_1-6" class="reference"><a href="#cite_note-#1-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Neolitoa" title="Neolitoa">Neolitoa</a></li> <li><a href="/wiki/Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Brontze Aro">Brontze Aroa</a>. <ul><li><a href="/wiki/Behe_Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Behe Brontze Aro">Antzinako Brontze Aroa</a>.</li> <li><a href="/wiki/Erdi_Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Erdi Brontze Aro">Erdi Brontze Aroa</a>.</li> <li><a href="/wiki/Goi_Brontze_Aro" class="mw-redirect" title="Goi Brontze Aro">Azken Brontze Aroa</a>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroa</a>. <ul><li>Lehen Burdin Aroa (<a href="/wiki/Hallstatt_kultura" title="Hallstatt kultura">Hallstatt</a> kultura Europa erdialdean)</li> <li>Bigarren Burdin Aroa (<a href="/wiki/La_T%C3%A8ne_kultura" title="La Tène kultura">La Tène</a> kultura Europa erdialdean)</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historiaurreko_artea">Historiaurreko artea</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Historiaurreko artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Historiaurreko artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/300px--Historiaurreko_pigmentuak.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="300" height="169" data-durationhint="124" data-mwtitle="Historiaurreko_pigmentuak.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fitxategi:Historiaurreko_pigmentuak.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/7e/Historiaurreko_pigmentuak.webm/Historiaurreko_pigmentuak.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /></video></span><figcaption>Historiaurreko pigmentuak</figcaption></figure> <p>Ezagutzen diren aurreneko arte adierazpenak <a href="/wiki/Goi_Paleolitoa" title="Goi Paleolitoa">Goi Paleolitokoak</a> dira. Paleolitoko artea bi eratakoa da: batetik, labar artea edo haitzuloetako paretetan egindako irudiak eta grabatuak, eta, bestetik, harrizko eta hezurrezko tresnak, irudiak, apaingarriak eta eskultura txikiak. </p><p>Harrizko eta hezurrezko gauzak noizkoak diren eta zer kulturatakoa edo alditakoa diren zehaztea ez da hain zaila, gauzak lur geruzen barruan egoten baitira. <a href="/wiki/Aurignac_aldi" title="Aurignac aldi">Aurignac aldikoak</a> dira animalia irudien lehen grabatuak, eta hezurrean eginda daude guztiak; beranduago, <a href="/wiki/Gravettiar" class="mw-redirect" title="Gravettiar">Gravete</a> aldian, “<a href="/wiki/Venus_(mitologia)" title="Venus (mitologia)">Venus</a>” izeneko emakumezko lodien irudiak agertu ziren. </p><p><a href="/wiki/Solutre" class="mw-redirect" title="Solutre">Solutre</a> aldikoak bide dira animalien irudi lakar batzuk. <a href="/wiki/Madeleine_aldia" title="Madeleine aldia">Madeleine aldia</a> artearen piztueraren aldia izan zen, arte adierazpenak ugariak eta era askotakoak izan baitziren: errituzko gauzak, eguneroko tresnak, animalien irudiak… Orobat, <a href="/wiki/Kareharri" title="Kareharri">kareharrian</a> grabatutako animalien irudiak agertu ziren aldi hartan, haitzuloetako labarretan egindako animalien irudien antza handia zutenak. </p><p>Labar artea noizkoa den zehaztea ez da batere erraza, pinturak eta grabatuak ez baitaude lur geruzetan, eta, beraz, ezin da zehatz-mehatz jakin zer lotura dagoen arte estiloen eta erabilitako tresnen artean. Noizkoak diren zehazteko, <a href="/wiki/Lurra" title="Lurra">lur</a> geruzetan agertu diren grabatuekin konparatu dira labarretako <a href="/wiki/Margolaritza" title="Margolaritza">pintura</a> estiloak. </p><p>Gaur egun uste da <a href="/wiki/Animalia" title="Animalia">animalien</a> irudiak <a href="/wiki/Solutre_aldia" title="Solutre aldia">Solutre aldikoak</a> eta <a href="/wiki/Madeleine_aldia" title="Madeleine aldia">Madeleine aldikoak</a> direla. Alabaina, gaur gaurkoz, ez dago modurik sinboloak eta esku inguruak irudikatzen dituzten pinturak noizkoak diren jakiteko; dena den, zenbait jakintsuren ustetan, Aurignak aldikoak dira. </p><p>Badirudi labarretako artea historiaurreko <a href="/wiki/Erlijio" title="Erlijio">erlijio</a> adierazpidea izan zela, izan ere, pinturak oso toki ezkutuetan egoten baitira haitzuloen barruan, eta, beraz, ez dirudi inola ere apainketa asmoak zituztenik pintura horien egileek. </p><p><a href="/wiki/Iberiar_penintsula" title="Iberiar penintsula">Iberiar Penintsulako</a> ekialdean dauden labarretako pintura fin eta perfekzio handienekoak <a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitokoak</a> dira guztiak, eta ez dute loturarik Paleolitoko labar artearekin. <a href="/wiki/Arte_(argipena)" class="mw-disambig" title="Arte (argipena)">Artearen</a> adierazpen horiek guztiak desagertu egin ziren Neolitoan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historiaurrea,_Historia_eta_Arkeologia"><span id="Historiaurrea.2C_Historia_eta_Arkeologia"></span>Historiaurrea, Historia eta Arkeologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Historiaurrea, Historia eta Arkeologia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Historiaurrea, Historia eta Arkeologia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arkeologia" title="Arkeologia">Arkeologia</a>»</div> <p>Ikuspegi tradizionalenetik begiratuta, historiaurreko arkeologia espezialitate zientifiko bat dela kontsideratzen da, indusketaren bidez idazketa asmatu aurreko Historiaren aldi horretako datuak aztertzen dituena. Informazio-iturri nagusiak aztarna arkeologikoak dira, eta, horiek aztertzeko, diziplina osagarri ugari erabiltzen dira, hala nola <a href="/wiki/Fisika_nuklear" title="Fisika nuklear">fisika nuklearra</a> (datazio absolutuak egiteko), <a href="/wiki/Masa-espektrometro" title="Masa-espektrometro">masa-espektrometroaren</a> araberako analisia (osagai <a href="/wiki/Litio" title="Litio">litiko</a>, <a href="/wiki/Zeramika" title="Zeramika">zeramiko</a> edo <a href="/wiki/Metal" title="Metal">metalikoenak</a>), <a href="/wiki/Geomorfologia" title="Geomorfologia">geomorfologia</a>, <a href="/wiki/Edafologia" title="Edafologia">edafologia</a>, <a href="/wiki/Tafonomia" title="Tafonomia">tafonomia</a>, <a href="/w/index.php?title=Trazalogia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trazalogia (sortu gabe)">trazalogia</a> (erabilera-aztarnetarako), <a href="/wiki/Paleontologia" title="Paleontologia">paleontologia</a>, <a href="/wiki/Paleobotanika" title="Paleobotanika">paleobotanika</a>, <a href="/wiki/Estatistika_ez-parametriko" title="Estatistika ez-parametriko">estatistika ez-parametrikoa</a>, <a href="/wiki/Etnografia" title="Etnografia">etnografia</a>, <a href="/wiki/Paleoantropologia" title="Paleoantropologia">paleoantropologia</a>, <a href="/wiki/Topografia" title="Topografia">topografia</a> eta <a href="/wiki/Marrazketa_tekniko" title="Marrazketa tekniko">marrazketa teknikoa</a> beste zientzia eta teknika askoren artean. Beraz, historiaurrea Historiaren barruan espezialitate gisa hartzen duten pertsona asko daude, baina askoz teknifikatuagoa eta diziplina anitzekoa. </p><p>Historiaurrearen datuak lortzeko arkeologia da oinarrizko metodologia, beraz, duela gutxi arte Historiaurrea eta Arkeologia etengabe nahasten ziren. Europa kontinentaleko esparru akademikoetan, historiaurrea Historiaren espezialitate bat da, eta ohikoa da historiaurreko sailak egotea Historia fakultateen barruan, eta normala da, halaber, ikerketen finantzaketa orientazio humanistikoko erakundeen edo Estatuko administrazioaren kontura izatea. Aldiz, <a href="/wiki/Ameriketako_Estatu_Batuak" title="Ameriketako Estatu Batuak">Amerikan</a> eta <a href="/wiki/Britainiar_uharteak" title="Britainiar uharteak">britainiar uharteetan</a>, Historiaurrea Arkeologiaren (Arkeologia prozesuala) mende dago, eta hori, aldi berean, Antropologiaren espezialitate gisa ikusten da, eta bere irismena, nolanahi ere, ez da Historiaren aurreliteratura-faseetara mugatzen, baizik eta iraganeko edozein alditara, nahiz eta oso berria izan. Gainera, arkeologia anglosaxoiko departamentuen antolaketa desberdina izan ohi da, sarritan <a href="/wiki/Natura-zientziak" title="Natura-zientziak">Natur Zientziekin</a> elkartzen direlako, berezko laborategiak eta halako zientzietara bideratutako organismoei lotutako finantzaketa-sistemak barne edo sektore pribatuarekin lotura handiagoa duten fundazioak<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Historiaurreko azken faseek, <a href="/wiki/Protohistoria" title="Protohistoria">protohistoriak</a>, herri historikoetako zenbait <a href="/wiki/Kultura_arkeologiko" title="Kultura arkeologiko">kultura</a> garaikideren idatzi gabeko aldiak bilduko lituzkete zenbait interpretazioren arabera. Horien testuek multzo grafiko horiei buruzko informazio gehigarria ematen digute, eta, beste batzuen arabera, estatu bat eratzeko prozesuan dauden baina idazketarik ez duten gizarteak. Definizio horiek nahiko mugatuak dira, eta lehenengoa ez da oso erabilgarria Europatik kanpo. Horrela, kontzeptuaren konplexutasuna dela eta, kontzeptua ez da oso erabilia, eta kultura protohistorikoak historiaurrearen azterketan nahiz <a href="/wiki/Antzinaroa" title="Antzinaroa">antzinako historiaren</a> lehen uneetan sartzen dira. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Afrikako_historiaurrea">Afrikako historiaurrea</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Afrikako historiaurrea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Afrikako historiaurrea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Afrika gizateriaren sehaska da, eta gaur egun historiaurreko teknologiak erabiltzen jarraitzen duten populazioaren kontinenterik handiena da. Erraza da ondorioztatzea Afrikako historiaurrea munduko luzeena eta konplexuena dela<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Baina hori ez zen beti horrela ikusi, <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> eta <a href="/wiki/XX._mendea" title="XX. mendea">XX. mendearen</a> erdialdera arte gure jatorria <a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asiari</a> esleitzen baitzitzaion. Hori hala zen garai hartan kontatzen ziren <a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">hominina</a> fosil zaharrenak handik zetozelako: <a href="/wiki/Javako_gizaki" title="Javako gizaki">Javako gizakia</a> eta <a href="/wiki/Pekingo_gizaki" title="Pekingo gizaki">Pekingoa</a>. Ikuspegi hori goitik behera aldatu zen Afrika australean eta ekialdean egindako eta XX. mendeko 50eko hamarkadatik aurrera argitaratutako lanekin, fosil afrikarren antzinatasuna (<a href="/wiki/Australopithecus_anamensis" title="Australopithecus anamensis">Australopithecusena</a> eta <a href="/wiki/Homo" title="Homo">Homorena</a>) lau milioi urte atzerago eraman baitzen<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Saharaz_hegoaldeko_Afrika">Saharaz hegoaldeko Afrika</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Saharaz hegoaldeko Afrika»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Saharaz hegoaldeko Afrika"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Saharaz hegoaldeko Afrikan jaio eta eboluzionatu zuten gure arbasoen <a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">hominina</a> espezie gehienek. Handik atera zen <a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a> Asia eta Europa kolonizatzeko, <a href="/wiki/Homo_antecessor" title="Homo antecessor">Homo antecessor</a> <a href="/wiki/Iberiar_penintsula" title="Iberiar penintsula">iberiar penintsularantz</a> eta, azkenik, <a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a> mundu osoa menderatzeko<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Geroago, kontinentearen bihotzak ikusi zuen nola loratu ziren kultura garrantzitsuak, gainbehera etorri zirenak: batzuk beren barne-dinamikagatik eta beste batzuk <a href="/wiki/Kartago" title="Kartago">kartagotarren</a> garaian hasi eta <a href="/wiki/Erromatar_Inperioa" title="Erromatar Inperioa">erromatarrek</a>, <a href="/wiki/Arabiar" title="Arabiar">arabiarrek</a> eta <a href="/wiki/Europar" class="mw-disambig" title="Europar">europarrek</a> (azken horiek <a href="/wiki/Aro_Modernoa" title="Aro Modernoa">Aro Modernoaz</a> geroztik) betikotu zuten esplotazio kolonial edota <a href="/wiki/Esklabotza_Afrikan" title="Esklabotza Afrikan">esklabistak</a> eragindako etengabeko odoljarioagatik. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Saharaz_hegoaldeko_Afrika_Paleolitoa">Saharaz hegoaldeko Afrika Paleolitoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Saharaz hegoaldeko Afrika Paleolitoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Saharaz hegoaldeko Afrika Paleolitoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Saharaz hegoaldeko Afrikan, <a href="/wiki/Paleolitoa" title="Paleolitoa">Paleolitorako</a>, periodizazio anglosaxoia erabiltzen da, nahiz eta horrek alde batera uzten duen <a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus">Australopithecus</a> generoari dagokion garapen-fase osoa: </p> <ul><li><b>ESA</b>k (Early Stone Age edo Harri Aro Goiztiarra) erreferentzia egiten dio Homo generoko lehen kidea agertu zenetik (duela bi milioi eta erdi urte baino gehiago) duela 200.000 urte inguru arteko aldiari. Bi etapa teknologikotan banatzen da: <a href="/wiki/Olduvai_aldia" title="Olduvai aldia">Olduvai aldia</a> edo 1. modu teknikoa eta <a href="/wiki/Acheul_aldi" title="Acheul aldi">Acheul aldia</a> edo 2. modu teknikoa.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg/300px-Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg" decoding="async" width="300" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg/450px-Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg/600px-Olduvai-Schlucht_Mike_Kr%C3%BCger_110126_1.jpg 2x" data-file-width="11396" data-file-height="4954" /></a><figcaption>Olduvaiko arroila 2011.</figcaption></figure> <p>Olduvaiko industria munduko zaharrena da. Izena <a href="/wiki/Tanzania" title="Tanzania">Tanzaniako</a> Olduvai eponimo-aztarnategitik badatorkio ere, aurkikuntzarik zaharrenak iparralderago agertu dira, <a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Etiopian</a>, hain zuzen ere, <a href="/wiki/Omo_ibaia" title="Omo ibaia">Omo ibaiaren</a> arroan. Han, <a href="/w/index.php?title=H%C3%A9l%C3%A8ne_Roche&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hélène Roche (sortu gabe)">Hélène Roche</a> ikertzaile frantziarrak Kada Gona errekan (Afar eskualdea) landutako tresnak datatu ditu, potasio-argoiaren bidez, 2,6 milioi urteko antzinatasunez. Olduvaiko industria, batez ere ertz landuez eta lauzez osatuta dago. Normalean, <a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a> edo <a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">Homo rudolfensis</a> espezieei egozten zaie, baina, ikertzaile batzuen arabera, <a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus">Australopithecus</a> espezierik adimentsuenek ere (adibidez, <a href="/wiki/Australopithecus_garhi" title="Australopithecus garhi">Australopithecus garhi</a> espezieak) tresnak egin ahal izan zituzten, eta horrek eztabaida ugari sortzen ditu. </p><p>Acheul industria duela 1,5 milioi urte agertu zen, dirudienez giza espezie berri bati lotuta, ziurrenik <a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, nahiz eta aldi horretako fosilei dagokienez nolabaiteko <a href="/wiki/Hiato_(geologia)" title="Hiato (geologia)">eboluzio-hiato</a> bat egon. Afrikako <a href="/wiki/Acheul_aldi" title="Acheul aldi">Acheulen</a> ezaugarria, zalantzarik gabe jatorrizkoa, <a href="/w/index.php?title=Aldebiko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aldebiko (sortu gabe)">aldebikoa</a>, <a href="/wiki/Arraildura" title="Arraildura">arraildura</a>, ertz zizelkatua, karrakailua, dentikulatuak eta nahiko aurreratuak diren hainbat teknika eta metodo erabiltzea da (Levallois metodoa eta haren aldaera afrikarrak, Europakoak baino askoz gehiago direnak). </p> <ul><li><b>MSA </b>(Middle Stone Age edo Tarteko Harri Aroa), duela 200.000 urtetik duela 30.000 urtera bitarteko aldia da. Industria horien artean, elkarrekin oso antzekoak ziren ekoizpenak garatu ziren, eta eskualde-aldaera ugari ezarri dira, batez ere tokiko lehengaiaren eraginean oinarrituta, zeinak <a href="/wiki/Teknologia" title="Teknologia">teknologia</a> eta tipologia litikoa baldintzatzen dituela baitirudi.</li> <li>LSA (Late Stone Age edo Harri Aro Berantiarra), Saharaz hegoaldeko Afrikako <a href="/wiki/Paleolitoa" title="Paleolitoa">Paleolitoko</a> azken aldia da. <a href="/wiki/Ekialdeko_Afrika" title="Ekialdeko Afrika">Ekialdeko Afrikako</a> industria tipikoak, nukleo diskoideak, bi aurpegiko pieza <a href="/wiki/Foliazio_(geologia)" title="Foliazio (geologia)">foliazioak</a> eta <a href="/wiki/Mikrolito" title="Mikrolito">mikrolito</a> geometrikoak dira. <a href="/wiki/Erdialdeko_Afrika" title="Erdialdeko Afrika">Erdialdeko Afrikan</a>, Lupenbar kultura dugu, eta haren tresna bereizgarrienak moko-foliazio trinkoak dira, fin-fin ukituak. Afrikako hegoaldean, itxuraz sofistikatuena den kultura aurkitzen dugu, Wiltonarra, ezaugarri mikrolitiko eta laminarrak dituena, iparralderantz hedatuz joan zena eta garai historikoetaraino iraun zuena berrikuntza ugari txertatuz (zati batean neolitizatzera ere iritsiz). Azkenik, <a href="/wiki/Sahel" title="Sahel">Sahelen</a> badira aurreko garaiarekin ahaidetutako industriak eta ezaugarri protoneolitoak dituztenak, <a href="/wiki/Etiopia" title="Etiopia">Etiopiako</a> Gunbiarrarekin gertatzen den moduan (zeramika ezagutzen zuten artzain nomaden herria). Leku horietako askotan, teknologia horiek ez zuten ia bilakaerarik izan bantuen hedapen edo europarren <a href="/wiki/Afrikako_kolonizazioa" title="Afrikako kolonizazioa">kolonizazioa</a> arte (adibidez, Gwisho kultura).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Metalen_aroa_Saharaz_hegoaldeko_Afrikan">Metalen aroa Saharaz hegoaldeko Afrikan</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Metalen aroa Saharaz hegoaldeko Afrikan»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Metalen aroa Saharaz hegoaldeko Afrikan"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg/150px-Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg" decoding="async" width="150" height="408" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg/225px-Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg/300px-Bakor_sculpture_Inv70-1998-4-1.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="2175" /></a><figcaption>XVI. mendeko nigeriar eskultura.</figcaption></figure> <p>Saharaz hegoaldeko metalgintza ez zen <a href="/wiki/Mundu_Zaharra" title="Mundu Zaharra">Mundu Zaharreko</a> fase klasikoetatik igaro (<a href="/wiki/Kobre" title="Kobre">kobrea</a>, <a href="/wiki/Brontze" title="Brontze">brontzea</a> eta <a href="/wiki/Burdina" title="Burdina">burdina</a>), burdina galdatzearen ebidentziak agertuz bakarrik eta Europarekiko oso data goiztiarretan. <a href="/wiki/XX._mendea" title="XX. mendea">XX. mendeko</a> <a href="/wiki/60ko_hamarkada" title="60ko hamarkada">70eko hamarkadaren</a> erdialdera arte, <a href="/wiki/Bantu_hizkuntzak" title="Bantu hizkuntzak">bantu hizkuntzen</a> hedapena, <a href="/wiki/Erdialdeko_Afrika" title="Erdialdeko Afrika">Afrika erdialdean</a> eta australean (<a href="/wiki/K.a._V._mendea" title="K.a. V. mendea">K.a. V. mendetik</a> aurrera eta, batez ere, <a href="/wiki/Khoisan_hizkuntzak" class="mw-redirect" title="Khoisan hizkuntzak">Khoisan hizkuntzen</a> bizkar), metalarekin erlazionatzen zen. Baina ondorengo datu arkeologikoek tradizio kolonialistaren eredu hori gezurtatu dute. Horrela, burdinazko artefaktuekin lotutako dataziorik zaharrenak K.a. 1800. urtean kokatzen dira gaur egun <a href="/wiki/Niger" title="Niger">Nigerko</a> basamortua den horretan: K.a. 1300. urtearen inguruan Afrika ekialdeko zenbait puntutan, K.a. 900. urtearen inguruan <a href="/wiki/Kongo_(ibaia)" title="Kongo (ibaia)">Kongoko</a> eremuan eta K.a. 500. urtearen inguruan <a href="/wiki/Zambia" title="Zambia">Zambia</a> eta <a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwen</a><sup id="cite_ref-:0_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Bantu hizkuntzen prozesu linguistikoa oraindik ez da ongi ulertu, eta adituek teoria ezberdinak dituzte haien sorrera eta garapenari buruz<sup id="cite_ref-:0_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Baliteke <a href="/wiki/Nigeria" title="Nigeria">Nigeriako</a> <a href="/wiki/Nok_kultura" title="Nok kultura">Nok-ek</a>, <a href="/wiki/Niger_(ibaia)" title="Niger (ibaia)">Niger</a> eta <a href="/wiki/Benue" class="mw-redirect" title="Benue">Benue</a> ibaien haranetan bizi eta orain dela 2.500 urte burdina urtu eta eratzeko gai zirenek, bantuen jatorriarekin zerikusia izatea, baina ez dago frogarik. </p><p>Afrika erdialde-mendebaldeko erresuma handi gehienek iparraldeko eremu <a href="/wiki/Musulman" title="Musulman">islamiar</a> historikoekiko mendekotasun komertziala mantendu zuten arren, iturri narratiboak ahozko tradizioetan oinarritzen jarraitu zuten. Kontinentearen erdialdera iritsi ziren bidaiari eta misiolari musulmanei esker dugu haien berri. Hori izan zen VIII. mendean <a href="/wiki/Ghanako_Inperioa" title="Ghanako Inperioa">Ghanako Inperioa</a> deskribatu zuen geografo baten kasua. Ahozko erregistroak arabieraz jarri ziren idatziz <a href="/wiki/Timbuktu" title="Timbuktu">Tombuktuko</a> historialariei esker, XVII. mendean <a href="/wiki/Maliko_Inperioa" title="Maliko Inperioa">Maliko Inperioarekin</a> lotutako <a href="/wiki/XIII._mendea" title="XIII. mendea">XIII.</a>-<a href="/wiki/XIV._mendea" title="XIV. mendea">XIV. mendeetako</a> tradizioak jaso zituztenak. Aldiz, <a href="/wiki/Indiako_ozeanoa" title="Indiako ozeanoa">Indiako Ozeanoko</a> kostaldean kokatutako musulmanekiko merkataritza harremanei esker <a href="/wiki/XI._mendea" title="XI. mendea">XI.</a> eta <a href="/wiki/XV._mendea" title="XV. mendea">XV. mendeen</a> artean loratu zen <a href="/wiki/Monomotapako_Inperioa" title="Monomotapako Inperioa">Monomotapako inperiotik</a>, ez dago dokumenturik idatzita portugaldarrak iritsi arte<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Afrikako_ipar-ekialdea">Afrikako ipar-ekialdea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «Afrikako ipar-ekialdea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Afrikako ipar-ekialdea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Harri_Aroa" title="Harri Aroa">Harri Aroan</a>, <a href="/wiki/Mediterraneoa" title="Mediterraneoa">Mediterraneo</a> aldeko Afrikak Europako <a href="/wiki/Paleolitoa" title="Paleolitoa">Paleolitoaren</a> eta Neolitoaren pareko periodizazioa izan zuen. Ondoren, Egiptoko zibilizazioaren eraginak eta <a href="/wiki/Fenizia" title="Fenizia">Feniziako</a> kolonizatzaileen etorrerak, Europarenganako eboluzio erritmoa bizkortu zuten. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Harri_Aroa_Afrikako_iparraldean">Harri Aroa Afrikako iparraldean</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Harri Aroa Afrikako iparraldean»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Harri Aroa Afrikako iparraldean"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Behe eta erdi Paleolitoa ondo ordezkatuta daude oso antzinatik<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Horrela, <a href="/wiki/Olduvai_aldia" title="Olduvai aldia">olduvaiarren</a> eta <a href="/wiki/Acheul_aldi" title="Acheul aldi">acheuldarren</a> ebidentzia ugari daude (gehiago <a href="/wiki/Magreb" title="Magreb">Magreben</a> <a href="/wiki/Nilo" title="Nilo">Nilo</a> aldean baino), industria <a href="/wiki/Litio" title="Litio">litikoei</a> hainbat giza hondakin mota gehitu ahal zaizkielarik (Ternifineren masailezurra, <a href="/wiki/Aljeria" title="Aljeria">Aljerian</a>, <a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensisi</a> egotz dakiokeena, edo Jebel Irhouden garezurra, <a href="/wiki/Maroko" title="Maroko">Marokon</a>, <a href="/wiki/Neandertal" title="Neandertal">neandertal</a> itxurakoa). Aldi horretan, Afrika iparraldeko taldeen eta Europa mendebaldeko taldeen artean antzekotasuna dago.</li> <li>Ateriar kulturak joera hori hausten duela dirudi, eta bilakaera tekniko-kulturala (batez ere <a href="/wiki/Sahara" title="Sahara">Sahara</a> inguruan) eta bizilagunena bereizten ditu. Teknika litiko batzuetan <a href="/wiki/Mousteriar" title="Mousteriar">mousteriarraren</a> antzekoa den arren (3. modu teknikoa), baditu bere berezitasunak, eta horrek bereizten du teknika horretatik, hala nola tresna pedunkulatuak egiteko ohitura edo Europako historiaurrearen faseetan koka ezin daitekeen kronologia (K.a. 48.000 eta K.a 30.000 artekoa, gutxienez beste hamar mila urtez iraun duela egiaztatu bada ere).</li></ul> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 81.333333333333px"> <div class="thumb" style="width: 79.333333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Ateriense_punta.png" class="mw-file-description" title="Ateriar aldiko punta pedunkulatu tipikoa"><img alt="Ateriar aldiko punta pedunkulatu tipikoa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ateriense_punta.png/119px-Ateriense_punta.png" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ateriense_punta.png/179px-Ateriense_punta.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Ateriense_punta.png/238px-Ateriense_punta.png 2x" data-file-width="487" data-file-height="735" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Ateriar aldiko punta pedunkulatu tipikoa</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 156px"> <div class="thumb" style="width: 154px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Jebel-Irhoud.png" class="mw-file-description" title="Jebel Irhoudeko burezur neandertal aldikoa (Maroko)"><img alt="Jebel Irhoudeko burezur neandertal aldikoa (Maroko)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Jebel-Irhoud.png/231px-Jebel-Irhoud.png" decoding="async" width="154" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Jebel-Irhoud.png/347px-Jebel-Irhoud.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Jebel-Irhoud.png/462px-Jebel-Irhoud.png 2x" data-file-width="778" data-file-height="606" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Jebel Irhoudeko burezur neandertal aldikoa (Maroko)</center></div> </li> </ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Mechta_el-Arbi.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mechta_el-Arbi.png/125px-Mechta_el-Arbi.png" decoding="async" width="125" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mechta_el-Arbi.png/188px-Mechta_el-Arbi.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Mechta_el-Arbi.png/250px-Mechta_el-Arbi.png 2x" data-file-width="521" data-file-height="640" /></a><figcaption><center>Mechta el-Arbi motako garezurra, <a href="/wiki/Endodontzia#Abultsioa" title="Endodontzia">abultsioa</a> <a href="/wiki/Hortz#Ebakitzaileak" title="Hortz">ebakitzaileak</a> dituena.</center></figcaption></figure> <p>Iberomaurisiar kultura ere Afrika iparraldekoa da soilik, bereziki Magrebeko kostaldekoa. Bere kronologia luzea ateriarrarekin gainjartzen da, eta Europako <a href="/wiki/Goi_Paleolitoa" title="Goi Paleolitoa">Goi Paleolito</a> osoaren baliokidea dela dirudi, bilakaera argia hautemanez. Hezur-industria ondo garatua eta hostoz egindako industria litikoa dituen kultura-konplexua da. Denborarekin, <a href="/wiki/Mikrolito" title="Mikrolito">mikrolitizaziora</a> jo zuen, lehenik laminatzera eta, ondoren, geometrikora, mikroburil kolpearen teknika goiz erabiltzen zela egiaztatuz. Giza aztarnei dagokienez, Mechta el-Arbikoak (<a href="/wiki/Aljeria" title="Aljeria">Aljeria</a>), <a href="/wiki/Cro-Magnon" title="Cro-Magnon">Cro-Magnon</a> motakoak, nabarmentzen dira. </p><p>Kapsiar kultura jatorri garbia duen beste kultur talde bat da<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>; bere hastapenak K.a. 8000. urtean kokatzen dira, bertako <a href="/wiki/Epipaleolito" class="mw-redirect" title="Epipaleolito">Epipaleolitoaren</a> barruan. Materialen ugaritasunagatik nabarmentzen da; horien artean, tresna laminarrak eta mikrolitikoak (batzuk ederki egindako hostotsuak) daude, ostruka-arrautzez egindako botila ezaugarriekin eta oskol-erdi ugariekin batera. Ehiza, bilketa eta itsaski-arrantza izan behar zuten bizibide nagusiak. <a href="/wiki/K.a._5._milurtekoa" title="K.a. 5. milurtekoa">Bosgarren milurtekoaren</a> inguruan, erdi sedentario bihurtu ziren; abeltzaintza hartu (nekazaritza oso oinarrizkoarekin osatua), eta zeramika erabili zuten. Horregatik guztiagatik, azken fase horretan kapsiar tradizioko <a href="/wiki/Neolitoa" title="Neolitoa">Neolitoaz</a> hitz egiten da. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Iberomaurisiense-Capsiense.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Iberomaurisiense-Capsiense.png/500px-Iberomaurisiense-Capsiense.png" decoding="async" width="500" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Iberomaurisiense-Capsiense.png/750px-Iberomaurisiense-Capsiense.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Iberomaurisiense-Capsiense.png/1000px-Iberomaurisiense-Capsiense.png 2x" data-file-width="1217" data-file-height="614" /></a><figcaption><center>Magrebeko Iberomaurisiar eta Kapsiarreko aztarnategi nagusiak.</center></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Egypte_louvre_300.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Egypte_louvre_300.jpg/125px-Egypte_louvre_300.jpg" decoding="async" width="125" height="94" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Egypte_louvre_300.jpg/188px-Egypte_louvre_300.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Egypte_louvre_300.jpg/250px-Egypte_louvre_300.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><center>Maadiren irudi protodinastikoa.</center></figcaption></figure> <ul><li>Nilo inguruko Neolitikoa bereziki aurreratua da; bi gune nagusi ditu: <a href="/wiki/Niloren_delta" title="Niloren delta">Deltan</a> (Merimdé) eta <a href="/wiki/Egipto_Garaia" title="Egipto Garaia">Egipto Garaian</a> (<a href="/wiki/Badari_kultura" title="Badari kultura">Badariar kultura</a>) kokatuak, hurrenez hurren<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Biek beren berezitasunak eta desberdintasunak dituzten arren, haien artean harremanak egon zirela eusteko aukera ematen duten zenbait ezaugarri partekatzen dituzte. Kokaleku handi erabat sedentarioak zituzten, eta haien ekonomia nekazaritzan eta abeltzaintzan oinarritzen zen. Etxolak lokatzez, adarrez eta kanaberaz eginak ziren, eta etxeak, aleetarako siloak eta hobian ostilamendua duten ehorzketak dituzte. Zeramika askotarikoa da, eredu monokromoak eta beste batzuek pintatuak erakusten ditu, eta gainerako kultura materiala oso aberatsa da: zizelkatze bikaina duten silexezko aiztoak daude (agian zeremonialak), pigmentuak nahasteko eskistozko paletak, ehunak egiteko produktuak, gezi-puntak, harri erdi altxagarrietako apaingarriak (askotan inportatuak), animalien eta pertsonen estatuatxoak, eta (azken etapan) kobrezko piezak. Talde kultural horiek <a href="/wiki/Egiptoko_Aro_aurredinastikoa" title="Egiptoko Aro aurredinastikoa">Egiptoko aro aurredinastikoa</a> deiturikoan sartzen dira, eta Egipto Historian sartu aurreko alditzat hartzen dira.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Metala_eta_Afrika_iparraldearen_sarrera_historian">Metala eta Afrika iparraldearen sarrera historian</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «Metala eta Afrika iparraldearen sarrera historian»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Metala eta Afrika iparraldearen sarrera historian"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nilo: <a href="/wiki/Antzinako_Egipto" title="Antzinako Egipto">Egiptoko zibilizazioaren</a> eklosioa <a href="/wiki/K.a._4._milurtekoa" title="K.a. 4. milurtekoa">K.a. IV. milurtekoan</a> hasi zen. Hiri askoren sorrerarekin, lehen <a href="/wiki/Hieroglifo" title="Hieroglifo">hieroglifoekin</a> eta bi estatu handiren agerpenarekin (<a href="/wiki/Egipto_Garaia" title="Egipto Garaia">Egipto Garaia</a> eta <a href="/wiki/Egipto_Beherea" title="Egipto Beherea">Egipto Beherea</a>) <a href="/wiki/Naqada_III" title="Naqada III">Protodinastiko</a> izeneko aldian. Estatu horiek lehen faraoiak (Narmer erregeak) batu zituen K.a. 3150. urtean. Horrela, Afrikako ekialdeko eremua oso goiz sartu zen historian, eta, gainera, irradiazio kulturalaren gune bihurtu zen, Mediterraneoari ez ezik Afrikako kontinentearen zati handi bati ere eragin ziona. </p> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 172px"> <div class="thumb" style="width: 170px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:NarmerPalette_ROM.jpg" class="mw-file-description" title="Lehen faraoiaren oroimenezko paleta, Narmer"><img alt="Lehen faraoiaren oroimenezko paleta, Narmer" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/NarmerPalette_ROM.jpg/255px-NarmerPalette_ROM.jpg" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/NarmerPalette_ROM.jpg/382px-NarmerPalette_ROM.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/NarmerPalette_ROM.jpg/509px-NarmerPalette_ROM.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="566" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Lehen <a href="/wiki/Faraoi" title="Faraoi">faraoiaren</a> oroimenezko paleta, <a href="/wiki/Narmer" title="Narmer">Narmer</a></center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 190px"> <div class="thumb" style="width: 188px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:THnnww.gif" class="mw-file-description" title="Herri libikoei buruzko aipua Merenptah-ren hilarrian"><img alt="Herri libikoei buruzko aipua Merenptah-ren hilarrian" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/THnnww.gif/282px-THnnww.gif" decoding="async" width="188" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/THnnww.gif/422px-THnnww.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/THnnww.gif/563px-THnnww.gif 2x" data-file-width="1000" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center>Herri libikoei buruzko aipua <a href="/wiki/Merenptah" title="Merenptah">Merenptah-ren hilarrian</a></center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 128px"> <div class="thumb" style="width: 126px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg" class="mw-file-description" title="Tanit jainkosaren estela punikoa"><img alt="Tanit jainkosaren estela punikoa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg/189px-Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg" decoding="async" width="126" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg/283px-Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg/377px-Square_weight_Tanit_Louvre_AO2042.jpg 2x" data-file-width="1446" data-file-height="1380" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center> <a href="/wiki/Tanit" title="Tanit">Tanit</a> jainkosaren estela punikoa</center></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 180.66666666667px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tomb_of_Massinissa_01.jpg" class="mw-file-description" title="Masinisa errege numitarraren hilobia"><img alt="Masinisa errege numitarraren hilobia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tomb_of_Massinissa_01.jpg/271px-Tomb_of_Massinissa_01.jpg" decoding="async" width="181" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Tomb_of_Massinissa_01.jpg/406px-Tomb_of_Massinissa_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c5/Tomb_of_Massinissa_01.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="333" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><center> <a href="/wiki/Masinisa" title="Masinisa">Masinisa</a> errege numitarraren hilobia</center></div> </li> </ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Lybian.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Lybian.jpg" decoding="async" width="115" height="252" class="mw-file-element" data-file-width="115" data-file-height="252" /></a><figcaption>Libikoa, Egiptoko hilobi batean irudikatua.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Magreb" title="Magreb">Magreb</a>, aldiz, oso kasu desberdina da<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Gure aroaren aurreko bigarren milurtekoan, Mediterraneoaren zati handi batean nabigatzaileek kobrea, urrea eta antzeko beste lehengaiak bilatzen hasi ziren bitartean, Magreb harreman eta truke ekonomiko-kulturalen fluxu horretatik kanpo geratu zen. <a href="/wiki/Berbere" title="Berbere">Amazig etnia</a>, bere jatorria ezagutzen ez den arren (nahiz eta adituek bere hizkuntza jatorri <a href="/wiki/Afro-asiar_hizkuntzak" title="Afro-asiar hizkuntzak">afro-asiarrekoa</a> dela uste duten), nagusi zen eskualdean. Giza talde horren lehen albistea <a href="/wiki/K.a._XXIII._mendea" title="K.a. XXIII. mendea">K.a. 2300.</a> urtean datatutako testu egiptoarretatik dator, non <i>tehmenow </i>deitzen zaien; ondoren, <a href="/wiki/K.a._XIII._mendea" title="K.a. XIII. mendea">K.a. 1227.</a> urtean aipatu zituzten, non <a href="/wiki/Niloren_delta" title="Niloren delta">Delta</a> eraso zutela badirudien, baina, oraingoan, libou deitu zitzaien, hau da, <a href="/wiki/Libia" title="Libia">libiarrak</a>. Ordutik, Magrebeko indigenei buruzko testu klasikoetan, herri libiar gisa izendatu ziren. Bere hilobi-hondarrak <a href="/wiki/Tumulu" title="Tumulu">tumulu</a> azpiko <a href="/wiki/Zista" title="Zista">zistez</a>, <a href="/wiki/Trikuharri" title="Trikuharri">trikuharriz</a> (Europako mendebaldekoak baino askoz beranduagokoak) eta, azken uneetan, <i>haouanets </i>izeneko <a href="/wiki/Hipogeo" title="Hipogeo">hipogeo</a> txiki batzuez (adibidez, Debbabsakoak, <a href="/wiki/Tunisia" title="Tunisia">Tunisian</a>) osatuta daude. </p><p>Feniziarrak, Magrebeko kostaldera, <a href="/wiki/K.a._2._milurtekoa" title="K.a. 2. milurtekoa">K.a. 2. milurtekoaren</a> amaieratik joaten zirela uste da, eta, <a href="/wiki/K.a._XII._mendea" title="K.a. XII. mendea">K.a. 1100.</a> urtearen inguruan, lehen lantegiak sortu zituztela. Horiek <a href="/wiki/Utika" title="Utika">Utika</a> (<a href="/wiki/Bizerta" title="Bizerta">Bizertatik</a> gertu) eta <a href="/wiki/Leptis_Magna" title="Leptis Magna">Oea</a> (<a href="/wiki/Tripoli" title="Tripoli">Tripoli</a> inguruan) izan ziren, garrantzitsuena, zalantzarik gabe, <a href="/wiki/Kartago" title="Kartago">Kartago</a> izan zen arren, <a href="/wiki/K.a._IX._mendea" title="K.a. IX. mendea">K.a. 814an</a>. <a href="/wiki/Kartago" title="Kartago">Kartagotarren</a> eragina <a href="/wiki/K.a._V._mendea" title="K.a. V. mendea">K.a. V. mendetik</a> aurrera agertu zen, <a href="/wiki/Zirenaika" title="Zirenaika">Zirenaikako</a> lehen monarkia <a href="/wiki/Indigena" title="Indigena">indigenetatik</a> (kolono greziarrek Battus erregeaz hitz egiten dute, Batiada dinastiaren fundatzaileaz), <a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghanan</a> eta <a href="/wiki/Numidia" title="Numidia">Numidian</a>, non bere erregeetako bat, <a href="/wiki/Masinisa" title="Masinisa">Masinisa</a>, mitiko bihurtu zen <a href="/wiki/Hirugarren_Gerra_Punikoa" title="Hirugarren Gerra Punikoa">Hirugarren Gerra Punikoan</a> egindako bando-aldaketengatik. Era berean, nekazariek nekazaritza- eta abeltzaintza-hobekuntzak egin zituzten, <a href="/wiki/Burdina" title="Burdina">burdina</a>, buztingilearen tornua, <a href="/wiki/Txanpon" title="Txanpon">txanpon</a>-sorkuntza eta, azkenik, <a href="/wiki/Idazketa" class="mw-redirect" title="Idazketa">idazketa</a>-mota propioa asmatzea ahalbidetu zuten: alfabeto libiarra edo <a href="/wiki/Tifinagh" title="Tifinagh">tifinagh</a>, gaur egun arte <a href="/wiki/Tuareg" title="Tuareg">tuaregen</a> tribu batzuen artean bizirik iraun duena. </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ifira.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Ifira.jpg/500px-Ifira.jpg" decoding="async" width="500" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Ifira.jpg/750px-Ifira.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Ifira.jpg/1000px-Ifira.jpg 2x" data-file-width="1482" data-file-height="605" /></a><figcaption>Idazkunak alfabeto libiarrean, Tafirako haitzuloan (<a href="/wiki/Aljeria" title="Aljeria">Aljeria</a>).</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historiaurrea_Euskal_Herrian">Historiaurrea Euskal Herrian</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Historiaurrea Euskal Herrian»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Historiaurrea Euskal Herrian"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Euskal_Herriko_historiaurrea" title="Euskal Herriko historiaurrea">Euskal Herriko historiaurrea</a>»</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ekainberriko_zaldiak_(Pottoka).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg/220px-Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg/330px-Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg/440px-Ekainberriko_zaldiak_%28Pottoka%29.jpg 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption>Ekainberriko zaldiak</figcaption></figure> <p>Euskal Herrian, historiaurreko aztarnategi aberatsenak dituen eskualdetako bat izanik, bertan egin diren <a href="/wiki/Ar%C2%ADkeologia" class="mw-redirect" title="Arkeologia">arkeologia</a> eta <a href="/wiki/Paleoantropologia" title="Paleoantropologia">paleoantropologiako</a> ikerketen etengabeko garapenak eta haietako aurkikuntzek gero eta atzerago eramaten gaituzte gure lurrean gizonaren lehen kokapena zehazterakoan. <a href="/wiki/Atapuerca" title="Atapuerca">Atapuercan</a> eginiko indusketek hurbilketa geografikoagatik pentsarazten dute Euskal Herrian gizakiaren kokapena, <a href="/wiki/Behe-Paleolito" class="mw-redirect" title="Behe-Paleolito">Behe-Paleolitora</a>, 200.000 urte baino atzerago eraman behar dela. <i><a href="/wiki/Homo_neanderthalensis" class="mw-redirect" title="Homo neanderthalensis">Homo neanderthalensis</a></i>ek artea egiten ote zuen ezbaian dago, eta badakigu Euskal Herrian ia desagertu ziren garaira arte bizi izan zirela; baina gerora iritsitako <i><a href="/wiki/Homo_sapiens" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i>ak aztarna ugari utzi ditu Euskal Herrian. </p><p>Zentsu hertsian, <a href="/wiki/Euskal_Herri" class="mw-redirect" title="Euskal Herri">Euskal Herririk</a> ez zen historiaurrean, eta ez dakigu ere bertan bizi ziren gizakiek zein hizkuntza hitz egiten ote zuten. <a href="/wiki/Euskararen_jatorria#Azalpen_paleogenetikoak" title="Euskararen jatorria">Euskararen jatorriari buruzko azalpen paleogenetikoek</a> ez dute lortu ebaztea <a href="/wiki/Euskararen_jatorria" title="Euskararen jatorria">euskararen jatorriaren</a> edo <a href="/wiki/Euskaldun" title="Euskaldun">euskaldunen</a> jatorriaren inguruko eztabaida. Artikulu honetan, beraz, gaur egun Euskal Herria izena ematen zaion ingurune geografikoaren inguruan hitz egiten da. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-#1-1">↑ <a href="#cite_ref-#1_1-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-1"><sup><b>b</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-2"><sup><b>c</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-3"><sup><b>d</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-4"><sup><b>e</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-5"><sup><b>f</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_1-6"><sup><b>g</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?sarrera=aldi&option=com_hiztegianbilatu&view=frontpage&lang=eu">«Euskaltzaindiaren Hiztegia»</a> <i>www.euskaltzaindia.eus</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2021-01-28)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFJohnson2000">Johnson, Matthew.  (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=MJ89PQAACAAJ"><i>Teoría arqueológica: una introducción. </i></a> Ariel <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-344-6623-4" title="Berezi:BookSources/978-84-344-6623-4">978-84-344-6623-4</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-11)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text">Gómez-Tabanera, José Manuel (1988). «Las culturas africanas, tomo 14». <i>Historias del Viejo Mundo</i>. Historia 16, Madrid. <small><a href="/wiki/Berezi:BookSources/8476791011" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-7679-101-1</a></small></span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text">Iniesta, Ferran (1998). «Kuma. Historia del África negra». <i>Barcelona</i> (primera edición) (Edicions Bellaterra 2000). pp. 36-37. <small><a href="/wiki/Berezi:BookSources/8472901017" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-7290-101-7</a></small></span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <span class="reference-text"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Prehistoria#CITAREFFullola_PericotNadal_Lorenzo1_de_diciembre_de_2012" class="extiw" title="es:Prehistoria">Fullola Pericot y Nadal Lorenzo, 1 de diciembre de 2012</a>, «Los homínidos salen de África», 74. or.</span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <span class="reference-text"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Prehistoria#CITAREFFullola_PericotNadal_Lorenzo1_de_diciembre_de_2012" class="extiw" title="es:Prehistoria">Fullola Pericot y Nadal Lorenzo, 1 de diciembre de 2012</a>, «Los homínidos salen de África», 75. or.</span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFSalaMoyàCarbonellCorbella2009-12-01">Sala, Robert; Moyà, Salvador; Carbonell, Eudald; Corbella, Josep.  (2009-12-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Sapiens.html?id=D-z6bFgZ1gUC"><i>Sapiens: El largo camino de los homínidos hacia la inteligencia. </i></a> Grupo Planeta Spain <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-8307-957-7" title="Berezi:BookSources/978-84-8307-957-7">978-84-8307-957-7</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-11)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:0-8">↑ <a href="#cite_ref-:0_8-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_8-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFIniesta1998">Iniesta, Ferrán.  (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Kuma.html?id=mx8QAQAAMAAJ"><i>Kuma: historia del Africa negra. </i></a> Bellaterra <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-7290-101-8" title="Berezi:BookSources/978-84-7290-101-8">978-84-7290-101-8</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFBurenhult1995">Burenhult, Göran.  (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Estados_y_sociedades_en_Europa_y_%C3%81frica.html?id=4vpKQwAACAAJ"><i>Estados y sociedades en Europa y África: Grecia, Roma, celtas y vikingos. </i></a> Debate <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-226-5053-9" title="Berezi:BookSources/978-84-226-5053-9">978-84-226-5053-9</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Frantsesez dago aipu honen iturburua"><b>(Frantsesez)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFGraguebMtimet1989">Gragueb, Abderrazak; Mtimet, Ali.  (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/La_Pr%C3%A9histoire_en_Tunisie_et_au_Maghreb.html?id=eHUhAAAAMAAJ"><i>La Préhistoire en Tunisie et au Maghreb. </i></a> Alif éditions de la Méditerranée <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-9973-716-10-1" title="Berezi:BookSources/978-9973-716-10-1">978-9973-716-10-1</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Frantsesez dago aipu honen iturburua"><b>(Frantsesez)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFTixierMarmierTrécolle1976">Tixier, Jacques; Marmier, Francis; Trécolle, Guy.  (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Le_Campement_pr%C3%A9historique_de_Bordj_Mel.html?id=K55sPAAACAAJ"><i>Le Campement préhistorique de Bordj Mellala, Ouargla, Algérie. </i></a> Éditions du Cercle de recherches et d'études préhistoriques <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFStrouhal1992">Strouhal, Evžen.  (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Life_of_the_Ancient_Egyptians.html?id=vsvLJJvIIf0C"><i>Life of the Ancient Egyptians. </i></a> University of Oklahoma Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-0-8061-2475-9" title="Berezi:BookSources/978-0-8061-2475-9">978-0-8061-2475-9</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFTarradell1979">Tarradell, Miquel.  (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books/about/Temporama_de_la_historia.html?id=vSfKoAEACAAJ"><i>La Prehistoria: nacimiento y primeras fases de la civilización. </i></a> Difusora Internacional <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-84-7368-022-6" title="Berezi:BookSources/978-84-7368-022-6">978-84-7368-022-6</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-12)</small></span></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikus,_gainera"><span id="Ikus.2C_gainera"></span>Ikus, gainera</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Ikus, gainera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Ikus, gainera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Historiaurrelari" title="Historiaurrelari">Historiaurrelari</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Historiaurrea&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9236167"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11756" class="extiw" title="wikidata:Q11756">Q11756</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Prehistory">Prehistory</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q11756%22">Q11756</a></span></span></li></ul> <hr /> <ul><li><b>Identifikadoreak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" class="mw-redirect" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX525248">XX525248</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" class="mw-redirect" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb133183738">133183738</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb133183738">(data)</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4078951-2">4078951-2</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85080302">sh85080302</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Library_of_the_Czech_Republic" class="mw-redirect" title="National Library of the Czech Republic">NKC</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph117254">ph117254</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11756" class="extiw" title="wikidata:Q11756">Q11756</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Prehistory">Prehistory</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q11756%22">Q11756</a></span></span></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Historiaurrea&oldid=9807147">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Historiaurrea&oldid=9807147</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoriak</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Historiaurrea" title="Kategoria:Historiaurrea">Historiaurrea</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Teknopolisen_bideoak_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Teknopolisen bideoak dituzten artikuluak">Teknopolisen bideoak dituzten artikuluak</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:ISBN_lotura_magikoak_dituzten_orrialdeak" title="Kategoria:ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak">ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programako_artikuluak" title="Kategoria:Hezkuntza Programako artikuluak">Hezkuntza Programako artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programa/Geografia_eta_Historia" title="Kategoria:Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia">Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia_guztiek_izan_beharreko_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak">Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:BNE_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:BNE identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:BNF_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GND_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:LCCN_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 29 maiatza 2024, 09:26.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Historiaurrea&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-688fc9465-zzswj","wgBackendResponseTime":143,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.378","walltime":"0.522","ppvisitednodes":{"value":6456,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":48169,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":10596,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29411,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":7,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 398.445 1 -total"," 47.47% 189.126 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 16.92% 67.411 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 16.26% 64.807 1 Txantiloi:Historiaurreko_aroak"," 15.29% 60.926 1 Txantiloi:Sidebar_with_collapsible_lists"," 14.10% 56.182 9 Txantiloi:Erreferentzia"," 12.88% 51.327 18 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 11.80% 47.028 2 Txantiloi:Top_icon"," 10.76% 42.869 1 Txantiloi:HezkuntzaPrograma"," 9.22% 36.739 2 Txantiloi:Category_handler"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.185","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3967090,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64476968cd-7xzct","timestamp":"20241102102354","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Historiaurrea","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Historiaurrea","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11756","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11756","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-07-13T20:54:56Z","dateModified":"2024-05-29T08:26:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3c\/Stonehenge2007_07_30.jpg","headline":"gizakiaren eboluzioaren hasieratik idatzizko lehen testuak agertu arte aztertzen duen gizarte-zientza"}</script> </body> </html>