CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Circus (attractie) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"9bd71c0a-0d92-45dc-830f-77da0a59dc25","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Circus_(attractie)","wgTitle":"Circus (attractie)","wgCurRevisionId":67100227,"wgRevisionId":67100227,"wgArticleId":34444,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2019","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Circus","Amusement"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Circus_(attractie)","wgRelevantArticleId":34444,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q47928","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready", "user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader", "ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/1200px-Arturo_Michelena_00.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="984"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/800px-Arturo_Michelena_00.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="656"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/640px-Arturo_Michelena_00.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="525"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Circus (attractie) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Circus_(attractie)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Circus_(attractie)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Circus_attractie rootpage-Circus_attractie skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/3_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Circus+%28attractie%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Circus+%28attractie%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Circus+%28attractie%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Circus+%28attractie%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Circus_in_Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Circus_in_Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Circus in Nederland</span> </div> </a> <ul id="toc-Circus_in_Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Soorten_circussen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Soorten_circussen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Soorten circussen</span> </div> </a> <ul id="toc-Soorten_circussen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Circusmuziek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Circusmuziek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Circusmuziek</span> </div> </a> <ul id="toc-Circusmuziek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Circusartiest_als_beroep" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Circusartiest_als_beroep"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Circusartiest als beroep</span> </div> </a> <ul id="toc-Circusartiest_als_beroep-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dieren_in_het_circus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dieren_in_het_circus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Dieren in het circus</span> </div> </a> <ul id="toc-Dieren_in_het_circus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kerstcircus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kerstcircus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Kerstcircus</span> </div> </a> <ul id="toc-Kerstcircus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lijsten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lijsten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Lijsten</span> </div> </a> <ul id="toc-Lijsten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Circus (attractie)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 72 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-72" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">72 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sirkus" title="Sirkus – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sirkus" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D9%83" title="سيرك – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سيرك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D9%83" title="سيرك – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="سيرك" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%9B" title="চাৰ্কাছ – Assamees" lang="as" hreflang="as" data-title="চাৰ্কাছ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Assamees" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Circu" title="Circu – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Circu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Sirk" title="Sirk – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Sirk" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="সার্কাস – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সার্কাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sirk" title="Sirk – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Sirk" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Circ" title="Circ – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Circ" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Cirkus" title="Cirkus – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Cirkus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Syrcas" title="Syrcas – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Syrcas" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Cirkus" title="Cirkus – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Cirkus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zirkus" title="Zirkus – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Zirkus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%AF%CF%81%CE%BA%CE%BF" title="Τσίρκο – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Τσίρκο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Circus" title="Circus – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Circus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Cirko" title="Cirko – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Cirko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Circo" title="Circo – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Circo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Tsirkus" title="Tsirkus – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Tsirkus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Zirku" title="Zirku – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Zirku" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%A9" title="سیرک – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سیرک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sirkus" title="Sirkus – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sirkus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Sakini" title="Sakini – Fijisch" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Sakini" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Fijisch" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Cirque" title="Cirque – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Cirque" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sorcas" title="Sorcas – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sorcas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Circo" title="Circo – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Circo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%A7%D7%A1" title="קרקס – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="קרקס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%B8" title="सर्कस – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सर्कस" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Cirkus" title="Cirkus – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Cirkus" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Cirkusz" title="Cirkusz – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Cirkusz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%AF%D5%A5%D5%BD" title="Կրկես – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կրկես" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%AF%D5%A7%D5%BD" title="Կրկէս – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Կրկէս" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sirkus" title="Sirkus – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Sirkus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Cirko" title="Cirko – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Cirko" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Circo" title="Circo – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Circo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B5%E3%83%BC%E3%82%AB%E3%82%B9" title="サーカス – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="サーカス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%9C%EC%BB%A4%EC%8A%A4" title="서커스 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="서커스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Circus_hodiernus" title="Circus hodiernus – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Circus hodiernus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Cirkas" title="Cirkas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Cirkas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Cirks" title="Cirks – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cirks" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%BC%E2%80%8C%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="സർ‌ക്കസ് – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സർ‌ക്കസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sarkas" title="Sarkas – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sarkas" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BD%E1%80%B2" title="ဆပ်ကပ်ပွဲ – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ဆပ်ကပ်ပွဲ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sirkus" title="Sirkus – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sirkus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sirkus" title="Sirkus – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sirkus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Circ" title="Circ – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Circ" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Chirke" title="Chirke – Picardisch" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Chirke" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="سرکس – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سرکس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Circo" title="Circo – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Circo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Circ" title="Circ – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Circ" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BF%D0%B0" title="Цирковая труппа – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Цирковая труппа" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%96%D1%80%D0%BA%D1%83%D1%81" title="Ціркус – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ціркус" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%A8%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%A5" title="ᱥᱟᱨᱠᱟᱥ – Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱟᱨᱠᱟᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Circu" title="Circu – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Circu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Cirkus" title="Cirkus – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Cirkus" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Circus" title="Circus – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Circus" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%80%D0%BA%D1%83%D1%81" title="Циркус – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Циркус" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Cirkus" title="Cirkus – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Cirkus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%B0%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81" title="வட்டரங்கு – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வட்டரங்கு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="సర్కస్ – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సర్కస్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B9%8C" title="ละครสัตว์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ละครสัตว์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sirko_(pagtatanghal)" title="Sirko (pagtatanghal) – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sirko (pagtatanghal)" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sirk" title="Sirk – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sirk" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%96_%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Циркові артисти – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Циркові артисти" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="سرکس – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سرکس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Circo" title="Circo – Venetiaans" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Circo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Xi%E1%BA%BFc" title="Xiếc – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Xiếc" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sirko" title="Sirko – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Sirko" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%88%8F" title="马戏 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="马戏" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%99%D7%A8%D7%A7%D7%95%D7%A1" title="צירקוס – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="צירקוס" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%88%8F" title="马戏 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="马戏" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sa-kh%C3%A0-suh" title="Sa-khà-suh – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sa-khà-suh" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E6%88%B2%E5%9C%98" title="馬戲團 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="馬戲團" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47928#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Circus_(attractie)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Circus_(attractie)" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Circus_(attractie)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Circus_(attractie)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Circus_(attractie)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Circus_(attractie)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&oldid=67100227" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Circus_%28attractie%29&id=67100227&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCircus_%28attractie%29"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FCircus_%28attractie%29"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Circus+%28attractie%29"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Circus_%28attractie%29&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Circus" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47928" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Arturo_Michelena_00.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/250px-Arturo_Michelena_00.JPG" decoding="async" width="250" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/375px-Arturo_Michelena_00.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Arturo_Michelena_00.JPG/500px-Arturo_Michelena_00.JPG 2x" data-file-width="1210" data-file-height="992" /></a><figcaption>Scènes circus rond 1891. Werk van schilder Arturo Michelena.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg/250px-Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg" decoding="async" width="250" height="390" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg/375px-Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg/500px-Barnum_%26_Bailey_clowns_and_geese2.jpg 2x" data-file-width="2228" data-file-height="3479" /></a><figcaption>Advertentie uit 1900 voor het Barnum & Bailey Circus.</figcaption></figure> <p>Een <b>circus</b> is een <a href="/wiki/Toeristische_attractie" title="Toeristische attractie">attractie</a> waarbij het samenwerken tussen artiesten en met getemde <a href="/wiki/Dieren_(biologie)" title="Dieren (biologie)">dieren</a> centraal staat. </p><p>Bij een circus gaat het gewoonlijk om een reizend gezelschap, dat optreedt in een grote circustent en bestaat uit verschillende presentaties van acrobaten, <a href="/wiki/Jongleren" title="Jongleren">jongleurs</a>, <a href="/wiki/Clown" title="Clown">clowns</a>, <a href="/wiki/Dompteur" class="mw-redirect" title="Dompteur">dierentemmers</a> (van <a href="/wiki/Leeuw_(dier)" title="Leeuw (dier)">leeuwen</a>, <a href="/wiki/Tijger" title="Tijger">tijgers</a>, <a href="/wiki/Olifanten" title="Olifanten">olifanten</a>) en soms ook <a href="/wiki/Goochelen" title="Goochelen">goochelaars</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het circus ontstond in zijn huidige vorm rond 1770 in Engeland. Aanvankelijk alleen met paarden, maar spoedig ook met clowns, zangers en (koord)dansers. In Parijs werd het circus een groot succes. Aan het begin van de 19e eeuw ontstonden overal in Europa en Amerika circussen: eerst in vaste gebouwen voor de elite, later in tenten voor het volk. In het laatste decennium van de 20e eeuw maakte een aantal circussen, onder invloed van onder andere het van oorsprong <a href="/wiki/Canada" title="Canada">Canadese</a> <a href="/wiki/Cirque_du_Soleil" title="Cirque du Soleil">Cirque du Soleil</a>, een ontwikkeling door naar circustheater. Dit soort circusgroepen combineert circus, <a href="/wiki/Muziek" title="Muziek">muziek</a>, <a href="/wiki/Zangkunst" title="Zangkunst">zang</a>, <a href="/wiki/Dans" title="Dans">dans</a> en comedy in een voorstelling met een verhaal. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Circus_in_Nederland">Circus in Nederland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Circus in Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Circus in Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Hoefke18.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Hoefke18.jpg/250px-Hoefke18.jpg" decoding="async" width="250" height="388" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Hoefke18.jpg/375px-Hoefke18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Hoefke18.jpg/500px-Hoefke18.jpg 2x" data-file-width="1439" data-file-height="2234" /></a><figcaption>Circus Het Hoefke, <a href="/wiki/Voltige" title="Voltige">voltigenummer</a>, rond 1950</figcaption></figure> <p>Begin 20e eeuw waren de bekendste reizende circussen in Nederland die van <a href="/w/index.php?title=Leon_Kinsbergen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leon Kinsbergen (de pagina bestaat niet)">Leon Kinsbergen</a> (paarden) en <a href="/w/index.php?title=Maurits_Blanes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maurits Blanes (de pagina bestaat niet)">Maurits Blanes</a>. De bekendste naoorlogse circussen waren <a href="/w/index.php?title=Circus_Van_Bever&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circus Van Bever (de pagina bestaat niet)">Circus Van Bever</a> (met de beroemde rijdster <a href="/w/index.php?title=Illonka_Karoly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Illonka Karoly (de pagina bestaat niet)">Illonka Karoly</a>), <a href="/wiki/Toni_Boltini" title="Toni Boltini">Toni Boltini</a>, <a href="/wiki/Circus_Frans_Mikkenie" title="Circus Frans Mikkenie">Mikkenie</a> en <a href="/wiki/Circus_Strassburger" title="Circus Strassburger">Circus Strassburger</a>. De joodse familie Strassburger vluchtte vlak voor de oorlog naar Nederland en zou deze hier overleven met behulp van Frans Mikkenie als zogenaamde 'interim'. </p><p>In de jaren zestig en zeventig kregen de circussen het, in concurrentie met de televisie, moeilijk. Veel circussen trachtten te overleven door te 'veramerikaansen' en 'verglitteren'. Kleine acts werden opgevoerd met veel visueel geweld en pogingen tot 'glamour'. Circus Boltini bleef vasthouden aan klassiek circus met toevoeging van nieuwe elementen, zoals het uitnodigen van populaire artiesten uit andere disciplines (<a href="/wiki/Rob_de_Nijs" title="Rob de Nijs">Rob de Nijs</a> en <a href="/wiki/Johnny_Lion" title="Johnny Lion">Johnny Lion</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Soorten_circussen">Soorten circussen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Soorten circussen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Soorten circussen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Lijst_van_circussen" title="Lijst van circussen">Lijst van circussen</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/250px-Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/375px-Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/500px-Stilt_Walkers_at_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption><a href="/wiki/Steltlopen" title="Steltlopen">Steltlopers</a> van Circus Amok</figcaption></figure> <p>Bij het traditionele circus mogen vooral paardennummers niet ontbreken, want het circus is oorspronkelijk begonnen als "paardenspel"<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 24 februari 2019 een bronvermelding gewenst. Motivering: Wanneer en waar dan?">[bron?]</span></a></sup>. Paarden in "vrijheidsdressuur", acrobatiek en clownerie te paard, en "de hoge school", zijn circusklassiekers. </p><p>Er zijn ook circussen die niet (meer) rondreizen en op een vaste plaats blijven. Evenzo zijn er circussen zonder dieren. </p><p>Binnen het circus geldt een sterke divisie tussen 'geboren circus' (Circusdynastieën/ families) en 'aangenomen circus'. De internationale verbanden tussen circusfamilies zijn hecht, en generaties tellen even sterk als talent: 'nieuwkomers' moeten wel zeer getalenteerd en gemotiveerd zijn, om ooit werkelijk opgenomen te worden. </p><p>Campingcircus- en campingtournees zijn diverse kleine, 'samengestelde' circussen, die uitsluitend in het kampeerseizoen reizen, voornamelijk langs de grotere recreatiecentra en campings. Voor deze circussen zijn gemeenteplaatsen, met hoge staangelden en precario, zelden een optie meer. Deze circussen bestaan buiten het seizoen vooral van 'uitkopen' (ingekochte voorstellingen) en tentverhuur. De dwarsverbanden tussen deze circussen zijn groot, waarbij artiesten buiten het familieprogramma vaak tussen de circussen wisselen, terwijl de directies niet zelden in duchtige concurrentie over de plaatsen leven. Vaak worden activiteiten gecombineerd met openluchtvoorstellingen, jaarmarkten, evenementenverhuur en dergelijke. Kaarten voor dergelijke circussen zijn vaak te koop bij de receptie en/of via de site van de campings en recreatiecentra die worden aangedaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Circusmuziek">Circusmuziek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Circusmuziek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Circusmuziek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/250px-Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg" decoding="async" width="250" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/375px-Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg/500px-Accordion_Player_Circus_Amok_by_David_Shankbone.jpg 2x" data-file-width="1485" data-file-height="1767" /></a><figcaption>Accordeonspeler van Circus Amok</figcaption></figure> <p>Een bekend Nederlands circusorkest was de 7-koppige formatie van <a href="/w/index.php?title=Coty_Teuteberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coty Teuteberg (de pagina bestaat niet)">Coty Teuteberg</a>. Dit orkest heeft 30 jaar (tot 2009) Wintercircus Martin Hanson begeleid. Een ander circusorkest dat in Nederland tot 2015 te horen was (bij <a href="/wiki/Herman_Renz" class="mw-redirect" title="Herman Renz">Herman Renz</a>), is het orkest van <a href="/w/index.php?title=Robert_Rzeznik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Rzeznik (de pagina bestaat niet)">Robert Rzeznik</a>. Veel kleiner is het familiecombo onder leiding van Ralf Huberti dat jarenlang bij <a href="/wiki/Circus_Harlekino" title="Circus Harlekino">Circus Harlekino</a> de livemuziek verzorgde, met hammondorgel, twee trompetten en drums, tevens muzikale clowns. Typische circusnummers zijn 'Einlass', 'Caravan' (van Ellington,'fakirmuziek', en ook vaak ter begeleiding van (roof)diernummers, maar ook een circusbegrafenisklassieker), 'De Springende Kikker', de Waldenburger galop, Tico Tico (ook van Abreu) en Cinnamon and Spice (trapeze) en 'Oh mein Papa' als finalemuziek. Op wereldschaal was de bekendste orkestleider in het circus <a href="/wiki/Merle_Evans" title="Merle Evans">Merle Evans</a>. Hij bewerkte veel klassieke muziek voor de <a href="/wiki/Circuspiste" title="Circuspiste">circuspiste</a>, zoals Rimsky-Korsakovs 'Vlucht van de hommel' voor de onvergetelijke luchtacrobate Lillian Leitzl. Naast Merle Evans zijn andere bekende circusdirigenten: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Reto_Parolari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reto Parolari (de pagina bestaat niet)">Reto Parolari</a> (Zwitserland): De in december 2019 overleden dirigent van Zwitserse komaf had een belangrijk aandeel in de circusmuziek. Zo schreef hij arrangementen voor diverse circusorkesten. Hij dirigeerde de orkesten van o.a. het Wereldkerstcircus, <a href="/wiki/Circus_Knie" title="Circus Knie">Circus Knie</a>, Circus Krone-Bau en was de vaste dirigent van het beroemde <a href="/wiki/Internationaal_circusfestival_van_Monte-Carlo" class="mw-redirect" title="Internationaal circusfestival van Monte-Carlo">Circusfestival van Monte Carlo</a>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Carmino_d%27Angelo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carmino d'Angelo (de pagina bestaat niet)">Carmino d'Angelo</a> (Frankrijk): dirigent van diverse circusfestivals in Frankrijk.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Tony_Bario&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tony Bario (de pagina bestaat niet)">Tony Bario</a> (Frankrijk): de inmiddels overleden telg uit de beroemde clownsdynastie de Bario's dirigeerde jarenlang het grote orkest van het Cirque d'Hiver-Bouglione.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_Rzeznik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Rzeznik (de pagina bestaat niet)">Robert Rzeznik</a> (Polen): hij dirigeerde tot 2015 het orkest van het Nederlands Nationaal Circus <a href="/wiki/Herman_Renz" class="mw-redirect" title="Herman Renz">Herman Renz</a>. Naast het leiden van het orkest speelde hij trompet en keyboard tijdens de voorstelling. Ook schreef hij arrangementen voor het circus.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Vincent_van_Lent&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vincent van Lent (de pagina bestaat niet)">Vincent van Lent</a> (Nederland): dirigent/orkestleider/arrangeur van Wintercircus Martin Hanson / Arlette Hanson van 2009 tot en met 2017.</li></ul> <p>Bij veel circussen zie je tegenwoordig in plaats van een orkest een dj die voor de muziek zorgt. Dan worden ook vaak bekende popnummers, zoals bv. "<a href="/wiki/Lambada_(dans)" title="Lambada (dans)">Lambada</a>" of klassieke nummers zoals bv. "Can Can" gebruikt in plaats van circusnummers. Deze dj zit dan in plaats van het orkest in de <a href="/wiki/Orkestbak" title="Orkestbak">orkestbak</a>, boven de ingang naar de piste. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Circusartiest_als_beroep">Circusartiest als beroep</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Circusartiest als beroep" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Circusartiest als beroep"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Nederland was Circusschool De Hoogte in <a href="/wiki/Leeuwarden_(stad)" title="Leeuwarden (stad)">Leeuwarden</a> lange tijd de enige vakopleiding tot professioneel circusartiest. In september 2006 startte de <a href="/wiki/Hoger_beroepsonderwijs" title="Hoger beroepsonderwijs">hbo</a>-opleiding Circus Arts bij <a href="/wiki/Codarts" title="Codarts">Codarts</a> (hogeschool voor de kunsten) in <a href="/wiki/Rotterdam" title="Rotterdam">Rotterdam</a>. In 2007 begon ook <a href="/wiki/Fontys_Hogescholen" class="mw-redirect" title="Fontys Hogescholen">Fontys</a> met een hbo-opleiding. Buiten Nederland zijn er opleidingsinstituten in onder meer <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a> (BE). Behalve opleidingen tot specifieke circusdisciplines als acrobatiek en anderen wordt hierbij ook aandacht geschonken aan de circusmuziek. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dieren_in_het_circus">Dieren in het circus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Dieren in het circus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Dieren in het circus"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg/260px-Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg" decoding="async" width="260" height="867" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg/390px-Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg/520px-Rotterdam_grand_cirque_nouveau_affiche.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="10000" /></a><figcaption>Rotterdam Grand Cirque Nouveau, affiche juni 1893</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9,_Amster,_Bestanddeelnr_925-3869.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg/250px-Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg/375px-Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg/500px-Artiesten_treden_op_met_circusnummers_in_Nationaal_Songfestival_in_Carr%C3%A9%2C_Amster%2C_Bestanddeelnr_925-3869.jpg 2x" data-file-width="3671" data-file-height="2441" /></a><figcaption>Dressuurshow</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Al_wat_het_kermistooneel,_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg/250px-Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg" decoding="async" width="250" height="312" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg/375px-Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg/500px-Al_wat_het_kermistooneel%2C_ons_aanbiedt_tot_vermaken-Catchpenny_print-Borms_0815.jpeg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1874" /></a><figcaption>Circusdieren op een negentiende-eeuwse <a href="/wiki/Centsprent" title="Centsprent">centsprent</a>: een knielend paard, een dinerende olifant, een aangeklede aap, een klokkijkende ezel, een leeuw, een gedresseerde beer, een hondendans en een schietend konijn.</figcaption></figure> <p>In het <a href="/wiki/Westerse_wereld" title="Westerse wereld">Westen</a> is gaandeweg steeds meer weerstand ontstaan tegen circusacts met levende dieren. Het gebruik van wilde (niet gedomesticeerde) dieren in circussen ondervindt kritiek van dierenbeschermingsorganisaties die het vanuit dierenwelzijnsoogpunt niet verantwoord vinden. </p><p>In België en diverse andere Europese landen is al een specifieke wetgeving rond circusdieren, met voor iedere diersoort minimumnormen. Steeds meer landen (onder andere Oostenrijk, Kroatië, Bulgarije, Israël, Singapore, Costa Rica) verbieden circussen met wilde dieren. Ook enkele gemeenten in Nederland probeerden circussen met wilde dieren de toegang te ontzeggen, omdat zij van mening zijn dat het welzijn van de dieren niet kan worden gewaarborgd. Een rechtszaak die vervolgens door de circuswereld werd aangespannen en ook het hoger beroep bij de Raad van State (in dit geval tegen de gemeente Winschoten) toonde aan dat gemeenten niet gerechtigd zijn om een eigen beleid te voeren op het gebied van het welzijn van circusdieren. Zowel de rechtbank als de Raad van State bepaalde dat dit een verantwoordelijkheid van het <a href="/wiki/Ministerie_van_Landbouw_en_Visserij" title="Ministerie van Landbouw en Visserij">Ministerie van Landbouw en Visserij</a>. Gemeenten mogen een circus dus niet weren op grond van het dierenwelzijn. </p><p>Door de <a href="/wiki/Europese_Commissie" title="Europese Commissie">Europese Commissie</a> wordt een Oostenrijks verbod op bepaalde dierensoorten in het circus getoetst aan de <a href="/wiki/Europese_Grondwet" class="mw-redirect" title="Europese Grondwet">Europese Grondwet</a>. Deze wetgeving lijkt onrechtmatig te zijn. Een verbod kan enkel worden ingevoerd als er geen andere maatregelen mogelijk zijn. De regelgeving in landen als België en Duitsland toont aan dat er wel alternatieven zijn. </p><p>In Nederland heeft de brancheorganisatie <a href="/w/index.php?title=VNCO&action=edit&redlink=1" class="new" title="VNCO (de pagina bestaat niet)">VNCO</a> richtlijnen opgesteld waaraan haar leden moeten voldoen, gebaseerd op de richtlijnen van het <a href="/w/index.php?title=Deutsche_Tierlehrerverband&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deutsche Tierlehrerverband (de pagina bestaat niet)">Deutsche Tierlehrerverband</a> die tevens model waren voor de Duitse wetgeving. Op 13 december 2014 ging de Nederlandse ministerraad akkoord met een voorstel van staatssecretaris <a href="/wiki/Sharon_Dijksma" title="Sharon Dijksma">Sharon Dijksma</a> (<a href="/wiki/Partij_van_de_Arbeid_(Nederland)" title="Partij van de Arbeid (Nederland)">Partij van de Arbeid</a>) van Economische Zaken. Dit voorstel behelsde het verbod op het gebruik van wilde <a href="/wiki/Zoogdieren" title="Zoogdieren">zoogdieren</a> in het circus.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kerstcircus">Kerstcircus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Kerstcircus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Kerstcircus"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Theater_carre.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Theater_carre.jpg/250px-Theater_carre.jpg" decoding="async" width="250" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Theater_carre.jpg/375px-Theater_carre.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Theater_carre.jpg/500px-Theater_carre.jpg 2x" data-file-width="3068" data-file-height="2184" /></a><figcaption><a href="/wiki/Koninklijk_Theater_Carr%C3%A9" title="Koninklijk Theater Carré">Koninklijk Theater Carré</a> in <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a>.</figcaption></figure> <p>Een kerstcircus is een circusvoorstelling rond <a href="/wiki/Kerstmis" title="Kerstmis">kerstmis</a>. Een kerstcircus is veelal een familiegebeurtenis, vaak bezocht door families met (jonge) kinderen. Er worden verschillende kerstcircussen in Nederland gehouden. Enkele bekende kerstcircussen worden gehouden, zoals het Internationale Circusfestival in <a href="/wiki/Enschede" title="Enschede">Enschede</a>, Internationaal Kerstwintercircus in het <a href="/wiki/Parktheater" class="mw-redirect" title="Parktheater">Parktheater</a> in <a href="/wiki/Eindhoven" title="Eindhoven">Eindhoven</a>, het kerstcircus in <a href="/wiki/Ahoy_Rotterdam" class="mw-redirect" title="Ahoy Rotterdam">Ahoy</a> in <a href="/wiki/Rotterdam" title="Rotterdam">Rotterdam</a>, het <a href="/wiki/Cirque_d%27Hiver_(Roermond)" title="Cirque d'Hiver (Roermond)">Cirque d'Hiver</a> in <a href="/wiki/Roermond_(stad)" title="Roermond (stad)">Roermond</a>, het Wereld Kerstcircus in <a href="/wiki/Koninklijk_Theater_Carr%C3%A9" title="Koninklijk Theater Carré">Koninklijk Theater Carré</a> in <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> en het Groot Kerstcircus in <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a> dat jaarlijks op het <a href="/wiki/Malieveld" title="Malieveld">Malieveld</a> staat. Ook het <a href="/wiki/Circus_Herman_Renz" title="Circus Herman Renz">Circus Herman Renz</a> kende een kerst-/wintercircus. Dit vond jaarlijks plaats in <a href="/wiki/Haarlem" title="Haarlem">Haarlem</a>. Wintercircus Martin Hanson is een van de oudste kerstcircussen in Nederland (sinds 1979) en is nog altijd het enige reizende kerstcircus. Het Kerstcircus in Ahoy vond in 2023 voor het laatst plaats. De producent van dit circus, Fernand Banning, ging dat jaar met pensioen en kon niet worden vervangen. Hierdoor kon dit circus na 2023 niet meer worden georganiseerd.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 2020 en 2021 waren er geen kerstcircussen vanwege de coronapandemie die in 2020 uitbrak. Door deze pandemie moest Nederland deze jaren uitgerekend met kerst in <a href="/wiki/Lockdown_(maatregel)" title="Lockdown (maatregel)">lockdown</a>(in 2020 was dit vanwege een toenemend aantal besmettingen en een zeer besmettelijke Britse variant die zich snel verspreidde en in 2021 vanwege de <a href="/wiki/SARS-CoV-2-omikronvariant" title="SARS-CoV-2-omikronvariant">Omikron-variant</a> die zich eveneens heel snel bleek te verspreiden). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lijsten">Lijsten</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Lijsten" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Lijsten"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Lijst_van_circussen" title="Lijst van circussen">Lijst van circussen</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_circusnummers" title="Lijst van circusnummers">Lijst van circusnummers</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Cirque_Jules_Verne" title="Cirque Jules Verne">Cirque Jules Verne</a></li> <li><a href="/wiki/Oscar_Carr%C3%A9_Trofee" title="Oscar Carré Trofee">Oscar Carré Trofee</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Circus_(attractie)&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210224203250/https://www.vnco.info/">Vereniging van Nederlandse Circus ondernemingen</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080216114906/http://www.europeancircus.info/">European Circus Association</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150319071743/http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2014/12/13/geen-wilde-dieren-meer-in-het-circus.html">Ontwerpbesluit verbod circusdieren</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2015-03-19">19 maart 2015</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-06-13">13 juni 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2023"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rijnmond.nl/nieuws/1755317/kerstcircus-ahoy-stopt-na-52-jaar-het-is-verdrietig-maar-aan-alles-komt-een-eind">Kerstcircus Ahoy stopt na 52 jaar: 'Het is verdrietig, maar aan alles komt een eind'</a>. <i>www.rijnmond.nl</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2023-12-22">22 december 2023</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2024-01-01">1 januari 2024</span>. </span></span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63829521">.mw-parser-output .zusterprojecten{padding:0;font-size:90%;clear:both;margin:1em 0 -0.5em 0}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein{padding-bottom:5px;font-size:90%}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop{vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-lijst{display:inline;margin-left:0;padding-left:0}.mw-parser-output .zusterprojecten-kop,.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{display:inline-block;margin:0.4em 0.6em;white-space:nowrap;line-height:1.4em;width:12.5em}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{width:17.5em;max-height:20px}.mw-parser-output .zuster-logo{display:inline-block;text-align:center;width:34px}.mw-parser-output .zuster-tekst{display:inline-block;vertical-align:middle}.mw-parser-output .zusterprojecten-klein .zuster-op{display:inline}@media screen and (max-width:720px){.mw-parser-output .zusterprojecten li,.mw-parser-output .zusterprojecten-klein li{max-height:initial;line-height:inherit}}</style> <div class="interProjectTemplate interProject-groot zusterprojecten toccolours noprint"> <div class="zusterprojecten-kop"><b>Op andere <a href="/wiki/Wikimedia_Foundation" title="Wikimedia Foundation">Wikimedia</a>-projecten</b></div><br /> <ul class="zusterprojecten-lijst"> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Circus#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:Circus">Mediabestanden</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/27px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/36px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Circus#mw-subcategories" class="extiw" title="c:Category:Circus"><i><b>Media</b></i></a><div class="zuster-op"> op Commons</div></div></li><div class="interProject wiktionary mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/circus" class="extiw" title="wikt:circus">WikiWoordenboek</a></div><li><div class="zuster-logo"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/23px-Wiktionary-logo.svg.png" decoding="async" width="23" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/35px-Wiktionary-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wiktionary-logo.svg/46px-Wiktionary-logo.svg.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="zuster-tekst"><a href="https://nl.wiktionary.org/wiki/circus" class="extiw" title="wikt:circus"><i><b>Definitie</b></i></a><div class="zuster-op"> op WikiWoordenboek</div></div></li> </ul> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Circus_(attractie)&oldid=67100227">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Circus_(attractie)&oldid=67100227</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Circus" title="Categorie:Circus">Circus</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Amusement" title="Categorie:Amusement">Amusement</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_februari_2019" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2019">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2019</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 26 feb 2024 om 13:08.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Circus_(attractie)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5f58cd8b6-pjbqf","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.088","walltime":"0.116","ppvisitednodes":{"value":951,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":6072,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1952,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2654,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 53.956 1 -total"," 56.44% 30.451 1 Sjabloon:Appendix"," 53.09% 28.643 1 Sjabloon:References"," 24.23% 13.071 1 Sjabloon:Zusterproject"," 23.17% 12.503 2 Sjabloon:Citeer_web"," 8.33% 4.494 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 4.50% 2.428 1 Sjabloon:Multiparameters"," 3.71% 2.000 1 Sjabloon:Bron?"," 3.27% 1.764 2 Sjabloon:InterProject"," 3.13% 1.688 1 Sjabloon:Sfnref"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.003","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":636498,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-79684d4cd4-c9d7n","timestamp":"20241202145523","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Circus (attractie)","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Circus_(attractie)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47928","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47928","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-12-24T15:00:12Z","dateModified":"2024-02-26T12:08:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/23\/Arturo_Michelena_00.JPG","headline":"artiestengezelschap dat optreedt met shows, meestal reizend met een grote tent"}</script> </body> </html>