CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Đàng Trong – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"389eddb8-8b45-4e3e-a37a-40cd1668dd84","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Đàng_Trong","wgTitle":"Đàng Trong","wgCurRevisionId":72023570,"wgRevisionId":72023570,"wgArticleId":55563,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)","Bài viết sử dụng pull quote có nguồn","Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng","Địa danh cũ Việt Nam","Trịnh – Nguyễn phân tranh","Lịch sử Việt Nam","Đàng Trong"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Đàng_Trong","wgRelevantArticleId":55563,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1827039","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1514"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png/800px-%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1009"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png/640px-%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="807"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Đàng Trong – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Đàng_Trong rootpage-Đàng_Trong skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=%C4%90%C3%A0ng+Trong" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=%C4%90%C3%A0ng+Trong" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=%C4%90%C3%A0ng+Trong" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=%C4%90%C3%A0ng+Trong" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Từ_nguyên" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_nguyên"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Từ nguyên</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_nguyên-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_trị,_quân_sự" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_trị,_quân_sự"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Chính trị, quân sự</span> </div> </a> <ul id="toc-Chính_trị,_quân_sự-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_chính"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Hành chính</span> </div> </a> <ul id="toc-Hành_chính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_dục_khoa_cử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_dục_khoa_cử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Giáo dục khoa cử</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_dục_khoa_cử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kinh_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kinh_tế"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Kinh tế</span> </div> </a> <ul id="toc-Kinh_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đàng_Trong_sụp_đổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Đàng_Trong_sụp_đổ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Đàng Trong sụp đổ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Đàng_Trong_sụp_đổ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Đàng Trong sụp đổ</span> </button> <ul id="toc-Đàng_Trong_sụp_đổ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nguyên_nhân" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguyên_nhân"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Nguyên nhân</span> </div> </a> <ul id="toc-Nguyên_nhân-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ảnh_hưởng_lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ảnh_hưởng_lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ảnh hưởng lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Ảnh_hưởng_lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tài_liệu_đương_thời" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tài_liệu_đương_thời"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Tài liệu đương thời</span> </div> </a> <ul id="toc-Tài_liệu_đương_thời-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Đàng Trong</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 3 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-3" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">3 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Đàng Trong – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Đàng Trong" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Đàng Trong – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Đàng Trong" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%86%85%E8%B7%AF" title="内路 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="内路" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1827039#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:%C4%90%C3%A0ng_Trong" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Trong"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/%C4%90%C3%A0ng_Trong" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&oldid=72023570" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=%C4%90%C3%A0ng_Trong&id=72023570&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C4%2590%25C3%25A0ng_Trong"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C4%2590%25C3%25A0ng_Trong"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=%C4%90%C3%A0ng+Trong"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1827039" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_(1757).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png/180px-%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png" decoding="async" width="180" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png/270px-%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png/360px-%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png 2x" data-file-width="822" data-file-height="1037" /></a><figcaption>Đàng Trong và <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a> (1757).</figcaption></figure> <p><b>Đàng Trong</b> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_N%C3%B4m" title="Chữ Nôm">chữ Nôm</a>: 唐冲<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>), hay <b>Nam Hà</b> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán">chữ Hán</a>: 南河) là tên gọi vùng lãnh thổ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t" title="Đại Việt">Đại Việt</a> do <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a> kiểm soát, xác định từ <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Gianh" title="Sông Gianh">sông Gianh</a> (Quảng Bình) trở vào Nam.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bắt đầu từ năm 1600, khi từ Bắc trở về <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADn_H%C3%B3a" title="Thuận Hóa">Thuận Hóa</a>, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> đã xây dựng một thế lực độc lập, điều này dẫn tới nội chiến chia cắt hai miền vào năm 1627, và các đời <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a> tiếp sau ở thế đối đầu với thế lực <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">chúa Trịnh</a> (cho đến khi quân Tây Sơn đánh đổ cả 2 dòng chúa và thống nhất 2 miền). Tuy nhiên, các chúa Nguyễn vẫn công nhận Đàng Trong là một phần lãnh thổ của nước Đại Việt do vua Lê nắm quyền tối cao, họ tự coi mình là quan nhà Lê, thay mặt vua Lê cai trị vùng đất này mà thôi. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Từ_nguyên"><span id="T.E1.BB.AB_nguy.C3.AAn"></span>Từ nguyên</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Từ nguyên”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ nguyên"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vốn dĩ các đời chúa Nguyễn vẫn sử dụng tên "<b>An Nam</b>" trong các tài liệu, thư từ ngoại giao.<sup id="cite_ref-FOOTNOTENguyễn_Thế_Long200523_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOOTNOTENguyễn_Thế_Long200523-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi đó, các tài liệu ngoại quốc đương thời gọi xứ Đàng Trong là <i>Quảng Nam Quốc</i> (廣南國), hay <i>Canglan</i>,<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i>Quinan</i> (tiếng Hà Lan), <b>Cochinchina</b> (tiếng Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh) và <i>Cocincina</i> (tiếng Ý, Latinh).<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Theo nhà nghiên cứu Thụy Khuê: </p> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;">Tuy nhiên, những chữ Đàng Trong Đàng Ngoài, đã có từ trước, bởi vì trong sách <i>Ký sự Đàng Trong</i> của Cristoforo Borri, viết khoảng 1618-1622, đã thấy ông viết hai chữ Đàng Trong. Riêng tài liệu chữ Bồ của Gaspar d'Amaral, viết ngày 31-12-1632, ở Thăng Long, còn nói đến hai chữ Đàng Trên. Tài liệu này được linh mục Đỗ Quang Chính dịch và ghi lại cả nguyên văn chữ Bồ: <i>... đàng tlaõ, đàng ngoày, đàng tliên: Đàng Trong, Đàng Ngoài, Đàng Trên. Nước này chia làm ba phần "thứ nhất bắt đầu từ phía Nam, gọi là Đàng Trong, có nghiã là đường ở phiá trong; thứ nhì, Đàng Ngoài, có nghiã là đường ở ngoài; thứ ba, Đàng Trên, có nghiã là đường ở trên" (à 1°, commeçando do Sul, chamão, đàng tlão, que quer dizer, camiho de dentro; à 2° đàng ngoày, q quer dizer, caminho de fora; à 3°, đàng tlên, que quer dizer, camoinho de cima). Đàng Trên tức là vùng Cao Bằng do nhà Mạc cai trị</i>". <p>Vậy ba chữ "đàng tlaõ, đàng ngoày, đàng tliên (Đàng Trong, Đàng Ngoài và Đàng Trên) đã có từ thời nhà Mạc, nhờ lời giải thích của Gaspar d'Amaral về hai chữ Đàng Trên. Điều này chứng tỏ ông biết rõ lịch sử và địa lý nước ta. Học giả Amaral chính là tác giả bộ tự điển giản yếu Việt-Bồ-La đầu tiên mà Alexandre de Rhodes sẽ dùng để làm tự điển Việt-Bồ-La, sau này. Tóm lại, từ khi Nguyễn Hoàng vào Thuận Hóa, năm 1558, nước Việt đã chia ba: Thuận Hóa và Quảng Nam thuộc địa phận chúa Nguyễn; Thanh Hóa và Nghệ An thuộc vua Lê chúa Trịnh ; Nhà Mạc ở Thăng Long. Đến năm 1593, Trịnh Tùng lấy lại được Thăng Long, họ Mạc bị đuổi lên Cao Bằng. Vậy ít nhất từ năm 1594, khi Mạc Kính Cung trùng tu thành cũ Cao Bằng để lập kinh đô, thì trong tiếng Việt đã có thêm hai chữ Đàng Trên, chỉ vùng đất phía Bắc, thuộc nhà Mạc. Nhờ nhà Minh can thiệp, nhà Mạc giữ được Cao Bằng, tức là Đàng Trên, 83 năm nữa, đến 1677, mới bị dứt hẳn. Những tiếng Đàng tlaõ, đàng ngoày, đàng tliên, được Gaspal d'Amaral <i>ghi lại bằng chữ quốc ngữ</i>, từ năm 1632, vừa chứng tỏ sự hiểu biết sâu xa về địa lý chính trị đất Bắc và cách viết chữ quốc ngữ của ông; vừa nói lên việc <i>chia ba đất nước</i>, từ khi họ Mạc chạy lên Cao Bằng. Và kể từ năm 1594, ba tên gọi Đàng Trong, Đàng Ngoài, Đàng Trên đã có trong dân gian. </p> </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> <tr> <td colspan="3" class="cquotecite" style="border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; text-align: right;"><cite>— Thụy Khuê, <i>Truyền giáo và quốc ngữ</i>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, 2023<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Chúa Nguyễn</a>, và <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh-Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" class="mw-redirect" title="Trịnh-Nguyễn phân tranh">Trịnh-Nguyễn phân tranh</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:DongNamA1710.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/f/f9/DongNamA1710.jpg/250px-DongNamA1710.jpg" decoding="async" width="250" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/f/f9/DongNamA1710.jpg/375px-DongNamA1710.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/f/f9/DongNamA1710.jpg/500px-DongNamA1710.jpg 2x" data-file-width="3870" data-file-height="2500" /></a><figcaption>Xứ Đàng Trong (Cochinchine) với quần đảo Hoàng Sa (Isles Pracel (Baixos de Chapar de Pullo Scir)), trong bản đồ của Joachim Ottens, năm 1710.</figcaption></figure> <p>Nguồn gốc sâu xa của sự phân chia Đàng Trong-Đàng Ngoài phải kể từ sự kiện năm 1527, <a href="/wiki/M%E1%BA%A1c_%C4%90%C4%83ng_Dung" class="mw-redirect" title="Mạc Đăng Dung">Mạc Đăng Dung</a> phế bỏ vua <a href="/wiki/L%C3%AA_Cung_Ho%C3%A0ng" title="Lê Cung Hoàng">Lê Cung Hoàng</a> lập nên <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">nhà Mạc</a>. Sự kiện giết vua đoạt quyền, dâng đất cầu lợi cho <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Minh" title="Nhà Minh">nhà Minh</a> của <a href="/wiki/M%E1%BA%A1c_%C4%90%C4%83ng_Dung" class="mw-redirect" title="Mạc Đăng Dung">Mạc Đăng Dung</a> khiến lòng dân không phục. </p><p>Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, đáng chú ý nhất là cuộc khởi nghĩa của <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kim" title="Nguyễn Kim">Nguyễn Kim</a>, một tướng cũ của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA" class="mw-redirect" title="Nhà Lê">nhà Lê</a> do không thần phục <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">nhà Mạc</a> đã chạy sang <a href="/wiki/Lan_Xang" title="Lan Xang">Lan Xang</a> (Lào), được vua <a href="/wiki/S%E1%BA%A1_%C4%90%E1%BA%A9u" class="mw-redirect" title="Sạ Đẩu">Sạ Đẩu</a> cho lập bản doanh và tìm được <a href="/wiki/L%C3%AA_Trang_T%C3%B4ng" title="Lê Trang Tông">Lê Ninh</a> dòng dõi <a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA" class="mw-redirect" title="Nhà Lê">nhà Lê</a> năm 1533, với danh nghĩa phù Lê các lực lượng khác tề tựu về <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kim" title="Nguyễn Kim">Nguyễn Kim</a> để diệt Mạc. </p><p>Năm 1543, quân của <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kim" title="Nguyễn Kim">Nguyễn Kim</a> đánh chiếm <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C4%90%C3%B4" class="mw-redirect mw-disambig" title="Tây Đô">Tây Đô</a> (<a href="/wiki/Thanh_Ho%C3%A1" class="mw-redirect" title="Thanh Hoá">Thanh Hoá</a>). Hoạn quan nhà Mạc là <a href="/wiki/D%C6%B0%C6%A1ng_Ch%E1%BA%A5p_Nh%E1%BA%A5t" title="Dương Chấp Nhất">Dương Chấp Nhất</a> đầu hàng. </p><p>Năm 1545, Dương Chấp Nhất dâng dưa độc cho <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Kim" title="Nguyễn Kim">Nguyễn Kim</a>, Kim ăn vào mà chết. Chấp Nhất bỏ trốn về <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">nhà Mạc</a>. Con rể Nguyễn Kim là <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%83m" title="Trịnh Kiểm">Trịnh Kiểm</a> lên thay cầm quyền chỉ huy quân đội và <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%83m" title="Trịnh Kiểm">Trịnh Kiểm</a> đã tìm cách loại trừ phe cánh của Nguyễn Kim. </p><p>Con trai đầu của Nguyễn Kim là <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_U%C3%B4ng" title="Nguyễn Uông">Nguyễn Uông</a> bị ám hại, con trai thứ <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> lo sợ hoàn cảnh của mình đã tìm gặp <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_B%E1%BB%89nh_Khi%C3%AAm" title="Nguyễn Bỉnh Khiêm">Nguyễn Bỉnh Khiêm</a> để xin gợi ý. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã mở lối đi mới, ảnh hưởng to lớn đến Việt Nam sau này bằng câu nói: </p> <dl><dd><i>Hoành Sơn nhất đái, khả dĩ dung thân</i></dd> <dd>(sau này <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n" title="Nhà Nguyễn">nhà Nguyễn</a> sửa lại câu sấm thành:"<i>Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân</i>" với hy vọng giữ được cơ nghiệp muôn đời)</dd></dl> <p><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> đã nhờ sự giúp đỡ của chị ruột <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3o_Ng%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảo Ngọc (trang không tồn tại)">Bảo Ngọc</a> là vợ <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%83m" title="Trịnh Kiểm">Trịnh Kiểm</a> xin vào trấn thủ ở <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADn_H%C3%B3a" title="Thuận Hóa">Thuận Hóa</a>. Năm 1558, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> đã cũng gia quyến, thân thuộc, tướng lĩnh đi vào <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADn_H%C3%B3a" title="Thuận Hóa">Thuận Hóa</a>. </p><p>Năm 1569, Nguyễn Hoàng ra <a href="/wiki/Thanh_H%C3%B3a" title="Thanh Hóa">Thanh Hóa</a> yết kiến <a href="/wiki/L%C3%AA_Anh_T%C3%B4ng" title="Lê Anh Tông">Lê Anh Tông</a>, giúp Nam triều đánh nhà Mạc, rồi đến phủ Thái sư lạy mừng <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ki%E1%BB%83m" title="Trịnh Kiểm">Trịnh Kiểm</a>. Trịnh Kiểm hài lòng, phong cho ông trấn thủ luôn đất <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a>. Nguyễn Hoàng làm Tổng Trấn tướng quân kiêm quản cả xứ Quảng Nam. </p><p>Năm 1570, Trịnh Kiểm mất, hai con là <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_C%E1%BB%91i" title="Trịnh Cối">Trịnh Cối</a> và <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B9ng" title="Trịnh Tùng">Trịnh Tùng</a> tranh giành ngôi Chúa. </p><p>Năm 1593, Nguyễn Hoàng đưa quân ra <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_H%C3%A0" class="mw-redirect mw-disambig" title="Bắc Hà">Bắc Hà</a> giúp <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B9ng" title="Trịnh Tùng">Trịnh Tùng</a> đánh dẹp họ Mạc trong 8 năm trời, rồi bị họ Trịnh lưu giữ lại do lo sợ sự cát cứ và thế lực lớn mạnh của ông. </p><p>Năm 1599, Nguyễn Hoàng nhân có nổi loạn chống lại với họ Trịnh ở cửa <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_An" class="mw-redirect mw-disambig" title="Đại An">Đại An</a> (thuộc <a href="/wiki/Nam_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Nam Định">Nam Định</a>), ông xin Trịnh Tùng cho mình đánh dẹp, để người con thứ năm là Hải và cháu là Hắc làm con tin. Sau đó ông kéo quân theo đường hải đạo về <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADn_Ho%C3%A1" class="mw-redirect" title="Thuận Hoá">Thuận Hoá</a>. </p><p>Sau khi trở về, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> đã quyết tâm xây dựng một thế lực độc lập, nhưng vẫn duy trì nộp thuế hàng năm cho chính quyền họ Trịnh vì biết rằng lực lượng quân sự chưa thể trực tiếp đối đầu. Ông lo phát triển cơ sở, mở mang bờ cõi, phòng bị quân Trịnh vào đánh phá. </p><p>Năm 1613, Nguyễn Hoàng qua đời. Con là <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Nguy%C3%AAn" title="Nguyễn Phúc Nguyên">Nguyễn Phúc Nguyên</a> lên thay. Nguyễn Phúc Nguyên tiếp tục ý chí của cha, tăng cường sức mạnh kinh tế, quân sự, mở rộng lãnh thổ về phía Nam và khuyến khích di dân lập ấp. </p><p>Năm 1620, Chúa Phúc Nguyên ngừng nộp thuế cho chính quyền Lê-Trịnh đàng ngoài. </p><p>Năm 1627, Chúa <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Tr%C3%A1ng" title="Trịnh Tráng">Trịnh Tráng</a> mới sai quan vào Thuận Hóa đòi tiền thuế từ ba năm về trước. Chúa Sãi (Nguyễn Phúc Nguyên) tiếp sứ nhưng không chịu nộp thuế. Chúa Trịnh lại sai sứ mang sắc vua Lê vào dụ Chúa Sãi cho con ra chầu, và đòi nộp 30 con voi cùng 30 chiếc thuyền để đưa đi cống nhà Minh. Chúa Sãi không chịu. </p><p>Biết rằng họ Nguyễn ly khai, không chịu thần phục nữa, tháng 3 năm 1627, chúa Trịnh mang quân đi đánh họ Nguyễn. Sự kiện này đánh dấu sự chia tách hoàn toàn cả về lý thuyết và thực tế của xứ Thuận Quảng tức Đàng Trong của Chúa Nguyễn với <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a> của Chúa Trịnh. Nó cũng tạo ra thời kỳ <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh-Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" class="mw-redirect" title="Trịnh-Nguyễn phân tranh">Trịnh-Nguyễn phân tranh</a> kéo dài 45 năm, từ 1627 đến 1672, với 7 cuộc đại chiến của 2 bên. Dân tình quá khổ cực, chán nản, hai họ Trịnh, Nguyễn phải ngừng chiến, lấy <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Gianh" title="Sông Gianh">sông Gianh</a> làm ranh giới chia cắt lãnh thổ, miền Nam sông Gianh–<a href="/w/index.php?title=R%C3%A0o_Nan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rào Nan (trang không tồn tại)">Rào Nan</a> thuộc quyền chúa Nguyễn, được gọi là Đàng Trong. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_trị,_quân_sự"><span id="Ch.C3.ADnh_tr.E1.BB.8B.2C_qu.C3.A2n_s.E1.BB.B1"></span>Chính trị, quân sự</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Chính trị, quân sự”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính trị, quân sự"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Chúa Nguyễn</a> và <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Quân đội Đàng Trong thời Lê trung hưng">Quân đội Đàng Trong thời Lê trung hưng</a></div><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnam_1760.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Vietnam_1760.jpg/250px-Vietnam_1760.jpg" decoding="async" width="250" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Vietnam_1760.jpg/500px-Vietnam_1760.jpg 1.5x" data-file-width="2290" data-file-height="2790" /></a><figcaption>Bản đồ Việt Nam khoảng năm <a href="/wiki/1760" title="1760">1760</a>, vẽ bởi công ty Cóvens e Mortier, Amsterdam. Đàng Trong được gọi là Cochinchine.</figcaption></figure> <p>Thời <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a>, họ Nguyễn vẫn thần phục chính quyền Lê-Trịnh trong chính thể Đại Việt thống nhất. </p><p>Năm 1558, Nguyễn Hoàng nhậm chức trấn thủ <a href="/wiki/Thu%E1%BA%ADn_H%C3%B3a" title="Thuận Hóa">Thuận Hóa</a>. </p><p>Năm 1569 kiêm nhận trấn thủ <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a>. </p><p>Năm 1593, Nguyễn Hoàng đưa quân ra Bắc Hà giúp <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B9ng" title="Trịnh Tùng">Trịnh Tùng</a> đánh dẹp họ Mạc trong 8 năm trời rồi bị họ Trịnh lưu giữ lại do lo sợ sự cát cứ và thế lực lớn mạnh của ông. </p><p>Thế đối đầu <a href="/wiki/Nam-B%E1%BA%AFc_tri%E1%BB%81u_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" class="mw-redirect" title="Nam-Bắc triều (Việt Nam)">Nam-Bắc triều</a> chấm dứt khi <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_T%C3%B9ng" title="Trịnh Tùng">Trịnh Tùng</a> tiến chiếm được thành <a href="/wiki/Th%C4%83ng_Long" title="Thăng Long">Thăng Long</a>, và bắt giết được <a href="/wiki/M%E1%BA%A1c_M%E1%BA%ADu_H%E1%BB%A3p" title="Mạc Mậu Hợp">Mạc Mậu Hợp</a> vào cuối năm 1592, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">họ Mạc</a> chạy lên <a href="/wiki/Cao_B%E1%BA%B1ng" title="Cao Bằng">Cao Bằng</a>. </p><p>Thời <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Nguy%C3%AAn" title="Nguyễn Phúc Nguyên">Nguyễn Phúc Nguyên</a> bắt đầu xây dựng một vương triều độc lập ở Đàng Trong, từng bước ly khai khỏi chính quyền vua Lê - chúa Trịnh ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a>. Thế <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh-Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" class="mw-redirect" title="Trịnh-Nguyễn phân tranh">đối đầu Đàng Trong- Đàng Ngoài</a> bắt đầu hình thành. Năm 1629, Chúa Sãi tạm nhận sắc phong từ Chúa Trịnh để dồn lực đối phó với quân Chăm Pa và lưu thủ Văn Phong làm phản. Tránh cuộc đối đầu từ cả hai phía Bắc- Nam. Năm <a href="/wiki/1630" title="1630">1630</a>, Chúa Sãi đã làm theo kế của <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0o_Duy_T%E1%BB%AB" title="Đào Duy Từ">Đào Duy Từ</a> trả lại sắc cho vua Lê - chúa Trịnh.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/b/bd/Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG/300px-Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG" decoding="async" width="300" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/b/bd/Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG/450px-Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/b/bd/Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG/600px-Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n-_S%C3%B4ng_Gianh-_C%E1%BB%ADa_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87-_L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y.PNG 2x" data-file-width="1932" data-file-height="1240" /></a><figcaption>Bản đồ thể hiện các địa danh.<br /><a href="/wiki/Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n_(d%C3%A3y_n%C3%BAi)" class="mw-redirect" title="Hoành Sơn (dãy núi)">Hoành Sơn</a>- <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Gianh" title="Sông Gianh">Sông Gianh</a>- <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Nh%E1%BA%ADt_L%E1%BB%87" title="Sông Nhật Lệ">Cửa Nhật Lệ</a>- <a href="/wiki/L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y" title="Lũy Thầy">Lũy Thầy</a></figcaption></figure> <p>Chúa Sãi cho xây gấp <a href="/wiki/L%C5%A9y_Th%E1%BA%A7y" title="Lũy Thầy">lũy Thầy</a> để phòng bị những cuộc tấn công của quân Trịnh, lũy phòng thủ này đã ngăn chặn hiệu quả các cuộc tấn công từ Đàng Ngoài, tính hữu dụng của nó nhanh chóng được chứng minh qua cuộc tấn công tiếp theo năm 1633. </p><p>Sang các thời chúa Nguyễn sau tiếp tục củng cố chính quyền Đàng Trong và mở rộng lãnh thổ về phía nam. Sau nhiều cuộc tấn công, tới cuối thế kỷ 17, họ Nguyễn chinh phục lãnh thổ <a href="/wiki/Chi%C3%AAm_Th%C3%A0nh" title="Chiêm Thành">Chiêm Thành</a> (vốn đã suy yếu từ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t-Chi%C3%AAm_1471" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Việt-Chiêm 1471">cuộc tấn công của Lê Thánh Tông năm 1471</a>). </p><p>Năm 1744, chúa <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Kho%C3%A1t" title="Nguyễn Phúc Khoát">Nguyễn Phúc Khoát</a> xưng vương và <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Xu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Phú Xuân">Phú Xuân</a> được gọi là Đô thành, nhưng vẫn dùng niên hiệu vua Lê và không đặt quốc hiệu riêng. Ông đúc ấn "quốc vương" thay cho các ấn "Thái phó quốc công" và "Tổng trấn tướng quân" của các đời trước. </p><p>Giai đoạn này người ngoại quốc đến giao thương với Việt Nam thường dùng tên gọi <i>Cochinchine</i> để chỉ vùng lãnh thổ này. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hành_chính"><span id="H.C3.A0nh_ch.C3.ADnh"></span>Hành chính</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Hành chính”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hành chính"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/H%C3%A0nh_ch%C3%ADnh_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Hành chính Đàng Trong thời Lê trung hưng">Hành chính Đàng Trong thời Lê trung hưng</a></div> <p>Trị sở chính quyền đóng tại Chánh dinh. Chánh dinh di chuyển qua nhiều nơi và từ 1687 dời về <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Xu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Phú Xuân">Phú Xuân</a>. </p><p>Các địa điểm đặt Chánh dinh của Chúa Nguyễn: </p> <ul><li>Ái Tử (1558 – 1570)</li> <li>Trà Bát (1570-1600)</li> <li>Dinh Cát (1600 – 1626)</li> <li>Phước Yên (1626 – 1636)</li> <li>Kim Long (1636 – 1687)</li> <li>Phú Xuân lần thứ nhất (1687 – 1712)</li> <li>Bác Vọng (1712 – 1738)</li> <li>Phú Xuân lần hai (1738 -1775)</li></ul> <p>Từ khi ly khai <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a>, Chúa Phước Nguyên đã tiến hành cải tổ lại bộ máy hành chính. Lãnh thổ được chia theo Thừa Tuyên hay Xứ, phân thành Chánh Dinh, Dinh ngoài. Dưới dinh là các phủ huyện. </p><p>Được chia ra 7 dinh: <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%A1nh_Dinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chánh Dinh (trang không tồn tại)">Chánh Dinh </a>(<a href="/wiki/Ph%C3%BA_Xu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Phú Xuân">Phú Xuân</a>), <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_Dinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cựu Dinh (trang không tồn tại)">Cựu Dinh</a> (<a href="/wiki/%C3%81i_T%E1%BB%AD" title="Ái Tử">Ái Tử</a>, <a href="/wiki/Tri%E1%BB%87u_Phong" title="Triệu Phong">Triệu Phong</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a>), <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_B%C3%ACnh" title="Quảng Bình">Quảng Bình</a>, <a href="/wiki/V%C5%A9_X%C3%A1" class="mw-redirect mw-disambig" title="Vũ Xá">Vũ Xá</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%91_Ch%C3%ADnh" title="Bố Chính">Bố Chánh</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a> và <a href="/wiki/Dinh_Tr%E1%BA%A5n_Bi%C3%AAn_(Ph%C3%BA_Y%C3%AAn)" title="Dinh Trấn Biên (Phú Yên)">Trấn Biên</a>. </p><p>Mỗi dinh có thể coi như một tỉnh hiện nay. Hành chính có chức quan lưu thủ đứng đầu, quân sự thì có chức quan tuần thủ chỉ huy. </p><p>Khi xưng vương, Nguyễn Phước Khoát đổi ba ty thành Lục bộ gồm Lại bộ, Lễ bộ, Hộ bộ, Hình bộ, Công bộ, Binh bộ. </p><p>Ban đầu, Đàng Trong chỉ bao gồm 2 trong số 13 trấn của nước Đại Việt là Thuận Hóa và Quảng Nam (11 trấn còn lại do chúa Trịnh cai quản ở Đàng Ngoài). Đến giữa <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_18" title="Thế kỷ 18">thế kỷ 18</a>, khi <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Kho%C3%A1t" title="Nguyễn Phúc Khoát">Nguyễn Phúc Khoát</a> xưng vương, họ Nguyễn đã làm chủ vùng lãnh thổ từ <a href="/wiki/Ho%C3%A0nh_S%C6%A1n" class="mw-redirect mw-disambig" title="Hoành Sơn">Hoành Sơn</a> đến <a href="/wiki/C%C3%A0_Mau" title="Cà Mau">Cà Mau</a> hiện nay. Toàn bộ lãnh thổ Đàng Trong được chia thành 12 dinh và 1 trấn. </p><p>Đàng Trong chia làm các dinh, trấn, năm 1744 có 12 dinh: (<a href="/wiki/B%E1%BB%91_Ch%C3%ADnh" title="Bố Chính">Bố Chính</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_B%C3%ACnh" title="Quảng Bình">Quảng Bình</a>, <a href="/w/index.php?title=L%C6%B0u_%C4%90%E1%BB%93n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lưu Đồn (trang không tồn tại)">Lưu Đồn</a>, <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%B1u_Dinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cựu Dinh (trang không tồn tại)">Cựu Dinh</a>, <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%A1nh_Dinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chánh Dinh (trang không tồn tại)">Chánh Dinh</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Nam" title="Quảng Nam">Quảng Nam</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%BA_Y%C3%AAn" title="Phú Yên">Phú Yên</a>, <a href="/wiki/Kh%C3%A1nh_H%C3%B2a" title="Khánh Hòa">Bình Khang</a>, <a href="/wiki/B%C3%ACnh_Thu%E1%BA%ADn" title="Bình Thuận">Bình Thuận</a>, <a href="/wiki/Bi%C3%AAn_H%C3%B2a" title="Biên Hòa">Trấn Biên</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Thành Gia Định">Phiên Trấn</a>, <a href="/wiki/Long_H%E1%BB%93_(dinh)" title="Long Hồ (dinh)">Long Hồ</a>) và 1 trấn (<a href="/wiki/H%C3%A0_Ti%C3%AAn_(t%E1%BB%89nh)" title="Hà Tiên (tỉnh)">Hà Tiên</a>). Mỗi dinh cai quản một phủ, dưới phủ có huyện, <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_(%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_h%C3%A0nh_ch%C3%ADnh_c%C5%A9_Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Tổng (đơn vị hành chính cũ Việt Nam)">tổng</a>, xã. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giáo_dục_khoa_cử"><span id="Gi.C3.A1o_d.E1.BB.A5c_khoa_c.E1.BB.AD"></span>Giáo dục khoa cử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Giáo dục khoa cử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo dục khoa cử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_khoa_c%E1%BB%AD_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Giáo dục khoa cử Đàng Trong thời Lê trung hưng">Giáo dục khoa cử Đàng Trong thời Lê trung hưng</a></div> <p>Vì Đàng Trong mới hình thành, Nho học tại đây chưa có vị trí sâu, rộng như ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a>. Thời kỳ đầu, các <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a> bổ nhiệm quan lại đều lấy con em quý tộc và theo sự tiến cử của quan lại địa phương. Nhưng do nhu cầu cần nhân tài cho bộ máy cai trị, các chúa Nguyễn đã từng bước xúc tiến việc học tập và thi cử. </p><p>Từ năm 1632, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Nguy%C3%AAn" title="Nguyễn Phúc Nguyên">Nguyễn Phúc Nguyên</a> thi hành chính sách duyệt tuyển: 3 năm một lần tuyển nhỏ, 6 năm một lần tuyển lớn. Năm 1646, chúa Nguyễn mở khoa <i>thi Thu</i> đầu tiên, gọi là <i>Thu vi hội thí</i> (Thi hội mùa thu). Từ đó định ra lệ thi 9 năm 1 lần, chia làm 2 khoa Chính đồ và Hoa văn. </p><p>Chúa <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Lan" title="Nguyễn Phúc Lan">Nguyễn Phúc Lan</a> bắt đầu mở khoa thi năm <a href="/wiki/1647" title="1647">1647</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, lấy 7 người trúng chính đồ, 24 người trúng hoa văn, đều được bổ dụng. </p><p>Định phép thi 9 năm một kỳ. Ra lệnh cho các học trò về khoa <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_%C4%91%E1%BB%93&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính đồ (trang không tồn tại)">chính đồ</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và khoa <a href="/wiki/Hoa_v%C4%83n" class="mw-disambig" title="Hoa văn">hoa văn</a><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> đều đến công phủ để ứng thi. </p> <ul><li>Chính đồ thi 3 ngày: Ngày thứ nhất thi tứ lục. Ngày thứ hai thi thơ phú. Ngày thứ 3 thi văn sách</li></ul> <dl><dd>Lấy văn chức, tri phủ, tri huyện làm sơ khảo; cai bạ, ký lục, nha úy làm giám khảo; nội tả, nội hữu, ngoại tả, ngoại hữu làm giám thí.</dd> <dd>Người thi trúng thì làm danh sách đẻ tiến lên, định làm 3 hạng giáp, ất, bính.</dd> <dd>Hạng giáp là giám sinh, bổ tri phủ tri huyện; hạng ất làm sinh đồ, bổ huấn đạo; hạng bính cũng làm sinh đồ, bổ lễ sinh hoặc cho làm nhiêu học mãn đại.</dd></dl> <ul><li>Hoa văn thi 3 ngày, mỗi ngày đều viết một bài thơ. Người trúng cũng chia làm 3 hạng, bổ làm việc ở ba ty Xá sai, Lệnh sử và Tướng thần lại và cho làm nhiêu học.</li></ul> <p>Năm 1660, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_T%E1%BA%A7n" title="Nguyễn Phúc Tần">Nguyễn Phúc Tần</a> cho mở kỳ <a href="/wiki/Thi_H%E1%BB%99i" title="Thi Hội">thi Hội</a>, lấy đỗ 5 người thi Chính đồ và 15 người thi Hoa văn. Những người thi đỗ được vào Chánh dinh (<a href="/wiki/Ph%C3%BA_Xu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Phú Xuân">Phú Xuân</a>) <a href="/wiki/Thi_%C4%90%C3%ACnh" title="Thi Đình">thi Đình</a>. </p><p>Thời Nguyễn Phúc Tần, thể lệ liên tục thay đổi, có sự hạn chế người đi thi. Sang thời <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Tr%C4%83n" class="mw-redirect" title="Nguyễn Phúc Trăn">Nguyễn Phúc Trăn</a>, chính quyền phục hồi lại thể lệ hạn chế thi cử thời trước. Từ đó thi Nhiêu học mới được tiến hành đều đặn. </p><p>Năm 1740, chúa <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Kho%C3%A1t" title="Nguyễn Phúc Khoát">Nguyễn Phúc Khoát</a> cho định lại phép thi mùa Thu và quyền lợi của người đỗ. Năm 1768, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Thu%E1%BA%A7n" title="Nguyễn Phúc Thuần">Nguyễn Phúc Thuần</a> cho mở kỳ <a href="/wiki/Thi_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Thi Hương">thi Hương</a> đầu tiên và cũng là khoa thi cuối cùng trong việc khoa cử ở Đàng Trong. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kinh_tế"><span id="Kinh_t.E1.BA.BF"></span>Kinh tế</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Kinh tế”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kinh tế"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thương mại Đàng Trong thời Lê trung hưng">Thương mại Đàng Trong thời Lê trung hưng</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thủ công nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng">Thủ công nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng</a>, và <a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nông nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng">Nông nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng</a></div> <p>Giai đoạn đầu Đàng Trong lãnh thổ là vùng Thuận Quảng chủ yếu là đồi núi đan xen với những đồng bằng nhỏ hẹp, cộng với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt nên dân cư thưa thớt. Chính quyền trung ương không quan tâm nhiều đến việc phát triển vùng biên giới, nó chỉ coi là vùng đệm với quốc gia phía Nam. </p><p>Kể từ khi Nguyễn Hoàng vào trấn thủ vùng Thuận Quảng, và có ý định gây dựng cơ đồ tại đây thì cuộc sống lưu dân mới bắt đầu có những thay đổi đáng kể, nó khuyến khích làn sóng dân di cư, khai phá mở rộng những vùng đất hoang, đặc biệt là mở rộng ngoại thương ở mức chưa từng có trong lịch sử. </p><p>Những chính sách ban đầu của Nguyễn Hoàng tạo điều kiện thuận lợi như năm 1597 cho lưu dân khai khẩn tại Phú Yên, năm 1608 xứ Thuận Quảng được mùa tạo ra làn sóng dân di cư, binh lính đầu hàng trong những trận chiến đều được vỗ về cho đi khai phá vùng đất mới. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg/430px-Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg" decoding="async" width="430" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg/645px-Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg/860px-Giao_Chi_quoc_dich_mau_do_hai_do.jpg 2x" data-file-width="2126" data-file-height="596" /></a><figcaption>Hội An trong bức họa <i>Giao Chỉ quốc mậu dịch độ hải đồ</i></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> tạo sự bứt phá về ngoại thương khi cho hoạt động cảng thị <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_An" title="Hội An">Hội An</a>, ông còn viết nhiều thư trao đổi, bàn bạc chuyện buôn bán với chính quyền <a href="/wiki/Tokugawa" class="mw-redirect" title="Tokugawa">Tokugawa</a> (chính quyền quân sự ở Nhật Bản), cho phép người nước ngoài mở phố riêng. </p><p>Từ khi khai phá vùng Nam Bộ, các chúa Nguyễn có chính sách quan tâm đến nông nghiệp. Hàng loạt con sông và kênh được đào vét ở Thuận Quảng, điển hình như kênh Trung Đan và Mai Xá. Sang thế kỷ 18, những vùng đất hoang vu ở Nam Bộ đã trở thành ruộng phì nhiêu, ruộng tốt bậc nhất Đại Việt. Nghề nông Đàng Trong đã tạo ra 26 giống lúa nếp và 23 giống lúa tẻ<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Về cơ bản, Đàng Trong có những nét tương đồng trong phát triển thủ công nghiệp so với Đàng Ngoài. Do sự tác động từ sự du nhập của khoa học kỹ thuật phương Tây, thủ công nghiệp Đàng Trong không chỉ phát triển về quy mô mà còn xuất hiện nhiều ngành nghề mới như đóng tàu, thuyền, đúc súng, khai thác mỏ. Trong ngành khai thác mỏ, Đàng Trong không có nhiều tài nguyên khoáng sản như Đàng Ngoài, chỉ có một số mỏ sắt và mỏ vàng. </p><p>Nhiều đô thị ven biển, ven sông phát đạt, có quan hệ mậu dịch với các nước Đông Á, Đông Nam Á và một số nước phương Tây. <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_An" title="Hội An">Hội An</a>, Thanh Hà (gần Huế), <a href="/wiki/Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Gia Định">Gia Định</a> và những đô thị và hải cảng nổi tiếng. </p><p>Cùng sự <a href="/wiki/Nam_ti%E1%BA%BFn" title="Nam tiến">mở mang đất đai vào phía nam</a>, các chợ cũng hình hành ngày càng nhiều vì nhu cầu trao đổi hàng hóa. Sự phát triển của kinh tế hàng hóa đã dẫn đến sự hình thành các luồng buôn bán lưu thông hàng hóa giữa các vùng trong nước. </p><p>Dù bị các <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">chúa Trịnh</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a> ngăn cấm, giữa Đàng Trong và <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a> vẫn có luồng buôn bán trao đổi không chính thức<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đàng_Trong_sụp_đổ"><span id=".C4.90.C3.A0ng_Trong_s.E1.BB.A5p_.C4.91.E1.BB.95"></span>Đàng Trong sụp đổ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Đàng Trong sụp đổ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đàng Trong sụp đổ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Từ giữa thế kỉ 18, chế độ chúa Nguyễn suy đồi, khởi nghĩa nông dân bùng nổ và cuối cùng <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_T%C3%A2y_S%C6%A1n" class="mw-redirect" title="Phong trào Tây Sơn">phong trào Tây Sơn</a> đã lật đổ chế độ chúa Nguyễn. Năm 1786, chấm dứt sự phân chia Đàng Trong-Đàng Ngoài. </p><p>Sau khi Võ Vương <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Kho%C3%A1t" title="Nguyễn Phúc Khoát">Nguyễn Phúc Khoát</a> chết, chính quyền họ Nguyễn rơi vào tay quyền thần <a href="/wiki/Tr%C6%B0%C6%A1ng_Ph%C3%BAc_Loan" title="Trương Phúc Loan">Trương Phúc Loan</a>. Loan thao túng triều chính, tự xưng là "Quốc phó", giết Nguyễn Phúc Luân (cha <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_%C3%81nh" class="mw-redirect" title="Nguyễn Phúc Ánh">Nguyễn Phúc Ánh</a>) và lập <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Thu%E1%BA%A7n" title="Nguyễn Phúc Thuần">Nguyễn Phúc Thuần</a>, lúc đó mới 12 tuổi lên ngôi, tức là Định vương. </p><p>Năm <a href="/wiki/1769" title="1769">1769</a>, vị vua mới của nước Xiêm là Taksin tức <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Qu%E1%BB%91c_Anh" class="mw-redirect" title="Trịnh Quốc Anh">Trịnh Quốc Anh</a> tung ra một cuộc chiến nhằm tìm cách lấy lại quyền kiểm soát nước <a href="/wiki/Ch%C3%A2n_L%E1%BA%A1p" title="Chân Lạp">Chân Lạp</a> vốn chịu nhiều ảnh hưởng của <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a>. Chúa Nguyễn buộc phải lùi bước khỏi những vùng đất mới chiếm. </p><p>Năm 1771, anh em Tây Sơn do <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Nh%E1%BA%A1c" title="Nguyễn Nhạc">Nguyễn Nhạc</a> cầm đầu nổi dậy chống chúa Nguyễn. Năm 1773, Tây Sơn chiếm được Quy Nhơn. Do sự can thiệp của Đàng Ngoài, năm 1774 chúa Trịnh điều binh đánh chiếm Phú Xuân, chính quyền họ Nguyễn phải rút vào Nam Bộ. </p><p>Tây Sơn thần phục họ Trịnh và dồn sức tấn công họ Nguyễn. Năm 1777, hai chúa <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Thu%E1%BA%A7n" title="Nguyễn Phúc Thuần">Nguyễn Phúc Thuần</a> và <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Nguyễn Phúc Dương">Nguyễn Phúc Dương</a> bị Tây Sơn bắt giết. <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_%C3%81nh" class="mw-redirect" title="Nguyễn Ánh">Nguyễn Ánh</a> được dựng làm chúa để kế tục. Sau nhiều nỗ lực gây dựng lại cơ nghiệp không thành, kể cả việc cầu ngoại binh của <a href="/wiki/Xi%C3%AAm_La" class="mw-redirect" title="Xiêm La">Xiêm La</a> (1784), Nguyễn Ánh bại trận phải chạy sang Xiêm lưu vong. Không lâu sau chính quyền họ Trịnh ở Đàng Ngoài cũng bị Tây Sơn tiêu diệt (1786), chính thể Đàng Ngoài và Đàng Trong chấm dứt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nguyên_nhân"><span id="Nguy.C3.AAn_nh.C3.A2n"></span>Nguyên nhân</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Nguyên nhân”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguyên nhân"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chính sự họ Nguyễn ngay từ thời Nguyễn Phước Khoát đã gây những ảnh hưởng tiêu cực cho dân chúng. Hệ thống thuế khóa phức tạp, cồng kềnh, nặng nề, quan dưới lạm thu khiến dân phải nộp nhiều hơn quy định<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Thuế thổ sản có tới hàng ngàn thứ, tính cả những sản vật nhỏ nhặt<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Năm 1741, Phúc Khoát ra lệnh truy thu thuế của cả những người bỏ trốn. Tới năm 1765 lại có lệnh truy thu thuế còn thiếu của 10 năm trước<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sang thời Trương Phúc Loan nắm quyền, dân Đàng Trong càng bị bóc lột nặng nền hơn. Loan nổi tiếng là tham lam, vơ vét của công, mua quỵt của các thương nhân nước ngoài. Có đợt sau trận lụt, nhà Loan bày vàng ra phơi "sáng chóe" cả sân<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Thất bại trước những cuộc đụng độ với Xiêm La cộng với sưu thuế nặng nề cùng tình trạng tham nhũng tại địa phương khiến cho chính quyền họ Nguyễn đã yếu càng yếu thêm. Đó chính là thời cơ để ba anh em Tây Sơn bắt đầu khởi nghĩa chống lại chúa Nguyễn. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ảnh_hưởng_lịch_sử"><span id=".E1.BA.A2nh_h.C6.B0.E1.BB.9Fng_l.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Ảnh hưởng lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Ảnh hưởng lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ảnh hưởng lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hai triều đại quân chủ cuối cùng trong <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Lịch sử Việt Nam">lịch sử Việt Nam</a> là <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">nhà Tây Sơn</a> (1778–1802) và <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n" title="Nhà Nguyễn">nhà Nguyễn</a> (1802–1945) đều có điểm chung là các triều đại được thiết lập bởi <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Thể loại:Người Đàng Trong">những người sinh trưởng trên đất Đàng Trong</a> ở thế kỷ 18. Nhà Tây Sơn do ba anh em <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Nh%E1%BA%A1c" title="Nguyễn Nhạc">Nguyễn Nhạc</a>, <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Hu%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Nguyễn Huệ">Nguyễn Huệ</a> và <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_L%E1%BB%AF" title="Nguyễn Lữ">Nguyễn Lữ</a> sáng lập. Còn nhà Nguyễn do <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_%C3%81nh" class="mw-redirect" title="Nguyễn Phúc Ánh">Nguyễn Phúc Ánh</a>, một hậu duệ trực hệ của các <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">chúa Nguyễn</a> (1558–1777), sáng lập sau khi đánh bại nhà Tây Sơn. Đây là 2 triều đại có nhiều điểm khác biệt so với các triều đại trước đó của người Việt. Họ về cơ bản lấy đất Đàng Trong làm thủ phủ cai trị mà không phải là <a href="/wiki/Th%C4%83ng_Long" title="Thăng Long">Thăng Long</a> như truyền thống. Họ cũng kiểm soát một lãnh thổ rộng lớn với biên độ phát triển của các vùng miền (về kinh tế, văn hóa, sắc tộc...) lớn hơn bất cứ triều đại nào từng đóng đô ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">đất Bắc Hà</a>. Một trong những đóng góp lớn nhất của 2 triều đại này với lịch sử dân tộc Việt Nam là đã nối tiếp nhau hoàn thành công cuộc thống nhất và đồng thời <a href="/wiki/Nam_ti%E1%BA%BFn" title="Nam tiến">mở rộng lãnh thổ đất nước</a> sau hàng trăm năm bị chia cắt bởi các cuộc tranh giành quyền lực giữa các thế lực lớn <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">Mạc</a>-<a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Trịnh</a>-<a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Nguyễn</a> kể từ khi <a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA_s%C6%A1" title="Nhà Lê sơ">nhà Lê sơ</a> (1428–1527) sụp đổ. </p><p>Lịch sử hình thành và phát triển của nhiều đô thị trên dải đất miền Nam như <a href="/wiki/C%E1%BA%A3ng_th%E1%BB%8B_Thanh_H%C3%A0_%E2%80%93_Bao_Vinh" title="Cảng thị Thanh Hà – Bao Vinh">Thanh Hà – Bao Vinh</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_Hu%E1%BA%BF" title="Cố đô Huế">Phú Xuân – Huế</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_An" title="Hội An">Hội An</a>, <a href="/wiki/M%E1%BB%B9_Tho" title="Mỹ Tho">Mỹ Tho</a>, <a href="/wiki/C%C3%B9_lao_Ph%E1%BB%91" title="Cù lao Phố">Cù lao Phố</a> (Nông Nại đại phố), <a href="/wiki/S%C3%A0i_G%C3%B2n" class="mw-redirect" title="Sài Gòn">Sài Gòn</a> – <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A3_L%E1%BB%9Bn" title="Chợ Lớn">Chợ Lớn</a> – <a href="/wiki/Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh" title="Gia Định">Gia Định</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0_Ti%C3%AAn" title="Hà Tiên">Hà Tiên</a>... đều cơ bản bắt nguồn từ thế kỷ 17 trở đi với những cuộc di dân lớn chủ yếu từ các vùng đất thuộc <a href="/wiki/Thanh_H%C3%B3a" title="Thanh Hóa">xứ Thanh</a>, <a href="/wiki/X%E1%BB%A9_Ngh%E1%BB%87" title="Xứ Nghệ">xứ Nghệ</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_B%C3%ACnh" title="Quảng Bình">Quảng Bình</a> và cả <a href="/wiki/Hoa_Nam" title="Hoa Nam">miền Nam Trung Quốc</a> sau khi <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Thanh" title="Nhà Thanh">nhà Thanh</a> diệt <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Minh" title="Nhà Minh">nhà Minh</a> (xem cụ thể ở bài viết về người <a href="/wiki/Minh_H%C6%B0%C6%A1ng" title="Minh Hương">Minh Hương</a>). Với một khoảng thời gian trên dưới 200 năm (1600–1800), dải đất Đàng Trong cơ bản có một nhịp độ phát triển kinh tế-xã hội năng động hơn hẳn Đàng Ngoài. Cần nhớ rằng, bên cạnh đô thị truyền thống là kinh đô Thăng Long thì Đàng Ngoài chỉ phát triển được thêm một đô thị <a href="/wiki/Ph%E1%BB%91_Hi%E1%BA%BFn" title="Phố Hiến">Phố Hiến</a> mang vai trò là đô thị vệ tinh của Thăng Long. Trong khi đó ở Đàng Trong, các chúa Nguyễn nhận biết rõ những ưu và nhược điểm của xứ mình nên dần hình thành tầm nhìn kinh tế năng động hơn hẳn các <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">chúa Trịnh</a> ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a> và cả các vua <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Nguy%E1%BB%85n" title="Nhà Nguyễn">nhà Nguyễn</a> sau này. Bởi vậy với tư cách là những nhà cai trị thực quyền trên đất phương Nam (thay vì vua nhà Lê trung hưng), các chúa Nguyễn đã khôn ngoan đón nhận và tận dụng cộng đồng di dân vùng <a href="/wiki/Hoa_Nam" title="Hoa Nam">Hoa Nam</a> (chủ yếu là những <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Kh%C3%A1ch_Gia" title="Người Khách Gia">người Khách Gia</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_Ki%E1%BA%BFn" title="Phúc Kiến">Phúc Kiến</a> và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%C3%B4ng" title="Người Quảng Đông">Quảng Đông</a> vốn đặc biệt năng động và thạo nghề kinh doanh) sau biến loạn cuối thời Minh để điều động họ khai phá và phát triển một loạt các đô thị năng động thương mại nối dài từ <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_An" title="Hội An">Hội An</a> cho đến tận <a href="/wiki/H%C3%A0_Ti%C3%AAn" title="Hà Tiên">Hà Tiên</a> ngày nay. </p><p>Sự hình thành của xứ Đàng Trong lúc đầu là một giải pháp tình thế, bất đắc dĩ, mang tính chất đối phó của hai đời chúa Nguyễn đầu tiên (<a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ho%C3%A0ng" title="Nguyễn Hoàng">Nguyễn Hoàng</a> và <a href="/wiki/Nguy%E1%BB%85n_Ph%C3%BAc_Nguy%C3%AAn" title="Nguyễn Phúc Nguyên">Nguyễn Phúc Nguyên</a>). Giải pháp mang tính "phản loạn, li khai" này nhằm mục đích trước tiên là bảo tồn lợi ích sống còn của dòng họ Nguyễn, khi họ Trịnh về thực quyền đã thay thế hoàn toàn họ Lê để cai trị cả miền Bắc Hà sau khi đánh bại nhà Mạc (1592). Tuy nhiên trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển, thì dải đất phương Nam thuộc xứ Đàng Trong cũ đã có ảnh hưởng không thể lường tính hết về mọi mặt với lịch sử Việt Nam từ thời trung-cận đại cho đến nay. Không phải đến thời Nguyễn Hoàng thì kế hoạch Nam tiến của <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vi%E1%BB%87t" title="Người Việt">người Việt</a> (mà chủ yếu là của tầng lớp cai trị) mới trỗi dậy. Nhưng trước thời Nguyễn Hoàng, người Việt vẫn coi miền đất phương Nam, đặc biệt từ <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_Tr%E1%BB%8B" title="Quảng Trị">Quảng Trị</a> trở vào, là một chốn "ác địa", nhiều bất trắc, phong thổ lạ lẫm và nhất là một quan hệ phức tạp trong lịch sử giữa 2 tộc người là người Việt và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Ch%C4%83m" title="Người Chăm">người Chăm</a>. Việc họ Nguyễn đặt chế độ cai trị thực quyền trên dải đất này (mặc dù về danh nghĩa vẫn thần phục nhà Lê Trung Hưng) đã khích lệ những cuộc di dân lớn, không chỉ của người Việt từ Bắc bộ mà còn của một bộ phận không nhỏ người vùng Nam Trung Quốc sau cuộc chuyển giao quyền lực từ <a href="/wiki/H%C3%A1n_t%E1%BB%99c" class="mw-redirect" title="Hán tộc">Hán tộc</a> sang <a href="/wiki/M%C3%A3n_t%E1%BB%99c" class="mw-redirect" title="Mãn tộc">Mãn tộc</a> vào năm 1644. Xứ Đàng Trong hình thành và phát triển cũng xóa bỏ thế phát triển mang tính thống trị của trung tâm truyền thống là vùng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_b%E1%BA%B1ng_B%E1%BA%AFc_b%E1%BB%99" class="mw-redirect" title="Đồng bằng Bắc bộ">Đồng bằng Bắc bộ</a> với vai trò độc tôn về mọi mặt của Thăng Long. Lịch sử phát triển của một số vùng kinh tế đồng bằng trù phú như <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Nam_B%E1%BB%99" title="Đông Nam Bộ">Đông Nam Bộ</a> và <a href="/wiki/T%C3%A2y_Nam_B%E1%BB%99" class="mw-redirect" title="Tây Nam Bộ">Tây Nam Bộ</a> (<a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_b%E1%BA%B1ng_s%C3%B4ng_C%E1%BB%ADu_Long" title="Đồng bằng sông Cửu Long">đồng bằng sông Cửu Long</a>) dưới thời các chúa Nguyễn cũng cho thấy xu hướng chuyển dịch dần về phương Nam của quá trình phát triển kinh tế Việt Nam. Thậm chí cho tới ngày nay, ở những thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 thì xu hướng "Nam tiến" của nguồn lực lao động từ các vùng đồng bằng Bắc Bộ và <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Trung_B%E1%BB%99" title="Bắc Trung Bộ">Bắc Trung Bộ</a> vẫn đang diễn ra mạnh mẽ và áp đảo. Theo số liệu năm 2011, tổng dân số của vùng Đông Nam Bộ là 14.890.800 người (chiếm khoảng 17% dân số cả nước) trên một diện tích tự nhiên 23.597,9 km² (chiếm khoảng 7,5% diện tích cả nước), <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Mật độ dân số">mật độ dân số</a> là 631 người/km².<sup id="cite_ref-GS2011_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-GS2011-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo số liệu điều tra di cư nội địa quốc gia được Tổng cục Thống kê và Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) công bố tại Hà Nội ngày 16/12/2016 thì vùng Đông Nam Bộ là nơi có tỷ lệ dân di cư đến cao nhất cả nước.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Diễn đàn Kinh tế Đông Nam Bộ thường niên trong năm 2017 tại <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Thành phố Hồ Chí Minh">Thành phố Hồ Chí Minh</a> ghi nhận rằng "vùng Đông Nam bộ chiếm khoảng 40% GDP, đóng góp gần 60% thu ngân sách quốc gia, GDP tính theo đầu người cao gần gấp 2,5 lần mức bình quân cả nước; có tỷ lệ đô thị hóa cao nhất nước; tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng luôn cao hơn khoảng 1,4 lần đến 1,6 lần tốc độ tăng trưởng bình quân chung cả nước."<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nhà Lê trung hưng">Nhà Lê trung hưng</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_%E2%80%93_Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" title="Trịnh – Nguyễn phân tranh">Trịnh – Nguyễn phân tranh</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Thể loại:Người Đàng Trong">Thể loại:Người Đàng Trong</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72849786">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFAlbert_Schroeder1904" class="citation book cs1">Albert Schroeder, biên tập (1904). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ChronologieDesSouverainsDeLAnnam/Chronologie_des_souverains_de_l_Annam_2"><i>大南歷代紀年 Đại Nam lịch đại ký niên Chronologie des souverains de l'Annam</i></a>. Paris: Imprimerie nationale, E. Leroux. tr. 24. <q>Nguyễn 阮：Dits les seigneurs du Sud ou Chúa đàng trong 主唐冲.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E5%A4%A7%E5%8D%97%E6%AD%B7%E4%BB%A3%E7%B4%80%E5%B9%B4+%C4%90%E1%BA%A1i+Nam+l%E1%BB%8Bch+%C4%91%E1%BA%A1i+k%C3%BD+ni%C3%AAn+Chronologie+des+souverains+de+l%27Annam&rft.place=Paris&rft.pages=24&rft.pub=Imprimerie+nationale%2C+E.+Leroux&rft.date=1904&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2FChronologieDesSouverainsDeLAnnam%2FChronologie_des_souverains_de_l_Annam_2&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text">Hai danh từ Đàng Trong và Đàng Ngoài có từ khoảng thập niên 1600. Ranh giới giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài là sông Gianh–<a href="/wiki/S%C3%B4ng_Son" title="Sông Son">sông Son</a>, bắt đầu được xác định từ năm 1630, xem Hoàng Đình Hiếu (2009) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vietcatholic.org/News/Html/70635.htm">"Đàng Ngoài - Đàng Trong"</a>.<br />Từ điển của Alexandre de Rhodes, xuất bản năm 1651 có chứa đựng cả hai từ này.<br />Xem cuốn Dictionarivm Annamiticvm, Lvsitanvm, et Latinvmope, trang 201 (Rome: Typis & Sumptibus eiusdem Sacr. Congreg, 1651).</span> </li> <li id="cite_note-FOOTNOTENguyễn_Thế_Long200523-3"><b><a href="#cite_ref-FOOTNOTENguyễn_Thế_Long200523_3-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNguyễn_Thế_Long2005">Nguyễn Thế Long 2005</a>, tr. 23.</span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLiem_Duc_Vu_(từ_Đại_học_Hamburg)2016" class="citation web cs1">Liem Duc Vu (từ Đại học Hamburg) (tháng 10 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/328191481_TAI_DINH_VI_XU_DANG_TRONG_TRONG_KHONG_GIAN_DONG_A_VA_DONG_NAM_A_THE_KY_XVI-XVIII_CONNECTING_NETWORKS_AND_ORIENTING_POLITICS_OF_SPACE_RELOCATING_NGUYEN_COCHINCHINA_BETWEEN_EAST_AND_SOUTHEAST_ASIA_IN_TH">"TÁI ĐỊNH VỊ XỨ ĐÀNG TRONG TRONG KHÔNG GIAN ĐÔNG Á VÀ ĐÔNG NAM Á, THẾ KỶ XVI-XVIII"</a>. <i>Researchgate</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Researchgate&rft.atitle=T%C3%81I+%C4%90%E1%BB%8ANH+V%E1%BB%8A+X%E1%BB%A8+%C4%90%C3%80NG+TRONG+TRONG+KH%C3%94NG+GIAN+%C4%90%C3%94NG+%C3%81+V%C3%80+%C4%90%C3%94NG+NAM+%C3%81%2C+TH%E1%BA%BE+K%E1%BB%B6+XVI-XVIII&rft.date=2016-10&rft.au=Liem+Duc+Vu+%28t%E1%BB%AB+%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+Hamburg%29&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fpublication%2F328191481_TAI_DINH_VI_XU_DANG_TRONG_TRONG_KHONG_GIAN_DONG_A_VA_DONG_NAM_A_THE_KY_XVI-XVIII_CONNECTING_NETWORKS_AND_ORIENTING_POLITICS_OF_SPACE_RELOCATING_NGUYEN_COCHINCHINA_BETWEEN_EAST_AND_SOUTHEAST_ASIA_IN_TH&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Códice Boxer</i> fol. 162r. Khoảng năm 1590.</span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAlbert_Schroeder1904" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Albert Schroeder (1904). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ChronologieDesSouverainsDeLAnnam"><i>Chronologie des souverains de l'Annam par Albert Schroeder</i></a> (bằng tiếng Pháp). tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ChronologieDesSouverainsDeLAnnam/page/n27">24</a>. <q>Nguyễn 阮: Dits les seigneurs du Sud ou Chúa đàng trong 主唐冲.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chronologie+des+souverains+de+l%27Annam+par+Albert+Schroeder&rft.pages=24&rft.date=1904&rft.au=Albert+Schroeder&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2FChronologieDesSouverainsDeLAnnam&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_s%E1%BB%AD_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Việt Nam sử lược">Việt Nam sử lược</a></i>, <a href="https://vi.wikisource.org/wiki/vi:Vi%E1%BB%87t_Nam_s%E1%BB%AD_l%C6%B0%E1%BB%A3c/Quy%E1%BB%83n_II/T%E1%BB%B1_ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i/Ch%C6%B0%C6%A1ng_VI" class="extiw" title="s:vi:Việt Nam sử lược/Quyển II/Tự chủ thời đại/Chương VI">vol. 2, chap. 6</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFThụy_Khuê" class="citation book cs1">Thụy Khuê. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20240115215821/http://thuykhue.free.fr/TruyenGiaoVaQuocNgu/Ch01-BoiCanhLichSu.html">"Bối cảnh lịch sử Đàng Trong"</a>. <i>Truyền giáo và quốc ngữ</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://thuykhue.free.fr/TruyenGiaoVaQuocNgu/Ch01-BoiCanhLichSu.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 1 năm 2024<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 15 tháng 1 năm 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=B%E1%BB%91i+c%E1%BA%A3nh+l%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+%C4%90%C3%A0ng+Trong&rft.btitle=Truy%E1%BB%81n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+qu%E1%BB%91c+ng%E1%BB%AF&rft.au=Th%E1%BB%A5y+Khu%C3%AA&rft_id=http%3A%2F%2Fthuykhue.free.fr%2FTruyenGiaoVaQuocNgu%2FCh01-BoiCanhLichSu.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span> In lai trong <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation magazine cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://damau.org/98535/truyen-gio-v-quoc-ngu-chuong-1-boi-canh-lich-su-dng-trong">"Truyền giáo và quốc ngữ: Chương 1 – Bối cảnh lịch sử Đàng Trong"</a>. <i>Da Màu</i>. California: Da Màu Foundation. ngày 8 tháng 12 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Da+M%C3%A0u&rft.atitle=Truy%E1%BB%81n+gi%C3%A1o+v%C3%A0+qu%E1%BB%91c+ng%E1%BB%AF%3A+Ch%C6%B0%C6%A1ng+1+%E2%80%93+B%E1%BB%91i+c%E1%BA%A3nh+l%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+%C4%90%C3%A0ng+Trong&rft.date=2023-12-08&rft_id=https%3A%2F%2Fdamau.org%2F98535%2Ftruyen-gio-v-quoc-ngu-chuong-1-boi-canh-lich-su-dng-trong&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text">Quốc sử quán triều Nguyễn: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Nam_th%E1%BB%B1c_l%E1%BB%A5c" title="Đại Nam thực lục">Đại Nam thực lục</a>, T.1, bản dịch đã dẫn, tr. 45-46</span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text">Hay được gọi là Thu vi hội thí</span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text">Khoa thi lấy người đậu ra làm quan, tương tự thi Hương thi Hội ở Bắc.</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text">Khoa thi lấy học trò viết chữ tốt ra làm lại.</span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text">Viện Sử học, sách đã dẫn, tr 203</span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text">Viện Sử học, sách đã dẫn, tr 231</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Phan Quang, danh mục tham khảo, tr 209</span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Phan Quang, danh mục tham khảo, tr 210</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Phan Quang, danh mục tham khảo, tr 211</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text">Nguyễn Phan Quang, danh mục tham khảo, tr 212</span> </li> <li id="cite_note-GS2011-19"><b><a href="#cite_ref-GS2011_19-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=387&idmid=3&ItemID=12875">"Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2011 phân theo địa phương"</a>. Tổng cục Thống kê Việt Nam<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Di%E1%BB%87n+t%C3%ADch%2C+d%C3%A2n+s%E1%BB%91+v%C3%A0+m%E1%BA%ADt+%C4%91%E1%BB%99+d%C3%A2n+s%E1%BB%91+n%C4%83m+2011+ph%C3%A2n+theo+%C4%91%E1%BB%8Ba+ph%C6%B0%C6%A1ng&rft.place=T%E1%BB%95ng+c%E1%BB%A5c+Th%E1%BB%91ng+k%C3%AA+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gso.gov.vn%2Fdefault.aspx%3Ftabid%3D387%26idmid%3D3%26ItemID%3D12875&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://suckhoedoisong.vn/dong-nam-bo-co-ti-le-dan-di-cu-cao-nhat-nuoc-n126004.html">Đông Nam Bộ có tỉ lệ dân di cư cao nhất nước</a></i>. (<i>Báo Sức khỏe và Đời Sống</i> phiên bản điện tử, 16/12/2016)</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sggp.org.vn/dong-nam-bo-cham-hinh-thanh-mot-khong-gian-kinh-te-vung-thong-nhat-471497.html">Đông Nam bộ chậm hình thành một không gian kinh tế vùng thống nhất</a></i>. (<i><a href="/wiki/B%C3%A1o_S%C3%A0i_G%C3%B2n_Gi%E1%BA%A3i_Ph%C3%B3ng" class="mw-redirect" title="Báo Sài Gòn Giải Phóng">Báo Sài Gòn Giải Phóng</a></i> phiên bản điện tử, 26/9/2017)</span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nhandan.com.vn/kinhte/item/34213402-dien-dan-kinh-te-dong-nam-bo.html">Diễn đàn kinh tế Đông Nam Bộ</a></i>. (<i><a href="/wiki/B%C3%A1o_Nh%C3%A2n_D%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Báo Nhân Dân">Báo Nhân Dân</a></i> phiên bản điện tử, 27/9/2017)</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tài_liệu_đương_thời"><span id="T.C3.A0i_li.E1.BB.87u_.C4.91.C6.B0.C6.A1ng_th.E1.BB.9Di"></span>Tài liệu đương thời</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Tài liệu đương thời”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tài liệu đương thời"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_Ho%C3%A0i_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Trịnh Hoài Đức">Trịnh Hoài Đức</a> (1765–1825), <i><a href="/wiki/Gia_%C4%90%E1%BB%8Bnh_th%C3%A0nh_th%C3%B4ng_ch%C3%AD" title="Gia Định thành thông chí">Gia Định thành thông chí</a></i>.</li> <li><a href="/wiki/Christoforo_Borri" title="Christoforo Borri">Christoforo Borri</a> (1583–1632). <i>Xứ Đàng Trong năm 1621</i>. Hồng Nhuệ Nguyễn Khắc Xuyên và Nguyễn Nghị dịch và chú thích. Nhà xuất bản Thành phố Hồ Chí Minh, 1998.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Chu_Thu%E1%BA%A5n_Th%E1%BB%A7y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chu Thuấn Thủy (trang không tồn tại)">Chu Thuấn Thủy</a> (1600–1682). <i>An Nam cung dịch kỷ sự</i>.</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A1ch_Li%C3%AAm" class="mw-redirect" title="Thạch Liêm">Thích Đại Sán</a> (1633–1705). <i>Hải ngoại kỷ sự</i>. Viện Đại học Huế xuất bản năm 1963.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sir_John_Barrow,_1st_Baronet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sir John Barrow, 1st Baronet (trang không tồn tại)">Sir John Barrow, 1st Baronet</a>. <i>A Voyage to Cochinchina, in the Years 1792 and 1793</i>. London, UK: Cadell & Davies, 1806.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGutzlaff1849" class="citation magazine cs1"><a href="/w/index.php?title=Karl_G%C3%BCtzlaff&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Gützlaff (trang không tồn tại)">Gutzlaff, Charles</a> (1849). "Geography of the Cochin-Chinese Empire". <i>Journal of the Royal Geographical Society of London</i>. Quyển 19. tr. <span class="nowrap">85–</span>143.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+Royal+Geographical+Society+of+London&rft.atitle=Geography+of+the+Cochin-Chinese+Empire&rft.volume=19&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E85-%3C%2Fspan%3E143&rft.date=1849&rft.aulast=Gutzlaff&rft.aufirst=Charles&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cochinchina?uselang=vi">Đàng Trong</a></b></i>.</div></div> </div> <ul><li>Viện Sử học (2007). <i>Lịch sử Việt Nam, Tập 4</i>. Trần Đức Cường (tổng chủ biên). Trần Thị Vinh (chủ biên). Nhà xuất bản Khoa học xã hội.</li> <li><a href="/wiki/Phan_Khoang" title="Phan Khoang">Phan Khoang</a> (1967). <i>Việt sử Xứ Đàng Trong 1558–1777</i>. Nhà xuất bản Khai Trí, Sài Gòn.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFVũ_Đức_Liêm2016" class="citation magazine cs1">Vũ Đức Liêm (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://vjol.info.vn/index.php/ncpt-hue/article/view/25874">"Tái định vị xứ Đàng Trong trong không gian Đông Á và Đông Nam Á, thế kỷ XVI-XVIII"</a>. <i>Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển</i>. Số 130.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=T%E1%BA%A1p+ch%C3%AD+Nghi%C3%AAn+c%E1%BB%A9u+v%C3%A0+Ph%C3%A1t+tri%E1%BB%83n&rft.atitle=T%C3%A1i+%C4%91%E1%BB%8Bnh+v%E1%BB%8B+x%E1%BB%A9+%C4%90%C3%A0ng+Trong+trong+kh%C3%B4ng+gian+%C4%90%C3%B4ng+%C3%81+v%C3%A0+%C4%90%C3%B4ng+Nam+%C3%81%2C+th%E1%BA%BF+k%E1%BB%B7+XVI-XVIII&rft.issue=130&rft.date=2016&rft.au=V%C5%A9+%C4%90%E1%BB%A9c+Li%C3%AAm&rft_id=https%3A%2F%2Fvjol.info.vn%2Findex.php%2Fncpt-hue%2Farticle%2Fview%2F25874&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCooke1998" class="citation magazine cs1">Cooke, Nola (1998). "Regionalism and the Nature of Nguyen Rule in Seventeenth-Century Dang Trong (Cochinchina)". <i>Journal of Southeast Asian Studies</i>. Quyển 29 số 1. tr. <span class="nowrap">122–</span>161. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0022463400021512">10.1017/S0022463400021512</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Southeast+Asian+Studies&rft.atitle=Regionalism+and+the+Nature+of+Nguyen+Rule+in+Seventeenth-Century+Dang+Trong+%28Cochinchina%29&rft.volume=29&rft.issue=1&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E122-%3C%2Fspan%3E161&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022463400021512&rft.aulast=Cooke&rft.aufirst=Nola&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLi1998a" class="citation magazine cs1">Li, Tana (1998a). "An Alternative Vietnam? The Nguyen Kingdom in the Seventeenth and Eighteenth Centuries". <i>Journal of Southeast Asian Studies</i>. Quyển 29 số 1. tr. <span class="nowrap">111–</span>121. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0022463400021500">10.1017/S0022463400021500</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Southeast+Asian+Studies&rft.atitle=An+Alternative+Vietnam%3F+The+Nguyen+Kingdom+in+the+Seventeenth+and+Eighteenth+Centuries&rft.volume=29&rft.issue=1&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E111-%3C%2Fspan%3E121&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0022463400021500&rft.aulast=Li&rft.aufirst=Tana&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLi1998b" class="citation book cs1">Li, Tana (1998b). <i>Nguyen Cochinchina: Southern Vietnam in the Seventeenth and Eighteenth Centuries</i>. Ithaca, NY: Cornell University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nguyen+Cochinchina%3A+Southern+Vietnam+in+the+Seventeenth+and+Eighteenth+Centuries&rft.place=Ithaca%2C+NY&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=1998&rft.aulast=Li&rft.aufirst=Tana&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li> <li><i>Xứ Đàng Trong: Lịch sử kinh tế - xã hội Việt Nam thế kỷ 17 - 18</i>. Nguyễn Nghị dịch. Nhà xuất bản Trẻ, 2013.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFNguyễn_Thế_Long2005" class="citation book cs1">Nguyễn Thế Long (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=-F5QAQAAMAAJ"><i>Bang giao Đại Việt: Triều Nguyễn</i></a>. Nhà xuất bản Văn hóa-thông tin.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bang+giao+%C4%90%E1%BA%A1i+Vi%E1%BB%87t%3A+Tri%E1%BB%81u+Nguy%E1%BB%85n&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+h%C3%B3a-th%C3%B4ng+tin&rft.date=2005&rft.au=Nguy%E1%BB%85n+Th%E1%BA%BF+Long&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%3Fid%3D-F5QAQAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3A%C4%90%C3%A0ng+Trong" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144546">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Nhà_Lê_trung_hưng" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#B7EC90;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518" /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Nhà_Lê_trung_hưng" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Nh%C3%A0_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nhà Lê trung hưng">Nhà Lê trung hưng</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#B7EC90;"><div class="center">Các chính thể <br /> và lực lượng cát cứ</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA" title="Nhà Hậu Lê">Nhà Hậu Lê</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Nh%C3%A0_M%E1%BA%A1c" title="Nhà Mạc">Nhà Mạc</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chúa Trịnh</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Chúa Nguyễn</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_B%E1%BA%A7u" title="Chúa Bầu">Chúa Bầu</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Nh%C3%A0_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Nhà Tây Sơn">Nhà Tây Sơn</a> </span></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Th%C4%83ng_Long_t%E1%BB%A9_tr%E1%BA%A5n_-_Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA_%26_M%E1%BA%A1c.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Th%C4%83ng_Long_t%E1%BB%A9_tr%E1%BA%A5n_-_Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA_%26_M%E1%BA%A1c.jpg/120px-Th%C4%83ng_Long_t%E1%BB%A9_tr%E1%BA%A5n_-_Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA_%26_M%E1%BA%A1c.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Th%C4%83ng_Long_t%E1%BB%A9_tr%E1%BA%A5n_-_Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA_%26_M%E1%BA%A1c.jpg/250px-Th%C4%83ng_Long_t%E1%BB%A9_tr%E1%BA%A5n_-_Nh%C3%A0_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA_%26_M%E1%BA%A1c.jpg 1.5x" data-file-width="1596" data-file-height="1197" /></a></span><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vietnam_1760.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Vietnam_1760.jpg/120px-Vietnam_1760.jpg" decoding="async" width="120" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Vietnam_1760.jpg/250px-Vietnam_1760.jpg 1.5x" data-file-width="2290" data-file-height="2790" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#B7EC90;"><div class="center">Các vua <br /> (* là <i>vua bị giết</i>)</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/L%C3%AA_Trang_T%C3%B4ng" title="Lê Trang Tông">Trang Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Trung_T%C3%B4ng_(H%E1%BA%ADu_L%C3%AA)" title="Lê Trung Tông (Hậu Lê)">Trung Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Anh_T%C3%B4ng" title="Lê Anh Tông">Anh Tông</a>*  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Th%E1%BA%BF_T%C3%B4ng" title="Lê Thế Tông">Thế Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_K%C3%ADnh_T%C3%B4ng" title="Lê Kính Tông">Kính Tông</a>*  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Th%E1%BA%A7n_T%C3%B4ng" title="Lê Thần Tông">Thần Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Ch%C3%A2n_T%C3%B4ng" title="Lê Chân Tông">Chân Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Huy%E1%BB%81n_T%C3%B4ng" title="Lê Huyền Tông">Huyền Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Gia_T%C3%B4ng" title="Lê Gia Tông">Gia Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Hy_T%C3%B4ng" title="Lê Hy Tông">Hy Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_D%E1%BB%A5_T%C3%B4ng" title="Lê Dụ Tông">Dụ Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Duy_Ph%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Lê Duy Phường">Hôn Đức công</a>*  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Thu%E1%BA%A7n_T%C3%B4ng" title="Lê Thuần Tông">Thuần Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_%C3%9D_T%C3%B4ng" title="Lê Ý Tông">Ý Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Hi%E1%BB%83n_T%C3%B4ng" title="Lê Hiển Tông">Hiển Tông</a>  •  <a href="/wiki/L%C3%AA_Chi%C3%AAu_Th%E1%BB%91ng" title="Lê Chiêu Thống">Mẫn Đế</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#B7EC90;"><div class="center">Các sự kiện, <br />cuộc chiến</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%C3%AA_%E2%80%93_M%E1%BA%A1c" title="Chiến tranh Lê – Mạc">Chiến tranh Lê – Mạc</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Tr%E1%BB%8Bnh_%E2%80%93_Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" title="Trịnh – Nguyễn phân tranh">Trịnh – Nguyễn phân tranh</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Nam_ti%E1%BA%BFn" title="Nam tiến">Nam tiến</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_%E2%80%93_Xi%C3%AAm_(1718)" title="Chiến tranh Việt – Xiêm (1718)">Chiến tranh Việt – Xiêm (1718)</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_n%C3%B4ng_d%C3%A2n_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài">Khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_S%C6%A1n_%E2%80%93_Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Trịnh">Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Trịnh</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_%E2%80%93_Xi%C3%AAm_(1771%E2%80%931772)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Việt – Xiêm (1771–1772)">Chiến tranh Việt – Xiêm (1771–1772)</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_S%C6%A1n_%E2%80%93_Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn">Chiến tranh Tây Sơn – Chúa Nguyễn</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#B7EC90;"><div class="center">Các lĩnh vực</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#F0E68C;"><div class="center"><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i" title="Đàng Ngoài">Đàng Ngoài</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Tr%E1%BB%8Bnh" title="Chúa Trịnh">Chính trị</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/H%C3%A0nh_ch%C3%ADnh_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Hành chính Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Hành chính</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_nh%C3%A0_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Quân đội nhà Lê trung hưng">Quân đội</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/V%C3%B5_h%E1%BB%8Dc_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Võ học Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Võ học</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/V%E1%BA%A5n_%C4%91%E1%BB%81_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t-Trung_th%E1%BB%9Di_H%E1%BA%ADu_L%C3%AA#Thời_Lê_trung_hưng" class="mw-redirect" title="Vấn đề biên giới Việt-Trung thời Hậu Lê">Ngoại giao</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Văn học Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Văn học</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc_k%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Khoa học kỹ thuật Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Khoa học kỹ thuật</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nghệ thuật Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Nghệ thuật</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=Kinh_t%E1%BA%BF_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinh tế Đàng Ngoài thời Lê trung hưng (trang không tồn tại)">Kinh tế</a> (<a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thủ công nghiệp Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Thủ công nghiệp</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thương mại Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Thương mại</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nông nghiệp Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Nông nghiệp</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Tiền tệ Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Tiền tệ</a>)  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_khoa_c%E1%BB%AD_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Giáo dục khoa cử Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Giáo dục</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Tôn giáo Đàng Ngoài thời Lê trung hưng">Tôn giáo</a> </span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#F0E68C;"><div class="center"><a class="mw-selflink selflink">Đàng Trong</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Nguy%E1%BB%85n" title="Chúa Nguyễn">Chính trị</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/H%C3%A0nh_ch%C3%ADnh_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Hành chính Đàng Trong thời Lê trung hưng">Hành chính</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Quân đội Đàng Trong thời Lê trung hưng">Quân đội</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Văn học Đàng Trong thời Lê trung hưng">Văn học</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Kinh tế Đàng Trong thời Lê trung hưng">Kinh tế</a> (<a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thủ công nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng">Thủ công nghiệp</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thương mại Đàng Trong thời Lê trung hưng">Thương mại</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Nông nghiệp Đàng Trong thời Lê trung hưng">Nông nghiệp</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Tiền tệ Đàng Trong thời Lê trung hưng">Tiền tệ</a>)  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_khoa_c%E1%BB%AD_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Giáo dục khoa cử Đàng Trong thời Lê trung hưng">Giáo dục</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%A0ng_Trong_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Tôn giáo Đàng Trong thời Lê trung hưng">Tôn giáo</a></span></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#B7EC90;"><div class="center">Nước ngoài liên quan</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan">Hà Lan</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Chi%C3%AAm_Th%C3%A0nh" title="Chiêm Thành">Chiêm Thành</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/Ai_Lao" class="mw-redirect" title="Ai Lao">Ai Lao</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Ch%C3%A2n_L%E1%BA%A1p" title="Chân Lạp">Chân Lạp</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/Xi%C3%AAm_La" class="mw-redirect" title="Xiêm La">Xiêm La</a> </span></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background-color:#c7f7c7;"><div><span class="nobold"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_H%E1%BB%93ng_B%C3%A0ng" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Hồng Bàng">Hồng Bàng</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_An_D%C6%B0%C6%A1ng_V%C6%B0%C6%A1ng" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời An Dương Vương">An Dương Vương</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_Tri%E1%BB%87u" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Triệu">Triệu</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_T%E1%BB%B1_ch%E1%BB%A7" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Tự chủ">Tự chủ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_%C4%90inh" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Đinh">Đinh</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_Ti%E1%BB%81n_L%C3%AA" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Tiền Lê">Tiền Lê</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%BD" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lý">Lý</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_Tr%E1%BA%A7n" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Trần">Trần</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_H%E1%BB%93" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Hồ">Hồ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_s%C6%A1" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lê sơ">Lê sơ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng">Lê trung hưng</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_M%E1%BA%A1c" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Mạc">Mạc</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_T%C3%A2y_S%C6%A1n" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Tây Sơn">Tây Sơn</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_Nguy%E1%BB%85n_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Bản mẫu:Lịch sử Việt Nam thời Nguyễn độc lập">Nguyễn</a></li></ul> </span></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Đàng_Trong&oldid=72023570">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Đàng_Trong&oldid=72023570</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam_th%E1%BB%9Di_L%C3%AA_trung_h%C6%B0ng" title="Thể loại:Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng">Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%8Ba_danh_c%C5%A9_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Địa danh cũ Việt Nam">Địa danh cũ Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%E1%BB%8Bnh_%E2%80%93_Nguy%E1%BB%85n_ph%C3%A2n_tranh" title="Thể loại:Trịnh – Nguyễn phân tranh">Trịnh – Nguyễn phân tranh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Lịch sử Việt Nam">Lịch sử Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%C3%A0ng_Trong" title="Thể loại:Đàng Trong">Đàng Trong</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p_(fr)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)">Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_pull_quote_c%C3%B3_ngu%E1%BB%93n" title="Thể loại:Bài viết sử dụng pull quote có nguồn">Bài viết sử dụng pull quote có nguồn</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 17 tháng 12 năm 2024, 07:00.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0ng_Trong&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Đàng Trong</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>3 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7b4fff7949-rjrq7","wgBackendResponseTime":137,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.339","walltime":"0.448","ppvisitednodes":{"value":1417,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":72659,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4422,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":53490,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 359.326 1 -total"," 31.02% 111.474 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 30.14% 108.304 2 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 29.68% 106.644 1 Bản_mẫu:Lịch_sử_Việt_Nam_thời_Lê_trung_hưng"," 22.16% 79.639 5 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 11.60% 41.674 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 10.14% 36.451 1 Bản_mẫu:Sfn"," 7.25% 26.058 5 Bản_mẫu:Chính"," 6.58% 23.658 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 6.02% 21.620 5 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.206","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5869972,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAlbert_Schroeder1904\"] = 2,\n [\"CITEREFCooke1998\"] = 1,\n [\"CITEREFGutzlaff1849\"] = 1,\n [\"CITEREFLi1998a\"] = 1,\n [\"CITEREFLi1998b\"] = 1,\n [\"CITEREFLiem_Duc_Vu_(từ_Đại_học_Hamburg)2016\"] = 1,\n [\"CITEREFNguyễn_Thế_Long2005\"] = 1,\n [\"CITEREFThụy_Khuê\"] = 1,\n [\"CITEREFVũ_Đức_Liêm2016\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Chính\"] = 5,\n [\"Chú thích sách\"] = 5,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 5,\n [\"Chú thích web\"] = 2,\n [\"Cquote\"] = 1,\n [\"Lịch sử Việt Nam thời Lê trung hưng\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thể loại Commons\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7b4fff7949-z5gq4","timestamp":"20250326160945","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0110\u00e0ng Trong","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/%C4%90%C3%A0ng_Trong","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1827039","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1827039","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-09-07T15:30:01Z","dateModified":"2024-12-17T07:00:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d6\/%C4%90%C3%A0ng_Trong_-_%C4%90%C3%A0ng_Ngo%C3%A0i_%281757%29.png","headline":"khu v\u1ef1c t\u1eeb s\u00f4ng Gianh\u2013s\u00f4ng Son tr\u1edf v\u00e0o Nam do ch\u00faa Nguy\u1ec5n cai tr\u1ecb nh\u01b0 m\u1ed9t qu\u1ed1c gia ri\u00eang"}</script> </body> </html>