CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="avada-html-layout-wide avada-html-header-position-top" lang="pl-PL" prefix="og: http://ogp.me/ns# fb: http://ogp.me/ns/fb#"> <head> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge" /> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"/> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1" /> <meta name='robots' content='index, follow, max-image-preview:large, max-snippet:-1, max-video-preview:-1' /> <style>img:is([sizes="auto" i], [sizes^="auto," i]) { contain-intrinsic-size: 3000px 1500px }</style>  <title>Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie | Magazyn biznes&EKOLOGIA</title> <link rel="canonical" href="https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/" /> <meta property="og:locale" content="pl_PL" /> <meta property="og:type" content="article" /> <meta property="og:title" content="Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie | Magazyn biznes&EKOLOGIA" /> <meta property="og:description" content="Przez dużą część XX w. początek wiosny zwiastowało topnienie nagromadzonego […]" /> <meta property="og:url" content="https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/" /> <meta property="og:site_name" content="Magazyn biznes&EKOLOGIA" /> <meta property="article:publisher" content="https://www.facebook.com/Magazyn-Biznes-i-Ekologia-110535823705290" /> <meta property="article:published_time" content="2023-05-03T18:29:14+00:00" /> <meta property="article:modified_time" content="2023-05-03T18:30:03+00:00" /> <meta property="og:image" content="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg" /> <meta property="og:image:width" content="1800" /> <meta property="og:image:height" content="1201" /> <meta property="og:image:type" content="image/jpeg" /> <meta name="author" content="Krzysztof" /> <meta name="twitter:card" content="summary_large_image" /> <meta name="twitter:label1" content="Napisane przez" /> <meta name="twitter:data1" content="Krzysztof" /> <meta name="twitter:label2" content="Szacowany czas czytania" /> <meta name="twitter:data2" content="27 minut" /> <script type="application/ld+json" class="yoast-schema-graph">{"@context":"https://schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#article","isPartOf":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/"},"author":{"name":"Krzysztof","@id":"https://biznesiekologia.com/#/schema/person/381d714a73c96c25955de52488050250"},"headline":"Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie","datePublished":"2023-05-03T18:29:14+00:00","dateModified":"2023-05-03T18:30:03+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/"},"wordCount":4787,"publisher":{"@id":"https://biznesiekologia.com/#organization"},"image":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg","articleSection":["Okiem Eksperta"],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"WebPage","@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/","url":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/","name":"Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie | Magazyn biznes&EKOLOGIA","isPartOf":{"@id":"https://biznesiekologia.com/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#primaryimage"},"image":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg","datePublished":"2023-05-03T18:29:14+00:00","dateModified":"2023-05-03T18:30:03+00:00","breadcrumb":{"@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#primaryimage","url":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg","contentUrl":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg","width":1800,"height":1201},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona główna","item":"https://biznesiekologia.com/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https://biznesiekologia.com/#website","url":"https://biznesiekologia.com/","name":"Magazyn biznes&EKOLOGIA","description":"TARGI | KONFERENCJE | INNOWACJE | ANALIZY | WYWIADY | OPINIE | REPORTAŻE","publisher":{"@id":"https://biznesiekologia.com/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https://biznesiekologia.com/?s={search_term_string}"},"query-input":{"@type":"PropertyValueSpecification","valueRequired":true,"valueName":"search_term_string"}}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https://biznesiekologia.com/#organization","name":"biznes & EKOLOGIA","url":"https://biznesiekologia.com/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://biznesiekologia.com/#/schema/logo/image/","url":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2021/12/BiE_logo.png","contentUrl":"https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2021/12/BiE_logo.png","width":3808,"height":1996,"caption":"biznes & EKOLOGIA"},"image":{"@id":"https://biznesiekologia.com/#/schema/logo/image/"},"sameAs":["https://www.facebook.com/Magazyn-Biznes-i-Ekologia-110535823705290"]},{"@type":"Person","@id":"https://biznesiekologia.com/#/schema/person/381d714a73c96c25955de52488050250","name":"Krzysztof","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://biznesiekologia.com/#/schema/person/image/","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/51e1eefc7ed46363981926ccebc48a5d?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https://secure.gravatar.com/avatar/51e1eefc7ed46363981926ccebc48a5d?s=96&d=mm&r=g","caption":"Krzysztof"},"url":"https://biznesiekologia.com/author/krzysztof/"}]}</script>  <link rel='dns-prefetch' href='//www.googletagmanager.com' /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Magazyn biznes&EKOLOGIA » Kanał z wpisami" href="https://biznesiekologia.com/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Magazyn biznes&EKOLOGIA » Kanał z komentarzami" href="https://biznesiekologia.com/comments/feed/" /> <link rel="shortcut icon" href="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2021/12/BiE_favicon.png" type="image/x-icon" /> <meta name="description" content="Przez dużą część XX w. początek wiosny zwiastowało topnienie nagromadzonego zimą śniegu. Woda roztopowa zasilała strumienie, zbiorniki i wody gruntowe. Rośliny rozpoczynały sezon wegetacyjny na wilgotnych glebach, a ich rozwój był zsynchronizowany z pojawianiem się owadów zapylających. Dziś wiosna wygląda inaczej. Wody roztopowej jest w ostatnich dekadach mniej, zaczęły się za to pojawiać burze pyłowe."/> <meta property="og:locale" content="pl_PL"/> <meta property="og:type" content="article"/> <meta property="og:site_name" content="Magazyn biznes&EKOLOGIA"/> <meta property="og:title" content="Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie | Magazyn biznes&EKOLOGIA"/> <meta property="og:description" content="Przez dużą część XX w. początek wiosny zwiastowało topnienie nagromadzonego zimą śniegu. Woda roztopowa zasilała strumienie, zbiorniki i wody gruntowe. Rośliny rozpoczynały sezon wegetacyjny na wilgotnych glebach, a ich rozwój był zsynchronizowany z pojawianiem się owadów zapylających. Dziś wiosna wygląda inaczej. Wody roztopowej jest w ostatnich dekadach mniej, zaczęły się za to pojawiać burze pyłowe."/> <meta property="og:url" content="https://biznesiekologia.com/wiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie/"/> <meta property="article:published_time" content="2023-05-03T18:29:14+01:00"/> <meta property="article:modified_time" content="2023-05-03T18:30:03+01:00"/> <meta name="author" content="Krzysztof"/> <meta property="og:image" content="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg"/> <meta property="og:image:width" content="1800"/> <meta property="og:image:height" content="1201"/> <meta property="og:image:type" content="image/jpeg"/> <script type="text/javascript"> /* <![CDATA[ */ window._wpemojiSettings = {"baseUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/72x72\/","ext":".png","svgUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/svg\/","svgExt":".svg","source":{"concatemoji":"https:\/\/biznesiekologia.com\/wp-includes\/js\/wp-emoji-release.min.js?ver=6.7.1"}}; /*! This file is auto-generated */ !function(i,n){var o,s,e;function c(e){try{var t={supportTests:e,timestamp:(new Date).valueOf()};sessionStorage.setItem(o,JSON.stringify(t))}catch(e){}}function p(e,t,n){e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(t,0,0);var t=new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data),r=(e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(n,0,0),new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data));return t.every(function(e,t){return e===r[t]})}function u(e,t,n){switch(t){case"flag":return n(e,"\ud83c\udff3\ufe0f\u200d\u26a7\ufe0f","\ud83c\udff3\ufe0f\u200b\u26a7\ufe0f")?!1:!n(e,"\ud83c\uddfa\ud83c\uddf3","\ud83c\uddfa\u200b\ud83c\uddf3")&&!n(e,"\ud83c\udff4\udb40\udc67\udb40\udc62\udb40\udc65\udb40\udc6e\udb40\udc67\udb40\udc7f","\ud83c\udff4\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc62\u200b\udb40\udc65\u200b\udb40\udc6e\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc7f");case"emoji":return!n(e,"\ud83d\udc26\u200d\u2b1b","\ud83d\udc26\u200b\u2b1b")}return!1}function f(e,t,n){var r="undefined"!=typeof WorkerGlobalScope&&self instanceof WorkerGlobalScope?new OffscreenCanvas(300,150):i.createElement("canvas"),a=r.getContext("2d",{willReadFrequently:!0}),o=(a.textBaseline="top",a.font="600 32px Arial",{});return e.forEach(function(e){o[e]=t(a,e,n)}),o}function t(e){var t=i.createElement("script");t.src=e,t.defer=!0,i.head.appendChild(t)}"undefined"!=typeof Promise&&(o="wpEmojiSettingsSupports",s=["flag","emoji"],n.supports={everything:!0,everythingExceptFlag:!0},e=new Promise(function(e){i.addEventListener("DOMContentLoaded",e,{once:!0})}),new Promise(function(t){var n=function(){try{var e=JSON.parse(sessionStorage.getItem(o));if("object"==typeof e&&"number"==typeof e.timestamp&&(new Date).valueOf()<e.timestamp+604800&&"object"==typeof e.supportTests)return e.supportTests}catch(e){}return null}();if(!n){if("undefined"!=typeof Worker&&"undefined"!=typeof OffscreenCanvas&&"undefined"!=typeof URL&&URL.createObjectURL&&"undefined"!=typeof Blob)try{var e="postMessage("+f.toString()+"("+[JSON.stringify(s),u.toString(),p.toString()].join(",")+"));",r=new Blob([e],{type:"text/javascript"}),a=new Worker(URL.createObjectURL(r),{name:"wpTestEmojiSupports"});return void(a.onmessage=function(e){c(n=e.data),a.terminate(),t(n)})}catch(e){}c(n=f(s,u,p))}t(n)}).then(function(e){for(var t in e)n.supports[t]=e[t],n.supports.everything=n.supports.everything&&n.supports[t],"flag"!==t&&(n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&n.supports[t]);n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&!n.supports.flag,n.DOMReady=!1,n.readyCallback=function(){n.DOMReady=!0}}).then(function(){return e}).then(function(){var e;n.supports.everything||(n.readyCallback(),(e=n.source||{}).concatemoji?t(e.concatemoji):e.wpemoji&&e.twemoji&&(t(e.twemoji),t(e.wpemoji)))}))}((window,document),window._wpemojiSettings); /* ]]> */ </script> <style id='wp-emoji-styles-inline-css' type='text/css'> img.wp-smiley, img.emoji { display: inline !important; border: none !important; box-shadow: none !important; height: 1em !important; width: 1em !important; margin: 0 0.07em !important; vertical-align: -0.1em !important; background: none !important; padding: 0 !important; } </style> <link rel='stylesheet' id='wp-block-library-css' href='https://biznesiekologia.com/wp-includes/css/dist/block-library/style.min.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <style id='wp-block-library-theme-inline-css' type='text/css'> .wp-block-audio :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-audio :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-audio{margin:0 0 1em}.wp-block-code{border:1px solid #ccc;border-radius:4px;font-family:Menlo,Consolas,monaco,monospace;padding:.8em 1em}.wp-block-embed :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-embed :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-embed{margin:0 0 1em}.blocks-gallery-caption{color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .blocks-gallery-caption{color:#ffffffa6}:root :where(.wp-block-image figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme :root :where(.wp-block-image figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-image{margin:0 0 1em}.wp-block-pullquote{border-bottom:4px solid;border-top:4px solid;color:currentColor;margin-bottom:1.75em}.wp-block-pullquote cite,.wp-block-pullquote footer,.wp-block-pullquote__citation{color:currentColor;font-size:.8125em;font-style:normal;text-transform:uppercase}.wp-block-quote{border-left:.25em solid;margin:0 0 1.75em;padding-left:1em}.wp-block-quote cite,.wp-block-quote footer{color:currentColor;font-size:.8125em;font-style:normal;position:relative}.wp-block-quote:where(.has-text-align-right){border-left:none;border-right:.25em solid;padding-left:0;padding-right:1em}.wp-block-quote:where(.has-text-align-center){border:none;padding-left:0}.wp-block-quote.is-large,.wp-block-quote.is-style-large,.wp-block-quote:where(.is-style-plain){border:none}.wp-block-search .wp-block-search__label{font-weight:700}.wp-block-search__button{border:1px solid #ccc;padding:.375em .625em}:where(.wp-block-group.has-background){padding:1.25em 2.375em}.wp-block-separator.has-css-opacity{opacity:.4}.wp-block-separator{border:none;border-bottom:2px solid;margin-left:auto;margin-right:auto}.wp-block-separator.has-alpha-channel-opacity{opacity:1}.wp-block-separator:not(.is-style-wide):not(.is-style-dots){width:100px}.wp-block-separator.has-background:not(.is-style-dots){border-bottom:none;height:1px}.wp-block-separator.has-background:not(.is-style-wide):not(.is-style-dots){height:2px}.wp-block-table{margin:0 0 1em}.wp-block-table td,.wp-block-table th{word-break:normal}.wp-block-table :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-table :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-video :where(figcaption){color:#555;font-size:13px;text-align:center}.is-dark-theme .wp-block-video :where(figcaption){color:#ffffffa6}.wp-block-video{margin:0 0 1em}:root :where(.wp-block-template-part.has-background){margin-bottom:0;margin-top:0;padding:1.25em 2.375em} </style> <style id='classic-theme-styles-inline-css' type='text/css'> /*! This file is auto-generated */ .wp-block-button__link{color:#fff;background-color:#32373c;border-radius:9999px;box-shadow:none;text-decoration:none;padding:calc(.667em + 2px) calc(1.333em + 2px);font-size:1.125em}.wp-block-file__button{background:#32373c;color:#fff;text-decoration:none} </style> <style id='global-styles-inline-css' type='text/css'> :root{--wp--preset--aspect-ratio--square: 1;--wp--preset--aspect-ratio--4-3: 4/3;--wp--preset--aspect-ratio--3-4: 3/4;--wp--preset--aspect-ratio--3-2: 3/2;--wp--preset--aspect-ratio--2-3: 2/3;--wp--preset--aspect-ratio--16-9: 16/9;--wp--preset--aspect-ratio--9-16: 9/16;--wp--preset--color--black: #000000;--wp--preset--color--cyan-bluish-gray: #abb8c3;--wp--preset--color--white: #ffffff;--wp--preset--color--pale-pink: #f78da7;--wp--preset--color--vivid-red: #cf2e2e;--wp--preset--color--luminous-vivid-orange: #ff6900;--wp--preset--color--luminous-vivid-amber: #fcb900;--wp--preset--color--light-green-cyan: #7bdcb5;--wp--preset--color--vivid-green-cyan: #00d084;--wp--preset--color--pale-cyan-blue: #8ed1fc;--wp--preset--color--vivid-cyan-blue: #0693e3;--wp--preset--color--vivid-purple: #9b51e0;--wp--preset--color--awb-color-1: #ffffff;--wp--preset--color--awb-color-2: #f9f9fb;--wp--preset--color--awb-color-3: #f2f3f5;--wp--preset--color--awb-color-4: #e2e2e2;--wp--preset--color--awb-color-5: #3da735;--wp--preset--color--awb-color-6: #4a4e57;--wp--preset--color--awb-color-7: #e10707;--wp--preset--color--awb-color-8: #212934;--wp--preset--color--awb-color-custom-10: #333333;--wp--preset--color--awb-color-custom-11: #000000;--wp--preset--color--awb-color-custom-12: rgba(242,243,245,0.7);--wp--preset--color--awb-color-custom-13: rgba(255,255,255,0.8);--wp--preset--color--awb-color-custom-14: rgba(242,243,245,0.8);--wp--preset--color--awb-color-custom-15: #1d242d;--wp--preset--color--awb-color-custom-16: #9ea0a4;--wp--preset--color--awb-color-custom-17: #26303e;--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple: linear-gradient(135deg,rgba(6,147,227,1) 0%,rgb(155,81,224) 100%);--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan: linear-gradient(135deg,rgb(122,220,180) 0%,rgb(0,208,130) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange: linear-gradient(135deg,rgba(252,185,0,1) 0%,rgba(255,105,0,1) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red: linear-gradient(135deg,rgba(255,105,0,1) 0%,rgb(207,46,46) 100%);--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray: linear-gradient(135deg,rgb(238,238,238) 0%,rgb(169,184,195) 100%);--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum: linear-gradient(135deg,rgb(74,234,220) 0%,rgb(151,120,209) 20%,rgb(207,42,186) 40%,rgb(238,44,130) 60%,rgb(251,105,98) 80%,rgb(254,248,76) 100%);--wp--preset--gradient--blush-light-purple: linear-gradient(135deg,rgb(255,206,236) 0%,rgb(152,150,240) 100%);--wp--preset--gradient--blush-bordeaux: linear-gradient(135deg,rgb(254,205,165) 0%,rgb(254,45,45) 50%,rgb(107,0,62) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-dusk: linear-gradient(135deg,rgb(255,203,112) 0%,rgb(199,81,192) 50%,rgb(65,88,208) 100%);--wp--preset--gradient--pale-ocean: linear-gradient(135deg,rgb(255,245,203) 0%,rgb(182,227,212) 50%,rgb(51,167,181) 100%);--wp--preset--gradient--electric-grass: linear-gradient(135deg,rgb(202,248,128) 0%,rgb(113,206,126) 100%);--wp--preset--gradient--midnight: linear-gradient(135deg,rgb(2,3,129) 0%,rgb(40,116,252) 100%);--wp--preset--font-size--small: 10.5px;--wp--preset--font-size--medium: 20px;--wp--preset--font-size--large: 21px;--wp--preset--font-size--x-large: 42px;--wp--preset--font-size--normal: 14px;--wp--preset--font-size--xlarge: 28px;--wp--preset--font-size--huge: 42px;--wp--preset--spacing--20: 0.44rem;--wp--preset--spacing--30: 0.67rem;--wp--preset--spacing--40: 1rem;--wp--preset--spacing--50: 1.5rem;--wp--preset--spacing--60: 2.25rem;--wp--preset--spacing--70: 3.38rem;--wp--preset--spacing--80: 5.06rem;--wp--preset--shadow--natural: 6px 6px 9px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--deep: 12px 12px 50px rgba(0, 0, 0, 0.4);--wp--preset--shadow--sharp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--outlined: 6px 6px 0px -3px rgba(255, 255, 255, 1), 6px 6px rgba(0, 0, 0, 1);--wp--preset--shadow--crisp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 1);}:where(.is-layout-flex){gap: 0.5em;}:where(.is-layout-grid){gap: 0.5em;}body .is-layout-flex{display: flex;}.is-layout-flex{flex-wrap: wrap;align-items: center;}.is-layout-flex > :is(*, div){margin: 0;}body .is-layout-grid{display: grid;}.is-layout-grid > :is(*, div){margin: 0;}:where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;}.has-black-color{color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-color{color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-color{color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-color{color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-vivid-cyan-blue-to-vivid-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple) !important;}.has-light-green-cyan-to-vivid-green-cyan-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan) !important;}.has-luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-orange-to-vivid-red-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red) !important;}.has-very-light-gray-to-cyan-bluish-gray-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray) !important;}.has-cool-to-warm-spectrum-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum) !important;}.has-blush-light-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-light-purple) !important;}.has-blush-bordeaux-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-bordeaux) !important;}.has-luminous-dusk-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-dusk) !important;}.has-pale-ocean-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--pale-ocean) !important;}.has-electric-grass-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--electric-grass) !important;}.has-midnight-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--midnight) !important;}.has-small-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--small) !important;}.has-medium-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--medium) !important;}.has-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--large) !important;}.has-x-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--x-large) !important;} :where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;} :where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;} :root :where(.wp-block-pullquote){font-size: 1.5em;line-height: 1.6;} </style> <link rel='stylesheet' id='mailerlite_forms.css-css' href='https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/official-mailerlite-sign-up-forms/assets/css/mailerlite_forms.css?ver=1.7.13' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='simple-weather-css' href='https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/simple-weather/css/simple-weather.css?ver=4.0' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='child-style-css' href='https://biznesiekologia.com/wp-content/themes/Avada-Child-Theme/style.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='fusion-dynamic-css-css' href='https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/fusion-styles/4b7e423685d78fa039f31511e5d87150.min.css?ver=3.11.10' type='text/css' media='all' /> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-includes/js/jquery/jquery.min.js?ver=3.7.1" id="jquery-core-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-includes/js/jquery/jquery-migrate.min.js?ver=3.4.1" id="jquery-migrate-js"></script>   <script type="text/javascript" src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=GT-K82QF9S" id="google_gtagjs-js" async></script> <script type="text/javascript" id="google_gtagjs-js-after"> /* <![CDATA[ */ window.dataLayer = window.dataLayer || [];function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag("set","linker",{"domains":["biznesiekologia.com"]}); gtag("js", new Date()); gtag("set", "developer_id.dZTNiMT", true); gtag("config", "GT-K82QF9S"); /* ]]> */ </script>  <link rel="https://api.w.org/" href="https://biznesiekologia.com/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://biznesiekologia.com/wp-json/wp/v2/posts/20285" /><link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" title="RSD" href="https://biznesiekologia.com/xmlrpc.php?rsd" /> <meta name="generator" content="WordPress 6.7.1" /> <link rel='shortlink' href='https://biznesiekologia.com/?p=20285' /> <link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://biznesiekologia.com/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fbiznesiekologia.com%2Fwiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie%2F" /> <link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://biznesiekologia.com/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fbiznesiekologia.com%2Fwiosna-sie-wysusza-autor-anna-sierpinska-nauka-o-klimacie%2F&format=xml" /> <meta name="generator" content="Site Kit by Google 1.140.0" />  <script> (function (m, a, i, l, e, r) { m['MailerLiteObject'] = e; function f() { var c = {a: arguments, q: []}; var r = this.push(c); return "number" != typeof r ? r : f.bind(c.q); } f.q = f.q || []; m[e] = m[e] || f.bind(f.q); m[e].q = m[e].q || f.q; r = a.createElement(i); var _ = a.getElementsByTagName(i)[0]; r.async = 1; r.src = l + '?' + (~~(new Date().getTime() / 10000000)); _.parentNode.insertBefore(r, _); })(window, document, 'script', 'https://static.mailerlite.com/js/universal.js', 'ml'); var ml_account = ml('accounts', '3348859', 'a4e3b9i8z4', 'load'); </script>  <link rel="preload" href="https://biznesiekologia.com/wp-content/themes/Avada/includes/lib/assets/fonts/icomoon/awb-icons.woff" as="font" type="font/woff" crossorigin><link rel="preload" href="//biznesiekologia.com/wp-content/themes/Avada/includes/lib/assets/fonts/fontawesome/webfonts/fa-brands-400.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin><link rel="preload" href="//biznesiekologia.com/wp-content/themes/Avada/includes/lib/assets/fonts/fontawesome/webfonts/fa-regular-400.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin><link rel="preload" href="//biznesiekologia.com/wp-content/themes/Avada/includes/lib/assets/fonts/fontawesome/webfonts/fa-solid-900.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin><style type="text/css" id="css-fb-visibility">@media screen and (max-width: 640px){.fusion-no-small-visibility{display:none !important;}body .sm-text-align-center{text-align:center !important;}body .sm-text-align-left{text-align:left !important;}body .sm-text-align-right{text-align:right !important;}body .sm-flex-align-center{justify-content:center !important;}body .sm-flex-align-flex-start{justify-content:flex-start !important;}body .sm-flex-align-flex-end{justify-content:flex-end !important;}body .sm-mx-auto{margin-left:auto !important;margin-right:auto !important;}body .sm-ml-auto{margin-left:auto !important;}body .sm-mr-auto{margin-right:auto !important;}body .fusion-absolute-position-small{position:absolute;top:auto;width:100%;}.awb-sticky.awb-sticky-small{ position: sticky; top: var(--awb-sticky-offset,0); }}@media screen and (min-width: 641px) and (max-width: 1024px){.fusion-no-medium-visibility{display:none !important;}body .md-text-align-center{text-align:center !important;}body .md-text-align-left{text-align:left !important;}body .md-text-align-right{text-align:right !important;}body .md-flex-align-center{justify-content:center !important;}body .md-flex-align-flex-start{justify-content:flex-start !important;}body .md-flex-align-flex-end{justify-content:flex-end !important;}body .md-mx-auto{margin-left:auto !important;margin-right:auto !important;}body .md-ml-auto{margin-left:auto !important;}body .md-mr-auto{margin-right:auto !important;}body .fusion-absolute-position-medium{position:absolute;top:auto;width:100%;}.awb-sticky.awb-sticky-medium{ position: sticky; top: var(--awb-sticky-offset,0); }}@media screen and (min-width: 1025px){.fusion-no-large-visibility{display:none !important;}body .lg-text-align-center{text-align:center !important;}body .lg-text-align-left{text-align:left !important;}body .lg-text-align-right{text-align:right !important;}body .lg-flex-align-center{justify-content:center !important;}body .lg-flex-align-flex-start{justify-content:flex-start !important;}body .lg-flex-align-flex-end{justify-content:flex-end !important;}body .lg-mx-auto{margin-left:auto !important;margin-right:auto !important;}body .lg-ml-auto{margin-left:auto !important;}body .lg-mr-auto{margin-right:auto !important;}body .fusion-absolute-position-large{position:absolute;top:auto;width:100%;}.awb-sticky.awb-sticky-large{ position: sticky; top: var(--awb-sticky-offset,0); }}</style> <script type="text/javascript"> var doc = document.documentElement; doc.setAttribute( 'data-useragent', navigator.userAgent ); </script> </head> <body class="post-template-default single single-post postid-20285 single-format-standard fusion-image-hovers fusion-pagination-sizing fusion-button_type-flat fusion-button_span-no fusion-button_gradient-linear avada-image-rollover-circle-yes avada-image-rollover-yes avada-image-rollover-direction-left fusion-has-button-gradient fusion-body ltr fusion-sticky-header no-tablet-sticky-header no-mobile-sticky-header no-mobile-slidingbar no-mobile-totop avada-has-rev-slider-styles fusion-disable-outline fusion-sub-menu-fade mobile-logo-pos-left layout-wide-mode avada-has-boxed-modal-shadow- layout-scroll-offset-full avada-has-zero-margin-offset-top fusion-top-header menu-text-align-center mobile-menu-design-classic fusion-show-pagination-text fusion-header-layout-v3 avada-responsive avada-footer-fx-none avada-menu-highlight-style-bar fusion-search-form-clean fusion-main-menu-search-overlay fusion-avatar-circle avada-dropdown-styles avada-blog-layout-large avada-blog-archive-layout-large avada-header-shadow-no avada-menu-icon-position-left avada-has-megamenu-shadow avada-has-mobile-menu-search avada-has-main-nav-search-icon avada-has-breadcrumb-mobile-hidden avada-has-titlebar-bar_and_content avada-header-border-color-full-transparent avada-has-pagination-width_height avada-flyout-menu-direction-fade avada-ec-views-v1" data-awb-post-id="20285"> <a class="skip-link screen-reader-text" href="#content">Przejdź do zawartości</a> <div id="boxed-wrapper"> <div id="wrapper" class="fusion-wrapper"> <div id="home" style="position:relative;top:-1px;"></div> <div class="fusion-tb-header"><div class="fusion-fullwidth fullwidth-box fusion-builder-row-1 fusion-flex-container has-pattern-background has-mask-background hundred-percent-fullwidth non-hundred-percent-height-scrolling fusion-no-small-visibility" style="--awb-border-radius-top-left:0px;--awb-border-radius-top-right:0px;--awb-border-radius-bottom-right:0px;--awb-border-radius-bottom-left:0px;--awb-padding-right:-50px;--awb-padding-bottom:0px;--awb-padding-left:-50px;--awb-margin-bottom:0px;--awb-flex-wrap:nowrap;" ><div class="fusion-builder-row fusion-row fusion-flex-align-items-flex-start fusion-flex-justify-content-space-between fusion-flex-content-wrap" style="width:104% !important;max-width:104% !important;margin-left: calc(-4% / 2 );margin-right: calc(-4% / 2 );"><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-0 fusion_builder_column_1_1 1_1 fusion-flex-column fusion-column-inner-bg-wrapper" style="--awb-padding-right:-50px;--awb-padding-left:-50px;--awb-inner-bg-size:cover;--awb-width-large:100%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:1.92%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:1.92%;--awb-width-medium:100%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:1.92%;--awb-spacing-left-medium:1.92%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;" data-scroll-devices="small-visibility,medium-visibility,large-visibility"><span class="fusion-column-inner-bg hover-type-none"><a class="fusion-column-anchor" href="https://biznesiekologia.com/"><span class="fusion-column-inner-bg-image"></span></a></span><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-flex-start fusion-content-layout-column fusion-content-nowrap"><div class="fusion-video fusion-selfhosted-video" style="align-self:center;max-width:100%;"><div class="video-wrapper"><video playsinline="true" width="100%" style="object-fit: cover;" autoplay="true" muted="true" loop="true" preload="auto"><source src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2024/07/BiE_Header_2024_v01_1.mp4" type="video/webm"><source src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2024/07/BiE_Header_2024_v01_1.mp4" type="video/mp4">Sorry, your browser doesn't support embedded videos.</video></div></div></div></div></div></div><div class="fusion-fullwidth fullwidth-box fusion-builder-row-2 fusion-flex-container has-pattern-background has-mask-background hundred-percent-fullwidth non-hundred-percent-height-scrolling fusion-no-medium-visibility fusion-no-large-visibility" style="--awb-border-radius-top-left:0px;--awb-border-radius-top-right:0px;--awb-border-radius-bottom-right:0px;--awb-border-radius-bottom-left:0px;--awb-padding-right:-50px;--awb-padding-bottom:0px;--awb-padding-left:-50px;--awb-margin-bottom:0px;--awb-flex-wrap:nowrap;" ><div class="fusion-builder-row fusion-row fusion-flex-align-items-flex-start fusion-flex-justify-content-space-between fusion-flex-content-wrap" style="width:104% !important;max-width:104% !important;margin-left: calc(-4% / 2 );margin-right: calc(-4% / 2 );"><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-1 fusion_builder_column_1_1 1_1 fusion-flex-column fusion-column-inner-bg-wrapper" style="--awb-padding-right:-50px;--awb-padding-left:-50px;--awb-inner-bg-size:cover;--awb-width-large:100%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:1.92%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:1.92%;--awb-width-medium:100%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:1.92%;--awb-spacing-left-medium:1.92%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;" data-scroll-devices="small-visibility,medium-visibility,large-visibility"><span class="fusion-column-inner-bg hover-type-none"><a class="fusion-column-anchor" href="https://biznesiekologia.com/"><span class="fusion-column-inner-bg-image"></span></a></span><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-flex-start fusion-content-layout-column fusion-content-nowrap"><div class="fusion-video fusion-selfhosted-video" style="align-self:center;max-width:100%;"><div class="video-wrapper"><video playsinline="true" width="100%" style="object-fit: cover;" autoplay="true" muted="true" loop="true" preload="auto"><source src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2024/07/BiE_Header_Mobile_2024_v01.mp4" type="video/webm"><source src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2024/07/BiE_Header_Mobile_2024_v01.mp4" type="video/mp4">Sorry, your browser doesn't support embedded videos.</video></div></div></div></div></div></div><div class="fusion-fullwidth fullwidth-box fusion-builder-row-3 fusion-flex-container has-pattern-background has-mask-background hundred-percent-fullwidth non-hundred-percent-height-scrolling fusion-custom-z-index" style="--awb-border-radius-top-left:0px;--awb-border-radius-top-right:0px;--awb-border-radius-bottom-right:0px;--awb-border-radius-bottom-left:0px;--awb-z-index:1000;--awb-padding-top:0px;--awb-padding-right:0px;--awb-padding-left:0px;--awb-padding-right-small:0px;--awb-padding-left-small:0px;--awb-margin-top:-20px;--awb-flex-wrap:wrap;" ><div class="fusion-builder-row fusion-row fusion-flex-align-items-flex-start fusion-flex-content-wrap" style="width:104% !important;max-width:104% !important;margin-left: calc(-4% / 2 );margin-right: calc(-4% / 2 );"><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-2 fusion_builder_column_1_1 1_1 fusion-flex-column" style="--awb-padding-right:80px;--awb-padding-left:80px;--awb-padding-right-small:0px;--awb-bg-color:#2c2c2c;--awb-bg-color-hover:#2c2c2c;--awb-bg-size:cover;--awb-width-large:100%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:1.92%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:1.92%;--awb-width-medium:100%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:1.92%;--awb-spacing-left-medium:1.92%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;"><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-flex-start fusion-content-layout-column"><nav class="awb-menu awb-menu_row awb-menu_em-hover mobile-mode-collapse-to-button awb-menu_icons-left awb-menu_dc-yes mobile-trigger-fullwidth-off awb-menu_mobile-toggle awb-menu_indent-left mobile-size-full-absolute loading mega-menu-loading awb-menu_desktop awb-menu_dropdown awb-menu_expand-right awb-menu_transition-fade" style="--awb-font-size:13px;--awb-text-transform:uppercase;--awb-justify-content:space-evenly;--awb-color:#ffffff;--awb-active-color:#9bc31a;--awb-submenu-color:#2c2c2c;--awb-submenu-bg:#9bc31a;--awb-submenu-sep-color:#2c2c2c;--awb-submenu-active-bg:#2c2c2c;--awb-submenu-active-color:#ffffff;--awb-submenu-text-transform:uppercase;--awb-icons-color:#ffffff;--awb-icons-hover-color:#9bc31a;--awb-main-justify-content:flex-start;--awb-mobile-nav-button-align-hor:flex-end;--awb-mobile-bg:#3da735;--awb-mobile-color:#ffffff;--awb-mobile-nav-items-height:40;--awb-mobile-active-bg:#3da735;--awb-mobile-active-color:#000000;--awb-trigger-padding-right:50px;--awb-trigger-padding-left:50px;--awb-mobile-trigger-color:#ffffff;--awb-mobile-trigger-background-color:#3da735;--awb-mobile-sep-color:rgba(255,255,255,0.1);--awb-mobile-justify:flex-start;--awb-mobile-caret-left:auto;--awb-mobile-caret-right:0;--awb-fusion-font-family-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-typography:400;--awb-fusion-font-family-submenu-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-submenu-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-submenu-typography:400;--awb-fusion-font-family-mobile-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-mobile-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-mobile-typography:400;" aria-label="Menu_glowne" data-breakpoint="1024" data-count="0" data-transition-type="fade" data-transition-time="300" data-expand="right"><button type="button" class="awb-menu__m-toggle awb-menu__m-toggle_no-text" aria-expanded="false" aria-controls="menu-menu_glowne"><span class="awb-menu__m-toggle-inner"><span class="collapsed-nav-text"><span class="screen-reader-text">Toggle Navigation</span></span><span class="awb-menu__m-collapse-icon awb-menu__m-collapse-icon_no-text"><span class="awb-menu__m-collapse-icon-open awb-menu__m-collapse-icon-open_no-text fa-bars fas"></span><span class="awb-menu__m-collapse-icon-close awb-menu__m-collapse-icon-close_no-text fa-times fas"></span></span></span></button><ul id="menu-menu_glowne" class="fusion-menu awb-menu__main-ul awb-menu__main-ul_row"><li id="menu-item-2136" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-home menu-item-has-children menu-item-2136 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="2136"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">Home</span><span class="awb-menu__open-nav-submenu-hover"></span></a><button type="button" aria-label="Open submenu of Home" aria-expanded="false" class="awb-menu__open-nav-submenu_mobile awb-menu__open-nav-submenu_main"></button><ul class="awb-menu__sub-ul awb-menu__sub-ul_main"><li id="menu-item-1307" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1307 awb-menu__li awb-menu__sub-li" ><a href="https://biznesiekologia.com/o-nas/" class="awb-menu__sub-a"><span>O NAS</span></a></li><li id="menu-item-21980" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-21980 awb-menu__li awb-menu__sub-li" ><a href="https://biznesiekologia.com/archiwum/" class="awb-menu__sub-a"><span>Archiwum</span></a></li><li id="menu-item-1675" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1675 awb-menu__li awb-menu__sub-li" ><a href="https://biznesiekologia.com/zespol-redakcyjny/" class="awb-menu__sub-a"><span>ZESPÓŁ REDAKCYJNY</span></a></li><li id="menu-item-1308" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1308 awb-menu__li awb-menu__sub-li" ><a href="https://biznesiekologia.com/kontakt/" class="awb-menu__sub-a"><span>KONTAKT</span></a></li><li id="menu-item-1306" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1306 awb-menu__li awb-menu__sub-li" ><a href="https://biznesiekologia.com/rodo/" class="awb-menu__sub-a"><span>RODO</span></a></li></ul></li><li id="menu-item-59" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-59 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="59"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/wiadomosci/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">WIADOMOŚCI</span></a></li><li id="menu-item-1012" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1012 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="1012"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/ekologia/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">EKOLOGIA</span></a></li><li id="menu-item-61" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-61 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="61"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/srodowisko/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">ŚRODOWISKO</span></a></li><li id="menu-item-55" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-55 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="55"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/partnerzy/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">ZDROWIE</span></a></li><li id="menu-item-533" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-533 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="533"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/press-news/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">Press News</span></a></li><li id="menu-item-534" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-534 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="534"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/wydarzenia/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">Wydarzenia</span></a></li><li id="menu-item-4755" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-4755 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="4755"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/okiem-eksperta/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">OKIEM EKSPERTA</span></a></li><li id="menu-item-65" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-65 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="65"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/technologie/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular"><span class="menu-text">TECHNOLOGIE</span></a></li><li id="menu-item-21089" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-21089 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="21089"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://www.facebook.com/Magazyn-Biznes-i-Ekologia-110535823705290" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular awb-menu__main-a_icon-only fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-facebook-square fab" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text"><span class="menu-title menu-title_no-desktop">FB</span></span></a></li></ul></nav></div></div></div></div> </div> <div id="sliders-container" class="fusion-slider-visibility"> </div> <section class="avada-page-titlebar-wrapper" aria-label="Pasek tytułowy"> <div class="fusion-page-title-bar fusion-page-title-bar-none fusion-page-title-bar-center"> <div class="fusion-page-title-row"> <div class="fusion-page-title-wrapper"> <div class="fusion-page-title-captions"> <h1 class="entry-title">Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie</h1> <div class="fusion-page-title-secondary"> <nav class="fusion-breadcrumbs awb-yoast-breadcrumbs" ara-label="Breadcrumb"><span><span><a href="https://biznesiekologia.com/">Strona główna</a></span> » <span class="breadcrumb_last" aria-current="page">Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie</span></span></nav> </div> </div> </div> </div> </div> </section> <main id="main" class="clearfix "> <div class="fusion-row" style=""> <section id="content" style="width: 100%;"> <div class="single-navigation clearfix"> <a href="https://biznesiekologia.com/20279-2/" rel="prev">Poprzedni</a> <a href="https://biznesiekologia.com/22-23-maja-w-warszawie-odbedzie-sie-ix-edycja-konferencji-sustainable-economy-summit/" rel="next">Kolejny</a> </div> <article id="post-20285" class="post post-20285 type-post status-publish format-standard has-post-thumbnail hentry category-okiem-eksperta"> <h2 class="entry-title fusion-post-title">Wiosna się wysusza Autor: Anna Sierpińska, Nauka o Klimacie</h2> <div class="post-content"> <p>Przez dużą część XX w. początek wiosny zwiastowało topnienie nagromadzonego zimą śniegu. Woda roztopowa zasilała strumienie, zbiorniki i wody gruntowe. Rośliny rozpoczynały sezon wegetacyjny na wilgotnych glebach, a ich rozwój był zsynchronizowany z pojawianiem się owadów zapylających. Dziś wiosna wygląda inaczej. Wody roztopowej jest w ostatnich dekadach mniej, zaczęły się za to pojawiać burze pyłowe. Wcześniej rozwijają się rośliny i pojawiają owady. Wszystko to wpływa na funkcjonowanie ekosystemów. Jak zmiana klimatu (globalne ocieplenie) zmienia polską wiosnę?</p> <p><img fetchpriority="high" decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20286" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-300x169.jpg" alt="" width="300" height="169" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-200x113.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-300x169.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-400x225.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-600x338.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-768x432.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-800x450.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-1024x576.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-1200x675.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1-1536x864.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image1.jpg 1920w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 1. Wiosenne opryski na polu. Zdjęcie: M.Mikulski/Pixabay</strong></p> <p>Ekspresowe ocieplanie wiosny<br /> Temperatury notowane w Polsce rok po roku potrafią bardzo się od siebie różnić – są na przemian wyższe i niższe (patrz wykres poniżej). Ostatnio (w latach 2020-2022) mieliśmy do czynienia z kilkoma chłodniejszymi wiosnami. Nie zmienia to jednak faktu, że od połowy XX w. temperatury w sezonach wiosennych (marzec – maj) w Polsce wyraźnie rosną (Falarz i in., 2021, IMGW 2022 [1, 2, 3]). W ostatnim trzydziestoleciu (1993-2022) wiosenna średnia była o 1℃ wyższa niż w okresie 1961-1990. Zmiany są szczególnie dobrze widoczne na początku sezonu (marzec – kwiecień).</p> <p>Cieplejsze zimy i wiosny oznaczają, że ostatni dzień z mrozem jest odnotowywany coraz wcześniej w roku. Od lat 60. przesuwa się o 1,5-3,5 dnia na dekadę w zależności od regionu Polski. Śnieg – o ile jakiś jest – zalega więc krócej.</p> <p>Topniejąca powoli pokrywa śnieżna może stopniowo dostarczać wodę do strumieni i wód gruntowych. Jeśli zamiast śniegu zimą i wczesną wiosną pada deszcz, woda szybko spływa po powierzchni do zagłębień terenowych, strumieni i rzek, co powoduje silne ale krótkotrwałe wzrosty poziomu wody w korytach (zobacz też: Polska zima topnieje w oczach i Boimy się upałów, ale dramatyczne zmiany zachodzą także zimą – mówi ekohydrolog). Na skutek takiej zmiany w rodzaju opadów, strumienie i rzeki na nizinach coraz częściej osiągają najwyższe stany wody zimą, a nie wiosną, jak to miało miejsce w pierwszej połowie XX w. Ryzyko powodziowe przesuwa się więc z wiosny na zimę, a liczba powodzi roztopowych spada od lat 80. (m.in. na Wiśle, Odrze, Warcie i Bugu).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20287" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-300x138.png" alt="" width="300" height="138" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-200x92.png 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-300x138.png 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-400x185.png 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-600x277.png 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-768x354.png 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-800x369.png 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-1024x473.png 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2-1200x554.png 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image2.png 1300w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20288" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-300x100.png" alt="" width="300" height="100" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-200x67.png 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-300x100.png 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-400x133.png 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-600x200.png 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-768x256.png 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-800x267.png 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3-1024x341.png 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image3.png 1200w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 2. Średnie temperatury wiosen (miesiące marzec – maj) w Polsce w okresie referencyjnym 1961-1990 oraz ostatnim trzydziestoleciu (1993-2022). Nad mapami zamieszczono średnie dla całego kraju. Na wykresie czarna linia pokazuje dane z poszczególnych sezonów, czerwona 10-letnią średnią ruchomą. Dane: IMGW-PIB, opracowanie: Piotr Djaków.</strong></p> <p>W części regionów np. na północnym-wschodzie, maleje też liczba dni z wysokim stanem wody. W przypadku Lebiedzianki, jednego z dopływów Biebrzy, było ich średnio 36 rocznie w okresie 1970–1979 i jedynie 3 w 2010–2019. Z tego względu powodzie, szczególnie na północy Polski, są często mniej rozległe niż w pierwszej połowie XX w. (Kundzewicz i in., 2018, Pniewski i in., 2018, Boczoń i in., 2020, Kubiak-Wójcicka, 2020, Falarz i in., 2021, Kundzewicz i Pińskwar, 2022, Venegas-Cordero i in., 2022).</p> <p>Problemy dla bagien</p> <p>Pozytywnym aspektem takiej sytuacji może być ograniczenie strat w mieniu. W zamian może jednak ucierpieć wiele ekosystemów. Przykładem są tereny podmokłe doliny Biebrzy. To jedna z największych ostoi dzikiej przyrody w Europie, obserwuje się tu m.in. ponad 270 gatunków ptaków. Wiosenne powodzie są jednym z głównych czynników kształtujących ten obszar. Od lat 60. występują one jednak coraz wcześniej i są mniej rozległe. Choć prognozy wskazują, że zmiana klimatu nie powinna doprowadzić do całkowitego zaniku tych bagien w XXI w., to narastać będą różne zagrożenia wynikające z mniej śnieżnych zim oraz większego parowania i zmiany charakteru opadów wiosną (Mirosław-Świątek i in., 2020, Walesiak i in., 2022).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20289" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-300x200.jpg" alt="" width="300" height="200" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-200x133.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-300x200.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-400x267.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-600x400.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-768x512.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-800x534.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-1024x683.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-1200x801.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4-1536x1025.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image4.jpg 1800w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 3. Bagna biebrzańskie wiosną. Zdjęcie: Ministerstwo Spraw Zagranicznych/flickr, licencja: CC BY-NC 2.0</strong></p> <p>Robi się coraz bardziej sucho</p> <p>Wyższe temperatury oznaczają, że woda intensywniej paruje – zarówno ze zbiorników jak z powierzchni gleby. Prowadzi to do jej wysuszania, szczególnie gdy nie ma opadów. Obserwacje potwierdzają, że wilgotność gleby na wszystkich głębokościach (do 200 cm) spada w Polsce od około 20 lat. W rezultacie na najsłabszych glebach wiosenna susza rolnicza występuje już praktycznie co roku.</p> <p>Wyższe parowanie nie oznacza jednak automatycznie, że rośnie średnia wilgotność względna powietrza. Od połowy XX w. notuje się wręcz jej spadek w okresie marzec-maj – średnio o ok. 1% na dekadę, szczególnie na obszarze środkowej Polski. Nie tylko gleby stają się więc wiosną suchsze, ale także powietrze (w wyższych temperaturach potrzeba bowiem więcej pary wodnej do jego nasycenia) (Falarz i in., 2021, Karamuz i Romanowicz, 2021).</p> <p>Deficytowe opady i susze rolnicze</p> <p>Polska jest jednym z państw europejskich najmocniej dotkniętych wiosennymi deficytami opadów. Od ok. 70 lat coraz więcej wiosen jest bardzo ciepłych, słonecznych, z długimi okresami bez deszczu. To skutek m.in. coraz częstszego pojawiania się nad Polską, szczególnie w ostatnich dwóch dekadach, „blokad atmosferycznych”. Oznaczają one, że masy powietrza o określonych właściwościach (np. suche i ciepłe) przez dłuższy czas pozostają w tym samym miejscu, zamiast przemieszczać się nad kolejne regiony. Wynika to ze zmian w prądzie strumieniowym spowodowanych wzrostem globalnej temperatury Ziemi (więcej na temat prądu strumieniowego i jego związku z pogodą w Polsce przeczytasz w artykule Fale na froncie) (Karamuz i Romanowicz, 2021).</p> <p>Deszcze, gdy już się pojawiają, coraz częściej są ulewne. Widać to np. w marcu, szczególnie na północy Polski. Sumy opadów w tym miesiącu wzrosły w stosunku do średniej z 1961-1990, nie da się tego natomiast powiedzieć o liczbie dni z opadem. To oznacza, że w ciągu deszczowych dni spada teraz na ziemię więcej wody.</p> <p>Choć kilkudniowe, intensywne deszcze mogą przełożyć się na wysoką sumę opadów w danym miesiącu, to większość wody szybko „ucieka” z terenu, spływając po powierzchni gruntu do strumieni, rzek i dalej – do morza. Poprawa wilgotności gleby jest więc tylko krótkotrwała. Woda nie zdąża przesiąkać głębiej i nie odbudowuje zasobów wilgoci w głębszych warstwach. To oznacza, że nawet jeśli dane meteorologiczne wskazują, że miesiąc był „wilgotny”, i tak możemy mieć do czynienia z suszą rolniczą. Jednocześnie ulewy stosunkowo łatwo wymywają glebę nie przykrytą roślinami, co jest niekorzystne z punktu widzenia rolnictwa. W miastach większa intensywność opadów oznacza większe ryzyko wezbrań i podtopień (Kundzewicz i in., 2017, Sassi i in., 2019, Karamuz i Romanowicz, 2021).</p> <p>Nowość: burze pyłowe</p> <p>Kwiecień to miesiąc, w którym sumy opadów na przestrzeni lat maleją (szczególnie na zachodzie kraju) a temperatury szybko rosną. Niedobory wody mogą się więc w tym miesiącu szczególnie nasilać. Mało wilgoci w glebie w okresie, gdy rozwijające się rośliny mają duże zapotrzebowanie na wodę, powoduje różne problemy, np. z wysianiem zbóż. Przesuszona gleba jest bardziej zagrożona erozją wietrzną, czyli wywiewaniem i unoszeniem ziaren gleby przez wiatr. W Polsce dotyczy to ok. 30% użytków rolnych, głównie gruntów ornych. Jeśli zjawisko będzie się dalej nasilać, gleby będą ubożeć.</p> <p>W skrajnych przypadkach, przy silnych wiatrach, mogą pojawiać się burze pyłowe – zjawisko jeszcze kilka dekad temu praktycznie nienotowane w Polsce. Są one w stanie niszczyć całe plantacje – tak stało się np.: na wiosnę 2019 roku w Wielkopolsce, gdzie rolnicy uprawiający buraki cukrowe musieli ponownie wysiać rośliny (Józefaciuk i in, 2014, Kundzewicz i in., 2017, Falarz i in., 2021).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20290" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-300x200.jpg" alt="" width="300" height="200" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-200x133.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-300x200.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-400x267.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-600x400.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-768x512.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-800x533.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-1024x683.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-1200x800.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image5-1536x1024.jpg 1536w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 4. Skutki erozji wietrznej. Zdjęcie: Krzysztof Kujawa.</strong></p> <p>Pożary lasów i bagien</p> <p>Szybki wzrost temperatur wiosny, mało opadów i malejąca wilgotność względna powietrza powodują, że już na początku roku może pojawiać się zagrożenie pożarowe w lasach. Takie warunki sprzyjają bowiem wysychaniu ściółki. Większość polskich lasów rośnie do tego na ubogich, piaszczystych glebach, które stosunkowo łatwo ulegają przesuszeniu. Mała wilgotność gleby prowadzi do osłabiania roślin. Na dnie lasu gromadzą się wtedy gałązki, liście i wyschnięta trawa, które powiększają ilość “paliwa” które może zająć się płomieniami (zobacz też: ABC pożarów w Australii) (Szczygieł i in., 2009, Szczygieł, 2012, Wiler i Wcisło, 2013).</p> <p>W 2019 i 2020 najwięcej pożarów lasów (ponad 3500 i 3400) wybuchło w kwietniu, który w obu przypadkach był suchy. W 2020 r. w Biebrzańskim Parku Narodowym rozwinął się największy w Polsce pożar otwartych terenów naturalnych od czasów II wojny światowej. Poziom wody w Biebrzy był wtedy najniższy od 20 lat. Suche warunki spowodowały, że ogień szybko rozprzestrzenił się na tych bagiennych terenach, zajmując ok. 5500 ha i niszcząc 10% obszaru Parku. W 2018 i 2021 r. pożary kwietniowe również były liczne (prawie 1600 i ponad 450) choć było ich mniej niż w maju i czerwcu.</p> <p>W ostatniej dekadzie średnia roczna liczba pożarów wprawdzie spadła, ale wynikało to głównie ze zmian systemowych i sprzętowych, wprowadzonych po analizie wcześniejszych katastrofalnych pożarów. Gdy sezon „pogody pożarowej” będzie się jednak wydłużał, środki te mogą okazać się niewystarczające, by utrzymać ten trend w przyszłości (Szczygieł, 2012, Walesiak i in., 2022, dane GUS).</p> <p> </p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20291" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-300x177.png" alt="" width="300" height="177" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-200x118.png 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-300x177.png 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-400x236.png 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-600x354.png 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-768x453.png 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-800x472.png 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-1024x604.png 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6-1200x708.png 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image6.png 1301w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /><br /> <strong>Ilustracja 5. Liczba pożarów lasów w poszczególnych dekadach pomiędzy 1951 a 2020 r., źródło danych: Wiler i Wcisło, 2013, Roczniki Statystyczne GUS, Roczniki Statystyczne Leśnictwa.</strong></p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20292" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-187x300.jpg" alt="" width="187" height="300" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-187x300.jpg 187w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-200x320.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-400x641.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-600x961.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-639x1024.jpg 639w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-768x1230.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-800x1281.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-959x1536.jpg 959w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-1200x1922.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7-1279x2048.jpg 1279w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image7.jpg 1525w" sizes="(max-width: 187px) 100vw, 187px" /></p> <p><strong>Ilustracja 6. Teren wypalony 20 i 21 IV 2020 r. podczas pożaru w Biebrzańskim Parku Narodowym. Źródło: CIK.</strong></p> <p>Pożary mogą prowadzić do dużych zmian w ekosystemach, utraty cennych terenów a także strat finansowych. W przypadku pożarów plantacji leśnych mogą być to dziesiątki mln złotych np. w 2022 r. (do września) było to ponad 43 mln zł.</p> <p>Pożary a choroby drzew</p> <p>Dodatkowo pożary mogą sprzyjać pojawianiu się i rozprzestrzenianiu chorób drzew, które dziś są mało rozpowszechnione. Będzie to negatywnie wpływać na stan, a tym samym wartość ekonomiczną drewna. Za przykład może posłużyć przyczepka falista (Rhizina undulata), grzyb powodujący zgniliznę korzeni i zamieranie drzew iglastych. Pojawia się tam, gdzie temperatura gleby z jakiegoś powodu czasowo przekroczyła 35°C. Takie zdarzenie pobudza jej zarodniki do kiełkowania. Częstsze susze i pożary lasów będą sprzyjać uaktywnianiu przyczepki, co będzie utrudniać odnowienia lasów iglastych. W ostatnich latach obserwowano pojawianie się grzyba nawet przy braku pożarów – okazuje się, że uaktywnić zarodniki i doprowadzić do infekcji drzew może także silne nasłonecznienie, skutkujące nagrzaniem gleby (Grodzki i Łakomy, 2021).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20293" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-300x199.jpg" alt="" width="300" height="199" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-200x133.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-300x199.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-400x265.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-600x398.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8-768x509.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image8.jpg 800w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 7. Przyczepka falista. Zdjęcie: U.Ojango/flickr, licencja: CC BY-NC 2.0</strong></p> <p>Przedwczesna pobudka roślin i zagrożenie przymrozkami</p> <p>Te niekorzystne dla nas efekty mogłyby zostać w pewnym stopniu zrekompensowane przez wydłużenie okresu wegetacyjnego, czyli wcześniejszy rozwój roślin na wiosnę. Faktycznie obserwuje się, że symboliczny koniec ich „snu zimowego” (5 kolejnych dni z temperaturami powyżej 5°C) następuje coraz wcześniej. Od połowy XX w. jest to ok. 2,5 dnia na dekadę na nizinnym obszarze Polski. Generuje to jednak również pewne problemy, więc bilans niekoniecznie musi okazać się pozytywny (Karamuz i Romanowicz, 2021).</p> <p>Przymrozki: koszmar sadownika</p> <p>Dużym problemem, szczególnie dla roślin uprawnych, są wiosenne przymrozki. Ocieplenie klimatu nie zmniejsza ryzyka strat, które powodują w ogrodnictwie i sadownictwie. Rodzaj uszkodzeń mrozowych zależy bowiem od tego, w jakiej fazie rozwoju znajdują się rośliny. Najbardziej krytyczne momenty to początek kwitnienia i formowanie liści. Ostatnie mrozy pojawiają się coraz wcześniej w roku, ale to samo dotyczy pąków: początek sezonu wegetacyjnego przesuwa się mniej więcej w tym samym tempie co data wystąpienia ostatniego dnia z mrozem. W związku z tym długość okresu „przymrozkowego” zasadniczo się nie zmienia, a na niektórych obszarach (tych, które ocieplają się najszybciej), może wręcz się zwiększać (Szyga-Pluta i Tomczyk, 2019, Graczyk i Szwed, 2020, Tomczyk i in., 2020, Falarz i in., 2021).</p> <p>RAMKA<br /> Przymrozek – spadek temperatury powierzchni ziemi poniżej zera w ciągu dnia, w którym średnia temperatura była dodatnia.<br /> Dzień przymrozkowy to według IMGW-PIB dzień w którym temperatura minimalna była ujemna a maksymalna – dodatnia.</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20294" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-300x225.jpg" alt="" width="300" height="225" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-200x150.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-300x225.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-400x300.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-600x450.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-768x576.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-800x600.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-1024x768.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-1200x900.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9-1536x1152.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image9.jpg 1920w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 10. Kwiaty jabłoni uszkodzone przez przymrozek. Zdjęcie: K. Jaracz/Pixabay</strong>.</p> <p>Takie przesunięcie oznacza jednak, że uszkodzenia przymrozkowe mogą zdarzać się wcześniej w roku niż jeszcze kilka dekad temu. Ten problem już zauważają polscy sadownicy. W Polsce ubezpieczenie strat związanych z przymrozkami obejmuje okres 15 kwietnia-30 czerwca. Jeśli rośliny ulegną uszkodzeniu na skutek mrozów wcześniej, np. pod koniec marca, to odszkodowania mogą nie zostać wypłacone. W związku z tym Związek Sadowników RP zwrócił się do Ministerstwa Rolnictwa w 2021 r. aby zmienić ten przepis, wskazując, że zdezaktualizował się on w związku z postępującym ociepleniem klimatu (zobacz też: Polska zima topnieje w oczach). (Kundzewicz i in., 2017, Graczyk i Szwed, 2020, Tomczyk i in., 2020, Koźmiński i in., 2021).</p> <p>Mogłoby się wydawać, że dalsze ocieplenie klimatu powinno z czasem zlikwidować problem przymrozków. Jednak ich występowanie u nas zależy w dużej mierze od cyrkulacji atmosferycznej. Osłabienie prądu strumieniowego na skutek globalnego ocieplenia powoduje, że zimne masy powietrza znad Arktyki mogą łatwiej napływać nad Europę (patrz Fale na froncie). Ryzyko występowania silnych przymrozków nie musi więc w przyszłości spaść. Do tego im cieplejsze będą wiosny, tym napływ zimnych mas powietrza może spowodować większe szkody (duża różnica temperatur, bardziej rozwinięte rośliny).</p> <p>Zagrożenie dla czereśni</p> <p>W ostatnich latach przymrozki odpowiadają jedynie za ok. 15% strat w rolnictwie wynikających ze zjawisk ekstremalnych. Szkody nie rozkładają się jednak równomiernie pomiędzy różnymi typami upraw. W przeliczeniu na hektar największe straty występują w sadownictwie – średnio ok. 9 tys. zł/ha. Zniszczenie pączków kwiatowych może bowiem znacząco obniżyć produkcję owoców. Przykładowo w przypadku czereśni do uszkodzenia słupka (część kwiatu), a w konsekwencji do braku zapłodnienia wystarczy już mróz na poziomie –1°C (gdy wystąpi podczas kwitnienia, spadek produkcji owoców może sięgnąć nawet 90%).</p> <p>W 2017 r. z powodu przymrozków na przełomie kwietnia i maja zbiory jabłek i gruszek były o 1/3 mniejsze niż w 2016, a czereśni nawet o 60%. Wstępne szacunki strat w rolnictwie wynikających z przymrozków w 2017 r. wynosiły ponad 200 mln zł.</p> <p>Przymrozki mogą szkodzić też drzewom w lasach. W okresie 1954-2015 były, obok silnych wiatrów, największym zagrożeniem dla jodły pospolitej i buka zwyczajnego. Osłabienie roślin przez przymrozki może też zwiększać ich podatność na choroby (Tomczyk i in., 2020, Jarzyna, 2021, Falarz i in., 2021, Siwiec i in., 2022).</p> <p>Ciepła wiosna a owady</p> <p>Cieplejsze wiosny oznaczają, że momenty kwitnienia roślin mogą zacząć rozmijać się z okresami aktywności owadów zapylających. Owady w regionach klimatów umiarkowanych szybko reagują na wzrost temperatur po zimie (np. wychodzą z hibernacji, wcześniej zaczynają się rozmnażać), podczas gdy rośliny potrzebują dłuższych okresów o konkretnych warunkach (obejmujących m.in. długość dnia).</p> <p>Wzrost temperatur wiosną powoduje, że owady coraz wcześniej stają się aktywne i szybciej przechodzą stadia rozwojowe. Temperatury wpływają także na ich metabolizm, a tym samym na zapotrzebowanie na pokarm. Jeśli zapylacze stają się bardziej aktywne, gdy rośliny dopiero się rozwijają, mogą mieć za mało pożywienia, by być w dobrej kondycji.</p> <p>Kłopotliwe dla owadów bywają także ulewy, które mogą ograniczać im możliwość lotu, niszczyć ich gniazda i sprzyjać rozprzestrzenianiu się chorób grzybowych. Dotyczy to np. trzmieli, które są ważnymi zapylaczami m.in. poziomki, truskawki, jagody, drzew owocowych (Hamann i in., 2020, Pawlikowski i in., 2020).</p> <p> </p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20295" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-300x200.jpg" alt="" width="300" height="200" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-200x133.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-300x200.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-400x267.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-600x400.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-768x512.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-800x533.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-1024x683.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-1200x800.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10-1536x1024.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image10.jpg 1920w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /><br /> <strong>Ilustracja 8. Trzmiel na kwiecie wiśni. Zdjęcie: minka2507/Pixabay</strong></p> <p>Mało nektaru i pyłku</p> <p>Wysokie temperatury podczas wzrostu roślin mogą zmniejszać liczbę i rozmiar rozwijających się kwiatów a ulewy mogą je dodatkowo niszczyć. U części gatunków cieplejsze warunki pogarszają też jakość i ilość pyłku oraz nektaru (np. u ogórecznika lekarskiego rosnącego w temperaturze 26°C ilość nektaru w kwiatach była o połowę niższa niż u tego utrzymywanego w temperaturze 21°<br /> C). Takie kwiaty są mniej atrakcyjne dla owadów, więc mogą nie zostać zapylone. Zapylacze rzadziej odwiedzają też rośliny, które cierpią z powodu niedoborów wody.</p> <p>Takie zmiany mają wpływ zarówno na owady (m.in. na ich stan zdrowotny i liczebność) jak i na rośliny. Słabsze zapylanie oznacza mniej nasion, a tym samym mniejszą szansę na rozprzestrzenianie czy zachowanie gatunku. W przypadku upraw obniżą się zyski, bo np. będzie mniej owoców (Descamps i in., 2021).</p> <p>Mniejsze zyski przez owady<br /> Przyspieszenie rozwoju (przechodzenia ze stadium do stadium, np. od larw do osobników dorosłych) dotyczy oczywiście także owadów uznawanych przez ludzi za niepożądane. Cieplejsza wiosna oznacza m.in. wcześniejsze pojawianie się komarów. Wydłużanie okresu, w którym żerują, podnosi ryzyko zachorowania na przenoszone przez nie choroby.</p> <p>Gatunkom, które w ciągu roku miały tylko jedno pokolenie, ocieplenie pozwala mieć teraz dwa. W Polsce stało się tak np. w przypadku omacnicy prosowianki, żerującej na kukurydzy. Gąsienice wyrządzające szkody w uprawach pojawiają się obecnie dwa razy w roku co oczywiście zwiększa straty finansowe.</p> <p>Nie należy zapominać, że cieplejsze są nie tylko wiosny, ale też zimy (patrz: Polska zima topnieje w oczach). Nie są one korzystne dla owadów, które wymagają okresu „przechłodzenia”, ale w przypadku wielu gatunków roślinożernych (żerujących na tkankach lub sokach roślin) oznaczają, że sezon zimowy przeżywa więcej osobników. W związku z tym zwiększa się prawdopodobieństwo ich masowego pojawiania się na polach czy w lasach. Więcej owadów roślinożernych plus dłuższy czas na żerowanie oznaczają większe szkody w uprawach (Kozyra, 2012, Hamann i in., 2020, Mora i in., 2022).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20296" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-300x169.jpg" alt="" width="300" height="169" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-200x113.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-300x169.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-400x226.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-600x338.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-768x433.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-800x451.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-1024x578.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-1200x677.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11-1536x866.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image11.jpg 1915w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 9. Ślady żerowania omacnicy prosowianki. Zdjęcie: Agronom/Wikipedia, licencja: CC BY-SA 3.0</strong></p> <p>Obgryzione pola</p> <p>Rośliny uprawne ucierpią tu dużo bardziej niż gatunki dzikie. W dużej mierze wynika to z uprawy w monokulturach (tzn. zajmowaniu dużych obszarów pod uprawę tej samej odmiany roślin). W warunkach naturalnych, gdy owady mają zwiększone zapotrzebowanie na pokarm, często zmieniają gatunek, na którym żerują, by zachować bilans składników odżywczych (proporcje białek, cukrów i tłuszczy) czy też na przykład witamin. Na polach nie mają jednak właściwie żadnego wyboru. Często muszą więc jeść więcej, by zaspokoić swoje potrzeby.</p> <p>Choć rośliny posiadają mechanizmy zapobiegające nadmiernemu zjadaniu przez roślinożerców, w tym owady, to ocieplenie klimatu może to rozregulować. Owady mają szybkie tempo rozmnażania i są mobilne, lepiej więc od roślin dostosowują się do zmiany warunków. Jeśli zmienią swoje zachowanie, zasięgi czy wielkość populacji, roślinom może być trudno sobie z tym poradzić, szczególnie w warunkach przedłużających się susz, które osłabiają roślinne mechanizmy obronne czy w przypadku pojawianiu się nowych gatunków owadów. W wyniku ocieplenia pojawił się u nas np. skośnik buraczak, niszczący buraki cukrowe. Co gorsza część owadów żerujących na roślinach przenosi choroby. Ich rozprzestrzenianie sprzyja więc roznoszeniu na nowe tereny np. chorób wirusowych (Kozyra, 2012, Hamann i in., 2020, Gullino i in., 2022).</p> <p>Ciepło ale niekoniecznie zdrowo<br /> Alergicy mają przekichane</p> <p>Opisane wyżej zmiany związane z roślinami mają znaczenie dla rolnictwa i ekosystemów, ale również m.in. dla zdrowia ludzi i zwierząt. Przykładowo brzozy rosnące w wyższych temperaturach produkują „bardziej uczulający” pyłek (zawierający wyższe stężenie pewnych białek). Wiele roślin zaczyna też pylić wcześniej – oprócz brzóz, także trawy, dęby czy bylice.</p> <p>Na przebieg chorób alergicznych i astmy wpływają również zmiany w opadach, wilgotności i pojawianiu się burz. Gdy zmienia się wilgotność i ciśnienie powietrza, pyłki roślin i zarodniki pleśni ulegają rozrywaniu i nawodnieniu, przez co tworzą się aktywne biologicznie, uczulające aerozole. W związku z tym podczas burz może nasilać się astma u ludzi uczulonych na te alergeny.</p> <p>W Polsce coraz częściej mamy do czynienia z warunkami sprzyjającymi pojawianiu się zjawisk konwekcyjnych (burze, tornada). Od lat 70. burze pojawiają się coraz wcześniej, a wiosny coraz częściej są porami roku o największej liczbie dni burzowych. Także pożary czy burze pyłowe zaostrzają problemy z płucami. Wiosną, szczególnie w przypadku obszarów o większym zanieczyszczeniu powietrza, można więc spodziewać się nasilania objawów u osób cierpiących na choroby układu oddechowego (Mora i in., 2018 , Pałczyński i in., 2018, Falarz i in., 2021).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20297" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-300x225.jpg" alt="" width="300" height="225" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-200x150.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-300x225.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-400x300.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-600x450.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-768x576.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-800x600.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-1024x768.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12-1200x900.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image12.jpg 1440w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 11. Kwiatostany męskie dębu szypułkowego. Zdjęcie: Wikipedia.</strong></p> <p>Gorączki krwotoczne</p> <p>Szybszy wzrost roślin na wiosnę może również w mniej oczywisty sposób wpływać na zdrowie ludzi. Choć gorączki krwotoczne raczej nie kojarzą się z naszymi szerokościami geograficznymi, to w Europie obserwuje się obecnie wzrost częstotliwość i siły epidemii tych chorób. Do zakażenia dochodzi poprzez ugryzienie lub wdychanie powietrza zanieczyszczonego odchodami gryzoni.</p> <p>Liczba gryzoni zwiększa się, gdy jest dużo pokarmu (np. nasion buka), wiosna jest ciepła i rośliny szybko się rozwijają oraz gdy jest mniej drapieżników. Gorsze warunki środowiskowe (np. susze) powodują za to, że w poszukiwaniu pokarmu gryzonie mogą częściej myszkować w pobliżu domów. Obie te sytuacje zwiększają u ludzi liczbę zachorowań na choroby powodowane przez hantawirusy (w Europie – gorączkę krwotoczną z zespołem nerkowym).</p> <p>Hantawirusy mogą być też przenoszone na większe odległości wraz z cząsteczkami gleb, więc susze, a tym bardziej burze pyłowe, sprzyjają ich rozprzestrzenianiu. Dzieje się tak również w przypadku innych chorobotwórczych mikroorganizmów (zobacz też: Wirusy, bakterie i spółka – choroby w cieplejszym świecie)(Guterres i Sampaio de Lemos, 2018, Khalil i in., 2019, Mora i in., 2022, Rupasinghe i in., 2022).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20298" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-300x166.jpg" alt="" width="300" height="166" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-200x111.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-300x166.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-400x221.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-600x332.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-768x424.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-800x442.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-1024x566.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13-1200x663.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image13.jpg 1312w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 12. Czynniki klimatyczne wpływające na dynamikę zachorowań na gorączki krwotoczne wywoływane hantawirusami. Strzałki pokazują powiązania, na które wpływa środowisko. Zielone linie to opady, pomarańczowe temperatury, kółka reprezentują zmienność między poszczególnymi latami, linie przerywane pokazują związki hipotetyczne. a – czynnik wywołujący zmianę, b – dostępność pożywienia, c – przetrwanie zimy, d – opóźniony efekt. Źródło: Tian i Stenseth, 2019, modyfikacje: Anna Sierpińska</strong></p> <p>Sóweczki pakują walizki<br /> Warunki środowiska wpływają oczywiście także na drapieżniki żywiące się gryzoniami np. sowy. Rodzina płomykówek może zjeść rocznie nawet 3 tys. gryzoni. Ocieplenie zmienia jednak całe ekosystemy, w tym te, które są ważne dla sów. Gdy drzewa (szczególnie starsze, dziuplaste) będą zamierać z powodu chorób czy suszy, wiele obszarów przestanie nadawać się do zamieszkania przez sowy. Wymieranie świerków w Polsce będzie np. zmniejszać liczebność włochatki zwyczajnej i sóweczek, które związane są z dojrzałymi lasami iglastymi (Guterres i Sampaio de Lemos, 2018, Ševčík i in., 2021).</p> <p><img decoding="async" class="alignnone size-medium wp-image-20299" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-300x200.jpg" alt="" width="300" height="200" srcset="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-200x133.jpg 200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-300x200.jpg 300w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-400x267.jpg 400w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-600x400.jpg 600w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-768x512.jpg 768w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-800x533.jpg 800w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-1024x683.jpg 1024w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-1200x800.jpg 1200w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14-1536x1024.jpg 1536w, https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/2023/05/image14.jpg 1920w" sizes="(max-width: 300px) 100vw, 300px" /></p> <p><strong>Ilustracja 13. Sóweczka zwyczajna. Zdjęcie: E.Karits/Pixabay.</strong></p> <p>Cieplejsza wiosna uruchamia więc de facto całą kaskadę efektów wpływających na środowisko naturalne i systemy stworzone przez ludzi. Wiele z tych zmian jest trudnych do przewidzenia, tym bardziej, że globalna temperatura nadal rośnie. W zależności od tego, ile dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych ostatecznie wprowadzimy do atmosfery, wiosenne temperatury mogą do końca stulecia wzrosnąć o dalsze 1-3℃ (Kundzewicz i in., 2017, Klimada2.0)<br /> Przyszłość pod znakiem ulew i susz<br /> W przyszłości mogą zwiększyć się różnice pomiędzy regionami Polski. O ile wiosna na północy będzie prawdopodobnie bardziej mokra, to w centrum i na południowym zachodzie – nieco suchsza. Pod koniec XXI w. dla scenariusza „biznes-jak-zwykle” (RCP 8.5) roczne sumy opadów miałyby w Polsce wzrosnąć, za co przede wszystkim odpowiadałyby wyższe opady wiosną. Niekoniecznie jednak przełoży się to np. na poprawę wilgotności gleby. Jednocześnie bowiem nasili się parowanie i wzrośnie liczba ulew. Liczba okresów z intensywnymi opadami będzie rosnąć, szczególnie na wschodzie. Do połowy XXI w. maksymalny dzienny opad będzie wyższy o 20-40 mm niż obecnie, a pod koniec XXI w. nawet o 60-80 mm. Zwiększy to zdecydowanie ryzyko powodzi błyskawicznych. Mniej dni z ulewami (nawet o 10 dni) będzie za to na zachodzie (Kundzewicz i in., 2017, Falarz i in., 2021).</p> <p>W części regionów będą do tego wydłużać się okresy suche – nawet o 5 dni – np.: w centralnej części Polski i na Polesiu. Będzie to jeden z czynników przykładających się do wzrostu zagrożenia pożarowego wiosną w regionach środkowych i zachodnich. Coraz częściej mogą więc pojawiać się zakazy wstępu do lasów, a domy w ich pobliżu będą bardziej narażone na strawienie przez ogień.<br /> Suche kwietnie będą także zwiększać ryzyko pojawiania się silnych susz latem, a burze pyłowe mogą stać się bardziej powszechne (Camia i in., 2017, Karamuz i Romanowicz, 2021).</p> <p>Co ze „snem zimowym” roślin?<br /> Okres wegetacyjny będzie dalej się wydłużał. Pod koniec wieku, dla scenariusza „biznes-jak-zwykle” średnio o 40-50 dni, a na zachodzie i północy nawet o 2 miesiące w stosunku do średniej z lat 1971–2000. W dużej mierze będzie to wynikać z przesuwania się początku termicznej wiosny (okresu o średnich temperaturach dobowych między 5 i 15°<br /> C). Pod koniec wieku dla scenariusza „biznes-jak-zwykle” będzie się ona zaczynać 5-6 tygodni wcześniej w stosunku do średniej z lat 1971-2000, a we wschodniej części wybrzeża nawet ponad 12 tygodni. Będzie temu towarzyszyć wydłużanie okresu bez mrozów – o co najmniej 40 dni (Falarz i in., 2021)</p> <p>Zagrożenie wiosennymi przymrozkami jednak nie minie. Cieplejsza zima i wiosna zwiększają za to ryzyko problemów z jarowizacją (przechłodzeniem) niezbędnym do zakwitnięcia wielu gatunków uprawnych roślin. Część owoców i warzyw może więc stawać się coraz droższa. Presja ze strony owadów, w przypadku rolnictwa konwencjonalnego (gdzie stosuje się tak zwaną chemię rolną, czyli syntetyczne nawozy i pestycydy) i przemysłowego (opartego o wielkoobszarowe monokultury i fermy wielkotowarowe) będzie zwiększać koszty produkcji rolniczej chociażby ze względu na konieczność częstszego stosowania oprysków. Będzie to dodatkowo wpływać niekorzystnie na pożyteczne owady np. pszczoły a także na zdrowie zwierząt. Pojawić mogą się także nowe gatunki zagrażające roślinom czy nowe choroby wirusowe, bakteryjne czy grzybowe (Kijowska-Oberc i in., 2020).</p> <p>Zmieniać będzie się środowisko życia wielu zwierząt, co doprowadzi do nowych interakcji między nimi. Ucierpią ekosystemy zależne od wiosennych powodzi, a przesuszona gleba będzie łatwiej niszczona. Wszelkie możliwe problemy, których początkiem są zmiany warunków w marcu czy kwietniu, trudno jednak sobie wyobrazić. Póki co bilans zysków i strat przemawia jednak raczej na niekorzyść ciepłych, słonecznych wiosen.</p> <p><strong>Anna Sierpińska, konsultacja merytoryczna: prof. Paulina Kramarz, prof. Stanisław Czachorowski, dr Aleksandra Kardaś</strong></p> <p> </p> <p><strong>Filmy: </strong></p> <p>Film o badaniu erozji wodnej w Polsce: <a href="https://www.youtube.com/watch?v=miKmJ5q-wn8&t=209s">https://www.youtube.com/watch?v=miKmJ5q-wn8&t=209</a><a href="https://www.youtube.com/watch?v=miKmJ5q-wn8&t=209s">s</a></p> <p>Pożar w BPN https://www.youtube.com/watch?v=iBpaTqioK8U</p> <p>Burza pyłowa, Wielkopolska, kwiecień 2022 r. : <a href="https://www.youtube.com/watch?v=7y1a4gtT3os">https://www.youtube.com/watch?v=7y1a4gtT3os</a></p> <p>Diabełek pyłowy, okolice Wrześni, maj 2022 r. : <a href="https://www.youtube.com/watch?v=9nMCFKNF2Bo">https://www.youtube.com/watch?v=9nMCFKNF2Bo</a></p> <p>Ochrona sadu czereśniowego przed przymrozkami: <a href="https://www.youtube.com/watch?v=QOR2zxE4zYY">https://www.youtube.com/watch?v=QOR2zxE4zYY</a></p> <p>Wpływ warunków pogodowych (ciepła zima, przymrozki) na plantacje truskawek: https://www.youtube.com/watch?v=HWhAihO-TL8</p> </div> <span class="vcard rich-snippet-hidden"><span class="fn"><a href="https://biznesiekologia.com/author/krzysztof/" title="Wpisy od Krzysztof" rel="author">Krzysztof</a></span></span><span class="updated rich-snippet-hidden">2023-05-03T20:30:03+02:00</span> </article> </section> </div>  </main>  <div class="fusion-tb-footer fusion-footer"><div class="fusion-footer-widget-area fusion-widget-area"><div class="fusion-fullwidth fullwidth-box fusion-builder-row-4 fusion-flex-container nonhundred-percent-fullwidth non-hundred-percent-height-scrolling" style="--awb-background-repeat:repeat-y;--awb-border-radius-top-left:0px;--awb-border-radius-top-right:0px;--awb-border-radius-bottom-right:0px;--awb-border-radius-bottom-left:0px;--awb-padding-top:10px;--awb-padding-right:10px;--awb-padding-bottom:10px;--awb-padding-left:10px;--awb-background-color:#3da735;--awb-flex-wrap:wrap;" ><div class="fusion-builder-row fusion-row fusion-flex-align-items-flex-start fusion-flex-justify-content-space-around fusion-flex-content-wrap" style="max-width:1300px;margin-left: calc(-4% / 2 );margin-right: calc(-4% / 2 );"><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-3 fusion_builder_column_1_4 1_4 fusion-flex-column fusion-flex-align-self-flex-start" style="--awb-padding-top:40px;--awb-bg-size:cover;--awb-width-large:25%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:7.68%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:7.68%;--awb-width-medium:25%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:7.68%;--awb-spacing-left-medium:7.68%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;"><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-flex-start fusion-content-layout-column"><nav class="awb-menu awb-menu_column awb-menu_em-hover mobile-mode-always-expanded awb-menu_icons-left awb-menu_dc-yes mobile-trigger-fullwidth-off awb-menu_mobile-toggle awb-menu_indent-left loading mega-menu-loading awb-menu_desktop awb-menu_dropdown awb-menu_expand-right awb-menu_transition-fade" style="--awb-text-transform:uppercase;--awb-color:#ffffff;--awb-active-color:#000000;--awb-submenu-text-transform:none;--awb-icons-color:#000000;--awb-icons-hover-color:#ffffff;--awb-main-justify-content:flex-start;--awb-mobile-justify:flex-start;--awb-mobile-caret-left:auto;--awb-mobile-caret-right:0;--awb-fusion-font-family-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-typography:400;--awb-fusion-font-family-submenu-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-submenu-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-submenu-typography:400;--awb-fusion-font-family-mobile-typography:inherit;--awb-fusion-font-style-mobile-typography:normal;--awb-fusion-font-weight-mobile-typography:400;" aria-label="Menu_dolne" data-breakpoint="0" data-count="1" data-transition-type="fade" data-transition-time="300" data-expand="right"><ul id="menu-menu_dolne" class="fusion-menu awb-menu__main-ul awb-menu__main-ul_column"><li id="menu-item-518" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-518 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="518"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/o-nas/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-address-book fas" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text">O NAS</span></a></li><li id="menu-item-1914" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-1914 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="1914"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/zespol-redakcyjny/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-user-friends fas" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text">ZESPÓŁ REDAKCYJNY</span></a></li><li id="menu-item-520" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-520 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="520"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/kontakt/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-envelope fas" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text">KONTAKT</span></a></li><li id="menu-item-517" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-517 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="517"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/polityka-prywatnosci/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-unlock-alt fas" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text">POLITYKA PRYWATNOŚCI</span></a></li><li id="menu-item-516" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-516 awb-menu__li awb-menu__main-li awb-menu__main-li_regular" data-item-id="516"><span class="awb-menu__main-background-default awb-menu__main-background-default_fade"></span><span class="awb-menu__main-background-active awb-menu__main-background-active_fade"></span><a href="https://biznesiekologia.com/rodo/" class="awb-menu__main-a awb-menu__main-a_regular fusion-flex-link"><span class="awb-menu__i awb-menu__i_main fusion-megamenu-icon"><i class="glyphicon fa-gavel fas" aria-hidden="true"></i></span><span class="menu-text">RODO</span></a></li></ul></nav></div></div><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-4 fusion_builder_column_3_4 3_4 fusion-flex-column" style="--awb-padding-top:10px;--awb-padding-right:20px;--awb-padding-bottom:10px;--awb-padding-left:20px;--awb-overflow:hidden;--awb-bg-color:#f2f2f2;--awb-bg-color-hover:#f2f2f2;--awb-bg-size:cover;--awb-box-shadow: 0px 0px ;;--awb-border-radius:10px 10px 10px 10px;--awb-width-large:75%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:2.56%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:2.56%;--awb-width-medium:75%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:2.56%;--awb-spacing-left-medium:2.56%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;"><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-flex-start fusion-content-layout-column"><div class="fusion-text fusion-text-1 fusion-text-no-margin" style="--awb-font-size:18px;--awb-text-transform:none;--awb-margin-bottom:-10px;"><div class="mailerlite-form-title"> <div class="mailerlite-form-title"> <p class="fusion-responsive-typography-calculated" data-fontsize="26" data-lineheight="33.8px"><strong>Zapisz się do Newslettera</strong></p> </div> </div> </div><div class="fusion-text fusion-text-2" style="--awb-font-size:11px;--awb-line-height:1.3;--awb-text-transform:none;--awb-margin-top:-10px;"><div class="mailerlite-form-title"></div> <div class="mailerlite-form-description"> <p>Chcę zapisać się do newslettera, a co za tym idzie wyrażam zgodę na przesyłanie na mój adres e-mail informacji o nowościach, promocjach, produktach i usługach od biznes&EKOLOGIA. Jednocześnie wyrażam zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w celach marketingowych.<br /> Upoważniam Greypartnerships Sp z o.o właściciela tytułu prasowego Biznes& Ekologia do przetwarzania moich danych osobowych zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 1997 nr 133 poz. 883). Zgadzam się jednocześnie na komunikację ze mną za pośrednictwem mojego adresu e-mail lub telefonu.</p> </div> </div><div class="fusion-text fusion-text-3 fusion-text-no-margin" style="--awb-font-size:12px;--awb-line-height:1.2;--awb-text-transform:none;"><div class="mailerlite-form-title"><strong><a href="https://biznesiekologia.com/rodo/" target="_blank" rel="noopener">Tutaj można zapoznać się z naszą Polityką prywatności.</a></strong></div> </div> <div id="mailerlite-form_1" data-temp-id="6746617c791ab"> <div class="mailerlite-form"> <form action="" method="post" novalidate> <div class="mailerlite-form-description"></div> <div class="mailerlite-form-inputs"> <div class="mailerlite-form-field"> <label for="mailerlite-1-field-email">Email</label> <input id="mailerlite-1-field-email" type="email" required="required" name="form_fields[email]" placeholder="Email"/> </div> <div class="mailerlite-form-loader">Please wait...</div> <div class="mailerlite-subscribe-button-container"> <button class="mailerlite-subscribe-submit" type="submit"> Zapisz się </button> </div> <input type="hidden" name="form_id" value="1"/> <input type="hidden" name="action" value="mailerlite_subscribe_form"/> <input type="hidden" name="ml_nonce" value="009827df82"/> </div> <div class="mailerlite-form-response"> <h4><p><span style="color: #339966;">Dziękujemy za zapis do naszego Newslettera!</span></p> </h4> </div> </form> </div> </div> <script type="text/javascript" src='https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/official-mailerlite-sign-up-forms/assets/js/localization/validation-messages.js'></script> <script type="text/javascript"> var selectedLanguage = "pl"; var validationMessages = messages["en"]; if(selectedLanguage) { validationMessages = messages[selectedLanguage]; } window.addEventListener("load", function () { var form_container = document.querySelector(`#mailerlite-form_1[data-temp-id="6746617c791ab"] form`); let submitButton = form_container.querySelector('.mailerlite-subscribe-submit'); submitButton.disabled = true; fetch('https://biznesiekologia.com/wp-admin/admin-ajax.php', { method: 'POST', headers:{ 'Content-Type': 'application/x-www-form-urlencoded', }, body: new URLSearchParams({ "action" : "ml_create_nonce", "ml_nonce" : form_container.querySelector("input[name='ml_nonce']").value }) }) .then((response) => response.json()) .then((json) => { if(json.success) { form_container.querySelector("input[name='ml_nonce']").value = json.data.ml_nonce; submitButton.disabled = false; } }) .catch((error) => { console.error('Error:', error); }); form_container.addEventListener('submit', (e) => { e.preventDefault(); let data = new URLSearchParams(new FormData(form_container)).toString(); let validationError = false; document.querySelectorAll('.mailerlite-form-error').forEach(el => el.remove()); Array.from(form_container.elements).forEach((input) => { if(input.type !== 'hidden') { if(input.required) { if(input.value == '') { validationError = true; let error = document.createElement("span"); error.className = 'mailerlite-form-error'; error.textContent = validationMessages.required; input.after(error); return false; } } if((input.type == "email") && (!validateEmail(input.value))) { validationError = true; let error = document.createElement("span"); error.className = 'mailerlite-form-error'; error.textContent = validationMessages.email; input.after(error); return false; } } }); if(validationError) { return false; } fade.out(form_container.querySelector('.mailerlite-subscribe-button-container'), () => { fade.in(form_container.querySelector('.mailerlite-form-loader')); }); fetch('https://biznesiekologia.com/wp-admin/admin-ajax.php', { method: 'POST', headers:{ 'Content-Type': 'application/x-www-form-urlencoded', }, body: data }) .then((response) => { fade.out(form_container.querySelector('.mailerlite-form-inputs'), () => { fade.in(form_container.querySelector('.mailerlite-form-response')); }); }) .catch((error) => { console.error('Error:', error); }); }); }, false); var fade = { out: function(el, fn = false) { var fadeOutEffect = setInterval(function () { if (!el.style.opacity) { el.style.opacity = 1; } if (el.style.opacity > 0) { el.style.opacity -= 0.1; } else { el.style.display = 'none'; clearInterval(fadeOutEffect); } }, 50); if( typeof (fn) == 'function') { fn(); } }, in: function(el) { var fadeInEffect = setInterval(function () { if (!el.style.opacity) { el.style.opacity = 0; } if (el.style.opacity < 1) { el.style.opacity = Number(el.style.opacity) + 0.1; } else { el.style.display = 'block'; clearInterval(fadeInEffect); } }, 50); } }; function validateEmail(email){ if(email.match( /^(([^<>()[\]\\.,;:\s@\"]+(\.[^<>()[\]\\.,;:\s@\"]+)*)|(\".+\"))@((\[[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}\.[0-9]{1,3}\])|(([a-zA-Z\-0-9]+\.)+[a-zA-Z]{2,}))$/ )) { return true; } return false; } </script> </div></div></div></div><div class="fusion-fullwidth fullwidth-box fusion-builder-row-5 fusion-flex-container hundred-percent-fullwidth non-hundred-percent-height-scrolling fusion-custom-z-index" style="--link_hover_color: #ffffff;--link_color: #ffffff;--awb-border-radius-top-left:0px;--awb-border-radius-top-right:0px;--awb-border-radius-bottom-right:0px;--awb-border-radius-bottom-left:0px;--awb-z-index:100;--awb-background-color:#2c2c2c;--awb-flex-wrap:wrap;" ><div class="fusion-builder-row fusion-row fusion-flex-align-items-flex-end fusion-flex-justify-content-center fusion-flex-content-wrap" style="width:104% !important;max-width:104% !important;margin-left: calc(-4% / 2 );margin-right: calc(-4% / 2 );"><div class="fusion-layout-column fusion_builder_column fusion-builder-column-5 fusion_builder_column_1_1 1_1 fusion-flex-column fusion-flex-align-self-flex-end" style="--awb-bg-size:cover;--awb-width-large:100%;--awb-margin-top-large:0px;--awb-spacing-right-large:1.92%;--awb-margin-bottom-large:20px;--awb-spacing-left-large:1.92%;--awb-width-medium:100%;--awb-order-medium:0;--awb-spacing-right-medium:1.92%;--awb-spacing-left-medium:1.92%;--awb-width-small:100%;--awb-order-small:0;--awb-spacing-right-small:1.92%;--awb-spacing-left-small:1.92%;"><div class="fusion-column-wrapper fusion-column-has-shadow fusion-flex-justify-content-center fusion-content-layout-column"><div class="fusion-text fusion-text-4" style="--awb-text-color:#ffffff;"><div id="jm-footer-left" class="span4 pull-left"> <div id="jm-copyrights"> <div class="custom"> <p style="text-align: center;"><span style="color: #ffffff;">Copyright <a href="https://www.imprimatur.com.pl/" target="_blank" rel="noopener">Imprimatur</a> © 2021</span></p> </div> </div> </div> </div></div></div></div></div> </div></div> </div>  </div>  <a class="fusion-one-page-text-link fusion-page-load-link" tabindex="-1" href="#" aria-hidden="true">Page load link</a> <div class="avada-footer-scripts"> <script type="text/javascript">var fusionNavIsCollapsed=function(e){var t,n;window.innerWidth<=e.getAttribute("data-breakpoint")?(e.classList.add("collapse-enabled"),e.classList.remove("awb-menu_desktop"),e.classList.contains("expanded")||(e.setAttribute("aria-expanded","false"),window.dispatchEvent(new Event("fusion-mobile-menu-collapsed",{bubbles:!0,cancelable:!0}))),(n=e.querySelectorAll(".menu-item-has-children.expanded")).length&&n.forEach(function(e){e.querySelector(".awb-menu__open-nav-submenu_mobile").setAttribute("aria-expanded","false")})):(null!==e.querySelector(".menu-item-has-children.expanded .awb-menu__open-nav-submenu_click")&&e.querySelector(".menu-item-has-children.expanded .awb-menu__open-nav-submenu_click").click(),e.classList.remove("collapse-enabled"),e.classList.add("awb-menu_desktop"),e.setAttribute("aria-expanded","true"),null!==e.querySelector(".awb-menu__main-ul")&&e.querySelector(".awb-menu__main-ul").removeAttribute("style")),e.classList.add("no-wrapper-transition"),clearTimeout(t),t=setTimeout(()=>{e.classList.remove("no-wrapper-transition")},400),e.classList.remove("loading")},fusionRunNavIsCollapsed=function(){var e,t=document.querySelectorAll(".awb-menu");for(e=0;e<t.length;e++)fusionNavIsCollapsed(t[e])};function avadaGetScrollBarWidth(){var e,t,n,l=document.createElement("p");return l.style.width="100%",l.style.height="200px",(e=document.createElement("div")).style.position="absolute",e.style.top="0px",e.style.left="0px",e.style.visibility="hidden",e.style.width="200px",e.style.height="150px",e.style.overflow="hidden",e.appendChild(l),document.body.appendChild(e),t=l.offsetWidth,e.style.overflow="scroll",t==(n=l.offsetWidth)&&(n=e.clientWidth),document.body.removeChild(e),jQuery("html").hasClass("awb-scroll")&&10<t-n?10:t-n}fusionRunNavIsCollapsed(),window.addEventListener("fusion-resize-horizontal",fusionRunNavIsCollapsed);</script><script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/simple-weather/js/vue.min.js" id="vue-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/simple-weather/js/vue-resource.min.js" id="vue-resource-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/simple-weather/js/moment.min.js" id="moment-js-js"></script> <script type="text/javascript" id="simple-weather-main-js-extra"> /* <![CDATA[ */ var SimpleWeather = {"rest_route":"https:\/\/biznesiekologia.com\/wp-json\/","locale":{"firstDay":1,"months":["stycze\u0144","luty","marzec","kwiecie\u0144","maj","czerwiec","lipiec","sierpie\u0144","wrzesie\u0144","pa\u017adziernik","listopad","grudzie\u0144"],"monthsShort":["sty","lut","mar","kwi","maj","cze","lip","sie","wrz","pa\u017a","lis","gru"],"weekdays":["niedziela","poniedzia\u0142ek","wtorek","\u015broda","czwartek","pi\u0105tek","sobota"],"weekdaysShort":["niedz.","pon.","wt.","\u015br.","czw.","pt.","sob."],"weekdaysMin":["N","P","W","\u015a","C","P","S"],"gmtOffset":3600},"settings":{"console_log":true}}; var SimpleWeatherAtts = []; var SimpleWeatherFeeds = []; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/plugins/simple-weather/js/simple-weather.js?ver=4.1.1" id="simple-weather-main-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://biznesiekologia.com/wp-content/uploads/fusion-scripts/8a17a3a9b48e9a73b5da54d8122c7613.min.js?ver=3.11.10" id="fusion-scripts-js"></script> <script type="text/javascript"> jQuery( document ).ready( function() { var ajaxurl = 'https://biznesiekologia.com/wp-admin/admin-ajax.php'; if ( 0 < jQuery( '.fusion-login-nonce' ).length ) { jQuery.get( ajaxurl, { 'action': 'fusion_login_nonce' }, function( response ) { jQuery( '.fusion-login-nonce' ).html( response ); }); } }); </script> </div> <section class="to-top-container to-top-right" aria-labelledby="awb-to-top-label"> <a href="#" id="toTop" class="fusion-top-top-link"> <span id="awb-to-top-label" class="screen-reader-text">Przejdź do góry</span> </a> </section> </body> </html>