CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>મહાત્મા ગાંધી - વિકિપીડિયા</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )guwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "૦\t૧\t૨\t૩\t૪\t૫\t૬\t૭\t૮\t૯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","જાન્યુઆરી","ફેબ્રુઆરી","માર્ચ","એપ્રિલ","મે","જૂન","જુલાઇ","ઓગસ્ટ","સપ્ટેમ્બર","ઓક્ટોબર","નવેમ્બર","ડિસેમ્બર"],"wgRequestId":"13eacc8f-4104-4af3-b566-8ab54c8cf7b3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"મહાત્મા_ગાંધી","wgTitle":"મહાત્મા ગાંધી","wgCurRevisionId":874507,"wgRevisionId":874507,"wgArticleId":749,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["CS1 અંગ્રેજી-language sources (en)","Articles with hCards","Articles with infoboxes completely from Wikidata","Articles using Template Infobox person Wikidata", "ગુજરાતી વિશ્વકોશ લેખનો ઢાંચો ધરાવતા લેખ","૧૮૬૯માં જન્મ","૧૯૪૮માં મૃત્યુ","ગુજરાતી સાહિત્યકાર","સમાજ સેવક","ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના પ્રમુખો","મહાત્મા ગાંધી","ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખો"],"wgPageViewLanguage":"gu","wgPageContentLanguage":"gu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"મહાત્મા_ગાંધી","wgRelevantArticleId":749,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgRedirectedFrom":"ગાંધીજી","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true ,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1001","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser" :false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.AjaxQuickDelete","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gu&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/1200px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1498"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/800px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="998"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/640px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="799"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="મહાત્મા ગાંધી - વિકિપીડિયા"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gu.m.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="વિકિપીડિયા (gu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="વિકિપીડિયા એટમ ફીડ" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-મહાત્મા_ગાંધી rootpage-મહાત્મા_ગાંધી skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">લખાણ પર જાઓ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="મુખ્ય મેનુ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">મુખ્ય મેનુ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">મુખ્ય મેનુ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">છુપાવો</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ભ્રમણ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0" title="મુખ્ય પાના પર જાઓ [z]" accesskey="z"><span>મુખપૃષ્ઠ</span></a></li><li id="n-village-pump" class="mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/વિકિપીડિયા:ચોતરો"><span>ચોતરો</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B" title="વિકિમાં હાલમાં થયેલ ફેરફારોની સૂચિ [r]" accesskey="r"><span>તાજા ફેરફારો</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AA%9A%E0%AB%8D%E0%AA%9B" title="કોઇ પણ એક લેખ બતાવો [x]" accesskey="x"><span>કોઈ પણ એક પાનું</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="શોધવા માટેની જગ્યા"><span>મદદ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AA%AA%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="વિકિપીડિયા" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-gu.svg" style="width: 7.5em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gu.svg" width="120" height="19" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B6%E0%AB%8B%E0%AA%A7" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="વિકિપીડિયા શોધો [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>શોધો</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="વિકિપીડિયા શોધો" aria-label="વિકિપીડિયા શોધો" autocapitalize="sentences" title="વિકિપીડિયા શોધો [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="વિશેષ:શોધ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">શોધો</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="વ્યક્તિગત સાધનો"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gu.wikipedia.org&uselang=gu" class=""><span>દાન આપો</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%96%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B&returnto=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="તમને ખાતું બનાવીને પ્રવેશ કરવા માટે આમંત્રણ છે; તેમ કરવું જોકે, આવશ્યક નથી" class=""><span>ખાતું બનાવો</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B8%E0%AA%AD%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B6&returnto=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="આપને પ્રવેશ કરવા ભલામણ કરવામાં આવે છે, જોકે તે આવશ્યક નથી [o]" accesskey="o" class=""><span>પ્રવેશ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="વધુ વિકલ્પો" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="વ્યક્તિગત સાધનો" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">વ્યક્તિગત સાધનો</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gu.wikipedia.org&uselang=gu"><span>દાન આપો</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%96%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8B&returnto=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="તમને ખાતું બનાવીને પ્રવેશ કરવા માટે આમંત્રણ છે; તેમ કરવું જોકે, આવશ્યક નથી"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ખાતું બનાવો</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B8%E0%AA%AD%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B6&returnto=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="આપને પ્રવેશ કરવા ભલામણ કરવામાં આવે છે, જોકે તે આવશ્યક નથી [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>પ્રવેશ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%A6:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>વધુ જાણો</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%82%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>યોગદાનો</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE" title="આ IP સરનામા દ્વારા થયેલ ફેરફારની ચર્ચા [n]" accesskey="n"><span>ચર્ચા</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eવિસર્જન\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"gu\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"background:#f5faff; border:1px solid #a7d7f9; margin:1em auto 1em auto; width:100%; font-size: 85%; padding: 0.5ex; text-align: center;\"\u003Eગુજરાતીમાં ટાઈપ કરવા માટે ડાબી બાજુના હાંસિયામાં (કે લેખની ઉપર) \u003Cb\u003Eભાષાઓ\u003C/b\u003E કે \u003Cb\u003ELanguages\u003C/b\u003E પર (કે તેની બાજુમાં રહેલા \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Cog-ULS-gear-latest.png\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b1/Cog-ULS-gear-latest.png\" decoding=\"async\" width=\"20\" height=\"14\" class=\"mw-file-element\" data-file-width=\"20\" data-file-height=\"14\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E પર) ક્લિક કરી Inputમાં ગુજરાતી હેઠળ તમને અનુકૂળ કીબોર્ડ પસંદ કરો.\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="વિગતો" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">વિગતો</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">છુપાવો</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">શરૂઆત</div> </a> </li> <li id="toc-પ્રારંભિક_જીવન_અને_પૃષ્ઠભૂમિ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#પ્રારંભિક_જીવન_અને_પૃષ્ઠભૂમિ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૧</span> <span>પ્રારંભિક જીવન અને પૃષ્ઠભૂમિ</span> </div> </a> <ul id="toc-પ્રારંભિક_જીવન_અને_પૃષ્ઠભૂમિ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-લંડનમાં_ત્રણ_વર્ષ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#લંડનમાં_ત્રણ_વર્ષ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨</span> <span>લંડનમાં ત્રણ વર્ષ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-લંડનમાં_ત્રણ_વર્ષ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle લંડનમાં ત્રણ વર્ષ subsection</span> </button> <ul id="toc-લંડનમાં_ત્રણ_વર્ષ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-કાયદાશાસ્ત્રના_વિદ્યાર્થી" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#કાયદાશાસ્ત્રના_વિદ્યાર્થી"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૧</span> <span>કાયદાશાસ્ત્રના વિદ્યાર્થી</span> </div> </a> <ul id="toc-કાયદાશાસ્ત્રના_વિદ્યાર્થી-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-શાકાહાર_અને_સમિતિનું_કાર્ય" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#શાકાહાર_અને_સમિતિનું_કાર્ય"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૨</span> <span>શાકાહાર અને સમિતિનું કાર્ય</span> </div> </a> <ul id="toc-શાકાહાર_અને_સમિતિનું_કાર્ય-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બારિસ્ટર_તરીકે" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#બારિસ્ટર_તરીકે"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૨.૩</span> <span>બારિસ્ટર તરીકે</span> </div> </a> <ul id="toc-બારિસ્ટર_તરીકે-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-દક્ષિણ_આફ્રિકામાં_નાગરિક_અધિકારો_માટેની_ચળવળ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#દક્ષિણ_આફ્રિકામાં_નાગરિક_અધિકારો_માટેની_ચળવળ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૩</span> <span>દક્ષિણ આફ્રિકામાં નાગરિક અધિકારો માટેની ચળવળ</span> </div> </a> <ul id="toc-દક્ષિણ_આફ્રિકામાં_નાગરિક_અધિકારો_માટેની_ચળવળ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ભારતીય_સ્વતંત્રતા_સંગ્રામ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ભારતીય_સ્વતંત્રતા_સંગ્રામ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૪</span> <span>ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામ</span> </div> </a> <ul id="toc-ભારતીય_સ્વતંત્રતા_સંગ્રામ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-કલકત્તા_અધિવેશનઃ_તીવ્ર_ચળવળનો_પાયો" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#કલકત્તા_અધિવેશનઃ_તીવ્ર_ચળવળનો_પાયો"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૫</span> <span>કલકત્તા અધિવેશનઃ તીવ્ર ચળવળનો પાયો</span> </div> </a> <ul id="toc-કલકત્તા_અધિવેશનઃ_તીવ્ર_ચળવળનો_પાયો-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બીજું_વિશ્વ_યુદ્ધ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#બીજું_વિશ્વ_યુદ્ધ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૬</span> <span>બીજું વિશ્વ યુદ્ધ</span> </div> </a> <ul id="toc-બીજું_વિશ્વ_યુદ્ધ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ભારતના_ભાગલા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ભારતના_ભાગલા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૭</span> <span>ભારતના ભાગલા</span> </div> </a> <ul id="toc-ભારતના_ભાગલા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ગાંધીજીની_હત્યા" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ગાંધીજીની_હત્યા"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૮</span> <span>ગાંધીજીની હત્યા</span> </div> </a> <ul id="toc-ગાંધીજીની_હત્યા-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-આ_પણ_જુઓ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#આ_પણ_જુઓ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૯</span> <span>આ પણ જુઓ</span> </div> </a> <ul id="toc-આ_પણ_જુઓ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-સંદર્ભ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#સંદર્ભ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૧૦</span> <span>સંદર્ભ</span> </div> </a> <ul id="toc-સંદર્ભ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-બાહ્ય_કડીઓ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#બાહ્ય_કડીઓ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">૧૧</span> <span>બાહ્ય કડીઓ</span> </div> </a> <ul id="toc-બાહ્ય_કડીઓ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="વિગતો" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">મહાત્મા ગાંધી</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="બીજી ભાષાના લેખ પર જાઓ. આમાં પ્રાપ્ત છે: ૧૯૯ ભાષાઓ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-199" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">૧૯૯ ભાષાઓ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – અદિઘે" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="અદિઘે" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – આફ્રિકન્સ" lang="af" hreflang="af" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="આફ્રિકન્સ" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – સ્વિસ જર્મન" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="સ્વિસ જર્મન" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%88%85%E1%89%B0%E1%88%9B_%E1%8C%8B%E1%8A%95%E1%8B%B2" title="ማህተማ ጋንዲ – એમ્હારિક" lang="am" hreflang="am" data-title="ማህተማ ጋንዲ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="એમ્હારિક" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – અર્ગોનીઝ" lang="an" hreflang="an" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="અર્ગોનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – જુની અંગ્રેજી" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="જુની અંગ્રેજી" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="مهاتما غاندي – અરબી" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مهاتما غاندي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="અરબી" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B7%D9%85%D8%A7_%DD%A3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="لماهاطما ݣاندي – મોરોક્કન અરબી" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لماهاطما ݣاندي" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="મોરોક્કન અરબી" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%89" title="مهاتما جاندى – ઈજિપ્શિયન અરબી" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مهاتما جاندى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="ઈજિપ્શિયન અરબી" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A8%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B8_%E0%A6%95%E0%A7%B0%E0%A6%AE%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6_%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%80" title="মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী – આસામી" lang="as" hreflang="as" data-title="মোহনদাস কৰমচান্দ গান্ধী" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="આસામી" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – અસ્તુરિયન" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="અસ્તુરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गाँधी – અવધી" lang="awa" hreflang="awa" data-title="महात्मा गाँधी" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="અવધી" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – આયમારા" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="આયમારા" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Qandi" title="Mahatma Qandi – અઝરબૈજાની" lang="az" hreflang="az" data-title="Mahatma Qandi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="અઝરબૈજાની" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ماهاتما قاندی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ماهاتما قاندی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – બશ્કીર" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="બશ્કીર" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – બાલિનીસ" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="બાલિનીસ" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Muohands_Gandi" title="Muohands Gandi – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Muohands Gandi" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96" title="Махатма Гандзі – બેલારુશિયન" lang="be" hreflang="be" data-title="Махатма Гандзі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="બેલારુશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96" title="Магатма Гандзі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Магатма Гандзі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – બલ્ગેરિયન" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="બલ્ગેરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गाँधी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="महात्मा गाँधी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE_%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%80" title="মহাত্মা গান্ধী – બાંગ્લા" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মহাত্মা গান্ধী" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="બાંગ્લા" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE_%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%80" title="মহাত্মা গান্ধী – બિષ્નુપ્રિયા" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="মহাত্মা গান্ধী" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="બિષ્નુપ્રિયા" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – બ્રેટોન" lang="br" hreflang="br" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="બ્રેટોન" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – બોસ્નિયન" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="બોસ્નિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – કતલાન" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="કતલાન" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – ચેચન" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ચેચન" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સિબુઆનો" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="સિબુઆનો" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%BE%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مەھاتما گاندی – સેન્ટ્રલ કુર્દિશ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مەھاتما گاندی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="સેન્ટ્રલ કુર્દિશ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – કોર્સિકન" lang="co" hreflang="co" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="કોર્સિકન" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandi" title="Mohandas Gandi – ક્રિમિયન તુર્કી" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Mohandas Gandi" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ક્રિમિયન તુર્કી" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mah%C3%A1tma_G%C3%A1ndh%C3%AD" title="Mahátma Gándhí – ચેક" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mahátma Gándhí" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ચેક" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – ચૂવાશ" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ચૂવાશ" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – વેલ્શ" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="વેલ્શ" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ડેનિશ" lang="da" hreflang="da" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ડેનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – જર્મન" lang="de" hreflang="de" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="જર્મન" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – લોઅર સોર્બિયન" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="લોઅર સોર્બિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Ghandi" title="Mahatma Ghandi – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Mahatma Ghandi" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="महात्मा गान्धी" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%89%DE%A6%DE%80%DE%A7%DE%87%DE%B0%DE%8C%DE%B0%DE%89%DE%A7_%DE%8E%DE%A7%DE%82%DE%B0%DE%8B%DE%A9%DE%80" title="މަހާއްތްމާ ގާންދީހ – દિવેહી" lang="dv" hreflang="dv" data-title="މަހާއްތްމާ ގާންދީހ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="દિવેહી" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%87%CE%AC%CF%84%CE%BC%CE%B1_%CE%93%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B9" title="Μαχάτμα Γκάντι – ગ્રીક" lang="el" hreflang="el" data-title="Μαχάτμα Γκάντι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ગ્રીક" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – અંગ્રેજી" lang="en" hreflang="en" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="English" data-language-local-name="અંગ્રેજી" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – એસ્પેરાન્ટો" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="એસ્પેરાન્ટો" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્પેનિશ" lang="es" hreflang="es" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="સ્પેનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – એસ્ટોનિયન" lang="et" hreflang="et" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="એસ્ટોનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – બાસ્ક" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="બાસ્ક" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مهاتما گاندی – ફારસી" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مهاتما گاندی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ફારસી" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="good article badge"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ફિનિશ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ફિનિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Gandhi_Mahatma" title="Gandhi Mahatma – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Gandhi Mahatma" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ફોરિસ્ત" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ફોરિસ્ત" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – ફ્રેન્ચ" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ફ્રેન્ચ" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઉત્તરી ફ્રિશિયન" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="ઉત્તરી ફ્રિશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – પશ્ચિમિ ફ્રિશિયન" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="પશ્ચિમિ ફ્રિશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – આઇરિશ" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="આઇરિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%94%98%E5%9C%B0" title="甘地 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="甘地" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્કોટીસ ગેલિક" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="સ્કોટીસ ગેલિક" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ગેલિશિયન" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ગેલિશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ગુઆરાની" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="ગુઆરાની" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गांधी – ગોઅન કોંકણી" lang="gom" hreflang="gom" data-title="महात्मा गांधी" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="ગોઅન કોંકણી" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – હૌસા" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="હૌસા" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%94%D7%90%D7%98%D7%9E%D7%94_%D7%92%D7%A0%D7%93%D7%99" title="מהאטמה גנדי – હીબ્રુ" lang="he" hreflang="he" data-title="מהאטמה גנדי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="હીબ્રુ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गांधी – હિન્દી" lang="hi" hreflang="hi" data-title="महात्मा गांधी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="હિન્દી" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – ફીજી હિંદી" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="ફીજી હિંદી" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ક્રોએશિયન" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ક્રોએશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – હૈતિઅન ક્રેઓલે" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="હૈતિઅન ક્રેઓલે" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mohand%C3%A1sz_Karamcsand_Gandhi" title="Mohandász Karamcsand Gandhi – હંગેરિયન" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mohandász Karamcsand Gandhi" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="હંગેરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A9%D5%B4%D5%A1_%D4%B3%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB" title="Մահաթմա Գանդի – આર્મેનિયન" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մահաթմա Գանդի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="આર્મેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%A9%D5%B4%D5%A1_%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%AB" title="Մահաթմա Կանտի – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մահաթմա Կանտի" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઇંટરલિંગુઆ" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ઇંટરલિંગુઆ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઇન્ડોનેશિયન" lang="id" hreflang="id" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ઇન્ડોનેશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઇલોકો" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ઇલોકો" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઈડો" lang="io" hreflang="io" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ઈડો" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – આઇસલેન્ડિક" lang="is" hreflang="is" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="આઇસલેન્ડિક" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ઇટાલિયન" lang="it" hreflang="it" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ઇટાલિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%83%8F%E3%83%88%E3%83%9E%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%83%B3%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%BC" title="マハトマ・ガンディー – જાપાનીઝ" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マハトマ・ガンディー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="જાપાનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ma%27atma_Giandi" title="Ma'atma Giandi – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ma'atma Giandi" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – જાવાનીસ" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="જાવાનીસ" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%90_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="მაჰათმა განდი – જ્યોર્જિયન" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მაჰათმა განდი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="જ્યોર્જિયન" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Gandi_Moxandas_Karamchand" title="Gandi Moxandas Karamchand – કારા-કલ્પક" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Gandi Moxandas Karamchand" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="કારા-કલ્પક" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – કબાઇલ" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="કબાઇલ" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – કબાર્ડિયન" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="કબાર્ડિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – કઝાખ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="કઝાખ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%98%E1%9E%A0%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%87%E1%9E%82%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%92%E1%9E%B8" title="មហាត្មះគន្ធី – ખ્મેર" lang="km" hreflang="km" data-title="មហាត្មះគន្ធី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ખ્મેર" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AE_%E0%B2%97%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A7%E0%B2%BF" title="ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ – કન્નડ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="કન્નડ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A7%88%ED%95%98%ED%8A%B8%EB%A7%88_%EA%B0%84%EB%94%94" title="마하트마 간디 – કોરિયન" lang="ko" hreflang="ko" data-title="마하트마 간디" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="કોરિયન" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8E%DB%81%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%9B%D8%AF%DA%BE%DB%8C" title="مَہاتما گانٛدھی – કાશ્મીરી" lang="ks" hreflang="ks" data-title="مَہاتما گانٛدھی" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="કાશ્મીરી" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gand%C3%AE" title="Mahatma Gandî – કુર્દિશ" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mahatma Gandî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="કુર્દિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – કોર્નિશ" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="કોર્નિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – કિર્ગીઝ" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="કિર્ગીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – લેટિન" lang="la" hreflang="la" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="લેટિન" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – લાદીનો" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="લાદીનો" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – લક્ઝેમબર્ગિશ" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="લક્ઝેમબર્ગિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%8C%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Магьатма Ганди – લેઝધીયન" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Магьатма Ганди" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="લેઝધીયન" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – લિંગ્વા ફેન્કા નોવા" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="લિંગ્વા ફેન્કા નોવા" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – લિંબૂર્ગિશ" lang="li" hreflang="li" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="લિંબૂર્ગિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – લિંગાલા" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="લિંગાલા" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%A1%E0%BA%B0%E0%BA%AB%E0%BA%B2%E0%BA%95%E0%BA%B0%E0%BA%A1%E0%BA%B2_%E0%BA%84%E0%BA%B2%E0%BA%99%E0%BA%97%E0%BA%B5" title="ມະຫາຕະມາ ຄານທີ – લાઓ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ມະຫາຕະມາ ຄານທີ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="લાઓ" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – લિથુઆનિયન" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="લિથુઆનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mohand%C4%81ss_Karam%C4%8Dands_Gandijs" title="Mohandāss Karamčands Gandijs – લાતવિયન" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mohandāss Karamčands Gandijs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="લાતવિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी – મૈથિલી" lang="mai" hreflang="mai" data-title="महात्मा गान्धी" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="મૈથિલી" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – મલાગસી" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="મલાગસી" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%81_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Мохандас Ганди – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Мохандас Ганди" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – મિનાંગ્કાબાઉ" lang="min" hreflang="min" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="મિનાંગ્કાબાઉ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – મેસેડોનિયન" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="મેસેડોનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%BE_%E0%B4%97%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%BF" title="മഹാത്മാ ഗാന്ധി – મલયાલમ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മഹാത്മാ ഗാന്ധി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="મલયાલમ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – મોંગોલિયન" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="મોંગોલિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%83%EA%AF%8D%EA%AF%A5%EA%AF%87%EA%AF%83%EA%AF%A5_%EA%AF%92%EA%AF%A5%EA%AF%9F%EA%AF%97%EA%AF%A4" title="ꯃꯍꯥꯇꯃꯥ ꯒꯥꯟꯗꯤ – મણિપુરી" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯃꯍꯥꯇꯃꯥ ꯒꯥꯟꯗꯤ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="મણિપુરી" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%9F%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%B9%E1%80%99_%E1%80%82%E1%80%AB%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%93%E1%80%AE" title="မဟာတ္မ ဂါန္ဓီ – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="မဟာတ္မ ဂါန္ဓီ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गांधी – મરાઠી" lang="mr" hreflang="mr" data-title="महात्मा गांधी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="મરાઠી" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – મલય" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="મલય" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – માલ્ટિઝ" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="માલ્ટિઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%9F%E1%80%90%E1%80%B9%E1%80%90%E1%80%99_%E1%80%82%E1%80%94%E1%80%B9%E1%80%92%E1%80%AE" title="မဟတ္တမ ဂန္ဒီ – બર્મીઝ" lang="my" hreflang="my" data-title="မဟတ္တမ ဂန္ဒီ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="બર્મીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ماهاتما گاندی – મઝાન્દેરાની" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="ماهاتما گاندی" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="મઝાન્દેરાની" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – લો જર્મન" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="લો જર્મન" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी – નેપાળી" lang="ne" hreflang="ne" data-title="महात्मा गान्धी" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="નેપાળી" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी – નેવારી" lang="new" hreflang="new" data-title="महात्मा गान्धी" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="નેવારી" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ડચ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ડચ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – નોર્વેજિયન નાયનૉર્સ્ક" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="નોર્વેજિયન નાયનૉર્સ્ક" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – નોર્વેજિયન બોકમાલ" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="નોર્વેજિયન બોકમાલ" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – ઓક્સિટન" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ઓક્સિટન" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or badge-Q17437798 badge-goodarticle badge-Q51759403 badge-goodlist mw-list-item" title="good article badge, good list badge"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AE%E0%AC%B9%E0%AC%BE%E0%AC%A4%E0%AD%8D%E0%AC%AE%E0%AC%BE_%E0%AC%97%E0%AC%BE%E0%AC%A8%E0%AD%8D%E0%AC%A7%E0%AD%80" title="ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ – ઉડિયા" lang="or" hreflang="or" data-title="ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ઉડિયા" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%C3%A6_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатмæ Ганди – ઓસ્સેટિક" lang="os" hreflang="os" data-title="Махатмæ Ганди" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ઓસ્સેટિક" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A8%AE%E0%A8%BE_%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%A7%E0%A9%80" title="ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ – પંજાબી" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="પંજાબી" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – પાપિયામેન્ટો" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="પાપિયામેન્ટો" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – પોલીશ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="પોલીશ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%DB%81%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B3_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%BE%DB%8C" title="موہن داس گاندھی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="موہن داس گاندھی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AB%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%8A" title="مهاتما ګاندي – પશ્તો" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مهاتما ګاندي" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="પશ્તો" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – પોર્ટુગીઝ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="પોર્ટુગીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – ક્વેચુઆ" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="ક્વેચુઆ" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – રોમાનિયન" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="રોમાનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – રશિયન" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="રશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D2%90%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%96" title="Магатма Ґанді – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Магатма Ґанді" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%BE_%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A5%80" title="महात्मा गान्धी – સંસ્કૃત" lang="sa" hreflang="sa" data-title="महात्मा गान्धी" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="સંસ્કૃત" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BEh%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B4_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Моhандас Карамчанд Ганди – સખા" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Моhандас Карамчанд Ганди" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="સખા" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9A%E1%B1%A6%E1%B1%9F%E1%B1%9B%E1%B1%A2%E1%B1%9F_%E1%B1%9C%E1%B1%9F%E1%B1%B1%E1%B1%AB%E1%B1%B7%E1%B1%A4" title="ᱢᱚᱦᱟᱛᱢᱟ ᱜᱟᱱᱫᱷᱤ – સંતાલી" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱚᱦᱟᱛᱢᱟ ᱜᱟᱱᱫᱷᱤ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="સંતાલી" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – સાર્દિનિયન" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="સાર્દિનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સિસિલિયાન" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="સિસિલિયાન" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્કોટ્સ" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="સ્કોટ્સ" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B3_%DA%AA%D8%B1%D9%85%DA%86%D9%86%D8%AF_%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%8C%D9%8A" title="موهنداس ڪرمچند گانڌي – સિંધી" lang="sd" hreflang="sd" data-title="موهنداس ڪرمچند گانڌي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="સિંધી" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સર્બો-ક્રોએશિયન" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="સર્બો-ક્રોએશિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – તેશીલહિટ" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="તેશીલહિટ" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%84%E0%B6%AD%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B7%8F_%E0%B6%9C%E0%B7%8F%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B7%92" title="මහත්මා ගාන්ධි – સિંહાલી" lang="si" hreflang="si" data-title="මහත්මා ගාන්ධි" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="સિંહાલી" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/M%C3%B3hand%C3%A1s_Karam%C4%8Dand_G%C3%A1ndh%C3%AD" title="Móhandás Karamčand Gándhí – સ્લોવૅક" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Móhandás Karamčand Gándhí" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="સ્લોવૅક" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%DB%81%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%D9%85_%DA%86%D9%86%D8%AF_%DA%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%BE%DB%8C" title="موہن داس کرم چند ڳاندھی – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="موہن داس کرم چند ڳاندھی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્લોવેનિયન" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="સ્લોવેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સોમાલી" lang="so" hreflang="so" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="સોમાલી" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – અલ્બેનિયન" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="અલ્બેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – સર્બિયન" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="સર્બિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્વાતી" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="સ્વાતી" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – સંડેનીઝ" lang="su" hreflang="su" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="સંડેનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સ્વીડિશ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="સ્વીડિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – સ્વાહિલી" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="સ્વાહિલી" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%8B%E0%AE%95%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%9A%E0%AF%81_%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF" title="மோகன்தாசு கரம்சந்த் காந்தி – તમિલ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மோகன்தாசு கரம்சந்த் காந்தி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="તમિલ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AE_%E0%B2%97%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A7%E0%B2%BF" title="ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ – તુલુ" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="તુલુ" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%80" title="మహాత్మా గాంధీ – તેલુગુ" lang="te" hreflang="te" data-title="మహాత్మా గాంధీ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="તેલુગુ" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D2%B3%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D3%A3" title="Маҳатма Гандӣ – તાજીક" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Маҳатма Гандӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="તાજીક" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%A1%E0%B8%B2_%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B5" title="มหาตมา คานธี – થાઈ" lang="th" hreflang="th" data-title="มหาตมา คานธี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="થાઈ" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – તુર્કમેન" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="તુર્કમેન" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – ટાગાલોગ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="ટાગાલોગ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Gandi" title="Gandi – ટોક પિસિન" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Gandi" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="ટોક પિસિન" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – ટર્કિશ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ટર્કિશ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – સોંગા" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="સોંગા" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – તતાર" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="તતાર" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8" title="Махатма Ганди – ટુવીનિયન" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Махатма Ганди" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="ટુવીનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%BE%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7_%DA%AF%DB%95%D9%86%D8%AF%D9%89" title="ماھاتما گەندى – ઉઇગુર" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ماھاتما گەندى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ઉઇગુર" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D0%BC%D0%B0_%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%96" title="Магатма Ганді – યુક્રેનિયન" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Магатма Ганді" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="યુક્રેનિયન" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="featured article badge"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%DB%81%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%B3_%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%BE%DB%8C" title="موہن داس گاندھی – ઉર્દૂ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="موہن داس گاندھی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ઉર્દૂ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Maxatma_Gandi" title="Maxatma Gandi – ઉઝ્બેક" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Maxatma Gandi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ઉઝ્બેક" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandi" title="Mahatma Gandi – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Mahatma Gandi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – વિયેતનામીસ" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="વિયેતનામીસ" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Gandhi" title="Mohandas Gandhi – વોલાપુક" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Mohandas Gandhi" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="વોલાપુક" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – વારેય" lang="war" hreflang="war" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="વારેય" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%94%98%E5%9C%B0" title="甘地 – વુ ચાઈનીઝ" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="甘地" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="વુ ચાઈનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B8,_%D0%9C%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%81_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Ганди, Мохандас Карамчанд – કાલ્મિક" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Ганди, Мохандас Карамчанд" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="કાલ્મિક" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%B0%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%9B%E1%83%90_%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%98" title="მაჰათმა განდი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მაჰათმა განდი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%94%D7%A2%D7%A0%D7%93%D7%90%D7%A1_%D7%A7%D7%A2%D7%A8%D7%A2%D7%9E%D7%98%D7%A9%D7%A2%D7%A0%D7%93_%D7%92%D7%90%D7%A0%D7%93%D7%99" title="מאהענדאס קערעמטשענד גאנדי – યિદ્દિશ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מאהענדאס קערעמטשענד גאנדי" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="યિદ્દિશ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Mohandas_Karamchand_Gandhi" title="Mohandas Karamchand Gandhi – યોરૂબા" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Mohandas Karamchand Gandhi" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="યોરૂબા" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%A3%E9%9B%84%E7%94%98%E5%9C%B0" title="圣雄甘地 – ચાઇનીઝ" lang="zh" hreflang="zh" data-title="圣雄甘地" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="ચાઇનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%94%98%E5%9C%B0" title="甘地 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="甘地" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Mahatma_Gandhi" title="Mahatma Gandhi – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Mahatma Gandhi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%94%98%E5%9C%B0" title="甘地 – કેંટોનીઝ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="甘地" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="કેંટોનીઝ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1001#sitelinks-wikipedia" title="આંતરવિકિભાષા કડીમાં ફેરફાર કરો" class="wbc-editpage">કડીઓમાં ફેરફાર કરો</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="નામાવકાશો"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="સૂચિ વાળું પાનુ જુઓ [c]" accesskey="c"><span>લેખ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" rel="discussion" title="અનુક્રમણિકાનાં પાના વિષે ચર્ચા [t]" accesskey="t"><span>ચર્ચા</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ગુજરાતી</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="દેખાવ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span>વાંચો</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=edit" title="આ પાનુ સુરક્ષિત છે.
તમે તેનો સ્રોત જોઇ શકો છો [e]" accesskey="e"><span>સ્રોત જુઓ</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=history" title="આ પાનાની અગાઉની આવૃત્તિઓ [h]" accesskey="h"><span>ઇતિહાસ જુઓ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="સાધનો" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">સાધનો</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">સાધનો</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">છુપાવો</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> ક્રિયાઓ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span>વાંચો</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=edit"><span>સ્રોત જુઓ</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=history"><span>ઇતિહાસ જુઓ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> સામાન્ય </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AB%80%E0%AA%82_%E0%AA%B6%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%9C%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%AF_%E0%AA%9B%E0%AB%87%3F/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="અહીં જોડાતા બધાં વિકિ પાનાઓની યાદી [j]" accesskey="j"><span>અહિયાં શું જોડાય છે</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%AB%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8B/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" rel="nofollow" title="આ પાના પરની કડીઓ વાળા લેખોમાં તાજેતરમાં થયેલા ફેરફારો [k]" accesskey="k"><span>સંબંધિત ફેરફારો</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%82" title="બધા ખાસ પાનાંઓની યાદી [q]" accesskey="q"><span>ખાસ પાનાં</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&oldid=874507" title="પાનાનાં આ પુનરાવર્તનની સ્થાયી કડી"><span>સ્થાયી કડી</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=info" title="આ પાના વિષે વધુ માહિતી"><span>પાનાંની માહિતી</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:CiteThisPage&page=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&id=874507&wpFormIdentifier=titleform" title="આ પાનાનો સંદર્ભ કઈ રીતે ટાંકવો તેની માહિતી"><span>આ પાનું ટાંકો</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgu.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25AA%25AE%25E0%25AA%25B9%25E0%25AA%25BE%25E0%25AA%25A4%25E0%25AB%258D%25E0%25AA%25AE%25E0%25AA%25BE_%25E0%25AA%2597%25E0%25AA%25BE%25E0%25AA%2582%25E0%25AA%25A7%25E0%25AB%2580"><span>ટૂંકું URL મેળવો</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgu.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25AA%25AE%25E0%25AA%25B9%25E0%25AA%25BE%25E0%25AA%25A4%25E0%25AB%258D%25E0%25AA%25AE%25E0%25AA%25BE_%25E0%25AA%2597%25E0%25AA%25BE%25E0%25AA%2582%25E0%25AA%25A7%25E0%25AB%2580"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> છાપો/નિકાસ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95&bookcmd=book_creator&referer=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span>પુસ્તક બનાવો</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:DownloadAsPdf&page=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=show-download-screen"><span>PDF તરીકે ડાઉનલોડ કરો</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&printable=yes" title="આ પાનાની છાપવા માટેની આવૃત્તિ [p]" accesskey="p"><span>પાનું છાપો</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> અન્ય પ્રકલ્પોમાં </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mohandas_K._Gandhi" hreflang="en"><span>વિકિમીડિયા કોમન્સ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-sources mw-list-item"><a href="https://wikisource.org/wiki/Author:Mohandas_K._Gandhi" hreflang="en"><span>બહુભાષી વિકિસ્રોત</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://gu.wikiquote.org/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%80" hreflang="gu"><span>વિકિસૂક્તિ</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://gu.wikisource.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AA%95:%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" hreflang="gu"><span>વિકિસ્રોત</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1001" title="ડેટા રીપોઝીટરીમાંની વસ્તુને સંકળતી કડી [g]" accesskey="g"><span>વિકિડેટા વસ્તુ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">બાજુમાં ખસેડો</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">છુપાવો</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">વિકિપીડિયામાંથી</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%80&redirect=no" class="mw-redirect" title="ગાંધીજી">ગાંધીજી</a> થી અહીં વાળેલું)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gu" dir="ltr"><table class="infobox biography vcard" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;font-size:125%;"><div class="fn" style="display:inline">મહાત્મા ગાંધી</div></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Mahatma-Gandhi,_studio,_1931.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/220px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg" decoding="async" width="220" height="275" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/330px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg/440px-Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg 2x" data-file-width="2620" data-file-height="3270" /></a></span></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span class="nativename" style="text-align:center;font-size:125%; font-weight:bold"></span></td></tr><tr><th scope="row">જન્મ</th><td>૨ ઓક્ટોબર ૧૮૬૯ <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P569" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span><br /><span class="birthplace"><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0" title="પોરબંદર">પોરબંદર</a> (બ્રિટીશ ભારત) <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P19" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></span></td></tr><tr><th scope="row">મૃત્યુ</th><td>૩૦ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P570" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span><br /><span class="deathplace"><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="ગાંધી સ્મૃતિ">ગાંધી સ્મૃતિ</a> (<a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%85%E0%AA%A7%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%AF" title="ભારતીય અધિરાજ્ય">ભારતીય અધિરાજ્ય</a>) <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P20" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></span></td></tr><tr><th scope="row">અંતિમ સ્થાન</th><td class="label"><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%98%E0%AA%BE%E0%AA%9F_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B2" title="રાજઘાટ સંકુલ">રાજઘાટ સંકુલ</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P119" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">અભ્યાસ સંસ્થા</th><td><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r869997">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li>યૂનિવર્સિટી કોલેજ લંડન</li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%B3%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%95%E0%AB%89%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%9C" title="શામળદાસ આર્ટ્સ કૉલેજ">શામળદાસ આર્ટ્સ કૉલેજ</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P69" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row">વ્યવસાય</th><td class="role">રાજકારણી, બેરિસ્ટર, રાજકીય લેખક, પત્રકાર, તત્વજ્ઞાની, આત્મકથાલેખક, નિબંધકાર, દૈનિક સંપાદક, નાગરિક હક્કોના વકીલ, memoirist, માનવતાવાદી, શાંતિ ચળવળકર્તા, ક્રાંતિકારી, લેખક <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P106" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">કાર્યો</th><td><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="સત્યાગ્રહ">સત્યાગ્રહ</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P800" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">રાજકીય પક્ષ</th><td class="org"><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B8" title="ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ">ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P102" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">જીવન સાથી</th><td><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%BE" title="કસ્તુરબા">કસ્તુરબા</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P26" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">બાળકો</th><td><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="હરિલાલ ગાંધી">હરિલાલ ગાંધી</a>, <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A3%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="મણિલાલ ગાંધી">મણિલાલ ગાંધી</a>, <a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="રામદાસ ગાંધી">રામદાસ ગાંધી</a>, <a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="દેવદાસ ગાંધી">દેવદાસ ગાંધી</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P40" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">માતા-પિતા</th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r869997"><div class="plainlist"><ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%89%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="કરમચંદ ઉત્તમચંદ ગાંધી">કરમચંદ ઉત્તમચંદ ગાંધી</a> <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P22" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></li><li>પુતળીબાઈ કરમચંદ ગાંધી <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P25" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row">કુટુંબ</th><td>Raliatbehn Gandhi, Muliben Gandhi, Pankunvarben Gandhi, Laxmidas Karamchand Gandhi, Karsandas Gandhi <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P3373" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></td></tr><tr><th scope="row">પુરસ્કારો</th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r869997"><div class="plainlist"><ul><li>Queen's South Africa Medal</li><li>Natal Native Rebellion Medal</li><li>Kaisar-i-Hind Medal <span class="penicon autoconfirmed-show"><span class="mw-valign-text-top" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1001?uselang=gu#P166" title="Edit this on Wikidata"><img alt="Edit this on Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></li></ul></div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center">સહી</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Gandhi_signature.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Gandhi_signature.svg/150px-Gandhi_signature.svg.png" decoding="async" width="150" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Gandhi_signature.svg/225px-Gandhi_signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Gandhi_signature.svg/300px-Gandhi_signature.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="200" /></a></span></td></tr></tbody></table> <p><b>મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી</b> (<a href="/wiki/%E0%AA%93%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%B0_%E0%AB%A8" title="ઓક્ટોબર ૨">ઓક્ટોબર ૨</a>, ૧૮૬૯ – <a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AB%A9%E0%AB%A6" title="જાન્યુઆરી ૩૦">જાન્યુઆરી ૩૦</a>, ૧૯૪૮) એક ભારતીય વકીલ, સંસ્થાનવાદ-વિરોધી રાષ્ટ્રવાદી અને રાજકીય નીતિશાસ્ત્રી હતા, જેમણે અંગ્રેજ શાસનમાંથી ભારતની સ્વતંત્રતા માટેની સફળ ઝુંબેશનું નેતૃત્વ કરવા માટે અહિંસક પ્રતિકારનો ઉપયોગ કર્યો હતો. તેમણે સમગ્ર વિશ્વમાં નાગરિક અધિકારો અને સ્વતંત્રતા માટેની ચળવળોને પ્રેરણા આપી હતી. ૧૯૧૪માં દક્ષિણ આફ્રિકામાં સૌપ્રથમ તેમના માટે માનવાચક શબ્દ <b>મહાત્મા</b> (સંસ્કૃત 'મહાન-આત્માવાળા, આદરણીય' માંથી) નો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, તે હવે સમગ્ર વિશ્વમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે. </p><p>તટવર્તી ગુજરાતના એક હિન્દુ પરિવારમાં જન્મેલા અને ઉછરેલા ગાંધીજીએ લંડનના ઇનર ટેમ્પલમાં કાયદાની તાલીમ લીધી હતી અને જૂન ૧૮૯૧માં ૨૨ વર્ષની વયે તેઓ બારિસ્ટર તરીકે નિયુક્ત થયા હતા. ભારતમાં કારકિર્દીની શરૂઆતના બે વર્ષો દરમિયાન તેઓ કાયદાની સફળ પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી શક્યા ન હતા, તેઓ ૧૮૯૩માં એક મુકદ્દમામાં ભારતીય વેપારીનું પ્રતિનિધિત્વ કરવા માટે <a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%BF%E0%AA%A3_%E0%AA%86%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE" title="દક્ષિણ આફ્રિકા">દક્ષિણ આફ્રિકા</a> ગયા હતા. તેઓ ૨૧ વર્ષ સુધી દક્ષિણ આફ્રિકામાં રહ્યા. અહીં તેમણે પોતાના પરિવારનું પાલનપોષણ કર્યું હતું અને નાગરિક અધિકારો માટેની ઝુંબેશમાં સૌ પ્રથમ અહિંસક પ્રતિકારનો ઉપયોગ કર્યો હતો. ૧૯૧૫માં, ૪૫ વર્ષની વયે, તેઓ ભારત પાછા ફર્યા અને ટૂંક સમયમાં જ ખેડૂતો, ખેતમજૂરો અને શહેરી મજૂરોને વધુ પડતા જમીન-વેરા અને ભેદભાવ સામે વિરોધ કરવા સંગઠિત કરવાનું શરૂ કર્યું. </p><p>૧૯૨૧માં <a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B8" title="ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ">ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસનું</a> નેતૃત્વ સંભાળીને ગાંધીજીએ ગરીબી હળવી કરવા, મહિલાઓના અધિકારોનું વિસ્તરણ કરવા, ધાર્મિક અને વંશીય સૌહાર્દનું નિર્માણ કરવા, અસ્પૃશ્યતાનો અંત લાવવા અને સૌથી વધુ તો સ્વરાજ કે સ્વશાસન હાંસલ કરવા રાષ્ટ્રવ્યાપી ઝુંબેશ ચલાવી હતી. ગાંધીજીએ હાથેથી કાંતેલા સૂતરથી વણાયેલી ટૂંકી ધોતીને ભારતના ગ્રામીણ ગરીબો સાથેની ઓળખના પ્રતીક રૂપે અપનાવી હતી. તેમણે આત્મનિર્ભર રહેણાંક સમુદાયમાં રહેવાનું શરૂ કર્યું, સાદું ભોજન લેવાનું શરૂ કર્યું, અને આત્મનિરીક્ષણ અને રાજકીય વિરોધ બંનેના સાધન તરીકે લાંબા ઉપવાસ કરવાનું શરૂ કર્યું. સંસ્થાનવાદ-વિરોધી રાષ્ટ્રવાદને સામાન્ય ભારતીયો સુધી પહોંચાડવામાં સફળ રહેલા ગાંધીજીએ ૧૯૩૦માં ૪૦૦ કિમી (૨૫૦ માઇલ)ની <a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="દાંડી સત્યાગ્રહ">દાંડી કૂચના</a> માધ્યમથી બ્રિટીશરો દ્વારા લાદવામાં આવેલા મીઠાના કરને પડકારવામાં અને ૧૯૪૨માં અંગ્રેજોને ભારત છોડવાની હાકલ કરીને તેમની આગેવાની લીધી હતી. તેઓ ઘણી વાર દક્ષિણ આફ્રિકા તેમ જ હિંદમાં ઘણાં વરસો સુધી જેલમાં રહ્યા હતા. </p><p>ધાર્મિક બહુલવાદ પર આધારિત સ્વતંત્ર ભારતની ગાંધીજીની કલ્પનાને ૧૯૪૦ના દાયકાની શરૂઆતમાં એક મુસ્લિમ રાષ્ટ્રવાદ દ્વારા પડકારવામાં આવી હતી, જેણે બ્રિટિશ ભારતની અંદર મુસ્લિમો માટે એક અલગ માતૃભૂમિની માગણી કરી હતી. ૧૫ ઓગસ્ટ ૧૯૪૭માં હિંદુસ્તાનને બ્રિટન દ્વારા સ્વતંત્રતા મળી, પરંતુ બ્રિટિશ ભારતીય સામ્રાજ્ય હિંદુ બહુમતી ધરાવતા ભારત અને મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા પાકિસ્તાનમાં વહેંચાઈ ગયું હતું. ઘણા વિસ્થાપિત હિન્દુઓ, મુસ્લિમો અને શીખો તેમના નવા પ્રદેશો તરફ પ્રયાણ કરી રહ્યા હતા, ખાસ કરીને પંજાબ અને બંગાળમાં ધાર્મિક હિંસા ફાટી નીકળી હતી. સ્વતંત્રતાની સત્તાવાર ઉજવણીથી દૂર રહીને, ગાંધીએ અસરગ્રસ્ત વિસ્તારોની મુલાકાત લીધી હતી, અને મુશ્કેલીને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. તે પછીના મહિનાઓમાં, તેમણે ધાર્મિક હિંસાને રોકવા માટે અનેક ભૂખ હડતાલ કરી. આમાંની છેલ્લી શરૂઆત ૧૨ જાન્યુઆરી ૧૯૪૮ ના રોજ દિલ્હીમાં થઈ હતી જ્યારે તેઓ ૭૮ વર્ષના હતા. ગાંધી પાકિસ્તાન અને ભારતીય મુસ્લિમો બંનેના બચાવમાં ખૂબ જ મક્કમ હતા તેવી માન્યતા ભારતના કેટલાક હિન્દુઓમાં ફેલાઈ હતી. આમાં પશ્ચિમ ભારતના પૂણેના એક આતંકવાદી હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદી <a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%A5%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE_%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AA%B8%E0%AB%87" title="નથુરામ ગોડસે">નથુરામ ગોડસેનો</a> પણ સમાવેશ થાય છે, જેમણે ૩૦ જાન્યુઆરી, ૧૯૪૮ના રોજ દિલ્હીમાં એક આંતરધર્મીય પ્રાર્થના સભામાં ગાંધીજીની છાતીમાં ત્રણ ગોળીઓ ચલાવીને ગાંધીજીની હત્યા કરી હતી. ગાંધીજીના જન્મદિવસ, ૨ ઓક્ટોબરને, ભારતમાં <a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%9C%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%80" title="ગાંધી જયંતી">ગાંધી જયંતી</a> તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે રાષ્ટ્રીય રજા છે, અને વિશ્વભરમાં <a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AA%BE_%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%B8" title="આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ">આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ</a> તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ગાંધીજીને સંસ્થાનવાદ પછીના ભારતમાં રાષ્ટ્રપિતા માનવામાં આવે છે. ભારતની રાષ્ટ્રવાદી ચળવળ દરમિયાન અને તે પછીના તરતના કેટલાક દાયકાઓમાં, તેમને સામાન્ય રીતે <i>બાપુ</i> ("પિતા" માટેનો ગુજરાતી પર્યાય) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતા હતા. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="પ્રારંભિક_જીવન_અને_પૃષ્ઠભૂમિ"><span id=".E0.AA.AA.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AA.82.E0.AA.AD.E0.AA.BF.E0.AA.95_.E0.AA.9C.E0.AB.80.E0.AA.B5.E0.AA.A8_.E0.AA.85.E0.AA.A8.E0.AB.87_.E0.AA.AA.E0.AB.83.E0.AA.B7.E0.AB.8D.E0.AA.A0.E0.AA.AD.E0.AB.82.E0.AA.AE.E0.AA.BF"></span>પ્રારંભિક જીવન અને પૃષ્ઠભૂમિ</h2></div> <p>મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી<sup id="cite_ref-Gandhi_name_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandhi_name-1"><span class="cite-bracket">[</span>૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Parel20162_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Parel20162-2"><span class="cite-bracket">[</span>૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> નો જન્મ ૨ ઓક્ટોબર ૧૮૬૯<sup id="cite_ref-Gandhi_DOB_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandhi_DOB-3"><span class="cite-bracket">[</span>૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ના રોજ <a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0" title="પોરબંદર">પોરબંદરમાં</a> એક ગુજરાતી હિન્દુ મોઢ વાણિયા પરિવારમાં થયો હતો.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> સુદામાપુરી તરીકે પણ ઓળખાતું પોરબંદર તે સમયે કાઠિયાવાડ દ્વીપકલ્પમાં આવેલું એક તટીય શહેર હતું અને બ્રિટિશ રાજની <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%A0%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A1" title="કાઠિયાવાડ">કાઠિયાવાડ</a> એજન્સીમાં <a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0_%E0%AA%B0%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A1%E0%AB%81%E0%AA%82" title="પોરબંદર રજવાડું">પોરબંદર રજવાડાનો</a> એક ભાગ હતું. તેમના પિતા, <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%89%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="કરમચંદ ઉત્તમચંદ ગાંધી">કરમચંદ ઉત્તમચંદ ગાંધી</a> (૧૮૨૨-૧૮૮૫) એ પોરબંદર રાજ્યના દીવાન (મુખ્યમંત્રી) તરીકે સેવા આપી હતી.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-GangulyDocker20082_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-GangulyDocker20082-7"><span class="cite-bracket">[</span>૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમના કુટુંબનો ઉદભવ તે સમયના <a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%82%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AA%A2_%E0%AA%B0%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A1%E0%AB%81%E0%AA%82" title="જૂનાગઢ રજવાડું">જૂનાગઢ રાજ્યના</a> <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AA%BE" title="કુતિયાણા">કુતિયાણા</a> ગામમાંથી થયો હતો.<sup id="cite_ref-Gandhi_before_India_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandhi_before_India-8"><span class="cite-bracket">[</span>૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>જોકે કરમચંદ માત્ર રાજ્યના વહીવટમાં કારકુન જ રહ્યા હતા અને પ્રાથમિક શિક્ષણ મેળવ્યું હતું, તેમ છતાં તેઓ એક સક્ષમ દીવાન સાબિત થયા હતા.<sup id="cite_ref-GuhaPP19to21_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-GuhaPP19to21-9"><span class="cite-bracket">[</span>૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન, તેમણે ચાર વખત લગ્ન કર્યા હતા. તેની પ્રથમ બે પત્નીઓ યુવાન વયે મૃત્યુ પામી, દરેકે એક પુત્રીને જન્મ આપ્યો હતો, અને ત્રીજું લગ્ન નિઃસંતાન હતું. ૧૮૫૭માં, તેમણે તેમની ત્રીજી પત્નીની પુનઃલગ્ન કરવાની પરવાનગી માંગી; તે વર્ષે, તેમણે પુતળીબાઈ (૧૮૪૪-૧૮૯૧) સાથે લગ્ન કર્યા, જેઓ પણ જૂનાગઢથી આવ્યા હતા,<sup id="cite_ref-GuhaPP19to21_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-GuhaPP19to21-9"><span class="cite-bracket">[</span>૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> અને પ્રણામી વૈષ્ણવ પરિવારમાંથી આવતા હતા.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>૧૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> કરમચંદ અને પુતળીબાઈને તે પછીના દાયકામાં ત્રણ સંતાનો થયા હતા: એક પુત્ર, લક્ષ્મીદાસ (લગભગ ૧૮૬૦-૧૯૧૪); એક પુત્રી, રળિયાતબહેન (૧૮૬૨-૧૯૬૦); અને બીજો પુત્ર કરસનદાસ (લગભગ ૧૮૬૬-૧૯૧૩).<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>૧૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>૧૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>૨જી ઓક્ટોબર, ૧૮૬૯ના રોજ પુતળીબાઈએ પોરબંદર શહેરમાં ગાંધી પરિવારના નિવાસસ્થાનના એક અંધારા, બારી વગરના ભોંયતળિયે ઓરડામાં પોતાના છેલ્લા બાળક મોહનદાસને જન્મ આપ્યો. એક બાળક તરીકે, ગાંધીજીને તેમની બહેન રળિયાતે "પારાની જેમ બેચેન, કાં તો રમતા અથવા આમતેમ ભટકતા, તરીકે વર્ણવ્યા હતા. કૂતરાના કાન મરોળવા એ તેમના પ્રિય મનોરંજનમાંની એક પ્રવૃત્તિ રહી હતી."<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>૧૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ભારતીય ક્લાસિક્સ, ખાસ કરીને શ્રવણ અને રાજા હરિશ્ચંદ્રની કથાઓએ ગાંધીજી પર બાળપણમાં ખૂબ જ પ્રભાવ પાડ્યો હતો. પોતાની આત્મકથામાં તેઓ જણાવે છે કે, તેમના મન પર આ લોકોએ અમિટ છાપ છોડી હતી. સર્વોચ્ચ મૂલ્યો તરીકે સત્ય અને પ્રેમ સાથેની ગાંધીજીની પ્રારંભિક સ્વ-ઓળખ આ મહાકાવ્ય પાત્રોમાં શોધી શકાય છે.<sup id="cite_ref-Sorokin2002_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sorokin2002-14"><span class="cite-bracket">[</span>૧૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-RudolphRudolph1983_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-RudolphRudolph1983-15"><span class="cite-bracket">[</span>૧૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>પરિવારની ધાર્મિક પૃષ્ઠભૂમિ સારગ્રાહી હતી. ગાંધીજીના પિતા કરમચંદ હિન્દુ હતા અને તેમની માતા પુતલીબાઈ પ્રણામી વૈષ્ણવ હિન્દુ પરિવારમાંથી આવતા હતા.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>૧૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sharma11_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-sharma11-17"><span class="cite-bracket">[</span>૧૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજીના પિતા વૈશ્યના વર્ણમાં મોઢ વાણિયા જ્ઞાતિના હતા.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>૧૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમની માતા મધ્યયુગીન કૃષ્ણ ભક્તિ આધારિત પ્રણામી પરંપરામાંથી આવ્યા હતા, જેના ધાર્મિક ગ્રંથોમાં ભગવદ્ ગીતા, ભાગવત પુરાણ, અને વેદો, કુરાન અને બાઇબલના સારનો સમાવેશ થતો હોવાનું માનતા ઉપદેશો સાથેના ૧૪ ગ્રંથોના સંગ્રહનો સમાવેશ થાય છે.<sup id="cite_ref-sharma11_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-sharma11-17"><span class="cite-bracket">[</span>૧૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>૧૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજી પર તેમની માતાનો ખૂબ જ પ્રભાવ હતો, જે એક અત્યંત પવિત્ર મહિલા હતી, જે "પોતાની રોજિંદી પ્રાર્થના વિના પોતાનું ભોજન લેવાનું વિચારતી નહોતી... તેણી સખતમાં સખત પ્રતિજ્ઞાઓ લેતી અને તેને ખચકાયા વિના રાખતી. સતત બે-ત્રણ ઉપવાસ રાખવા એ એના માટે કશું જ મુશ્કેલ નહોતું."<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>૨૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>૧૮૭૪માં, ગાંધીજીના પિતા કરમચંદ પોરબંદરથી નાના રાજ્ય રાજકોટ જવા રવાના થયા, જ્યાં તેઓ તેના શાસક ઠાકુર સાહેબના સલાહકાર બન્યા. જો કે રાજકોટ પોરબંદર કરતાં ઓછું પ્રતિષ્ઠિત રાજ્ય હતું, પણ ત્યાં બ્રિટિશ પ્રાદેશિક રાજકીય એજન્સી આવેલી હતી, જેણે રાજ્યના દિવાનને એકસરખી સલામતી બક્ષી હતી.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>૨૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ૧૮૭૬માં કરમચંદ રાજકોટના દિવાન બન્યા અને તેમના પછી તેમના ભાઈ તુલસીદાસે પોરબંદરના દિવાન તરીકે સ્થાન મેળવ્યું. ત્યારબાદ તેમનો પરિવાર ફરી તેમની સાથે રાજકોટમાં જોડાયો હતો.<sup id="cite_ref-ReferenceA_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-22"><span class="cite-bracket">[</span>૨૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg/190px-Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg" decoding="async" width="190" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg/285px-Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg/380px-Gandhi_and_Laxmidas_2.jpg 2x" data-file-width="786" data-file-height="1052" /></a><figcaption>૧૮૮૬માં તેમના મોટા ભાઈ લક્ષ્મીદાસ સાથે ગાંધીજી (જમણે)<sup id="cite_ref-Fischer1982p96_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fischer1982p96-23"><span class="cite-bracket">[</span>૨૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>૯ વર્ષની વયે, ગાંધીજીએ તેમના ઘરની નજીક, રાજકોટની સ્થાનિક શાળામાં પ્રવેશ કર્યો. ત્યાં તેમણે અંકગણિત, ઇતિહાસ, ગુજરાતી ભાષા અને ભૂગોળના મૂળનો અભ્યાસ કર્યો.<sup id="cite_ref-ReferenceA_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-22"><span class="cite-bracket">[</span>૨૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ૧૧ વર્ષની ઉંમરે તેઓ રાજકોટની <a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A1_%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%88%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AB%82%E0%AA%B2_(%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%9F)" title="આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ (રાજકોટ)">આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ</a> માં જોડાયા હતા<sup id="cite_ref-ReferenceB_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-24"><span class="cite-bracket">[</span>૨૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>] તેઓ એક સરેરાશ વિદ્યાર્થી હતા, ઇનામો જીતતા હતા, પરંતુ તે શરમાળ અને શાંત વિદ્યાર્થી હતા, તેમને રમતોમાં જરા પણ રસ ન હતો. પુસ્તકો અને શાળાના પાઠો એ જ તેમના સાથીઓ હતા.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>૨૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>મે ૧૮૮૩માં, ૧૩ વર્ષીય મોહનદાસના લગ્ન ૧૪ વર્ષની કસ્તુરબાઈ માખનજી કાપડિયા (તેનું પ્રથમ નામ સામાન્ય રીતે ટૂંકાવીને "કસ્તુરબા" કરવામાં આવતું હતું, અને પ્રેમથી "બા" સાથે કરવામાં આવ્યું હતું) સાથે તે સમયના પ્રદેશના રિવાજ અનુસાર ગોઠવાયા.<sup id="cite_ref-Mohanty2011_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Mohanty2011-26"><span class="cite-bracket">[</span>૨૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> આ પ્રક્રિયામાં, તેમણે શાળામાં એક વર્ષ ગુમાવ્યું, પરંતુ પછીથી તેના અભ્યાસને વેગ આપીને તેને સરભર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી.<sup id="cite_ref-Childhood_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Childhood-27"><span class="cite-bracket">[</span>૨૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમના લગ્ન એક સંયુક્ત પ્રસંગ હતા, જ્યાં તેમના ભાઈ અને પિતરાઇ ભાઇના પણ લગ્ન થયા હતા. તેમના લગ્નના દિવસને યાદ કરતા, તેમણે એકવાર કહ્યું હતું, "અમને લગ્ન વિશે વધારે ખબર નહોતી, તેથી અમારા માટે તેનો અર્થ ફક્ત નવા કપડાં પહેરવા, મીઠાઈઓ ખાવાનું અને સંબંધીઓ સાથે રમવું" એવો થાય છે. પ્રચલિત પરંપરા મુજબ, કિશોરવયની કન્યાએ તેના માતાપિતાના ઘરે અને તેના પતિથી દૂર ઘણો સમય પસાર કરવાનો હતો.<sup id="cite_ref-Husband_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Husband-28"><span class="cite-bracket">[</span>૨૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ઘણાં વર્ષો પછી લખતાં, મોહનદાસે પોતાની યુવાન કન્યા માટે જે વાસનાભરી લાગણીઓ અનુભવી હતી તેનું ખેદ સાથે વર્ણન કર્યું હતું: "શાળામાં પણ હું તેના વિશે વિચારતો હતો, અને રાત પડવાનો અને પછીની અમારી મુલાકાતનો વિચાર મને સતાવતો હતો." પાછળથી તેમણે યાદ કરતાં જણાવ્યું હતું કે તેઓની તેમની પત્ની પ્રત્યેની લાગણીમાં ઈર્ષ્યા અને સ્વત્વબોધ અનુભવતા હતા, જેમ કે જ્યારે તે તેમની સહેલીઓ સાથે મંદિરમાં જાય છે, ત્યારે તેમના પ્રત્યેની પોતાની ભાવનાઓ યૌન વાસનાપૂર્ણ હતી.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>૨૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>૧૮૮૫ના ઉત્તરાર્ધમાં ગાંધીજીના પિતા કરમચંદનું અવસાન થયું.<sup id="cite_ref-ReferenceC_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-30"><span class="cite-bracket">[</span>૩૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજી, જે તે સમયે ૧૬ વર્ષના હતા, અને તેમની ૧૭ વર્ષની પત્નીને તેમનું પ્રથમ બાળક અવતર્યું હતું, જે માત્ર થોડા દિવસો માટે જીવિત રહ્યું હતું. આ બંને મૃત્યુએ ગાંધીજીને વ્યથિત કર્યા હતા.<sup id="cite_ref-ReferenceC_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-30"><span class="cite-bracket">[</span>૩૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધી દંપતીને વધુ ચાર સંતાનો હતા, જે તમામ પુત્રો હતા. હરિલાલ, જેમનો જન્મ ૧૮૮૮માં થયો હતો; મણિલાલનો જન્મ ૧૮૯૨માં થયો હતો; રામદાસનો જન્મ ૧૮૯૭માં થયો હતો; અને દેવદાસનો જન્મ ૧૯૦૦માં થયો હતો.<sup id="cite_ref-Mohanty2011_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-Mohanty2011-26"><span class="cite-bracket">[</span>૨૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>નવેમ્બર ૧૮૮૭માં ૧૮ વર્ષના ગાંધી અમદાવાદની હાઈસ્કૂલમાંથી સ્નાતક થયા.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>૩૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> જાન્યુઆરી ૧૮૮૮માં, તેમણે ભાવનગર રાજ્યની <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%B3%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%95%E0%AB%89%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%9C" title="શામળદાસ આર્ટ્સ કૉલેજ">શામળદાસ કોલેજમાં</a> પ્રવેશ મેળવ્યો, જે તે સમયે આ વિસ્તારમાં ઉચ્ચ શિક્ષણની એકમાત્ર ડિગ્રી આપતી સંસ્થા હતી. જો કે, તેઓ પોતાનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પહેલાં જ કોલેજ છોડી પોરબંદરમાં તેમના પરિવાર પાસે પાછા ફર્યા હતા.<sup id="cite_ref-autogenerated32_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated32-32"><span class="cite-bracket">[</span>૩૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="લંડનમાં_ત્રણ_વર્ષ"><span id=".E0.AA.B2.E0.AA.82.E0.AA.A1.E0.AA.A8.E0.AA.AE.E0.AA.BE.E0.AA.82_.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.A3_.E0.AA.B5.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.B7"></span>લંડનમાં ત્રણ વર્ષ</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="કાયદાશાસ્ત્રના_વિદ્યાર્થી"><span id=".E0.AA.95.E0.AA.BE.E0.AA.AF.E0.AA.A6.E0.AA.BE.E0.AA.B6.E0.AA.BE.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.A8.E0.AA.BE_.E0.AA.B5.E0.AA.BF.E0.AA.A6.E0.AB.8D.E0.AA.AF.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.A5.E0.AB.80"></span>કાયદાશાસ્ત્રના વિદ્યાર્થી</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg/170px-MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg" decoding="async" width="170" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg/255px-MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg/340px-MAHATMA_GANDHI_1869-1948_lived_here_as_a_law_student.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="2000" /></a><figcaption>૨૦ બેરોનના કોર્ટ રોડ, બેરોન્સ કોર્ટ, લંડન ખાતેની સ્મારક તકતી</figcaption></figure> <p>ગાંધીજી બોમ્બેમાં પરવડે તેવી સૌથી સસ્તી કૉલેજમાંથી બહાર નીકળી ગયા હતા.<sup id="cite_ref-Turban_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Turban-33"><span class="cite-bracket">[</span>૩૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> માવજી દવે જોશીજી, એક બ્રાહ્મણ પૂજારી અને પારિવારિક મિત્ર, ગાંધીજી અને તેમના પરિવારને સલાહ આપી હતી કે તેમણે લંડનમાં કાયદાના અભ્યાસને ધ્યાનમાં લેવો જોઈએ.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>૩૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>૩૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> જુલાઇ ૧૮૮૮માં તેમની પત્ની કસ્તુરબાએ તેમના પ્રથમ હયાત પુત્ર હરિલાલને જન્મ આપ્યો હતો.<sup id="cite_ref-autogenerated33_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated33-36"><span class="cite-bracket">[</span>૩૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજી પોતાની પત્ની અને પરિવારને છોડીને ઘરથી આટલે દૂર જતા રહ્યા તે બાબતે તેમની માતા સહજ નહોતી. ગાંધીજીના કાકા તુલસીદાસે પણ તેમના ભત્રીજાને મનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. ગાંધીજી જવા માંગતા હતા. પોતાની પત્ની અને માતાને સમજાવવા માટે, ગાંધીએ તેમની માતાની સામે પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી કે તેઓ માંસ, દારૂ અને સ્ત્રીઓથી દૂર રહેશે. ગાંધીજીના ભાઈ લક્ષ્મીદાસ, જેઓ પહેલેથી જ વકીલ હતા, તેમણે ગાંધીજીની લંડન અભ્યાસની યોજનાને વધાવી લીધી અને તેમને ટેકો આપવાની ભલામણ કરી. પુતળીબાઈએ ગાંધીજીને તેમની પરવાનગી અને આશીર્વાદ આપ્યા.<sup id="cite_ref-autogenerated32_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated32-32"><span class="cite-bracket">[</span>૩૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Gandhi2006a_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandhi2006a-37"><span class="cite-bracket">[</span>૩૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Gandhi_student.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Gandhi_student.jpg/180px-Gandhi_student.jpg" decoding="async" width="180" height="238" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Gandhi_student.jpg/270px-Gandhi_student.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Gandhi_student.jpg/360px-Gandhi_student.jpg 2x" data-file-width="368" data-file-height="486" /></a><figcaption>લંડનમાં કાયદાના વિદ્યાર્થી તરીકે ગાંધીજી</figcaption></figure> <p>૧૦ ઓગસ્ટ, ૧૮૮૮ના રોજ ૧૮ વર્ષના ગાંધીજી પોરબંદરથી મુંબઈ જવા રવાના થયા, જે તે સમયે બોમ્બે તરીકે ઓળખાતું હતું. ત્યાં પહોંચ્યા પછી, તેઓ સ્થાનિક મોઢ વાણિયા સમુદાય સાથે રહ્યા, જેમના વડીલોએ તેમને ચેતવણી આપી હતી કે ઇંગ્લેન્ડ તેમને તેમના ધર્મ સાથે સમાધાન કરવા અને પશ્ચિમી રીતે ખાવા-પીવા માટે લલચાવશે. ગાંધીજીએ તેમને તેમની માતાને આપેલા વચન અને તેમના આશીર્વાદની જાણ કરી હોવા છતાં, તેમને તેમની નાતમાંથી બહાર કરવામાં આવ્યા હતા. ગાંધીજીએ તેની અવગણના કરી અને ૪ સપ્ટેમ્બરે તેઓ મુંબઈથી લંડન ગયા.<sup id="cite_ref-autogenerated33_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated33-36"><span class="cite-bracket">[</span>૩૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Turban_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Turban-33"><span class="cite-bracket">[</span>૩૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજીએ લંડનની યુનિવર્સિટી કોલેજમાં અભ્યાસ કર્યો હતો, જ્યાં તેમણે ૧૮૮૮-૧૮૮૯માં હેનરી મોર્લે સાથે અંગ્રેજી સાહિત્યના વર્ગોમાં હાજરી આપી હતી.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>૩૮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>તેમણે બેરિસ્ટર બનવાના ઇરાદાથી ઇનર ટેમ્પલમાં <i>ઇન્સ ઑફ કોર્ટ સ્કૂલ ઓફ લો</i>માં પણ પ્રવેશ મેળવ્યો હતો.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>૩૯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમની બાળપણની શરમ અને આત્મ-પીછેહઠ તેમની કિશોરાવસ્થા દરમિયાન પણ ચાલુ રહી હતી. જ્યારે તેઓ લંડન આવ્યા ત્યારે તેમણે આ લક્ષણો જાળવી રાખ્યા હતા, પરંતુ જાહેરમાં બોલતા પ્રેક્ટિસ જૂથમાં જોડાયા હતા અને કાયદાની પ્રેક્ટિસ કરવા માટે પૂરતા પ્રમાણમાં તેમની શરમ પરકાબૂ મેળવી લીધો હતો.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>૪૦<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>તેમણે લંડનના ગરીબ ડોકલેન્ડ સમુદાયોના કલ્યાણમાં ઊંડો રસ દર્શાવ્યો હતો. ૧૮૮૯માં, લંડનમાં એક કડવો વેપારી વિવાદ ફાટી નીકળ્યો, જેમાં ડોકર્સ વધુ સારા પગાર અને પરિસ્થિતિ માટે હડતાલ પાડી રહ્યા હતા, અને નાવિકો, શિપબિલ્ડરો, ફેક્ટરીની છોકરીઓ અને અન્ય લોકો એકતા સાથે હડતાલમાં જોડાયા હતા. હડતાલ કરનારાઓ સફળ રહ્યા હતા, અંશતઃ કાર્ડિનલ મેનિંગની મધ્યસ્થીને કારણે, ગાંધી અને એક ભારતીય મિત્રએ કાર્ડિનલની મુલાકાત લીધી હતી અને તેમના કામ માટે તેમનો આભાર માન્યો હતો.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>૪૧<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="શાકાહાર_અને_સમિતિનું_કાર્ય"><span id=".E0.AA.B6.E0.AA.BE.E0.AA.95.E0.AA.BE.E0.AA.B9.E0.AA.BE.E0.AA.B0_.E0.AA.85.E0.AA.A8.E0.AB.87_.E0.AA.B8.E0.AA.AE.E0.AA.BF.E0.AA.A4.E0.AA.BF.E0.AA.A8.E0.AB.81.E0.AA.82_.E0.AA.95.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AF"></span>શાકાહાર અને સમિતિનું કાર્ય</h3></div> <p>લંડનમાં ગાંધીજીના સમય પર તેમણે પોતાની માતાને આપેલા વ્રતની અસર થઈ હતી. તેમણે નૃત્યના પાઠો લેવા સહિત "અંગ્રેજી" રિવાજો અપનાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. જો કે, તેમના મકાનમાલિક દ્વારા આપવામાં આવતા સૌમ્ય શાકાહારી ભોજનની તેઓ કદર કરતા ન હતા અને લંડનની કેટલીક શાકાહારી રેસ્ટોરાંમાંથી એક ન મળે ત્યાં સુધી તેઓ વારંવાર ભૂખ્યા રહેતા હતા. હેન્રી સોલ્ટના લખાણથી પ્રભાવિત થઈને તેઓ લંડન વેજિટેરિયન સોસાયટીમાં જોડાયા હતા અને તેના પ્રમુખ અને આશ્રયદાતા આર્નોલ્ડ હિલ્સના નેજા હેઠળ તેની એક્ઝિક્યુટિવ કમિટી<sup id="cite_ref-Brown1991_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brown1991-42"><span class="cite-bracket">[</span>૪૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>માં ચૂંટાયા હતા. સમિતિમાં એક સિદ્ધિ એ <i>બેયસવોટર</i> (પશ્ચિમ લંડનના સિટી ઓફ વેસ્ટમિન્સ્ટરની અંદર આવેલો એક વિસ્તાર) પ્રકરણની સ્થાપના હતી.<sup id="cite_ref-Tendulkar1951_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tendulkar1951-43"><span class="cite-bracket">[</span>૪૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> તેમને મળેલા કેટલાક શાકાહારીઓ થિયોસોફિકલ સોસાયટીના સભ્યો હતા, જેની સ્થાપના ૧૮૭૫માં સાર્વત્રિક ભાઈચારા માટે કરવામાં આવી હતી, અને જે બૌદ્ધ અને હિન્દુ સાહિત્યના અભ્યાસને સમર્પિત હતી. તેઓએ ગાંધીને અનુવાદમાં તેમજ મૂળ બંનેમાં ભગવદ ગીતા વાંચવામાં તેમની સાથે જોડાવા માટે પ્રોત્સાહિત કર્યા.<sup id="cite_ref-Brown1991_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-Brown1991-42"><span class="cite-bracket">[</span>૪૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ગાંધીજીનો હિલ્સ સાથે મૈત્રીપૂર્ણ અને ઉત્પાદક સંબંધ હતો, પરંતુ સમિતિના સાથી સભ્ય થોમસ એલિન્સનના એલ.વી.એસ.ના સતત સભ્યપદ અંગે બંને જણનો અભિપ્રાય જુદો હતો. તેમની શરમ અને સંઘર્ષ પ્રત્યેની સ્વભાવગત અનિચ્છા હોવા છતાં તેમની અસંમતિ એ ગાંધીજીની સત્તાને પડકારવાનું પ્રથમ જાણીતું ઉદાહરણ છે. </p><p>એલિન્સન નવી ઉપલબ્ધ જન્મ નિયંત્રણ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યો હતો, પરંતુ હિલ્સે તેનો અસ્વીકાર કર્યો હતો અને માન્યું હતું કે તેનાથી જાહેર નૈતિકતાને નુકસાન થાય છે. તેઓ માનતા હતા કે શાકાહાર એ એક નૈતિક ચળવળ છે અને તેથી એલિન્સન હવે એલવીએસનો સભ્ય ન રહેવો જોઈએ. ગાંધીજીએ જન્મ નિયંત્રણના જોખમો પર હિલ્સના મંતવ્યો પર ચર્ચા કરી, પરંતુ એલિસનના અલગ થવાના અધિકારનો બચાવ કર્યો.<sup id="cite_ref-shyness_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-shyness-44"><span class="cite-bracket">[</span>૪૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ગાંધીજી માટે હિલ્સને પડકારવો મુશ્કેલ બની ગયો હોત. હિલ્સ તેમનાથી ૧૨ વર્ષ મોટા હતા અને ગાંધીથી વિપરીત, ખૂબ જ છટાદાર હતા. તેમણે એલવીએસ (LVS) ને આર્થિક સમર્થન કર્યું હતું અને થેમ્સ આયર્નવર્ક્સ કંપની સાથે ઉદ્યોગના કપ્તાન હતા અને લંડનના ઇસ્ટ એન્ડમાં ૬,૦૦૦ થી વધુ લોકોને રોજગારી આપતા હતા. તે એક ખૂબ જ કુશળ રમતવીર પણ હતા જેણે પાછળથી ફૂટબોલ ક્લબ વેસ્ટ હેમ યુનાઇટેડની સ્થાપના કરી હતી. ૧૯૨૭માં તેમની આત્મકથા, ગાંધીજીએ લખ્યું હતું : </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r844213">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 40px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:left;padding-left:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote"><p> આ પ્રશ્નમાં મને ઊંડો રસ પડ્યો... મને મિ. હિલ્સ અને તેમની ઉદારતા પ્રત્યે ખૂબ માન હતું. પરંતુ મેં વિચાર્યું કે શાકાહારી સમાજમાંથી માણસને બાકાત રાખવો તે એકદમ અયોગ્ય છે, કારણ કે તેણે શુદ્ધતાવાદી નૈતિકતાને સમાજની એક વસ્તુ તરીકે માનવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.<sup id="cite_ref-shyness_44-1" class="reference"><a href="#cite_note-shyness-44"><span class="cite-bracket">[</span>૪૪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>એલિન્સનને દૂર કરવાની દરખાસ્ત રજૂ કરવામાં આવી હતી અને સમિતિએ તેના પર ચર્ચા કરી હતી અને તેના પર મત આપ્યો હતો. સમિતિની બેઠકમાં એલિન્સનના બચાવમાં ગાંધીજીની શરમ અવરોધરૂપ હતી. તેમણે તેમના મંતવ્યો કાગળ પર લખ્યા હતા, પરંતુ શરમને કારણે તેઓ તેમની દલીલો વાંચી શકતા ન હતા, તેથી રાષ્ટ્રપતિ હિલ્સે સમિતિના અન્ય સભ્યને તેમના માટે તે વાંચવા કહ્યું. જોકે સમિતિના કેટલાક અન્ય સભ્યો ગાંધી સાથે સંમત થયા હતા, પરંતુ પ્રસ્તાવ મત મેળવી શક્યો ન હતો અને એલિન્સનને બાકાત રાખવામાં આવ્યા હતા. ગાંધીજીના ભારત પાછા ફરવાના માનમાં એલ.વી.એસ.ના વિદાય રાત્રિભોજમાં હિલ્સે ટોસ્ટનો પ્રસ્તાવ (પીણાનો ગ્લાસ ઊંચો કરવો અને સફળતા, ખુશી અથવા અન્ય સારા સમાચાર માટેની ઇચ્છા વ્યક્ત કરવી.) મૂક્યો હતો.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>૪૫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="બારિસ્ટર_તરીકે"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.9F.E0.AA.B0_.E0.AA.A4.E0.AA.B0.E0.AB.80.E0.AA.95.E0.AB.87"></span>બારિસ્ટર તરીકે</h3></div> <p>૨૨ વર્ષની વયે ગાંધીજી જૂન ૧૮૯૧માં બારિસ્ટર થયા અને પછી લંડન છોડીને ભારત આવવા માટે રવાના થયા, જ્યાં તેમને ખબર પડી કે તેઓ લંડનમાં હતા ત્યારે જ તેમની માતાનું અવસાન થયું હતું અને તેમના પરિવારે તેમનાથી આ સમાચાર છુપાવી રાખ્યા હતા.<sup id="cite_ref-Brown1991_42-2" class="reference"><a href="#cite_note-Brown1991-42"><span class="cite-bracket">[</span>૪૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> મુંબઈમાં કાયદાની પ્રેક્ટિસ સ્થાપિત કરવાના તેમના પ્રયત્નો નિષ્ફળ ગયા કારણ કે તેઓ માનસિક રીતે સાક્ષીઓની ઊલટતપાસ કરવામાં અસમર્થ હતા. તેઓ અસીલો માટે યાચિકાઓના મુસદ્દા ઘડવા માટે રાજકોટ પાછા ફર્યા હતા, પરંતુ જ્યારે તેઓ એક બ્રિટિશ અધિકારી સેમ સન્નીની આલોચના કરી ત્યારે તેમને રોકવાની ફરજ પડી હતી.<sup id="cite_ref-Tendulkar1951_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tendulkar1951-43"><span class="cite-bracket">[</span>૪૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Brown1991_42-3" class="reference"><a href="#cite_note-Brown1991-42"><span class="cite-bracket">[</span>૪૨<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>૧૮૯૩માં કાઠિયાવાડમાં દાદા અબ્દુલ્લા નામના એક મુસ્લિમ વેપારીએ ગાંધીનો સંપર્ક સાધ્યો હતો. અબ્દુલ્લાહ દક્ષિણ આફ્રિકામાં મોટા સફળ શિપિંગ વ્યવસાયના માલિક હતા. જોહાનિસબર્ગના એમના દૂરના પિતરાઈ ભાઈને એક વકીલની જરૂર હતી અને તેઓ કાઠિયાવાડી વારસો ધરાવતા કોઈકને જ પસંદ કરતા હતા. ગાંધીએ આ કામ માટેના તેમના પગાર વિશે પૂછપરછ કરી. તેઓએ કુલ ૧૦૫ પાઉન્ડ (૨૦૧૯ ના પૈસામાં ~$ ૧૭,૨૦૦) નો પગાર ઉપરાંત મુસાફરી ખર્ચની ઓફર કરી હતી. એમણે એ સ્વીકારી લીધું. એમને ખબર હતી કે નાતાલની કૉલોની, દક્ષિણ આફ્રિકા, જે બ્રિટિશ સામ્રાજ્યનો પણ એક ભાગ છે, ત્યાં કમસે કમ એક વર્ષની કામગીરી તો રહશે જ.<sup id="cite_ref-Tendulkar1951_43-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tendulkar1951-43"><span class="cite-bracket">[</span>૪૩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Herman_2008_pp._82_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-Herman_2008_pp._82-46"><span class="cite-bracket">[</span>૪૬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="દક્ષિણ_આફ્રિકામાં_નાગરિક_અધિકારો_માટેની_ચળવળ"><span id=".E0.AA.A6.E0.AA.95.E0.AB.8D.E0.AA.B7.E0.AA.BF.E0.AA.A3_.E0.AA.86.E0.AA.AB.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.95.E0.AA.BE.E0.AA.AE.E0.AA.BE.E0.AA.82_.E0.AA.A8.E0.AA.BE.E0.AA.97.E0.AA.B0.E0.AA.BF.E0.AA.95_.E0.AA.85.E0.AA.A7.E0.AA.BF.E0.AA.95.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AB.8B_.E0.AA.AE.E0.AA.BE.E0.AA.9F.E0.AB.87.E0.AA.A8.E0.AB.80_.E0.AA.9A.E0.AA.B3.E0.AA.B5.E0.AA.B3"></span>દક્ષિણ આફ્રિકામાં નાગરિક અધિકારો માટેની ચળવળ</h2></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Gandhi_satyagrahi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Gandhi_satyagrahi.jpg/200px-Gandhi_satyagrahi.jpg" decoding="async" width="200" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6e/Gandhi_satyagrahi.jpg 1.5x" data-file-width="267" data-file-height="398" /></a><figcaption>સત્યાગ્રહી ગાંધીજી</figcaption></figure> <p>દક્ષિણ આફ્રિકા ગયેલા ગાંધીજી, શાંત, કંઈક અંશે આત્મવિશ્વાસવિહીન અને જરૂર કરતાં વધુ નમ્ર અને રાજનીતિથી અલિપ્ત હતા. જો કે, કુદરત તેમની આ બધી નબળાઈ ભવિષ્યમાં દૂર કરવાની હતી. દક્ષિણ આફ્રિકામાં તેમનું જીવન સદંતર બદલાઈ જવાનું હતું. દક્ષિણ આફ્રિકામાં બીજા ભારતીયોની જેમ તેમણે પણ ગોરાઓના તિરસ્કાર, દમન અને જુલ્મનો ભોગ બનવું પડતું, જે ભારતના ભાવિ સ્વાતંત્ર્યના મંડાણ કરવાનું હતું. એક દિવસ ડર્બનના ન્યાયાલયના એક ન્યાયાધીશે તેમને ન્યાયાલયમાં તેમની પાઘડી ઉતારવાનું કહ્યું. ગાંધીજીએ પાઘડી ઉતારવાની સાફ ના પાડી અને ન્યાયાલયની બહાર નીકળી ગયા. આ બનાવ પછી એકવાર ગાંધીજી રેલ્વેમાં પ્રથમ વર્ગ (ફર્સ્ટ ક્લાસ)માં પ્રિટોરિયા જઈ રહ્યા હતા ત્યારે તેમની પાસે ફર્સ્ટ ક્લાસની ટિકિટ હોવાં છતાં એક ગોરાએ તેમને ફર્સ્ટ ક્લાસમાંથી ઊતરી થર્ડ ક્લાસના ડબ્બામાં બેસવા કહ્યું. ગાંધીજીએ જ્યારે વિરોધ કર્યો ત્યારે પીટરમેરીટ્ઝબર્ગ સ્ટેશને તેમને ગાડીની બહાર ફેંકી દેવામાં આવ્યા. બાકીની મુસાફરી હવે ગાંધીજીએ સ્ટેઇજ કોચ (નોકરી ધંધા માટે નિયમિત આવજા કરતા યાત્રીઓની સુવિધા માટે ટૂંકા અંતરની ગાડી)માં કરવી પડી. અહીં પણ ગાંધીજીને ફરજ પાડવામાં આવી કે તેઓ પગથિયા પર ઊભા રહીને એક યુરોપિયનને ડબ્બામાં ઊભા રહેવા દે. ગાંધીજીએ જ્યારે ના પાડી ત્યારે તેમને મારવામાં આવ્યા.(એની કિંમત અંગ્રેજોને ખૂબ મોંઘી પડી.) આ પ્રસંગ સિવાય પણ તેમને આ મુસાફરી દરમ્યાન ઘણી મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો. ઘણી હોટલમાં તેમને ફક્ત જાતના આધાર પર પ્રવેશબંધી ફરમાવવામાં આવતી. ગાંધીજી અન્ય <a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF" title="ભારતીય">ભારતીયની</a> જેમ આ બધું સહન કરી શકે તેવા સ્વભાવના નહોતા. પ્રિટોરિયાના તેમના વસવાટ દરમ્યાન તેમણે જાત-પાત, ધર્મ, (શ્યામ) રંગના કારણે દક્ષિણ આફ્રિકામાં ભારતીયો પર થતા અત્યાચારનો તલસ્પર્શી અભ્યાસ કર્યો. </p><p>ગાંધીજી કરાર પૂરો થતાં તેમણે ભારત આવવાની તૈયારી કરવા માંડી, પરંતુ તેમના <a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A1%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ડર્બન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ડર્બન</a> વિદાય સમારંભ દરમ્યાન તેમણે છાપામાં વાંચ્યું કે નાતાલની વિધાનસભા દ્વારા એક ખરડો તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો જેમાં ભારતીય મૂળના નાગરિકોનો મતાધિકાર રદ કરવાની દરખાસ્ત હતી. જ્યારે તેમણે સમારંભમાં હાજર રહેલા ભારતીયોનું ધ્યાન આ તરફ દોર્યું તો જવાબ મળ્યો કે કાનૂની નિષ્ણાતના અભાવે આ દરખાસ્તનો વિરોધ કરવું ત્યાંના ભારતીયો માટે શક્ય ન હતું. વળી, ગાંધીજી જો ડર્બનમાં રોકાઈને કાનૂની બાબતો સંભાળે તો ભારતીયો બીજી બધી જવાબદારી સ્વીકારવા તૈયાર હતા. ગાંધીજીએ આ લડાઈ માટે રોકાવાનું નક્કી કર્યું અને માદરે વતન પાછા ફરવાનું મુલતવી રાખ્યું. આમ, ગાંધીજીએ અજાણતાં જ ભવિષ્યની તેમની વતનપરસ્તીની લડતના પાયા નાંખી દીધા, કહો કે તેમને ભવિષ્યના સત્યાગ્રહ માટેની નેટ પ્રેક્ટિસની શરૂઆત કરી. તેમણે સૌ પ્રથમ તો નાતાલ વિધાનસભા તેમજ બ્રિટીશ સરકારને આ ખરડો રોકવા માટે પિટિશન કરી. તેઓ ખરડો પસાર થતો તો ન રોકી શક્યા, પણ ભારતીયોને થતા અન્યાય તરફ ત્યાંની પ્રજા અને સરકારનું ધ્યાન ખેંચવામાં તેમની ઝુંબેશ ખૂબ સફળ રહી. હવે ભારતીયો માટે ગાંધી હીરો બની ગયા અને તેમના ટેકેદારોએ તેમને <a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%BF%E0%AA%A3_%E0%AA%86%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE" title="દક્ષિણ આફ્રિકા">દક્ષિણ આફ્રિકામાં</a> રોકાઈને ભારતીયોને થતા અન્યાય વિરુદ્ધ લડતનું સુકાન સંભાળવાનો ખૂબ આગ્રહ કર્યો. ભારતીયોની પ્રેમપૂર્વકની જીદ સામે ગાંધીજીએ ઝુકી જવું પડ્યું અને તેઓ ડર્બનમાં રોકાઈ ગયા. સૌ પ્રથમ તો તેમણે (૧૮૯૪માં) <i>નાતાલ ભારતીય કૉંગ્રેસ</i>ની સ્થાપના કરી અને તેના સ્થાપક મંત્રી બન્યા. આ સંસ્થાના માધ્યમથી તેમણે જુદા જુદા તબક્કામાં વહેંચાયેલા ભારતીયોને એક કર્યા. ભારતીયો પર દક્ષિણ આફ્રિકામાં બ્રિટીશ સરકાર અને ગોરાઓ દ્વારા થતા અન્યાય, દમન અને ઓરમાયા વર્તન બાબતે પુરાવા સહિત કૉંગ્રેસે સખત શબ્દોમાં નિવેદન આપી ગોરાઓને આરોપીના પાંજરામાં ઊભા કરી દીધા. સરકારી સ્થાનો અને પ્રચાર માધ્યમોમાં અનેક સ્થાને બેઠેલા ભારતીયો આ નિવેદનને જનતા સુધી પહોંચાડવામાં સંસ્થાની અનોખી તાકાત બની ગયાં. આ સફળતાએ ભારતીયોનો અને ખાસ તો ગાંધીજીના ઉત્સાહ અને જુસ્સો વધારી દીધા. એક વખત વતન પરત આવવાની તૈયારી કરી ચૂકેલા ગાંધીજી પત્ની કસ્તુરબા અને બાળકોને દક્ષિણ આફ્રિકા લઈ આવવા ૧૮૯૬માં ભારત આવ્યા. ૧૮૯૭ના જાન્યુઆરીમાં ગોરાઓના એક ટોળાએ ગાંધીજી પર હુમલો કરી તેમનો જાન લેવાનો પ્રયત્ન કર્યો ગાંધીજીએ આ હુમલા માટે ટોળાંનાં સભ્યો પર કોર્ટમાં વળતરનો દાવો કરવાની ના પાડી. ભારતીયોના ખૂબ દબાણને ખાળતાંં ગાંધીજીએ કહ્યું કે આમ કરવું તેમના સિદ્ધાંતની વિરુદ્ધ છે. </p><p>આ દરમ્યાન દક્ષિણ આફ્રિકામાં જંગ છેડાયો. ગાંધીજીએ એવી દલીલ કરી કે ભારતીયોએ જંગમાં સરકારની પડખે ઉભા રહી દક્ષિણ આફ્રિકાના નાગરિક અધિકારોનો દાવો વધુ મજબૂત કરવો જોઇએ. તેમણે એક એમ્બ્યુલન્સ દળ પણ ઊભું કર્યું, જેમાં ૩૦૦ ભારતીયો માનદ્ અને ૮૦૦ ભારતીયો સવેતન સ્વયંસેવક તરીકે જોડાયા. આમ છતાં યુદ્ધ સમાપ્ત થયા પછી દક્ષિણ આફ્રિકામાં ભારતીયોની સ્થિતિમાં કંઈ સુધારો ન થયો, ઊલટી પરિસ્થિતિ વધુ ખરાબ બનતી ગઈ. ૧૯૦૬માં ટ્રાન્સવાલ સરકારે એક કાયદો બનાવ્યો જે મુજબ (બ્રિટીશ) કૉલોનીમાં વસતા ભારતીયો માટે પંજીકરણ (રજીસ્ટ્રેશન) ફરજીયાત કરવામાં આવ્યું. સપ્ટેમ્બર ૧૯૦૬માં જોહાનિસબર્ગ ખાતે એક વિરોધ રેલીને સંબોધતા ગાંધીજીએ સૌ પ્રથમવાર સત્યાગ્રહને રસ્તે અહિંસક આંદોલનની જાહેરાત કરી. તેમણે ભારતીયોને નવા કાયદાનો વિરોધ અહિંસક રીતે કરવા અને વિરોધ માટે થતી દરેક સજા સ્વીકારવાની હાકલ કરી. ગાંધીજીથી પ્રભાવિત ભારતીયોએ તેમના આદેશનું અક્ષરશઃ પાલન કર્યું. આ અહિંસક આંદોલન પૂરા સાત વર્ષની મુદત સુધી ચાલ્યું જેમાં હજારો ભારતીયોને જેલ જવું પડ્યું અને ગાંધીજીને તો ઘણી વખત! ઘણા ભારતીયોને પોલીસના લાઠીચાર્જ, માર અને દમનનો શિકાર થવું પડ્યું. કેટલાય નિર્દોષ ભારતીયોએ સરકારી ગોળી ઝીલવી પડી અને તે પણ પંજીકરણ ન કરવા જેવા જુદા જુદા અહિંસક આંદોલન અને અસહકારની લડત માટે. એક તરફ ભારતીયોને દબાવી દેવામાં સરકારને સફળતા મળતી તો બીજી તરફ સરકારની અમાનવીય રીતે ભારતીયોના દમન કરવાની રીત જોઈને દક્ષિણ આફ્રિકી પ્રજાના મનમાં ધીમે ધીમે પણ સરકાર માટે રોષ વધતો જતો હતો. સરકાર તેની જ પ્રજા સામે ગુનેગાર બનીને ઊભી હતી. પોતાની જ પ્રજાના દબાણને વશ થઇને જનરલ ક્રિશ્ચન સ્મટને ફરજ પડી કે તેઓ ગાંધીજીને સમાધાન માટે મંત્રણાના મેજ પર આમંત્રે. </p><p>દક્ષિણ આફ્રિકામાં વસવાટ દરમ્યાન ગાંધીજી પર <a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AB%8D_%E0%AA%AD%E0%AA%97%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AB%8D_%E0%AA%97%E0%AB%80%E0%AA%A4%E0%AA%BE" title="શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા">શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા</a> અને લિયો ટોલ્સટોયના તત્વજ્ઞાનભર્યા લખાણોનો ખૂબ પ્રભાવ પડ્યો. ખાસ કરીને ખ્રિસ્તી ધર્મના સિદ્ધાંતોમાંથી પોતાનાં ચિંતન દ્વારા ટોલ્સટોયે તારવેલા સરકાર વગરના શાસનના ખ્યાલની ઊંડી અસર ગાંધીના મન, કર્મ અને વિચારો પર જીવનના અંત પર્યંત જોવા મળે છે. ટોલ્સટોયે ૧૯૦૮માં કટ્ટર ભારતીય રાષ્ટ્રવાદીઓને સંબોધીને લખેલા લેખ <i>Letter to a Hindu</i><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>૪૭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>નો ગાંધીજીએ <a href="/wiki/%E0%AA%8F%E0%AA%95_%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AB%87_%E0%AA%8F%E0%AA%95_%E0%AA%AA%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="એક હિંદુને એક પત્ર">અનુવાદ</a> કર્યો. ૧૯૧૦માં ટોલ્સટોયના મૃત્યુ સુધી ગાંધીજી અને ટોલ્સટોય વચ્ચે પત્રવ્યવહાર નિયમિત ચાલુ રહ્યો. ગાંધીજી ઉપર હેન્રી ડેવિડ થોરોના વિખ્યાત નિબંધ <i>Civil Disobedience</i> (પ્રજાકીય અવજ્ઞા)નો પણ ઊંડો પ્રભાવ દેખાય છે. ઈશ્વરે ગાંધીને જાણે દક્ષિણ આફ્રિકામાં એક સામાજિક-રાજકીય ક્રાંતિકારી બનાવવાની પૂરી વ્યવસ્થા કરી આપી હોય તેમ (સરકાર પરત્વે) પ્રજાકીય અવજ્ઞા અને તેનાં કૌશલ્યો તેમજ અહિંસક સંઘર્ષની સંકલ્પનાઓ ત્યારે જ સૌ પ્રથમવાર વિકસી. ગાંધીજી કદાચ આ ભાગીરથીને ઝીલવા જ જન્મ્યા હતા. પહેલું વિશ્વયુદ્ધ ફાટી નીકળતાંં ગાંધીજીએ તેમનાં આ પ્રયોગની કસોટી પર પાર ઊતરેલા નવા વિચારો સાથે ભારત આવવાનું નક્કી કર્યું. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ભારતીય_સ્વતંત્રતા_સંગ્રામ"><span id=".E0.AA.AD.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AA.A4.E0.AB.80.E0.AA.AF_.E0.AA.B8.E0.AB.8D.E0.AA.B5.E0.AA.A4.E0.AA.82.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.A4.E0.AA.BE_.E0.AA.B8.E0.AA.82.E0.AA.97.E0.AB.8D.E0.AA.B0.E0.AA.BE.E0.AA.AE"></span>ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામ</h2></div> <p>દક્ષિણ આફ્રિકી યુદ્ધની જેમ ગાંધીએ ભારત આવ્યા બાદ અહીં પણ ભારતના લોકોને અપીલ કરી કે તેઓ બ્રિટનને પહેલા વિશ્વયુદ્ધ દરમ્યાન મદદ કરે અને આ માટે તેમણે ભારતીયોની મિલિટરીમાં ભરતી કરવાનું કામ પણ ચાલુ કર્યું. ઘર આંગણે ગુજરાતીઓ અને બિહારીઓની પડખે ઊભા રહીને તેમણે બ્રિટીશ દ્વારા ભારતીયોનાં દમન વિરુદ્ધ અવાજ ઊઠાવીને તેઓ ભારતીયોની રાષ્ટ્રવાદી ચળવળમાં સક્રિય તો રહ્યા પણ બ્રિટીશરોની સાથે પોતાનાં સંબંધો તૂટી ન જાય તેનું પણ તેમણે ધ્યાન રાખ્યું. સન ૧૯૧૯માં બ્રિટીશ સરકારે રોલેટ બીલ પસાર કર્યું કે સરકારનો કોઇપણ જાતનો વિરોધ કરનારને સરકાર ન્યાયપાલિકાને જણાવ્યા વગર સીધી જ કેદ કરી શકે. આ બીલના વિરોધમાં ગાંધીને એવું પગલું ભરવા મજબુર કર્યા કે જેથી અંગ્રજો સાથે તેમના સંબંધ પર પૂર્ણવિરામ મુકાઇ ગયું. ગાંધીએ સત્યાગ્રહનું એલાન કરી દીધું જે પછી તરત આખા દેશમાં ચોતરફ હિંસા ફાટી નીકળી તેવામાં જ અમૃતસરમાં બ્રિટીશ લશ્કરે લગભગ ૪૦૦ જેટલા સત્યાગ્રહીઓને રહેંસી નાખ્યા અને માર્શલ લૉ લગાવી દીધો. આમ બંને પક્ષની હિંસાના કારણે ગાંધીએ લડત આટોપી લેવાની જાહેરાત કરી દીધી. પણ અત્યાર સુધીની લડતની સફળતાએ ગાંધીને ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામના મહાનાયક બનાવી દીધા હતા. એપ્રિલ ૧૯૨૦માં ગાંધી <i>All India Home Rule League</i>ના અધ્યક્ષ તરીકે ચુંટાઇ આવ્યા. ૧૯૨૧માં ગાંધીને અખિલ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કૉંગ્રેસના દ્વારા કૉંગ્રેસ વતી તમામ નિર્ણયો લેવાની સત્તા આપવામાં આવી. ગાંધીના નેતૃત્વમાં સ્વરાજના ધ્યેય સાથે કૉંગ્રેસના બંધારણને નવેસરથી ઘડવામાં આવ્યું અને કૉંગ્રેસમાં પાયામાંથી ફેરફાર કરવામાં આવ્યા. કૉંગ્રેસનું સભ્યપદ સામાન્ય ફી સાથે દરેક ભારતીય માટે ખુલ્લુ મુકવામાં આવ્યું. કૉંગ્રેસમાં પ્રવર્તમાન અરાજકતા ઊપર કાબુ મેળવવા અને શિસ્તને સુધારવા કૉંગ્રેસમાં સત્તાને જુદા જુદા સ્તરે સમિતિઓમાં વિકેન્દ્રિત કરવામાં આવી. આવા પગલાંને કારણે શ્રેષ્ઠીઓની એક પાર્ટીમાંથી કૉંગ્રેસનો એક અદના ભારતીય સાથે જોડાયેલી સાચા અર્થમાં રાષ્ટ્રવાદી પાર્ટી તરીકે પુનર્જન્મ થયો. ગાંધીએ હવે અહિંસાની સાથે પરદેશી (ખાસ કરીને બ્રિટીશ) ચીજોના બહિષ્કારને બીજા અસરકારક શસ્ત્ર તરીકે અંગ્રેજો સામે તાકી દીધું. આના જ ભાગ તરીકે ખાદીનો પ્રચાર અને પ્રસારે ભારતભરમાં જાણે એક જુવાળ પેદા કર્યો. દરેક ભારતીયને ખાદી મળી રહે તે હેતુથી ગાંધીએ ભારતની ગરીબ અને તવંગર ઘરની તમામ સ્ત્રીઓને દરરોજ એક નાના લાકડા ના ચરખા થી ખાદી કાંતવા અને તે દ્વારા પરોક્ષ રીતે અસહકારની લડતમાં ભાગ લેવા હાકલ કરી. બ્રિટીશ ચીજ વસ્તુઓની સાથે ગાંધીએ બ્રિટીશ ભણતર, બ્રિટીશ ન્યાયાલયમાં અને તમામ સરકારી નોકરીઓ છોડવા માટે પણ યુવાનોને પોરસ ચડાવ્યું. જનતાને અપીલ કરી કે બ્રિટીશ સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલો કોઇપણ પ્રકારનો વેરો કોઇએ ભરવો નહીં. બ્રિટીશ દ્વારા એનાયત થયેલ ખિતાબો, ઇલ્કાબો, ઇનામો અને અકરામો પણ લોકોએ ગાંધીના કહેવાથી પાછા આપી દીધા. દુનિયા આખી પોરબંદરના એક વણિકની જુદા જ પ્રકારની લડતને અચરજ સાથે નિહાળી રહી હતી. ભારતનો ખૂણેખૂણો ગાંધીના રંગે રંગાઇ ચુક્યો હતો, લોકોમાં સ્વરાજ્યની પ્રબળ તૃષા જાગી ચુકી હતી. લડત તેનાં શિખરે હતી ત્યાં જ સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામને જોરદાર ધક્કો વાગ્યો. બન્યું એવું કે ફેબ્રુઆરી ૧૯૨૨માં ઊત્તર પ્રદેશમાં થોડા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ એક દિવસ બેકાબુ બનતાં સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ હિંસક માર્ગે વળી ગયો. ગાંધીજીની તમામ મહેનત પર જાણે પાણી ફરી વળ્યું. તેમને સાધનની શુદ્ધિ વિનાની સાધના નિરર્થક લાગી. આમ તેમણે પોતે આદરેલી અને અત્યાર સુધી અહિંસક રીતે દેશભરમાં ફેલાયેલી અસહકારની ચળવળ આટોપી લીધી. ગાંધી પર સરકારે દ્રોહનો ખટલો ચલાવ્યો અને તેમને છ વર્ષની કેદની સજા થઇ. સંગ્રામના રસ્તે ગાંધી માટે આ પહેલો કારાવાસ તો નહોતો પણ ગાંધીના જીવનની અત્યાર સુધીની આ સૌથી લાંબી જેલયાત્રા હતી. ૧૮ માર્ચ ૧૯૨૨ના રોજ ગાંધીનો જેલવાસ શરૂ થયો પરંતુ ફેબ્રુઆરી ૧૯૨૪માં ગાંધીને એપેન્ડિક્સનું ઑપરેશન કરાવ્યા બાદ જેલમાંથી મુક્ત કરવામાં આવ્યા. </p><p>ગાંધીની ગેરહાજરીમાં કૉંગ્રેસ ધીમે ધીમે લડતમાં પીછેહઠ કરવા માંડી અને બે ભાગમાં વહેંચાઇ ગઇ. એક તરફ ચિત્તરંજન દાસમુનશી અને <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%A8%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%82" title="મોતીલાલ નહેરૂ">મોતીલાલ નહેરૂ</a> હતા જેઓ સરકારમાં ભારતીય રાષ્ટ્રીય કૉંગ્રેસની ભાગીદારીની તરફેણમાં હતા તો બીજી તરફ <a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%AD%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%88_%E0%AA%AA%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%B2" class="mw-redirect" title="સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ">સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ</a> અને ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી જેવા ખેરખાંઓને એવો અંદેશો હતો કે સત્તામાં ભાગીદારી કરી સરકારનો હિસ્સો બની સરકાર સામે લડવાનું કામ લડતને નબળી પાડી દેશે. બીજી તરફ અહિંસક લડત દરમ્યાન હિંદુ મુસ્લીમ વચ્ચે મજબુત બનેલી સહઅસ્તિત્વની ભાવનામાં મોટી ઓટ આવી. ગાંધીજીએ વૈમનસ્યની આ સ્થિતિ તોડવા અથાગ પ્રયત્નો કર્યા પણ કાંઇ ન વળતાં ૧૯૨૪માં છેલ્લા ઊપાય તરીકે ત્રણ અઠવાડિયાનાં ઊપવાસ દ્વારા લોકોના હૈયા પર લાગણીનો પ્રહાર કર્યો. આ ઊપાય ઊપરછલું કામ કરી ગયો પણ બે કૉમ વચ્ચે કાયમી પ્રેમસેતુ ગાંધીજી (કે આજ પર્યંત કોઇપણ) સફળ ન થયા. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="કલકત્તા_અધિવેશનઃ_તીવ્ર_ચળવળનો_પાયો"><span id=".E0.AA.95.E0.AA.B2.E0.AA.95.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.A4.E0.AA.BE_.E0.AA.85.E0.AA.A7.E0.AA.BF.E0.AA.B5.E0.AB.87.E0.AA.B6.E0.AA.A8.E0.AA.83_.E0.AA.A4.E0.AB.80.E0.AA.B5.E0.AB.8D.E0.AA.B0_.E0.AA.9A.E0.AA.B3.E0.AA.B5.E0.AA.B3.E0.AA.A8.E0.AB.8B_.E0.AA.AA.E0.AA.BE.E0.AA.AF.E0.AB.8B"></span>કલકત્તા અધિવેશનઃ તીવ્ર ચળવળનો પાયો</h2></div> <p>૧૯૨૭માં બ્રિટીશ સરકારે સર જ્હોન સિમોનના અધ્યક્ષપદે બંધારણીય સુધારા માટે એક કમીશનની રચના કરી જેમણે ભારતીયોને તમામ દરજ્જાઓથી વંચિત કરી દીધા. આના પરીણામે ભારતની તમામ રાજકીય પાર્ટીઓએ કમીશનનો બહિષ્કાર કર્યો. ગાંધીએ પણ ૧૯૨૮માં કલકત્તા (હાલનું કોલકાતા)માં કૉંગ્રેસ દ્વારા ઠરાવ પસાર કર્યો જેમાં ભારતને રાજકીય મોભો અને ભારતીયોને તમામ બંધારણીય હક આપવાની અથવા અહિંસક આંદોલન માટે તૈયાર રહેવાની ચીમકી પણ આપી. તેમણે એ પણ જાહેરાત કરી દીધી કે જો એકવાર આંદોલન ચાલુ થશે તો તેઓ સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતાથી ઓછું ભારતને કાંઇ નહીં ખપે. સરકાર જ્યારે ન ઝુકી તો ગાંધીએ ૧૯૩૦માં <a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="દાંડી સત્યાગ્રહ">દાંડી સત્યાગ્રહમાં</a> પોતાના શબ્દો સાચા કરી બતાવ્યા. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg/200px-Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg" decoding="async" width="200" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg/300px-Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg/400px-Gandhi_at_Dandi_5_April_1930.jpg 2x" data-file-width="2222" data-file-height="3107" /></a><figcaption>દાંડીમાં <a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%80" class="mw-redirect" title="ગાંધીજી">ગાંધીજી</a> ૫ એપ્રિલ ૧૯૩૦</figcaption></figure> <p>તેમણે સરકારે મીઠા પર લગાવેલા કરના વિરોધમાં દાંડી કૂચની જાહેરાત કરી. આ કાર્યક્રમ મુજબ ૨૧ માર્ચે સાબરમતીથી કૂચ આરંભીને ૬ એપ્રિલ ૧૯૩૦ના રોજ ગાંધી દાંડી પહોંચ્યા. ગાંધીની દાંડીકુચ એક જગવિખ્યાત ઐતિહાસિક ઘટના બની ગઇ. ૪૦૦ કિ.મી. ના આ પ્રવાસમાં માનવ મહેરામણ બની ગયો. ગાંધીએ બ્રિટીશ અવજ્ઞાના પ્રતીકરૂપે કોઇ કર ભર્યા વગર દાંડીમાંથી જાહેરમાં એક મુઠી નમક લીધું. ગાંધીએ આને <b>સવિનય કાનુનભંગ</b> નામ આપ્યું. દાંડી સત્યાગ્રહ ભારતીય ઇતિહાસમાં સુવર્ણ અક્ષરે મુદ્રિત થઇ ગયો. આ આંદોલનમાં ૬૦,૦૦૦ ભારતીયોને જેલમાં ધકેલી દેવામાં આવ્યા. ભારતનો ખૂણેખૂણો મા ભોમની બંધન મુક્તિ માટે હિલોળે ચડ્યો. સરકારને વાટાઘાટો કરવાની ફરજ પડી. બ્રિટીશ સરકારના પ્રતિનિધી તરીકે લૉર્ડ ઈરવીને ગાંધી સાથે મંત્રણા આદરી અને બંને પક્ષે સમાધાનરૂપે માર્ચ ૧૯૩૧મા ગાંધી-ઈરવીન કરાર કરવામાં આવ્યો. કરારમાં નક્કી કરવામાં આવ્યું કે બ્રિટીશ સરકાર તમામ રાજકીચ કેદીઓને જેલમાંથી છોડી દે અને બદલામાં ગાંધી અસહકારની લડત મ્યાન કરી દે. વધુમાં ગાંધીને લંડનમાં ગોળમેજી પરિષદમાં ભા. રા. કો. ના એકમાત્ર પ્રતિનિધિ તરીકે ભાગ લેવા આમંત્રણ પાઠવવામાં આવ્યું. પરિષદમાં ભારતીયોને અને ખાસ તો ગાંધીને નિરાશા સિવાય કશું જ ન મળ્યું, કારણકે ભારતને સ્વતંત્રતા આપવાના મુદ્દાને બદલે અંગ્રેજોએ ભારતની લઘુમતીના મુદ્દાને ખૂબ ચગાવ્યો. અંગ્રેજો દ્વારા ભાગલાની નીતિની શરૂઆત આ પરિષદ થી જ સૌથી મહત્વની સફળ સાબિત થઇ. લૉર્ડ ઈરવીનના અનુગામી લૉર્ડ વિલિંગટને ભારતીય રાષ્ટ્રવાદીઓ સામે નવેસરથી અભિયાન આદર્યું. ગાંધીની ફરીવાર ધરપકડ કરવામાં આવી. આ દરમ્યાન ગાંધીને એકલા પાડી દઇ તેમના જનતા ઉપરના પ્રભાવને નષ્ટ કરી દેવા ગાંધીનો તેમના અનુયાયીઓ સાથેનો સંપર્ક સંપૂર્ણ રીતે કાપી નાખવામાં આવ્યો. જો કે, સરકારની આ ચાલ સફળ ન થઇ કારણકે આ દરમ્યાન સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે આંદોલનું નેતૃત્વ પોતાના હાથમાં લઇને આંદોલનકારીઓ ના જોમ અને જુસ્સાને જ્વલંત રાખ્યો. જ્યારે સરકારે મતાધિકારના મુદ્દે નવા બંધારણમાં અછૂતોને અન્ય ઊચ્ચવર્ણથી જુદા ગણ્યા ત્યારે ગાંધીજીએ ૧૯૩૨માં સપ્ટેમ્બર માસમાં પોતાના ઊપવાસના શસ્ત્ર દ્વારા સરકારને સૌને સમાન મતાધિકાર આપવા ફરજ પાડી. (જો કે, મિસાઇલથી પણ વધુ ખતરનાક આ શસ્ત્રનું અંગ્રેજો સામે સફળ પરીક્ષણ કરતી વખતે ગાંધીને ખબર નહોતી કે ભવિષ્યમાં સ્વતંત્ર ભારતમાં આ શસ્ત્રનો ખૂબ દૂરુપયોગ થશે.) અછૂતોનું જીવન સુધારવાના રસ્તે ગાંધીનું આ પ્રથમ પગલું હતું. માનો કે, ગાંધીજીએ દલિતોના સમાન સામાજિક અધિકારો માટે એક મહાઅભિયાનનો પાયો નાંખ્યો. તેમણે હિન્દુ સંસ્કૃતિની વર્ણ વ્યવસ્થામા શુદ્ર (તુચ્છ) તરીકે ઓળખાતા વર્ગ માટે <b>હરીજન</b> શબ્દ પ્રયોજ્યો. ૮મી મે ૧૯૩૩ના દિવસે ગાંધીએ અંગ્રેજો દ્વારા ભારતીયો પરના દમનના વિરોધમાં ૨૧ દિવસના ઉપવાસ કર્યા. ૧૯૩૪માં ગાંધીનો જાન લેવા ત્રણ હુમલાઓ પણ થયા, પણ આ બધું ગાંધીને જાણે નવો જુસ્સો પુરું પાડતું હોય તેમ ગાંધીનું આંદોલન વધુ ને વધુ જોર પકડતું ગયું. બીજી તરફ ગાંધીને લાગવા માંડ્યું કે કોંગ્રેસીઓની નજરમાં અહિંસા અને ઉપવાસની કિંમત દુશ્મનના ગળે મુકીને ધાર્યું કરાવવાના અમોઘ શસ્ત્રથી વિશેષ કાંઇ નહોતી, જ્યારે ગાંધી માટે તો તે જીવન જીવવાનો એક માર્ગ હતો. અહિંસા માટે કોંગ્રેસીઓના વિચારોથી ગાંધીને ખૂબ દુઃખ થયું અને તેમણે કોંગ્રેસને રામ રામ કરી દીધું. તેમના ઉત્તરાધિકારી તરીકે જવાહરલાલ નહેરૂ કોંગ્રેસ પક્ષના પ્રમુખ બન્યા. સ્વતંત્રતા મેળવવા ભારતને કયો રસ્તો અપનાવવો જોઇએ તે બાબતે ગાંધી અને અન્ય કોંગ્રેસીઓ વચ્ચેના મતભેદો જગ જાહેર હતા. જાણે ભારતનું ભાવિ સરદાર અને નહેરૂ વચ્ચે જયારે સુકાની પદ માટે પસંદગી કરવાની આવી ત્યારે વિધાતાએ જાણે ફરજ પાડી કે ગાંધીજી નહેરૂને પસંદ કરે. ગાંધીજીની આ પસંદગી કેટલી યોગ્ય હતી તે ચર્ચા યાવત્ચંદ્રદિવાકરો ચાલતી રહેશે. આજે પણ ઘણા લોકો તેમની ટીકા કરતાં કહે છે કે ગાંધીએ અઝાદી તો અપાવી તે માટે ભવિષ્યનો દરેક ભારતીય તેમનો ઋણી રહેશે પણ તે ઋણ ચુકવવાની તક દરેક ને મળે તે માટે વિધાતાએ ગાંધી પાસે આવો નિર્ણય કરાવ્યો હશે. ગાંધીએ કોંગ્રેસમાંથી છુટા પડીને ભારતના ગામડે ગામડે જનજાગરણનું કામ હાથમાં લીધું. તેમણે અસ્પૃશ્યતા સામેની તેમની મુહિમ વધુ તેજ બનાવી, ચરખાને ઘરે ઘરે પહોંચાડ્યો અને નવી શિક્ષણનીતિનો પ્રચાર કર્યો. આ દરમ્યાન સેવાગ્રામ ગાંધીજીનું ઘર બની ગયું. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Writing_of_gandhiji.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Writing_of_gandhiji.png/220px-Writing_of_gandhiji.png" decoding="async" width="220" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Writing_of_gandhiji.png/330px-Writing_of_gandhiji.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Writing_of_gandhiji.png/440px-Writing_of_gandhiji.png 2x" data-file-width="973" data-file-height="902" /></a><figcaption>ગાંધીજીનું લખાણ.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="બીજું_વિશ્વ_યુદ્ધ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AB.80.E0.AA.9C.E0.AB.81.E0.AA.82_.E0.AA.B5.E0.AA.BF.E0.AA.B6.E0.AB.8D.E0.AA.B5_.E0.AA.AF.E0.AB.81.E0.AA.A6.E0.AB.8D.E0.AA.A7"></span>બીજું વિશ્વ યુદ્ધ</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Quit_India_Movement.ogv/220px--Quit_India_Movement.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="165" data-durationhint="62" data-mwtitle="Quit_India_Movement.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Quit_India_Movement.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/1f/Quit_India_Movement.ogv/Quit_India_Movement.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1f/Quit_India_Movement.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/1/1f/Quit_India_Movement.ogv/Quit_India_Movement.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="320" data-height="240" /></video></span><figcaption>ભારત છોડો ચળવળનો એક વિડિયો</figcaption></figure> <p>૧૯૩૯ માં જર્મન નાઝીઓએ પોલેન્ડમાં ઘુસપેઠ કરવાને કારણે બીજું વિશ્વ યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું. ફાસીવાદીઓના અત્યાચારનો ભોગ બનેલા તરફ ગાંધીની પુરેપુરી સહાનુભુતિ હતી પણ કૉંગ્રેસમાં ચર્ચા કરતાં એક સુર એવો નીકળ્યો કે ઘરઆંગણે જ્યારે પોતાની આઝાદી માટે આપણે વલખાં મારતા હોઇએ ત્યારે યુદ્ધમાં કુદી પડવામાં કોઇ ડહાપણ નહોતું. જો કે ગાંધીએ અંગ્રેજોને કહ્યું કે જો યુદ્ધ બાદ તેઓ ભારતની સ્વતંત્રતાનો કોઇ વાયદો કરે તો ભારતીયો તેમના પક્ષે યુદ્ધ લડવા તૈયાર હતા. બ્રિટીશ સરકારનો પ્રતિભાવ નકારાત્મક હતો. બ્રિટીશરોએ ધીમે ધીમે હિન્દુ અને મુસ્લિમ વચ્ચે તણાવ ઊભો થાય અને તે સતત જળવાઇ રહે તેવી નીતિ અપનાવી. જેમ જેમ યુદ્ધ આગળ વધતું ગયું તેમ તેમ મોહનદાસે વણિકબુદ્ધિ મુજબ અંગ્રેજો ઉપર સ્વતંત્રતા માટેનું દબાણ વધારવા માંડ્યું અને છેવટે નિર્ણયાત્મક <i>(અંગ્રેજો) ભારત છોડો</i>ની ચળવળ દેશભરમાં આગની જેમ ફેલાઇ ગઇ. ગાંધી અને તેમના ટેકેદારોએ અંગ્રેજોને જણાવી દીધું કે સ્વતંત્રતા નહિ તો યુદ્ધમાં કોઇ મદદ પણ નહિ. તેમના તીખા શબ્દોને કારણે બ્રિટીશ દળોએ મુંબઇમાં ૯ ઑગસ્ટ ૧૯૪૨ના રોજ તેમની ધરપકડ કરી અને બે વર્ષ સુધી જેલમાં જ રાખ્યા. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ભારતના_ભાગલા"><span id=".E0.AA.AD.E0.AA.BE.E0.AA.B0.E0.AA.A4.E0.AA.A8.E0.AA.BE_.E0.AA.AD.E0.AA.BE.E0.AA.97.E0.AA.B2.E0.AA.BE"></span>ભારતના ભાગલા</h2></div> <p>હિન્દુ અને મુસ્લિમ બન્ને કોમ પર ગાંધીનો ખૂબ પ્રભાવ હતો. એમ કહેવાતું કે હિન્દુ-મુસ્લિમ દંગા ગાંધીજીની હાજરી માત્રથી બંધ થઇ જતા. ગાંધી અંગ્રેજોની ભાગલાવાદી નીતિ સમજી ગયા. તેઓ ભાગલાના વિરોધી હતા. પરંતુ ભારતની પ્રજા ભાગલાના નુકસાનને સમજી શકે તેટલી સમજદાર નહોતી. છેવટે ગાંધીએ પણ ભાગલાનો <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%AE%E0%AA%A6_%E0%AA%85%E0%AA%B2%E0%AB%80_%E0%AA%9D%E0%AB%80%E0%AA%A3%E0%AA%BE" title="મહમદ અલી ઝીણા">ઝીણાનો</a> <i>બે દેશનો સિધ્ધાંત</i> (two nation theory) સ્વીકારવો પડ્યો. પરીણામે હિન્દુ બહુમતીવાળો બિનસાંપ્રદાયિક ભારત દેશ અને ઇસ્લામિક દેશ પાકિસ્તાન ૧૯૪૭માં અસ્તિત્વમાં આવ્યા. સત્તાના હસ્તાતરણ દરમ્યાન અન્ય ભારતીયોના સાથે ઉજવણીમાં જોડાવાના બદલે ભાગલાના દુઃખને કારણે ગાંધીએ <a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%BE" title="કોલકાતા">કલકત્તા</a> એકાંતવાસ પસંદ કર્યો. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ગાંધીજીની_હત્યા"><span id=".E0.AA.97.E0.AA.BE.E0.AA.82.E0.AA.A7.E0.AB.80.E0.AA.9C.E0.AB.80.E0.AA.A8.E0.AB.80_.E0.AA.B9.E0.AA.A4.E0.AB.8D.E0.AA.AF.E0.AA.BE"></span>ગાંધીજીની હત્યા</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r790067">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">મુખ્ય લેખ: <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%B9%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE" title="મહાત્મા ગાંધીની હત્યા">મહાત્મા ગાંધીની હત્યા</a></div> <p>ગાંધીજીનું વર્તન <a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%81" class="mw-redirect" title="હિન્દુ">હિન્દુ</a> અને <a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AE" class="mw-redirect" title="મુસ્લિમ">મુસ્લિમ</a> ઈર્ષા ભાવથી સળગતી બન્ને કોમને તેઓ સામેની કોમના પક્ષકાર દેખાતા. જેના પાયામાં સર્વધર્મ સમભાવનો સિદ્ધાંત છે તેવા ગાંધીજીએ કોમવાદી હિંસા ટાળવા પોતાનું શક્ય તેટલું યોગદાન આપ્યું. હિન્દુ મહાસભા માટે ગાંધીનો પક્ષપાત અસહ્ય બની ગયો અને ૧૯૪૮ની ૩૦મી જાન્યુઆરીએ <a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%A5%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE_%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AA%B8%E0%AB%87" title="નથુરામ ગોડસે">નથુરામ ગોડસે</a>એ ગાંધીજીને ગોળીએ દીધા. આમ વરસોથી આઝાદી માટે લડતો એક મહાન યોદ્ધો સદાને માટે ચાલ્યો ગયો. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="આ_પણ_જુઓ"><span id=".E0.AA.86_.E0.AA.AA.E0.AA.A3_.E0.AA.9C.E0.AB.81.E0.AA.93"></span>આ પણ જુઓ</h2></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ગાંધીવાદ">ગાંધીવાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%85%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="ગાંધીવાદી અર્થશાસ્ત્ર">ગાંધીવાદી અર્થશાસ્ત્ર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ગાંધીવાદી સમાજવાદ">ગાંધીવાદી સમાજવાદ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="સંદર્ભ"><span id=".E0.AA.B8.E0.AA.82.E0.AA.A6.E0.AA.B0.E0.AB.8D.E0.AA.AD"></span>સંદર્ભ</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r759898">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Gandhi_name-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gandhi_name_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r821257">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFTodd2012" class="citation book cs1">Todd, Anne M. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=svxDMQZ7fakC&pg=PA8"><i>Mohandas Gandhi</i></a>. Infobase Publishing. પૃષ્ઠ 8. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-1-4381-0662-5" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-1-4381-0662-5"><bdi>978-1-4381-0662-5</bdi></a>. <q>The name Gandhi means "grocer", although Mohandas's father and grandfather were politicians not grocers.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mohandas+Gandhi&rft.pages=8&rft.pub=Infobase+Publishing&rft.date=2012&rft.isbn=978-1-4381-0662-5&rft.aulast=Todd&rft.aufirst=Anne+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DsvxDMQZ7fakC%26pg%3DPA8&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Parel20162-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Parel20162_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFParel2016">Parel, Anthony J (2016), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bMGSDAAAQBAJ&pg=PA202"><i>Pax Gandhiana: The Political Philosophy of Mahatma Gandhi</i></a>, Oxford University Press, pp. 202–, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-19-049146-8" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-19-049146-8">978-0-19-049146-8</a><span class="printonly">, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://books.google.com/books?id=bMGSDAAAQBAJ&pg=PA202">https://books.google.com/books?id=bMGSDAAAQBAJ&pg=PA202</a></span></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pax+Gandhiana%3A+The+Political+Philosophy+of+Mahatma+Gandhi&rft.aulast=Parel&rft.aufirst=Anthony+J&rft.au=Parel%2C%26%2332%3BAnthony+J&rft.date=2016&rft.pages=pp.%26nbsp%3B202%E2%80%93&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.isbn=978-0-19-049146-8&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DbMGSDAAAQBAJ%26pg%3DPA202&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Gandhi_DOB-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gandhi_DOB_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi2008" class="citation book cs1">Gandhi, Rajmohan (10 March 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FauJL7LKXmkC"><i>Gandhi: The Man, His People, and the Empire</i></a>. University of California Press. પૃષ્ઠ 1–3. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-520-25570-8" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-520-25570-8"><bdi>978-0-520-25570-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%3A+The+Man%2C+His+People%2C+and+the+Empire&rft.pages=1-3&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=2008&rft.isbn=978-0-520-25570-8&rft.aulast=Gandhi&rft.aufirst=Rajmohan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFauJL7LKXmkC&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGuha2014" class="citation book cs1">Guha, Ramachandra (15 October 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=XS7UAAAAQBAJ&q=%22the+subcaste+the+Gandhis+belonged+to+was+known+as+Modh+Bania,+the+prefix%22&pg=PP42"><i>Gandhi before India</i></a> (અંગ્રેજીમાં). Penguin Books Limited. પૃષ્ઠ 42. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-93-5118-322-8" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-93-5118-322-8"><bdi>978-93-5118-322-8</bdi></a>. <q>The subcaste the Gandhis belonged to was known as Modh Bania, the prefix apparently referring to the town of Modhera, in Southern Gujarat</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=42&rft.pub=Penguin+Books+Limited&rft.date=2014&rft.isbn=978-93-5118-322-8&rft.aulast=Guha&rft.aufirst=Ramachandra&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DXS7UAAAAQBAJ%26q%3D%2522the%2Bsubcaste%2Bthe%2BGandhis%2Bbelonged%2Bto%2Bwas%2Bknown%2Bas%2BModh%2BBania%2C%2Bthe%2Bprefix%2522%26pg%3DPP42&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRenard,_John1999" class="citation book cs1">Renard, John (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/responsesto101qu0000rena_e0p7/page/139"><i>Responses to One Hundred and One Questions on Hinduism By John Renard</i></a>. Paulist Press. પૃષ્ઠ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/responsesto101qu0000rena_e0p7/page/139">139</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-8091-3845-6" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-8091-3845-6"><bdi>978-0-8091-3845-6</bdi></a><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">16 August</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Responses+to+One+Hundred+and+One+Questions+on+Hinduism+By+John+Renard&rft.pages=139&rft.pub=Paulist+Press&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-8091-3845-6&rft.au=Renard%2C+John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fresponsesto101qu0000rena_e0p7%2Fpage%2F139&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi2009" class="citation book cs1">Gandhi, Mohandas K. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=in3_3H1szHYC&pg=PA21"><i>An Autobiography: The Story of My Experiments With Truth</i></a>. The Floating Press. પૃષ્ઠ 21. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-1-77541-405-6" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-1-77541-405-6"><bdi>978-1-77541-405-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Autobiography%3A+The+Story+of+My+Experiments+With+Truth&rft.pages=21&rft.pub=The+Floating+Press&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-77541-405-6&rft.aulast=Gandhi&rft.aufirst=Mohandas+K.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Din3_3H1szHYC%26pg%3DPA21&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-GangulyDocker20082-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-GangulyDocker20082_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cId9AgAAQBAJ&pg=PA4"><i>Rethinking Gandhi and Nonviolent Relationality: Global Perspectives</i></a>, Routledge, 2008, pp. 4–, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-1-134-07431-0" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-1-134-07431-0">978-1-134-07431-0</a><span class="printonly">, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://books.google.com/books?id=cId9AgAAQBAJ&pg=PA4">https://books.google.com/books?id=cId9AgAAQBAJ&pg=PA4</a></span></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rethinking+Gandhi+and+Nonviolent+Relationality%3A+Global+Perspectives&rft.date=2008&rft.pages=pp.%26nbsp%3B4%E2%80%93&rft.pub=Routledge&rft.isbn=978-1-134-07431-0&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DcId9AgAAQBAJ%26pg%3DPA4&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Gandhi_before_India-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gandhi_before_India_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation book cs1"><i>Gandhi before India</i>. Vintage Books. 16 March 2015. પૃષ્ઠ 19–21. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-385-53230-3" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-385-53230-3"><bdi>978-0-385-53230-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=19-21&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-385-53230-3&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-GuhaPP19to21-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GuhaPP19to21_9-0">૯.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GuhaPP19to21_9-1">૯.૧</a></sup></span> <span class="reference-text">Guha 2015 pp. 19–21</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMisra,_Amalendu2004" class="citation book cs1">Misra, Amalendu (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=aLgB8pZg0qsC&pg=PA67"><i>Identity and Religion: Foundations of anti-Islamism in India</i></a>. Sage Publications. પૃષ્ઠ 67. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-7619-3227-7" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-7619-3227-7"><bdi>978-0-7619-3227-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Identity+and+Religion%3A+Foundations+of+anti-Islamism+in+India&rft.pages=67&rft.pub=Sage+Publications&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-7619-3227-7&rft.au=Misra%2C+Amalendu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DaLgB8pZg0qsC%26pg%3DPA67&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi,_Rajmohan2006" class="citation book cs1">Gandhi, Rajmohan (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=TEyXCoc76AEC&pg=PA5"><i>Mohandas: A True Story of a Man, His People, and an Empire By Gandhi</i></a>. Penguin Books India. પૃષ્ઠ 5. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-14-310411-7" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-14-310411-7"><bdi>978-0-14-310411-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mohandas%3A+A+True+Story+of+a+Man%2C+His+People%2C+and+an+Empire+By+Gandhi&rft.pages=5&rft.pub=Penguin+Books+India&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-14-310411-7&rft.au=Gandhi%2C+Rajmohan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTEyXCoc76AEC%26pg%3DPA5&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMalhotra,_S.L2001" class="citation book cs1">Malhotra, S.L (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=fRq21fNfydIC&pg=PA5"><i>Lawyer to Mahatma: Life, Work and Transformation of M. K. Gandhi</i></a>. Deep & Deep Publications. પૃષ્ઠ 5. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-81-7629-293-1" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-81-7629-293-1"><bdi>978-81-7629-293-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lawyer+to+Mahatma%3A+Life%2C+Work+and+Transformation+of+M.+K.+Gandhi&rft.pages=5&rft.pub=Deep+%26+Deep+Publications&rft.date=2001&rft.isbn=978-81-7629-293-1&rft.au=Malhotra%2C+S.L&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DfRq21fNfydIC%26pg%3DPA5&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 21</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 512</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 22</span> </li> <li id="cite_note-Sorokin2002-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sorokin2002_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFSorokin2002" class="citation book cs1">Sorokin, Pitirim Aleksandrovich (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=DGCleCxTkbIC&pg=PA169"><i>The Ways and Power of Love: types, factors, and techniques of moral transformation</i></a>. Templeton Foundation Press. પૃષ્ઠ 169. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-1-890151-86-7" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-1-890151-86-7"><bdi>978-1-890151-86-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Ways+and+Power+of+Love%3A+types%2C+factors%2C+and+techniques+of+moral+transformation&rft.pages=169&rft.pub=Templeton+Foundation+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-1-890151-86-7&rft.aulast=Sorokin&rft.aufirst=Pitirim+Aleksandrovich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DDGCleCxTkbIC%26pg%3DPA169&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-RudolphRudolph1983-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RudolphRudolph1983_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRudolph,_Susanne_HoeberRudolph,_Lloyd_I.1983" class="citation book cs1">Rudolph, Susanne Hoeber & Rudolph, Lloyd I. (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Fi6GDwAAQBAJ&dq=That+the+story+of+Harishchandra,+a+well-known+classic+tale+acted+by+a+passing+traveling+troupe&pg=PA48"><i>Gandhi: The Traditional Roots of Charisma</i></a>. University of Chicago Press. પૃષ્ઠ 48. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-226-73136-0" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-226-73136-0"><bdi>978-0-226-73136-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%3A+The+Traditional+Roots+of+Charisma&rft.pages=48&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1983&rft.isbn=978-0-226-73136-0&rft.au=Rudolph%2C+Susanne+Hoeber&rft.au=Rudolph%2C+Lloyd+I.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFi6GDwAAQBAJ%26dq%3DThat%2Bthe%2Bstory%2Bof%2BHarishchandra%2C%2Ba%2Bwell-known%2Bclassic%2Btale%2Bacted%2Bby%2Ba%2Bpassing%2Btraveling%2Btroupe%26pg%3DPA48&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRajmohan2006">Gandhi, Rajmohan (2006)</a> pp. 2, 8, 269</span> </li> <li id="cite_note-sharma11-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-sharma11_17-0">૧૭.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-sharma11_17-1">૧૭.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFArvind_Sharma2013" class="citation book cs1">Arvind Sharma (2013). <span class="cs1-lock-registration" title="Free registration required"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gandhispiritualb0000shar"><i>Gandhi: A Spiritual Biography</i></a></span>. Yale University Press. પૃષ્ઠ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gandhispiritualb0000shar/page/11">11</a>–14. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-300-18738-0" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-300-18738-0"><bdi>978-0-300-18738-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%3A+A+Spiritual+Biography&rft.pages=11-14&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=978-0-300-18738-0&rft.au=Arvind+Sharma&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgandhispiritualb0000shar&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRudolph,_Susanne_HoeberRudolph,_Lloyd_I.1983" class="citation book cs1">Rudolph, Susanne Hoeber & Rudolph, Lloyd I. (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=JsPYNLAU9KYC&pg=PA17"><i>Gandhi: The Traditional Roots of Charisma</i></a>. University of Chicago Press. પૃષ્ઠ 17. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-226-73136-0" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-226-73136-0"><bdi>978-0-226-73136-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%3A+The+Traditional+Roots+of+Charisma&rft.pages=17&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1983&rft.isbn=978-0-226-73136-0&rft.au=Rudolph%2C+Susanne+Hoeber&rft.au=Rudolph%2C+Lloyd+I.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJsPYNLAU9KYC%26pg%3DPA17&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGerard_Toffin2012" class="citation book cs1">Gerard Toffin (2012). John Zavos; et al. (સંપાદકો). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uuuICwAAQBAJ&pg=PT249"><i>Public Hinduisms</i></a>. Sage Publications. પૃષ્ઠ 249–57. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-81-321-1696-7" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-81-321-1696-7"><bdi>978-81-321-1696-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Public+Hinduisms&rft.pages=249-57&rft.pub=Sage+Publications&rft.date=2012&rft.isbn=978-81-321-1696-7&rft.au=Gerard+Toffin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuuuICwAAQBAJ%26pg%3DPT249&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 23</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, pp. 24–25</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_22-0">૨૨.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_22-1">૨૨.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRajmohan_Gandhi2015" class="citation book cs1">Rajmohan Gandhi (2015). <i>Gandhi before India</i>. Vintage Books. પૃષ્ઠ 24–25. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-385-53230-3" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-385-53230-3"><bdi>978-0-385-53230-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=24-25&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-385-53230-3&rft.au=Rajmohan+Gandhi&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Fischer1982p96-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fischer1982p96_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFLouis_Fischer1982" class="citation book cs1">Louis Fischer (1982). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=02NWvRxCx64C"><i>Gandhi, his life and message for the world</i></a>. New American Library. પૃષ્ઠ 96. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-451-62142-9" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-451-62142-9"><bdi>978-0-451-62142-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%2C+his+life+and+message+for+the+world&rft.pages=96&rft.pub=New+American+Library&rft.date=1982&rft.isbn=978-0-451-62142-9&rft.au=Louis+Fischer&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D02NWvRxCx64C&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceB_24-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRajmohan_Gandhi2015" class="citation book cs1">Rajmohan Gandhi (2015). <i>Gandhi before India</i>. Vintage Books. પૃષ્ઠ 25–26. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-385-53230-3" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-385-53230-3"><bdi>978-0-385-53230-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=25-26&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-385-53230-3&rft.au=Rajmohan+Gandhi&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFSankar_Ghose1991" class="citation book cs1">Sankar Ghose (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5l0BPnxN1h8C&pg=PA4"><i>Mahatma Gandhi</i></a>. Allied Publishers. પૃષ્ઠ 4. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-81-7023-205-6" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-81-7023-205-6"><bdi>978-81-7023-205-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mahatma+Gandhi&rft.pages=4&rft.pub=Allied+Publishers&rft.date=1991&rft.isbn=978-81-7023-205-6&rft.au=Sankar+Ghose&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D5l0BPnxN1h8C%26pg%3DPA4&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Mohanty2011-26"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Mohanty2011_26-0">૨૬.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Mohanty2011_26-1">૨૬.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFMohanty2011" class="citation journal cs1">Mohanty, Rekha (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160101071619/http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Jan/engpdf/46-50.pdf#page=58">"From Satya to Sadbhavna"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Orissa Review</i> (January 2011): 45–49. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://odisha.gov.in/e-magazine/Orissareview/2011/Jan/engpdf/46-50.pdf#page=58">મૂળ</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> માંથી 1 January 2016 પર સંગ્રહિત<span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">23 February</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Orissa+Review&rft.atitle=From+Satya+to+Sadbhavna&rft.issue=January+2011&rft.pages=45-49&rft.date=2011&rft.aulast=Mohanty&rft.aufirst=Rekha&rft_id=http%3A%2F%2Fodisha.gov.in%2Fe-magazine%2FOrissareview%2F2011%2FJan%2Fengpdf%2F46-50.pdf%23page%3D58&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Childhood-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Childhood_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi1940" class="citation web cs1">Gandhi, Mohandas K. (1940). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230307155915/http://wikilivres.org/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/At_the_High_School">"At the High School"</a>. <i>The Story of My Experiments with Truth</i>. wikilivres.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wikilivres.org/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/At_the_High_School">મૂળ</a> માંથી 7 માર્ચ 2023 પર સંગ્રહિત<span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">20 February</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Story+of+My+Experiments+with+Truth&rft.atitle=At+the+High+School&rft.date=1940&rft.aulast=Gandhi&rft.aufirst=Mohandas+K.&rft_id=http%3A%2F%2Fwikilivres.org%2Fwiki%2FThe_Story_of_My_Experiments_with_Truth%2FPart_I%2FAt_the_High_School&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Husband-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Husband_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi1940" class="citation web cs1">Gandhi, Mohandas K. (1940). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230307155915/http://wikilivres.org/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/Playing_the_Husband">"Playing the Husband"</a>. <i>The Story of My Experiments with Truth</i>. wikilivres.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wikilivres.org/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/Playing_the_Husband">મૂળ</a> માંથી 7 માર્ચ 2023 પર સંગ્રહિત<span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">20 February</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Story+of+My+Experiments+with+Truth&rft.atitle=Playing+the+Husband&rft.date=1940&rft.aulast=Gandhi&rft.aufirst=Mohandas+K.&rft_id=http%3A%2F%2Fwikilivres.org%2Fwiki%2FThe_Story_of_My_Experiments_with_Truth%2FPart_I%2FPlaying_the_Husband&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRamachandra_Guha2015" class="citation book cs1">Ramachandra Guha (2015). <i>Gandhi before India</i>. Vintage Books. પૃષ્ઠ 28–29. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-385-53230-3" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-385-53230-3"><bdi>978-0-385-53230-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=28-29&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-385-53230-3&rft.au=Ramachandra+Guha&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceC-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceC_30-0">૩૦.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceC_30-1">૩૦.૧</a></sup></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 29</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 30</span> </li> <li id="cite_note-autogenerated32-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autogenerated32_32-0">૩૨.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autogenerated32_32-1">૩૨.૧</a></sup></span> <span class="reference-text">Guha 2015, p. 32</span> </li> <li id="cite_note-Turban-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Turban_33-0">૩૩.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Turban_33-1">૩૩.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFGandhi1940" class="citation book cs1">Gandhi, Mohandas K. (1940). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120702043412/http://wikilivres.ca/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/Preparation_for_England"><i>Preparation for England</i></a>. <i>The Story of My Experiments with Truth</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wikilivres.ca/wiki/The_Story_of_My_Experiments_with_Truth/Part_I/Preparation_for_England">મૂળ</a> માંથી 2 July 2012 પર સંગ્રહિત.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Preparation+for+England&rft.date=1940&rft.aulast=Gandhi&rft.aufirst=Mohandas+K.&rft_id=http%3A%2F%2Fwikilivres.ca%2Fwiki%2FThe_Story_of_My_Experiments_with_Truth%2FPart_I%2FPreparation_for_England&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFRajmohan_Gandhi2015" class="citation book cs1">Rajmohan Gandhi (2015). <i>Gandhi before India</i>. Vintage Books. પૃષ્ઠ 32. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-385-53230-3" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-385-53230-3"><bdi>978-0-385-53230-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+before+India&rft.pages=32&rft.pub=Vintage+Books&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-385-53230-3&rft.au=Rajmohan+Gandhi&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFB._R._Nanda2019">B. R. Nanda (2019), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi"><i>Mahatma Gandhi</i></a><span class="printonly">, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi">https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi</a></span></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mahatma+Gandhi&rft.aulast=B.+R.+Nanda&rft.au=B.+R.+Nanda&rft.date=2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fbiography%2FMahatma-Gandhi&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-autogenerated33-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-autogenerated33_36-0">૩૬.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-autogenerated33_36-1">૩૬.૧</a></sup></span> <span class="reference-text">Guha 2015, pp. 33–34</span> </li> <li id="cite_note-Gandhi2006a-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gandhi2006a_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFરાજમોહન2006" class="citation book cs1"><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="રાજમોહન ગાંધી">રાજમોહન, ગાંધી</a> (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FauJL7LKXmkC&pg=PA20"><i>Gandhi: The Man, His People, and the Empire</i></a>. University of California Press. પૃષ્ઠ 20–21. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-0-520-25570-8" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-0-520-25570-8"><bdi>978-0-520-25570-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi%3A+The+Man%2C+His+People%2C+and+the+Empire&rft.pages=20-21&rft.pub=University+of+California+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-520-25570-8&rft.aulast=%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8&rft.aufirst=%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFauJL7LKXmkC%26pg%3DPA20&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFSwapnajit_Mitra2014" class="citation news cs1">Swapnajit Mitra (12 October 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://indiacurrents.com/my-experiment-with-truth/">"My Experiment with Truth"</a>. <i>India Currents</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=India+Currents&rft.atitle=My+Experiment+with+Truth&rft.date=2014&rft.au=Swapnajit+Mitra&rft_id=https%3A%2F%2Findiacurrents.com%2Fmy-experiment-with-truth%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFB._R._Nanda2019">B. R. Nanda (2019), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi"><i>Mahatma Gandhi</i></a><span class="printonly">, <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi">https://www.britannica.com/biography/Mahatma-Gandhi</a></span></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mahatma+Gandhi&rft.aulast=B.+R.+Nanda&rft.au=B.+R.+Nanda&rft.date=2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fbiography%2FMahatma-Gandhi&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFThomas_Weber2004" class="citation book cs1">Thomas Weber (2004). <span class="cs1-lock-registration" title="Free registration required"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gandhiasdisciple0000webe"><i>Gandhi as Disciple and Mentor</i></a></span>. Cambridge University Press. પૃષ્ઠ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/gandhiasdisciple0000webe/page/19">19</a>–25. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4/978-1-139-45657-9" title="વિશેષ:પુસ્તકસ્રોત/978-1-139-45657-9"><bdi>978-1-139-45657-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gandhi+as+Disciple+and+Mentor&rft.pages=19-25&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-1-139-45657-9&rft.au=Thomas+Weber&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgandhiasdisciple0000webe&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mkgandhi.org/autobio/chap22.htm">"Narayan Hemchandra | Gandhi Autobiography or The Story of My Experiments with Truth"</a>. <i>www.mkgandhi.org</i><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">20 February</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.mkgandhi.org&rft.atitle=Narayan+Hemchandra+%26%23124%3B+Gandhi+Autobiography+or+The+Story+of+My+Experiments+with+Truth&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mkgandhi.org%2Fautobio%2Fchap22.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brown1991-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Brown1991_42-0">૪૨.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Brown1991_42-1">૪૨.૧</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Brown1991_42-2">૪૨.૨</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Brown1991_42-3">૪૨.૩</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#Brown1991">Brown (1991)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Tendulkar1951-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tendulkar1951_43-0">૪૩.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Tendulkar1951_43-1">૪૩.૧</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Tendulkar1951_43-2">૪૩.૨</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite id="CITEREFTendulkar1951" class="citation book cs1">Tendulkar, D. G. (1951). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=LHJuAAAAMAAJ"><i>Mahatma; life of Mohandas Karamchand Gandhi</i></a>. Delhi: Ministry of Information and Broadcasting, Government of India.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mahatma%3B+life+of+Mohandas+Karamchand+Gandhi&rft.place=Delhi&rft.pub=Ministry+of+Information+and+Broadcasting%2C+Government+of+India&rft.date=1951&rft.aulast=Tendulkar&rft.aufirst=D.+G.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DLHJuAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-shyness-44"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-shyness_44-0">૪૪.૦</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-shyness_44-1">૪૪.૧</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mkgandhi.org/autobio/chap18.htm">"Shyness my shield"</a>. <i>Autobiography</i>. 1927.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Autobiography&rft.atitle=Shyness+my+shield&rft.date=1927&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mkgandhi.org%2Fautobio%2Fchap18.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ivu.org/history/gandhi/1891-11.html">"International Vegetarian Union – Mohandas K. Gandhi (1869–1948)"</a>. <i>ivu.org</i><span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">26 September</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ivu.org&rft.atitle=International+Vegetarian+Union+%E2%80%93+Mohandas+K.+Gandhi+%281869%E2%80%931948%29&rft_id=https%3A%2F%2Fivu.org%2Fhistory%2Fgandhi%2F1891-11.html&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Herman_2008_pp._82-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Herman_2008_pp._82_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#Herman2008">Herman (2008)</a>, pp. 82–83</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r821257"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040407041039/http://sources.wikipedia.org/wiki/Letter_to_a_Hindu_-_Leo_Tolstoy">"ટોલ્સટોયે કટ્ટર ભારતીય રાષ્ટ્રવાદીઓને સંબોધીને લખેલો લેખ - વિકિસોર્સમાં"</a>. <a class="external text" href="https://sources.wikipedia.org/wiki/Letter_to_a_Hindu_-_Leo_Tolstoy">મૂળ</a> માંથી 2004-04-07 પર સંગ્રહિત<span class="reference-accessdate">. મેળવેલ <span class="nowrap">2005-04-06</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%AA%9F%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%9F%E0%AB%8B%E0%AA%AF%E0%AB%87+%E0%AA%95%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0+%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF+%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80%E0%AA%93%E0%AA%A8%E0%AB%87+%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%87+%E0%AA%B2%E0%AA%96%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8B+%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96+-+%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82&rft_id=http%3A%2F%2Fsources.wikipedia.org%2Fwiki%2FLetter_to_a_Hindu_-_Leo_Tolstoy&rfr_id=info%3Asid%2Fgu.wikipedia.org%3A%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE+%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="બાહ્ય_કડીઓ"><span id=".E0.AA.AC.E0.AA.BE.E0.AA.B9.E0.AB.8D.E0.AA.AF_.E0.AA.95.E0.AA.A1.E0.AB.80.E0.AA.93"></span>બાહ્ય કડીઓ</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r865067">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r869997"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%A4" title="વિકિસ્રોત">વિકિસ્રોતમાં</a> <b><a href="https://gu.wikisource.org/wiki/gu:%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AA%95:%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="extiw" title="s:gu:સર્જક:મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી">મહાત્મા ગાંધી</a></b> સંબંધિત સાહિત્ય ઉપલબ્ધ છે.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r865067"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r869997"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AB%89%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B8" title="વિકિમીડિયા કૉમન્સ">વિકિમીડિયા કૉમન્સ</a> પર <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mohandas_K._Gandhi" class="extiw" title="commons:Mohandas K. Gandhi">મહાત્મા ગાંધી</a></b></i> વિષયક વધુ દ્રશ્ય-શ્રાવ્ય માધ્યમો (Media) ઉપલબ્ધ છે.</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B6" title="ગુજરાતી વિશ્વકોશ">ગુજરાતી વિશ્વકોશમાં</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://gujarativishwakosh.org/ગાંધી-મોહનદાસ-કરમચંદ">મહાત્મા ગાંધી</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gujaratisahityaparishad.com/prakashan/sarjako/savishesh/Savishesh-Mahatma-Gandhiji.html">ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ પર પરિચય</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r870034">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r809310">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="મહાત્મા_ગાંધી" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870034"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r870477">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="ઢાંચો:મહાત્મા ગાંધી"><abbr title="View this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઢાંચાની ચર્ચા:મહાત્મા ગાંધી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)"><abbr title="Discuss this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:EditPage/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="વિશેષ:EditPage/ઢાંચો:મહાત્મા ગાંધી"><abbr title="Edit this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="મહાત્મા_ગાંધી" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">મહાત્મા ગાંધી</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">જીવન ઘટનાઓ<br />અને ચળવળો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%9F%E0%AB%89%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%9F%E0%AB%89%E0%AA%AF_%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="ટૉલ્સટૉય ફાર્મ">ટૉલ્સટૉય ફાર્મ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="બારડોલી સત્યાગ્રહ">બારડોલી સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A3_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ચંપારણ સત્યાગ્રહ">ચંપારણ સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ખેડા સત્યાગ્રહ">ખેડા સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" class="mw-redirect" title="ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામ">ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%B8%E0%AA%B9%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AA%B3" class="mw-redirect" title="અસહકારની ચળવળ">અસહકારની ચળવળ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AB%8C%E0%AA%B0%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1" title="ચૌરી ચૌરા કાંડ">ચૌરી ચૌરા કાંડ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="પૂર્ણ સ્વરાજ">પૂર્ણ સ્વરાજ</a> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A7%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%9C" title="ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ">ધ્વજ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="દાંડી સત્યાગ્રહ">દાંડી સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A3%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ધરાસણા સત્યાગ્રહ">ધરાસણા સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%AE_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="વાઇકોમ સત્યાગ્રહ">વાઇકોમ સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%93%E0%AA%82%E0%AA%A7_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઓંધ પરિક્ષણ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઓંધ પરિક્ષણ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80-%E0%AA%87%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B0" title="ગાંધી-ઇરવિન કરાર">ગાંધી-ઇરવિન કરાર</a> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%B3%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%9C%E0%AB%80_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AA%A6" title="ગોળમેજી પરિષદ">ગોળમેજી પરિષદ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%A6%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE" title="પદયાત્રા">પદયાત્રા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%82%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B0" title="પૂના કરાર">પૂના કરાર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B8" title="નાતાલ ઇન્ડિયન કોંગ્રેસ">નાતાલ ઇન્ડિયન કોંગ્રેસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4_%E0%AA%9B%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AB%8B_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%A8" title="ભારત છોડો આંદોલન">ભારત છોડો આંદોલન</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4_%E0%AA%9B%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AB%8B_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%A8_%E0%AA%B5%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%B5%E0%AB%8D%E0%AA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારત છોડો આંદોલન વક્તવ્ય (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વક્તવ્ય</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A0" title="ગુજરાત વિદ્યાપીઠ">ગુજરાત વિદ્યાપીઠ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9C%E0%AA%A8_%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%95_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%98" title="હરિજન સેવક સંઘ">હરિજન સેવક સંઘ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AA%AC_%E0%AA%86%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AE" title="કોચરબ આશ્રમ">કોચરબ આશ્રમ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%86%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AE" class="mw-redirect" title="સાબરમતી આશ્રમ">સાબરમતી આશ્રમ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="સેવાગ્રામ">સેવાગ્રામ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%89%E0%AA%AA%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%82%E0%AA%9A%E0%AA%BF" title="મહાત્મા ગાંધીના ઉપવાસની સૂચિ">ઉપવાસની સૂચિ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%B9%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE" title="મહાત્મા ગાંધીની હત્યા">હત્યા</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ફિલસૂફી</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ગાંધીવાદ">ગાંધીવાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%85%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="ગાંધીવાદી અર્થશાસ્ત્ર">અર્થશાસ્ત્ર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ગાંધીવાદી સમાજવાદ">સમાજવાદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AA%87_%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AB%80%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="નઇ તાલીમ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શિક્ષણ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%8B%E0%AA%A6%E0%AA%AF" title="સર્વોદય">સર્વોદય</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="સત્યાગ્રહ">સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AB%80" title="સ્વદેશી">સ્વદેશી ચળવળ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વરાજ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વરાજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%9F%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AB%80" title="ગાંધી ટોપી">ગાંધી ટોપી</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">પ્રકાશનો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="હિંદ સ્વરાજ">હિંદ સ્વરાજ</a></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8_%E0%AA%93%E0%AA%AA%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8" title="ઇન્ડિયન ઓપિનિયન">ઇન્ડિયન ઓપિનિયન</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%97%E0%AB%8B_%E0%AA%85%E0%AA%A5%E0%AA%B5%E0%AA%BE_%E0%AA%86%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%95%E0%AA%A5%E0%AA%BE" title="સત્યના પ્રયોગો અથવા આત્મકથા">સત્યના પ્રયોગો અથવા આત્મકથા</a></i></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%97_%E0%AA%88%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AA%BE" class="mw-redirect" title="યંગ ઈન્ડીયા"><i>યંગ ઈન્ડીયા</i></a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B5%E0%AA%9C%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%A8_%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F" title="નવજીવન ટ્રસ્ટ">નવજીવન ટ્રસ્ટ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">પ્રભાવ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>"<a href="/wiki/%E0%AA%8F%E0%AA%95_%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AB%87_%E0%AA%8F%E0%AA%95_%E0%AA%AA%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="એક હિંદુને એક પત્ર">એક હિંદુને એક પત્ર</a>"</li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AA%BE" title="અહિંસા">અહિંસા</a></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AB%8D_%E0%AA%AD%E0%AA%97%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AB%8D_%E0%AA%97%E0%AB%80%E0%AA%A4%E0%AA%BE" title="શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા">ભગવદ્ ગીતા</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%89%E0%AA%AA%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઉપવાસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઉપવાસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="હરિશ્ચંદ્ર">હરિશ્ચંદ્ર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B5" title="હિંદુત્વ">હિંદુત્વ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80" title="ખાદી">ખાદી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B9%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%A6" title="મુહમ્મદ">મુહમ્મદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%A6" title="નર્મદ">નર્મદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%A3" title="શ્રવણ">શ્રવણ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AB%8D_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0" title="શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર">શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર</a></li> <li>"<a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%98%E0%AB%81%E0%AA%AA%E0%AA%A4%E0%AA%BF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%98%E0%AA%B5_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="રઘુપતિ રાઘવ રાજા રામ">રઘુપતિ રાઘવ રાજા રામ</a>"</li> <li>"<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%95%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AB%8B_%E0%AA%B0%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="એકલા ચાલો રે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એકલા ચાલો રે</a>"</li> <li>"<a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF_%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="હરિ તુમા હરો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હરિ તુમા હરો</a>"</li> <li>"<a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AB%88%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3%E0%AA%B5_%E0%AA%9C%E0%AA%A8_%E0%AA%A4%E0%AB%8B" title="વૈષ્ણવ જન તો">વૈષ્ણવ જન તો</a>"</li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80" title="શાકાહારી">શાકાહાર</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">સાથીઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AB%80_%E0%AA%86%E0%AA%A8%E0%AA%82%E0%AA%A6" class="mw-redirect" title="સ્વામી આનંદ">સ્વામી આનંદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%AC%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="જમનાલાલ બજાજ">જમનાલાલ બજાજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%82%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%82%E0%AA%95%E0%AA%B0" title="શંકરલાલ બેંકર">શંકરલાલ બેંકર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AC%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8" title="સરલાબહેન">સરલાબહેન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%BE_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AB%87" title="વિનોબા ભાવે">વિનોબા ભાવે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9C_%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE" title="બ્રિજ કૃષ્ણ ચાંદીવાલા">બ્રિજ કૃષ્ણ ચાંદીવાલા</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AA%B0_%E0%AA%9A%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%A6%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="સુધાકર ચતુર્વેદી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સુધાકર ચતુર્વેદી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%81%E0%AA%97%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE_%E0%AA%A6%E0%AA%B5%E0%AB%87" title="જુગતરામ દવે">જુગતરામ દવે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%88_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%88" title="મહાદેવભાઈ દેસાઈ">મહાદેવભાઈ દેસાઈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AA%BE_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A7%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80" title="દાદા ધર્માધિકારી">દાદા ધર્માધિકારી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%A8%E0%AB%81_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="કનુ ગાંધી">કનુ ગાંધી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%B5_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%A4" title="શિવ પ્રસાદ ગુપ્ત">શિવ પ્રસાદ ગુપ્ત</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A8_%E0%AA%85%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન">ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%87.%E0%AA%AC%E0%AB%80.%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%AA%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80" title="જે.બી.કૃપલાની">આચાર્ય કૃપલાની</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%AC%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%A8" title="મીરાંબહેન">મીરાબહેન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%AA%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE" title="મોહનલાલ પંડ્યા">મોહનલાલ પંડ્યા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%AD%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%88_%E0%AA%AA%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%B2" title="વલ્લભભાઈ પટેલ">વલ્લભભાઈ પટેલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%96" title="નરહરિ પરીખ">નરહરિ પરીખ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%A0%E0%AB%81%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%A8_%E0%AA%AA%E0%AB%87%E0%AA%9F%E0%AB%80%E0%AA%9F" title="મીઠુબેન પેટીટ">મીઠુબેન પેટીટ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%80._%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80" title="સી. રાજગોપાલાચારી">સી. રાજગોપાલાચારી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%A4%E0%AB%88%E0%AA%AF%E0%AA%AC%E0%AA%9C%E0%AB%80" title="અબ્બાસ તૈયબજી">અબ્બાસ તૈયબજી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AA%82%E0%AA%95%E0%AA%B0_%E0%AA%B5%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%B8" title="રવિશંકર વ્યાસ">રવિશંકર વ્યાસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%AE%E0%AA%B6%E0%AA%B0%E0%AB%82%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AA%BE" title="કિશોરલાલ મશરૂવાળા">કિશોરલાલ મશરૂવાળા</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">યાદગીરી</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%97%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AB%80" title="ગાંધીગીરી">ગાંધીગીરી</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%9F%E0%AB%81%E0%AA%82%E0%AA%AC" title="મહાત્મા ગાંધીનું કુટુંબ">કુટુંબ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%89%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="કરમચંદ ઉત્તમચંદ ગાંધી">કરમચંદ ગાંધી (પિતા)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%BE" title="કસ્તુરબા">કસ્તુરબા (પત્ની)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="હરિલાલ ગાંધી">હરિલાલ (પુત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A3%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="મણિલાલ ગાંધી">મણિલાલ (પુત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="રામદાસ ગાંધી">રામદાસ (પુત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="દેવદાસ ગાંધી">દેવદાસ (પુત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%97%E0%AA%A8%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="મગનલાલ ગાંધી">મગનલાલ (ભત્રીજો)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%B3%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="શામળદાસ ગાંધી">શામળદાસ (ભાણેજ)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%B0%E0%AB%81%E0%AA%A3_%E0%AA%AE%E0%AA%A3%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="અરુણ મણિલાલ ગાંધી">અરુણ (પૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%88%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="ઈલા ગાંધી">ઈલા (પૌત્રી)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="રાજમોહન ગાંધી">રાજમોહન (પૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="ગોપાલકૃષ્ણ ગાંધી">ગોપાલકૃષ્ણ (પૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="રામચંદ્ર ગાંધી">રામચંદ્ર (પૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%A8%E0%AB%81_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_(%E0%AA%B5%E0%AB%88%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%9E%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95)" title="કનુ ગાંધી (વૈજ્ઞાનિક)">કનુ (પૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%A8%E0%AB%81_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="કનુ ગાંધી">કનુ (પૌત્ર-ભાણેજ)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B7%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="તુષાર ગાંધી">તુષાર (પ્રપૌત્ર)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B2%E0%AB%80%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="લીલા ગાંધી">લીલા (પ્રપૌત્રી)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">અનુયાયીઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B3%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%85%E0%AA%82%E0%AA%AC%E0%AA%88%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%88" title="ગોપાળદાસ અંબઈદાસ દેસાઈ">ગોપાળદાસ અંબઈદાસ દેસાઈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%9C%E0%AB%80_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%88" title="મોરારજી દેસાઈ">મોરારજી દેસાઈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%A8_%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%82%E0%AA%A5%E0%AA%B0_%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%97" title="માર્ટિન લ્યૂથર કિંગ">માર્ટિન લ્યૂથર કિંગ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%A8_%E0%AA%AE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AA%BE" title="નેલ્સન મંડેલા">નેલ્સન મંડેલા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="રાજેન્દ્ર પ્રસાદ">રાજેન્દ્ર પ્રસાદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%82%E0%AA%97_%E0%AA%B8%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%B5_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="પાંડુરંગ સદાશિવ સાને (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સાને ગુરુજી</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">સ્મારકો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">મૂર્તિઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>ભારત <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%A8%E0%AA%AE%E0%AA%95_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%95" title="રાષ્ટ્રીય નમક સત્યાગ્રહ સ્મારક">રાષ્ટ્રીય નમક સત્યાગ્રહ સ્મારક</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">મહત્વના દિવસો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%9C%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%80" title="ગાંધી જયંતી">ગાંધી જયંતી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AA%BE_%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%B8" title="આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ">આંતરરાષ્ટ્રીય અહિંસા દિવસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AA%B9%E0%AB%80%E0%AA%A6_%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AA%B8" title="શહીદ દિવસ">શહીદ દિવસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%82%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%B8" title="રેંટિયા બારસ">રેંટિયા બારસ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">અન્ય</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%97%E0%AA%BE_%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A8_%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B2" title="આગા ખાન મહેલ">આગા ખાન મહેલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%AD%E0%AA%B5%E0%AA%A8,_%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%80%E0%AA%97%E0%AA%A2" title="ગાંધી ભવન, ચંદીગઢ">ગાંધી ભવન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%AE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%AA%E0%AA%AE_(%E0%AA%9A%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%88)" title="ગાંધી મંડપમ (ચેન્નઈ)">ગાંધી મંડપમ (ચેન્નઈ)‎</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="ગાંધી સ્મૃતિ">ગાંધી સ્મૃતિ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%AC%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%A1%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8B" title="કબા ગાંધીનો ડેલો">કબા ગાંધીનો ડેલો</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF_%E0%AA%AE%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%B0,_%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AA%AC%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AA%B0" title="કીર્તિ મંદિર, પોરબંદર">કીર્તિ મંદિર</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="મહાત્મા ગાંધી કોલેજ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મહાત્મા ગાંધી કોલેજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%A3%E0%AA%BF_%E0%AA%AD%E0%AA%B5%E0%AA%A8" title="મણિ ભવન">મણિ ભવન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A1_%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%88%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AB%82%E0%AA%B2_(%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%9F)" title="આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ (રાજકોટ)">આલ્ફ્રેડ હાઈસ્કૂલ (રાજકોટ)</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%AF" title="રાષ્ટ્રીય ગાંધી સંગ્રહાલય">રાષ્ટ્રીય ગાંધી સંગ્રહાલય</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%98%E0%AA%BE%E0%AA%9F_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B2" title="રાજઘાટ સંકુલ">રાજઘાટ સંકુલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%86%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AE" title="ગાંધી આશ્રમ">ગાંધી આશ્રમ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%95_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%AF" title="ગાંધી સ્મારક સંગ્રહાલય">ગાંધી સ્મારક સંગ્રહાલય</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A5" title="ગાંધી તીર્થ">ગાંધી તીર્થ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%9F" title="ગાંધી માર્કેટ">ગાંધી માર્કેટ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A7%E0%AA%BF,_%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4" title="ગાંધી સમાધિ, ગુજરાત">ગાંધી સમાધિ, ગુજરાત</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870034"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r809310"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ભારતના_રાષ્ટ્રચિહ્નો" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870034"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870477"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%B9%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AB%8B" title="ઢાંચો:ભારતના રાષ્ટ્રચિહ્નો"><abbr title="View this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%B9%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઢાંચાની ચર્ચા:ભારતના રાષ્ટ્રચિહ્નો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)"><abbr title="Discuss this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:EditPage/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%B9%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AB%8B" title="વિશેષ:EditPage/ઢાંચો:ભારતના રાષ્ટ્રચિહ્નો"><abbr title="Edit this template" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="ભારતના_રાષ્ટ્રચિહ્નો" style="font-size:114%;margin:0 4em">ભારતના રાષ્ટ્રચિહ્નો</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A7%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%9C" title="ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ">રાષ્ટ્રધ્વજ</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">રાષ્ટ્રપિતા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="સિંહાકૃતિ">રાજમુદ્રા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%AA%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%97" title="રાષ્ટ્રીય પંચાંગ">રાષ્ટ્રીય પંચાંગ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%A8_%E0%AA%97%E0%AA%A3_%E0%AA%AE%E0%AA%A8" title="જન ગણ મન">રાષ્ટ્રગીત</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%87_%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AB%8D" title="વંદે માતરમ્">રાષ્ટ્રીય ગાન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AA%BE" class="mw-redirect" title="ગંગા">નદી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%98" title="વાઘ">પ્રાણી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B0" title="મોર">પક્ષી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%B3" title="કમળ">ફુલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B0%E0%AB%80" title="કેરી">ફળ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%A1" title="વડ">વૃક્ષ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%95%E0%AB%80" title="હોકી">રમત</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AB%82%E0%AA%AA%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%8B" title="ભારતીય રૂપિયો">નાણું</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AB%87%E0%AA%9F" class="mw-redirect" title="ઇન્ડિયા ગેટ">રાષ્ટ્રીય સ્મારક</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span style="position: relative; top: 3px;"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/80px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="80" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/120px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/160px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span><figcaption></figcaption></figure></span></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870034"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r809310"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ભારતનો_સ્વાતંત્ર્ય_સંગ્રામ" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#FFC569;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870034"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r870477"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="ઢાંચો:ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ"><abbr title="View this template" style=";background:#FFC569;;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BE:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઢાંચાની ચર્ચા:ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)"><abbr title="Discuss this template" style=";background:#FFC569;;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:EditPage/%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="વિશેષ:EditPage/ઢાંચો:ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ"><abbr title="Edit this template" style=";background:#FFC569;;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="ભારતનો_સ્વાતંત્ર્ય_સંગ્રામ" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" class="mw-redirect" title="ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ">ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">ઇતિહાસ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A5%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%95_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="સાંસ્થાનિક ભારત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઉપનિવેશ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%88%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%88%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%95%E0%AA%82%E0%AA%AA%E0%AA%A8%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઈસ્ટ ઈન્ડીયા કંપની (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઈસ્ટ ઈન્ડીયા કંપની</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%B6_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="બ્રિટિશ ભારત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બ્રિટિશ ભારત</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AB%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9A_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="ફ્રેન્ચ ભારત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ફ્રેન્ચ ભારત</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%81%E0%AA%97%E0%AB%80%E0%AA%9D_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="પોર્ટુગીઝ ભારત (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પોર્ટુગીઝ ભારત</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%80%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%B2%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%88" title="પ્લાસીની લડાઈ">પ્લાસીનું યુદ્ધ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="બક્સરનું યુદ્ધ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બક્સરનું યુદ્ધ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%AE%E0%AB%88%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%B0_%E0%AA%B2%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="આંગ્લ-મૈસુર લડાઈ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">આંગ્લ-મૈસુર લડાઈ</a></li> <li>આંગ્લ-મરાઠા યુદ્ધો <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A5%E0%AA%AE_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A0%E0%AA%BE_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7" title="પ્રથમ આંગ્લ-મરાઠા યુદ્ધ">પ્રથમ </a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A0%E0%AA%BE_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7" title="બીજું આંગ્લ-મરાઠા યુદ્ધ">દ્વિતીય </a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A0%E0%AA%BE_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7" title="ત્રીજું આંગ્લ-મરાઠા યુદ્ધ">તૃતીય</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%97%E0%AA%B0_%E0%AA%B2%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="પોલિગર લડાઈ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પોલિગર લડાઈ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%B0_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="વેલ્લોર વિપ્લવ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વેલ્લોર વિપ્લવ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%A5%E0%AA%AE_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%B6%E0%AB%80%E0%AA%96_%E0%AA%B2%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="પ્રથમ આંગ્લ-શીખ લડાઈ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પ્રથમ આંગ્લ-શીખ લડાઈ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%AF_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B2-%E0%AA%B6%E0%AB%80%E0%AA%96_%E0%AA%B2%E0%AA%A1%E0%AA%BE%E0%AA%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="દ્વિતિય આંગ્લ-શીખ લડાઈ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દ્વિતિય આંગ્લ-શીખ લડાઈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AB%A7%E0%AB%AE%E0%AB%AB%E0%AB%AD%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="૧૮૫૭ની ભારતીય ક્રાંતિ">૧૮૫૭નો ભારતીય વિપ્લવ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%B6_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="બ્રિટિશ રાજ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બ્રિટિશ રાજ</a></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%B6_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="શ્રેણી:ભારતમાં બ્રિટિશ રાજ">વધુ</a></i></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="8" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Emblem_of_India.svg" class="mw-file-description" title="ભારતનું રાષ્ટ્રચિહ્ન"><img alt="ભારતનું રાષ્ટ્રચિહ્ન" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/80px-Emblem_of_India.svg.png" decoding="async" width="80" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/120px-Emblem_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_India.svg/160px-Emblem_of_India.svg.png 2x" data-file-width="585" data-file-height="933" /></a></span><br /><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Marche_sel.jpg" class="mw-file-description" title="મીઠા સત્યાગ્રહ દરમિયાન ગાંધી, ૧૯૩૦"><img alt="મીઠા સત્યાગ્રહ દરમિયાન ગાંધી, ૧૯૩૦" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Marche_sel.jpg/80px-Marche_sel.jpg" decoding="async" width="80" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Marche_sel.jpg/120px-Marche_sel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Marche_sel.jpg/160px-Marche_sel.jpg 2x" data-file-width="3496" data-file-height="2348" /></a></span><br /><br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:1931_Flag_of_India.svg" class="mw-file-description" title="કોંગ્રેસનો ધ્વજ, ૧૯૩૧"><img alt="કોંગ્રેસનો ધ્વજ, ૧૯૩૧" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/80px-1931_Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="80" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/120px-1931_Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/1931_Flag_of_India.svg/160px-1931_Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><br /><br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0:Flag_of_the_Indian_Legion.svg" class="mw-file-description" title="આઝાદ હિંદ ફોજનો ધ્વજ"><img alt="આઝાદ હિંદ ફોજનો ધ્વજ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_of_the_Indian_Legion.svg/70px-Flag_of_the_Indian_Legion.svg.png" decoding="async" width="70" height="64" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_of_the_Indian_Legion.svg/105px-Flag_of_the_Indian_Legion.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_of_the_Indian_Legion.svg/140px-Flag_of_the_Indian_Legion.svg.png 2x" data-file-width="238" data-file-height="217" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">વિચારસરણી<br />અને નિતીઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતીય રાષ્ટ્રવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારતીય રાષ્ટ્રવાદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વરાજ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વરાજ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%81_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="હિંદુ રાષ્ટ્રવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હિંદુ રાષ્ટ્રવાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ગાંધીવાદ">ગાંધીવાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="સત્યાગ્રહ">સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતીય મુસ્લિમ રાષ્ટ્રવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારતીય મુસ્લિમ રાષ્ટ્રવાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AB%80" title="સ્વદેશી">સ્વદેશી</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતમાં સમાજવાદ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સમાજવાદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%96%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AA%A4_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ખિલાફત આંદોલન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ખિલાફત આંદોલન</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">ઘટનાઓ અને<br />ચળવળો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE#બંગાળના_ભાગલા" class="mw-redirect" title="ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ">બંગાળના ભાગલા</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AA%B3%E0%AB%8B_(%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ક્રાંતિકારી ચળવળો (ભારત) (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ક્રાંતિકારી ચળવળો (ભારત)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A6%E0%AA%BF%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B9%E0%AB%80-%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%B0_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B2%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="દિલ્હી-લાહોર સંતલસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">દિલ્હી-લાહોર સંતલસ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતીય સમાજવાદી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારતીય સમાજવાદી</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%81-%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%A8_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B2%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="હિન્દુ-જર્મન સંતલસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">હિન્દુ-જર્મન સંતલસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A3_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ચંપારણ સત્યાગ્રહ">ચંપારણ સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%BE_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ખેડા સત્યાગ્રહ">ખેડા સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%9F_%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%9F%E0%AA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="રોલેટ કમિટિ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">રોલેટ કમિટિ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%9F_%E0%AA%8D%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="રોલેટ ઍક્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">રોલેટ ઍક્ટ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%97_%E0%AA%B9%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1" title="જલિયાંવાલા બાગ હત્યાકાંડ">જલિયાંવાલા બાગ હત્યાકાંડ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%B8%E0%AA%B9%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AA%B3" class="mw-redirect" title="અસહકારની ચળવળ">અસહકારની ચળવળ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1" title="કાકોરી કાંડ">કાકોરી કાંડ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AA%BE_%E0%AA%96%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%AC%E0%AA%9D%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%B9%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ક્વિસા ખ્વાની બઝાર હત્યાકાંડ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ક્વિસા ખ્વાની બઝાર હત્યાકાંડ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A7%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%9C_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="ધ્વજ સત્યાગ્રહ">ધ્વજ સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A1%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="બારડોલી સત્યાગ્રહ">બારડોલી સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AB%A7%E0%AB%AF%E0%AB%A8%E0%AB%AE%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%A8%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="૧૯૨૮નાં આંદોલનો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">૧૯૨૮નાં આંદોલનો</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%81_%E0%AA%85%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="નેહરુ અહેવાલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">નેહરુ અહેવાલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AA%E0%AB%82%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="પૂર્ણ સ્વરાજ">પૂર્ણ સ્વરાજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B9" title="દાંડી સત્યાગ્રહ">દાંડી સત્યાગ્રહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%B3%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%9C%E0%AB%80_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AA%A6" title="ગોળમેજી પરિષદ">ગોળમેજી પરિષદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4_%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%8D%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AB%A7%E0%AB%AF%E0%AB%A9%E0%AB%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારત સરકાર ઍક્ટ ૧૯૩૫ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારત સરકાર ઍક્ટ ૧૯૩૫</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AA%A8" title="ક્રીપ્સ મિશન">ક્રીપ્સ મિશન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4_%E0%AA%9B%E0%AB%8B%E0%AA%A1%E0%AB%8B_%E0%AA%9A%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AA%B3" class="mw-redirect" title="ભારત છોડો ચળવળ">ભારત છોડો ચળવળ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ભારતીય રાષ્ટ્રીય સેના (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ભારતીય રાષ્ટ્રીય સેના</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tiger_Legion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiger Legion (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Tiger Legion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%82%E0%AA%AC%E0%AA%88_%E0%AA%AC%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="મુંબઈ બળવો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">મુંબઈ બળવો</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%82%E0%AA%A8%E0%AA%AD%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%9A%E0%AA%B3%E0%AA%B5%E0%AA%B3" title="સવિનય કાનૂનભંગની ચળવળ">સવિનય કાનૂનભંગની ચળવળ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coup_d%27%C3%89tat_de_Yanaon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coup d'État de Yanaon (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Coup d'État de Yanaon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%89_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4_%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="કામચલાઉ ભારત સરકાર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">કામચલાઉ ભારત સરકાર</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">સંસ્થાઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B8" title="ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ">ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%B6%E0%AB%80%E0%AA%B2%E0%AA%A8_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%BF" title="અનુશીલન સમિતિ">અનુશીલન સમિતિ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="યુગાંતર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">યુગાંતર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C" title="આર્ય સમાજ">આર્ય સમાજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%AF%E0%AA%82%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%95_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%98" title="રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ">રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE_%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%89%E0%AA%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇન્ડિયા હાઉસ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇન્ડિયા હાઉસ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%A8_%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="બર્લિન સમિતિ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બર્લિન સમિતિ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AA%A6%E0%AA%B0_%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગદર પાર્ટી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગદર પાર્ટી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AB%8B%E0%AA%AE%E0%AA%B0%E0%AB%81%E0%AA%B2_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AA%A8" title="હોમરુલ આંદોલન">હોમરુલ આંદોલન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A8_%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%B6%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%A8_%E0%AA%8F%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%A8" title="હિન્દુસ્તાન સોશિયાલિસ્ટ રિપબ્લિકન એસોસિયેશન">હિંદુસ્તાન રિપબ્લિક એસોસિયેશન</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C_%E0%AA%AA%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્વરાજ પક્ષ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્વરાજ પક્ષ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%86%E0%AA%9D%E0%AA%BE%E0%AA%A6_%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%AB%E0%AB%8B%E0%AA%9C" title="આઝાદ હિંદ ફોજ">આઝાદ હિંદ ફોજ</a></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE" title="શ્રેણી:ભારતનો સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ">વધુ</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">સામાજિક<br />કાર્યકરો</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%AC%E0%AA%BE_%E0%AA%AB%E0%AB%81%E0%AA%B2%E0%AB%87" title="જ્યોતિબા ફુલે">મહાત્મા જ્યોતિરાવ ફુલે</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%A3%E0%AB%87%E0%AA%B6_%E0%AA%86%E0%AA%97%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AA%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગોપાલ ગણેશ આગરકર (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગોપાલ ગણેશ આગરકર</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AB%81_%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C&action=edit&redlink=1" class="new" title="શાહુ મહારાજ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">શાહુ મહારાજ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AB%87%E0%AA%AC_%E0%AA%86%E0%AA%82%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%95%E0%AA%B0" title="બાબાસાહેબ આંબેડકર">બાબાસાહેબ આંબેડકર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A7%E0%AB%8B%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A1%E0%AB%8B_%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%B5_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AB%87" title="ધોન્ડો કેશવ કર્વે">ધોંડો કેશવ કર્વે</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A0%E0%AB%8D%E0%AA%A0%E0%AA%B2_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%9C%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="વિઠ્ઠલ રામજી સિંદે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વિઠ્ઠલ રામજી સિંદે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B5_%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%A1%E0%AB%87" title="મહાદેવ ગોવિંદ રાનડે">મહાદેવ ગોવિંદ રાનડે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%BF_%E0%AA%A6%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%82%E0%AA%A6" title="મહર્ષિ દયાનંદ">મહર્ષિ દયાનંદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%82%E0%AA%B8" title="રામકૃષ્ણ પરમહંસ">રામકૃષ્ણ પરમહંસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AB%80_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%82%E0%AA%A6" title="સ્વામી વિવેકાનંદ">સ્વામી વિવેકાનંદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%BE_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AB%87" title="વિનોબા ભાવે">વિનોબા ભાવે</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%AC%E0%AA%BE_%E0%AA%86%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="બાબા આમ્ટે (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">બાબા આમ્ટે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AF" title="રાજા રામમોહનરાય">રાજા રામમોહનરાય</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B6%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="ગોપાલ હરી દેશમુખ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ગોપાલ હરી દેશમુખ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">ભારતીય નેતાઓ<br />અને કાર્યકર્તાઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Puli_Thevar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Puli Thevar (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Puli Thevar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yashwantrao_Holkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yashwantrao Holkar (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Yashwantrao Holkar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Veerapandiya_Kattabomman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Veerapandiya Kattabomman (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Veerapandiya Kattabomman</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%B2%E0%AB%80_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%A8%E0%AA%BE" title="સંગોલી રાયન્ના">સંગોલી રાયન્ના</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ram_Singh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ram Singh (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Baba Ram Singh</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AA%B2_%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AB%87" title="મંગલ પાંડે">મંગલ પાંડે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%82%E0%AA%B5%E0%AA%B0_%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B9" title="કુંવર સિંહ">કુંવર સિંહ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rae_Ahmed_Nawaz_Khan_Kharal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rae Ahmed Nawaz Khan Kharal (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Rae Ahmed Nawaz Khan Kharal‎</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AB%80_%E0%AA%B2%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AB%80%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%88" title="રાણી લક્ષ્મીબાઈ">રાણી લક્ષ્મીબાઈ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%B0_%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B9_%E0%AA%9D%E0%AA%AB%E0%AA%B0" title="બહાદુર શાહ ઝફર">બહાદુર શાહ ઝફર</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%BF_%E0%AA%A6%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AA%82%E0%AA%A6" title="મહર્ષિ દયાનંદ">સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B2%E0%AB%8B%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%9F%E0%AA%BF%E0%AA%B3%E0%AA%95" title="લોકમાન્ય ટિળક">બાળ ગંગાધર ટિળક</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%97%E0%AB%8B%E0%AA%96%E0%AA%B2%E0%AB%87" title="ગોપાલ કૃષ્ણ ગોખલે">ગોપાલ કૃષ્ણ ગોખલે</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%88_%E0%AA%A8%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%9C%E0%AB%80" title="દાદાભાઈ નવરોજી">દાદાભાઈ નવરોજી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%87%E0%AA%A1%E0%AA%AE_%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%BE" title="મેડમ કામા">મેડમ કામા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%AE%E0%AA%9C%E0%AB%80_%E0%AA%95%E0%AB%83%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%A3_%E0%AA%B5%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE" title="શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા">શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%8F%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="એની બેસન્ટ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">એની બેસન્ટ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%A6%E0%AA%AF%E0%AA%BE%E0%AA%B3" title="લાલા હરદયાળ">લાલા હરદયાળ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subramanya_Bharathi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subramanya Bharathi (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Subramanya Bharathi</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AA%BE_%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%AA%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AF" title="લાલા લાજપતરાય">લાલા લાજપતરાય</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0_%E0%AA%AA%E0%AA%BE%E0%AA%B2" title="બિપિનચંદ્ર પાલ">બિપિનચંદ્ર પાલ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AA%AC%E0%AA%BF%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80_%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%9D" title="રાસબિહારી બોઝ">રાસબિહારી બોઝ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AA%B0%E0%AA%82%E0%AA%9C%E0%AA%A8%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8" title="ચિતરંજનદાસ">ચિતરંજનદાસ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A8_%E0%AA%85%E0%AA%AC%E0%AB%8D%E0%AA%A6%E0%AB%81%E0%AA%B2_%E0%AA%97%E0%AA%AB%E0%AA%BE%E0%AA%B0_%E0%AA%96%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન">ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%AC%E0%AB%81%E0%AA%B2_%E0%AA%95%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%AE_%E0%AA%86%E0%AA%9D%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="અબુલ કલામ આઝાદ">મૌલાના આઝાદ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AA%B0_%E0%AA%86%E0%AA%9D%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="ચંદ્રશેખર આઝાદ">ચંદ્રશેખર આઝાદ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AA%BE%E0%AA%9C%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="રાજાજી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">રાજાજી</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%97%E0%AA%A4_%E0%AA%B8%E0%AA%BF%E0%AA%82%E0%AA%B9" title="ભગત સિંહ">ભગત સિંહ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%9C%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%80_%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%AF%E0%AA%A1%E0%AB%81" title="સરોજિની નાયડુ">સરોજિની નાયડુ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%AA%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AB%81%E0%AA%B7%E0%AB%8B%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AE_%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%9F%E0%AA%82%E0%AA%A1%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="પુરુષોત્તમ દાસ ટંડન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">પુરુષોત્તમ દાસ ટંડન</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alluri_Sitaramaraju&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alluri Sitaramaraju (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Alluri Sitaramaraju</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%AE%E0%AA%A6_%E0%AA%85%E0%AA%B2%E0%AB%80_%E0%AA%9D%E0%AB%80%E0%AA%A3%E0%AA%BE" title="મહમદ અલી ઝીણા">મહમદ અલી ઝીણા</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%AD%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%88_%E0%AA%AA%E0%AA%9F%E0%AB%87%E0%AA%B2" title="વલ્લભભાઈ પટેલ">સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vakkom_Majeed&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vakkom Majeed (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Vakkom Majeed</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%81%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%B0_%E0%AA%AC%E0%AB%8B%E0%AA%9D" title="સુભાષચંદ્ર બોઝ">સુભાષચંદ્ર બોઝ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%9C%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%B9%E0%AA%B0%E0%AB%81" title="જવાહરલાલ નેહરુ">જવાહરલાલ નેહરુ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AE%E0%AB%8B%E0%AA%B9%E0%AA%A8%E0%AA%A6%E0%AA%BE%E0%AA%B8_%E0%AA%95%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AA%9A%E0%AA%82%E0%AA%A6_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" class="mw-redirect" title="મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી">મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Allama_Mashriqi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Allama Mashriqi (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Allama Mashriqi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Akkamma_Cherian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akkamma Cherian (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Akkamma Cherian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swadeshabhimani_Ramakrishna_Pillai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swadeshabhimani Ramakrishna Pillai (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Swadeshabhimani Ramakrishna Pillai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kotwal_Dhan_Singh_Gurjar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kotwal Dhan Singh Gurjar (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Kotwal Dhan Singh Gurjar</a></li> <li><i><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AA%82%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%A8%E0%AB%80" title="શ્રેણી:સ્વાતંત્ર્ય સેનાની">વધુ</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">બ્રિટિશ નેતાઓ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B0%E0%AB%8B%E0%AA%AC%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9F_%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BE%E0%AA%87%E0%AA%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="રોબર્ટ ક્લાઇવ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">રોબર્ટ ક્લાઇવ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%86%E0%AA%89%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="જેમ્સ આઉટ્રામ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જેમ્સ આઉટ્રામ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%9C%E0%AB%87%E0%AA%AE%E0%AB%8D%E0%AA%B8_%E0%AA%A1%E0%AB%87%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%89%E0%AA%B8%E0%AB%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="જેમ્સ ડેલ્હાઉસી (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">જેમ્સ ડેલ્હાઉસી</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%87%E0%AA%B0%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="ઇરવિન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">ઇરવિન</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0_%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%B2%E0%AA%BF%E0%AA%A5%E0%AA%97%E0%AB%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="વિક્ટર લિન્લિથગો (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વિક્ટર લિન્લિથગો</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%86%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9A%E0%AA%BF%E0%AA%AC%E0%AA%BE%E0%AA%B2%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AB%87%E0%AA%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="આર્ચિબાલ્ડ વેવેલ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">આર્ચિબાલ્ડ વેવેલ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%BE%E0%AA%AB%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%A1_%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="સ્ટાફોર્ડ ક્રિસ્પ (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">સ્ટાફોર્ડ ક્રિસ્પ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B2%E0%AB%81%E0%AA%87_%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%89%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%AC%E0%AB%87%E0%AA%9F%E0%AA%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="લુઇ માઉન્ટબેટન (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">લુઇ માઉન્ટબેટન</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:British_rule_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="શ્રેણી:British rule in India (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">વધુ</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em; background:lightgreen;">સ્વાતંત્ર્ય</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=1946_Cabinet_Mission_to_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="1946 Cabinet Mission to India (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Cabinet Mission</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indian_Independence_Act_1947&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indian Independence Act 1947 (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Indian Independence Act</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%97%E0%AA%B2%E0%AA%BE" title="ભારતના ભાગલા">ભારતના ભાગલા</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Political_integration_of_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Political integration of India (પાનું અસ્તિત્વમાં નથી)">Political integration</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%A8%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%AC%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A3" title="ભારતનું બંધારણ">ભારતનું બંધારણ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4" title="ભારત">ભારત</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=મહાત્મા_ગાંધી&oldid=874507">https://gu.wikipedia.org/w/index.php?title=મહાત્મા_ગાંધી&oldid=874507</a>" થી મેળવેલ</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%87%E0%AA%B7:%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80%E0%AA%93" title="વિશેષ:શ્રેણીઓ">શ્રેણીઓ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AB%A7%E0%AB%AE%E0%AB%AC%E0%AB%AF%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%9C%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%AE" title="શ્રેણી:૧૮૬૯માં જન્મ">૧૮૬૯માં જન્મ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AB%A7%E0%AB%AF%E0%AB%AA%E0%AB%AE%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%82_%E0%AA%AE%E0%AB%83%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%81" title="શ્રેણી:૧૯૪૮માં મૃત્યુ">૧૯૪૮માં મૃત્યુ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0" title="શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્યકાર">ગુજરાતી સાહિત્યકાર</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%B8%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%9C_%E0%AA%B8%E0%AB%87%E0%AA%B5%E0%AA%95" title="શ્રેણી:સમાજ સેવક">સમાજ સેવક</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%AD%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B7%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%AF_%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%B8%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AB%8B" title="શ્રેણી:ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના પ્રમુખો">ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના પ્રમુખો</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80" title="શ્રેણી:મહાત્મા ગાંધી">મહાત્મા ગાંધી</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%B9%E0%AA%BF%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AF_%E0%AA%AA%E0%AA%B0%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AA%A6%E0%AA%A8%E0%AA%BE_%E0%AA%AA%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%96%E0%AB%8B" title="શ્રેણી:ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખો">ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના પ્રમુખો</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">છુપી શ્રેણીઓ: <ul><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:CS1_%E0%AA%85%E0%AA%82%E0%AA%97%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%9C%E0%AB%80-language_sources_(en)" title="શ્રેણી:CS1 અંગ્રેજી-language sources (en)">CS1 અંગ્રેજી-language sources (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_with_hCards" title="શ્રેણી:Articles with hCards">Articles with hCards</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_with_infoboxes_completely_from_Wikidata" title="શ્રેણી:Articles with infoboxes completely from Wikidata">Articles with infoboxes completely from Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:Articles_using_Template_Infobox_person_Wikidata" title="શ્રેણી:Articles using Template Infobox person Wikidata">Articles using Template Infobox person Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B0%E0%AB%87%E0%AA%A3%E0%AB%80:%E0%AA%97%E0%AB%81%E0%AA%9C%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%80_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5%E0%AA%95%E0%AB%8B%E0%AA%B6_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96%E0%AA%A8%E0%AB%8B_%E0%AA%A2%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%9A%E0%AB%8B_%E0%AA%A7%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%B5%E0%AA%A4%E0%AA%BE_%E0%AA%B2%E0%AB%87%E0%AA%96" title="શ્રેણી:ગુજરાતી વિશ્વકોશ લેખનો ઢાંચો ધરાવતા લેખ">ગુજરાતી વિશ્વકોશ લેખનો ઢાંચો ધરાવતા લેખ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> આ પાનાંમાં છેલ્લો ફેરફાર ૧૮ નવેમ્બર ૨૦૨૪ના રોજ ૦૮:૧૫ વાગ્યે થયો.</li> <li id="footer-info-copyright">આ લખાણ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.en">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> હેઠળ ઉપલબ્ધ છે; વધારાની શરતો લાગુ પડી શકે છે. વધુ માહિતી માટે <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">વપરાશની શરતો</a> જુઓ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">ગોપનિયતા નીતિ</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AB%87">વિકિપીડિયા વિષે</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%BF%E0%AA%AA%E0%AB%80%E0%AA%A1%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%BE:%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%A7%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AA%A3_%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0">દાવેદારી ઇનકાર</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">આચારસંહિતા</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ડેવલપર્સ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gu.wikipedia.org">આંકડાકીય માહિતી</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">કૂકી માહિતી</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">મોબાઈલ દેખાવ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-76c6b8f495-7wlgk","wgBackendResponseTime":175,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.738","walltime":"1.395","ppvisitednodes":{"value":7040,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":210823,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8051,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":148154,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 939.067 1 -total"," 52.01% 488.402 1 ઢાંચો:Infobox_person/Wikidata"," 50.46% 473.886 1 ઢાંચો:Infobox"," 28.75% 270.016 1 ઢાંચો:Reflist"," 16.03% 150.508 24 ઢાંચો:Cite_book"," 13.33% 125.173 6 ઢાંચો:Br_separated_entries"," 8.89% 83.519 4 ઢાંચો:Navbox"," 8.00% 75.147 1 ઢાંચો:મહાત્મા_ગાંધી"," 4.92% 46.161 4 ઢાંચો:Citation"," 4.34% 40.752 4 ઢાંચો:Citation/core"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.414","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6623242,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-869fdccf5d-vmvns","timestamp":"20241118143659","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0aae\u0ab9\u0abe\u0aa4\u0acd\u0aae\u0abe \u0a97\u0abe\u0a82\u0aa7\u0ac0","url":"https:\/\/gu.wikipedia.org\/wiki\/%E0%AA%AE%E0%AA%B9%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%8D%E0%AA%AE%E0%AA%BE_%E0%AA%97%E0%AA%BE%E0%AA%82%E0%AA%A7%E0%AB%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1001","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1001","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-08-28T18:11:02Z","dateModified":"2024-11-18T02:45:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7a\/Mahatma-Gandhi%2C_studio%2C_1931.jpg","headline":"\u0a9c\u0a97\u0aaa\u0acd\u0ab0\u0ab8\u0abf\u0aa6\u0acd\u0aa7 \u0aad\u0abe\u0ab0\u0aa4\u0ac0\u0aaf \u0ab0\u0abe\u0ab7\u0acd\u0a9f\u0acd\u0ab0\u0ab5\u0abe\u0aa6\u0ac0 \u0aa8\u0ac7\u0aa4\u0abe"}</script> </body> </html>