CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="sq" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Lufta e Dytë Botërore - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )sqwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janar","shkurt","mars","prill","maj","qershor","korrik","gusht","shtator","tetor","nëntor","dhjetor"],"wgRequestId":"9e8e94fb-05dd-48fe-9e4f-b570c485925c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Lufta_e_Dytë_Botërore","wgTitle":"Lufta e Dytë Botërore","wgCurRevisionId":2646990,"wgRevisionId":2646990,"wgArticleId":9061,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Faqe me adresa nga Wayback Machine që përdorin stampën e arkivës së rrjetit","Artikuj të përkryer","Pages using ISBN magic links","Lufta e Dytë Botërore","Luftëra"],"wgPageViewLanguage":"sq","wgPageContentLanguage":"sq","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Lufta_e_Dytë_Botërore","wgRelevantArticleId":9061,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":2646990,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"sq","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"sq"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q362","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.lidhjetejashtme","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sq&modules=ext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=sq&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=sq&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/1200px-WW2Montage.PNG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1131"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/800px-WW2Montage.PNG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="754"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/640px-WW2Montage.PNG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="603"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Lufta e Dytë Botërore - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//sq.m.wikipedia.org/wiki/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktoni" href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (sq)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//sq.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.sq"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom feed" href="/w/index.php?title=Speciale:NdryshimeS%C3%ABFundmi&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Lufta_e_Dytë_Botërore rootpage-Lufta_e_Dytë_Botërore skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Main menu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Main menu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Main menu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">fshihe</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Lëvizje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-writearticle" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Ndihm%C3%ABsi_i_Artikujve"><span>Shkruaj një artikull</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:ArtikullIRast%C3%ABsish%C3%ABm" title="Shikoni një artikull të rastit [x]" accesskey="x"><span>Artikull i rastit</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:NdryshimeS%C3%ABFundmi" title="Lista e ndryshimeve më të fundit në wiki [r]" accesskey="r"><span>Ndryshimet më të fundit</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-content" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-content" > <div class="vector-menu-heading"> Përmbajtja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-featuredarticles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artikuj_t%C3%AB_p%C3%ABrkryer"><span>Artikuj të përkryer</span></a></li><li id="n-goodarticles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artikuj_t%C3%AB_mir%C3%AB"><span>Artikuj të mirë</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-community" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-community" > <div class="vector-menu-heading"> Komuniteti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kuvendi"><span>Kuvendi</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ndihm%C3%AB:Pyetje_e_P%C3%ABrgjigje"><span>Pyetje e Përgjigje</span></a></li><li id="n-complaints" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zyra_e_Ankesave"><span>Zyra e Ankesave</span></a></li><li id="n-administration" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Administrata"><span>Administrata</span></a></li><li id="n-robot" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Robot%C3%ABt"><span>Ofiçina</span></a></li><li id="n-deletion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Forumi_i_Grisjes"><span>Forumi i Grisjes</span></a></li><li id="n-embassy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Ambasadat"><span>Ambasadat</span></a></li><li id="n-awards" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%C3%87mimet"><span>Çmimet</span></a></li><li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Livadhi"><span>Livadhi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Faqja_kryesore" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="enciklopedia e lirë" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-sq.svg" width="120" height="16" style="width: 7.5em; height: 1em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciale:K%C3%ABrko" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Kërko Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Kërko</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Kërko te Wikipedia" aria-label="Kërko te Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Kërko Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Kërko"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Kërko</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Mjete vetjake"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sq.wikipedia.org&uselang=sq" class=""><span>Dhuroni</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:HapLlogari&returnto=Lufta+e+Dyt%C3%AB+Bot%C3%ABrore" title="Ju rekomandojmë të krijoni një llogari dhe të kyqeni; megjithatë, nuk është e detyrueshme" class=""><span>Krijo llogari</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:Hyrja&returnto=Lufta+e+Dyt%C3%AB+Bot%C3%ABrore" title="Identifikimi nuk është i detyrueshëm, megjithatë ne jua rekomandojmë. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hyni</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mjete vetjake" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mjete vetjake</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_sq.wikipedia.org&uselang=sq"><span>Dhuroni</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:HapLlogari&returnto=Lufta+e+Dyt%C3%AB+Bot%C3%ABrore" title="Ju rekomandojmë të krijoni një llogari dhe të kyqeni; megjithatë, nuk është e detyrueshme"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Krijo llogari</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Hyrja&returnto=Lufta+e+Dyt%C3%AB+Bot%C3%ABrore" title="Identifikimi nuk është i detyrueshëm, megjithatë ne jua rekomandojmë. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hyni</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/Ndihm%C3%AB:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:DiskutimetVetjake" title="Faqja e diskutimeve të përdoruesve anonim për këtë adresë IP [n]" accesskey="n"><span>Diskutimi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contents" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contents</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">fshihe</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Fillim</div> </a> </li> <li id="toc-Përmbledhje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Përmbledhje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Përmbledhje</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Përmbledhje-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Përmbledhje subsection</span> </button> <ul id="toc-Përmbledhje-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Origjina_e_Luftës" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Origjina_e_Luftës"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Origjina e Luftës</span> </div> </a> <ul id="toc-Origjina_e_Luftës-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evropa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Evropa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Evropa</span> </div> </a> <ul id="toc-Evropa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Azia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Azia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Azia</span> </div> </a> <ul id="toc-Azia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Shkaqet_dhe_Pasojat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Shkaqet_dhe_Pasojat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Shkaqet dhe Pasojat</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Shkaqet_dhe_Pasojat-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Shkaqet dhe Pasojat subsection</span> </button> <ul id="toc-Shkaqet_dhe_Pasojat-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Shkaqet_në_Evropë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Shkaqet_në_Evropë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Shkaqet në Evropë</span> </div> </a> <ul id="toc-Shkaqet_në_Evropë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Shkaqet_në_Azi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Shkaqet_në_Azi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Shkaqet në Azi</span> </div> </a> <ul id="toc-Shkaqet_në_Azi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pasojat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pasojat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Pasojat</span> </div> </a> <ul id="toc-Pasojat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lëvizjet_e_Para" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lëvizjet_e_Para"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Lëvizjet e Para</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lëvizjet_e_Para-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Lëvizjet e Para subsection</span> </button> <ul id="toc-Lëvizjet_e_Para-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Idealet_e_Gjermanisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Idealet_e_Gjermanisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Idealet e Gjermanisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Idealet_e_Gjermanisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lëvizjet_dhe_Aleancat_para_luftës" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lëvizjet_dhe_Aleancat_para_luftës"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Lëvizjet dhe Aleancat para luftës</span> </div> </a> <ul id="toc-Lëvizjet_dhe_Aleancat_para_luftës-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Periudha_dhe_Ngjarje_të_luftës" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Periudha_dhe_Ngjarje_të_luftës"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Periudha dhe Ngjarje të luftës</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Periudha_dhe_Ngjarje_të_luftës-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Periudha dhe Ngjarje të luftës subsection</span> </button> <ul id="toc-Periudha_dhe_Ngjarje_të_luftës-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Evropa_si_Fushë-Betejë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Evropa_si_Fushë-Betejë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Evropa si Fushë-Betejë</span> </div> </a> <ul id="toc-Evropa_si_Fushë-Betejë-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pushtimi_i_Polonisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pushtimi_i_Polonisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Pushtimi i Polonisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Pushtimi_i_Polonisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lufta_rrufe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Lufta_rrufe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>Lufta rrufe</span> </div> </a> <ul id="toc-Lufta_rrufe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beteja_për_Atlantikun" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Beteja_për_Atlantikun"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>Beteja për Atlantikun</span> </div> </a> <ul id="toc-Beteja_për_Atlantikun-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pushtimi_i_Danimarkës_dhe_Norvegjisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pushtimi_i_Danimarkës_dhe_Norvegjisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.4</span> <span>Pushtimi i Danimarkës dhe Norvegjisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Pushtimi_i_Danimarkës_dhe_Norvegjisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pushtimi_i_Francës" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pushtimi_i_Francës"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.5</span> <span>Pushtimi i Francës</span> </div> </a> <ul id="toc-Pushtimi_i_Francës-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beteja_e_Britanisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Beteja_e_Britanisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.6</span> <span>Beteja e Britanisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Beteja_e_Britanisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Një_sy_mbi_Italinë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Një_sy_mbi_Italinë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.7</span> <span>Një sy mbi Italinë</span> </div> </a> <ul id="toc-Një_sy_mbi_Italinë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Azia_si_Fushë-Betejë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Azia_si_Fushë-Betejë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Azia si Fushë-Betejë</span> </div> </a> <ul id="toc-Azia_si_Fushë-Betejë-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tërbim_në_Paqësor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tërbim_në_Paqësor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Tërbim në Paqësor</span> </div> </a> <ul id="toc-Tërbim_në_Paqësor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lufta_e_dytë_midis_Rusisë_dhe_Japonisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Lufta_e_dytë_midis_Rusisë_dhe_Japonisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Lufta e dytë midis Rusisë dhe Japonisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Lufta_e_dytë_midis_Rusisë_dhe_Japonisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Një_shikim_mbi_Luftën_Sino-Japoneze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Një_shikim_mbi_Luftën_Sino-Japoneze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.3</span> <span>Një shikim mbi Luftën Sino-Japoneze</span> </div> </a> <ul id="toc-Një_shikim_mbi_Luftën_Sino-Japoneze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Vende_të_tjera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vende_të_tjera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Vende të tjera</span> </div> </a> <ul id="toc-Vende_të_tjera-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Afrika_e_Veriut" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrika_e_Veriut"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3.1</span> <span>Afrika e Veriut</span> </div> </a> <ul id="toc-Afrika_e_Veriut-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1941" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1941"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>I Gjithë Globi në Luftë: 1941</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1941-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle I Gjithë Globi në Luftë: 1941 subsection</span> </button> <ul id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1941-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ndihma_e_ShBA-së" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ndihma_e_ShBA-së"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Ndihma e ShBA-së</span> </div> </a> <ul id="toc-Ndihma_e_ShBA-së-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pushtimi_i_Jugosllavisë,_Greqisë_dhe_Shqipërisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pushtimi_i_Jugosllavisë,_Greqisë_dhe_Shqipërisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Pushtimi i Jugosllavisë, Greqisë dhe Shqipërisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Pushtimi_i_Jugosllavisë,_Greqisë_dhe_Shqipërisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sovjetikët_nën_Sulm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sovjetikët_nën_Sulm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Sovjetikët nën Sulm</span> </div> </a> <ul id="toc-Sovjetikët_nën_Sulm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Afrika_Veriore_dhe_Lindja_e_Mesme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Afrika_Veriore_dhe_Lindja_e_Mesme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Afrika Veriore dhe Lindja e Mesme</span> </div> </a> <ul id="toc-Afrika_Veriore_dhe_Lindja_e_Mesme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Përsëri_në_Atlantik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Përsëri_në_Atlantik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Përsëri në Atlantik</span> </div> </a> <ul id="toc-Përsëri_në_Atlantik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ShBA_dhe_Japonia_në_Luftë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ShBA_dhe_Japonia_në_Luftë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>ShBA dhe Japonia në Luftë</span> </div> </a> <ul id="toc-ShBA_dhe_Japonia_në_Luftë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1942" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1942"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>I Gjithë Globi në Luftë: 1942</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1942-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle I Gjithë Globi në Luftë: 1942 subsection</span> </button> <ul id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1942-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Luftë_në_Çekosllovaki_dhe_Francë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Luftë_në_Çekosllovaki_dhe_Francë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Luftë në Çekosllovaki dhe Francë</span> </div> </a> <ul id="toc-Luftë_në_Çekosllovaki_dhe_Francë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ofensiva_e_Sovjetikëve" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_e_Sovjetikëve"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Ofensiva e Sovjetikëve</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_e_Sovjetikëve-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Forcat_e_Boshtit_në_Sulm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Forcat_e_Boshtit_në_Sulm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Forcat e Boshtit në Sulm</span> </div> </a> <ul id="toc-Forcat_e_Boshtit_në_Sulm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beteja_e_Stalingradit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beteja_e_Stalingradit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Beteja e Stalingradit</span> </div> </a> <ul id="toc-Beteja_e_Stalingradit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Betejat_e_Aleatëve_në_Paqësor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Betejat_e_Aleatëve_në_Paqësor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Betejat e Aleatëve në Paqësor</span> </div> </a> <ul id="toc-Betejat_e_Aleatëve_në_Paqësor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ofensiva_Japoneze_në_1942" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_Japoneze_në_1942"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Ofensiva Japoneze në 1942</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_Japoneze_në_1942-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1943" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1943"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>I Gjithë Globi në Luftë: 1943</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1943-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle I Gjithë Globi në Luftë: 1943 subsection</span> </button> <ul id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1943-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ofensiva_e_Sovjetikëve_dhe_Ofensiva_Gjermane" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_e_Sovjetikëve_dhe_Ofensiva_Gjermane"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Ofensiva e Sovjetikëve dhe Ofensiva Gjermane</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_e_Sovjetikëve_dhe_Ofensiva_Gjermane-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kapitullimi_i_Italisë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kapitullimi_i_Italisë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Kapitullimi i Italisë</span> </div> </a> <ul id="toc-Kapitullimi_i_Italisë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Betejat_në_Atlantik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Betejat_në_Atlantik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Betejat në Atlantik</span> </div> </a> <ul id="toc-Betejat_në_Atlantik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oqeani_Paqësor_në_1943" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oqeani_Paqësor_në_1943"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Oqeani Paqësor në 1943</span> </div> </a> <ul id="toc-Oqeani_Paqësor_në_1943-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lufta_Japoneze_dhe_Azia_Juglindore" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lufta_Japoneze_dhe_Azia_Juglindore"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Lufta Japoneze dhe Azia Juglindore</span> </div> </a> <ul id="toc-Lufta_Japoneze_dhe_Azia_Juglindore-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1944" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1944"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>I Gjithë Globi në Luftë: 1944</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1944-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle I Gjithë Globi në Luftë: 1944 subsection</span> </button> <ul id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1944-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ushtria_e_Kuqe_Përsëri_në_Ofensivë" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ushtria_e_Kuqe_Përsëri_në_Ofensivë"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Ushtria e Kuqe Përsëri në Ofensivë</span> </div> </a> <ul id="toc-Ushtria_e_Kuqe_Përsëri_në_Ofensivë-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bombardimet_Ajrore_mbi_Gjermani" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bombardimet_Ajrore_mbi_Gjermani"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Bombardimet Ajrore mbi Gjermani</span> </div> </a> <ul id="toc-Bombardimet_Ajrore_mbi_Gjermani-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Një_sy_mbi_Italinë_dhe_Ballkanin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Një_sy_mbi_Italinë_dhe_Ballkanin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Një sy mbi Italinë dhe Ballkanin</span> </div> </a> <ul id="toc-Një_sy_mbi_Italinë_dhe_Ballkanin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rreth_Revoltës_Polake" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rreth_Revoltës_Polake"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.4</span> <span>Rreth Revoltës Polake</span> </div> </a> <ul id="toc-Rreth_Revoltës_Polake-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-D-Day_-_Zbarkimi_i_Aleatëve_në_Normandi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#D-Day_-_Zbarkimi_i_Aleatëve_në_Normandi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.5</span> <span>D-Day - Zbarkimi i Aleatëve në Normandi</span> </div> </a> <ul id="toc-D-Day_-_Zbarkimi_i_Aleatëve_në_Normandi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ofensiva_Gjermane_dhe_Kundër-ofensiva_e_Aleatëve" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_Gjermane_dhe_Kundër-ofensiva_e_Aleatëve"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.6</span> <span>Ofensiva Gjermane dhe Kundër-ofensiva e Aleatëve</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_Gjermane_dhe_Kundër-ofensiva_e_Aleatëve-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lufta_Sino-Japoneze_dhe_Azia_Juglindore" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lufta_Sino-Japoneze_dhe_Azia_Juglindore"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.7</span> <span>Lufta Sino-Japoneze dhe Azia Juglindore</span> </div> </a> <ul id="toc-Lufta_Sino-Japoneze_dhe_Azia_Juglindore-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1945" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1945"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>I Gjithë Globi në Luftë: 1945</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1945-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle I Gjithë Globi në Luftë: 1945 subsection</span> </button> <ul id="toc-I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1945-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ofensiva_e_Madhe_e_Sovjetikëve;_60_KM_larg_Berlinit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_e_Madhe_e_Sovjetikëve;_60_KM_larg_Berlinit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Ofensiva e Madhe e Sovjetikëve; 60 KM larg Berlinit</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_e_Madhe_e_Sovjetikëve;_60_KM_larg_Berlinit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ofensiva_e_Dimrit,_Aleatët_në_sulm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ofensiva_e_Dimrit,_Aleatët_në_sulm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Ofensiva e Dimrit, Aleatët në sulm</span> </div> </a> <ul id="toc-Ofensiva_e_Dimrit,_Aleatët_në_sulm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Konferenca_e_Jaltës_dhe_Konferenca_e_Potsdam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Konferenca_e_Jaltës_dhe_Konferenca_e_Potsdam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>Konferenca e Jaltës dhe Konferenca e Potsdam</span> </div> </a> <ul id="toc-Konferenca_e_Jaltës_dhe_Konferenca_e_Potsdam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beteja_për_Berlinin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beteja_për_Berlinin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.4</span> <span>Beteja për Berlinin</span> </div> </a> <ul id="toc-Beteja_për_Berlinin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aleatët_në_Perëndim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aleatët_në_Perëndim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5</span> <span>Aleatët në Perëndim</span> </div> </a> <ul id="toc-Aleatët_në_Perëndim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kapitullimi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kapitullimi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.6</span> <span>Kapitullimi</span> </div> </a> <ul id="toc-Kapitullimi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Humbjet_e_Luftës" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Humbjet_e_Luftës"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.7</span> <span>Humbjet e Luftës</span> </div> </a> <ul id="toc-Humbjet_e_Luftës-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Referimet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Referimet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Referimet</span> </div> </a> <ul id="toc-Referimet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Shiko_edhe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Shiko_edhe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Shiko edhe</span> </div> </a> <ul id="toc-Shiko_edhe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lidhje_të_jashtme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lidhje_të_jashtme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Lidhje të jashtme</span> </div> </a> <ul id="toc-Lidhje_të_jashtme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contents" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Lufta e Dytë Botërore</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 231 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-231" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">231 gjuhë</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tweede_W%C3%AAreldoorlog" title="Tweede Wêreldoorlog – afrikanisht" lang="af" hreflang="af" data-title="Tweede Wêreldoorlog" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Zweiter_Weltkrieg" title="Zweiter Weltkrieg – gjermanishte zvicerane" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Zweiter Weltkrieg" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="gjermanishte zvicerane" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/2%E1%8A%9B%E1%8B%8D_%E1%8B%93%E1%88%88%E1%88%9B%E1%8B%8A_%E1%8C%A6%E1%88%AD%E1%8A%90%E1%89%B5" title="2ኛው ዓለማዊ ጦርነት – amarisht" lang="am" hreflang="am" data-title="2ኛው ዓለማዊ ጦርነት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amarisht" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – aragonezisht" lang="an" hreflang="an" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonezisht" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/%C5%8C%C3%B0ru_Woruldg%C5%AB%C3%BE" title="Ōðru Woruldgūþ – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Ōðru Woruldgūþ" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="الحرب العالمية الثانية – arabisht" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الحرب العالمية الثانية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabisht" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%AC%D8%A9" title="لحرب لعالمية الجاوجة – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لحرب لعالمية الجاوجة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%87" title="الحرب العالميه التانيه – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الحرب العالميه التانيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ – asamezisht" lang="as" hreflang="as" data-title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamezisht" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – asturisht" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturisht" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%80%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%B1_%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B1_%D1%80%D0%B0%D0%B3%D1%8A" title="КӀиабилеб дунялалъулаб рагъ – avarikisht" lang="av" hreflang="av" data-title="КӀиабилеб дунялалъулаб рагъ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="avarikisht" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Dünya müharibəsi – azerbajxhanisht" lang="az" hreflang="az" data-title="İkinci Dünya müharibəsi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbajxhanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="ایکینجی دونیا ساواشی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایکینجی دونیا ساواشی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%8A%D1%8F_%D2%BB%D1%83%D2%93%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="Икенсе донъя һуғышы – bashkirisht" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Икенсе донъя һуғышы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bashkirisht" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Yuda_Jagat_II" title="Yuda Jagat II – balinezisht" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Yuda Jagat II" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinezisht" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Zwoata_W%C3%B6dkriag" title="Zwoata Wödkriag – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Zwoata Wödkriag" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ontra_svieta_vaina" title="Ontra svieta vaina – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ontra svieta vaina" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ikaduwang_Gerang_Pankinaban" title="Ikaduwang Gerang Pankinaban – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ikaduwang Gerang Pankinaban" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Другая сусветная вайна – bjellorusisht" lang="be" hreflang="be" data-title="Другая сусветная вайна" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bjellorusisht" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Другая сусьветная вайна – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Другая сусьветная вайна" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Втора световна война – bullgarisht" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Втора световна война" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bullgarisht" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A4%BE_%E0%A4%AC%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%9C%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="दुसरा बिस्व जुद्ध – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="दुसरा बिस्व जुद्ध" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Wol_Wo_Tu" title="Wol Wo Tu – bislamisht" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Wol Wo Tu" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="bislamisht" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%92%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%9A%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%98%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%85%E1%80%B2%E1%80%B7%EA%A9%BB" title="ဒုတိယကမ္ဘာႏစဲ့ꩻ – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ဒုတိယကမ္ဘာႏစဲ့ꩻ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ – bengalisht" lang="bn" hreflang="bn" data-title="দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalisht" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A0%E0%BD%9B%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BE%B3%E0%BD%B2%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A0%E0%BD%81%E0%BE%B2%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%89%E0%BD%B2%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BC%8B" title="འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པ་ – tibetisht" lang="bo" hreflang="bo" data-title="འཛམ་གླིང་འཁྲུག་ཆེན་གཉིས་པ་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetisht" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Eil_Brezel-bed" title="Eil Brezel-bed – bretonisht" lang="br" hreflang="br" data-title="Eil Brezel-bed" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Drugi_svjetski_rat" title="Drugi svjetski rat – boshnjakisht" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Drugi svjetski rat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="boshnjakisht" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Porang_Dunia_pa_2" title="Porang Dunia pa 2 – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Porang Dunia pa 2" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8D%D0%BB%D1%85%D1%8D%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D0%BE%D1%91%D1%80%D0%B4%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B0%D1%80_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Дэлхэйн хоёрдугаар дайн – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Дэлхэйн хоёрдугаар дайн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Segona_Guerra_Mundial" title="Segona Guerra Mundial – katalonisht" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Segona Guerra Mundial" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/D%C3%A2%CC%A4-n%C3%AA-ch%C3%A9%CC%A4%E1%B9%B3_Si%C3%A9-g%C3%A1i_D%C3%A2i-ci%C3%A9ng" title="Dâ̤-nê-ché̤ṳ Sié-gái Dâi-ciéng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Dâ̤-nê-ché̤ṳ Sié-gái Dâi-ciéng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D3%80%D0%B0_%D0%B4%D1%83%D1%8C%D0%BD%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D3%80%D0%BE%D0%BC" title="ШолгӀа дуьненан тӀом – çeçenisht" lang="ce" hreflang="ce" data-title="ШолгӀа дуьненан тӀом" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="çeçenisht" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ikaduhang_Gubat_Kalibotanon" title="Ikaduhang Gubat Kalibotanon – sebuanisht" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ikaduhang Gubat Kalibotanon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="sebuanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%8C%DA%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85" title="جەنگی جیھانیی دووەم – kurdishte qendrore" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="جەنگی جیھانیی دووەم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdishte qendrore" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Seconda_Guerra_Mundiale" title="Seconda Guerra Mundiale – korsikisht" lang="co" hreflang="co" data-title="Seconda Guerra Mundiale" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsikisht" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ekinci_Cian_cenki" title="Ekinci Cian cenki – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ekinci Cian cenki" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Druh%C3%A1_sv%C4%9Btov%C3%A1_v%C3%A1lka" title="Druhá světová válka – çekisht" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Druhá světová válka" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çekisht" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%A7_%D0%B2%D1%81%D1%94%D0%BB%D1%94%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%A7_%E2%80%8B%D0%B2%D0%BE%D0%B8%D0%BD%D0%B0%E2%80%8B" title="Втораѧ всєлєнскаѧ воина – sllavishte kishtare" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Втораѧ всєлєнскаѧ воина" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="sllavishte kishtare" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%BA%C4%95%D0%BC%C4%95%D1%88_%D0%A2%C4%95%D0%BD%D1%87%D0%B5_%D0%B2%C4%83%D1%80%C3%A7%D0%B8" title="Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи – çuvashisht" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Иккĕмĕш Тĕнче вăрçи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="çuvashisht" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Ail_Ryfel_Byd" title="Yr Ail Ryfel Byd – uellsisht" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Ail Ryfel Byd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="uellsisht" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/2._verdenskrig" title="2. verdenskrig – danisht" lang="da" hreflang="da" data-title="2. verdenskrig" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danisht" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Zweiter_Weltkrieg" title="Zweiter Weltkrieg – gjermanisht" lang="de" hreflang="de" data-title="Zweiter Weltkrieg" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="gjermanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/T%C9%94%C5%8B_Pinynhom_de_R%C3%B6u" title="Tɔŋ Pinynhom de Röu – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Tɔŋ Pinynhom de Röu" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Herb%C3%AA_D%C4%B1nyay%C3%AA_D%C4%B1y%C4%B1ne" title="Herbê Dınyayê Dıyıne – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Herbê Dınyayê Dıyıne" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Druga_sw%C4%9Btowa_w%C3%B3jna" title="Druga swětowa wójna – sorbishte e poshtme" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Druga swětowa wójna" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="sorbishte e poshtme" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="द्वितीय विश्वयुद्ध – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="द्वितीय विश्वयुद्ध" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8B%DE%AC%DE%88%DE%A6%DE%82%DE%A6_%DE%84%DE%AE%DE%91%DE%AA_%DE%80%DE%A6%DE%82%DE%8E%DE%AA%DE%83%DE%A7%DE%89%DE%A6" title="ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމަ – divehisht" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމަ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="divehisht" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%84_%CE%A0%CE%B1%CE%B3%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82" title="Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος – greqisht" lang="el" hreflang="el" data-title="Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greqisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Sec%C3%A5nda_gu%C3%A8ra_mundi%C3%A8l" title="Secånda guèra mundièl – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Secånda guèra mundièl" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/World_War_II" title="World War II – anglisht" lang="en" hreflang="en" data-title="World War II" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglisht" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Dua_Mondmilito" title="Dua Mondmilito – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Dua Mondmilito" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – spanjisht" lang="es" hreflang="es" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spanjisht" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teine_maailmas%C3%B5da" title="Teine maailmasõda – estonisht" lang="et" hreflang="et" data-title="Teine maailmasõda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bigarren_Mundu_Gerra" title="Bigarren Mundu Gerra – baskisht" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Bigarren Mundu Gerra" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskisht" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/II_Guerra_Mundial" title="II Guerra Mundial – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="II Guerra Mundial" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم – persisht" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جنگ جهانی دوم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persisht" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Toinen_maailmansota" title="Toinen maailmansota – finlandisht" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Toinen maailmansota" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandisht" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/T%C3%B5%C3%B5n%C3%B5_ilmas%C3%B5da" title="Tõõnõ ilmasõda – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tõõnõ ilmasõda" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Seinni_heimsbardagi" title="Seinni heimsbardagi – faroisht" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Seinni heimsbardagi" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="faroisht" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale – frëngjisht" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Seconde Guerre mondiale" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frëngjisht" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Seconda_Gu%C3%A8rra_mondi%C3%A2la" title="Seconda Guèrra mondiâla – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Seconda Guèrra mondiâla" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Naist_W%C3%A4%C3%A4ltkrich" title="Naist Wäältkrich – frisianishte veriore" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Naist Wäältkrich" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisianishte veriore" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Seconde_vuere_mondi%C3%A2l" title="Seconde vuere mondiâl – friulianisht" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Seconde vuere mondiâl" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Twadde_Wr%C3%A2ldkriich" title="Twadde Wrâldkriich – frizianishte perëndimore" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Twadde Wrâldkriich" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frizianishte perëndimore" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Dara_Cogadh_Domhanda" title="An Dara Cogadh Domhanda – irlandisht" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Dara Cogadh Domhanda" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandisht" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%B0" title="第二次世界大戰 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="第二次世界大戰" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9gonn_Lag%C3%A8r_mondyal" title="Ségonn Lagèr mondyal – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ségonn Lagèr mondyal" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_D%C3%A0rna_Cogadh" title="An Dàrna Cogadh – galishte skoceze" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An Dàrna Cogadh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="galishte skoceze" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Segunda_guerra_mundial" title="Segunda guerra mundial – galicisht" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Segunda guerra mundial" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicisht" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%91orair%C3%B5_Guasu_Mok%C3%B5iha" title="Ñorairõ Guasu Mokõiha – guaranisht" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ñorairõ Guasu Mokõiha" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaranisht" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AC%E0%AB%80%E0%AA%9C%E0%AB%81%E0%AA%82_%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B6%E0%AB%8D%E0%AA%B5_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A6%E0%AB%8D%E0%AA%A7" title="બીજું વિશ્વ યુદ્ધ – guxharatisht" lang="gu" hreflang="gu" data-title="બીજું વિશ્વ યુદ્ધ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="guxharatisht" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Nah_Chaggey_Dowanagh" title="Yn Nah Chaggey Dowanagh – manksisht" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Nah Chaggey Dowanagh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manksisht" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ya%C6%99in_Duniya_na_II" title="Yaƙin Duniya na II – hausisht" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Yaƙin Duniya na II" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausisht" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Thi-ngi-chh%E1%B9%B3_S%E1%B9%B3-kie_Thai-chan" title="Thi-ngi-chhṳ Sṳ-kie Thai-chan – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Thi-ngi-chhṳ Sṳ-kie Thai-chan" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9C%D7%97%D7%9E%D7%AA_%D7%94%D7%A2%D7%95%D7%9C%D7%9D_%D7%94%D7%A9%D7%A0%D7%99%D7%99%D7%94" title="מלחמת העולם השנייה – hebraisht" lang="he" hreflang="he" data-title="מלחמת העולם השנייה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebraisht" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="द्वितीय विश्वयुद्ध – indisht" lang="hi" hreflang="hi" data-title="द्वितीय विश्वयुद्ध" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="indisht" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/World_War_II" title="World War II – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="World War II" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Drugi_svjetski_rat" title="Drugi svjetski rat – kroatisht" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Drugi svjetski rat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroatisht" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Druha_sw%C4%9Btowa_w%C3%B3jna" title="Druha swětowa wójna – sorbishte e sipërme" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Druha swětowa wójna" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="sorbishte e sipërme" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Dezy%C3%A8m_G%C3%A8_mondyal" title="Dezyèm Gè mondyal – kreolishte e Haitit" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Dezyèm Gè mondyal" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolishte e Haitit" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1sodik_vil%C3%A1gh%C3%A1bor%C3%BA" title="Második világháború – hungarisht" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Második világháború" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hungarisht" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ – armenisht" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenisht" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Secunde_Guerra_Mundial" title="Secunde Guerra Mundial – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Secunde Guerra Mundial" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Perang_Dunya_Kedua" title="Perang Dunya Kedua – ibanisht" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Perang Dunya Kedua" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ibanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Perang_Dunia_II" title="Perang Dunia II – indonezisht" lang="id" hreflang="id" data-title="Perang Dunia II" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezisht" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Duesim_Guerre_Mundal" title="Duesim Guerre Mundal – gjuha oksidentale" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Duesim Guerre Mundal" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="gjuha oksidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/World_War_II" title="World War II – igboisht" lang="ig" hreflang="ig" data-title="World War II" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igboisht" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Maikadua_a_Sangalubongan_a_Gubat" title="Maikadua a Sangalubongan a Gubat – ilokoisht" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Maikadua a Sangalubongan a Gubat" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokoisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Duesma_mondomilito" title="Duesma mondomilito – idoisht" lang="io" hreflang="io" data-title="Duesma mondomilito" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="idoisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Seinni_heimsstyrj%C3%B6ldin" title="Seinni heimsstyrjöldin – islandisht" lang="is" hreflang="is" data-title="Seinni heimsstyrjöldin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandisht" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Seconda_guerra_mondiale" title="Seconda guerra mondiale – italisht" lang="it" hreflang="it" data-title="Seconda guerra mondiale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italisht" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%A6" title="第二次世界大戦 – japonisht" lang="ja" hreflang="ja" data-title="第二次世界大戦" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonisht" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Wol_Waar_II" title="Wol Waar II – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Wol Waar II" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/remoi_ke_terdi_nunjamna" title="remoi ke terdi nunjamna – lojbanisht" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="remoi ke terdi nunjamna" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojbanisht" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Perang_Donya_II" title="Perang Donya II – javanisht" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Perang Donya II" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%94_%E1%83%9B%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="მეორე მსოფლიო ომი – gjeorgjisht" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მეორე მსოფლიო ომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gjeorgjisht" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ekinshi_j%C3%A1h%C3%A1n_ur%C4%B1s%C4%B1" title="Ekinshi jáhán urısı – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ekinshi jáhán urısı" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/%E1%B9%AC%E1%B9%ADra%E1%B8%8D_Ama%E1%B8%8Dlan_Wis_Sin" title="Ṭṭraḍ Amaḍlan Wis Sin – kabilisht" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ṭṭraḍ Amaḍlan Wis Sin" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabilisht" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%82%D3%80%D1%83%D0%B0%D0%BD%D1%8D_%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B9%D0%BF%D1%81%D0%BE_%D0%B7%D0%B0%D1%83%D1%8D" title="ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ – kabardianisht" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="kabardianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Kede%C5%8Ba_kpeekpe_you_k%C9%A9l%C9%9Bl%CA%8B%CA%8B" title="Kedeŋa kpeekpe you kɩlɛlʋʋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kedeŋa kpeekpe you kɩlɛlʋʋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Zwang_Swanta_II" title="Zwang Swanta II – tjapisht" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Zwang Swanta II" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tjapisht" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%88%D1%96_%D0%B4%D2%AF%D0%BD%D0%B8%D0%B5%D0%B6%D2%AF%D0%B7%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D2%93%D1%8B%D1%81" title="Екінші дүниежүзілік соғыс – kazakisht" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Екінші дүниежүзілік соғыс" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakisht" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%98%E1%9E%9B%E1%9F%84%E1%9E%80%E1%9E%9B%E1%9E%BE%E1%9E%80%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9F%A2" title="សង្គ្រាមលោកលើកទី២ – kmerisht" lang="km" hreflang="km" data-title="សង្គ្រាមលោកលើកទី២" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="kmerisht" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%8E%E0%B2%B0%E0%B2%A1%E0%B2%A8%E0%B3%87_%E0%B2%AE%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B3%81%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%A7" title="ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ – kanadisht" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kanadisht" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A0%9C2%EC%B0%A8_%EC%84%B8%EA%B3%84_%EB%8C%80%EC%A0%84" title="제2차 세계 대전 – koreanisht" lang="ko" hreflang="ko" data-title="제2차 세계 대전" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreanisht" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D0%BA%D1%8A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%83%D0%B0%D1%82" title="Экинчи дуния къазауат – karaçaj-balkarisht" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Экинчи дуния къазауат" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karaçaj-balkarisht" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%9A%DB%8C%D9%90%D9%85_%D8%B9%D9%94%D8%B8%DB%8C%D9%96%D9%85_%D8%AC%D9%8E%D9%86%D9%9B%DA%AF" title="دوٚیِم عٔظیٖم جَنٛگ – kashmirisht" lang="ks" hreflang="ks" data-title="دوٚیِم عٔظیٖم جَنٛگ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="kashmirisht" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Zweide_Weltkresch" title="Zweide Weltkresch – këlnisht" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Zweide Weltkresch" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="këlnisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eer%C3%AA_C%C3%AEhan%C3%AE_y%C3%AA_Duyem" title="Şerê Cîhanî yê Duyem – kurdisht" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Şerê Cîhanî yê Duyem" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdisht" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Eyl_Bresel_an_Bys" title="Eyl Bresel an Bys – kornisht" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Eyl Bresel an Bys" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornisht" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%87%D0%B8_%D0%B4%D2%AF%D0%B9%D0%BD%D3%A9%D0%BB%D2%AF%D0%BA_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88" title="Экинчи дүйнөлүк согуш – kirgizisht" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Экинчи дүйнөлүк согуш" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgizisht" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Secundum_bellum_mundanum" title="Secundum bellum mundanum – latinisht" lang="la" hreflang="la" data-title="Secundum bellum mundanum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latinisht" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Dosena_Gerra_Mondiala" title="Dosena Gerra Mondiala – ladinoisht" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Dosena Gerra Mondiala" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladinoisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Zweete_Weltkrich" title="Zweete Weltkrich – luksemburgisht" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Zweete Weltkrich" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburgisht" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/2-%D0%BC%D1%83%D1%80_%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%BB%D1%83%D0%BB_%D0%B4%D1%8F%D1%8A%D0%B2%D0%B8" title="2-мур дунияллул дяъви – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="2-мур дунияллул дяъви" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D1%8C%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%BA%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%8C%D0%B0%D0%B9_%D0%B4%D1%8F%D0%B2%D0%B5" title="Дуьньядин кьведлагьай дяве – lezgianisht" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Дуьньядин кьведлагьай дяве" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Gera_Mundal_Du" title="Gera Mundal Du – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Gera Mundal Du" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Twiede_Wereldoorlog" title="Twiede Wereldoorlog – limburgisht" lang="li" hreflang="li" data-title="Twiede Wereldoorlog" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgisht" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Segonda_Gu%C3%A6ra_Mondi%C3%A2" title="Segonda Guæra Mondiâ – ligurianisht" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Segonda Guæra Mondiâ" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="ligurianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Secunda_Vera_Mondiala" title="Secunda Vera Mondiala – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Secunda Vera Mondiala" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Seg%C3%B3nda_gu%C3%A8ra_mondi%C3%A0l" title="Segónda guèra mondiàl – lombardisht" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Segónda guèra mondiàl" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardisht" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%BB%E0%BA%87%E0%BA%84%E0%BA%B2%E0%BA%A1%E0%BB%82%E0%BA%A5%E0%BA%81%E0%BA%84%E0%BA%B1%E0%BB%89%E0%BA%87%E0%BA%97%E0%BA%B5%E0%BA%AA%E0%BA%AD%E0%BA%87" title="ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ – laosisht" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laosisht" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Antrasis_pasaulinis_karas" title="Antrasis pasaulinis karas – lituanisht" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Antrasis pasaulinis karas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Otrais_pasaules_kar%C5%A1" title="Otrais pasaules karš – letonisht" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Otrais pasaules karš" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="द्वितीय विश्वयुद्ध – maitilisht" lang="mai" hreflang="mai" data-title="द्वितीय विश्वयुद्ध" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maitilisht" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Perang_Donya_II" title="Perang Donya II – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Perang Donya II" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D1%86%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D1%81%D1%8C" title="Омбоце масторлангонь торпингесь – mokshaisht" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Омбоце масторлангонь торпингесь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokshaisht" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ady_Lehibe_Faharoa" title="Ady Lehibe Faharoa – madagaskarisht" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ady Lehibe Faharoa" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="madagaskarisht" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BA%D1%8B%D0%BC%D1%88%D0%BE_%D0%A2%D3%B1%D0%BD%D1%8F%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%81%D0%B5_%D1%81%D0%B0%D1%80" title="Кокымшо Тӱнямбалсе сар – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Кокымшо Тӱнямбалсе сар" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Pakanga_Tuarua_o_te_Ao" title="Pakanga Tuarua o te Ao – maorisht" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Pakanga Tuarua o te Ao" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="maorisht" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Parang_Dunia_II" title="Parang Dunia II – minangkabauisht" lang="min" hreflang="min" data-title="Parang Dunia II" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabauisht" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0" title="Втора светска војна – maqedonisht" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Втора светска војна" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="maqedonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%82_%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B4%B9%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B4%82" title="രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം – malajalamisht" lang="ml" hreflang="ml" data-title="രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalamisht" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8D%D0%BB%D1%85%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D0%BE%D1%91%D1%80%D0%B4%D1%83%D0%B3%D0%B0%D0%B0%D1%80_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D0%BD" title="Дэлхийн хоёрдугаар дайн – mongolisht" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Дэлхийн хоёрдугаар дайн" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolisht" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%87_%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="दुसरे महायुद्ध – maratisht" lang="mr" hreflang="mr" data-title="दुसरे महायुद्ध" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="maratisht" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Perang_Dunia_Kedua" title="Perang Dunia Kedua – malajisht" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Perang Dunia Kedua" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajisht" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/It-Tieni_Gwerra_Dinjija" title="It-Tieni Gwerra Dinjija – maltisht" lang="mt" hreflang="mt" data-title="It-Tieni Gwerra Dinjija" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltisht" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – mirandisht" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandisht" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%92%E1%80%AF%E1%80%90%E1%80%AD%E1%80%9A_%E1%80%80%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA" title="ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် – birmanisht" lang="my" hreflang="my" data-title="ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmanisht" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%87" title="جئونی دیمین الجه – mazanderanisht" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="جئونی دیمین الجه" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderanisht" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Seconna_Uerra_Munniale" title="Seconna Uerra Munniale – napoletanisht" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Seconna Uerra Munniale" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napoletanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Tweete_Weltkrieg" title="Tweete Weltkrieg – gjermanishte e vendeve të ulëta" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Tweete Weltkrieg" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="gjermanishte e vendeve të ulëta" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog – gjermanishte saksone e vendeve të ulëta" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Tweede Wereldoorlog" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="gjermanishte saksone e vendeve të ulëta" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B_%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5_%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7" title="दोस्रो विश्व युद्ध – nepalisht" lang="ne" hreflang="ne" data-title="दोस्रो विश्व युद्ध" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalisht" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%83%E0%A4%B9%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%83_%E0%A5%A8" title="तःहताः २ – neuarisht" lang="new" hreflang="new" data-title="तःहताः २" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="neuarisht" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog – holandisht" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tweede Wereldoorlog" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holandisht" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Andre_verdskrigen" title="Andre verdskrigen – norvegjishte nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Andre verdskrigen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegjishte nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Andre_verdenskrig" title="Andre verdenskrig – norvegjishte letrare" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Andre verdenskrig" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegjishte letrare" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%96%DF%8A%DF%AF%DF%93%DF%8A%DF%AB_%DF%9E%DF%9F%DF%8D%DF%AB_%DF%9D%DF%8C%DF%9F%DF%8A%DF%A3%DF%8A%DF%B2" title="ߖߊ߯ߓߊ߫ ߞߟߍ߫ ߝߌߟߊߣߊ߲ – nkoisht" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߖߊ߯ߓߊ߫ ߞߟߍ߫ ߝߌߟߊߣߊ߲" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="nkoisht" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Naaki_g%C3%B3ne%CA%BC_y%C3%A9igo_da%CA%BCahijoog%C4%85%CC%81%C4%85%CC%81%CA%BC" title="Naaki góneʼ yéigo daʼahijoogą́ą́ʼ – navahoisht" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Naaki góneʼ yéigo daʼahijoogą́ą́ʼ" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="navahoisht" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Nkhondo_Yachiwiri_Yadziko_Lonse" title="Nkhondo Yachiwiri Yadziko Lonse – nianjisht" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Nkhondo Yachiwiri Yadziko Lonse" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="nianjisht" class="interlanguage-link-target"><span>Chi-Chewa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Segonda_Gu%C3%A8rra_Mondiala" title="Segonda Guèrra Mondiala – oksitanisht" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Segonda Guèrra Mondiala" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksitanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Toine_muailmanvoinu" title="Toine muailmanvoinu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Toine muailmanvoinu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%A6%E0%AD%8D%E0%AD%B1%E0%AC%BF%E0%AC%A4%E0%AD%80%E0%AD%9F_%E0%AC%AC%E0%AC%BF%E0%AC%B6%E0%AD%8D%E0%AD%B1%E0%AC%AF%E0%AD%81%E0%AC%A6%E0%AD%8D%E0%AC%A7" title="ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ – odisht" lang="or" hreflang="or" data-title="ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="odisht" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%8B%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D0%B3_%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%BE%D0%BD_%D1%85%C3%A6%D1%81%D1%82" title="Дыккаг дунеон хæст – osetisht" lang="os" hreflang="os" data-title="Дыккаг дунеон хæст" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetisht" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%9C%E0%A9%80_%E0%A8%B8%E0%A9%B0%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B0_%E0%A8%9C%E0%A9%B0%E0%A8%97" title="ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ – punxhabisht" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punxhabisht" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Di_Dos_Guera_Mundial" title="Di Dos Guera Mundial – papiamentisht" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Di Dos Guera Mundial" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamentisht" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Sgonde_Djerre_Mondiale" title="Sgonde Djerre Mondiale – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Sgonde Djerre Mondiale" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Zwette_Weltgrieg" title="Zwette Weltgrieg – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Zwette Weltgrieg" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Zweiter_Weltkrieg" title="Zweiter Weltkrieg – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Zweiter Weltkrieg" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target"><span>Pälzisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Werl_War_II" title="Werl War II – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Werl War II" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa – polonisht" lang="pl" hreflang="pl" data-title="II wojna światowa" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonisht" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sconda_gu%C3%A8ra_mondial" title="Sconda guèra mondial – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sconda guèra mondial" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D9%88%DA%88%DB%8C_%D9%84%DA%91%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="دوجی وڈی لڑائی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="دوجی وڈی لڑائی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%8A%D9%85%D9%87_%D9%86%DA%93%DB%90%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%87_%D8%AC%DA%AB%DA%93%D9%87" title="دويمه نړېواله جګړه – pashtoisht" lang="ps" hreflang="ps" data-title="دويمه نړېواله جګړه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pashtoisht" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_Mundial" title="Segunda Guerra Mundial – portugalisht" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Segunda Guerra Mundial" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalisht" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Iskay_%C3%B1iqin_pachantin_maqanakuy" title="Iskay ñiqin pachantin maqanakuy – keçuaisht" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Iskay ñiqin pachantin maqanakuy" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keçuaisht" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Segunda_Guerra_mundiala" title="Segunda Guerra mundiala – retoromanisht" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Segunda Guerra mundiala" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Al_Doilea_R%C4%83zboi_Mondial" title="Al Doilea Război Mondial – rumanisht" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Al Doilea Război Mondial" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Seconda_uerre_mundiale" title="Seconda uerre mundiale – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Seconda uerre mundiale" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target"><span>Tarandíne</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Вторая мировая война – rusisht" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вторая мировая война" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rusisht" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D1%96%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B2%D0%BE%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Друга світова война – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Друга світова война" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%80%E0%A4%AF%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="द्वितीयविश्वयुद्धम् – sanskritisht" lang="sa" hreflang="sa" data-title="द्वितीयविश्वयुद्धम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskritisht" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D1%83_%D0%B8%D0%BA%D0%BA%D0%B8%D1%81_%D1%81%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%B8%D1%82%D1%8D" title="Аан дойду иккис сэриитэ – sakaisht" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Аан дойду иккис сэриитэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakaisht" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AB%E1%B1%9A%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%A8_%E1%B1%A1%E1%B1%AE%E1%B1%9C%E1%B1%AE%E1%B1%9B_%E1%B1%9E%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%B0%E1%B1%B7%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%AD" title="ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱞᱟᱹᱰᱷᱟᱹᱭ – santalisht" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱫᱚᱥᱟᱨ ᱡᱮᱜᱮᱛ ᱞᱟᱹᱰᱷᱟᱹᱭ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santalisht" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Segunda_gherra_mundiale" title="Segunda gherra mundiale – sardenjisht" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Segunda gherra mundiale" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardenjisht" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Secunna_guerra_munniali" title="Secunna guerra munniali – siçilianisht" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Secunna guerra munniali" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siçilianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Warld_War_II" title="Warld War II – skotisht" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Warld War II" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="skotisht" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%BB%D9%8A%D9%86_%D9%85%DA%BE%D8%A7%DA%80%D8%A7%D8%B1%D9%8A_%D8%AC%D9%86%DA%AF" title="ٻين مھاڀاري جنگ – sindisht" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ٻين مھاڀاري جنگ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindisht" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Nubbi_m%C3%A1ilmmisoahti" title="Nubbi máilmmisoahti – samishte veriore" lang="se" hreflang="se" data-title="Nubbi máilmmisoahti" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="samishte veriore" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Drugi_svjetski_rat" title="Drugi svjetski rat – serbo-kroatisht" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Drugi svjetski rat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-kroatisht" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Imn%C9%A3i_Ama%E1%B8%8Dlan_Wis_Sin" title="Imnɣi Amaḍlan Wis Sin – taçelitisht" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Imnɣi Amaḍlan Wis Sin" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="taçelitisht" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%99%E0%B7%80%E0%B6%B1_%E0%B6%BD%E0%B7%9D%E0%B6%9A_%E0%B6%BA%E0%B7%94%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B6%B0%E0%B6%BA" title="දෙවන ලෝක යුද්ධය – sinhalisht" lang="si" hreflang="si" data-title="දෙවන ලෝක යුද්ධය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhalisht" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/World_War_II" title="World War II – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="World War II" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Druh%C3%A1_svetov%C3%A1_vojna" title="Druhá svetová vojna – sllovakisht" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Druhá svetová vojna" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="sllovakisht" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikuj të përkryer"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Druga_svetovna_vojna" title="Druga svetovna vojna – sllovenisht" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Druga svetovna vojna" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sllovenisht" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Nubbe_maailmsu%C3%A1ti" title="Nubbe maailmsuáti – samishte inari" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Nubbe maailmsuáti" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="samishte inari" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Hondo_yePasirose_yeChipiri" title="Hondo yePasirose yeChipiri – shonisht" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Hondo yePasirose yeChipiri" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shonisht" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Dagaalkii_Labaad_ee_Aduunka" title="Dagaalkii Labaad ee Aduunka – somalisht" lang="so" hreflang="so" data-title="Dagaalkii Labaad ee Aduunka" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalisht" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B8_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Други светски рат – serbisht" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Други светски рат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbisht" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Tw%C3%A4iden_Waareldkriech" title="Twäiden Waareldkriech – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Twäiden Waareldkriech" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Perang_Dunya_II" title="Perang Dunya II – sundanisht" lang="su" hreflang="su" data-title="Perang Dunya II" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanisht" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Andra_v%C3%A4rldskriget" title="Andra världskriget – suedisht" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Andra världskriget" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suedisht" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Vita_Kuu_ya_Pili_ya_Dunia" title="Vita Kuu ya Pili ya Dunia – suahilisht" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Vita Kuu ya Pili ya Dunia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahilisht" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/II_wojna_%C5%9Bwjatowo" title="II wojna śwjatowo – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="II wojna śwjatowo" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/sakatusaay_nu_kitakit_satabakiay_masasungayaw" title="sakatusaay nu kitakit satabakiay masasungayaw – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="sakatusaay nu kitakit satabakiay masasungayaw" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B0%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D_%E0%AE%89%E0%AE%B2%E0%AE%95%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%8B%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="இரண்டாம் உலகப் போர் – tamilisht" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இரண்டாம் உலகப் போர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilisht" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%B5_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9A_%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%82" title="రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం – teluguisht" lang="te" hreflang="te" data-title="రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="teluguisht" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8_%D2%B7%D0%B0%D2%B3%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8_%D0%B4%D1%83%D0%B2%D1%83%D0%BC" title="Ҷанги ҷаҳонии дувум – taxhikisht" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Ҷанги ҷаҳонии дувум" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="taxhikisht" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%87" title="สงครามโลกครั้งที่สอง – tajlandisht" lang="th" hreflang="th" data-title="สงครามโลกครั้งที่สอง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajlandisht" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Ikinji_Jahan_Ur%C5%9Fy" title="Ikinji Jahan Urşy – turkmenisht" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Ikinji Jahan Urşy" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmenisht" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ikalawang_Digmaang_Pandaigdig" title="Ikalawang Digmaang Pandaigdig – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ikalawang Digmaang Pandaigdig" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Dymin%C9%99_Dynjo_%C4%8Dang" title="Dyminə Dynjo čang – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Dyminə Dynjo čang" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/II._D%C3%BCnya_Sava%C5%9F%C4%B1" title="II. Dünya Savaşı – turqisht" lang="tr" hreflang="tr" data-title="II. Dünya Savaşı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turqisht" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikuj të mirë"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B5_%D0%B1%D3%A9%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F_%D1%81%D1%83%D0%B3%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="Икенче бөтендөнья сугышы – tatarisht" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Икенче бөтендөнья сугышы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarisht" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%B9%D0%B8%D0%B3%D0%B8_%D0%94%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%B4%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%8B" title="Ийиги Делегей дайыны – tuvinianisht" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Ийиги Делегей дайыны" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuvinianisht" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D9%89%D9%83%D9%83%D9%89%D9%86%DA%86%D9%89_%D8%AF%DB%87%D9%86%D9%8A%D8%A7_%D8%A6%DB%87%D8%B1%DB%87%D8%B4%D9%89" title="ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى – ujgurisht" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurisht" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0_%D1%81%D0%B2%D1%96%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B2%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Друга світова війна – ukrainisht" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Друга світова війна" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainisht" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85" title="دوسری جنگ عظیم – urduisht" lang="ur" hreflang="ur" data-title="دوسری جنگ عظیم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urduisht" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ikkinchi_Jahon_urushi" title="Ikkinchi Jahon urushi – uzbekisht" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ikkinchi Jahon urushi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbekisht" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Seconda_guera_mondia%C5%82e" title="Seconda guera mondiałe – venetisht" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Seconda guera mondiałe" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="venetisht" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Toine_mail%27man_soda" title="Toine mail'man soda – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Toine mail'man soda" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai – vietnamisht" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chiến tranh thế giới thứ hai" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamisht" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Twiddn_Weireld%C3%B4orloge" title="Twiddn Weireldôorloge – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Twiddn Weireldôorloge" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Volakrig_telid" title="Volakrig telid – volapykisht" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Volakrig telid" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapykisht" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Deujhinme_guere_daegnrece" title="Deujhinme guere daegnrece – ualunisht" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Deujhinme guere daegnrece" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ualunisht" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ikaduha_nga_Gera_han_Kalibotan" title="Ikaduha nga Gera han Kalibotan – uarajisht" lang="war" hreflang="war" data-title="Ikaduha nga Gera han Kalibotan" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="uarajisht" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/%C3%91aareelu_Xareb_%C3%80dduna" title="Ñaareelu Xareb Àdduna – uolofisht" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Ñaareelu Xareb Àdduna" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="uolofisht" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%98" title="第二次世界大战 – kinezishte vu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="第二次世界大战" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="kinezishte vu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9F%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%90_%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%9A%E1%83%B7%E1%83%9B%E1%83%90" title="მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მაჟირა მოსოფელიშ ლჷმა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%95%D7%95%D7%99%D7%99%D7%98%D7%A2_%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%9C%D7%98-%D7%9E%D7%9C%D7%97%D7%9E%D7%94" title="צווייטע וועלט-מלחמה – jidisht" lang="yi" hreflang="yi" data-title="צווייטע וועלט-מלחמה" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidisht" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Ogun_%C3%80gb%C3%A1y%C3%A9_%E1%BA%B8l%E1%BA%B9%CC%81%E1%BA%B9%CC%80kej%C3%AC" title="Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì – jorubaisht" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ogun Àgbáyé Ẹlẹ́ẹ̀kejì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="jorubaisht" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Daihngeih_Baez_Seiqgyaiq_Dacan" title="Daihngeih Baez Seiqgyaiq Dacan – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Daihngeih Baez Seiqgyaiq Dacan" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Twidde_Weareldo%C3%B4rlog" title="Twidde Weareldoôrlog – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Twidde Weareldoôrlog" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%98" title="第二次世界大战 – kinezisht" lang="zh" hreflang="zh" data-title="第二次世界大战" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="kinezisht" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%B0" title="第二次世界大戰 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="第二次世界大戰" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/T%C4%93-j%C4%AB-chh%C3%B9_S%C3%A8-k%C3%A0i_T%C4%81i-chi%C3%A0n" title="Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tē-jī-chhù Sè-kài Tāi-chiàn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%AC%AC%E4%BA%8C%E6%AC%A1%E4%B8%96%E7%95%8C%E5%A4%A7%E6%88%B0" title="第二次世界大戰 – kantonezisht" lang="yue" hreflang="yue" data-title="第二次世界大戰" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonezisht" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q362#sitelinks-wikipedia" title="Përpunoni lidhje ndërgjuhësore" class="wbc-editpage">Përpunoni lidhje</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Emërhapësira"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Shikoni përmbajtjen e atikullit. [c]" accesskey="c"><span>Artikulli</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Diskutim:Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" rel="discussion" title="Diskutim për përmbajtjen e faqes [t]" accesskey="t"><span>Diskutim</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">shqip</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Shikime"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore"><span>Lexo</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit" title="Përpunoni këtë faqe [v]" accesskey="v"><span>Redakto</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit" title="Përpunoni kodin burim të kësaj faqeje [e]" accesskey="e"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=history" title="Versione të mëparshme të artikullit. [h]" accesskey="h"><span>Shihni historikun</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mjete" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Mjete</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Mjete</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">fshihe</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore"><span>Lexo</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit" title="Përpunoni këtë faqe [v]" accesskey="v"><span>Redakto</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit" title="Përpunoni kodin burim të kësaj faqeje [e]" accesskey="e"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=history"><span>Shihni historikun</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Të përgjithshme </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:LidhjetK%C3%ABtu/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Lista e të gjitha faqeve wiki që lidhen tek kjo faqe [j]" accesskey="j"><span>Lidhjet këtu</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:RecentChangesLinked/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" rel="nofollow" title="Lista e ndryshimeve të faqeve që lidhen tek kjo faqe [k]" accesskey="k"><span>Ndryshime të ndërvarura</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=sq" title="Ngarko skeda [u]" accesskey="u"><span>Ngarkoni materiale multimediale</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:FaqetSpeciale" title="Lista e të gjitha faqeve speciale. [q]" accesskey="q"><span>Faqet e veçanta</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&oldid=2646990" title="Lidhja e përhershme tek ky version i faqes"><span>Lidhja e përhershme</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=info" title="Më shumë informacion për këtë faqe"><span>Informacioni i faqes</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Citim&page=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&id=2646990&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacion mbi mënyrën e citimit të kësaj faqeje"><span>Cito artikullin</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fsq.wikipedia.org%2Fwiki%2FLufta_e_Dyt%25C3%25AB_Bot%25C3%25ABrore"><span>Get shortened URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:QrCode&url=https%3A%2F%2Fsq.wikipedia.org%2Fwiki%2FLufta_e_Dyt%25C3%25AB_Bot%25C3%25ABrore"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Shtyp/eksporto </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Libra&bookcmd=book_creator&referer=Lufta+e+Dyt%C3%AB+Bot%C3%ABrore"><span>Krijo një libër</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:DownloadAsPdf&page=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=show-download-screen"><span>Shkarkoje si PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&printable=yes" title="Version i shtypshëm i kësaj faqeje [p]" accesskey="p"><span>Version shtypi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Në projekte të tjera </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/World_War_II" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q362" title="Lidhje për te objekt depoje të dhënash i lidhur [g]" accesskey="g"><span>Objekt Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">fshihe</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Artikuj_t%C3%AB_p%C3%ABrkryer" title=""Lufta e Dytë Botërore" është një artikull i përkryer. Shtypni këtu për më shumë informacion."><img alt="Artikull i përkryer" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="sq" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2362465">@media all and (min-width:720px){.mw-parser-output .desktop-float-right{box-sizing:border-box;float:right;clear:right}}.mw-parser-output .infobox.vevent .status>p:first-child{margin:0}</style><table class="infobox vevent" style="width:25.5em;border-spacing:2px;"><tbody><tr><th class="summary" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;">Lufta e Dytë Botërore</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;border-bottom:1px solid #aaa;line-height:1.5em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Skeda:WW2Montage.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/220px-WW2Montage.PNG" decoding="async" width="220" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/330px-WW2Montage.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/WW2Montage.PNG/440px-WW2Montage.PNG 2x" data-file-width="1452" data-file-height="1368" /></a></span><br /><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Beteja_e_par%C3%AB_e_El_Alamein-it" title="Beteja e parë e El Alamein-it">Beteja e parë e El Alamein-it</a>, 1942</li> <li><a href="/wiki/Masakra_e_Nanxhing" title="Masakra e Nanxhing">Masakra e Nanxhing</a>, 1937-38</li> <li><a href="/wiki/Beteja_e_Atlantikut" title="Beteja e Atlantikut">Beteja e Atlantikut</a>, 1939-45</li> <li><a href="/wiki/Beteja_e_Stalingradit" title="Beteja e Stalingradit">Beteja e Stalingradit</a>, 1942-43</li> <li><a href="/wiki/Beteja_e_Berlinit" title="Beteja e Berlinit">Beteja e Berlinit</a>, 1945</li> <li><a href="/wiki/Sulmi_n%C3%AB_Pearl_Harbor" title="Sulmi në Pearl Harbor">Sulmi në Pearl Harbor</a>, 1941</li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2"><table style="width:100%;margin:0;padding:0;border:0;display:inline-table"><tbody><tr><th style="padding-right:1em">Data</th><td>1 shtator 1939 – 2 shtator 1945<br />(6 vjet dhe 1 ditë)</td></tr><tr><th style="padding-right:1em">Vendodhja</th><td><div class="location">Evropa, Paqësori, Atlantiku, Oqeani Indian, Azia Juglindore, Kina, Japonia, Lindja e Mesme, Mesdheu, Afrika e Veriut, Briri i Afrikës, Afrika Qendrore, Australia, shkurtimisht Amerika Veriore dhe Jugore</div></td></tr><tr><th style="padding-right:1em">Pasoja</th><td class="status"> <div class="plainlist"><ul style=""><li style="">Fitorja e <a href="/wiki/Aleat%C3%ABt_e_Luft%C3%ABs_s%C3%AB_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Aleatët e Luftës së Dytë Botërore">Aleatëve</a></li></ul></div> <ul><li>Rënia e <a href="/wiki/Gjermania_Naziste" class="mw-redirect" title="Gjermania Naziste">Gjermanisë Naziste</a>, <a href="/w/index.php?title=Italia_Fashiste_(1922%E2%80%931943)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Italia Fashiste (1922–1943) (nuk është shkruar akoma)">Italisë Fashiste</a> dhe <a href="/wiki/Perandoria_e_Japonis%C3%AB" title="Perandoria e Japonisë">Perandorisë së Japonisë</a></li> <li>Pushtimet ushtarake aleate të <a href="/w/index.php?title=Gjermania_e_pushtuar_nga_aleat%C3%ABt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gjermania e pushtuar nga aleatët (nuk është shkruar akoma)">Gjermanisë</a>, <a href="/w/index.php?title=Pushtimi_i_Japonis%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pushtimi i Japonisë (nuk është shkruar akoma)">Japonisë</a>, <a href="/w/index.php?title=Austria_e_pushtuar_nga_aleat%C3%ABt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Austria e pushtuar nga aleatët (nuk është shkruar akoma)">Austrisë</a> dhe <a href="/w/index.php?title=Ndarja_e_Kores%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ndarja e Koresë (nuk është shkruar akoma)">Koresë</a></li> <li>Filli i <a href="/wiki/Epoka_Atomike" class="mw-redirect" title="Epoka Atomike">Epokës Nukleare</a></li> <li>Shpërbërja e <a href="/wiki/Lidhja_e_Kombeve" title="Lidhja e Kombeve">Lidhjes së Kombeve</a> dhe krijimi i <a href="/wiki/Kombet_e_Bashkuara" class="mw-redirect" title="Kombet e Bashkuara">Kombeve të Bashkuara</a></li> <li>Shfaqja e <a href="/wiki/Shtetet_e_Bashkuara" class="mw-redirect" title="Shtetet e Bashkuara">Shteteve të Bashkuara</a> dhe <a href="/wiki/Bashkimi_Sovjetik" title="Bashkimi Sovjetik">Bashkimit Sovjetik</a> si superfuqi rivale dhe fillimi i <a href="/wiki/Lufta_e_ftoht%C3%AB" class="mw-redirect" title="Lufta e ftohtë">Luftës së Ftohtë</a> (Shih <a href="/w/index.php?title=Pasojat_e_Luft%C3%ABs_s%C3%AB_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pasojat e Luftës së Dytë Botërore (nuk është shkruar akoma)">Pasojat e Luftës së Dytë Botërore</a>)</li></ul></td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;">Pjesëmarrësit</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <a href="/wiki/Aleat%C3%ABt_e_Luft%C3%ABs_s%C3%AB_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Aleatët e Luftës së Dytë Botërore">Aleatët</a></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <a href="/wiki/Fuqit%C3%AB_e_Boshtit" title="Fuqitë e Boshtit">Fuqitë e Boshtit</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;">Komandantët dhe udhëheqësit</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <b><a href="/w/index.php?title=Udh%C3%ABheq%C3%ABsit_aleat%C3%AB_t%C3%AB_Luft%C3%ABs_s%C3%AB_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Udhëheqësit aleatë të Luftës së Dytë Botërore (nuk është shkruar akoma)">Udhëheqësit kryesor i Aleatëve</a>:</b><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2581005">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union"><img alt="Soviet Union" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/22px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/33px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281936_%E2%80%93_1955%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span></span> <a href="/wiki/Joseph_Stalin" class="mw-redirect" title="Joseph Stalin">Joseph Stalin</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Shtetet_e_Bashkuara_t%C3%AB_Amerik%C3%ABs" title="Shtetet e Bashkuara të Amerikës"><img alt="Shtetet e Bashkuara të Amerikës" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/22px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/33px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/44px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span></span> <a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a></li> <li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Britania_e_Madhe" title="Britania e Madhe"><img alt="Britania e Madhe" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/22px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/33px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/44px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Skeda:Flag_of_the_Republic_of_China.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/22px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/33px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/44px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Chiang_Kai-shek" class="mw-redirect" title="Chiang Kai-shek">Chiang Kai-shek</a></li></ul> </div></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <b><a href="/w/index.php?title=Udh%C3%ABheq%C3%ABsit_e_Fuqis%C3%AB_s%C3%AB_Boshtit_t%C3%AB_Luft%C3%ABs_s%C3%AB_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Udhëheqësit e Fuqisë së Boshtit të Luftës së Dytë Botërore (nuk është shkruar akoma)">Udhëheqësit kryesor të Fuqisë së Boshtit</a>:</b><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2581005"><div class="plainlist"> <ul><li><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Gjermania_Naziste" title="Gjermania Naziste"><img alt="Gjermania Naziste" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/22px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/33px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/44px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Adolf_Hitler" class="mw-redirect" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Skeda:Flag_of_Japan_(1870%E2%80%931999).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/22px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/33px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/44px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a></span> <a href="/wiki/Hirohito" title="Hirohito">Hirohito</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Skeda:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/22px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/33px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg/44px-Flag_of_Italy_%281861-1946%29_crowned.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Benito_Mussolini" class="mw-redirect" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;">Viktimat dhe humbjet</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2581005"><div class="plainlist"> <ul><li><b>Ushtarë të vdekur:</b></li> <li>Over 16,000,000</li> <li><b>Civilë të vdekur:</b></li> <li>Over 45,000,000</li> <li><b>Gjithsej të vdekur:</b></li> <li>Over 61,000,000</li> <li>(1937–1945)</li> <li><a href="/wiki/Humbjet_n%C3%AB_Luft%C3%ABn_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Humbjet në Luftën e Dytë Botërore">...<i>detaje të mëtejshme</i></a></li></ul> </div></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2581005"><div class="plainlist"> <ul><li><b>Ushtarë të vdekur:</b></li> <li>Over 8,000,000</li> <li><b>Civilë të vdekur:</b></li> <li>Over 4,000,000</li> <li><b>Gjithsej të vdekur:</b></li> <li>Over 12,000,000</li> <li>(1937–1945)</li> <li><a href="/wiki/Humbjet_n%C3%AB_Luft%C3%ABn_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Humbjet në Luftën e Dytë Botërore">...<i>detaje të mëtejshme</i></a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> <p><b>Lufta e Dytë Botërore</b> ishte konflikti i armatosur midis <a href="/wiki/Gjermania_Naziste" class="mw-redirect" title="Gjermania Naziste">Aleatëve</a> dhe <a href="/wiki/Gjermania_Naziste" class="mw-redirect" title="Gjermania Naziste">Boshtit Nazist</a>, i përbërë nga <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italia</a>, <a href="/wiki/Gjermania" title="Gjermania">Gjermania</a> dhe <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> nga viti <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> deri në vitin <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>. </p><p>Marrëveshja e Versajës në <a href="/wiki/Paris" class="mw-redirect" title="Paris">Paris</a>, ngarkoi Gjermaninë me të gjitha fajet e luftës. Sanksionet që iu vendosën ishin të rënda, por Gjermania do të firmoste këtë marrëveshje. Inflacioni, shkëputja e territoreve, kushtet e këqija të jetesës, si edhe shumë arsye të tjera do shkaktonin fillimin e asaj që u quajt Lufta e Dytë Botërore. </p><p>Tensioni i madh dhe çështjet e pa përfunduara të <a href="/wiki/Lufta_e_Par%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Lufta e Parë Botërore">Luftës së Parë Botërore</a>, do bënin që vetëm pas 20 vjetësh të fillonte Lufta e Dytë Botërore. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Përmbledhje"><span id="P.C3.ABrmbledhje"></span>Përmbledhje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=1" title="Redakto pjesën: Përmbledhje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Përmbledhje"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Origjina_e_Luftës"><span id="Origjina_e_Luft.C3.ABs"></span>Origjina e Luftës</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=2" title="Redakto pjesën: Origjina e Luftës" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Origjina e Luftës"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pas <a href="/wiki/Lufta_e_Par%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Lufta e Parë Botërore">Luftës së Parë Botërore</a> e quajtur ndryshe edhe Lufta e Madhe, Konferenca e Parisit (disa e njohin edhe me emrin Traktati i Versajës) shënoi një hap të madh në negociatat e paqes. Në këtë konferencë merrnin pjesë vendet fitimtare në luftë si <a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglia</a>, <a href="/wiki/Franca" title="Franca">Franca</a> e të tjerë. Ndërmjet tyre edhe <a href="/wiki/SHBA" class="mw-redirect" title="SHBA">SHBA</a> e përfaqësuar nga presidenti Wilson. Bisedimet vendosën kushte të rënda mbi palët humbëse. Gjermania ishte një nga vendet që u dëmtua më shumë, por <a href="/wiki/Austria" title="Austria">Austria</a> në të vërtetë pati humbjet më të mëdha si në njerëz, ashtu edhe në territore. </p><p>Embargo që iu vendos Gjermanisë ishte me të vërtetë e rëndë. Gjermania u limitua në një ushtri defensive me 100.000 ushtarë si edhe nuk i'u lejua të prodhonte tanke, aeroplan, anije dhe nëndetëse. Kjo gjendje e rënduar dhe varfëria do të bënte më vonë të mundur hipjen në pushtet të forcave naziste në krye me Hitlerin. </p><p>Megjithatë kjo konferencë nuk pati suksesin e pritur. Presidenti i SHBA-së Wilson, u dërgua mbrapsht me të gjithë revoltimin e tij. Loyd George doli në pah me idenë se <a href="/wiki/SHBA" class="mw-redirect" title="SHBA">SHBA</a> nuk kishte më vend aty dhe se <a href="/wiki/Evropa" title="Evropa">Evropa</a> i përkiste evropianëve, një mendim ky që ishte shprehur më parë nga vetë amerikanët në Doktrinën e Monrosë. Dokumenti i Wilsonit, i përbërë nga 14 pika, u pa si një cenim për Evropën. Pika e 12-të e këtij dokumenti kishte në përmbajtje material me rëndësi edhe për Shqipërinë dhe vendet e vogla të tjera, që sipas tij, duhet të merrnin pavarësinë ose të paktën autonominë (pra ishte një pikë që mbronte të drejtat e shteteve të vogla për të formuar shtetin e tyre). Me rëndësi është të përmendim edhe një tjetër synim të kësaj pike që ka lidhje me Perandorinë Osmane. Nga <a href="/wiki/Perandoria_Osmane" title="Perandoria Osmane">Perandoria Osmane</a> kërkohej hapja e gjireve dhe ngushticave (pas Luftës së Dardaneleve) për të gjithë, nën vëzhgimin e Kombeve të Bashkuara (që do të ishte organizata ndërkombëtare që Wilsoni kërkonte formimin). Në pikën e 14, ai kërkonte formimin e një organizate ndërkombëtare që të mund të zgjidhte dhe njëkohësisht të parandalonte luftërat dhe konfliktet midis dy ose më shumë shteteve. Në këtë konferencë ai shprehet se dëshiron vetëm paqen dhe i jep një rëndësi të madhe formimit të kësaj organizate ndërkombëtare edhe pse pa rezultat. </p><p>Pas Luftës së Parë Botërore, shtetet arabe kishin parë mundësinë për të qenë të pavarur dhe për të formuar më në fund, shtetet arabe të pavarura. Megjithatë kjo gjë nuk do lejohej nga vendet evropiane sepse ato toka ishin të pasura me naftë, që mbas Luftës së Parë Botërore u pa si një lëndë shumë me vlerë. Marrëveshja e San Remos, do të ishte thjeshtë një modifikim i Marrëveshjes së Syces-Picot, e bërë pa dijeninë e SHBA-së duke mohuar marrëveshjen e bërë më parë të King-Crane. Me anë të kësaj marrëveshje, Francës i jepej <a href="/wiki/Siria" title="Siria">Siria</a> dhe <a href="/wiki/Lubjana" title="Lubjana">Lubjana</a>, problemet e kësaj të fundit vazhdojnë edhe sot e kësaj dite. </p><p>Konfliktet megjithatë nuk kishin të sosur dhe situata ishte dramatike gjithashtu. Ndërkohë <a href="/wiki/Rusia" title="Rusia">Rusia</a>, që ishte tërhequr nga lufta dhe pas hipjes së bolshevikëve në fuçi, kishte hapur të gjitha marrëveshjet e fshehta të regjimit të carit. Franca kërkonte shfuqizimin e plotë të Gjermanisë, ndërsa Anglia nuk donte kurrsesi që në Evropë të formohej vetëm një shtet i fortë. Ideja e Wilsonit ishte hedhur poshtë tashmë. Perandoria Osmane gjithashtu ishte në prag të trazirave. Duke pasur dijeni të të gjithë këtij tensioni, Konferenca e Vienës, nuk bëri asgjë tjetër, përveç se përgatiti terrenin e fillimit të Luftës së Dytë Botërore. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Evropa">Evropa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=3" title="Redakto pjesën: Evropa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Evropa"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më <a href="/wiki/1_shtator" class="mw-redirect" title="1 shtator">1 shtator</a> të vitit <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>, Gjermania e udhëhequr nga pushteti nazist me <a href="/wiki/Adolf_Hitler" class="mw-redirect" title="Adolf Hitler">Adolf Hitlerin</a> në krye pushton Poloninë. Kjo ishte bërë e mundur me anë të një kontrate të fshehur me Bashkimin Sovjetik. Të dyja palët morën pjesë në sulmin e 17 shtatorit. Deklarata e vonuar e Francës dhe Anglisë kundër Gjermanisë, do të shpallej vetëm më 3 shtator të po atij viti. Me këtë deklaratë, flota angleze dhe franceze filluan manovrimin e gjerë në ujërat territoriale të Evropës. Në këto kushte, me anë të Sulmit Blitzz Creig (Sulm rrufe), Gjermania pushton dhe shtie në dorë shpejt <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Poloninë</a>, <a href="/wiki/Norvegjia" title="Norvegjia">Norvegjinë</a>, <a href="/wiki/Holanda" title="Holanda">Holandën</a>, <a href="/wiki/Belgjika" title="Belgjika">Belgjikën</a> dhe <a href="/wiki/Franca" title="Franca">Francën</a> në 1940. Në 1941 do të merrte edhe Jugosllavinë, Greqinë si dhe Shqipërinë. Trupat italiane, në aleancë me boshtin nazist, do të sulmonin trupat britanike në Afrikën e Veriut. Deri në verë të 1941, Gjermania kishte arritur të shtinte në dorë të tërë Francën dhe pjesën më të madhe të Evropës. Britania e Bashkuar, tashmë qëndronte vetëm pa aleatë me sy nga ShBA-të, megjithatë pushtimi i saj u bë i pamundur për shkak të forcave ajrore (<i>Royal Air Force</i>) dhe detare (<i>Royal Navy</i>). </p><p>Duke e parë Britaninë si një armik të pashpresë dhe të dobët, Hitleri kthehet nga Bashkimi Sovjetik, me një sulm të befasishëm më 22 qershor 1941, duke prishur kështu marrëveshjen e mossulmimit që kishte bërë me të. Në fundin e vitit 1941, Gjermania kishte pushtuar një pjesë të konsiderueshme të Bashkimit Sovjetik, por hapi i tyre do të ndalej jashtë Moskës, në betejën e Stalingradit. Gjatë betejave të përgjakshme në Stalingrad, që për më tepër dukej si një luftë personale midis Hitlerit dhe Stalinit, rrethimi dhe kapja e Garnizonit të Gjashtë të trupave gjermane, e bëri Gjermaninë të mendonte se nuk do të ishte një nismë e lehtë marrja e Rusisë. Sulmi rrufe i Gjermanisë naziste, dukej sikur nuk kishte dobi në tokat e mbuluara me borë dhe të pa fundme të Rusisë. Beteja e Stalingradit u zhvillua në vitet 1942–1943 ku boshti nazist pati humbje të mëdha. Humbja tjetër në Betejën e Kursk dhe thyerja e Syrgjynosjes së Leningradit do t’i jepte luftës një pamje tjetër tashmë. Ushtria e kuqe duket e papërmbajtshme dhe tashmë nga një mbrojtje e fortë, kalon në ofensivë të përgjithshme, duke gjëmuar Wehrmacht deri në <a href="/wiki/Berlin" class="mw-redirect" title="Berlin">Berlin</a>. Në Betejën e Berlinit, Ushtria e Kuqe merr lagjet e këtij qyteti një nga një, deri sa më 30 prill 1945, Hitleri kryen vetëvrasje në bunkerin ku strehohej, duke mos parë rrugë shpëtimi. </p><p>Ndërkohë, Italia fashiste me <a href="/wiki/Benito_Mussolini" class="mw-redirect" title="Benito Mussolini">Benito Mussolinin</a> në krye kapitulloi në 1943. Tashmë ajo kishte dalë kundra ish-aleates së saj Gjermanisë që vazhdonte luftën. Trupat e aleatëve u futën në Itali dhe më pas në 1944, ata do të lironin edhe Francën. Më pas, me rënien e Gjermanisë, aleatët dhe Sovjetikët do të takoheshin në qendrën e Gjermanisë, Berlin. Kjo vetëm pas Betejës së Bulge (Battle of the Bulge) në dhjetor. </p><p>Gjatë kësaj lufte, është për t’u përmendur holokausti që iu bë me miliona (6 milion mendohet) hebrenjve. Në këtë gjenocid gjithashtu u eksterminuan edhe persona me origjinë rome. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Azia">Azia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=4" title="Redakto pjesën: Azia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Azia"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> pushtoi <a href="/wiki/Kin%C3%AB" class="mw-redirect" title="Kinë">Kinën</a> në <a href="/wiki/7_korrik" class="mw-redirect" title="7 korrik">7 korrik</a> <a href="/wiki/1937" title="1937">1937</a> dhe planet e saj ishin të shtrinte pushtetin e saj në të gjithë Azinë si lindore ashtu edhe jugore. Më 7 dhjetor 1941, Japonia do të ndërmerrte një sërë sulmesh surprizë ndaj shumë vendeve duke përfshirë këtu edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në Pearl Harbor, Hawai, një gjë që bëri të pashmangshme futjen e ShBA-së në luftë. </p><p>Për gjashtë muaj rresht, Japonia kishte korrur vetëm fitore të bujshme, Beteja në Detin Koral (<i>Battle of the Coral Sea</i>) do të merrte pjesë, për t’u ndjekur më pas me Betejën e Midway (<i>Battle of Midway</i>), ku Japonia pati humbje të mëdha, ndër këto 4 avionmbajtëse. Duke ndaluar hapin e japonezëve, ishte radha e aleatëve të hidheshin në ofensivë tashmë. Kjo ofensivë u vërtetua me Betejën e Gjirit të Milne-s (<i>Battle of Milne Bay</i>) dhe Beteja e Guadalcanal (<i>Battle of Guadalcanal</i>), territore këto të pjesës jugperëndimore të Paqësorit. </p><p>Duke pasur dy fronte në këto zona, aleatët e panë të nevojshme hapjen e një fronti edhe në pjesën qendrore të Paqësorit. Aleatët korrën sukses në këto beteja ku për t’u përmendur është Beteja në detin e Filipineve (<i>Battle of the Philippine Sea</i>) dhe Beteja e Leyte Gulf (<i>Battle of Leyte Gulf</i>) në 1944. Gjithashtu pushtimi i ishujve, që ishte njëkohësisht edhe pikë kyçe për aleatët, ishin Iwo Jima dhe Okinawa në 1945. Gjatë këtyre betejave të shumta, një rol të madh luajtën edhe nëndetëset, të cilat prenë linjën e furnizimit të Japonisë me naftë dhe shumë materiale të tjera të nevojshme për luftën. </p><p>Në vitet e fundit të luftës, aleatët ndërmorën një fushatë masive bombardimi mbi Japoni. Më <a href="/wiki/6_gusht" class="mw-redirect" title="6 gusht">6 gusht</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>, ShBA hodhi më në fund bombën atomike në qytetin e Japonisë Hiroshima. Vetëm tre ditë më vonë, në <a href="/wiki/9_gusht" class="mw-redirect" title="9 gusht">9 gusht</a> 1945, një tjetër do të hidhej në Nagasaki, duke detyruar më në fund, perandorin Hirohito të shpallte kapitullimin më <a href="/wiki/15_gusht" class="mw-redirect" title="15 gusht">15 gusht</a> 1945. </p><p>Lufta kishte mbaruar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Shkaqet_dhe_Pasojat">Shkaqet dhe Pasojat</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=5" title="Redakto pjesën: Shkaqet dhe Pasojat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Shkaqet dhe Pasojat"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Shkaqet_në_Evropë"><span id="Shkaqet_n.C3.AB_Evrop.C3.AB"></span>Shkaqet në Evropë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=6" title="Redakto pjesën: Shkaqet në Evropë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Shkaqet në Evropë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ashtu si edhe Lufta e Parë Botërore, shkaqet dhe arsyet e Luftës së Dytë Botërore janë rritja e nacionalizmit dhe militarizmit. Arsye të tjera ishin edhe mos vendosja e saktë e kufijve. Më 1929 kur situata ishte akoma e tensionuar, në Gjermani dhe Itali, filluan të ngriheshin dhe të fuqizoheshin lëvizjet fashiste. Depresioni i Madh i viteve 1930 i kishte ulur moralin popullsisë gjermane, e cila për më tepër vuante edhe borxhin prej 65 miliard markave që i ishte imponuar për dëmet e shkaktuara në luftën e parë dhe kur ShBA vendosi që të ndalte kredinë e saj, situata u rëndua më shumë me Francën, që kur pa që Gjermania nuk mundi të paguante as këstin e parë dhe të dytë të borxhit, pretendoi territore nga shteti Gjerman. </p><p>Me të vërtetë Gjermania kishte firmosur Traktatin e Versajës, por ajo nuk e kishte pëlqyer kurrë këtë gjë, sidomos artikullin 231 që thoshte me pak fjalë që Gjermania pranonte të merrte për sipër të gjitha shpenzimet dhe humbjet e aleatëve, që ajo i kishte shkaktuar atyre kur forcat aleate përpiqeshin të mbroheshin. Besimi i përgjithshëm i popullit në Dolchstosslegende (një besim mitologjik i hershëm që në shqip do të thotë “thikë në shpinë”), si edhe Depresioni i Madh, solli në pushtet Partinë Socialiste Punëtore Gjermane (partia Naziste) me Adolf Hitlerin në krye. </p><p>Kur marrëveshja e Versajës po humbte vlerën e saj, shteti Anglez dhe Francez kanë një meritë në këtë mes. Franca lidhi me të vërtetë kontratë me Anglinë dhe Italinë, por të dy këta dolën nga fjala. Formimi i “Stresa”, ishte formimi i fronteve nga ana e Italisë dhe Anglisë kundra Gjermanisë, por Anglia nuk iu përmbajt kësaj marrëveshjeje. Në atë kohë në pushtet ishte Chamberlein. Ky i fundit, paraardhës i Çërçillit, ndjente simpati për partinë e re në Gjermani. Ai mendonte se ata kishin vepruar shumë rëndë mbi Gjermaninë. Gjithashtu frika e një France të gjithëpushtetshme në Evropë, ishte një arsye tjetër që këto dy vende nuk do vendosnin një marrëdhënie stabile midis njëri tjetrit. Italia do vepronte me të njëjtën mënyrë duke e lënë Francën vetëm dhe fronti “Stresa” tashmë përfshinte vetëm mbrojtjen e dobët franceze, të ndërtuar sipas stilit të Luftës së Parë Botërore, që nuk i bëri dot ballë teknologjisë së re gjermane. </p><p>Pakti Molotov-Ribbentrop midis gjermanëve dhe sovjetikëve, bëri që Gjermania të merrte e qetë Poloninë. Shtetet e bashkuara nuk arritën të vendosnin një lidhje të fortë me njëra tjetrën, duke i lënë Hitlerit kohë të fuqizohej. Më në fund Lufta e Dytë Botërore kishte filluar dhe tashmë nuk do të kishte më mundësi për negociata paqeje. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Shkaqet_në_Azi"><span id="Shkaqet_n.C3.AB_Azi"></span>Shkaqet në Azi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=7" title="Redakto pjesën: Shkaqet në Azi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Shkaqet në Azi"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:JapanGermanyToast.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/7/75/JapanGermanyToast.jpg/220px-JapanGermanyToast.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/7/75/JapanGermanyToast.jpg/330px-JapanGermanyToast.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/7/75/JapanGermanyToast.jpg/440px-JapanGermanyToast.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="433" /></a><figcaption>Yosuke Matsuoka (në qendër) festa e nënshkrimit të aleancës Japoneze-Gjermane-Italiane. Foto është shkrepur në Tokio, Japoni</figcaption></figure> <p>Politika e Japonisë imperialiste në 1930, ishte sunduar nga militarist. Ushtarakët që ishin në krye të hierarkisë së shoqërisë japoneze, dëshironin të realizonin ëndrrën e tyre për ta bërë Japoninë një vend me fuqi botërore. Këto ide dhe të tjera shkaqe ishin përfshirja e Japonisë në luftë. Në vitin 1931, Japonia pushtoi Mançurian dhe Kinën në vitin 1937. Kina ishte një vend i pasur me burime natyrore si edhe një vend i mirë për të zgjeruar dhe fortifikuar pozitën ushtarake në Azi. Si Sh. B. A, ashtu edhe Anglia (kjo e fundit kishte interesat e veta në Kinë), reaguan duke dërguar ndihma ushtarake në Kinë, si instruktorë dhe avionë luftimi, të cilët u dërguan në Kuomintang. Një tjetër reagim ishte edhe embargo e materialeve të nevojshme lufte kundrejt Japonisë. Në se Japonia nuk do furnizohej së shpejti me këto materiale që i’u ndaluan, asaj padyshim që nuk do i mbeste gjë tjetër veç se tërheqja ose gjetja e burimeve të tjera që ishin të rëndësishme për ekonominë e saj. Pra zgjidhjet ishin të thjeshta, tërheqja, pushtimi i territoreve ku ndodheshin burimet si nafta e materiale të tjera ose marrja e këtyre burimeve nga Dutch East Indies (kompani Holandeze në Indonezi e formuar në shek. XIX), <a href="/wiki/Malajzia" title="Malajzia">Malajzia</a> dhe <a href="/wiki/Filipinet" title="Filipinet">Filipinet</a>. Duke besuar se vendet evropiane do të ishin shumë të zëna me njëra tjetrën dhe duke menduar se ShBA-ve do t’i duhej shumë vite para se të mund të organizohej në luftë (dhe edhe në se organizohej do i duhej shumë kohë në negociata), Japonia zgjodhi rrugën e pushtimit dhe kështu do të fillonte plani për pushtimin e Azisë. </p><p>Si rrjedhojë Lufta Aziatike do të fillonte dhe Paqësori do të lyhej me gjak. Megjithatë, shkaku më i fortë që detyroi Amerikën të futej në luftë, ishte sulmi i pabesë në Pearl Harbor, në Singapor dhe në Filipine në 7-8 dhjetor të vitit 1941. Kjo i dha shumë shpresë Gjermanisë, që kur pa se ShBA do të ishte shumë e zënë me fushatën në Paqësor, i shpalli luftë asaj në <a href="/wiki/12_dhjetor" class="mw-redirect" title="12 dhjetor">12 dhjetor</a> <a href="/wiki/1941" title="1941">1941</a>. Por ShBA do të kishte më shumë burime se sa mendonte Hitleri. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pasojat">Pasojat</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=8" title="Redakto pjesën: Pasojat" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Pasojat"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në se ka një dhimbje në këtë botë, ajo shtrihet gjerë në zemrën njerëzore. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:638px-Two_young_German_soldiers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/00/638px-Two_young_German_soldiers.jpg/220px-638px-Two_young_German_soldiers.jpg" decoding="async" width="220" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/00/638px-Two_young_German_soldiers.jpg/330px-638px-Two_young_German_soldiers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/00/638px-Two_young_German_soldiers.jpg/440px-638px-Two_young_German_soldiers.jpg 2x" data-file-width="638" data-file-height="600" /></a><figcaption>Dy të rinj gjermanë. Fotoja i përket datës mars 1945</figcaption></figure> <p>Pasojat e Luftës së dytë Botërore ishin të shumta. Rreth 62 milion njerëz, që është ekuivalentja e 2.5% e popullsisë së planetit, humbën jetën. Lufta përfundoi me kapitullimin dhe pushtimin e Gjermanisë, humbjen e Japonisë dhe Koresë si edhe me dorëzimin e territoreve të Finlandës që ishin në dorë të Sovjetikëve. Globi tashmë do përballej me një ekonomi të shkatërruar, si të Evropës ashtu edhe të Azisë. Ushqimi i shfrytëzuar nga të dyja palët armike nuk do të ishte i mjaftueshëm për të gjithë popullsinë. Shumë persona që luftuan u zhgënjyen nga lufta duke humbur shpresën për një jetë më të mirë (është për t’u theksuar numri i madh i vetëvrasjeve në periudhën pas luftës e shkaktuar nga depresioni). </p><p>Përfundimi i Luftës së Dytë Botërore nuk shihej si ëndrra që më në fund të gjitha luftërat do të përfundonin, por duke ditur këtë vende të ndryshme do të merrnin masa. Aleatët do të formonin <a href="/wiki/OKB" class="mw-redirect" title="OKB">OKB</a>-në (Kombet e Bashkuara) të udhëhequr nga ShBA në vitin 1945, kjo lidhje do t’u formonte në San Francisko, Kaliforni, me shpresën që konfliktet në të ardhmen nuk do të shkonin deri aty ku kishin shkuar deri tani. </p><p>Perandoritë që kishin ekzistuar deri atëherë si Perandoria e Holandës, Perandoria e Francës dhe Perandoria e Britanisë, nuk do të ekzistonin më. Aleanca të reja do të krijoheshin në shumë territore të ndryshme si në Azi dhe Afrikë. Filipinet kërkonin akoma pavarësinë e tyre të plotë duke i kujtuar ShBA-së fjalën e dhënë për pavarësi dhe në 1946 do e fitonin një gjë të tillë. Për Gjermaninë dhe Poloninë do të hartoheshin territore të reja. Gjermania e ndarë në katër zona të ndryshme do të vuante më shumë dënimin e pasluftës. Nga katër zonat që ajo u nda, tre pjesë ishin në dorë të aleatëve që vendosën edhe një sistem demokratik konstitucional. Pjesa tjetër e mbetur, ishte në dorë të Bashkimit Sovjetik. Ky i fundit shtiu nën kontroll edhe shumë vende të tjera të Evropës lindore. Frontet ishin të dukshëm tani. Në njërën anë qëndronin aleatët me ShBA në krye dhe në tjetrën anë qëndronte Bashkimi Sovjetik me shtetet satelite të tij. Furnizimi i Evropës me bombën atomike, do të rriste akoma më shumë tensionin dhe kjo do të shënonte fillimin e Luftës së Ftohtë. </p><p>Në Azi, dhe pikërisht në Japoni, Perandoria imperialiste Japoneze u shfuqizua nga gjenerali Amerikan në fuqi Douglas McArthur (Daglas Mek Artur), për t’u zëvendësuar me një Monarki Konstitucionale, ku Perandori Hiroito do të ishte akoma në krye. Ndryshe nga Wilhelmi II, që dha dorëheqjen dhe mori fajin për sipër kur Gjermania humbi në Luftën e Parë Botërore, Perandori japonez, nuk e bëri një gjë të tillë dhe trashëgimi e tij vazhdon edhe sot e kësaj dite. </p><p>Me kapitullimin e Japonisë, Koreja do të merrte pavarësinë. Koreja ishte e ndarë në dy pjesë atë kohë. Njëra pjesë (<a href="/wiki/Koreja_Veriore" class="mw-redirect" title="Koreja Veriore">Koreja Veriore</a>) kishte ndihmën dhe mbështetjen e Sovjetikëve, ndërsa pjesa tjetër (<a href="/wiki/Koreja_Jugore" class="mw-redirect" title="Koreja Jugore">Koreja Jugore</a>) kishte mbështetjen e trupave amerikane. Ndërkohë në Kinë, lufta civile nuk zgjati shumë deri sa Partia Popullore e Kinës hipi më në fund në pushtet në 1949. Anëtarët e Partisë Nacionaliste Kineze tërhiqen në Tajvan. </p><p>Lufta e Dytë Botërore pati një zhvillim të pashmangshëm të teknologjisë. Radari kishte qenë një mjet vendimtar në shkatërrimin e nëndetëseve gjermane. Aeroplanët, anijet, punimet plastike, zhvillimi i lëndëve plasëse, helikopterët, teknologjia e raketave, si edhe energjia nukleare, do të zhvilloheshin me hapa të shpejta nga të dyja palët gjatë Luftës së Ftohtë. Ilaçe të shumta do të përmirësoheshin dhe të tjera do zbuloheshin. Penicilina dhe antibiotikët gjithashtu do kishin një përmirësim rrënjësor në këtë kohë. Por për momentin nuk mund të mendohej një përdorim i publik i përgjithshëm i tyre, por më vonë përdorimi publik i shumicës së mjeteve do të bëhej i mundshëm. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lëvizjet_e_Para"><span id="L.C3.ABvizjet_e_Para"></span>Lëvizjet e Para</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=9" title="Redakto pjesën: Lëvizjet e Para" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Lëvizjet e Para"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Idealet_e_Gjermanisë"><span id="Idealet_e_Gjermanis.C3.AB"></span>Idealet e Gjermanisë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=10" title="Redakto pjesën: Idealet e Gjermanisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Idealet e Gjermanisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Qëllimi kryesor i Gjermanisë në atë kohë ishte rifitimi i territoreve Gjermane, të humbura me firmosjen e Traktatit të Versajës. Një qëllim tjetër ishte shtimi i territoreve të minoriteteve gjermani në Austri me idenë për të formuar Gjermaninë e Madhe (ide kjo edhe e partisë fashiste e shfaqur në Itali, ku me termin “Perandoria Romake”, pretendonte të merrte ato territore që kjo perandori kishte përfshirë në të në lashtësi, por kuptohet kjo ishte vetëm një thirrje propagandistike). Politika e jashtme gjermane kishte lidhje me tokat e shkëputura nga Austria si edhe me pjesën gjuhë folëse gjermane në territoret e Polonisë dhe Çekosllovakisë të humbura gjithashtu si pasojë e Traktatit të Versajës. Bisedimet dhe negociatat e Hitlerit me Çamberlein (<i>Chamberlein</i>), kishin si justifikim pikërisht këto motive, që lejonin në një farë mënyre Gjermaninë të kërkonte këto territore. </p><p>Hitleri i paraqiti raporte të shumta Neville Çamberlainit, ku tregoheshin dhunimi dhe keqtrajtimi që i bëhej minoriteteve gjermane në ato territore. Kur Gjermania naziste, mori këto territore nga Polonia dhe Çekosllovakia, ai u prit ngrohtë nga gjermanët aty. Por ky entuziazëm nuk do të rezultonte si një gjë pozitive më vonë. Me fundin e luftës, këta minoritete, u zhvendosën me forcë nga aty ku ishin. Duke i mbetur vetëm një vend për të shkuar, ata do t’i drejtoheshin Gjermanisë. </p><p>Një arsye tjetër e fortë është edhe kushtet e vështira të vendosura në Konferencën e Parisit. Hitleri e bindi popullin se vetëm partia naziste do mund ta lironte Gjermaninë nga ai pakt. Shumë shpejt, shërbimi ushtarak i detyrueshëm do të rivendosej edhe pse ai ishte ndaluar nga traktati i lartë përmendur. Sipas Hitlerit, traktati po i hiqte Gjermanisë dhe gjermanëve të drejtën për të funksionuar si një shtet i vërtetë. </p><p>Këto dhe lojëra të tjera propagandistike, do të përdoreshin më vonë nga partia naziste për të arritur qëllimin e saj të vërtetë të luftës. Gjithashtu vetëm kështu partia naziste e Hitlerit mund të kryente diskriminime shoqërore dhe ideologjike, duke bërë që një pjesë e mirë e intelektualëve dhe kundërshtarësh politik, të largoheshin për të gjetur strehë diku tjetër. Me këto ide, diskriminimi ndaj hebrenjve kishte filluar, duke marrur prej tyre një pjesë të mirë të pasurisë dhe duke i zëvendësuar ata nga vendet e larta të punës me punonjës gjerman, që sipas të njëjtës propagandë, ishin racë ariane (raca më e pastër në botë). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lëvizjet_dhe_Aleancat_para_luftës"><span id="L.C3.ABvizjet_dhe_Aleancat_para_luft.C3.ABs"></span>Lëvizjet dhe Aleancat para luftës</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=11" title="Redakto pjesën: Lëvizjet dhe Aleancat para luftës" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Lëvizjet dhe Aleancat para luftës"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në fillimet e luftës, Britania dhe Franca ndoqën një politikë mos veprimi ndaj Gjermanisë duke dashur të ruanin paqen në Evropë. Ka mendime se kjo politikë u ndoq pasi këto dy fuqi të mëdha dyshonin në se popujt e tyre do të kishin dëshirën të luftonin një luftë tjetër madhore në kaq pak kohë. </p><p>Me Marrëveshjen e Mynihut (Munich Agreement) në vitin 1938, u kuptua qartë që tashmë lufta ishte e pashmangshme, pasi pikërisht Britania e Madhe dhe Franca, dhanë leje pushtimit të atyre tokave Çekosllovake, ku sipas Hitlerit jetonin popullsi gjermano-folëse. Çamberlain deklaroi se ky ishte një pakt që do të shënonte paqen në Evropë. Por në të vërtetë, Gjermania pas pushtimit të “tokave që i përkisnin”, në mars të 1939, do të pushtonte të gjithë Çekosllovakinë. Në më pak se një vit nga pushtimi i Çekosllovakisë, Britania e Madhe dhe Franca, do t’i deklaronin luftë Gjermanisë. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/ba/ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg/200px-ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg" decoding="async" width="200" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/ba/ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg/300px-ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/ba/ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg/400px-ShembullMolotovRibbentropStalin.jpg 2x" data-file-width="486" data-file-height="600" /></a><figcaption> Firmosja e Paktit Molotov-Ribbentrop në Moskë. Mbas Molotov nga e majta në të djathtë qëndrojnë Shaposhnikov, Ribbentrop dhe Stalin</figcaption></figure> <p>Me pushtimin e Çekosllovakisë u pa qartë dështimi i Marrëveshjes së Munihut. Gjithashtu Britania e Madhe dhe Franca arritën në përfundimin se Hitlerit nuk i zihej besë dhe se ai kërkonte të shtrinte pushtetin në të gjithë Evropën, një gjë kjo që ata nuk mund ta toleronin. Polonia dhe Franca do të binin dakord të ndihmonin njëra tjetrën më 19 maj 1939, në rast sulmimi nga pala Gjermane. Britania e Madhe do të ofronte ndihmën e saj ndaj Polonisë me të njëjtin qëllim si Franca në Mars. Më <a href="/wiki/23_gusht" class="mw-redirect" title="23 gusht">23 gusht</a> <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>, pakti Gjermano-Rus i Molotov-Ribbentrop do të firmosej nga të dyja palët. Ky pakt ishte i fshehtë dhe kishte si synim kryesisht formimin e një protokolli për të realizuar ndarjen e Evropës qendrore, ndërmjet Nazistëve dhe Sovjetikëve. Kjo ndarje do të bëhej sipas planeve të interesave dypalëshe dhe gjithashtu i premtonte Bashkimit Sovjetik një pjesë të Polonisë. Të dy palët arritën në një marrëveshje që lejonte si Gjermaninë dhe Rusinë të “bridhnin” të qeta dhe të mund të kryenin veprime ushtarake në tokat e njëri-tjetrit. Duke kujtuar Luftën e Parë Botërore ku Anglia i kishte bllokuar shumë gjëra asaj duke bërë që Gjermania të vuante urinë, Gjermania dëshironte një kontratë me Bashkimin Sovjetik, ku ky i fundit zotohej të shiste ushqimet, naftën dhe produkte të tjera Gjermanisë. </p><p>Gjermania tashmë nuk frikësohej dhe ishte gati t’i shpallte luftë Britanisë së Madhe, Polonisë dhe Francës. Hitleri në fillim qartësoi se ai donte thjeshtë të shtinte në dorë Qytetin e Danzing (do ishte më e saktë të thuash Qytet-Shtet) dhe Korridorin e Polonisë, por qëllimet e pushtimit të plotë të Polonisë ishin të qarta. Marrëveshja midis Britanisë së Madhe dhe Polonisë në 25 gusht, nuk do të ndryshonte planet e Hitlerit. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Periudha_dhe_Ngjarje_të_luftës"><span id="Periudha_dhe_Ngjarje_t.C3.AB_luft.C3.ABs"></span>Periudha dhe Ngjarje të luftës</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=12" title="Redakto pjesën: Periudha dhe Ngjarje të luftës" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Periudha dhe Ngjarje të luftës"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Evropa_si_Fushë-Betejë"><span id="Evropa_si_Fush.C3.AB-Betej.C3.AB"></span>Evropa si Fushë-Betejë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=13" title="Redakto pjesën: Evropa si Fushë-Betejë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Evropa si Fushë-Betejë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pushtimi_i_Polonisë"><span id="Pushtimi_i_Polonis.C3.AB"></span>Pushtimi i Polonisë</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=14" title="Redakto pjesën: Pushtimi i Polonisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Pushtimi i Polonisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 1 shtator 1939, Gjermania pushton Poloninë. Me pretekstin e rremë se Polonia “sulmoi” një pikë Gjermane në kufi, Hitleri do të hidhej në sulm kundra saj duke e pushtuar. Më 3 shtator të po atij viti, si Britania e Madhe ashtu edhe Franca, do të shpallnin luftë ndaj Gjermanisë. Shumë shpejt edhe Australia, Kanadaja dhe Zelanda e Re do t’i shpallnin luftë asaj gjithashtu. Francezët do të organizoheshin shumë ngadalë. Pas ofensivës në Saar, ata shumë shpejt do të hiqnin dorë dhe do të tërhiqeshin. Ndërsa Britania, e kujtuar pak vonë, nuk mundi të bënte asgjë për të ndihmuar Poloninë që ndodhej nën sulm tashmë. Në 8 shtator, Gjermania Naziste do të arrinte në Varshavë (kryeqyteti i Polonisë), pas thyerjes së bujshme të mbrojtjes së dobët Polake. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Kembsoria_Polake.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/ae/Kembsoria_Polake.jpg/250px-Kembsoria_Polake.jpg" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/ae/Kembsoria_Polake.jpg/375px-Kembsoria_Polake.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/ae/Kembsoria_Polake.jpg/500px-Kembsoria_Polake.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="407" /></a><figcaption>shtator 1939. Këmbësoria Polake në pritje gjatë Pushtimit të Polonisë</figcaption></figure> <p>Më 17 shtator 1939, Bashkimi Sovjetik sulmon nga lindja dhe pushton atë pjesë të Polonisë që i ishte premtuar nga marrëveshja e fshehtë me Gjermaninë. Një ditë pas kësaj ngjarjeje, si presidenti dhe kryetari i përgjithshëm i trupave të armatosur polake, do t’ia mbathini në Rumani. Më 1 tetor, pas një muaj sulmesh mbi Varshavën, forcat armike do të shtinin në dorë qytetin. Batalioni i fundit i trupave polake, do të dorëzohej më 6 tetor, edhe pse zyrtarisht, Polonia nuk iu dorëzua kurrë Gjermanisë. Trupat polake të mbetura, u tërhoqën në vendet fqinje duke shpëtuar për momentin. Këto trupa do të luftonin më vonë në Fushatën e shtatorit dhe do të jepnin një ndihmë të madhe ndaj forcave aleate për fitimin e Luftës së Dytë Botërore. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Lufta_rrufe">Lufta rrufe</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=15" title="Redakto pjesën: Lufta rrufe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Lufta rrufe"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pas rënies së <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">Polonisë</a>, <a href="/wiki/Gjermania" title="Gjermania">Gjermania</a> e ndaloi hapin e saj për t’u rigrupuar gjatë dimrit të viteve <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> dhe <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a> deri në prillin e 1940-ës. Gjatë kësaj kohe <a href="/wiki/Franca" title="Franca">Franca</a> dhe <a href="/wiki/Britania_e_Madhe" title="Britania e Madhe">Britania e Madhe</a> kishin qëndruar në gjendje mbrojtjeje. Pushtimet e mëvonshme do të zhvilloheshin shumë shpejt nga ana e gjermanëve me anë të sulmit të quajtur “Blitzkrieg” (e cilësuar si “<i>the Phony War</i>" – "Lufta e rremë", nga mediat e Britanisë së Madhe sepse terreni i përdorur ishte shumë pak ndërsa luftimet ishin shumë të shpejta). Në shqip komentohet Blitzkrieg ose "Luftë-rrufe" por njihet gjithashtu edhe si BlitzKrieg (në të vërtetë kjo gjë është deri diku e gabuar sepse ky term i përket gjuhës gjermane duke bërë që ndonjëherë të dalin keqkuptime). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Beteja_për_Atlantikun"><span id="Beteja_p.C3.ABr_Atlantikun"></span>Beteja për Atlantikun</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=16" title="Redakto pjesën: Beteja për Atlantikun" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Beteja për Atlantikun"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ndërkohë në pjesën veriore të Oqeanit Atlantik, anijet luftarake gjermane dhe anijet e vogla të luftimit si edhe nëndetëset (këto të fundit të emëruara nga britanikët U-boats. Shiko figurën për detaje), do të dëmtonin rëndë Flotën e Aleatëve. Nëndetëset me sa duket ishin shumë efektive në Betejat e Atlantikut. Një e tillë do të sulmonte dhe përmbyste anijen transportuese të britanikëve HMS Courageous, ndërsa një tjetër do të fundoste luftanijen HMS Royal Oak, kur kjo e fundit qëndronte e qetë e ankoruar në portin e Scapa Flow (territor në Skoci që shërbeu si bazë detare në dyja luftërat botërore). Në katër muajt e parë të luftës, këto anije do të fundosnin të paktën 110 mjete lundruese, duke u kthyer në tmerrin e flotës së aleatëve. Eficienca më e madhe e nëndetëseve ishte kundrejt anijeve tregtare trans-atlantike. Është i diskutueshëm mendimi se eficienca e tyre në këtë luftë ishte fati dhe guximi. Më saktë do ishte të themi se ishin aftësitë luftarake ato që bënë këto anije dhe nëndetëse të korrnin sukses në beteja. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:U-boat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/d/d5/U-boat.jpg/250px-U-boat.jpg" decoding="async" width="250" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/d/d5/U-boat.jpg/375px-U-boat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/d/d5/U-boat.jpg/500px-U-boat.jpg 2x" data-file-width="740" data-file-height="425" /></a><figcaption>Shembull i një anije nëndetëse gjermane. Në sfond Luftanija Scharnhorst</figcaption></figure> <p>Mbas 1943, Gjermania do e kuptonte se nuk kishte shumë shpresa të fitonte në det. Aleatët do të ndërtonin anije më të shpejta se ato që u fundosën. Plani i shoqërimit të çdo anije me anije të tjera luftarake do të ulte humbjet e trupave detare. Gjithashtu lufta kundra nëndetëseve do të bëhej shumë efektive. Këtu ka një meritë edhe shpikja e radarit, që arrinte të zbulonte nëndetëset Gjermane ku këto të fundit dilnin natën për t’u furnizuar me oksigjen ose për të bërë ndonjë riparim të mundshëm. Sulmi nga qelli do të ishte i befasishëm duke mos i lënë nëndetëses shumë mundësi për t’ia mbathur. Prodhimi në masë i Tipit 21 nëndetëse nuk pati shumë efektivitet përderisa lufta tashmë kishte ardhur në përfundimet e saj. </p><p>Në pjesën jugore të Atlantikut, admirali Graf Spee arriti të fundosë nëntë anije tregtare britanike. Kruiserat anglez si HMS Ajax, HMS Exeter dhe HMNZS Achilles do të angazhoheshin më vonë kundra admiralit Graf Spee, në atë që njihet me emrin Battle of the River Plate (Beteja e River Plate). Këto kruisera që i përkisnin divizionit të Zelandës së re, do të dëmtoheshin rëndë në të vërtetë, por edhe Graf Spee do të detyrohej të tërhiqej në ujërat neutrale të Uruguait, në Portin e Montevideo. </p><p>Në Betejën e Atlantikut, flota gjermane nuk do të vepronte sipas rregullave të pashkruara të luftës. Robërit që arrinin të shpëtonin nga fundosja e anijeve, kapeshin dhe i dorëzoheshin Gestapo-s që zakonisht i torturonte dhe ekzekutonte. Jo në pak raste është qëlluar nga anijet luftarake, kundrejt marinarëve të pambrojtur në det. Kjo gjë do të kritikoj më vonë, pas mbarimit të luftës. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pushtimi_i_Danimarkës_dhe_Norvegjisë"><span id="Pushtimi_i_Danimark.C3.ABs_dhe_Norvegjis.C3.AB"></span>Pushtimi i Danimarkës dhe Norvegjisë</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=17" title="Redakto pjesën: Pushtimi i Danimarkës dhe Norvegjisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Pushtimi i Danimarkës dhe Norvegjisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Norvegjia dhe Danimarka do të binin në dorë të Gjermanisë Naziste, në datën 9 prill 1940. Ky pushtim mori emrin Operation Weserübung dhe kishte si synim pengimin e një zbarkimi të mundshëm të trupave aleate në këto zona. Danimarka ra pa asnjë rezistencë. Norvegjia nuk u dorëzua dhe luftimet filluan. Trupat Britanike të përgatitura për luftë, do të zbrisnin në veri të Norvegjisë. Vonë në korrik, trupat aleate do të pësonin disfatë dhe do të tërhiqeshin. Pas dorëzimit të Ushtrisë Norvegjeze, Gjermania do të kontrollonte pothuajse të gjithë Norvegjinë. Me rënien e Norvegjisë, Familja Mbretërore do të arratisej në Londër. Gjermania do të përdorte Norvegjinë si bazë për të dërguar karvanë ushtarake kundra Bashkimit Sovjetik. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pushtimi_i_Francës"><span id="Pushtimi_i_Franc.C3.ABs"></span>Pushtimi i Francës</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=18" title="Redakto pjesën: Pushtimi i Francës" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Pushtimi i Francës"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 10 maj 1940, Gjermania pushtoi Luksemburgun, Belgjikën, Holandën dhe Francën. British Expeditionary Force (BEF – Forcat Ekspeditëse Britanike), lëvizën për në Belgjikë duke planifikuar një luftim në veri, por gjithmonë duke ruajtur një distancë më <i>Maginot Line</i> (Vija Maginot) e ndodhur në jug. Megjithatë Aleatët nuk do të korrnin sukses. Aleatët do të thyheshin nga sulmi i quajtur Blitzkrieg. Megjithatë qyteti gjerman i Roterdamit, u shkatërrua gjatë bombardimeve masive. </p><p>Në fazën e parë të pushtimit, plani i Gjermanisë kundra Francës do u quante Fall Gelb. Grupi i Tankeve Gjerman (<i>Panzergruppe von Kleist</i>) të <i>Wehrmacht</i>, do të kalonte përmes Ardenes (<i>Ardennes</i>), që ishte një pyll i dendur. Aleatët në të vërtetë nuk menduan se një ushtri e armatosur ashtu si ajo Gjermane do mund të kalonte në një vend të tillë. Gjermanët do të thyenin vijën franceze në Sedan. Mendohet se rënia e kësaj vije u bë e mundur pasi mbrojtja përbëhej kryesisht nga trupa rezerviste. </p><p>Gjermania vazhdoi më tutje në perëndim, duke kaluar nëpërmjet Francës Veriore, për të arritur më në fund Kanalin Anglez. Në këtë mënyrë, Aleatët do të ndaheshin në dy grupe. Ndërkohë, Belgjika, Luksemburgu dhe Holanda ranë shpejt nën sulmin e Grupit Ushtarak Gjerman B. </p><p>BEF dhe Forcat Franceze u evakuuan nga Dunkirku. Kjo tërheqje e përgjithshme e trupave u bë e mundur me anë të asaj që u njoh me emrin Operacioni Dinamo (<i>Operation Dynamo</i>). Në këtë tërheqje, që u quajt njëkohësisht edhe si evakuimi më i madh në të gjithë historinë, 338 000 trupa Franceze dhe Britanike do të transportoheshin me anë të anijeve luftarake, si edhe me anë të anijeve civile. </p><p>Më 10.06.1940, Italia gjithashtu do të bashkohej në luftë duke sulmuar trupat franceze në jug. Më pas ishte shumë e thjeshtë për Gjermaninë të pushtonte pjesën e mbetur të Francës. E parë ngushtë në këtë situatë, Franca do të detyrohej të nënshkruante një marrëveshje me Gjermaninë më 22.06.1940. Kjo marrëveshje shënoi pushtimin e Parisit dhe 2/3 e të gjithë territoreve franceze. Në të vërtetë, në Francë do të krijohej një shtet neutral (ku në të vërtetë pushteti ishte një qeveri-kukull e Gjermanisë). Qendra e kësaj qeverie, do të ishte pjesën juglindore të Francës dhe do të njihej si Vichy France. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Beteja_e_Britanisë"><span id="Beteja_e_Britanis.C3.AB"></span>Beteja e Britanisë</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=19" title="Redakto pjesën: Beteja e Britanisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Beteja e Britanisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gjermania u përgatit të pushtonte Britaninë e Madhe në vitin 1940 në atë që u quajt Unternehmen Seelöwe nga gjermanët dhe <i>Operation Sea Lion</i> nga anglezët (Operacioni Luanët e Detit në shqip). Britania kishte humbur një pjesë të mirë të trupave të saj në Dunkirk. Megjithatë, Flota Britanike (<i>Royal Navy</i>) qëndronte solide dhe Nazistët e dinin që nuk kishin shpresa kundra saj. Kështu u mendua se veprimi më shpresëdhënës, ishte sulmi nga ajri. Por edhe Forcat Ajrore Britanike (<i>Royal Air Force</i>) nuk ishin mangët. Gjermanëve do t’ju duhej të ndesheshin me këto forca. </p><p>Në verën e vitit 1940, beteja midis këtyre dy Forcave Ajrore do të fillonte. Kjo betejë u pagëzua me emrin Beteja e Britanisë. <i>Luftwaffe</i> (Forcat Ajrore Gjermane) në fillim do të përqendronin sulmet e tyre mbi RAF Fighter Command (një nga tre qendrat komanduese të Britanisë së madhe). Pika të tjera do të ishin edhe aeroporte të ndryshëm si edhe stacionet e radarëve, që rezultonin shumë dëmtuese për nëndetëset Gjermane. Pasi Britanikët do të bombardonin Berlinin, Hitleri vendosi të kundërpërgjigjej duke bombarduar Londrën. Sulmi mbi Londrën njihet si <i>The Blitz</i> (Operacioni Rrufe nëse do e përshtatnim në shqip). Forcat Ajrore Gjermane u dëmtuan rëndë nga sulmet mbi Britaninë. Hurricanes dhe Spitfires do të bënin të mundur, që Hitleri ta rikonsideronte planin e tij të sulmit mbi Britaninë. Kanali i Lamashit, do të qëndronte në dorën e Flotës Angleze, por Hitleri kishte plane të tjera. Ai do të kthente sytë nga lindja, duke anuluar planet e tjera për pushtim. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Një_sy_mbi_Italinë"><span id="Nj.C3.AB_sy_mbi_Italin.C3.AB"></span>Një sy mbi Italinë</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=20" title="Redakto pjesën: Një sy mbi Italinë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Një sy mbi Italinë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mbreti i Italisë Viktor Emanueli i Tretë në të vërtetë kishte kundërshtuar pushtimin e Shqipërisë, duke e konsideruar si një rrezik pa fitim. Por Musolini kishte planet e tij. Ultimatumi ndaj Shqipërisë për t’ju dorëzuar Italisë u bë më 25 mars 1939. Refuzimi i Shqipërisë për dorëzim, bëri që <a href="/wiki/Benito_Mussolini" class="mw-redirect" title="Benito Mussolini">Benito Musolini</a> ta pushtonte atë në 7 prill të 1939. Rezistenca ishte e dobët (Rezistenca e Durrësit) dhe shumë shpejt, trupat ushtarake Italiane do të merrnin kontroll mbi Shqipërinë. Mbreti i Zog, arratiset me familjen e tij në vendin fqinj Greqinë dhe më pas në Londër. Pasi kishte pushtuar Shqipërinë, më 28 tetor të 1940 edhe Greqia do të binte në duar të Italianëve. Italia nuk provoi veten të denjë për të mbajtur nën kontroll këto dy vende. </p><p>Bombarduesit anglez do të ishin shumë eficient kundra anijeve Italiane. Një luftë-anije u fundos, ndërsa shumë të tjera do të dëmtoheshin rëndë duke dalë jashtë-përdorimit. Sulmi i avionëve bombardues ndaj Flotës Italiane do të bëhej e mundur në portin jugor të Tarantos, ku avionët do të përdornin torpedo për të fundosur dhe dëmtuar anijet Italiane. Torpedot do të konsideroheshin si shumë të rëndësishme dhe përdorimi i tyre do të bëhej i mundur më vonë në sulmin e Japonezëve në Pearl Harbor, kundra ShBA-së. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Azia_si_Fushë-Betejë"><span id="Azia_si_Fush.C3.AB-Betej.C3.AB"></span>Azia si Fushë-Betejë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=21" title="Redakto pjesën: Azia si Fushë-Betejë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Azia si Fushë-Betejë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tërbim_në_Paqësor"><span id="T.C3.ABrbim_n.C3.AB_Paq.C3.ABsor"></span>Tërbim në Paqësor</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=22" title="Redakto pjesën: Tërbim në Paqësor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Tërbim në Paqësor"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/wiki/Masakra_e_Nanjing" class="mw-redirect" title="Masakra e Nanjing">Masakra e Nanjing</a></i></dd></dl></div> <p><br /> Luftërat Japoneze në Oqeanin Paqësor e njohur si Lufta Sino-Japoneze. Lufta Sino-Japoneze filloi në 1937 me sulmin e Japonisë ndaj Kinës. Që nga 1931, Japonia mbante të pushtuar Mançurian dhe me datë 7 korrik të 1937, ajo do lëshonte sulme të shumta ndaj Kinës në afërsi të Beiping (Bezhingu i sotëm). Japonezët avancuan të pathyeshëm deri në Betejën e Shangait, ku ndaluan hapin. Shangai do të binte në dhjetor 1937. Pak më vonë edhe kryeqyteti Nanzhing do të binte. Qeveria Kineze u largua nga aty duke shkuar në Çongqing. </p><p>Gjatë kësaj lufte, Japonia kreu masakra të shumta, duke mbjellur terror mbi popullsinë civile. Keqtrajtime të shumta u kryen edhe kundrejt robërve të luftës që u gjendën përballë torturash çnjerëzore. Për t’u përmendur është Masakra e Nanjing, ku vetëm brenda një muaji, do të masakroheshin më shumë se 300 mijë civilë. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Lufta_e_dytë_midis_Rusisë_dhe_Japonisë"><span id="Lufta_e_dyt.C3.AB_midis_Rusis.C3.AB_dhe_Japonis.C3.AB"></span>Lufta e dytë midis Rusisë dhe Japonisë</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=23" title="Redakto pjesën: Lufta e dytë midis Rusisë dhe Japonisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Lufta e dytë midis Rusisë dhe Japonisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 8 maj 1939, 700 kalorës (por numri i këtyre trupave mund të jetë i diskutueshëm) kaluan lumin Khalka. Kjo sipas japonezëve ishte kufiri i Mançurias. Si mongolët dhe sovjetikët, u justifikuan duke thënë se ata e dinin kufirin 20 milje më tutje në lindje. Kjo nuk ndaloi forcat e Mançurisë dhe forcat mongole të hapnin zjarr mbi njëra tjetrën. Nuk do kalonin shumë ditë dhe Japonia ashtu si edhe Bashkimi Sovjetik, do të dërgonin trupa të shumta në asistencë të këtyre vendeve që ishin nën kontrollin e tyre. Kontingjenti i madh i karvanëve do të ndeshej ashpër me kontingjentin tjetër armik, një luftë kjo që do të zgjaste deri në shtator të atij viti. Nuk pati fitimtarë në këtë luftë, por kjo luftë do të bënte më vonë të mundur firmosje e Paktit Molotov-Ribbentrop. Të frikësuar nga hapja e një lufte me dy fronte, Sovjetikët nënshkruan këtë marrëveshje të fshehtë me nazistët. Nuk ka të dhëna shumë të sakta, por mendohet se do të kishte 18 mijë humbje nga pala Japoneze dhe 9 mijë humbje nga pala Ruso-Mongole. Kjo ishte lufta e dytë që zhvillohej midis këtyre dy fuqive. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Një_shikim_mbi_Luftën_Sino-Japoneze"><span id="Nj.C3.AB_shikim_mbi_Luft.C3.ABn_Sino-Japoneze"></span>Një shikim mbi Luftën Sino-Japoneze</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=24" title="Redakto pjesën: Një shikim mbi Luftën Sino-Japoneze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Një shikim mbi Luftën Sino-Japoneze"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Deri në 1940, asnjë nga palët nuk kishte bërë ndonjë progres të dukshëm. Lufta u duk sikur po qëndronte pezull. Kina ishte me të vërtetë e dëmtuar, por ShBA do e financonte atë si edhe do të vente në dispozicion të Kinës avionët “<i>Flying Tigers</i>”, që do të jepnin ndihmesën në këtë luftë. </p><p>Azia Juglindore gjithashtu do të shikonte luftime të ashpra. Japonia më 22 shtator, kishte arritur të shtinte në dorë territore të Indo-Kinës, që ishin në duar të Francezëve. Kërkesa e Japonisë për të marrë bazat e ndërtuara vetëm dy muaj më parë, nuk ishte një surprizë. ShBA e pa këtë veprim si të papërshtatshëm dhe kjo do të bënte që ShBA të thyente marrëveshjen e vitit 1911, duke vënë mbi mallrat japonezë embargo, ajo nuk do lejonte eksportimin e lëndëve të domosdoshme për luftën që Japonia po zhvillonte. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vende_të_tjera"><span id="Vende_t.C3.AB_tjera"></span>Vende të tjera</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=25" title="Redakto pjesën: Vende të tjera" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Vende të tjera"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Afrika_e_Veriut">Afrika e Veriut</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=26" title="Redakto pjesën: Afrika e Veriut" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Afrika e Veriut"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19,_Nordafrika,_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg/250px-Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg" decoding="async" width="250" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg/375px-Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg/500px-Bundesarchiv_Bild_101I-786-0327-19%2C_Nordafrika%2C_Erwin_Rommel_mit_Offizieren.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="528" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ervin_Rommel" class="mw-redirect" title="Ervin Rommel">Rommel</a> në Afrikën e Veriut.</figcaption></figure> <p>Flota Franceze kishte humbur efektivitetin e saj tashmë. E gjendur në këtë situatë, Flota Mbretërore Britanike, qëndroi e vetme në betejën me Flotën Italiane për Mesdheun. Britanikët kishin avantazh në këtë betejë. Ata kishin baza të shumta në Gjilbartar. Baza që i përkisnin Britanisë ndodheshin gjithashtu në Maltë dhe Aleksandri, Egjipt. </p><p>Trupat Italiane do të sulmonin trupat Britanike dhe në gusht do të kapnin trupat Britanike në Somali. Por Fushata e Afrikës Veriore do të fillonte vetëm në shtator me sulmin e Trupave Italiane të vendosura në Libi, ndaj forcave Britanike në Egjipt. Duke bërë kështu, Italianët shpresonin të zinin Kanalin e Suezi, që ashtu si edhe Në Luftën e Parë Botërore, kishte qenë një vend strategjik për Britanikët pasi ajo ishte pikë-lidhja e tyre me Indinë. Në operacionin e quajtur Kompas (<i>Compass</i>), Forcat Britanike, Indiane dhe Australiane do të kundra-sulmonin duke u lëshuar në ofensivë kundra Italianëve. Por në 1941, këto trupa (nga Australia dhe Zelanda e Re), do të dërgoheshin në Greqi për ta mbrojtur atë nga sulmet Gjermane. Por kjo nuk do të jepte shumë rezultate, sepse Trupat Gjermane që do të vepronin në Afrikë, mbas zbarkimit të tyre në Libi, do të sulmonin sërish Egjiptin. Ky i fundit ishte akoma në dorë të Britanikëve. <a href="/wiki/Ervin_Rommel" class="mw-redirect" title="Ervin Rommel">Ervin Rommel</a> (Erwin Rommel) do ishte ai që do drejtonte këto sulme për palën gjermane. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1941"><span id="I_Gjith.C3.AB_Globi_n.C3.AB_Luft.C3.AB:_1941"></span>I Gjithë Globi në Luftë: 1941</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=27" title="Redakto pjesën: I Gjithë Globi në Luftë: 1941" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: I Gjithë Globi në Luftë: 1941"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ndihma_e_ShBA-së"><span id="Ndihma_e_ShBA-s.C3.AB"></span>Ndihma e ShBA-së</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=28" title="Redakto pjesën: Ndihma e ShBA-së" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Ndihma e ShBA-së"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pas rënies së Francës në 1940, ShBA e pa si të domosdoshme të ndërhynte në këtë luftë që po përfshinte globin. Megjithatë në ato vite, ShBA nuk ishte në gjendje shumë të mirë dhe disa mendonin që ShBA, nuk kishte fonde të mjaftueshme për të ndihmuar në luftë. Pavarësisht nga kjo Frenklin Rusvelt (<a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a>), do kërkonte nga kongresi të drejtën e “<i>Lend-Lease act</i>” (Ky është ai akt ku kongresi i jep të drejtë presidentit të ShBA-së të japë ndihmë ushtarake, armatime dhe fonde monetare atyre vendeve që Presidenti mendonte se po luftonin për të siguruar territoret e ShBA-së, një akt ky nga ku shumë vende si Anglia, Bashkimi Sovjetik, Kina e të tjerë do të përfitonin). Ky akt u aprovua nga kongresi më 11 mars 1941 dhe i siguroi kryesisht Britanisë dhe 37 vendeve të tjera rreth 50 bilion dollar në furnizime ushtarake dhe mjete të tjera të nevojshme për luftën. Nga ky fond, Britania dhe Komunuelthi (<i>Commonwealth</i>) do të përfitonin 31.4 bilion dollar. </p><p>Duke parë këtë lëvizje të ShBA-së, Kanadaja duke iu përshtatur të njëjtit plan, do të jepte një fond prej 4.7 bilion dollarësh (Dollar Amerikan), Britanisë së Madhe dhe Bashkimit Sovjetik. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pushtimi_i_Jugosllavisë,_Greqisë_dhe_Shqipërisë"><span id="Pushtimi_i_Jugosllavis.C3.AB.2C_Greqis.C3.AB_dhe_Shqip.C3.ABris.C3.AB"></span>Pushtimi i Jugosllavisë, Greqisë dhe Shqipërisë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=29" title="Redakto pjesën: Pushtimi i Jugosllavisë, Greqisë dhe Shqipërisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Pushtimi i Jugosllavisë, Greqisë dhe Shqipërisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><i><b>Artikulli kryesor:</b></i> <i><a href="/wiki/Shqip%C3%ABria_n%C3%AB_luft%C3%ABn_e_dyt%C3%AB_bot%C3%ABrore" class="mw-redirect" title="Shqipëria në luftën e dytë botërore">Shqipëria në luftën e dytë botërore</a></i></dd></dl> <p>Më 6 prill 1941, forcat Gjermane, Italiane dhe Bullgare, sulmuan dhe pushtuan Jugosllavinë. Lufta do mbaronte me datë 17 prill me dorëzimin e shpejtë të Jugosllavisë si edhe me krijimin e një qeverie kukull me qendër në <a href="/wiki/Kroaci" class="mw-redirect" title="Kroaci">Kroaci</a>. Vetëm dy grupe do të vazhdonin luftimet. Grupi komunist AVNOJ, të udhëhequr nga <a href="/wiki/Tito" class="mw-redirect" title="Tito">Tito</a>, më vonë do të tregonte epërsi në forcë dhe influencë ndaj grupit tjetër të çetnikëve të udhëhequr nga Draža Mihailović. Gjithashtu, më 6 prill, Gjermania do të pushtonte Greqinë, duke futur trupat e saj nga Bullgaria. </p><p>Rezistenca Greke ishte e gatshme të luftonte, por pavarësisht nga kjo ata ishin shumë më të pakët në numër dhe detyrimisht humbën. Kështu me datë 27 prill, <a href="/wiki/Athina" title="Athina">Athina</a> do të bie edhe pse, me meritë të Britanisë së Madhe, më shumë se 50 000 trupa ushtarake greke mundën të tërhiqeshin diku tjetër, për të luftuar mbase më vonë. Shqipëria gjithashtu ra pre e pushtimit nazist. Me vendosjen e një qeverie-kukull në Shqipëri, Nazistët shprehën qartë se nuk do të ishin kalimthi aty. Lufta e shqiptarëve do të ishte një luftë partizane dhe u drejtua nga grupi komunist me në krye Enver Hoxhën. </p><p>Lufta në Ballkan, pavarësisht se nuk do të përbënte ndonjë problem për Gjermaninë, do të vononte sulmin e saj ndaj Bashkimit Sovjetik për një periudhë prej 6 javësh. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sovjetikët_nën_Sulm"><span id="Sovjetik.C3.ABt_n.C3.ABn_Sulm"></span>Sovjetikët nën Sulm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=30" title="Redakto pjesën: Sovjetikët nën Sulm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Sovjetikët nën Sulm"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Që nga koha që Pakti Molotov-Ribbentrop ishte firmosur në gusht të 1939, Bashkimi sovjetik kishte pajisur Gjermaninë me armatime dhe të mira të tjera të domosdoshme për pushtimin e Evropës. Megjithatë, kur Gjermania do t’i kthehej kundra ish-aleatit së saj, Stalini do të arrinte në përfundimin që edhe Britanikët dhe Francezët kishin arritur më parë; Hitlerit nuk i zihet besë. Më 22.06.1941, operacioni më i madh në histori do të fillonte; Operacioni Barbarosa. Tre grupe ushtarake gjermane, të përbërë nga 4 milion njerëz, do të hynin në territorin rus duke shkatërruar gati të gjithë divizionet e Ushtrisë së Kuqe, në sajë të strategjisë së rrethimit. Ushtria e Kuqe që ndodhej në pjesën perëndimore të Bashkimit Sovjetik të pësonte humbje të mëdha. Përballë kësaj situate, Sovjetikët u tërhoqën për në Ural, duke marr atë që mund të merrnin dhe duke shkatërruar atë që nuk mund të merrnin. Asgjë nuk duhet të binte në dorë të armikut (një strategji kjo që është përdorur edhe kundra Napoleon Bonapartit). Në Ural, rusët do mund të rigrupoheshin dhe furnizimi i Ushtrisë së Kuqe, mund të bëhej i mundur. </p><p><br /> </p><p>Vonë në dhjetor të po atij viti, Trupat Gjermane kishin arritur në dyert e Leningradit, dyert e Moskës dhe Rostov. Arritja deri aty kishte qenë e mundimshme për Gjermanët. Ata kishin humbur 23% të ushtrisë që kishte sulmuar në fillim. Megjithatë gjermanët vazhdonin të avanconin. Dimri i fortë i Rusisë, do të bënte që ata të ndaleshin. Në këto kushte, ishte e pamundur realizimi i sulmit <i>Blitzkrieg</i> (sulm rrufe) sepse tanket nuk mund të manovronin thjeshtë në fushat e mbuluara me borë. </p><p>Gjermanët e kishin nënvlerësuar numrin e madh të ushtarëve që Ushtria e Kuqe kishte nën dispozicion. Ushtarët gjerman, nuk ishin të pajisur mirë për një mot të tillë. Mungonin mjetet e transportit dhe makineritë nuk i bënin dot ballë motit të ftohtë, duke marrë parasysh teknologjinë e atëhershme. </p><p>Trupat Gjermane filluan të demoralizohen nga luftimet e pafundme dhe ardhja e trupave të reja nga Siberia. Këto trupa ishin të shumtë dhe drejtoheshin nga Gjenerali Zhukov, një gjeneral ky me përvojë nga Lufta e Parë Botërore. Gjithashtu, këta ushtarë Sovjetik, ishin mësuar me ato kushte të ashpra. </p><p>Gjermania kishte avancuar shumë përpara, por kësaj radhe Sovjetikët do të “kthenin përgjigje”. Më 5 dhjetor, Sovjetikët kundërsulmuan dhe i detyruan trupat gjermane të ktheheshin mbrapa për kilometra të tëra (mendohet 150-250 kilometra). Kjo kishte qenë thyerja e parë e gjermanëve në luftë. </p><p>Më 25 qershor 1941, lufta e vazhdueshme e sovjetikëve me Finlandën, bëri që sovjetikët të ndërmerrnin një fushatë të gjerë bombardimesh ajrore kundra kësaj të fundit. Këto bombardime, filluan pak mbrapa fillimit të Operacionit Barbarosa. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Afrika_Veriore_dhe_Lindja_e_Mesme">Afrika Veriore dhe Lindja e Mesme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=31" title="Redakto pjesën: Afrika Veriore dhe Lindja e Mesme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Afrika Veriore dhe Lindja e Mesme"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në Afrikën Veriore, Romueli (Rommel), i cilësuar si dhelpra e shkretëtirës, fitoi terren në territoret lindore, duke arritur më në fund në një pikë kyçe për aleatët, Tobruk. Sulmet të shumta u lëshuan ndaj portit Tobruk duke e zënë atë. Dy sulme të aleatëve, dështuan kundra Romuelit, por më vonë ofensiva në fund të vitit e mbiquajtur edhe si Operation Crusader (përshtatje në shqip do ishte Operacioni Luftëtarët e Shenjtë edhe pse theksohet se kjo luftë nuk pati asnjë karakter fetare), do të detyronte trupat e Romuelit të tërhiqeshin pas luftimesh të ashpra. </p><p>Në prill dhe maj të vitit 1941, rebelime të shumta do të fillonin në Irak kundra Britanisë së Madhe, edhe pse britanikët morën sërish në dorë situatën. Në muajin e 6-të, aleatët u detyruan të bënin një farë pushtimi në <a href="/wiki/Siri" title="Siri">Siri</a> dhe Liban. Në ditën e 17 të po atij muaji, Damska gjithashtu do të binte në dorë të Aleatëve. Vonë në gusht Britanikët dhe Ushtria e Kuqe do të vendoseshin në Iran, që ishte neutral në luftë. Vendosja në Irak do të bëhej me qëllim për marrjen dhe shfrytëzimin e naftës nga Ushtria e kuqe për fushatën kundra Gjermanisë. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Përsëri_në_Atlantik"><span id="P.C3.ABrs.C3.ABri_n.C3.AB_Atlantik"></span>Përsëri në Atlantik</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=32" title="Redakto pjesën: Përsëri në Atlantik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Përsëri në Atlantik"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 9 maj, Destroyer HMS Bulldog (tip anije e aleatëve ku “<i>Destroyer</i>” merr kuptimin e “Shkatarrues”) i Flotës Britanike do të kapte një U-Boat (tip nëndetëse gjermane) gjermane. Nga kjo nëndetëse, do të merrej e paprekur një makineri që u quajt nga Britanikët Enigma Machine. Ky mjet do të ishte me rëndësi jetësore për fitoren e aleatëve në Atlantik. Kjo makinë do dërgohej në Bletchley Park dhe do i lejonte aleatëve të thyenin dhe të kuptonin kodet e ushtrisë gjermane. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Enigma.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Enigma.jpg/220px-Enigma.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Enigma.jpg/330px-Enigma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Enigma.jpg/440px-Enigma.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="600" /></a><figcaption>Makina Enigma</figcaption></figure> <p>Më 24 maj, luftanija gjermane Bismark, do cenonte Flotën e Aleatëve në Oqeanin Atlantik. Luftanija Britanike Battlecruiser HMS Hood do të fundosej në betejën e Danimarkës (Battle of the Denmark Strait). Pas kësaj, flota e britanikëve, do të ndërmerrte një gjueti të përgjithshme kundra luftanijes Bismark në pjesën veriore të Oqeanit Atlantik. Kjo nismë nuk do të ishte edhe aq e thjeshtë për Britanikët. Njësia ajrore bombarduese Fairey Swordfish, e nisur nga aeroplanmbajtësja HMS Ark Royal, të pajisur me bomba torpedo, do të sulmonin Bismarkun. Këto avionë nuk rezultuan shumë efektivë ndaj saj dhe dëmet ishin minimale, por kjo do t’ia bënte punën Flotës Britanike më të thjeshtë. </p><p>Bismarku më në fund u fundos. Për fundosjen e saj do u donte një gjëmim prej 2 700 kilometrash dhe angazhimi i 8 luftanijeve dhe 8 anije Kruizer, 2 aeroplanmbajtëse, 11 Kruizerave, 21 Destroyer (Shkatërrues) dhe 6 nëndetëseve. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ShBA_dhe_Japonia_në_Luftë"><span id="ShBA_dhe_Japonia_n.C3.AB_Luft.C3.AB"></span>ShBA dhe Japonia në Luftë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=33" title="Redakto pjesën: ShBA dhe Japonia në Luftë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: ShBA dhe Japonia në Luftë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në verën e 1941, ShBA, Britania e Madhe dhe Holanda vendosën embargo ndaj Japonisë. Kjo embargo kishte në qendër ndërprerjen e naftës, në mënyrë që Ushtria Japoneze të humbte superioritetin e saj në luftë. Japonia nuk u tërhoq nga lufta, madje vazhdoi të avanconte në territoret Kineze. Japonia do të planifikonte një sulm ndaj Flotës së ShBA-së në Pearl Harbor (Porti i Perlave). Ajo gjithashtu u përpoq të shtinte në dorë, zonat e pasura me naftë në dorë të kompanive holandeze (Dutch East Indies në Indonezi). Më 7 dhjetor 1941, flota japoneze e pajisur me anije aeroplanmbajtëse, do të sulmonte në mënyrë të papritur dhe të rrufeshme Portin Pearl Harbor, në Hawai. Ky sulm i pabesë, rezultoi i suksesshëm. Shumë avionë që qëndronin të qetë në bazë, do të shkatërroheshin dhe flota gjithashtu do të goditej rëndë. Gjashtë Luftanije do të përmbyteshin, por mendohet se këto të fundit, pas riparimeve të nevojshme, do të fillonin përsëri funksionimin e tyre. Megjithatë, katër Aeroplan-Mbajtëset që ishin planifikuar për t’u shkatërruar, për fatin e mirë të Aleatëve, nuk ndodheshin në port gjatë sulmit. Të gjitha ndërtesat dhe infrastrukturat e dëmtuara në Pearl Harbor do të riparoheshin shumë shpejt. </p><p>Ky sulm nuk u tolerua nga opinioni publik që kërkoi ndëshkim ndaj Japonisë. Një ditë më vonë, ShBA, më 8 dhjetor të po atij viti, deklaron luftë ndaj Japonisë. Në të njëjtën kohë, Kina gjithashtu do të shpallte zyrtarisht luftë ndaj Japonisë. Kjo e fundit do të pushtonte Malajzinë. </p><p>Ndërkohë edhe Britania do të përjetonte një tragjedi. Përmbytja e luftanijes HMS Prince of Wales dhe HMS Repulse në 10 dhjetor, do të shkaktonte shumë humbje për Britanikët. Këto anije ishin përmbytur nga 85 bombardues japonezë si edhe nga torpedo të lëshuara nga baza Saigon. Në këtë humbje të madhe ku 840 ushtarë britanikë do të humbnin jetën, Winston Çërçill do të shprehej se ky ishte lajmi më tronditës që ai kishte marrë që nga fillimi i luftës. </p><p>Gjermania ndërkohë, i shpall luftë ShBA-së edhe pse në të vërtetë nuk ishte i detyruar që ta bënte një gjë të tillë. Hitleri shpresonte që Japonia do të sulmonte Bashkimin Sovjetik, ndërkohë që Japonia dhe Bashkimi Sovjetik kishin lidhur një marrëveshje mossulmimi ndaj njëra tjetrës. Deklarata e Gjermanisë, e bindi edhe një herë ShBA-në, që nuk kishte asnjë arsye që mos përfshihej në luftimet në Evropë. </p><p>24 orë pas sulmit në Pearl Harbor, Japonia pushton Hong Kongun. Filipinet dhe kolonitë e Britanisë së Madhe në Malajzi, Borneo dhe Burma do të pësonin të njëjtin fat. Megjithatë Japonia në të vërtetë po synonte marrjen e tokave të pasura me naftë të kompanisë Holandeze “Dutch East Indies”. Japonia do të ndeshej në rezistencën e Filipineve, Australisë, Zelandës së Re, Britanikëve, Kanadezëve, Indianëve si edhe të Amerikanëve. Pavarësisht nga kjo rezistencë, të gjithë këto territore do të binin në duart e Japonezëve brenda disa muajsh. Ishulli i Britanikëve në Singapor, që mbahej si një fortesë e vërtetë, ra në duart e japonezëve. Rënia e kësaj fortese, u cilësua edhe një herë nga Çërçilli si një nga humbjet më të turpshme të historisë së Britanisë. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1942"><span id="I_Gjith.C3.AB_Globi_n.C3.AB_Luft.C3.AB:_1942"></span>I Gjithë Globi në Luftë: 1942</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=34" title="Redakto pjesën: I Gjithë Globi në Luftë: 1942" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: I Gjithë Globi në Luftë: 1942"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Luftë_në_Çekosllovaki_dhe_Francë"><span id="Luft.C3.AB_n.C3.AB_.C3.87ekosllovaki_dhe_Franc.C3.AB"></span>Luftë në Çekosllovaki dhe Francë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=35" title="Redakto pjesën: Luftë në Çekosllovaki dhe Francë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Luftë në Çekosllovaki dhe Francë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në maj të 1942, projektuesi i projektit Zgjidhja Përfundimtare, Reinhard Heydrich (që ishte plani për zhdukjen e të gjithë hebrenjve), do të vritej nga agjentë të rezistencës Çeke gjatë operacionit Antropoid. Kur Hitleri mori vesh një gjë të tillë, urdhëroi sulmin e territoreve ku ndodheshin partizanët, duke shkaktuar reprezalje të shumta kundra popullsisë civile. Më 19 gusht, 1942, Forcat Kanadeze lëshuan kundra trupave naziste, një sulm të shpejt në portin e Dieppe të Francës, që u njoh me emrin Operacioni Xhubileu (<i>Operation Jubilee</i>). Aleatët pësuan disfatë në këtë betejë, por kjo disfatë do të siguronte më vonë informacion që do të shërbente në operacione të tjera, si Operacioni Torç (<i>Operation Torch</i>) dhe Operacioni Ovërlord (<i>Operation Overlord</i>) </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_e_Sovjetikëve"><span id="Ofensiva_e_Sovjetik.C3.ABve"></span>Ofensiva e Sovjetikëve</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=36" title="Redakto pjesën: Ofensiva e Sovjetikëve" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Ofensiva e Sovjetikëve"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në veri, Sovjetikët do të sulmonin nën operacionin e koduar Toropets-Kholm, në 9 janar deri në 6 shkurt të 1942. Ky aksion bëri të mundur, që divizionet gjermane të ngushtoheshin në afërsi të territorit të Andreapolit. Gjithashtu, Ushtria e Kuqe do të rrethonte një divizion të ushtrisë gjermane në “Xhepin e Demjansk-ut” (Rrethimi i Garnizonit gjerman u pagëzua me këtë emër). Kjo do t’i jepte avantazh Ushtrisë së Kuqe, duke prishur moralin e trupave gjermane. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Forcat_e_Boshtit_në_Sulm"><span id="Forcat_e_Boshtit_n.C3.AB_Sulm"></span>Forcat e Boshtit në Sulm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=37" title="Redakto pjesën: Forcat e Boshtit në Sulm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: Forcat e Boshtit në Sulm"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në muajin e gjashtë të 1942, me datë 28, do të fillonte ofensiva e Aleatëve e koduar Operacioni Blu. Ky plan përfshinte vendosjen e trupave të Aleatëve, nga lumi Don deri në lumin Volga, drejt maleve Kaukaziane. Grupi Ushtarak B, ndërkohë po bënte plan, shtënien në dorë të Stalingradit; një veprim ky që do mund të forconte frontin Gjerman. Ndërsa Grupi Ushtarak A, planifikoi marrjen e fushave të pasura me naftë në jug. Në Betejën e Kaukazit, Trupat e Boshtit Nazist do të kapnin nga fundi i verës dhe vjeshtë së 1942-it, fushat e pasura me naftë. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beteja_e_Stalingradit">Beteja e Stalingradit</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=38" title="Redakto pjesën: Beteja e Stalingradit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: Beteja e Stalingradit"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><i><b>Artikulli kryesor</b> <a href="/wiki/Beteja_e_Stalingradit" title="Beteja e Stalingradit">Beteja e Stalingradit</a></i></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Stalingrad-a.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/e/ed/Stalingrad-a.jpg/250px-Stalingrad-a.jpg" decoding="async" width="250" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/e/ed/Stalingrad-a.jpg/375px-Stalingrad-a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/e/ed/Stalingrad-a.jpg 2x" data-file-width="406" data-file-height="300" /></a><figcaption>Pamje e ushtarëve sovjetikë gjatë betejës së Stalingradit</figcaption></figure> <p>Më <a href="/wiki/23_gusht" class="mw-redirect" title="23 gusht">23 gusht</a>, <a href="/wiki/1942" title="1942">1942</a>, Gjermanët arritën Vollgën, në veri të Stalingradit. Gjermanët pa humbur kohë, do të bombardonin qytetin duke shkatërruar shtëpitë prej druri. Shkatërrimi i këtyre të fundit u bë me qëllim që të dëmtoheshin uzinat moderne të sovjetikëve. Më 23 shtator, Ushtria Gjermane kishte marrë në dorë këto fabrika dhe rrezja e veprimit të Ushtrisë Gjermane, ishte aq i gjerë sa që kishte nën kontroll të gjithë lumin. Sovjetikët do të sillnin përforcime dhe tashmë do të fillonte ajo që në histori u njoh si Beteja e Stalingradit. Në rrugët e Stalingradit, do të zhvilloheshin beteja të ashpra guerirlase. Duke qenë se të dy palët luftonin brenda në qytet, mendohet se luftimet trup më trup nuk kanë munguar. </p><p>Lufta e egër, bëri që morali i trupave të të dyja palëve të binte. Edhe pse Gjermania po dëmtohej shumë nga kjo betejë, Hitleri nuk do të urdhëronte kurrë dorëheqjen. Von Paulus, i ndodhur në një gjendje të mjerueshme, do provonte edhe një herë një sulm kundra Sovjetikëve në fillimet e nëntorit. Tashmë Ushtria Gjermane kishte në dorë rreth 88% të qytetit, por me sa dukej, rezistenca e Ushtrisë së Kuqe, nuk do të binte bashkë me qytetin e shkatërruar. Ndërkohë që Ushtria Gjermane, futej akoma më thellë në qytet, Sovjetikët kishin forcuar krahët në rrethinat e Stalingradit. Në këtë mënyrë, Sovjetikët patën mundësi të rrethonin deri diku Ushtrinë Gjermane. Operacioni Uranus, në 19 nëntor, pati si bazë sulmimin e forcave gjermane nga të dyja krahët. Ky operacion korri sukses. Trupat Sovjetike do të takoheshin në Kalaç dhe 4 ditë më vonë, Divizioni i Gjashtë i Ushtrisë Gjermane, do të rrethohej i tëri. Kjo për ta ishte një grackë nga ku nuk do të ishte shumë e lehtë të dilnin. </p><p>Divizioni i Gjashtë, kërkoi leje për të dalë nga rrethimi, por Hitleri nuk i lejoi, duke i premtuar se ata do të furnizoheshin nga qelli me ushqime, deri sa të shpëtoheshin. Megjithatë Sovjetikët nuk do të bënin sehir ndërkohë që Hitleri të sillte ndihmat. Në atë kohë, Sovjetikët do të lëshonin një sulm kundra forcave të ndodhura në afërsi të Moskës. Ky sulm i quajtur Operacioni Mars, kishte si synim ndërprerjen e kontakteve ndërmjet divizionit qendror me atë të divizionit në jug të Stalingradit. </p><p>Me të shpejtë, Von Manstein do të formonte një batalion modest me ushtarë gjermanë, me qëllim për të shkuar në ndihmë ushtrisë që kishte ngecur në Stalingrad. Por ai do të afrohej vetëm 50 kilometra me ushtrinë e mbetur në brendësi të Stalingradit. Trupat Sovjetike, nuk do ta lejonin atë të ecte përpara qoftë edhe një metër me shumë. Në fund të vitit 1942, Divizioni i Gjashtë, ishte katandisur si mos më keq, pasi Luftwaffe (Forcat Ajrore Gjermane), nuk sillte as 1 të 6 e furnizimeve të nevojshme. Fieldmarshall Von Paulus do t’i dorëzohej Ushtrisë së Kuqe më 2.2.1943 duke mos parë rrugë tjetër shpëtimi. Nga ky vendim, 91 000 ushtarë Gjerman dhe 22 gjeneralë, do të binin në duart e Sovjetikëve. Kjo do të ishte lufta më e madhe në të gjithë historinë, si në shpenzime, ashtu edhe në humbje njerëzore. Mendohet se Gjermanët humbën rreth 850 000 ushtarë. Ndërsa gjithsej 2 milion njerëz do të vdisnin në këtë betejë (por kjo është e diskutueshme). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Betejat_e_Aleatëve_në_Paqësor"><span id="Betejat_e_Aleat.C3.ABve_n.C3.AB_Paq.C3.ABsor"></span>Betejat e Aleatëve në Paqësor</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=39" title="Redakto pjesën: Betejat e Aleatëve në Paqësor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: Betejat e Aleatëve në Paqësor"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 19 shkurt 1942, Presidenti i ShBA-së Rusvelt (Roosevelt) do të firmoste Urdhrin Ekzekutiv të Shteteve të Bashkuara të Amerikës 9066, duke shpallur luftë ndaj Boshtit Japoni-Gjermani-Itali. Me fillimin e luftës, shumë persona japonez, italian dhe gjerman, që në të vërtetë ishin persona me shtetësi Amerikane, do të internoheshin nëpër kampe. Në këto kampe do të dërgoheshin edhe persona nga Hawai. Por këto kampe ishin brenda standardeve të jetesës dhe nuk pati keqtrajtime ndaj personave që qëndruan aty gjatë luftës. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Trupat_Australiane_ne_Gjirin_Milne,_Guinea_e_re.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/4/4d/Trupat_Australiane_ne_Gjirin_Milne%2C_Guinea_e_re.jpg/250px-Trupat_Australiane_ne_Gjirin_Milne%2C_Guinea_e_re.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/4/4d/Trupat_Australiane_ne_Gjirin_Milne%2C_Guinea_e_re.jpg 1.5x" data-file-width="370" data-file-height="277" /></a><figcaption>Trupat Australiane ne Gjirin Milne, Guineja e Re</figcaption></figure> <p>Më 18 prill të 1942-it, bombardimi i parë ajrorë do të godiste Japoninë në zemër të saj. Ky operacion i quajtur Doolittle Raid, pavarësisht se do shkaktonte dëme të pakta ndaj Japonisë, do të bënte që kjo e fundit të rikonsideronte tërheqjen e disa njësive ushtarake në mbrojtjen e Japonisë. Ky sulm gjithashtu do të ngrehte lartë moralin e trupave Amerikane. </p><p>Në fillimet e majit, Trupat Ushtarake Japoneze, do të sulmonin Portin Moresby, Guinea e Re. Por kjo për ta nuk do të ishte edhe aq e thjeshtë sepse Flota e Aleatve do të kundërsulmonte në atë që njihet si Beteja në Detin Koral (Battle of the Coral Sea). Kjo ishte kundërpërgjigjja e parë e armatosur e Aleatëve kundra forcave japoneze. Taktikisht Japonezët do të fitonin, sepse ShBA do të humbiste anijen aeroplan-mbajtëse USS Lexington në këtë betejë. Por pavarësisht nga kjo humbje, beteja u konsiderua si sukses nga Aleatët. Kjo ishte beteja e parë që organizohej midis dy anijeve aeroplan-mbajtëse. Vetëm një muaj më vonë, më 5, Beteja e Midway do të fillonte. Në këtë betejë, bombarduesit nën ujorë do të sulmonin me sukses Flotën Japoneze, duke fundosur katër nga anijet aeroplan-mbajtëse më të rëndësishme të Flotës Japoneze. Kjo betejë ishte një sukses sepse tashmë Japonia nuk do zgjeronte më fuqinë e saj në Paqësor. Historianët e vlerësuan këtë betejë, si një kthesë të luftës nga ana e Aleatëve, edhe pse më vonë do të kishte shumë për të luftuar. Për t’u theksuar është se kjo betejë u fitua me anë të Kriptografisë. Pra Ushtria e ShBA-së, arriti të zbërthente kodet e Flotës Japoneze dhe rrjedhimisht e dinte se ku ata do të do të sulmonin. </p><p>Në korrik, forca të shumta dhe të mirë-armatosura japoneze, do të sulmonin nga toka Portin e Moresby. Kundra këtyre forcave të stërvitura mirë në luftë, qëndronin vetëm trupat e papërgatitura Australiane. Këta të fundit, nuk kishin shumë armatime në dispozicion dhe nuk kishin shumë eksperiencë. Ajo që ka më shumë rëndësi është se këto trupa do të ishin edhe më të pakta në numër si edhe më keq të armatosur. Por kjo nuk i ndaloi Ushtarët Australian të luftonin dhe të fitonin betejën kundra 5 000 forcave të mirë-armatosura Japoneze. Australianët i detyruan këto trupa (në të vërtetë ishin dy njësi ushtarake japoneze ato që sulmuan forcat australiane) të tërhiqeshin mbrapsht. Kjo betejë, do të ishte mposhtja e parë e Japonezëve në teren si edhe fitorja e parë e rëndësishme e Forcave Ushtarake Australiane. Edhe pse Beteja për Kokodën, do të ishte shumë e kushtueshme në njerëz, aq sa trupat do të demoralizoheshin. Oficerët e AIF do të udhëhiqnin trupat Australiane, duke detyruar Japonezët të tërhiqeshin sa më larg, duke shpresuar kështu që brigada e 21-të, të forcohej dhe të riorganizohej. </p><p>Më 7 gusht të po atij viti, Flota e ShBA-së do të kalonte në ofensivë në Betejën e Guadalcanal. Luftimet zgjatën gjashtë muaj rresht, ku si japonezët, si Amerikanët, luftuan ashpër për të marrë nën kontroll ishullin. Ndërkohë, beteja të tjera detare në territoret në afërsi, do të angazhonin flotën aleate në luftime. Për t’u përmendur janë Beteja e SavoIsland (Beteja e Ishullit Savo), Beteja e Cape Esperance, Lufta Detare e Guadal Kanal dhe Beteja e Tassafaronga. </p><p>Vonë në gusht dhe në fillimet e shtatorit, trupat japoneze tinzarisht do të kryenin një sulm në pjesën e lindore të Guineja së Re. Ky sulm nuk do të ishte një surprizë për aleatët. Trupat Australiane do të ishin aty për të kundërshtuar forcat japoneze. Kjo do të ishte Beteja e Milne Bay (Beteja e Gjirit të Milne). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_Japoneze_në_1942"><span id="Ofensiva_Japoneze_n.C3.AB_1942"></span>Ofensiva Japoneze në 1942</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=40" title="Redakto pjesën: Ofensiva Japoneze në 1942" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=40" title="Edit section's source code: Ofensiva Japoneze në 1942"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Japonezët do të fillonin një ofensivë madhore kundra Kinës, pak mbrapa sulmit të saj në Pearl Harbor. Ofensiva synonte të merrte qytetin e Çangsha, që ishte një pikë kyçe për Japonezët. Forcat Japoneze ishte përpjekur edhe më parë për të marrë Çangashan, por në të dy sulmet kishin dështuar. Në një sulm të tillë, japonezët menduan se 120 000 ushtarë do të ishin të mjaftueshëm, por Forcat Kineze do të mobilizonin 300 000 trupa. Të gjendur në një ekuilibër të tillë, shumë shpejt trupat Japoneze do të rrethoheshin dhe si rrjedhojë do të detyroheshin të tërhiqeshin. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1943"><span id="I_Gjith.C3.AB_Globi_n.C3.AB_Luft.C3.AB:_1943"></span>I Gjithë Globi në Luftë: 1943</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=41" title="Redakto pjesën: I Gjithë Globi në Luftë: 1943" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=41" title="Edit section's source code: I Gjithë Globi në Luftë: 1943"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_e_Sovjetikëve_dhe_Ofensiva_Gjermane"><span id="Ofensiva_e_Sovjetik.C3.ABve_dhe_Ofensiva_Gjermane"></span>Ofensiva e Sovjetikëve dhe Ofensiva Gjermane</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=42" title="Redakto pjesën: Ofensiva e Sovjetikëve dhe Ofensiva Gjermane" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=42" title="Edit section's source code: Ofensiva e Sovjetikëve dhe Ofensiva Gjermane"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mbas dorëzimit të Divizionit të Gjashtë të Ushtrisë Gjermane në Stalingrad, më 2 shkurt 1943, Ushtria e Kuqe do të hidhej në sulm kundra trupave tjera gjermane. 8 dallgë sulmesh do të ndesheshin me ushtrinë gjermane gjatë dimrit. Shumica e këtyre sulmeve, u përqendruan përgjatë Donit, një nga lumenjtë afër Stalingradit. Në fillim Ushtria e Kuqe do të korrte sukses, por më vonë gjermanët do të riorganizoheshin. Duke marrë avantazh nga dobësimi i Ushtrisë Sovjetike, që kishte bërë gjithashtu gabimin të zgjerohej shumë në terren, Gjermanët do të kundra-sulmonin dhe do të shtinin në dorë edhe një herë qytetin e Kharakov si edhe terrenet në afërsi. Kjo do të ishte fitorja më e madhe strategjike e Ushtrisë Gjermane. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Sovjetiket_nen_sulm.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/e/e5/Sovjetiket_nen_sulm.jpg/250px-Sovjetiket_nen_sulm.jpg" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/e/e5/Sovjetiket_nen_sulm.jpg/375px-Sovjetiket_nen_sulm.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/e/e5/Sovjetiket_nen_sulm.jpg/500px-Sovjetiket_nen_sulm.jpg 2x" data-file-width="522" data-file-height="364" /></a><figcaption>Ushtarë Sovjetik duke kaluar lumin Dnieper. Forcat Gjermane nga ana tjetër e lumit përgjigjen me zjarr</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Totenkopf-Kursk-01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/1/1e/Totenkopf-Kursk-01.jpg/250px-Totenkopf-Kursk-01.jpg" decoding="async" width="250" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/1/1e/Totenkopf-Kursk-01.jpg/375px-Totenkopf-Kursk-01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/1/1e/Totenkopf-Kursk-01.jpg/500px-Totenkopf-Kursk-01.jpg 2x" data-file-width="798" data-file-height="471" /></a><figcaption>Ushtarët gjerman gjatë ofensivës së verës pranë një tanku Tigër ku ushtria gjermane do të merrte një goditje të rëndë.</figcaption></figure> <p>Vjeshta do të shërbente vetëm si një pengues për të zhvilluar luftën. Shirat e rrëmbyeshëm do ta bënin situatën të vështirë për të dyja palët luftuese. Megjithatë të dyja anët do të përgatiteshin gjatë këtij intervali për të luftuar në betejën e verës. Gjermanët do të shtynin disa herë ofensivën e tyre, duke bërë të mundur një përgatitje sa më të fortë. Më 4.6.1943, Wehrmacht do të organizonte një mbledhje të përgjithshme. Në këtë mbledhje u vendos që në ofensivën e verës kundra Trupave Sovjetike, të përqendrohej artileria më efektive në dispozicion e përdorur gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kjo ofensivë do të hidhej kundra sovjetikëve në afërsi të qytetit të Kursk. Ishte e qartë për sovjetikët që në këtë linjë defensive do të kishte një sulm së shpejti dhe prandaj ata do të dërgonin përforcime në këtë pikë. Kjo u bë e mundur me hapjen e transheve, furnizim me armatim dhe ushtarë, duke shpresuar se sovjetikët do të përgatisnin një mbrojtje të fortë në këtë mënyrë. Gjermanët do të sulmonin vijën defensive të sovjetikëve si nga jugu, ashtu edhe nga veriu, duke shpresuar të takoheshin në qendër. Në se Gjermanët do të takoheshin në qendër, vija defensive mendohej se do të binte dhe 60 Divizione Sovjetike do të kapeshin rob. Megjithatë kjo ishte vetëm një presupozim i gjeneralëve gjermanë, sepse në të vërtetë forcat gjermane në veri do të bënin shuma pak përpara. Në veri mbrojtja Ruse qëndronte e pathyeshme, por në jug situata po shkonte pak keq dhe gjermanët po avanconin gjithmonë e më shumë. Duke iu frikësuar një penetrimi nga ana e forcave gjermane në këtë zonë (që njëkohësisht mund të lente njësinë mbrojtëse në veri të zbuluar), sovjetikët do të sillnin përforcimet e tyre. Kjo do të njihej si Beteja e Kurskut. Beteja e Kurskut, do të ishte beteja më e madhe e tankeve në të gjithë historinë. Luftimet do të zhvilloheshin në afërsi të qytetit të Prokhorovka dhe beteja do të merrte një kthesë krejt ndryshe nga ajo që Gjeneralët Gjermanë kishin menduar. Artileria dhe armatimet e tankeve gjermane, do të mbaronin shpejt. Njësitë gjermane tashmë ishin të lodhura nga luftimet, ndërkohë që sovjetikët, duke përfituar nga kjo situatë, filluan një kundër-ofensivë. Në këtë gjendje, Trupat Ushtarake Gjermane do të tërhiqeshin. Nga kjo ofensivë në verë, gjermanët do të humbnin pozicionin e tyre të mëparshëm duke u tërhequr akoma më mbrapa. </p><p>Sovjetikët më vonë do të çlironin Kharakovin, pas një fitoreje të bujshme në Kursk. Shirat e rrëmbyeshëm të Vjeshtës, bindën Hitlerin të merrte vendimin për një tërheqje të përgjithshme në gusht, deri në linjën e lumit Dnieper, që kontrollohej nga trupat gjermane. Ndërkohë që muajt ndiqnin njëri tjetrin, dhe ndërkohë që shtatori i linte vënd tetorit, Gjermanët do të ndërgjegjësoheshin se ishte me të vërtetë e pamundur të mbaje nën kontroll Dnieperin. Forcat Sovjetike do të gjenin mënyrën për të kaluar lumin dhe qytetet e rëndësishme të Dnieperit do të binin një nga një, duke filluar me qytezën e Zaporozhye, për të vazhduar më vonë me rënien e Dnepropetrovsk. Në fillimet e nëntorit, sovjetikët do të kalonin në të dy anët e Kievit dhe do ta çlironin kryeqytetin e Ukrainës. Gjatë Krishtlindjeve, Forcat Ukrainase do të sulmonin në Korosten. Tashmë Sovjetikët kishin rrugë të hapur. Sovjetikët do të avanconin deri tek kufijtë Sovjetiko-Polake të vitit 1939. Kjo tregonte hapur avancimin e tyre ndaj Gjermanisë, e cila po humbte betejë mbas beteje. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kapitullimi_i_Italisë"><span id="Kapitullimi_i_Italis.C3.AB"></span>Kapitullimi i Italisë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=43" title="Redakto pjesën: Kapitullimi i Italisë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=43" title="Edit section's source code: Kapitullimi i Italisë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Forcat e boshtit do të dorëzoheshin në Tunizi më 13 maj 1943 dhe me këtë dorëzim, 250 000 ushtarë do të binin rob në duart e Aleatëve. Fushata në Afrikën e Veriut, kishte qenë një disfatë për Italianët. Në këtë gjendje, Aleatët do të hidheshin në sulm kundra Italisë në bërthamën e saj. Aleatët në Operacionin Husky, pushtuan Sicilinë në 10 korrik. Vetëm për pak muaj ishulli do të binte dhe pushteti i Musolinit gjithashtu. Më 25 korrik ai do të hiqej nga detyra nga Viktor Emanueli i Tretë (Mbret i Italisë) dhe do të arrestohej më vonë me aprovimin e Këshillit të Lartë Fashist. Një qeveri e re do të formohej. Kjo qeveri e re, që mori fuqinë menjëherë në dorë, do të drejtohej nga Pietro Badoglio. Kjo qeveri deklaroi se Italia do të qëndronte e angazhuar në luftë. Megjithatë në të njëjtën kohë, Pietro kishte filluar bisedimet me Aleatët për paqen, edhe pse këto bisedime ishin të fshehta. </p><p>Aleatët do të pushtonin pjesën kryesore të Italisë më 3 shtator 1943. Italia do t’i dorëzohej zyrtarisht Aleatëve më 8 shtator, pas negociatash të shumta. Familja mbretërore dhe qeveria e Pietro Badoglios, u arratisën për në jug të Italisë, duke lënë Ushtrinë Italiane pa urdhër. Ndërkohë që Italia nuk po përbënte më një problem për Aleatët, luftimet u morën në dorë nga Gjermanët, të cilët detyruan Aleatët të ndalonin krejtësisht hapin e tyre gjatë dimrit të 1943 dhe 1944. Kjo u njoh si Linja e Gustavit, në jug të Romës. Në veri, Musolini me mbështetjen e Partisë Naziste, do të formonte një qeveri kukull e njohur me emrin Republika Sociale Italiane ose Republika e Salò-s. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Betejat_në_Atlantik"><span id="Betejat_n.C3.AB_Atlantik"></span>Betejat në Atlantik</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=44" title="Redakto pjesën: Betejat në Atlantik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=44" title="Edit section's source code: Betejat në Atlantik"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Erich_Raeder.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Erich_Raeder.jpg/200px-Erich_Raeder.jpg" decoding="async" width="200" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Erich_Raeder.jpg/300px-Erich_Raeder.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Erich_Raeder.jpg/400px-Erich_Raeder.jpg 2x" data-file-width="2007" data-file-height="2751" /></a><figcaption>Erich Raeder ishte Komandanti i përgjithshëm i Flotës Gjermane nga tetori i vitit 1928 deri në janarin e vitit 1943</figcaption></figure> <p>Betejat në Atlantik gjithashtu do të rezultonin në avantazh të Aleatëve. Beteja për Atlantikun do të merrte kthesë në fillimet e 1943. Gjatë kësaj kohe aleatët kishin studiuar mënyrën e luftimit të Ushtrisë Gjermane si edhe kishin mësuar nga gabimet e bëra më parë. Teknologjia e re do të përdorej në mënyrë efektive kundra nëndetëseve të gjermanëve. Megjithëse dy nga karvanët e Aleatëve pësuan dëme të mëdha gjatë këtij viti, edhe nëndetëset gjermane pësuan shumë humbje, duke bërë kështu që ata të hiqnin dorë nga ofensiva e tyre kryesore në Atlantik. Aleatët gjithashtu kishin rifilluar transportimin e ndihmave për Bashkimin Sovjetik me anë të karvanëve detare nga veriu. Në dhjetor, beteja më e madhe në Atlantik do të fillonte, kur Flota Mbretërore e Britanisë (<i>Royal Navy</i>) do të ndeshej me Flotën Gjermane. Në betejën e Kepit të Veriut (<i>Battle of North Cape</i>), Flota Gjermane do të humbiste edhe anijen-luftarake të fundit, Kruiserin Scharnhorst, i cili do fundosej nga HMS Duke of York, HMS Belfast si edhe anije të vogla të tjera. Në këtë vit, Aleatët do të tregonin hegjemoninë e plotë në Atlantik dhe rreziku i Flotës Gjermane do të zvanitej plotësisht në këtë hemisferë ujore të globit. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oqeani_Paqësor_në_1943"><span id="Oqeani_Paq.C3.ABsor_n.C3.AB_1943"></span>Oqeani Paqësor në 1943</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=45" title="Redakto pjesën: Oqeani Paqësor në 1943" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=45" title="Edit section's source code: Oqeani Paqësor në 1943"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në 2 janar, Buna, Guineja e Re u kap nga Aleatët. Me kapjen e këtij territori, Porti Moresby mund të flinte i qetë. Deri më 22 janar 1943, Forcat Aleate ia kishin arritur qëllimit të tyre për të izoluar Forcat Japoneze në lindje të Guinesë së Re. Gjithashtu Aleatët kishin prerë rrugët kryesore të furnizimit të forcave armike. Më 8 shkurt, Aleatët e deklaruan Guadalcanal-in të sigurtë. Fill pas kësaj, Forcat Amerikane dhe Australiane ndërmorën fushatën e gjatë për rimarrjen e pjesëve të pushtuara të ishullit Solomon. Rezistenca do të ishte e ashpër edhe pse ishulli do të merrej plotësisht në vitin 1943. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Battle_Tarawa_Tank.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Battle_Tarawa_Tank.jpg/250px-Battle_Tarawa_Tank.jpg" decoding="async" width="250" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Battle_Tarawa_Tank.jpg/375px-Battle_Tarawa_Tank.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Battle_Tarawa_Tank.jpg/500px-Battle_Tarawa_Tank.jpg 2x" data-file-width="1742" data-file-height="1190" /></a><figcaption>Një tank i Ushtrisë Amerikane i tipit M4A2, në plazhin e Tarawa-s</figcaption></figure> <p>Në nëntor, Flota Amerikane fitoi Betejën e Tarawa-s. Pavarësisht nga fitorja, Flota e ShBA do të pësonte humbje të shumta dhe kjo do të shkaktonte reagime të shumta në ShBA. Opinioni publik nuk mund të kuptonte gjithë këto humbje për një ishull të vogël dhe të parëndësishëm. Nga kjo situatë, Flota Amerikane do të përshtaste planin “<i>Island hopping</i>” (Shpresa e Ishullit). Ky plan synonte anash-kalimin e disa ishujve të fortifikuar japonezë dhe përqendrimin e trupave të kufizuara të aleatëve, në ato territore që mendoheshin se kishin rëndësi jetësore për luftën. Pra qëllimi i thjeshtë ishte ndërprerja e furnizimeve të këtyre vëndeve të fortifikuar, duke e detyruar armikun të “dilte vetë nga loja”. Mbas marrjes së ishujve kryesorë, Amerika shpresonte të sulmonte dhe të mposhte me lehtësi ato vende që do mund t’i kushtonin shumë në se sulmoheshin për momentin. Një plan i tillë rezultoi me sukses për flotën Amerikane. Flota e ShBA-së e bëri të mundur këtë plan me anë të nëndetëseve që shërbenin për të prerë linjat e furnizimeve të këtyre vendeve armike. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lufta_Japoneze_dhe_Azia_Juglindore">Lufta Japoneze dhe Azia Juglindore</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=46" title="Redakto pjesën: Lufta Japoneze dhe Azia Juglindore" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=46" title="Edit section's source code: Lufta Japoneze dhe Azia Juglindore"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Beteja e Çangade në Kinë do të konsiderohej si Stalingradi i Azisë. Gjithçka filloi me sulmin e japonezëve ndaj provincës Hunan më 2 nëntor të 1943. Askush nuk do të tregonte supremaci në këtë betejë. Beteja e Çangde-së do të ndryshonte herë në favor të Ushtrisë Kineze dhe herë në favor të Ushtrisë Japoneze edhe pse si përfundim, qyteti mbeti në duar të forcave kineze. Ushtria Kineze ndoqi një strategji defensive. Ata shpresonin për një kundër-ofensivë të Aleatëve ndërkohë që vetë organizoheshin për të ndërtuar një ushtri më të fuqishme. Për këtë betejë nga ana japoneze ishin mobilizuar 100 000 trupa. </p><p>Në të vërtetë Ushtria Kineze ishte e ndarë në dy ushtri. Njëra ushtri ishte Ushtria Nacionaliste Kineze Kuomintang nën urdhërat e Çiang Kai-shek dhe Ushtria Komuniste e Kinës nën urdhërat e Mao Cedunit. Të dy këto ushtri ishin kundra sundimit japonez, por duke qenë se ndanin ideale të ndryshme, nuk morën kurrë mundimin të bashkoheshin bashkë. Kuptohet që kishte bashkëpunim por ky bashkëpunim ishte i dobët dhe jo i mirëfilltë. Konfliktet midis nacionalistëve dhe komunistëve kishin filluar përpara se lufta të fillonte dhe do të vazhdonte edhe pas luftës. </p><p>Japonezët do të kapnin një pjesë të gjerë të Burmës dhe detyrimisht do të bllokonin Rrugën e Burmës që i shërbente Aleatëve për të furnizuar Ushtrinë Nacionaliste Kineze. Kjo detyroi Aleatët që të krijonin një rrugë të gjatë e të mundimshme transporti nga India. Kjo ishte arsye që trupat kineze, pas një tërheqje strategjike, do të furnizoheshin përsëri me armatime dhe nën komandën e Gjeneralit Joseph Stilwell, do të përpiqeshin të “hapnin” Rrugën Ledo, duke u përpjekur të zëvendësojnë rrugën e Burmës. Por kjo do të kërkonte përdorimin e shumë mekanizmave teknologjike dhe një punë inxhinierike të mirë. </p><p>Këto do të ishin ngjarjet e fundit që do të përcillnin 1943-shin. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1944"><span id="I_Gjith.C3.AB_Globi_n.C3.AB_Luft.C3.AB:_1944"></span>I Gjithë Globi në Luftë: 1944</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=47" title="Redakto pjesën: I Gjithë Globi në Luftë: 1944" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=47" title="Edit section's source code: I Gjithë Globi në Luftë: 1944"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ushtria_e_Kuqe_Përsëri_në_Ofensivë"><span id="Ushtria_e_Kuqe_P.C3.ABrs.C3.ABri_n.C3.AB_Ofensiv.C3.AB"></span>Ushtria e Kuqe Përsëri në Ofensivë</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=48" title="Redakto pjesën: Ushtria e Kuqe Përsëri në Ofensivë" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=48" title="Edit section's source code: Ushtria e Kuqe Përsëri në Ofensivë"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në veri-perëndim ofensiva e Sovjetikëve në janar të 1944-ës i kishte dhënë fund rrethimit të Stalingradit. Gjermanët do të tërhiqeshin me kujdes nga Leningradi. Tashmë vija e Trupave Gjermane do të ngushtohej dhe një vijë mbrojtëse do të formohej në liqenet e jugut. Në jug, në mars dy njësi sovjetike do të rrethonin Ushtrinë e Parë të Panzerave të drejtuar nga Generaloberst Hans-Valentin Hube, pak në veri të lumit Dniestr. Gjermanët i mbathën nga kurthi ku e kishin mbërthyer veten vetëm në muajin prill. Nga kjo tërheqje shumë nga trupat gjermane do të shpëtonin, por gjermanët do të lenin mbrapa shumë makineri të rënda lufte dhe armatime. Në fillimet e majit, Njësia Ushtarake 3 e Ukrainës si pjesë e Ushtrisë së Kuqe, do angazhohej kundra Njësisë Ushtarake 17 Gjermane. Njësia 17 ishte lënë mbrapa që kur se Trupat Gjermane ishin tërhequr nga Ukraina. Beteja ishte padyshim një fitore e Ushtrisë së Kuqe. Vetëm gjatë përpjekjes për arratisje përmes Detit të Zi, do të humbnin jetën 250 000 trupa gjermane dhe rumune. </p><p>Gjatë prillit, Ushtria e Kuqe do të sulmonte vazhdimisht pranë qytetit të Iashi në <a href="/wiki/Rumani" class="mw-redirect" title="Rumani">Rumani</a>. Sovjetikët shpresonin në këtë mënyrë, kapjen e territoreve strategjike. Megjithatë trupat gjermane dhe rumune do të mbronin pozicionin e tyre me sukses dhe në fund të prillit territoret e rëndësishme për sovjetikët mbetën në duar të gjermanëve. Sulmi në Târgul Frumos ishte përpjekja e fundit e forcave sovjetike për të arritur qëllimin e tyre. Me marrjen e atyre territoreve, sovjetikët synonin përgatitjen e ofensivës gjatë verës. Një vënd i përshtatshëm ky për t’u futur në Rumani. </p><p>Me avancimin e Forcave të Ushtrisë së Kuqe, Trupat Gjermane do të pushtonin Hungarinë. Pushtimi i Hungarisë u bë i mundur më 20 mars të 1943 dhe kjo u bë me arsyen se Adolf Hitleri nuk besonte se udhëheqësi i Hungarisë, Admirali Miklós Horthy do të qëndronte besnik për shumë kohë. Ndërkohë në shkurt, <a href="/wiki/Finlanda" title="Finlanda">Finlanda</a> u përpoq të vendoste një lidhje paqeje me Sovjetikët. Marrëveshja për paqe kishte disa kushte që Finlanda nuk dëshironte t’i pranonte. Pra do të lindnin kontradikta midis Moskës dhe Finlandës. Por kur më 9.6.1944 Ushtria e Kuqe do të ndërmerrte një ofensivë kundra kësaj të fundit, Finlandia do e pranonte marrëveshjen pa kushte. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bombardimet_Ajrore_mbi_Gjermani">Bombardimet Ajrore mbi Gjermani</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=49" title="Redakto pjesën: Bombardimet Ajrore mbi Gjermani" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=49" title="Edit section's source code: Bombardimet Ajrore mbi Gjermani"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/wiki/Beteja_e_Berlinit_(Bombardimet_Ajrore)" title="Beteja e Berlinit (Bombardimet Ajrore)">Beteja e Berlinit (Bombardimet Ajrore)</a></i></dd></dl></div> <p><br /> Në muajin e gjashtë të 1944, gjermanët do të përdornin raketën e parë të tipit kruiser kundra Anglisë. Kjo raketë u pagëzua nga Britanikët si “V-1 flying bomb” (Bomba Fluturuese V-1), e cila do të ndiqej nga “V-2 rocket” (Rraketa V-2). Kjo e fundit (gjithashtu e përdorur për herë të parë në luftë), ishte një raketë e mbushur me lëndë plasëse dhe mund të komandohej në distancë. </p><p>Britanikët u gjendën të papërgatitur ndaj këtyre raketave të reja, që për kohën zotonin një teknologji të nivelit të lartë. Megjithatë Forcat Ajrore të ShBA-së, Britanisë dhe Kanadasë, do të sulmonin rëndë Luftwaffe-in (Forcat Ajrore Gjermane). Kështu bombardimet ajrore masive do të fillonin. Këto bombardime zakonisht kishin për synim qytetet e mëdha në brendësi të Gjermanisë. Kjo nismë u mor nga komandanti në detyrë Marshall Herris (Air Chief Marshall Harris), që më pas do të merrte edhe nofkën “Bomber Haris”. Çërçilli do të urdhëronte “bombardimet e terrorit”, që synonin bombardime masive të tilla, sa që qyteti të mund të bëhej rrafsh me tokën. Në këtë mënyrë, fabrikat gjermane do të shkatërroheshin krejtësisht dhe punëtorët gjerman do të mbesnin pa strehë gjithashtu. Bombardimet masive zakonisht përfshinin angazhimin e 600 deri në 1000 bombarduesish të rëndë. Zakonisht objektivat ishin qendra të industrializuara, baza nëndetësesh, rrugë hekurudhore si edhe depozitat e naftës, edhe pse nga fundi i bombardimeve, njësitë që lëshonin Bomba Fluturuese V-1 dhe Raketa V-2 do të bëheshin objektive primare, pasi ata shkaktonin shumë dëme mbi Britani. Një gjë e tillë ishte shumë për Luftwaffe-n. Forcave Ajrore Gjermane nuk i kishin mbetur më shumë se disa avionë që nuk mund të bënin shumë përpara një force të tillë ajrore si ajo e aleatëve. </p><p>Duke mos dashur të dalim nga 1944, e rëndësishme është të themi se deri në 1945, që kur se këto bombardime kishin filluar, të gjithë qytetet e mëdha të Gjermanisë ishin kthyer në gërmadha. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Një_sy_mbi_Italinë_dhe_Ballkanin"><span id="Nj.C3.AB_sy_mbi_Italin.C3.AB_dhe_Ballkanin"></span>Një sy mbi Italinë dhe Ballkanin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=50" title="Redakto pjesën: Një sy mbi Italinë dhe Ballkanin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=50" title="Edit section's source code: Një sy mbi Italinë dhe Ballkanin"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Me kapitullimin e Italisë, Trupat gjermane morën në dorë situatën dhe Linja Gustav do të formohej në pjesën jugore të Maleve Apenine (në jug të Romës). Aleatët nuk mundën ta thyenin këtë linjë dhe menduan se një zbarkim detar në Anzio do të ishte më e logjikshme. Zbarkimi u bë i mundur më 22 janar 1944 dhe operacioni u quajt Operacioni Shingle. Ky veprim nuk dha rezultatet e pritura pasi njësitë ushtarake në këtë zonë u rrethuan me shpejtësi nga gjermanët. </p><p>Të pa aftë të bëjnë shumë kundra Linjës së Gustavit me dështimin e operacionit Shingle, Aleatët vendosën ta thyenin këtë linjë me sulme qendrore. Më 15 shkurt manastiri i Monte Kassino (një manastir ky shumë i vjetër), u shkatërrua nga bombarduesit B-17 dhe B-26, pasi mendohej se godina po përdorej nga Trupat Gjermane për vendosje artilerie. Dy ditë pas bombardimeve, trupat parashutiste gjermane u dyndën në gërmadhat e ndërtesës për ta mbrojtur. Në luftë e sipër për këtë territor, pas plot katër bombardimesh nga ana e aleatve, aleatët do të humbnin 54 000 trupa ndërsa gjermanët 20 000 trupa. </p><p>Vetëm mbas shumë muajsh, Linja e Gustavit do të binte dhe Aleatët patën mundësi të marshonin për në veri. Më 4.6.1944, Roma do të çlirohej nga Aleatët, që më pas në gusht do të arrinin deri në Florencë. Më pas ata do të ndalonin përsëri në dimër dhe një linjë tjetër do të formohej. Kjo linjë u njoh me emrin Linja e Gotikës. </p><p>Ndërkohë Gjermania u tërhoq nga Ballkani, edhe pse <a href="/wiki/Hungaria" title="Hungaria">Hungaria</a> u mbajt e pushtuar deri në shkurt të 1945-ës. Rumania u kthye kundra Gjermanisë në gusht të 1944, duke kërcënuar linjat gjermane me Ukrainën, që ishte e vetmja rrugë tërheqjeje e trupave gjermane në atë territor. <a href="/wiki/Bullgaria" title="Bullgaria">Bullgaria</a> do të dorëzohej në shtator. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rreth_Revoltës_Polake"><span id="Rreth_Revolt.C3.ABs_Polake"></span>Rreth Revoltës Polake</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=51" title="Redakto pjesën: Rreth Revoltës Polake" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=51" title="Edit section's source code: Rreth Revoltës Polake"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sovjetikët avanconin dhe lëshonin vazhdimisht ofensiva të rënda kundra ushtrisë gjermane. Më 22.6.1944, Operacioni Bagration ishte një ofensivë që përfshinte rreth 2.5 milion njerëz dhe rreth 6000 tanke. Qëllimi i Operacionit Bagration ishte pastrimi i qytetit Belarus nga trupat gjermane. Beteja do të ishte një sukses për sovjetikët dhe disfatë për gjermanët. Batalioni Gjerman Qendror u shkatërrua nën furinë e tankeve dhe <i>Wehrmacht</i> (ushtria gjermane) humbi 800 000 trupa, duke pësuar kështu goditjen më të rëndë në historinë e saj. Sovjetikët do të avanconin më tutje dhe më 31 korrik do të ishin në dyert e Varshavës. </p><p>Avancimi i Ushtrisë së kuqe i bëri Polakët të merrnin shpresë se shumë shpejt ata do të çliroheshin. Në Varshavë revoltat do të fillonin dhe me 1 gusht të 1944, një nga operacionet më të gjerë të kohës do të fillonte. Me Operacionin Furtuna, Rreth 40 000 luftëtarë të rezistencës Polake morën në dorë qytetin. Megjithatë Ushtria e Kuqe nuk do të avanconte më tepër dhe ndihma e vetme që do të merrnin polakët nga sovjetikët, ishte artileri e rëndë. Ndërkohë trupat gjermane do të organizoheshin. Ata lëvizën në brendësi të qytetit me qëllim që të shuanin revoltën. Revolta mbaroi më 2 tetor 1944, me trupat gjermane fitimtare. Këta të fundit shkatërruan edhe atë pjesë që kishte mbetur nga qyteti i Varshavës. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="D-Day_-_Zbarkimi_i_Aleatëve_në_Normandi"><span id="D-Day_-_Zbarkimi_i_Aleat.C3.ABve_n.C3.AB_Normandi"></span>D-Day - Zbarkimi i Aleatëve në Normandi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=52" title="Redakto pjesën: D-Day - Zbarkimi i Aleatëve në Normandi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=52" title="Edit section's source code: D-Day - Zbarkimi i Aleatëve në Normandi"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:1944_NormandyLST.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/1944_NormandyLST.jpg/250px-1944_NormandyLST.jpg" decoding="async" width="250" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/1944_NormandyLST.jpg/375px-1944_NormandyLST.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/1944_NormandyLST.jpg/500px-1944_NormandyLST.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2274" /></a><figcaption>Zbarkimi i Aleatëve në Normandi më 6.6.1944</figcaption></figure> <p>6.6.1944, D-Day (shqiptimi Di Dei – Dita D). Trupat Aleate të përbëra kryesisht nga ushtarë amerikanë, britanikë dhe kanadez, do të sulmonin Normandinë që ishte nën pushtimin e Gjermanisë Naziste. Rezistenca gjermane ishte e fortë dhe e mirë pozicionuar, sidomos në plazhin Omaha dhe qytetin e Caen (Kaen). Në muajin e parë, Aleatët do të fitonin terren. Luftime të ashpra do të ndodhnin në këto toka me pyje të dendur dhe fusha të gjera që pikërisht për këtë faunë do të merrnin emrin luftimet Bocage (fjalë në frëngjisht). Por në të vërtetë Aleatët hovin do ta merrnin vetëm gjatë Operacionit Kobra në Saint-Lô, një qytet në veri të Francës. </p><p>Gjatë gushtit, Armata e Shtatë Gjermane dhe Armata e Pestë e Panzerave ishin rrethuar gati krejtësisht në Falaise. 50 000 ushtarë u zunë rob por një pjesë e mirë e ushtrisë, arriti të dalë nga rrethimi dhe të iki. Forcat aleate që vepronin në Itali u detyruan të pushtonin Rivierën Franceze dhe më 15 gusht, bënë të mundur lidhjen me trupat në Normandi. </p><p>Më 19 gusht, Rezistenca Franceze në Paris, ngriti krye kundra pushtuesve gjerman. Njësia Franceze nën komandën e Gjeneralit Jacques Leclerc, që erdhi në qytet drejt e nga Normandia, mori deklaratën e dorëzimit të forcave gjermane atje dhe kështu më 25 gusht, Parisi më në fund ishte çliruar. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_Gjermane_dhe_Kundër-ofensiva_e_Aleatëve"><span id="Ofensiva_Gjermane_dhe_Kund.C3.ABr-ofensiva_e_Aleat.C3.ABve"></span>Ofensiva Gjermane dhe Kundër-ofensiva e Aleatëve</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=53" title="Redakto pjesën: Ofensiva Gjermane dhe Kundër-ofensiva e Aleatëve" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=53" title="Edit section's source code: Ofensiva Gjermane dhe Kundër-ofensiva e Aleatëve"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Në dhjetor, ushtria gjermane do të lëshonte ofensivën e fundit në frontin perëndimor. Kjo ofensivë, që ishte angazhimi i fundit gjerman në luftë do të njihej me emrin Beteja e Bulge. Hitleri shpresonte se duke përdorur teknikat luftarake si ajo që ishte përdorur gjatë Ofensivës së Ardenes në 1940 ku ushtria gjermane kishte fituar betejën në mënyrë të shkëlqyeshme, Aleatët do të tërhiqeshin deri diku. Në këtë mënyrë sipas Hitlerit trupat Aleate do të binin dakord për negociata paqeje. Në fillimet e kësaj beteje, gjermanët korrën sukses. Ky sukses erdhi si pasojë e kapjes së trupave Aleate në mënyrë të papërgatitur. Grupi ushtarak i panzerave gjerman Kampfgruppe Peiper të drejtuara nga Jochen Peiper do të shkonte shumë larg. Avancimi i këtyre trupave në linjat e trupave amerikane, u quajt Beteja e Bulge (fjala “Bulge” merr kuptimin e “Avantazh”). </p><p>Moti i keq favorizoi këtë ofensivë duke i dhënë për momentin avantazh trupave gjermane pasi trupat e aviacionit të Aleatëve, nuk mund të përdoreshin. Megjithatë rezistenca e trupave amerikane në Saint Vith do të ishte e fortë dhe e vendosur për të mbajtur pozicionet e tyre. Marshimi i trupave gjermane do të ndalonte shpejt. Ushtria e Tretë e ShBA-së me gjeneralin George Patton në krye, do të merrte në dorë situatën. Rreziku gjerman do të shuhej dhe falë kundërsulmeve të ndryshme të trupave ushtarake të ShBA-së, një pjesë e mirë e divizioneve gjermane do të zihej ngushtë. Trupat e mbetura gjermane do të detyroheshin të tërhiqeshin në Gjermani. Këto beteja konsiderohen si nga betejat më të përgjakshme të trupave amerikane në frontin e perëndimit. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lufta_Sino-Japoneze_dhe_Azia_Juglindore">Lufta Sino-Japoneze dhe Azia Juglindore</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=54" title="Redakto pjesën: Lufta Sino-Japoneze dhe Azia Juglindore" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=54" title="Edit section's source code: Lufta Sino-Japoneze dhe Azia Juglindore"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:B-29s_dropping_bombs.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/B-29s_dropping_bombs.jpg/200px-B-29s_dropping_bombs.jpg" decoding="async" width="200" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/B-29s_dropping_bombs.jpg/300px-B-29s_dropping_bombs.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/B-29s_dropping_bombs.jpg/400px-B-29s_dropping_bombs.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="896" /></a><figcaption>B-29 duke bombarduar mbi Japoni.</figcaption></figure> <p>Në prillin e 1944, japonezët do të lëshonin sulmin e njohur me emrin Operacioni Ichigo. Kjo u bë për të siguruar territoret hekurudhore përmes territoreve të pushtuara nga Japonia, dhe pjesës verilindore të Kinës, Koresë dhe Azisë Juglindore. Në këtë mënyrë ata shpresonin se do mund të shkatërronin bazat ajrore të ShBA-së që ndodheshin në atë territor. Në muajin e gjashtë të po atij viti, japonezët mobilizuan 360 000 trupa dhe pushtuan Çangasha-n për herë të katërt. Ky kishte qenë numri më i madh i përdorur nga forcat japoneze gjatë të gjithë luftës Sino-Japoneze. Numri i madh i ushtarëve do të jepte efektet e veta dhe mbas 47 ditë luftimesh të përgjakshme, qyteti do të binte në duar të forcave japoneze. Deri në nëntorë, japonezët kishin marrë gjithashtu qytetin e Guilin dhe Liuzhou, të cilët kishin shërbyer si baza të avjacionit amerikan për të bombarduar Japoninë. Megjithatë, me sa dukej japonezët ishin larg nga ndalimi i trupave ajrore amerikane, sepse amerikanët mund të bombardonin sërish Japoninë me anë të bazave ajrore që dukej se i shtinin në dorë shumë shpejtë. Këto baza mbinin si kërpudhat mbas shiut, gjithmonë të palodhura për të bombarduar qytetet e armikut të tyre. Në dhjetor, forcat japoneze arritën French Indochina (firma e naftës në duar të holandezëve në territorin e Indonezisë), dhe arritën të përmbushnin objektivin e tyre për të shtënë dorë mbi floririn e zi (pra naftën), edhe pse kjo i kushtoi atyre shumë. Japonia nuk mund të kënaqej me një fitore si ajo e Pirros. </p><p>Ndërkohë në Azinë Juglindore, Amerikanët do të kishin përfunduar rrugën Ledo (<i>Ledo Road</i>), që lidhte më në fund Indinë dhe Kinën me qëllim furnizime ushtarake. Kjo do të shtynte forcat japoneze dhe në mars të 1944-ës do të vendosnin të sulmonin Indinë. Ky marshim në kryeqytetin e Indisë, nuk do të ishte një shëtitje në park për trupat japoneze, sepse në Indi, trupat britanike në aleancë me ato indiane do të kundërshtonin rëndë këtë "marshim". Trupat japoneze u përpoqën të shkatërronin trupat britanike dhe indiane në Imfal (Imphal). Luftimet që u zhvilluan ishin të ashpra. Japonezët do të merrnin hov në fillimet e luftimeve. Trupat aleate, pavarësisht se ndodheshin të rrethuara, furnizoheshin vazhdimisht nga qelli me ushqime dhe armatime, deri sa trupat e freskëta të aleatëve do të vinin aty dhe do të thyenin rrethimin e trupave japoneze me lehtësi, pasi kësaj radhe trupat luftuese japoneze ishin të sfilitura nga luftimet e vazhdueshme dhe pa furnizime. Japonezët u tërhoqën mbrapsht duke lënë pas rreth 85 000 të vdekur nga radhët e tyre. Një nga disfatat më të mëdha të trupave japoneze në luftën e madhe të Azisë. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_Gjithë_Globi_në_Luftë:_1945"><span id="I_Gjith.C3.AB_Globi_n.C3.AB_Luft.C3.AB:_1945"></span>I Gjithë Globi në Luftë: 1945</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=55" title="Redakto pjesën: I Gjithë Globi në Luftë: 1945" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=55" title="Edit section's source code: I Gjithë Globi në Luftë: 1945"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_e_Madhe_e_Sovjetikëve;_60_KM_larg_Berlinit"><span id="Ofensiva_e_Madhe_e_Sovjetik.C3.ABve.3B_60_KM_larg_Berlinit"></span>Ofensiva e Madhe e Sovjetikëve; 60 KM larg Berlinit</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=56" title="Redakto pjesën: Ofensiva e Madhe e Sovjetikëve; 60 KM larg Berlinit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=56" title="Edit section's source code: Ofensiva e Madhe e Sovjetikëve; 60 KM larg Berlinit"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 12 janar të 1945, Ushtria e Kuqe dukej se ishte gati për ofensivën e radhës. Trupat e Konevit, të pozicionuara afër lumit të Vistulës, sulmuan trupat gjermane në territorin jugor të Polonisë duke u zgjeruar më tej dhe duke u afruar në Sandomierz. Më 14 janar, Trupat e Rokosovskit do të sulmonin nga lumi Narev, në veri të Varshavës. Ata thyen me sukses trupat mbrojtëse gjermane përgjegjëse për Prusinë Lindore (emri i një territori që nuk egziston më nën kufirin e Gjermanisë). Trupat e Gjeneralit Zhukov, do të sulmonin në qendër nga territori i tyre afër Varshavës. Fronti gjerman, u rrënua krejtësisht nga kjo ofensivë e madhe e Ushtrisë së Kuqe. </p><p>Më 17 janar 1945, Zhukovi hyri në Varshavë dhe vetëm dy ditë më vonë, trupat e tankeve ruse nën komandën e këtij të fundit, do të shtinin në dorë edhe qytetin e Lodz. Në po të njëjtën ditë, trupat e Konevit arritën më në fund kufijtë që Gjermania kishte pasur përpara luftës. Në fundin e javës të kësaj ofensive të madhe, sovjetikët kishin bërë përpara 160 kilometra në frontin gjerman me një gjerësi të madhe veprimi prej 650 kilometrash. Më 13 shkurt të po atij viti, sovjetikët shtinë në dorë Budapestin. Në eufori e sipër, në fund të muajit ushtria e kuqe do të marshonte deri në lumin Oder, duke lënë vetëm një distancë prej 60 kilometrash nga Berlini. 60 kilometra ishin gjithçka që ndanin sovjetikët nga fitorja përfundimtare. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ofensiva_e_Dimrit,_Aleatët_në_sulm"><span id="Ofensiva_e_Dimrit.2C_Aleat.C3.ABt_n.C3.AB_sulm"></span>Ofensiva e Dimrit, Aleatët në sulm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=57" title="Redakto pjesën: Ofensiva e Dimrit, Aleatët në sulm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=57" title="Edit section's source code: Ofensiva e Dimrit, Aleatët në sulm"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Më 14 janar 1945, Trupat Luftuese XII Corps (ose Njësia e Dytë Ushtarake Britanike), do të lëshonin Operacionin Blackcock. Operacioni me karakter ofensivë, kishte si synim pastrimin e Trekëndëshit të Roer. Ky trekëndësh nuk ishte asgjë tjetër më shumë se një territor strategjik në duart e trupave gjermane, i vendosur midis rivierës Maas dhe Roer, në jug të Roermond. deri me datë 27 të po atij muaji, trupat gjermane do të shtyheshin thellë në lindjen e Roer. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Konferenca_e_Jaltës_dhe_Konferenca_e_Potsdam"><span id="Konferenca_e_Jalt.C3.ABs_dhe_Konferenca_e_Potsdam"></span>Konferenca e Jaltës dhe Konferenca e Potsdam</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=58" title="Redakto pjesën: Konferenca e Jaltës dhe Konferenca e Potsdam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=58" title="Edit section's source code: Konferenca e Jaltës dhe Konferenca e Potsdam"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/wiki/Konferenca_e_Jalt%C3%ABs" title="Konferenca e Jaltës">Konferenca e Jaltës </a></i></dd></dl></div> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/w/index.php?title=Konferenca_e_Potsdamit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konferenca e Potsdamit (nuk është shkruar akoma)">Konferenca e Potsdamit </a></i></dd></dl></div> <p><br /> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Konferenca_e_Jaltes.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/a6/Konferenca_e_Jaltes.jpg/250px-Konferenca_e_Jaltes.jpg" decoding="async" width="250" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/a6/Konferenca_e_Jaltes.jpg/375px-Konferenca_e_Jaltes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/a/a6/Konferenca_e_Jaltes.jpg/500px-Konferenca_e_Jaltes.jpg 2x" data-file-width="525" data-file-height="424" /></a><figcaption>Nga e majta në të djathtë dallohen Uinston Çërchill, Franklin D. Rusvelt dhe Josif Stalin në Konferencën e Jaltës më 1945.</figcaption></figure> <p>Më në fund Gjermania ndodhej në fijen e perit, dhe udhëheqësit e mëdhenj të ShBA-së, Britanisë së Madhe dhe Bashkimit Sovjetik vendosën të takoheshin në Jaltë. Konferenca e Jaltës përfshiu presidentin e ShBA, Ruzvelt, liderin e pa diskutueshëm të Bashkimit Sovjetik, Josif Stalin dhe Ministrin e Parë (ose më saktë kryeministrin) e Britanisë së Madhe Uinston Çërçill. Konferenca filloi më <a href="/wiki/4_shkurt" title="4 shkurt">4 shkurt</a> të <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a> dhe zgjati 7 ditë, deri në <a href="/wiki/11_shkurt" title="11 shkurt">11 shkurt</a>. Në këtë konferencë u trajtuan shumë tema ku më të rëndësishmet ishin: </p> <ol><li>Në prill të 1945 vendet fituese do të rimblidheshin përsëri për të formuar Kombet e Bashkuara.</li> <li>Polonia do të kishte zgjedhje të lira, pa presione nga sovjetikët.</li> <li>Vendet satelite të Bashkimit Sovjetik do të reformoheshin dhe do të merrnin ndihmë me qëllim restaurimin e tyre.</li> <li>Sovjetikët do të sulmonin trupat e mbetura japoneze në Kinë, tre muaj mbas kapitullimit të Gjermanisë Naziste.</li> <li>Kufijtë e Polonisë do të zhvendoseshin nën kurrizin e territorit të Gjermanisë. Gjermania do të humbiste shumë toka dhe Rusia do të përfitonte gjithashtu. Edhe mbas aprovimit për shkatërrimin e Murit të Berlinit, Rusia mbajti të njëjtin qëndrim duke deklaruar se nuk do të kishte ndryshime kufijsh.</li> <li>Si temë dytësore në këto diskutime, janë për t’u theksuar diskutimet në lidhje me detin e Mesdheut dhe hapjen e gjireve për flotën Ruse për qëllime tregtare dhe luftarake në territoret që kishin rëndësi për të. Kjo prekte kryesisht territoret e Turqisë.</li></ol> <p>Këto ishin disa nga pikat me rëndësi që do të trajtoheshin në konferencën e Jaltës. Më vonë, më 17 korrik, një tjetër konferencë do të zhvillohej midis fuqive të mëdha. Kjo konferencë do të zhvillohej në Potsdam, jashtë qytetit të Berlinit dhe do të zgjaste deri më 2 gusht të po atij viti. Në këtë konferencë, aleatët do të binin dakord për ndarjen e territorit të Gjermanisë. Kjo e fundit do të ndahej në katër territore, që do të kontrolloheshin nga Britanikët, Amerikanët, Francezët dhe Sovjetikët. Gjithashtu, ShBA dhe Britania e Madhe, do të ndryshonte qëndrim ndaj Sovjetikëve duke u tërhequr nga disa pika që ata kishin pranuar në konferencën e Jaltës, edhe pse kjo nuk shkaktoi ndonjë problem ose ndonjë ndodhi të padëshirueshme. Në Konferencën e Potsdamit do të parashtrohej gjithashtu edhe një ultimatum ndaj Japonisë. Nga kjo e fundit kërkohej dorëzimi i menjëhershëm dhe tërheqja nga territoret e Kinës. Në se ajo nuk do vepronte sipas ultimatumit, kjo do të kishte shumë pasoja të rënda për Japoninë. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beteja_për_Berlinin"><span id="Beteja_p.C3.ABr_Berlinin"></span>Beteja për Berlinin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=59" title="Redakto pjesën: Beteja për Berlinin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=59" title="Edit section's source code: Beteja për Berlinin"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/0e/Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg/250px-Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg" decoding="async" width="250" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/0e/Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg/375px-Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/0/0e/Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg/500px-Sovjetiket_marrin_Berlinin.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="577" /></a><figcaption>Sovjetikët në Berlin.</figcaption></figure> <p>Ushtria e Kuqe kishte mbërritur në Berlin edhe pse marrja e këtij të fundi do të rezultonte një fushatë shumë lodhëse dhe me humbje si për sovjetikët ashtu edhe për gjermanët. Sulmi ndaj Berlinit nga ana e sovjetikëve, do të fillonte më 16 prill. Më 24 prill, tre grupe ushtarake do të rrethonin qytetin. Asgjë nuk mund të futej ose të dilte më nga kryeqyteti Gjerman. Atëherë, Hitleri, si një ndërmarrje e mjerueshme do të bënte thirrje për ndihmë te civilët. Duke rekrutuar adoleshentë dhe persona të moshuar, milicia Volkssturm (që në shqip do të merrte kuptimin “Stuhia e Popullit”), do të formohej për të luftuar kundra një ushtrie me përvojë si ajo e sovjetikëve. Milicia do të kishte edhe mbështetjen e atyre veteranëve që kishin luftuar edhe më parë. </p><p>Beteja mori pamjen më të egër të saj dhe Berlini do binte shtëpi mbi shtëpi dhe lagje mbi lagje. Nga luftimet në Berlin, pala e sovjetikëve do të kishte 305 000 të humbur, ndërsa nga ana gjermane do të kishte 325 000 të vdekur. Hitleri dhe do të fshihej në bunkerin e tij nga ku mendohet se dilte shumë radhë (kjo përfshinë edhe filmimet e dekorimit të fëmijëve nga ana e Hitlerit që mendohet se janë xhiruar afër bunkerit ku strehohej). Më 30 prill të vitit të fundit të luftës, ai do të kryente vetëvrasje për mos të rënë në duart e sovjetikëve; gruaja e tij <a href="/wiki/Eva_Braun" title="Eva Braun">Eva Braun</a> gjithashtu do të kryente vetëvrasje. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aleatët_në_Perëndim"><span id="Aleat.C3.ABt_n.C3.AB_Per.C3.ABndim"></span>Aleatët në Perëndim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=60" title="Redakto pjesën: Aleatët në Perëndim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=60" title="Edit section's source code: Aleatët në Perëndim"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vonë në janar, aleatët do të rifillonin marshimin e tyre në Gjermani. Pengesa e fundit që i ndante aleatët nga Gjermania, ishte lumi Rajn. Por edhe ky i fundit do të kalohej në mars të 1945-ës. Kalimi u bë i mundur vetëm pas kapjes së urës së Ludendorf në Remagen. Pasi aleatët kaluan Rajnin, britanikët do të shkonin në veri-lindje drejt Hamburgut, duke kaluar lumin Elbe për të lëvizur më tutje drejt Danimarkës dhe Detit Baltik. Njësia ushtarake e nëntë e amerikanëve do të drejtohej për nga jugu, ndërsa njësia ushtarake e parë amerikane do të drejtohej për nga veriu. Këto njësi ushtarake drejtoheshin nga gjenerali në fuqi Omar Bredli. Ky i fundit kishte nën komandë një numër të konsiderueshëm ushtarësh. Më 4 prill, rrethimi i Grupit B të trupave gjermane u bë i mundur. Gjermanët u izoluan bukur në xhepin e Ruhrit ku 300 000 prej tyre do të dorëzoheshin, duke u shpallur si të burgosur lufte. Aleatët atëherë (njësia ushtarake e nëntë e amerikanëve dhe njësia ushtarake e parë amerikane) do të drejtoheshin nga lindja. Ata do të ndalonin në Elbe, dhe në muajin prill aleatët perëndimorë do të përplaseshin me aleatët e tyre lindorë, sovjetikët. </p><p>Mbase kjo është arsyeja që shumë historianë e pranojnë idenë se aleatët perëndimorë në të vërtetë po dyndeshin mbi Gjermaninë thjeshtë për të ndalur një rrezik sovjetik. Në librin e gjeneralit Zhukov (volumi i dytë i botuar edhe në shqip), Zhukovi hedh një mendim se me atë ritëm, Ushtria e Kuqe mund të kalonte në dorë të gjithë Evropën që nuk mbahej më në këmbë. Megjithatë, gjithmonë sipas librit, Zhukovi shprehet se Stalini kishte plane të tjera. Kuptohet që këto janë mendime që debatohen edhe sot e kësaj dite. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kapitullimi">Kapitullimi</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=61" title="Redakto pjesën: Kapitullimi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=61" title="Edit section's source code: Kapitullimi"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><b>Gjermania</b></dd></dl> <p>Admirali Karl Dënic do të bëhej kryetari dhe udhëheqësi i Gjermanisë pas vetëvrasjes së Adolf Hitlerit. Tashmë ishte e qartë që lufta ishte e humbur. Trupat gjermane dorëzuan Berlinin në duart e sovjetikëve më 2 maj 1945. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg/250px-Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg" decoding="async" width="250" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg/375px-Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg/500px-Atomic_cloud_over_Hiroshima_-_NARA_542192_-_Edit.jpg 2x" data-file-width="2498" data-file-height="2943" /></a><figcaption>Shpërthimi i bombës atomike në Hiroshima.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg/250px-Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg/375px-Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg/500px-Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1423" /></a><figcaption>Japonia dorëzohet. Pakti i kapitullimit do të firmosej në anijen e flotës së ShBA, Misuri.</figcaption></figure> <p>Forcat gjermane akoma vepruese në Itali do të dorëzoheshin te aleatët perëndimorë, në po të njëjtën datë. Dy ditë më vonë, trupat ushtarake gjermane në Danimarkë dhe Holandë do të vepronin në të njëjtën mënyrë. Kapitullimi i forcave gjermane në Itali do të ishte i diskutueshëm. Sovjetikët do të akuzonin Britaninë e Madhe dhe ShBA-të, pasi këta të fundit (gjithmonë sipas sovjetikëve), në mars të 1945-ës, me anë të "Operacionit Lindja e Diellit" (Operation Sunrise), në mënyrë sekrete po bënin marrëveshje paqeje me Gjermaninë. Ndërsa komandanti i trupave gjermane në Rheims të Francës, do të dorëzohej më 7 maj. Dorëzimi i tyre do të ndiqej nga festimi i "Ditës V-E" më 8 maj nga aleatët perëndimorë. </p><p>9 maji do të ishte dita e festimeve të fitores së sovjetikëve, edhe pse në të vërtetë grupe ushtarësh gjerman ë do të vazhdonin akoma luftën për t'u dorëzuar përfundimisht më 12 maj. Komandanti në terren i Ushtrisë së Kuqe, Georgi K. Zhukov do të parakalonte i hipur mbi kalë së bashku me Rokosovskin në "Sheshin e Kuq" më 24.06.1945 si shenjë e mposhtjes përfundimtare të regjimit nazist. </p> <dl><dd><b>Japonia</b></dd></dl> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/wiki/Hedhja_e_Bomb%C3%ABs_Atomike_n%C3%AB_Hiroshima_dhe_Nagasaki" class="mw-redirect" title="Hedhja e Bombës Atomike në Hiroshima dhe Nagasaki">Hedhja e Bombës Atomike në Hiroshima dhe Nagasaki</a></i></dd></dl></div> <p><br /> Presidenti Rusvelt ishte larguar nga lufta me kohë duke i lënë vend presidentit të ri Truman. <a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a> (Herri Truman) me leje të kongresit të ShBA, vendosi të përdorte një <a href="/wiki/Bomba_atomike" class="mw-redirect" title="Bomba atomike">bombë atomike</a> kundra Japonisë që vazhdonte akoma luftimet e vetme kundra të gjithëve. Një simulim i betejës së Okinavas, pra luftimi i trupave japoneze në tokën e tyre, përfundoi negativ. Mendimi i një Normandie tjetër i frikësonte amerikanët. Simulimi i betejës jepte një shifër tmerruese humbjesh nga radhët e ushtrisë së ShBA-së. Gjithashtu, një betejë mësymëse në tokat e Japonisë, mendohej se do të bënte kërdinë mbi civilët japonezë gjithashtu. Më <a href="/wiki/6_gusht" class="mw-redirect" title="6 gusht">6 gusht</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>, bombarduesi <a href="/w/index.php?title=B-29&action=edit&redlink=1" class="new" title="B-29 (nuk është shkruar akoma)">B-29</a> Superfortress, e emëruar si <a href="/w/index.php?title=Enola_Gay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enola Gay (nuk është shkruar akoma)">Enola Gay</a>, do të hidhte bombën atomike të emëruar "Little Boy" (Djali i vogël) mbi <a href="/wiki/Hiroshima" title="Hiroshima">Hiroshimën</a>. Qyteti u shkatërrua krejtësisht nga shpërthimi i bombës. Tre ditë më vonë, më <a href="/wiki/9_gusht" class="mw-redirect" title="9 gusht">9 gusht</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>, bombarduesi B-29 i emëruar Bockscar do të lëshonte mbi <a href="/wiki/Nagasaki" title="Nagasaki">Nagasaki</a> bombën e dytë atomike të emëruar Fat Man (Burri i majmë). Kjo pati pasoja shkatërruese për Japoninë e cila do të dorëzohej shumë shpejt. Gjithashtu, sovjetikët do të sulmonin trupat japoneze në Mançukuo, duke i'u përmbajtur kështu fjalës së tyre dhënë në konferencën e Jaltës. </p><p>Ajo do të dorëzohej më 14 gusht 1945 mbas një deklarate në të gjitha radiot nga perandori Hirohito. E njohur si V-J nga Amerikanët, kjo datë do të pasohej nga data zyrtare e <a href="/wiki/2_shtator" class="mw-redirect" title="2 shtator">2 shtatorit</a>. Trupat japoneze të mbetura në Kinë, u dorëzuan te trupat kineze jo në mënyrë zyrtare më 9 shtator 1945. Lufta e Globit kishte përfunduar. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Humbjet_e_Luftës"><span id="Humbjet_e_Luft.C3.ABs"></span>Humbjet e Luftës</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=62" title="Redakto pjesën: Humbjet e Luftës" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=62" title="Edit section's source code: Humbjet e Luftës"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="dablink"> <dl><dd><i>Artikulli</i> <i>kryesor</i>: <i><a href="/wiki/Humbjet_n%C3%AB_Luft%C3%ABn_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Humbjet në Luftën e Dytë Botërore">Humbjet në Luftën e Dytë Botërore</a></i></dd></dl></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Skeda:Tiranasg8.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/b6/Tiranasg8.jpg/220px-Tiranasg8.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/b6/Tiranasg8.jpg/330px-Tiranasg8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/b/b6/Tiranasg8.jpg/440px-Tiranasg8.jpg 2x" data-file-width="660" data-file-height="371" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tirana" title="Tirana">Tiranë,</a> oficerë me rreth <a href="/wiki/Amerikan" class="mw-disambig" title="Amerikan">amerikan</a></figcaption></figure> <p>Bota do të dilte e shkatërruar nga Lufta e Dytë Botërore. Mendohet se gjatë viteve të luftës, rreth 62 000 000 në mos më shumë njerëz do të humbnin jetën, duke përfshirë edhe civilë. Ky numër është i barabartë me 2.5% të popullsisë së globit (në kohën e luftës). Nga këto humbje, mendohet se 12 000 000 persona kanë humbur jetën vetëm gjatë holokaustit. Në një skemë të thjeshtë, aleatët do të kishin humbjet më të mëdha. Aleatët patën 80% të humbjeve dhe Forcat e Boshtit do të kishin 20%-shin tjetër. Civilët do të kishin qenë ata që do të vuanin më shumë nga lufta. Shumë civilë do të humbnin jetën si pasojë e sëmundjeve, urisë, gjenocidit, dhe eksperimenteve ushtarake të kryera kryesisht nga forcat e boshtit. Në ditët e sotme e vetmja gjë që mund të bëhet është mos harrimi i dëshmorëve dhe të rënëvë të luftës duke shpresuar se një luftë e tillë nuk do të përfshijë më njerëzimin. Më poshtë paraqitet një listë e shifrave të të humburve ushtarakë në Luftën e Dytë Botërore: </p> <ul><li><a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australia</a> — 40 400</li> <li><a href="/wiki/Belgjika" title="Belgjika">Belgjika</a> — 12 100</li> <li><a href="/wiki/Brazili" title="Brazili">Brazili</a> — 1 000</li> <li><a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonia</a> — 2 000 000</li> <li><a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italia</a> — 306 400</li> <li><a href="/wiki/Zelanda_e_Re" title="Zelanda e Re">Zelanda e Re</a> — 11 900</li> <li><a href="/wiki/Bashkimi_Sovjetik" title="Bashkimi Sovjetik">Bashkimi Sovjetik</a> — 10 700 000</li> <li><a href="/wiki/ShBA" class="mw-redirect" title="ShBA">ShBA</a> — 407 300</li> <li><a href="/wiki/Britania_e_Madhe" title="Britania e Madhe">Britania e Madhe</a> — 382 600</li> <li><a href="/wiki/Franca" title="Franca">Franca</a> — 212 000</li> <li><a href="/wiki/Gjermania" title="Gjermania">Gjermania</a> — 5 500 000</li> <li><a href="/wiki/Shqip%C3%ABria" title="Shqipëria">Shqipëria</a> — 28 000</li> <li><a href="/wiki/Kanadaja" title="Kanadaja">Kanadaja</a> — 45 300</li> <li><a href="/wiki/Greqia" title="Greqia">Greqia</a> — 20 000</li> <li><a href="/wiki/Kina" title="Kina">Kina</a> — 3 000 000</li> <li>Totali në të gjithë botën — 24 456 700</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referimet">Referimet</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=63" title="Redakto pjesën: Referimet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=63" title="Edit section's source code: Referimet"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> </div> <p>Referime Baze: </p> <ul><li>World History - Patterns of Civilization nga Marian Nelson (University of Nebraska, Onaha, Shteti i Nebraskes). fq 586 - 640. <a href="/wiki/Speciale:BurimetELibrave/0139678867" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-13-967886-7</a></li></ul> <p>Referime te tjera: </p> <ul><li>World History - Patterns of Civilization, fq. 517 - Duke modernizuar Japonine.</li> <li>"World War II". The Columbia Encyclopedia (6th). (2007). Data 2008-03-10 marre nga arkivat.</li> <li>Hakim, Joy (1995) Nje Histori e Jona: Lufte, Paqe dhe Xhaz) New York: Oxford University Press. <a href="/wiki/Speciale:BurimetELibrave/0195095146" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-19-509514-6</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.history.navy.mil/photos/events/wwii-dpl/hd-state/potsdam.htm">http://www.history.navy.mil/photos/events/wwii-dpl/hd-state/potsdam.htm</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141219071449/http://www.history.navy.mil/photos/events/wwii-dpl/hd-state/potsdam.htm">Arkivuar</a> 19 dhjetor 2014 tek Wayback Machine - Konferenca e Potsdam</li> <li>Shaw, Anthony. World War II Day by Day (Dite pas Dite), fq. 35</li> <li>Japonia ka testuar arme kimike mbi te burgosurit e luftes: Provat e reja. The Japan Times (2007-07-27). Marre ne daten 2007-06-10.</li> <li>Georgi Zhukov (Shtypshkronja Ushtarake, gusht 2005) - Kujtimet e Gjeneralit Zhukov, volumi i dyte i botuar ne shqip. ISBN ja nuk dihet, por mund te gjendet ne te gjitha biblotekat shteterore te RSH.</li> <li>Roger Ford - Armet Sekrete te Gjermanise - Lufta e Dyte Boterore - <a href="/wiki/Speciale:BurimetELibrave/0760308470" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-7603-0847-0</a></li> <li>Yuki Tanaka - Krime te Fshehta, 1996, fq. 23.</li> <li>Myers, Ramon; Peattie, Mark. Perandoria Militariste Japoneze, 1895-1945, fq. 458</li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.un.org/aboutun/history.htm">http://www.un.org/aboutun/history.htm</a></li></ul> <p>Referime dytesore: </p> <ul><li>"Historia e Shtetit dhe se Drejtes ne Shqipëri" - Aleks Luarasi, fq 388. <a href="/wiki/Speciale:BurimetELibrave/9789994375660" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-99943-756-6-0</a> (Libri flet kryesisht per institucionet e shtetit Shqiptar gjate periudhes se monarkise, por prek lehtasi edhe fillimet e ekspansionit Italian mbi vendin tone).</li> <li>"E Drejta Publike" - Luan Omari, perkufizime te partise Naziste. Informacione te tjera rreth aneksimit te Shqipërise nga Italia fashiste.</li> <li>"Dear Stalin" - Korrenspondenca personale e Winston Cherchill me Josif Stalinin.</li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="https://web.archive.org/web/20080423233822/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/2WWpotsdam.htm">https://web.archive.org/web/20080423233822/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/2WWpotsdam.htm</a> - Rreth Konferences se Potsdam (Burime jo zyrtare)</li> <li><a href="/wiki/Jakup_Mato" title="Jakup Mato">Jakup Mato</a> - "Misioni anglez ne Fterre", gazeta <a href="/wiki/Fterra_jone" class="mw-redirect" title="Fterra jone">Fterra jone</a> Nr <a href="/wiki/2_korrik" class="mw-redirect" title="2 korrik">2 korrik</a> <a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Shiko_edhe">Shiko edhe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=64" title="Redakto pjesën: Shiko edhe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=64" title="Edit section's source code: Shiko edhe"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Lufta_e_Par%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Lufta e Parë Botërore">Lufta e Parë Botërore</a></li> <li><a href="/wiki/Holokausti" title="Holokausti">Holokausti</a></li> <li><a href="/wiki/Eva_Braun" title="Eva Braun">Eva Braun</a></li> <li><a href="/wiki/NSDAP" class="mw-redirect" title="NSDAP">NSDAP</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lidhje_të_jashtme"><span id="Lidhje_t.C3.AB_jashtme"></span>Lidhje të jashtme</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&veaction=edit&section=65" title="Redakto pjesën: Lidhje të jashtme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Redakto</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&action=edit&section=65" title="Edit section's source code: Lidhje të jashtme"><span>Redakto nëpërmjet kodit</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090416083151/http://www.ww2db.com/">Databaza mbi Luftën Botrore II</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20010124043700/http://www.bbc.co.uk/history/war/wwtwo/">BBC History\Luftën Botrore II</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050507150818/http://www6.dw-world.de/en/worldwarII.php">Informacion i hartuar nga vetë Gjermanët me komente dhe opinione për luftën dhe pasluftën</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://chrito.users1.50megs.com/daily.htm">Informacione ditore, publikuar nga Shteti Gjerman</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070210004922/http://www.secretsofworldwar2.co.uk/">Historia sekrete e luftës</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2520769">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2450697">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Lufta_e_Dytë_Botërore" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#A3BFB6;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2520769"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2479542">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/Stampa:L2B" title="Stampa:L2B"><abbr title="View this template" style=";background:#A3BFB6;;background:none transparent;color:inherit;border:none;box-shadow:none;padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Stampa_diskutim:L2B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stampa diskutim:L2B (nuk është shkruar akoma)"><abbr title="Discuss this template" style=";background:#A3BFB6;;background:none transparent;color:inherit;border:none;box-shadow:none;padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Stampa:L2B&action=edit"><abbr title="Edit this template" style=";background:#A3BFB6;;background:none transparent;color:inherit;border:none;box-shadow:none;padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Lufta_e_Dytë_Botërore" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink"><span style="color:white">Lufta e Dytë Botërore</span></a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CEF2E6;">Ngjarje gjatë luftës</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Masakra_e_Nanjing" class="mw-redirect" title="Masakra e Nanjing">Masakra e Nanjing</a> (1937–38)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Masakra_e_Kondomarit" title="Masakra e Kondomarit">Masakra e Kondomarit</a> (1941)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Pazarit_t%C3%AB_Ri" title="Beteja e Pazarit të Ri">Beteja e Pazarit të Ri</a> (1941)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_par%C3%AB_e_El_Alamein-it" title="Beteja e parë e El Alamein-it">Beteja e parë e El Alamein-it</a> (1942)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Stalingradit" title="Beteja e Stalingradit">Beteja e Stalingradit</a> (1942–43)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Gjormit" title="Beteja e Gjormit">Beteja e Gjormit</a> (1943)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Drashovic%C3%ABs" title="Beteja e Drashovicës">Beteja e Drashovicës</a> (1943)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Berlinit_(Bombardimet_Ajrore)" title="Beteja e Berlinit (Bombardimet Ajrore)">Beteja e Berlinit (Bombardimet Ajrore)</a> (1943–44)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Konferenca_e_Teheranit" title="Konferenca e Teheranit">Konferenca e Teheranit</a> (1943)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Beteja_e_Iwo_Jima" title="Beteja e Iwo Jima">Beteja e Iwo Jima</a> (1945)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Hedhja_e_Bomb%C3%ABs_Atomike_n%C3%AB_Hiroshima_dhe_Nagasaki" class="mw-redirect" title="Hedhja e Bombës Atomike në Hiroshima dhe Nagasaki">Hedhja e Bombës Atomike në Hiroshima dhe Nagasaki</a> (1945)  <b>·</b>  <a href="/wiki/Humbjet_n%C3%AB_Luft%C3%ABn_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Humbjet në Luftën e Dytë Botërore">Humbjet në Luftën e Dytë Botërore</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Shqip%C3%ABria_n%C3%AB_luft%C3%ABn_e_dyt%C3%AB_bot%C3%ABrore" class="mw-redirect" title="Shqipëria në luftën e dytë botërore">Shqipëria në luftën e dytë botërore</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#CEF2E6;">Personazhe dhe personalitete</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Adolf_Hitleri" title="Adolf Hitleri">Adolf Hitleri</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Benito_Musolini" title="Benito Musolini">Benito Musolini</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Erwin_Rommel" title="Erwin Rommel">Erwin Rommel</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Eva_Braun" title="Eva Braun">Eva Braun</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Franklin D. Roosevelt</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Harry_S._Truman" title="Harry S. Truman">Harry S. Truman</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Hirohito" title="Hirohito">Hirohito</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Iliaz_Bazna" title="Iliaz Bazna">Iliaz Bazna</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Josif_Stalini" title="Josif Stalini">Josif Stalini</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Tojo_Ideki" title="Tojo Ideki">Tojo Ideki</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Viktor_Emanueli_III" title="Viktor Emanueli III">Viktor Emanueli III</a>  <b>·</b>  <a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Uinston Çërçill</a></div></td></tr></tbody></table></div> <p class="mw-empty-elt"> </p></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Marrë nga "<a dir="ltr" href="https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lufta_e_Dytë_Botërore&oldid=2646990">https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Lufta_e_Dytë_Botërore&oldid=2646990</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Speciale:Kategorit%C3%AB" title="Speciale:Kategoritë">Kategoritë</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore" title="Kategoria:Lufta e Dytë Botërore">Lufta e Dytë Botërore</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Luft%C3%ABra" title="Kategoria:Luftëra">Luftëra</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Kategori të fshehura: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Faqe_me_adresa_nga_Wayback_Machine_q%C3%AB_p%C3%ABrdorin_stamp%C3%ABn_e_arkiv%C3%ABs_s%C3%AB_rrjetit" title="Kategoria:Faqe me adresa nga Wayback Machine që përdorin stampën e arkivës së rrjetit">Faqe me adresa nga Wayback Machine që përdorin stampën e arkivës së rrjetit</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artikuj_t%C3%AB_p%C3%ABrkryer" title="Kategoria:Artikuj të përkryer">Artikuj të përkryer</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Kategoria:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Kjo faqe është redaktuar për herë te fundit më 7 mars 2024, në orën 10:56.</li> <li id="footer-info-copyright">Të gjitha materialet që gjenden në këtë faqë janë të mbrojtura nga <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution/Share-Alike License</a>;. Shiko <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Terms of Use</a> për më shumë informacione.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Rreth të dhënave vetjake</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Rreth">Rreth Wikipedia-s</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Shfaj%C3%ABsimet_e_p%C3%ABrgjithshme">Shfajësimet</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programuesit</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/sq.wikipedia.org">Statistikat</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Deklarata e cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//sq.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Për celular</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-fb9fb","wgBackendResponseTime":210,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.301","walltime":"0.738","ppvisitednodes":{"value":1881,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":30732,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5638,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":9300,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 265.646 1 -total"," 39.56% 105.100 1 Stampa:Infobox_military_conflict"," 32.94% 87.501 1 Stampa:L2B"," 31.64% 84.059 1 Stampa:Navbox"," 17.89% 47.526 4 Stampa:Plainlist"," 14.70% 39.052 4 Stampa:Flagicon"," 14.63% 38.876 5 Stampa:Main_other"," 14.43% 38.339 1 Stampa:Artikull_i_përkryer"," 13.17% 34.979 1 Stampa:Top_icon"," 10.15% 26.960 1 Stampa:Category_handler"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.101","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1662196,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7d588db968-wpbfj","timestamp":"20241105113235","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Lufta e Dyt\u00eb Bot\u00ebrore","url":"https:\/\/sq.wikipedia.org\/wiki\/Lufta_e_Dyt%C3%AB_Bot%C3%ABrore","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q362","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q362","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-12-21T02:35:38Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/cb\/WW2Montage.PNG","headline":"konflikt global 1939\u20131945"}</script> </body> </html>