CINXE.COM
Աթեիզմ - Վիքիպեդիա
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Աթեիզմ - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"d1d46493-48c6-4ba6-afa0-646babb74683","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Աթեիզմ","wgTitle":"Աթեիզմ","wgCurRevisionId":10058870,"wgRevisionId":10058870,"wgArticleId":11099,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Harv and Sfn multiple-target errors","Harv and Sfn no-target errors","CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)","CS1 սխալներ: periodical ignored","CS1 սպաս․ location missing publisher","Webarchive template wayback links","Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","CS1: long volume value", "CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)","CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI","CS1 սխալներ: ավելորդ տեքստ: volume","Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից","Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից","Աթեիզմ","Կրոնական փիլիսոփայություն"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Աթեիզմ","wgRelevantArticleId":11099,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline": true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7066","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready", "ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Աթեիզմ - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Աթեիզմ rootpage-Աթեիզմ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Սահմանումներ_և_տեսակներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Սահմանումներ_և_տեսակներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Սահմանումներ և տեսակներ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Սահմանումներ_և_տեսակներ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Սահմանումներ և տեսակներ subsection</span> </button> <ul id="toc-Սահմանումներ_և_տեսակներ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Տարածման_շրջան" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տարածման_շրջան"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Տարածման շրջան</span> </div> </a> <ul id="toc-Տարածման_շրջան-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քողարկված_և_բացահայտ_աթեիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Քողարկված_և_բացահայտ_աթեիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Քողարկված և բացահայտ աթեիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Քողարկված_և_բացահայտ_աթեիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Դրական_և_բացասական_աթեիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Դրական_և_բացասական_աթեիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Դրական և բացասական աթեիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Դրական_և_բացասական_աթեիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անհավանական_կամ_ոչ_մշտական_սահմանում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Անհավանական_կամ_ոչ_մշտական_սահմանում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Անհավանական կամ ոչ մշտական սահմանում</span> </div> </a> <ul id="toc-Անհավանական_կամ_ոչ_մշտական_սահմանում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պրագմատիկ_աթեիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Պրագմատիկ_աթեիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Պրագմատիկ աթեիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Պրագմատիկ_աթեիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Փաստարկներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Փաստարկներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Փաստարկներ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Փաստարկներ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Փաստարկներ subsection</span> </button> <ul id="toc-Փաստարկներ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Իմացաբանական_փաստարկներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Իմացաբանական_փաստարկներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Իմացաբանական փաստարկներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Իմացաբանական_փաստարկներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Մետաֆիզիկական_փաստարկներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Մետաֆիզիկական_փաստարկներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Մետաֆիզիկական փաստարկներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Մետաֆիզիկական_փաստարկներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տրամաբանական_աթեիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տրամաբանական_աթեիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Տրամաբանական աթեիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Տրամաբանական_աթեիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրոնի_նվազման_միտումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրոնի_նվազման_միտումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Կրոնի նվազման միտումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Կրոնի_նվազման_միտումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աթեիզմ,_կրոններ_և_հոգևորականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Աթեիզմ,_կրոններ_և_հոգևորականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Աթեիզմ, կրոններ և հոգևորականություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Աթեիզմ,_կրոններ_և_հոգևորականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աթեիզմ_և_ապոֆատիկ_(ժխտողական)_աստվածաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Աթեիզմ_և_ապոֆատիկ_(ժխտողական)_աստվածաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Աթեիզմ և ապոֆատիկ (ժխտողական) աստվածաբանություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Աթեիզմ_և_ապոֆատիկ_(ժխտողական)_աստվածաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Աթեիստ_փիլիսոփաներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Աթեիստ_փիլիսոփաներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Աթեիստ փիլիսոփաներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Աթեիստ_փիլիսոփաներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրոն_և_բարոյականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրոն_և_բարոյականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Կրոն և բարոյականություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Կրոն_և_բարոյականություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Կրոն և բարոյականություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Կրոն_և_բարոյականություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Կապ_աշխարհայացքների_և_սոցիալական_վարքագծերի_հետ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կապ_աշխարհայացքների_և_սոցիալական_վարքագծերի_հետ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Կապ աշխարհայացքների և սոցիալական վարքագծերի հետ</span> </div> </a> <ul id="toc-Կապ_աշխարհայացքների_և_սոցիալական_վարքագծերի_հետ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անհավատություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Անհավատություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Անհավատություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Անհավատություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Աստծո_կանոններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Աստծո_կանոններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Աստծո կանոններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Աստծո_կանոններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրոնի_քննադատում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրոնի_քննադատում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Կրոնի քննադատում</span> </div> </a> <ul id="toc-Կրոնի_քննադատում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ստուգաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ստուգաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ստուգաբանություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Ստուգաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Պատմություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Պատմություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Պատմություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Վաղ_հնդկական_կրոն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վաղ_հնդկական_կրոն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Վաղ հնդկական կրոն</span> </div> </a> <ul id="toc-Վաղ_հնդկական_կրոն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Անտիկ_ժամանակաշրջան" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Անտիկ_ժամանակաշրջան"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Անտիկ ժամանակաշրջան</span> </div> </a> <ul id="toc-Անտիկ_ժամանակաշրջան-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վերածննդի_վաղ_միջին_դարեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վերածննդի_վաղ_միջին_դարեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Վերածննդի վաղ միջին դարեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Վերածննդի_վաղ_միջին_դարեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վաղ_ժամանակակից_շրջան" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վաղ_ժամանակակից_շրջան"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Վաղ ժամանակակից շրջան</span> </div> </a> <ul id="toc-Վաղ_ժամանակակից_շրջան-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սկսած_1990_թվականից" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սկսած_1990_թվականից"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Սկսած 1990 թվականից</span> </div> </a> <ul id="toc-Սկսած_1990_թվականից-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Այլ_զարգացումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Այլ_զարգացումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Այլ զարգացումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Այլ_զարգացումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Նոր_աթեիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Նոր_աթեիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7</span> <span>Նոր աթեիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Նոր_աթեիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ժողովրդագրություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ժողովրդագրություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ժողովրդագրություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ժողովրդագրություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Ժողովրդագրություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Ժողովրդագրություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Եվրոպա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Եվրոպա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Եվրոպա</span> </div> </a> <ul id="toc-Եվրոպա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ասիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ասիա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Ասիա</span> </div> </a> <ul id="toc-Ասիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ավստրալիա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ավստրալիա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Ավստրալիա</span> </div> </a> <ul id="toc-Ավստրալիա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ամերիկայի_Միացյալ_նահանգներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ամերիկայի_Միացյալ_նահանգներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Ամերիկայի Միացյալ նահանգներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ամերիկայի_Միացյալ_նահանգներ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ոչ_կրոնական" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ոչ_կրոնական"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4.1</span> <span>Ոչ կրոնական</span> </div> </a> <ul id="toc-Ոչ_կրոնական-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Արաբական_աշխարհ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Արաբական_աշխարհ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Արաբական աշխարհ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արաբական_աշխարհ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կրթություն_և_բարեկեցություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Կրթություն_և_բարեկեցություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.6</span> <span>Կրթություն և բարեկեցություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Կրթություն_և_բարեկեցություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վերաբերմունք_աթեիզմին" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վերաբերմունք_աթեիզմին"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.7</span> <span>Վերաբերմունք աթեիզմին</span> </div> </a> <ul id="toc-Վերաբերմունք_աթեիզմին-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Գրականություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Գրականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Այլ_գրականություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Այլ_գրականություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Այլ գրականություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Այլ_գրականություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Աթեիզմ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 171 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-171" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">171 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%AFsme" title="Ateïsme – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Ateïsme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Gel%C4%93afl%C4%93asnes" title="Gelēaflēasnes – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Gelēaflēasnes" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="नास्तिकता – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="नास्तिकता" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="إلحاد – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إلحاد" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="إلحاد – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="إلحاد" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="الحاد – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الحاد" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="নাস্তিকতা – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="নাস্তিকতা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmu" title="Ateísmu – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ateísmu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Alkiskeva" title="Alkiskeva – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Alkiskeva" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="آتئیزم – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آتئیزم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ate%C4%97zmos" title="Ateėzmos – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ateėzmos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Атэізм – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Атэізм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Атэізм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Атэізм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kaga%27_betuhan" title="Kaga' betuhan – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kaga' betuhan" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Атеизъм – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Атеизъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Ateisma" title="Ateisma – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Ateisma" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="নাস্তিক্যবাদ – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="নাস্তিক্যবাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A3%E0%BE%B7%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%BA%E0%BD%91%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%A8%E0%BE%B2%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BD%BC%E0%BC%8D" title="ལྷ་མེད་སྨྲ་བ་པོ། – տիբեթերեն" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ལྷ་མེད་སྨྲ་བ་པོ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="տիբեթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Dizoueegezh" title="Dizoueegezh – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Dizoueegezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ateizam" title="Ateizam – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ateizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ateyismo" title="Ateyismo – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ateyismo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8E%D8%AE%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بێخوایی – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="بێخوایی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Ateisimu" title="Ateisimu – կորսիկերեն" lang="co" hreflang="co" data-title="Ateisimu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="կորսիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ateismus" title="Ateismus – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ateismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Anffyddiaeth" title="Anffyddiaeth – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Anffyddiaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="խորհուրդ տրվող հոդված"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B8%CE%B5%CF%8A%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Αθεϊσμός – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Αθεϊσμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Atheism" title="Atheism – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Atheism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ateism" title="Ateism – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Ateism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="خداناباوری" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ateismi" title="Ateismi – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ateismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Ateism" title="Ateism – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Ateism" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gudloysi" title="Gudloysi – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gudloysi" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ath%C3%A9isme" title="Athéisme – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Athéisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Ateisim" title="Ateisim – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Ateisim" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%AFsme" title="Ateïsme – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ateïsme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Aindiachas" title="Aindiachas – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Aindiachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/At%C3%A9yism" title="Atéyism – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Atéyism" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Neo-dhiadhaireachd" title="Neo-dhiadhaireachd – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Neo-dhiadhaireachd" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tup%C3%A3re_jerovia%27%E1%BB%B9" title="Tupãre jerovia'ỹ – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tupãre jerovia'ỹ" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%BE%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%BF%E0%AA%95%E0%AA%B5%E0%AA%BE%E0%AA%A6" title="નાસ્તિકવાદ – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="નાસ્તિકવાદ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Anjeeys" title="Anjeeys – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Anjeeys" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Mulhidanci" title="Mulhidanci – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Mulhidanci" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/V%C3%BB-s%E1%B9%B3%CC%80n-lun" title="Vû-sṳ̀n-lun – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Vû-sṳ̀n-lun" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/H%C5%8D%CA%BBole_Akua" title="Hōʻole Akua – հավայիերեն" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Hōʻole Akua" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="հավայիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%AA%D7%90%D7%99%D7%96%D7%9D" title="אתאיזם – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="אתאיזם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="नास्तिकता – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="नास्तिकता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Naastiktaa_(Atheism)" title="Naastiktaa (Atheism) – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Naastiktaa (Atheism)" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ateizam" title="Ateizam – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ateizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ateyis" title="Ateyis – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Ateyis" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ateizmus" title="Ateizmus – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ateizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Atheismo" title="Atheismo – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Atheismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Tr%C3%BAleysi" title="Trúleysi – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Trúleysi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%84%A1%E7%A5%9E%E8%AB%96" title="無神論 – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="無神論" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ietiyizim" title="Ietiyizim – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ietiyizim" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/caurceisi%27o" title="caurceisi'o – լոժբան" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="caurceisi'o" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="լոժբան" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/At%C3%A9isme" title="Atéisme – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Atéisme" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ათეიზმი – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ათეიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Ticcufert" title="Ticcufert – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Ticcufert" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Ateyiizim" title="Ateyiizim – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ateyiizim" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Ci_A%CC%B1gwaza" title="Ci A̱gwaza – տիապ" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Ci A̱gwaza" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="տիապ" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%B4%EC%8B%A0%EB%A1%A0" title="무신론 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="무신론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%AEzm" title="Ateîzm – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Ateîzm" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – լեզգիերեն" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="լեզգիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Athe%C3%AFsme" title="Atheïsme – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Atheïsme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Ateismu" title="Ateismu – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Ateismu" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B0%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%A7%E0%BA%B0%E0%BA%99%E0%BA%B4%E0%BA%8D%E0%BA%BB%E0%BA%A1" title="ອະເທວະນິຍົມ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ອະເທວະນິຍົມ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ateizmas" title="Ateizmas – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ateizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ateisms" title="Ateisms – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ateisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Атеизмась – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Атеизмась" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Ateisma" title="Ateisma – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Ateisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Атеизам – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Атеизам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%80%E0%B4%B6%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B4%82" title="നിരീശ്വരവാദം – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="നിരീശ്വരവാദം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9D%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%92" title="အဒေဝဝါဒ – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="အဒေဝဝါဒ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="नास्तिकता – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="नास्तिकता" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Atei%C5%BCmu" title="Ateiżmu – մալթայերեն" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ateiżmu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="մալթայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%92%E1%80%B1%E1%80%9D%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%92" title="အဒေဝဝါဒ – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="အဒေဝဝါဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آتئیسم – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="آتئیسم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Ahte%C5%8Dmatiliztli" title="Ahteōmatiliztli – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Ahteōmatiliztli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Atheismus" title="Atheismus – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Atheismus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="नास्तिकता – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="नास्तिकता" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%83%E0%A4%96%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%83" title="द्यःख्यालः – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="द्यःख्यालः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Athe%C3%AFsme" title="Atheïsme – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Atheïsme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Ateisme" title="Ateisme – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Ateisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%AFsme" title="Ateïsme – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ateïsme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%A8%E0%AC%BE%E0%AC%B8%E0%AD%8D%E0%AC%A4%E0%AC%BF%E0%AC%95%E0%AC%A4%E0%AC%BE" title="ନାସ୍ତିକତା – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ନାସ୍ତିକତା" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%A8%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A8%A4%E0%A8%BE" title="ਨਾਸਤਿਕਤਾ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਨਾਸਤਿਕਤਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/At%C3%A9ime" title="Atéime – պիկարդերեն" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Atéime" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="պիկարդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ateism" title="Ateism – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ateism" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DA%BE%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85" title="ایتھیازم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایتھیازم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%8A%D8%B2%D9%85" title="اتيزم – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اتيزم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ate%C3%ADsmo" title="Ateísmo – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ateísmo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Athismu" title="Athismu – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Athismu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ateism" title="Ateism – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ateism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Атеізм – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Атеізм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Ateismu" title="Ateismu – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Ateismu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Atiismu" title="Atiismu – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Atiismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Atheism" title="Atheism – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Atheism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%D9%8A%D8%AA" title="لامذهبيت – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="لامذهبيت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ateizam" title="Ateizam – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ateizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%AF%E0%B7%9A%E0%B7%80%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%AF%E0%B6%BA" title="අදේවවාදය – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="අදේවවාදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Atheism" title="Atheism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Atheism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ateizmus" title="Ateizmus – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ateizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ateizem" title="Ateizem – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ateizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ateizmi" title="Ateizmi – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ateizmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC" title="Атеизам – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Атеизам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ateism" title="Ateism – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ateism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ukanamungu" title="Ukanamungu – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ukanamungu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Atejizm" title="Atejizm – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Atejizm" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B1%E0%AF%88%E0%AE%AE%E0%AE%B1%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="இறைமறுப்பு – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இறைமறுப்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%82" title="నాస్తికత్వం – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="నాస్తికత్వం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="อเทวนิยม – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="อเทวนิยม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Атеизм – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Атеизм" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%89%D9%86%D8%B3%D9%89%D8%B2%D9%84%D9%89%D9%82" title="دىنسىزلىق – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="دىنسىزلىق" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B5%D1%97%D0%B7%D0%BC" title="Атеїзм – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Атеїзм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="دہریت – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="دہریت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Ateizm" title="Ateizm – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Ateizm" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_v%C3%B4_th%E1%BA%A7n" title="Chủ nghĩa vô thần – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chủ nghĩa vô thần" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Ateyisse" title="Ateyisse – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Ateyisse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Ateismo" title="Ateismo – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Ateismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A0%E7%A5%9E%E8%AE%BA" title="无神论 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="无神论" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ათეიზმი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ათეიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%98%D7%A2%D7%99%D7%96%D7%9D" title="אטעיזם – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אטעיזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B4%BD%E2%B5%93%E2%B5%9B%E2%B5%9C" title="ⵜⴰⵔⴰⴽⵓⵛⵜ – ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵜⴰⵔⴰⴽⵓⵛⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A0%E7%A5%9E%E8%AE%BA" title="无神论 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="无神论" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/B%C3%BB-s%C3%AEn-l%C5%ABn" title="Bû-sîn-lūn – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Bû-sîn-lūn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%84%A1%E7%A5%9E%E8%AB%96" title="無神論 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="無神論" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7066#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&oldid=10058870" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&id=10058870&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B1%25D5%25A9%25D5%25A5%25D5%25AB%25D5%25A6%25D5%25B4"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D4%25B1%25D5%25A9%25D5%25A5%25D5%25AB%25D5%25A6%25D5%25B4"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Atheism" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7066" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><p><b>Աթեիզմ</b> կամ <b>աստվածամերժություն</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, լայն իմաստով, աստվածների գոյության հավատի բացակայություն<sup id="cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-encyc-unbelief-def-issues-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-oxdicphil_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-oxdicphil-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-religioustolerance_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-religioustolerance-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նեղ իմաստով աթեիզմը համոզմունքի մերժումն է, որ որևէ աստված գոյություն ունի<sup id="cite_ref-eb2011-atheism_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb2011-atheism-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-encyc-philosophy_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-encyc-philosophy-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Առավել նեղ իմաստով աթեիզմը, մասնավորապես, այն համոզմունքն է, որ աստվածներ գոյություն չունեն<sup id="cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-encyc-unbelief-def-issues-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-oxdicphil_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-oxdicphil-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-RoweRoutledge_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-RoweRoutledge-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմը հակադարձում է թեիզմին<sup id="cite_ref-reldef_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-reldef-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-OED-theism_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-OED-theism-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ինչը, ընդհանուր առմամբ, հավատքն է, որ առնվազն մեկ աստված գոյություն ունի<sup id="cite_ref-OED-theism_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-OED-theism-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>«Աթեիզմ» բառի ստուգաբանական արմատը ծագել է մ․թ․ա․ 5-րդ դարում հին հունարեն <span lang="grc"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%84%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%82" class="extiw" title="wikt:ἄθεος">ἄθεος</a></span> (<i>atheos)</i> բառից, որը նշանակում է «առանց աստված(ներ)»։ Հնագույն ժամանակներում այն ունեցել է մի քանի իմաստ և օգտագործվել է որպես հերքող տերմին նրանց համար, ովքեր փորձում էին մերժել այն աստվածներին, որոնց երկրպագում էին հասարակության մեծամասնությունը<sup id="cite_ref-drachmann_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-drachmann-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, նրանց, ովքեր լքվել էին աստվածների կողմից, կամ նրանց, ում տրված չէր հավատալ աստվածներին<sup id="cite_ref-Battling_Whitmarsh_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Battling_Whitmarsh-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Տերմինը արտահայտում է ուղղափառ հավատացյալների կողմից ստեղծված սոցիալական կատեգորիա, որի մեջ հասկացվում էին նրանք, ովքեր չէին կիսում իրենց կրոնական համոզմունքները<sup id="cite_ref-Battling_Whitmarsh_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-Battling_Whitmarsh-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմը, որպես փաստացի տերմին, առաջացել է 16-րդ դարում<sup id="cite_ref-Hunter_ch_1_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_ch_1-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Խոսքի ազատության տարածման և կրոնի քննադատության հետագա աճի հետ կապված՝ աթեիզմ տերմինի իմաստը ավելի նեղացվեց։ Առաջին անհատները, ովքեր ներկայացան որպես աթեիստ, ապրել են 18-րդ դարում՝ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6" title="Լուսավորության դարաշրջան">Լուսավորության դարաշրջանում</a><sup id="cite_ref-Armstrong—1999——_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Armstrong—1999——-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Hunter_ch_1_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-Hunter_ch_1-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ֆրանսիական հեղափոխություն">Ֆրանսիական հեղափոխությունը,</a> որը հայտնի է իր «աննախադեպ աթեիստական խորհրդով», պատմության մեջ առաջին խոշոր քաղաքական շարժումն էր, որը պաշտպանում էր մարդկային բանականության գերակայությունը<sup id="cite_ref-HancockLambert_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-HancockLambert-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթեիզմի մասին փաստարկներ կան փիլիսոփայականից մինչև սոցիալական և պատմական մոտեցումներով։ Ռացիոնալիստները իրենց՝ աստվածներին չհավատալը բացատրում են այն փաստարկով, որ գոյություն ունեն էմպիրիկ ապացույցի բացակայություն<sup id="cite_ref-logical_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-logical-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, անհամապատասխան բացահայտումներ գաղափարների մերժում, որոնք չեն կարող կեղծվել<sup id="cite_ref-logical_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-logical-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Drange-1996_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Drange-1996-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Անհավատները պնդում են, որ աթեիզմը առավել տնտեսող դիրքորոշում է, քան թեիզմը, և որ ամեն ոք ծնվում է առանց որևէ աստծու հավատալու<sup id="cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-encyc-unbelief-def-issues-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ուստի նրանք պնդում են, որ դա ապացուցելու բեռը ընկած է ոչ թե աթեիստների, որ պետք է ժխտեն աստվածների գոյությունը, այլ թեիստների վրա, որոնք պետք է հիմնավորումներ տրամադրեն<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չնայած որոշ աթեիստներ ընդունել են աշխարհիկ փիլիսոփաների ուսմունքներ (օրինակ՝ աշխարհիկ մարդասիրությունը)<sup id="cite_ref-honderich_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-honderich-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, այնուամենայնիվ չկա կոնկրետ գաղափարախոսություն կամ սահմանված վարքագիծ, որը ընդունում են բոլոր աթեիստները<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Քանի որ աթեիզմը որպես հասկացություն տարբեր կերպ է բնորոշվում, աթեիստների ներկայիս թիվը դժվար է ճշգրիտ նշել<sup id="cite_ref-Martin2007_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Martin2007-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համաձայն համաշխարհային <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%A1%D6%83_%D4%BB%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D5%B7%D5%B6%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գելլափ Ինթերնեշնլ (դեռ գրված չէ)">Գելլափ կազմակերպության</a> ուսումնասիրությունների՝ 2012 թվականի հարցվածների 13%-ը «համոզված աթեիստներ» են<sup id="cite_ref-WIN/GIA_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-WIN/GIA-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, 2015 թվականին՝ 11%-ը<sup id="cite_ref-wingia2_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-wingia2-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և 2017 թվականին՝ 9%-ը<sup id="cite_ref-WINGIA_2017_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-WINGIA_2017-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ինչևէ, մի շարք ուսումնասիրողներ խորհուրդ են տվել զգուշանալ Գելլափի տվյալներից, քանի որ այլ հարցումներ, որոնք տասնամյակներ շարունակ օգտագործել են նույն չափանիշները և ընդգրկել են առավել մեծ թվով մարդկանց, համեմատաբար փոքր թվեր են ստացել<sup id="cite_ref-Demographics_Oxford_Keysar_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Demographics_Oxford_Keysar-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Առավել հին հետազոտության համաձայն, որը կատարվել է <a href="/wiki/BBC" title="BBC">Բրիտանական հեռարձակման կորպորացիայի</a> (BBС) կողմից 2004թ․, աթեիստների թիվը կազմում է աշխարհի ընդհանուր բնակչության 8%-ը<sup id="cite_ref-BBC-2004-demographics_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBC-2004-demographics-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Վերջինիցս ավելի հին հետազոտության համաձայն՝ նրանք կազմում են ընդհանուր բնակչության 2%-ը, բայց անհավատները կարծում են, որ այդ թվին պետք է ավելացնել ևս 12%<sup id="cite_ref-eb2007-demographics_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb2007-demographics-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս հետազոտությունների համաձայն՝ Եվրոպան և Արևելյան Ասիան աթեիզմի ամենաբարձր ցուցանիշներ ունեցող տարածաշրջաններն են։ 2015 թվականին Չինաստանի բնակչության 61%-ը ներկայացել են որպես աթեիստ<sup id="cite_ref-GallupInternational_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-GallupInternational-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2010 թվականին <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Եվրոպական Միություն">Եվրոպական միության</a> տարածքում կատարվել է հարցում, որի արդյունքում ԵՄ բնակչության 20% պնդել է, որ չի հավատում «որևէ ոգու, Աստծո կամ կյանքի ուժի» գոյությանը<sup id="cite_ref-EU_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-EU-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Սահմանումներ_և_տեսակներ"><span id=".D5.8D.D5.A1.D5.B0.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80_.D6.87_.D5.BF.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Սահմանումներ և տեսակներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Սահմանումներ և տեսակներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Սահմանումներ և տեսակներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:AtheismImplicitExplicit3.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/AtheismImplicitExplicit3.svg/220px-AtheismImplicitExplicit3.svg.png" decoding="async" width="220" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/AtheismImplicitExplicit3.svg/330px-AtheismImplicitExplicit3.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/AtheismImplicitExplicit3.svg/440px-AtheismImplicitExplicit3.svg.png 2x" data-file-width="977" data-file-height="567" /></a><figcaption>Դիագրամը ցույց է տալիս թույլ/ուժեղ և քողարկած/բացահայտ աթեիզմի միջև հարաբերությունը։ Բացահայտ ուժեղ/դրական աթեիստները (աջ կողմում) համոզված են, որ «նվազագույնը մեկ աստված գոյություն ունի» պնդումը կեղծ է։ Բացահայտ թույլ/բացասական աթեիստները (աջ կողմում) մերժում կամ խուսափում են կրոնից՝ նշելով, որ որևէ աստված գոյություն չունի՝ առանց հաստատելու, որ «նվազագույնը մեկ աստված գոյություն ունի» մերժումը կեղծ է։ Քողարկված թույլ/բացասական աթեիստները (ձախ կողմում), համաձայն մի շարք հեղինակների, որոնցից է Ջորջ Սմիթը, կարող է ներառել մարդկանց(օրինակ՝ փոքր երեխաներին և որոշ ագնոստիկներին, ովքեր չեն հավատում աստծուն, բայց ակնհայտորեն չեն մերժում նրա գոյությունը։ (Դիագրամի չափերը կապ չունեն բնակչության թվաքանակի հետ)։</figcaption></figure> <p>Անհամաձայնություն կա, թե ինչպես լավագույնս սահմանել և դասակարգել աթեիզմը<sup id="cite_ref-eb1911-atheism_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb1911-atheism-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, թե ինչպիսի գերբնական սուբյեկտներն են համարվում աստվածներ, արդյոք դա ինքն իրենով փիլիսոփայական դիրքորոշում է, թե դրա բացակայությունը, և արդյոք այն պահանջում է գիտակից, հստակ մերժում։ Որոշ աղբյուրներում աթեիզմը համատեղելի է համարվում <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ագնոստիցիզմ">ագնոստիցիզմի</a> հետ<sup id="cite_ref-agnosticism-compatible_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-agnosticism-compatible-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-flint-agnostic-atheism_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-flint-agnostic-atheism-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-encyc-unbelief-compatible_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-encyc-unbelief-compatible-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-martin-agnosticism-entails_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-martin-agnosticism-entails-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-barker-agnostic-atheism_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-barker-agnostic-atheism-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-besant-open-to-new-truth_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-besant-open-to-new-truth-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-holyoake-question-of-probability_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-holyoake-question-of-probability-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, որոշներում էլ այն հակադրվում է ագնոստիցիզմին<sup id="cite_ref-eb2011-atheism-critique_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb2011-atheism-critique-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-eb2011concise-atheism_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb2011concise-atheism-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-eb1911-atheism-sceptical_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb1911-atheism-sceptical-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմի տարբեր տեսակների տարբերակման համար տարբեր կատեգորիաներ են օգտագործվել։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տարածման_շրջան"><span id=".D5.8F.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AE.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.B7.D6.80.D5.BB.D5.A1.D5.B6"></span>Տարածման շրջան</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Տարածման շրջան" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Տարածման շրջան"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Որոշ երկիմաստություններ և հակասություններ՝ կապված աթեիզմի բնորոշման հետ, առաջանում են մի շարք տերմինների բացատրության հետ կապված համաձայնության չգալու պատճառով, մասնավորապես այնպիսի բառերի, ինչպիսիք են «աստվածությունը» և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Աստված">«աստվածը»</a>։ Տարբեր, իրարից լիովին տարբերվող աստծու և աստվածությունների մասին բնորոշումները հանգեցնում են աթեիզմի կիրառելիության վերաբերյալ տարբեր գաղափարների։ Հին հռոմեացիները մեղադրում էին քրիստոնյաներին հեթանոս աստվածություններին չերկրպագելու համար։ Աստիճանաբար այս տեսակետը վերացավ, քանի որ թեիզմ տերմինի տակ սկսվեց հասկացվել հավատ՝ ցանկացած աստվածության հանդեպ <sup id="cite_ref-Martin—2006——_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-Martin—2006——-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ինչ վերաբերում է տարբեր երևույթների մերժմանը, աթեիզմը կարող է հակառակվել ամեն ինչին՝ սկսած աստվածություններից մինչև հոգևոր, գերբնական, վերացական հասկացությունների գոյությանը, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդայականությունը,</a> <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հինդուիզմ">հինդուիզմը</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ջայնիզմ">ջայնիզմը</a> և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դաոսականություն">դաոսիզմը</a><sup id="cite_ref-eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Քողարկված_և_բացահայտ_աթեիզմ"><span id=".D5.94.D5.B8.D5.B2.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.BE.D5.A1.D5.AE_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D6.81.D5.A1.D5.B0.D5.A1.D5.B5.D5.BF_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Քողարկված և բացահայտ աթեիզմ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Քողարկված և բացահայտ աթեիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Քողարկված և բացահայտ աթեիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Աթեիզմի սահմանումները տարբերվում են նաև կախված նրանից, թե որքանով աստծո գաղափարը պետք է իմաստավորված լինի մարդու կողմից, որպեսզի նա համարվի աթեիստ։ Աթեիզմը երբեմն բնորոշում են որպես որևէ աստվածության գոյությանը հավատալու բացակայություն։ Սահմանման այս լայն տեսակը իր մեջ ներառում է նորածիններին և այն մարդկանց, որոնք երբևէ չեն առնչվել աստվածաբանական գաղափարների հետ։ 1772 թ․ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%AC_%D4%B1%D5%B6%D6%80%D5%AB_%D5%80%D5%B8%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%AD" title="Պոլ Անրի Հոլբախ">Պոլ Անրի Հոլբախը</a> նշել է, որ «բոլոր երեխաները աթեիստ են․ նրանք չունեն որևէ պատկերացում Աստծո մասին»<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նմանօրինակ կարծիք է հայտնել նաև <a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%80%D5%BB_%D5%8D%D5%B4%D5%AB%D5%A9" title="Ջորջ Սմիթ">Ջորջ Սմիթը</a> (1979թ․), որը պնդում էր, որ «մարդը, ով ծանոթ չէ թեիզմին, աթեիստ է, քանի որ չի հավատում աստծուն։ Այս կատեգորիան կարող է ներառել նաև երեխաներին, որոնք ընդունակ չեն հասկանալու և անտեղյակ են տարբեր խնդիրներից։ Փաստը, որ երեխան չի հավատում Աստծուն, նրան դարձնում է աթեիստ»։ Քողարկված աթեիզմը թեիստական հավատի բացակայությունն է՝ առանց դա գիտակցորեն մերժելու, իսկ բացահայտ աթեիզմը հավատի գիտակից մերժումն է։ Իր՝ «Փիլիսոփայական աթեիզմ» հոդվածի համար, Էռնեստ Նագելը աթեիզմի տեսակ համարեց նաև թեիզմի բացակայությունը<sup id="cite_ref-Nagel1959_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nagel1959-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Գրահամ Օպպին անմեղ է համարում նրանց, ովքեր երբեք չեն մտածել այս հարցի ուղղությամբ, որովհետև նրանք չունեն որևէ տեղեկատվություն աստծո մասին։ Օպպիի տեսության համաձայն՝ դրանք կարող են լինել մեկ ամսական երեխաները, գանգուղեղային վնասվածք կամ թուլամտություն ունեցող հիվանդները<sup id="cite_ref-Oppy—2018——4_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-Oppy—2018——4-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Դրական_և_բացասական_աթեիզմ"><span id=".D4.B4.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D6.81.D5.A1.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Դրական և բացասական աթեիզմ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Դրական և բացասական աթեիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Դրական և բացասական աթեիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մի շարք փիլիսոփաներ, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%A9%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%96%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82" title="Էնթոնի Ֆլյու">Էնթոնի Ֆլյուն</a><sup id="cite_ref-presumption_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-presumption-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մայքլ Մարտին (դեռ գրված չէ)">Մայքլ Մարտինը</a><sup id="cite_ref-Martin—2006——_49-1" class="reference"><a href="#cite_note-Martin—2006——-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, հակադրել են դրական (ուժեղ) աթեիզմը բացասական աթեիզմին (թույլ)։ Դրական աթեիզմը հստակ հաստատում է, որ աստվածներ գոյություն չունեն։ Բացասական աթեիզմը ներառում է ոչ թեիստական մնացած բոլոր դիրքորոշումները։ Համաձայն այս տարբերակման՝ ցանկացած ոք, ով թեիստ չէ՝ բացասական կամ դրական աթեիստ է։ <i>Թույլ</i> և <i>ուժեղ</i> հասկացությունները համեմատաբար վերջերս են ի հայտ եկել, մինչդեռ դրական և բացասական տերմինները առավել հին ծագում ունեն և օգտագործվել են փիլիսոփայական տարբեր գրականություններում<sup id="cite_ref-presumption_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-presumption-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմի այս սահմանազատման համաձայն՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ագնոստիցիզմ">ագնոստիկների</a> մեծ մասը համարվում են բացասական աթեիստներ։ </p><p>Մինչդեռ Մայլքլ Մարտինը հայտարարում է, որ ագնոստիցիզմը բացասական աթեիզմն է<sup id="cite_ref-martin-agnosticism-entails_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-martin-agnosticism-entails-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, շատ ագնոստիկներ պնդում են, որ իրենց տեսակետերը տարբերվում են աթեիզմից<sup id="cite_ref-Kenny2006_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kenny2006-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աստվածների գոյության կամ բացակայության վերաբերյալ գիտելիքների անհասանելիության մասին պնդումը երբեմն դիտվում է որպես վկայություն, որ աթեիզմը պահանջում է «հավատքի թռիչք»՝ գիտակցության սահմաններից դուրս ինչ-որ բանի ընդունում<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Սովորական աթեիստները այս պնդմանը պատասխանում են հետևյալ կերպ՝ չապացուցված կրոնական պնդումները արժանի են այնքան անվստահության, ինչպես բոլոր մնացած չապացուցված պնդումները<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, և, որ աստվածների գոյության չապացուցված լինելը չի ենթադրում, որ դա հավանական է<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ավստրալիացի փիլիսոփա Ջոն Սմարթը անգամ պնդում է, որ «երբեմն անձը, ով իրոք աթեիստ է, կարող է իրեն ներկայացնել որպես ագնոստիկ՝ անհիմն ընդհանրացված փիլիսոփայական թերահավատության պատճառով, որը կարող է արգելել մեզ ասել այն, ինչ գիտենք, բացի հավանաբար մաթեմատիկական և տրամաբանական ճշմարտություններից»<sup id="cite_ref-stanford_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-stanford-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հետևաբար, որոշ աթեիստ հեղինակներ, ինչպիսին է <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D4%B4%D5%B8%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A6" title="Ռիչարդ Դոքինզ">Ռիչարդ Դոքինզը</a>, նախընտրում են ճանաչել թեիստ, ագնոստիկ և աթեիստ դիրքորոշումները որպես թեիզմի ճյուղեր՝ կապված նրա հետ, որ բոլորի առաջնային խնդիրն է որոշել, թե արդյոք աստված գոյություն ունի<sup id="cite_ref-Dawkins—2006——50_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dawkins—2006——50-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Անհավանական_կամ_ոչ_մշտական_սահմանում"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.B0.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D5.A1.D5.B4_.D5.B8.D5.B9_.D5.B4.D5.B7.D5.BF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BD.D5.A1.D5.B0.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Անհավանական կամ ոչ մշտական սահմանում</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Անհավանական կամ ոչ մշտական սահմանում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Անհավանական կամ ոչ մշտական սահմանում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մինչև 18-րդ դարը Աստծո գոյությանը հավատալը այնքան էր ընդունված արևմուտքում, որ աթեիզմի գոյության հավանականությունը կասկածի տակ էր։ Սա կոչվում է թեիստական <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Իննատիզմ">իննատիզմ</a>, որն իրենից ենթադրում է տեսակետ, որ բոլոր մարդիկ հավատում են Աստծուն ծնված օրից, և այս տեսակետի համաձայն՝ աթեիստներ ուղղակի գոյություն չունեն<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Նաև կարծիք կա, որը պնդում է, որ աթեիստները շատ արագ սկսում են հավատալ աստծուն ճգնաժամային պահերին, մահվան եզրին փոխակերպվում են, և <a href="/wiki/%D4%BD%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%B9%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="Խրամատներում աթեիստներ չկան">չկան աթեիստներ խրամատներում</a><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, ի հակադարձ դրան, եղել են բառացիորեն աթեիստներ խրամատներում<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p> Որոշ աթեիստներ անհիմն են համարում <i>աթեիզմ</i> հասկացության օգտագործումը։ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B4_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD" title="Սեմ Հարիս">Սեմ Հարրիսը</a> իր՝ «Նամակ Քրիստոնյա ժողովրդին» գրքում գրել է․ </p><blockquote><p>Փաստացի աթեիզմ հասկացությունը չպետք է ընդհանրապես գոյություն ունենա։ Կարիք չկա, որպեսզի ինչ-որ մեկը իրեն ներկայացնի որպես ոչ աստղագետ կամ ոչ քիմիկոս։ Մենք բացատրություններ չունենք այն մարդկանց համար, որոնք կասկածում են, որ Էլվիսը մինչև հիմա ողջ է կամ, որ այլմոլորակայինները անցել են ամբողջ գալակտիկայով՝ անասուններին և նրանց տերերին թալանելու համար։ Աթեիզմը ոչ այլ ինչ է, քան աղմուկ, որ բարձացնում են խելամիտ մարդիկ՝ անհիմն կրոնական համոզմունքների առկայության դեպքում։<sup id="cite_ref-Harris—2006——[https://books.google.am/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%22No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%22non-astrologer%22%22or+a%22%22non-alchemist%22_51]_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harris—2006——[https://books.google.am/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%2522No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%2522non-astrologer%2522%2522or+a%2522%2522non-alchemist%2522_51]-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Պրագմատիկ_աթեիզմ"><span id=".D5.8A.D6.80.D5.A1.D5.A3.D5.B4.D5.A1.D5.BF.D5.AB.D5.AF_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Պրագմատիկ աթեիզմ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Պրագմատիկ աթեիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Պրագմատիկ աթեիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Պրագմատիկ աթեիզմը տեսակետ է, որի համաձայն՝ անձը պետք է մերժի բոլոր աստվածությունները, քանի որ դա ավելորդ է պրագմատիկ կյանքի համար։ Այս տեսակետը վերաբերում է ապաթեիզմին և գործնական աթեիզմին<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Փաստարկներ"><span id=".D5.93.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Փաստարկներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Փաստարկներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Փաստարկներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:D%27Holbach.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/D%27Holbach.jpg/220px-D%27Holbach.jpg" decoding="async" width="220" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/D%27Holbach.jpg/330px-D%27Holbach.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/D%27Holbach.jpg/440px-D%27Holbach.jpg 2x" data-file-width="758" data-file-height="1194" /></a><figcaption>Պոլ Անրի Հոլբախ 18-րդ դարի աթեիզմի պաշտպան։  «Մարդու տխրության աղբյուրը իր կողմից բնության մերժումն է։ Հավատարմությունը, որով նա կախվում է կույր կարծիքներից՝ ներթափանցած նրա մեջ դեռևս նորածին ժամանակ, որոնք փոխկապակցվում են իր գոյության հետ՝ դարձնելով նրան իր սեփական մտքերի գերին, խանգարում է անձի զարգացմանը և մղում է նրան շարունակական սխալների»<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Իմացաբանական_փաստարկներ"><span id=".D4.BB.D5.B4.D5.A1.D6.81.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.83.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Իմացաբանական փաստարկներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Իմացաբանական փաստարկներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Իմացաբանական փաստարկներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Աթեիստները նաև պնդում են, որ մարդիկ չեն կարող ճանաչել Աստծուն կամ ապացուցել նրա գոյությունը։ Այս տեսակետը կոչվում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ագնոստիցիզմ">ագնոստիցիզմ</a>, որը բազմազան տեսակներ ունի։ <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B4%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իմմանենտության փիլիսոփայության (դեռ գրված չէ)">Իմմանենտության փիլիսոփայության</a> մեջ աստվածաբանությունը անբաժանելի է աշխարհից և մարդու մտքից, և յուրաքանչյուր մարդու ուղեղ կենտրոնացած է դրա վրա։ Ագնոստիցիզմի այս տեսակի համաձայն՝ այս հեռանկարային սահմանափակումը խոչընդոտում է ցանկացած օբյեկտիվ եզրակացության՝ աստծուն հավատալուց մինչև նրա գոյության հաստատումը։ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%AC_%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF" title="Իմանուիլ Կանտ">Կանտի</a> ռացիոնալիստական ագնոստիցիզմը և Լուսավորության դարաշրջանը միայն ընդունում էին մարդու ռացիոնալության վրա հիմնված գիտելիքները․ աթեիզմի այս տեսակը ենթադրում է, որ աստվածները սկզբունքորեն տեսանելի չեն, ուստի չեն կարող գոյություն ունենալ։ Սկեպտիցիզմը, հիմնված <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B5%D5%BE%D5%AB%D5%A4_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Դեյվիդ Հյում">Հյումի</a> գաղափարների վրա, ընդունում է, որ ցանկացած բանի գոյությանը համոզված լինելը անհնար է, ուստի ոչ ոք երբեք չի կարող համոզված լինել, թե արդյոք աստված գոյություն ունի, թե ոչ։ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B5%D5%BE%D5%AB%D5%A4_%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Դեյվիդ Հյում">Հյումը</a>, այնուամենայնիվ, կարծում էր, որ այդպիսի անտեսանելի մետաֆիզիկական հասկացությունները պետք է մերժվեն՝ որպես <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%83%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սոփեստություն">սոփեստություն</a> և պատրանք<sup id="cite_ref-hume-metaphysics_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-hume-metaphysics-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ագնոստիցիզմի՝ որպես աթեիզմի տեսակ ներկայացնելը վիճարկվում է․ այն կարող է դիտվել նաև որպես առանձին և անկախ աշխարհայացք<sup id="cite_ref-Zdybicka-p20_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zdybicka-p20-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթեիզմի մասին այլ փաստարկները, որոնք կարող են դասակարգվել որպես իմացաբանական կամ օնթոլոգիական, ներառյալ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Իգնոստիցիզմ">իգնոստիցիզմը</a>, հաստատում են հիմնական տերմինների (օրինակ՝ Աստված) և պնդումների (օրինակ՝ Աստված ամենազոր է) անիմաստությունը։ Աստվածաբանական ոչ կոգնիտիվությունը ենթադրում է, որ «Աստված գոյություն ունի» միտքը որևէ հիմնավորում չի արտահայտում և անիմաստ է։ Վիճարկելի է, թե արդյոք այս տիպի անհատներին կարելի է ներառել աթեիստների կամ ագնոստիկների շարքերում։ Փիլիսոփաներ Ալֆրեդ Այերը և Թեոդոր Դրանժը մերժում են երկու կատեգորիաներն էլ, նշելով, որ երկու կողմերն էլ ընդունում են «Աստված գոյություն ունի» արտահայտությունը՝ որպես պնդում․ նրանք փոխարենը ոչ կոգնիտիվությունը տեղադրում են առանձին կատեգորիայի մեջ<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Մետաֆիզիկական_փաստարկներ"><span id=".D5.84.D5.A5.D5.BF.D5.A1.D6.86.D5.AB.D5.A6.D5.AB.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.83.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Մետաֆիզիկական փաստարկներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Մետաֆիզիկական փաստարկներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Մետաֆիզիկական փաստարկներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Փիլիսոփա Զոֆիա Զդիկբիկան (<a href="/w/index.php?title=Zofia_Zdybicka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zofia Zdybicka (դեռ գրված չէ)">Zofia Zdybicka</a>) գրում է․ </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; color:inherit; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="10" valign="top"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/25px-Aquote1.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/38px-Aquote1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Aquote1.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td> <td>Մետաֆիզիկական աթեիզմը ներառում է բոլոր այն ուսմունքները, որոնք իրենց մեջ ունեն մետաֆիզիկական <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մոնիզմ">մոնիզմ</a> (իրականության միատարրություն)։ Մետաֆիզիկական աթեիզմը կարող է լինել ա) բացարձակ՝ Աստծո գոյության ակնհայտ ժխտումը նյութական մոնիզմով, բ) հարաբերական՝ Աստծո գոյության անուղղակի ժխտումը բոլոր փիլիսոփայություններում, որը կապված է իդեալիստական <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մոնիզմ">մոնիզմի</a> հետ (<a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պանթեիզմ">պանթեիզմ</a>, պանենթեիզմ և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դեիզմ">դեիզմ</a>)<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </td> <td valign="bottom"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/25px-Aquote2.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/38px-Aquote2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Aquote2.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Epikouros_BM_1843.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Epikouros_BM_1843.jpg/220px-Epikouros_BM_1843.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Epikouros_BM_1843.jpg/330px-Epikouros_BM_1843.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Epikouros_BM_1843.jpg/440px-Epikouros_BM_1843.jpg 2x" data-file-width="2533" data-file-height="3800" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D4%B7%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D5%BD" title="Էպիկուրոս">Էպիկուրոսը</a> առաջինն էր, որ առաջ քաշեց չարի խնդիրը։ Դեյվիդ Հյումը իր «Երկխոսություններ բնական կրոնի մասին»(1779թ․) աշխատությունում մեջբերել է Էպիկուրուսի փաստարկը՝ մի շարք հարցերի պատասխաններ ստանալու համար<sup id="cite_ref-Hume—1779——_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hume—1779——-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։«Եթե Աստված ցանկանում է կանխել չարիքը, բայց չի կարողանում, նշանակում է՝ նա անզոր է։ Եթե կարող է, բայց չի ցանկանում կանխել՝ ուրեմն չարամիտ է։ Եթե նա և՛ կարող է, և՛ կանխում է, ապա որտեղի՞ց է գալիս չարիքը։ Եթե նա ոչ ի զորու է, ոչ էլ ցանկանում է, ապա ինչու՞ նրան անվանել Աստված»։</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տրամաբանական_աթեիզմ"><span id=".D5.8F.D6.80.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Տրամաբանական աթեիզմ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Տրամաբանական աթեիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Տրամաբանական աթեիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Որոշ աթեիստներ այն տեսակետին են, որ տարբեր աստվածների մասին հայեցակարգերը, օրինակ՝ Քրիստոնեության պաշտամունքի աստվածը, տրամաբանորեն անհամապատասխան որակներ ունեն։ Այդպիսի աթեիստները ներկայացնում են դեդուկտիվ փաստարկներ Աստծո գոյության դեմ, ինչը անհամատեղելիություն է առաջացնում հիմնական հատկանիշների մեջ, ինչպիսիք են կատարելիությունը, ստեղծագործական միտքը, անփոփոխելիությունը, ամենագիտությունը, գերազանցությունը, ինդիվիդուալությունը, արդարադատությունը և այլն<sup id="cite_ref-logical_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-logical-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Թեոդիցեական աթեիստները կարծում են, որ աշխարհը, որտեղ նրանք ապրում են, չի կարող համեմատվել այն որակների հետ, որ աստվածաբանները վերագրում են Աստծուն և աստվածներին։ Նրանք պնդում, որ ամենագետ և ամենակարող Աստված անհամատեղելի է այն աշխարհի հետ, որտեղ կան չարություն և տառապանք, որտեղ աստվածային սերը բացակայում է շատ մարդկանց մոտ<sup id="cite_ref-Drange-1996_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Drange-1996-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Միանման փաստարկ է վերագրվում նաև Բուդդայականության հիմնադիր Սիդդհարթա Գոտամային<sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրոնի_նվազման_միտումներ"><span id=".D4.BF.D6.80.D5.B8.D5.B6.D5.AB_.D5.B6.D5.BE.D5.A1.D5.A6.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.AB.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Կրոնի նվազման միտումներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Կրոնի նվազման միտումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Կրոնի նվազման միտումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Փիլիսոփա Լյուդվիգ Ֆեյերբախը<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և հոգեախտորոշող <a href="/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%A3%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4_%D5%96%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A4" title="Զիգմունդ Ֆրոյդ">Զիգմունդ Ֆրոյդը</a> պնդում էին, որ աստվածները և մնացած կրոնական հավատալիքները մարդկանց երևակայությունն են, որոնք ստեղծվել են՝ բավարարելու որոշ հոգեբանական և էմոցիոնալ կարիքներ և պահանջներ։ Սա նաև շատ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդայականների</a> տեսակետն է<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" title="Կարլ Մարքս">Կառլ Մարքսը</a> և <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%BD" title="Ֆրիդրիխ Էնգելս">Ֆրիդրիխ Էնգելսը</a>, Ֆեյերբախի աշխատության ազդեցության տակ, պնդում էին, որ Աստծո և կրոնի հանդեպ հավատը սոցիալական գործոններ են, որոնք օգտագործվում են նրանց կողմից, ովքեր իշխանություն ունեն և փորձում են ճնշել ցածր խավերին։ Միքայել Բակունին նշում է, որ աստծու մասին գաղափարը ենթադրում է հրաժարում մարդկային արդարությունից․ այն մարդկային ազատության ամենավճռական ժխտումն է և անպայմանորեն հանգեցնում է մարդկանց ստրկացման։ Նա փոխել է <a href="/wiki/%D5%8E%D5%B8%D5%AC%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Վոլտեր">Վոլտերի</a> հայտնի աֆորիզմը՝ «եթե Աստված գոյություն չունենար, հարկավոր կլիներ նրան ստեղծել» և դրա փոխարեն գրել, որ «եթե Աստված իրոք գոյություն ունենար, հարկավոր կլիներ վերացնել նրան»<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Աթեիզմ,_կրոններ_և_հոգևորականություն"><span id=".D4.B1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4.2C_.D5.AF.D6.80.D5.B8.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80_.D6.87_.D5.B0.D5.B8.D5.A3.D6.87.D5.B8.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Աթեիզմ, կրոններ և հոգևորականություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Աթեիզմ, կրոններ և հոգևորականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Աթեիզմ, կրոններ և հոգևորականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Աթեիզմը իրարամերժ չէ՝ կապված որոշ կրոնական և հոգևոր հավատքների հետ, ներառյալ՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հինդուիզմ">հինդուիզմը</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ջայնիզմ">ջայնիզմը</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">բուդդայականությունը</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սինտոիզմ">սինտոիզմը</a><sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, նորհեթանոսական շարժումները<sup id="cite_ref-Neopaganism_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-Neopaganism-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ինչպիսին է <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%AF%D5%AF%D5%A1" title="Վիկկա">վիկկան</a><sup id="cite_ref-Wicca_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wicca-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հինդուիզմում Ասթիկա դպրոցներում աթեիզմը բնորոշվում է որպես վավեր ճանապարհ դեպի <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%AF%D5%B7%D5%A1" title="Մոկշա">մոկշա</a>, բայց բավականին բարդ, քանի որ աթեիստները չեն կարող որևէ օգնություն սպասել աստվածներից իրենց ճամփորդության ընթացքում<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ջայնիզմը հավատում է, որ տիեզերքը անծայրածիր է և կարիք չունի արարիչ Աստծո, այնուամենայնիվ, տիրտհանկարաները (դհարմայի (ամենաճիշտ ուղու) փրկիչը և հոգևոր առաջնորդը) երկրպագրվում են նրա համար, որ կարողանում են շարժվել ժամանակի և տարածության միջով<sup id="cite_ref-devdutt_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-devdutt-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և ավելի շատ զորություն ունեն, քան <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%A1" title="Ինդրա">Ինդրա</a> աստվածը<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աշխարհիկ բուդդայականությունը չի պաշտպանում աստծո հանդեպ հավատքը։ Վաղ բուդդայականությունը աթեիստական էր, քանի որ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1" title="Բուդդա">Գաութամա Բուդդայի</a> ուղու մեջ չի նշվում որևէ աստծո մասին։ Հետագայում բուդդայականություն հասկացության մեջ Բուդդան ներկայացվում էր որպես աստված՝ առաջարկելով կողմնակիցներին հասնել աստվածության և մեծարել Բոդհիստավաներին<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և հավերժական Բուդդային։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Աթեիզմ_և_ապոֆատիկ_(ժխտողական)_աստվածաբանություն"><span id=".D4.B1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4_.D6.87_.D5.A1.D5.BA.D5.B8.D6.86.D5.A1.D5.BF.D5.AB.D5.AF_.28.D5.AA.D5.AD.D5.BF.D5.B8.D5.B2.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.29_.D5.A1.D5.BD.D5.BF.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Աթեիզմ և ապոֆատիկ (ժխտողական) աստվածաբանություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Աթեիզմ և ապոֆատիկ (ժխտողական) աստվածաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Աթեիզմ և ապոֆատիկ (ժխտողական) աստվածաբանություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D4%B1%D5%BA%D5%B8%D6%86%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ապոֆատիկ աստվածաբանություն">Ապոֆատիկ աստվածաբանությունը</a> հաճախ դիտվում է որպես աթեիզմի կամ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ագնոստիցիզմ">ագնոստիցիզմի</a> տեսակ, քանի որ այն չի կարող ճշգրիտ ասել, թե արդյոք Աստված գոյություն ունի թե ոչ<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համեմատութունը կոպիտ է, սակայն պայմանական աթեիզմը Աստծո գոյությունը համարում է նախադրյալ, որը կարող է մերժվել, մինչդեռ ապոֆատիկ աստվածաբանությունը ժխտում է, որ Աստծո գոյության մասին կան ինչ-որ նախադրյալներ<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Առանց կարողանալու նկարագրել, թե ինչ է Նա (Աստված կամ աստվածություն) պետք է դրական աստվածաբանության նախադրյալ լինի ժխտողական աստվածաբանության մեջ, որը տարբերում է թեիզմը աթեիզմից։ Ժխտողական աստվածաբանությունը հակադարձում է դրական աստվածաբանությանը, սակայն թշնամի չէ<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Աթեիստ_փիլիսոփաներ"><span id=".D4.B1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.BD.D5.BF_.D6.83.D5.AB.D5.AC.D5.AB.D5.BD.D5.B8.D6.83.D5.A1.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Աթեիստ փիլիսոփաներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Աթեիստ փիլիսոփաներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Աթեիստ փիլիսոփաներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Արժեքաբանական կամ կառուցողական աթեիզմը մերժում է աստծո գոյությունը՝ ի նպաստ բացարձակ մեծության, ինչպիսին է մարդկությունը։ Աթեիզմի այս տեսակը օգնում է մարդկությանը՝ որպես ազգային արժեքների բացարձակ աղբյուր, և թույլ է տալիս անհատներին լուծել բարոյական և ազգային խնդիրները՝ առանց Աստծուն դիմելու։ Մարքսը և Ֆրոյդը օգտագործում էին այս փաստարկը ազատագրության, անկախության և անխափան երջանկության մասին հաղորդագրություններ տարածելու համար<sup id="cite_ref-Zdybicka-p20_70-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zdybicka-p20-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմը քննադատողներ այս պնդմանը հակադարձում են հետևյալ կերպ՝ աստծո գոյության ժխտումը կամ հանգեցնում է բարոյական <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հարաբերականապաշտություն">հարաբերականապաշտության</a> և թողնում է մարդուն առանց բարոյական հիմքերի<sup id="cite_ref-misconceptions_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-misconceptions-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> կամ դարձնում է կյանքը անիմաստ և խղճուկ<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%AC%D5%A5%D5%A6_%D5%8A%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%A1%D5%AC" title="Բլեզ Պասկալ">Բլեզ Պասկալը</a> վիճարկել է այս տեսակետը իր «Մտքերում»<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ֆրանսիացի փիլիսոփա <a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B6_%D5%8A%D5%B8%D5%AC_%D5%8D%D5%A1%D6%80%D5%BF%D6%80" title="Ժան Պոլ Սարտր">Ժան Պոլ Սարտրը</a> իրեն ներկայացնում է որպես աթեիստական <a href="/wiki/%D4%B7%D6%84%D5%A6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էքզիստենցիալիզմ">էկզիստենցիալիզմի</a> ներկայացուցիչ<sup id="cite_ref-Sartre—2004——127_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sartre—2004——127-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ով մտահոգված չէ Աստծո գոյությունը մերժելով, այլ նշում է, որ մարդը պետք է գտնի ինքն իրեն նորից և հասկանա, որ ոչինչ չի կարող փրկել իրեն՝ իրենից, անգամ Աստծո գոյության ճշգրիտ ապացույցը<sup id="cite_ref-Sartre—2001——45_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sartre—2001——45-93"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Սարտրն նշում էր, որ «եթե Աստված գոյություն չունի, ապա կա նվազագույնը մեկ արարած, որի գոյությունը նախորդում է էությանը, արարած, ով գոյություն ունի մինչև նա կարող է որոշվել ինչ-որ հայեցակարգով և․․․այդ արարածը մարդն է»<sup id="cite_ref-Sartre—2004——127_92-1" class="reference"><a href="#cite_note-Sartre—2004——127-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմի այս տեսակի պրակտիկ հետևանքները որպես գաղափար նկարագրվել են Սարտրի կողմից հետևյալ կերպ․ «Չկան <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BA%D6%80%D5%AB%D5%B8%D6%80%D5%AB" title="Ապրիորի">ապրիորի</a> կանոններ կամ բացարձակ արժեքներ, որոնք կոչված են ղեկավարելու մարդկային վարքագիծը, և մարդիկ «դատապարտված» են իրենց համար դրանք ստեղծելու՝ դարձնելով «մարդուն» բացարձակ պատասխանատու այն ամենի համար, ինչն ինքն անում է»<sup id="cite_ref-Sartre—2001——32_94-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sartre—2001——32-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կրոն_և_բարոյականություն"><span id=".D4.BF.D6.80.D5.B8.D5.B6_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D6.80.D5.B8.D5.B5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Կրոն և բարոյականություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Կրոն և բարոյականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Կրոն և բարոյականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կապ_աշխարհայացքների_և_սոցիալական_վարքագծերի_հետ"><span id=".D4.BF.D5.A1.D5.BA_.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.B5.D5.A1.D6.81.D6.84.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D6.87_.D5.BD.D5.B8.D6.81.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.BE.D5.A1.D6.80.D6.84.D5.A1.D5.A3.D5.AE.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.B0.D5.A5.D5.BF"></span>Կապ աշխարհայացքների և սոցիալական վարքագծերի հետ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Կապ աշխարհայացքների և սոցիալական վարքագծերի հետ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Կապ աշխարհայացքների և սոցիալական վարքագծերի հետ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Սոցիոլոգ Ֆիլ Ցուկերմանը վերլուծեց նախորդ սոցիալական գիտությունների հետազոտությունները աշխարհիկության և անհավատության մասին, և եզրակացրեց, որ սոցիալական բարօրությունը փոխկապակցված է անհավատության հետ։ Նա հայտնաբերել էր, որ կան զգալիորեն ավելի քիչ թվով աթեիստներ աղքատների շրջանում և թույլ զարգացած երկրներում (մասնավորապես՝ Աֆրիկայում և Հարավային Ամերիկայում), քան ինդուստրիալ ժողովրդավարական երկրներում<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նա որոշակի հետազոտություններ կատարելուց հետո՝ կապված ԱՄՆ-ի հետ, որը աչքի է ընկնում մեծ թվով աթեիստներով, եկավ այն եզրակացության, որ աթեիստները և աշխարհիկ մարդիկ ավելի քիչ ազգանամոլ են, անտիսեմիստիկ (ատելություն եվրեյների հանդեպ), <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ռասիզմ">ռասիստ</a>, <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դոգմատիզմ">դոգմատիկ</a>, ազգայնակենտրոն, սահմանափակ մտածելակերպով և բռնապետական։ ԱՄՆ-ում, որտեղ աթեիզմի ամենաբարձր ցուցանիշներն են, սպանության մակարդակը միջինից ցածր է, իսկ առավել կրոնապաշտ նահանգներում սպանության մակարդակը բավականին բարձր է միջինից<sup id="cite_ref-Zuckerman_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zuckerman-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Guardian_98-0" class="reference"><a href="#cite_note-Guardian-98"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Անհավատություն"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.B0.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Անհավատություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Անհավատություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Անհավատություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Lightmatter_buddha3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Lightmatter_buddha3.jpg/220px-Lightmatter_buddha3.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/Lightmatter_buddha3.jpg 1.5x" data-file-width="320" data-file-height="480" /></a><figcaption>Բուդդայականությունը հաճախ համարվում է ոչ թեիստական կրոն՝ արարիչ աստծո բացակայության պատճառով<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</figcaption></figure> <p>Մարդիկ, ովքեր իրենց ներկայացնում են որպես աթեիստներ հաճախ ենթադրվում է, որ անհավատ են, բայց հիմնական կրոնների որոշ աղանդներ մերժում են արարիչ աստծո գոյությունը<sup id="cite_ref-winston2_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-winston2-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Վերջին տարիներին, հիմնական կրոնական դավանանքները կուտակել են մեծ թվով բացահայտ աթեիզմի հետևորդների, ինչպիսիք են աթեիստական և մարդասիրական հուդայականության հետևորդները<sup id="cite_ref-101" class="reference"><a href="#cite_note-101"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և Քրիստոնյա աթեիստները<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-105" class="reference"><a href="#cite_note-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Դրական աթեիզմի անգամ ամենախիստ զգացումը չի հանգում որևէ հատուկ համոզմունքի։ Աթեիստները կարող են ունենալ ցանկացած հոգևոր համոզմունք՝ սկսած բարոյական ունիվերսալիզմից մինչև մարդասիրություն, ինչը ենթադրում է, որ բարոյական օրենսգիրքը պետք է կիրառվի հետևողականորեն բոլոր մարդկանց համար, մինչև բարոյական <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B0%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Նիհիլիզմ">նիհիլիզմ</a>, ինչը ենթադրում է, որ բարոյականությունը անիմաստ է<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիզմը ընդունվում է որպես փիլիսոփայական դիրքորոշում հինդուիզմի, ջայնիզմի և բուդդիզմի որոշ տարբերակներում<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Որոշ փիլիսոփաներ, ինչպիսիք են <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D5%B5_%D4%BA%D5%AB%D5%AA%D5%A5%D5%AC%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սալավոյ Ժիժելը (դեռ գրված չէ)">Սալավոյ Ժիժելը</a><sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, Ալեն դը Բոտտոնը<sup id="cite_ref-109" class="reference"><a href="#cite_note-109"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AC%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D6%80_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A4" title="Ալեքսանդր Բարդ">Ալեքսանդր Բարդը</a> և ժան Սոդերքվիստ<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, պնդում էին, որ աթեիստները պետք է ունենան առանձին կրոն, որը կհակադարձի թեիզմին, որպեսզի կրոնը չդառնա թեիստների մենաշնորհը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Աստծո_կանոններ"><span id=".D4.B1.D5.BD.D5.BF.D5.AE.D5.B8_.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Աստծո կանոններ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Աստծո կանոններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Աստծո կանոններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համաձայն Պլատոնի Եվտոֆրոնի դիլեմայի, աստվածների դերը ճիշտը սխալից զանազանելու համար կամ ավելորդ է, կամ ինքնակամ։ Փաստարկը, որ բարոյականությունը պետք է ժառանգել Աստծուց, և այն չի կարող գոյություն ունենալ առանց իմաստուն արարչի, վերածվել է ավելի շատ քաղաքական բանավեճերի թեմայի, քան փիլիսոփայական<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Kant_CPR_A811_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kant_CPR_A811-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բարոյական նորմերը, ինչպիսին է «մարդասպանությունը սխալ է», դիտվում են որպես աստծո կանոններ, և աստված համարվում է դատավոր։ Այնուամենայնիվ, շատ աթեիստներ պնդում են, որ բարոյականությանը օրենքով վերաբերելը սխալ է, և բարոյականությունը կախված չէ օրենքներից<sup id="cite_ref-114" class="reference"><a href="#cite_note-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ֆրիդրիխ Նիցշեն նշեց, որ բարոյականությունը անկախ է թեիստական համոզմունքներից և հայտարարեց, որ Աստծո վրա հիմնված բարոյականությունը «ունի ճշմարտություն միայն այն դեպքում, եթե Աստված ճշմարտություն է. այն կանգնած է կամ ընկնում է հավատքով»<sup id="cite_ref-Fortin_&_Benestad_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fortin_&_Benestad-115"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Craig_&_Moreland_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-Craig_&_Moreland-116"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Miller_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-Miller-117"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Գոյություն ունեն բարոյական նորմատիվ համակարգեր, որոնք չեն պահանջում Աստծո կողմից տրված օրենքներ և կանոններ։ Որոշները ներառում են առաքինությունը, Կանտի էթիկան, ուտիլիտարիանիզմը և օբյեկտիվիզմը։ Սեմ Հարիսը առաջարկել է, որ բարոյական կանոնները ուղղակի հարցեր չեն, որ պետք է հետազոտվեն փիլիսոփաների կողմից, այլ մենք կարող ենք զարգացնել բարոյականությունը՝ որպես առանձին գիտություն։ Յուրաքանչյուր այդպիսի գիտական համակարգ պետք է, այնուամենայնիվ, արձագանքի բնական բնութագրական ընկալման մեջ ներկայացված քննադատությանը<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Փիլիսոփաներ Սյուզեն Նեյմանը<sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և Ջուլիան Բագգինին<sup id="cite_ref-120" class="reference"><a href="#cite_note-120"><span class="cite-bracket">[</span>120<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (մի շարք այլ փիլիսոփաների հետ) ենթադրում են, որ միայն Աստծո օրենքների համար բարոյական լինելը պարզապես կույր հնազանդություն է։ Բագգինին նշում է, որ աթեիզմը վերադաս հիմք է բարոյականների համար և պնդում, որ բարոյական հիմքերը կրոնական պատվիրաններին անհրաժեշտ են, որպեսզի գնահատեն իրենց պատվիրանների բարոյական և ոչ բարոյական լինելը և կարողանան իմանալ, օրինակ, որ «գողությունը» անբարոյական է, նույնիսկ եթե ինչ-որ կրոն դա թույլատրում է, իսկ աթեիստները, հետևաբար, ունեն առավելություն, ավելի հակված են ինքնուրույն նման գնահատականներ տալու<sup id="cite_ref-121" class="reference"><a href="#cite_note-121"><span class="cite-bracket">[</span>121<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ժամանակակից բրիտանացի քաղաքական փիլիսոփա Մարտին Քոհենը առաջարկել է կրոնական կարգադրությունների առավել պատմական օրինակ՝ տանջանքների և ստրկության հետ կապված աստվածաշնչյան կարգադրությունները՝ որպես ապացույց այն բանի, որ կրոնական կարգադրություններն են հետևում քաղաքական և սոցիալական սովորույթներին, ոչ թե հակառակը<sup id="cite_ref-122" class="reference"><a href="#cite_note-122"><span class="cite-bracket">[</span>122<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Քոհենը մանրամասնում է այս փաստարկը Քաղաքական փիլիսոփայությունը Պլատոնից մինչև Մաո աշխատության մեջ, որտեղ նա պնդում է, որ Ղուրանըդեր է ունեցել սոցիալական կանոնների պահպանման գործում աղ 7-րդ դարում՝ չնայած աշխարհիկ հասարակության մեջ կատարված փոփոխություններին<sup id="cite_ref-123" class="reference"><a href="#cite_note-123"><span class="cite-bracket">[</span>123<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրոնի_քննադատում"><span id=".D4.BF.D6.80.D5.B8.D5.B6.D5.AB_.D6.84.D5.B6.D5.B6.D5.A1.D5.A4.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Կրոնի քննադատում</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=19" title="Խմբագրել բաժինը. Կրոնի քննադատում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Կրոնի քննադատում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Որոշ ականավոր աթեիստներ, մասնավորապես Քրիստոֆեր Հիթչենսը, Դենիել Դեննեթը, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B4_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD" title="Սեմ Հարիս">Սեմ Հարրիսը</a> և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D4%B4%D5%B8%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A6" title="Ռիչարդ Դոքինզ">Ռիչարդ Դոքինզը</a>, հետևելով այնպիսի մտածողների, ինչպիսիք են Բերտրանդ Ռուսսելը, Ռոբերտ Ինգերսոլը, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%B8%D5%AC%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Վոլտեր">Վոլտերը</a> և վիպասան <a href="/wiki/%D4%BA%D5%B8%D5%A6%D5%A5_%D5%8D%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A3%D5%B8" title="Ժոզե Սարամագո">Ժոզե Սարամագոն</a>, քննադատել են կրոնները՝ նշելով կրոնական պրակտիկաների և վարդապետությունների վնասակար կողմերը<sup id="cite_ref-124" class="reference"><a href="#cite_note-124"><span class="cite-bracket">[</span>124<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Karl_Marx.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Karl_Marx.jpg/220px-Karl_Marx.jpg" decoding="async" width="220" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Karl_Marx.jpg/330px-Karl_Marx.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Karl_Marx.jpg/440px-Karl_Marx.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1500" /></a><figcaption>Կառլ Մարքս</figcaption></figure> <p>19-րդ դարում գերմանացի քաղաքագետ և սոցիոլոգ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" title="Կարլ Մարքս">Կառլ Մարքսը</a> կրոնը անվանում էր «ճնշված արարածի հոգոց, անսիրտ աշխարհի սիրտ, և անհոգի դեպքերի հոգի, դա մարդկության համար օփիոն է»։ Նա, շարունակելով միտքը, նշում էր, որ «Կրոնի վերացումը՝ որպես ժողովրդի պատրանքային երջանկություն, նրանց իսկական երջանկության հասնելու պայմանն է։ Կոչ անել նրանց ոչնչացնել պատրանքները իրենց կարգավիճակի մասին՝ նշանակում է կոչ անել ոչնչացնել իրենց կարգավիճակը, որը պահանջում է պատրանքներ»<sup id="cite_ref-125" class="reference"><a href="#cite_note-125"><span class="cite-bracket">[</span>125<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Լենինը ասել է, որ «ամեն կրոնական և աստծո գաղափար աննկարագրելի նենգություն է՝ իր ամենավտանգավոր դրսևորումներով, «վարակի» ամենազզվելի տեսակը։ Միլիոնավոր մեղքերը, կեղտոտ գործերը, դաժան վարքագիծը և ֆիզիկական բոլոր տեսակի վարակները առավել քիչ վտանգավոր են, քան Աստծո մասին մեղմ, հոգևոր գաղափարը՝ զարդարված խելացի և գաղափարական հագուստներով»<sup id="cite_ref-MartinAmis_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-MartinAmis-126"><span class="cite-bracket">[</span>126<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Սեմ Հարրիսը քննադատում է Արևմտյան կրոնները, նշելով, որ դրանք հենվում են աստվածային իշխանության վրա՝ աջակցելով ավտորիտարիզմը և դոգմատիզմը<sup id="cite_ref-Harris—2006a——_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-Harris—2006a——-127"><span class="cite-bracket">[</span>127<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կա հարաբերակցություն կրոնական <a href="/wiki/%D5%96%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆունդամենտալիզմ">ֆունդամենտալիզմի</a> ու բացառիկ կրոնի (երբ կրոնը պահպանվում է, քանի որ այն ունի արտաքին շահեր)<sup id="cite_ref-Moreira-almeida2006_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-Moreira-almeida2006-128"><span class="cite-bracket">[</span>128<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և ավտորիտարիզմի ու դոգմատիզմի միջև<sup id="cite_ref-129" class="reference"><a href="#cite_note-129"><span class="cite-bracket">[</span>129<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս փաստարկները պատմական իրադարձությունների միջոցով ներկայացնում են կրոնի վտանգները, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B9%D5%A1%D5%AF%D6%80%D5%A1%D6%81_%D5%A1%D6%80%D5%B7%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Խաչակրաց արշավանքներ">խաչակրաց արշավանքները</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%AF%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Ինկվիզիցիա">ինկվիզիցիան</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%B4%D5%AB_%D5%BE%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Սալեմի վհուկների դատավարություն">Սալեմի վհուկների դատավարությունը</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ահաբեկչություն">ահաբեկչական հարձակումները</a>․ օրինակները օգտագործվել են ի պատասխան կրոնի օգտակարության մասին պնդումներին<sup id="cite_ref-130" class="reference"><a href="#cite_note-130"><span class="cite-bracket">[</span>130<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հավատացյալները հակառակն են պնդում, որ որոշ ռեժիմներ, որոնք պաշտպանում են աթեիզմը, ինչպիսին եղել է <a href="/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն">ԽՍՀՄ</a>-ը, նույնպես մեղավոր են եղել զանգվածային սպանությունների մեջ<sup id="cite_ref-John_S._Feinberg,_Paul_D._Feinberg_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-John_S._Feinberg,_Paul_D._Feinberg-131"><span class="cite-bracket">[</span>131<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Totalitarianism_and_Atheism_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-Totalitarianism_and_Atheism-132"><span class="cite-bracket">[</span>132<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ի պատասխան այդ պնդումներին, մի շարք աթեիստներ, ինչպիսիք են Սեմ Հարրիսը և Ռիչարդ Դոքինսը, նշել են, որ Ստալինյան բռնաճնշումները պայմանավորված էին ոչ թե աթեիզմով, այլ դոգմատիկ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">մարքսիզմով</a>, և այն, որ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Ստալինը</a> և <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8_%D5%91%D5%A6%D5%A5_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մաո Ցզե Դուն">Մաոն</a> եղել են աթեիստներ, չի նշանակում, որ իրենց գործերը կատարել են աթեիզմի անունից<sup id="cite_ref-Dawkins—2006——291_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dawkins—2006——291-133"><span class="cite-bracket">[</span>133<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-134" class="reference"><a href="#cite_note-134"><span class="cite-bracket">[</span>134<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ստուգաբանություն"><span id=".D5.8D.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A3.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Ստուգաբանություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=20" title="Խմբագրել բաժինը. Ստուգաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Ստուգաբանություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ephesians_2,12_-_Greek_atheos.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Ephesians_2%2C12_-_Greek_atheos.jpg/220px-Ephesians_2%2C12_-_Greek_atheos.jpg" decoding="async" width="220" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/ba/Ephesians_2%2C12_-_Greek_atheos.jpg 1.5x" data-file-width="320" data-file-height="135" /></a><figcaption>Աթեիզմ բառը <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Պապիրուս">պապիրուսի</a> վրա գրված <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B6" title="Հունարեն">հունարենով</a> (αθεοι (atheoi)), <a href="/wiki/3-%D6%80%D5%A4_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="3-րդ դար">3-րդ դար</a>։ Այն թարգմանվում է որպես "նրանք, ովքեր առանց Աստծո են"<sup id="cite_ref-135" class="reference"><a href="#cite_note-135"><span class="cite-bracket">[</span>135<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</figcaption></figure> <p>Հին Հունաստանում <i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">átheos</span></i> (<span lang="grc"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%84%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CF%82" class="extiw" title="wikt:ἄθεος">ἄθεος</a></span>, <a href="/w/index.php?title=Privative_a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Privative a (դեռ գրված չէ)">ἀ-</a> + <span lang="grc"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CF%82" class="extiw" title="wikt:θεός">θεός</a></span> «աստված») նշանակում էր «անաստված»։ Այն առաջին անգամ օգտագործվել է որպես պարսավանք՝ «անաստված» կամ «անհավատ» իմաստով։ Մ․թ․ա 5-րդ դարում, հասկացությունը սկսեց ցույց տալ ավելի գիտակից կամ ակտիվ անաստվածություն՝ «աստվածների հետ հարաբերությունների դադարում» կամ «աստվածների ժխտում» իմաստով։ <a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%80%CF%83%CE%B5%CE%B2%CE%AE%CF%82" class="extiw" title="wikt:ἀσεβής">ἀσεβής</a> (<i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">asebēs</span></i>) տերմինը հետագայում սկսվեց օգտագործվել նրանց դեմ, ովքեր ժխտում կամ անհարգալից վերաբերմունք էին ցույց տալիս տեղի աստվածների նկատմամբ, եթե անգամ նրանք հավատում էին ուրիշ աստվածների։ Դասական տեքստերի ժամանակակից թարգմանությունները երբեմն ներկայացնում են <i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">átheos</span></i> բառը որպես անաստված։ Որպես վերացական գոյական, նաև կար <span lang="grc"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/%E1%BC%80%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%82" class="extiw" title="wikt:ἀθεότης">ἀθεότης</a></span> (<i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">atheotēs</span></i>)՝ «աթեիզմ»։ <a href="/wiki/%D5%91%D5%AB%D6%81%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ցիցերոն">Ցիցերոնը</a> թարգմանեց հունարեն բառը լատիներեն <i><span lang="la"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/atheos#Latin" class="extiw" title="wikt:atheos">átheos</a></span></i>։ Տերմինը սկսեց հաճախ օգտագործվել վաղ քրիստոնյաների և հելլենիստների միջև բանավեճերի ժամանակ՝ վերագրելով այն մի կողմը մյուսին՝ նվաստացուցիչ իմաստով<sup id="cite_ref-drachmann_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-drachmann-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթեիստ հասկացությունը (ֆր. <i><span lang="fr"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/ath%C3%A9e" class="extiw" title="wikt:athée">athée</a></span></i>)՝ «նա, ով ժխտում է Աստծո կամ աստվածների գոյությունը» իմաստով<sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136"><span class="cite-bracket">[</span>136<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, անգլերենում առաջին անգամ օգտագործվել է 1566թ․<sup id="cite_ref-137" class="reference"><a href="#cite_note-137"><span class="cite-bracket">[</span>137<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ապա՝ 1571թ.<sup id="cite_ref-138" class="reference"><a href="#cite_note-138"><span class="cite-bracket">[</span>138<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><i>։ Աթեիստը,</i> որպես պրակտիկ անաստվածության պիտակ, օգտագործվել է դեռևս 1577թ․<sup id="cite_ref-139" class="reference"><a href="#cite_note-139"><span class="cite-bracket">[</span>139<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <i>Աթեիզմ</i> հասկացությունը ծագել է ֆրանսերեն <i><span lang="fr"><a href="https://hy.wiktionary.org/wiki/ath%C3%A9isme" class="extiw" title="wikt:athéisme">athéisme</a></span></i> բառից<sup id="cite_ref-mw-online_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-mw-online-140"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և հայտնվել անգլերենում 1587-ին<sup id="cite_ref-Golding_141-0" class="reference"><a href="#cite_note-Golding-141"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Առավել հին աշխատություններում՝ սկսած 1534թ․-ից օգտագործվել է <i>աթեոնիզմ</i> հասկացությունը<sup id="cite_ref-142" class="reference"><a href="#cite_note-142"><span class="cite-bracket">[</span>142<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-143" class="reference"><a href="#cite_note-143"><span class="cite-bracket">[</span>143<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Առնչվող բառերը առաջացել են ավելի ուշ՝ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Դեիստական փիլիսոփայություն">դեիստը՝</a> 1621թ․<sup id="cite_ref-1621Deist_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-1621Deist-144"><span class="cite-bracket">[</span>144<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, թեիստը՝ 1662թ․<sup id="cite_ref-145" class="reference"><a href="#cite_note-145"><span class="cite-bracket">[</span>145<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դեիզմ">դեիզմը՝</a> 1675թ․<sup id="cite_ref-1675Deism_146-0" class="reference"><a href="#cite_note-1675Deism-146"><span class="cite-bracket">[</span>146<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Թեիզմ">թեիզմը՝</a> 1678<sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147"><span class="cite-bracket">[</span>147<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այդ ժամանակ «դեիստ» և «դեիզմ» արդեն ունեին իրենց այժմյան իմաստները։ Թեիզմ հասկացությունը առաջացել էր ի հակադարձ դեիզմի։ </p><p>Կարեն Արմսթրոնգը գրում է, որ «16-րդ և 17-րդ դարերում, «աթեիստ» բառը դեռևս օգտագործվում էր բացառապես բանավեճերի ժամանակ․․․ Աթեիստ տերմինը վիրավորանք էր։ Ոչ ոք չէր փորձի իրեն անվանել աթեիստ»<sup id="cite_ref-Armstrong—1999——_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Armstrong—1999——-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>"։ </p><p><i>Աթեիզմը</i> առաջին անգամ օգտագործվել է նկարագրելու համար 18-րդ դարում Եվրոպայում անկախ ճանաչված հավատքը, որը ենթադրում էր անհավատություն մոնոթեիստական Աբրահամ աստծո նկատմամբ<sup id="cite_ref-adevism_148-0" class="reference"><a href="#cite_note-adevism-148"><span class="cite-bracket">[</span>148<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 20-րդ դարում գլոբալիզացիան հանգեցրեց հասկացության ընդլայնմանը և նշանակում էր «անվստահություն բոլոր աստվածների նկատմամբ», թեպետ այն մնում է նույն իմաստով Արևմտյան հասարակությունում՝ աթեիզմը նկարագրելով որպես ուղղակի «անհավատություն Աստծո նկատմամբ»<sup id="cite_ref-Martin—2006——_49-2" class="reference"><a href="#cite_note-Martin—2006——-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմություն"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Պատմություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=21" title="Խմբագրել բաժինը. Պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Պատմություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Աթեիզմ բառի ամենավաղ հայտնաբերված կիրառումը եղել է 16-րդ դարում Ֆրանսիայում<sup id="cite_ref-mw-online_140-1" class="reference"><a href="#cite_note-mw-online-140"><span class="cite-bracket">[</span>140<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Golding_141-1" class="reference"><a href="#cite_note-Golding-141"><span class="cite-bracket">[</span>141<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Գաղափարները, որոնք այսօր կարող են համարվել աթեիստական, վերագրվում են վեդիական քաղաքակրթությունից մինչև անտիկ ժամանակները։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վաղ_հնդկական_կրոն"><span id=".D5.8E.D5.A1.D5.B2_.D5.B0.D5.B6.D5.A4.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.AF.D6.80.D5.B8.D5.B6"></span>Վաղ հնդկական կրոն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=22" title="Խմբագրել բաժինը. Վաղ հնդկական կրոն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Վաղ հնդկական կրոն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հին հնդկական գաղափարախոսութան մեջ աթեիստական դպրոցներ գոյություն են ունեցել պատմական վեդիական կրոնի ժամանակաշրջանում<sup id="cite_ref-149" class="reference"><a href="#cite_note-149"><span class="cite-bracket">[</span>149<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հինդուիստական փիլիսոփայության 6 ուղղափառ ուսմունքներից Սամխյան, որը փիլիսոփայական գաղափարախոսությամբ ամենահին դպրոցն էր, չէր ընդունում Աստծուն, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A1" title="Միմանսա">Միմանսան</a> նույնպես ժխտում էր Աստծո մասին գաղափարը<sup id="cite_ref-150" class="reference"><a href="#cite_note-150"><span class="cite-bracket">[</span>150<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Խորապես նյութապաշտ և հակաթեիստական փիլիսոփայությամբ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%A9%D5%A1" title="Լոկայաթա">Չարվակա (Լոկայաթա)</a> դպրոցը, որը ծագել էր Հնդկաստանում մ․թ․ա․ 6-րդ դարում, հավանաբար ամենաակնհայտ աթեիստական դպրոցն էր Հնդկաստանի փիլիսոփայությունում, որը հունական կինիզմի դպրոցի նմանօրինակն էր։ Հնդկական փիլիսոփայության այս ճյուղը համարվում էր այլադավան կամ ոչ ուղղափառ՝ կապված նրանց կողմից Վեդայի իշխանությունը մերժելու հետ և, հետևաբար, չի համարվում Հինդուիզմի 6 ուղղափառ դպրոցներից, բայց այն ուշագրավ է և հանդիսանում է ապացույց Հինդուիզմի նյութապաշտական շարժման մասին<sup id="cite_ref-151" class="reference"><a href="#cite_note-151"><span class="cite-bracket">[</span>151<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չատտերժին և Դաթթան բացատրում են, որ Չարվակա փիլիսոփայության մասին մեր ընկալումները կցկտուր են՝ հիմնված մեծ մասամբ այլ դպրոցների կողմից կատարված քննադատությունների վրա<sup id="cite_ref-152" class="reference"><a href="#cite_note-152"><span class="cite-bracket">[</span>152<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; background-color:transparent; color:inherit; border-style:none;"> <tbody><tr> <td width="10" valign="top"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/25px-Aquote1.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Aquote1.png/38px-Aquote1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Aquote1.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td> <td>Չնայած նյութապաշտությունը այս կամ այն ձևով միշտ ներկայացվել է Հնդկաստանում, և պատահական հղումներ են հայտնաբերվել Վեդասում՝ բուդդայական վիպագիրների գրականությունում, ինչպես նաև ուշ փիլիսոփայական աշխատություններում չկա ոչ նյութապաշտության մասին որևէ համակարգային աշխատություն, ոչ որևէ հետևորդներ ունեցող կազմավորված դպրոց, ինչպես մնացած փիլիսոփայական ուսմունքներում։ Բայց մնացած դպրոցների գրեթե ամեն աշխատությունում նշվում են նյութապաշտական տեսակետերի հերքման մասին։ Մեր գիտելիքները հնդկական նյութապաշտության մասին հիմնականում հիմնված են հենց դրանց վրա։ </td> <td valign="bottom"><span class="skin-invert" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Aquote2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/25px-Aquote2.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Aquote2.png/38px-Aquote2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/49/Aquote2.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="30" /></a></span> </td></tr></tbody></table><p>Այլ հնդկական փիլիսոփայություններից, որոնք ներկայացված են որպես աթեիստական, նշվում են Միմանսան և Սամխյան։ Անձնական արարիչ Աստծո մերժումը առկա է նաև ջայնիզմում և բուդդայականությունում<sup id="cite_ref-Joshi_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-Joshi-153"><span class="cite-bracket">[</span>153<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Անտիկ_ժամանակաշրջան"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.BF.D5.AB.D5.AF_.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B7.D6.80.D5.BB.D5.A1.D5.B6"></span>Անտիկ ժամանակաշրջան</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=23" title="Խմբագրել բաժինը. Անտիկ ժամանակաշրջան" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Անտիկ ժամանակաշրջան"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Socrates_Louvre.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Socrates_Louvre.jpg/220px-Socrates_Louvre.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Socrates_Louvre.jpg/330px-Socrates_Louvre.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Socrates_Louvre.jpg/440px-Socrates_Louvre.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Պլատոնի «Ապոլոգիա» աշխատության մեջ Սոկրատեսը (նկարում) դատապարտվել է Մելատուսի կողմից աստվածներին չհավատալու համար<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-0" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bremmer_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bremmer-155"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։</figcaption></figure> <p>Արևմտյան աթեիզմը գալիս է նախասոկրատեսյան հունական փիլիսոփայությունից<sup id="cite_ref-156" class="reference"><a href="#cite_note-156"><span class="cite-bracket">[</span>156<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-0" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, բայց այն ժամանակ աթեիզմի այժմյան իմաստը գոյություն չուներ կամ հազվադեպ էր օգտագործվում <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հին Հունաստան">Հին Հունաստանում</a><sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-1" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Garland2008_158-0" class="reference"><a href="#cite_note-Garland2008-158"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-0" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նախասոկրատեսյան ատոմիստներից <a href="/wiki/(6129)_%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="(6129) Դեմոկրիտոս">Դեմոկրիտոսը</a> բնորոշում էր կրոնը որպես մարդու արձագանքը բնական երևույթներին<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-1" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, բայց ակնհայտորեն չէր ժխտում աստծո գոյությունը<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-2" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մ․թ․ա 5-րդ դարում հույն քնարերգու <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%BD_%D5%84%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Դիագորաս Մելոսացի">Դիագորաս Մելոսացին</a> մահվան է դատապարտվել Աթենքում՝ «անաստված մարդ» (ἄθεος) լինելու համար այն բանից հետո, երբ ծաղրել է Էլուսինյան գաղտնիքները<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-3" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Garland2008_158-1" class="reference"><a href="#cite_note-Garland2008-158"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-1" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, բայց նա փախել էր քաղաքից՝ պատժից խուսափելու համար<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-4" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Garland2008_158-2" class="reference"><a href="#cite_note-Garland2008-158"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-2" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հետագայում տարբեր հեղինակներ նրան բնորոշել են որպես «առաջին աթեիստ»<sup id="cite_ref-160" class="reference"><a href="#cite_note-160"><span class="cite-bracket">[</span>160<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CIC_161-0" class="reference"><a href="#cite_note-CIC-161"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, բայց նա հավանաբար աթեիստ չէր, եթե հաշվի առնել հասկացության այժմյան իմաստը<sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-3" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Սիսիփոսի սատիրական դրամայի, որը վերագրվում է Կրիտիասին և Էվրիպիդեսին, պնդում է, որ ինչ- որ խելացի մարդ ստեղծել է «աստվածներից վախը», որպեսզի ստիպի մարդկանց բարոյական վարքագիծ դրսևորել<sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-2" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-4" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-5" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-WoodruffSmith_162-0" class="reference"><a href="#cite_note-WoodruffSmith-162"><span class="cite-bracket">[</span>162<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="#cite_note-163"><span class="cite-bracket">[</span>163<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս պնդումը, այնուամենայնիվ, իրականում չի նշանակում, որ աստածներ գոյություն չունեն, այլ ուղղակի նրանց հզորության և ուժի մասին պատկերացումները խաբեություն են<sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-3" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիստական պնդումներ են վերագրվում նաև հույն փիլիսոփա Պրոդիկուսին։ Ֆիլոդեմուսը նշում է, որ «Պրոդիկուսը հավատում էր, որ հանրաճանաչ հավատքների աստվածները գոյություն չունեն, և ոչ ոք չգիտի դրանց մասին, բացի հասարակ մարդուց․ երկրի պտուղները և գրեթե ամեն ինչ հանգեցնում են նրա գոյությանը»։ <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%BD" title="Պրոտագորաս">Պրոտագորասը</a> երբեմն համարվում էր աթեիստ, բաց նրա տեսակետերը ավելի շատ ագնոստիկ կողմնորոշում ունեին․ նա նշում էր, որ «ինչ վերաբերում է աստվածներին, ես անզոր եմ բացահայտել, թե նրանք արդյոք գոյություն ունեն թե ոչ, կամ ինչի են նրանք նման, դա պարզելու ճանապարհին առկա են շատ խոչընդոտներ, որոնցից են առարկայի անորոշությունը և մարդկային կյանքի կարճատևությունը»<sup id="cite_ref-Garland2008_158-3" class="reference"><a href="#cite_note-Garland2008-158"><span class="cite-bracket">[</span>158<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-164" class="reference"><a href="#cite_note-164"><span class="cite-bracket">[</span>164<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթենական հասարակությունը ասոցացնում էր Սոկրատեսին (մ․թ․ա․ 470–399թթ․) նյութապաշտական ուսումնասիրությունների մասին նախասոկրատեսյան փիլիսոփայության և բնական երևույթները աստծո միջամտությամբ բացատրելու միտումների հետ<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-5" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bremmer_155-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bremmer-155"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Արիստոփանեսի «Ամփեր» կոմիկական ներկայացման մեջ (մ․թ․ա․ 423թ․) Սոկրատեսը իր ուսանողներին սովորեցնում է, որ ավանդական հունական աստվածները գոյություն չունեն<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-6" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bremmer_155-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bremmer-155"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ավելի ուշ Սոկրատեսը դատապարտվել և մահապատժի է ենթարկվել՝ մեղադրվելով տեղի աստվածների փոխարեն օտար աստվածներին երկրպագելու մեջ<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-7" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bremmer_155-3" class="reference"><a href="#cite_note-Bremmer-155"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Սոկրատեսը իր դատավարության ժամանակ կտրականապես հերքել է աթեիզմի մասին մեղադրանքները<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-8" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bremmer_155-4" class="reference"><a href="#cite_note-Bremmer-155"><span class="cite-bracket">[</span>155<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165"><span class="cite-bracket">[</span>165<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, և նրա մասին պահպանված բոլոր աղբյուրներում նշվում է, որ նա բարեպաշտ անձնավորություն էր, ով աղոթում էր ծագող արևին և հավատում էր, որ Դելֆյան պատգամախոսը Ապոլոնի խոսքն է ասում<sup id="cite_ref-Burkert1985_154-9" class="reference"><a href="#cite_note-Burkert1985-154"><span class="cite-bracket">[</span>154<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BE%D5%A3%D5%A5%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD" class="mw-redirect" title="Էվգեմերոս">Էվգեմերոսը</a> (մ․թ․ա․ 300թ․) հրապարակել է իր տեսակետը, որ աստվածները ուղղակի կառավարիչներ են, նվաճողներ և անցյալում հայտնագործներ, և իրենց մշակույթն ու կրոնները անհետացած թագավորությունների և ավելի վաղ քաղաքական կառույցների շարունակությունն էին<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166"><span class="cite-bracket">[</span>166<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չնայած լինելով ոչ խիստ աթեիստ՝ Էվգեմերոսը ավելի ուշ քննադատվել է աստվածներին աշխարհից ոչնչացնելու կոչեր տարածելու համար<sup id="cite_ref-167" class="reference"><a href="#cite_note-167"><span class="cite-bracket">[</span>167<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթեիզմի զարգացման գործընթացում ամենահայտնի հույն մտածողը Էպիկուրուսն էր(մ․թ․ա․ 300թ․)<sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-4" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հիմնվելով <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B4%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D5%BD" title="Դեմոկրիտես">Դեմոկրիտեսի</a> և Ատոմիստների գաղափարների վրա, նա ընդունում էր նյութապաշտական փիլիսոփայությունը, որի համաձայն տիեզերքը կառավարվում է հավանականության օրենքներով, չկա աստծո միջամտության կարիքը (տե՛ս <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դետերմինիզմ">դետերմինիզմ</a>)<sup id="cite_ref-EpicStanEncycl_168-0" class="reference"><a href="#cite_note-EpicStanEncycl-168"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չնայած դրան Էպիկուրուսը հավատում էր, որ աստվածներ գոյություն ունեն<sup id="cite_ref-GraftonMostSettis_157-5" class="reference"><a href="#cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="cite-bracket">[</span>157<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-EpicStanEncycl_168-1" class="reference"><a href="#cite_note-EpicStanEncycl-168"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Hickson2014_169-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hickson2014-169"><span class="cite-bracket">[</span>169<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> նա ուղղակի կարծում էր, որ աստվածները հետաքրքրված չեն մարդկանց գործերով<sup id="cite_ref-EpicStanEncycl_168-2" class="reference"><a href="#cite_note-EpicStanEncycl-168"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էպիկուրուսի հետևորդների նպատակն էր հասնել <i>ատարաքսիայի</i> («մտքի ներդաշնակություն»), և սա անելու կարևորագույն ճանապարհը աստվածային բարկության նկատմամբ վախի անմտության բացահայտումն է։ Էպիկուրուսը նաև ժխտում էր մահից հետո կյանքի գոյությունը, և հարկավոր չէ վախենալ մահից հետո աստծո պատիժներից<sup id="cite_ref-EpicStanEncycl_168-3" class="reference"><a href="#cite_note-EpicStanEncycl-168"><span class="cite-bracket">[</span>168<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մ․թ․ա․ 3-րդ դարում հույն փիլիսոփաներ Թեոդոր Կիրենացին<sup id="cite_ref-CIC_161-1" class="reference"><a href="#cite_note-CIC-161"><span class="cite-bracket">[</span>161<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="#cite_note-170"><span class="cite-bracket">[</span>170<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և Ստրատոն Լամպսակացին<sup id="cite_ref-171" class="reference"><a href="#cite_note-171"><span class="cite-bracket">[</span>171<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> չէին հավատում աստվածների գոյությանը։ Հռոմեացի փիլիսոփա <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BD_%D4%B7%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%BD" title="Սեքստոս Էմպիրիկոս">Սեքստոս Էմպիրիկոսը</a> գտնում էր, որ պետք է ընդհատել բոլոր կրոնների մասին դատողությունները։ Նրա ուսմունքը իրենից ներկայացնում էր <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AF%D5%A5%D5%BA%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սկեպտիցիզմ">սկեպտիցիզմի</a> ճյուղ՝ հայտնի պիրոնիզմ անվանումով, ինչը ենթադրում էր, որ ոչինչ ժառանգաբար չար չէ, և, որ <i>ատարաքսիայի</i> կարելի է հասնել հրաժարվելով մեկի համոզմունքներից։ Նրա՝ բավականին մեծ թվով պահպանված աշխատությունները զգալի ազդեցություն են ունեցել հետագա փիլիսոփաների աշխատությունների վրա<sup id="cite_ref-gordonstein_172-0" class="reference"><a href="#cite_note-gordonstein-172"><span class="cite-bracket">[</span>172<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>«Աթեիստ» բառի նշանակությունը փոփոխվել է անտիկ ժամանակաշրջանի ընթացքում<sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-6" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Վաղ քրիստոնյաները հաճախ համարվում էին «աթեիստներ», որովհետև նրանք չէին հավատում Հունահռոմեական աստվածների գոյությանը<sup id="cite_ref-Winiarczyk_159-7" class="reference"><a href="#cite_note-Winiarczyk-159"><span class="cite-bracket">[</span>159<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-CE1913_173-0" class="reference"><a href="#cite_note-CE1913-173"><span class="cite-bracket">[</span>173<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Ferguson1993_174-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ferguson1993-174"><span class="cite-bracket">[</span>174<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Sherwin_175-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sherwin-175"><span class="cite-bracket">[</span>175<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%BD%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հռոմեական կայսրություն">Հռոմեական կայսրության</a> տարիներին քրիստոնյաները մահապատժի էին ենթարկվում հիմնականում հռոմեական աստվածներին մերժելու և կայսրերին չերկրպագելու համար<sup id="cite_ref-Sherwin_175-1" class="reference"><a href="#cite_note-Sherwin-175"><span class="cite-bracket">[</span>175<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Maycock_176-0" class="reference"><a href="#cite_note-Maycock-176"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Երբ <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քրիստոնեություն">քրիստոնեությունը</a> դարձավ Հռոմի պետական կրոնը Թեոդոսիոս 1-ինի օրոք 381թ․, հերեսը (ինչ-որ մեկի կողմից ճշգրիտ համարվող որևէ կրոնական ուսմունքի գիտակցված մերժումը) դարձավ պատժելի հանցագործություն<sup id="cite_ref-Maycock_176-1" class="reference"><a href="#cite_note-Maycock-176"><span class="cite-bracket">[</span>176<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վերածննդի_վաղ_միջին_դարեր"><span id=".D5.8E.D5.A5.D6.80.D5.A1.D5.AE.D5.B6.D5.B6.D5.A4.D5.AB_.D5.BE.D5.A1.D5.B2_.D5.B4.D5.AB.D5.BB.D5.AB.D5.B6_.D5.A4.D5.A1.D6.80.D5.A5.D6.80"></span>Վերածննդի վաղ միջին դարեր</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=24" title="Խմբագրել բաժինը. Վերածննդի վաղ միջին դարեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Վերածննդի վաղ միջին դարեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վաղ միջին դարերի ընթացքում Իսլամական աշխարհը ոսկե դար ունեցավ։ Գիտության և փիլիսոփայության առաջընթացին զուգընթաց, արաբական և պարթևական աշխարհներում ի հայտ եկան բացահայտ աթեիստներ, որոնցից էին Մուհամեդ ալ Վարրակը (9-րդ դարերում), Իբն ալ Ռավանդին (827–911), Ալ Ռազին (854–925) և Աբու ալ-Ալա ալ-Մաարրին (973–1058)։ Ալ-Մաարրին գրում էր, որ «կրոնը ինքն իրենով առակ է՝ ստեղծված անտիկների կողմից»<sup id="cite_ref-Nicholson318_177-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nicholson318-177"><span class="cite-bracket">[</span>177<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և, որ մարդիկ «երկու տիպի են՝ նրանք, ովքեր ունեն ուղեղ, բայց ոչ կրոն, և նրանք, ովքեր ունեն կրոն, բայց ոչ ուղեղ»<sup id="cite_ref-178" class="reference"><a href="#cite_note-178"><span class="cite-bracket">[</span>178<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չնայած լինելով բեղմնավոր գրողներ, նրանց աշխատությունների չնչին մասն է պահպանվել, հիմնականում պահպանվել են առավել ուշ գրված իսլամական ապոլոգներում (խրատական բովանդակությամբ այլաբանական կարճ պատմվածքներ) և մեջբերումներում, որոնք փորձում էին հերքել դրանք<sup id="cite_ref-179" class="reference"><a href="#cite_note-179"><span class="cite-bracket">[</span>179<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ոսկե դարի այլ նշանավոր ուսուցանողներ ունեին ռացիոնալիստական, ինչպես նաև աթեիստական գաղափարներ, չնայած հաշվի առնելով ներկայիս իսլամական աշխարհի գաղափարական մթնոլորտը և սակավաթիվ ապացույցները, որ փրկվել են այդ ժամանակաշրջանից, այս տեսակետը վիճելի է համարվում։ </p><p>Եվրոպայում աթեիստական տեսակետերի ըմբռնումը հազվադեպ էր Վաղ միջին և միջին դարերում, մետաֆիզիկան և աստվածաբանությունը կրոնի հետ կապված դոմինանտ հետաքրքրութուններն էին<sup id="cite_ref-Zdybicka_2005_4_180-0" class="reference"><a href="#cite_note-Zdybicka_2005_4-180"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, այս ժամանակաշրջանում կային շարժումներ, որոնք նպաստեցին քրիստոնեական աստծո նկատմամբ այլակրոն պատկերացումների առաջացմանը, ներառյալ՝ բնության և աստծո ճանաչելիության մասին պատկերացումների։ Տարբեր անհատներ և խմբեր, որոնցից էին փիլիսոփաներ Հովհան Սկոտ Էրիուգենան,Դավիդ Դինանտը, Ամալրիկ Բենացին և «Ազատ ոգու եղբայրներ» շարժումը, պահպանեցին քրիստոնեական տեսակետերը՝ պանթեիստական միտումներով։ Նիկոլայ Կուզանացին հետևում էր <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆիդեիզմ">Ֆիդեիզմի</a> մի ուղղության, որը նա անվանում էր <i>docta ignorantia</i> («տգիտության իմացություն»), որը ենթադրում էր, որ աստված մարդու դասակարգումից վեր է, և այդպիսով մեր գաղափարները նրա մասին սահմանափակ են ենթադրություններ անելու համար։ <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AB%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B4_%D5%95%D5%AF%D5%AF%D5%A1%D5%B4" title="Ուիլյամ Օկկամ">Ուիլյամ Օկկամը</a> ոգեշնչում էր հակամետաֆիզիկական միտումները՝ եզակի օբյեկտներին մարդու գաղափարների իր նոմինալիստական սահմանափակումներով և ենթադրում էր, որ աստվածային էությունը հնարավոր չէ ինտուիտիվ կամ ռացիոնալ ձևով հասկանալ։ Օկկամի հետևորդները, ինչպիսիք էին Ջոն Միրեկորտը և Նիկոլաս Օտրեկուրացին, հետագայում զարգացրին այս տեսակետը։ Արդյունքում հավատքի և բանականության բաժանումը ազդեցություն ունեցավ հետագայում ռադիկալ և ռեֆորմիստ աստվածաբանների վրա, որոնցից էին Ջոն Ուիկլիֆը, Յան Գուսը և <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Մարտին Լյութեր">Մարտին Լյութերը</a><sup id="cite_ref-Zdybicka_2005_4_180-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zdybicka_2005_4-180"><span class="cite-bracket">[</span>180<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Վերածննդի դարաշրջանը մեծ աշխատանք է կատարել մտքի ազատության ոլորտի ընդլայման ուղղությամբ։ Մի շարք անհատներ, որոնցից էր <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8_%D5%A4%D5%A1_%D5%8E%D5%AB%D5%B6%D5%B9%D5%AB" title="Լեոնարդո դա Վինչի">Լեոնարդո դա Վինչին</a>, փորձեր էին կատարում, որպեսզի կարողանան բացատրել և հակադարձել կրոնական հեղինակների փաստարկներին։ </p><p>Այս ժամանակաշրջանի կրոնի և եկեղեցու այլ քննադատներից հատնի էին <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%B8_%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%AB" title="Նիկոլո Մաքիավելի">Նիկոլա Մաքիավելին</a>, Բոնավենտյուր դե Պերիերը, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%B7%D5%A5%D5%AC_%D5%A4%D5%A8_%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%B6" title="Միշել դը Մոնտեն">Միշել դը Մոնտենը</a> և <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A1_%D5%8C%D5%A1%D5%A2%D5%AC%D5%A5" title="Ֆրանսուա Ռաբլե">Ֆրանսուա Ռաբլեն</a><sup id="cite_ref-gordonstein_172-1" class="reference"><a href="#cite_note-gordonstein-172"><span class="cite-bracket">[</span>172<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վաղ_ժամանակակից_շրջան"><span id=".D5.8E.D5.A1.D5.B2_.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.AB.D6.81_.D5.B7.D6.80.D5.BB.D5.A1.D5.B6"></span>Վաղ ժամանակակից շրջան</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=25" title="Խմբագրել բաժինը. Վաղ ժամանակակից շրջան" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Վաղ ժամանակակից շրջան"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Պատմաբան Ջեֆրի Բլեյնին գրել է, որ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Ռեֆորմացիա">Ռեֆորմացիան</a> ճանապարհ հարթեց աթեիստների համար՝ հարձակվելով կաթոլիկ եկեղեցու իշխանության վրա, որը «աննկատորեն ոգեշնչեց այլ հեղինակներին՝ գրոհելու նոր բողոքական եկեղեցիների իշխանության վրա»<sup id="cite_ref-181" class="reference"><a href="#cite_note-181"><span class="cite-bracket">[</span>181<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Դեիզմի ազդեցությունը տարածվեց <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանսիա">Ֆրանսիայում</a>, <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A9%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պրուսիայի թագավորություն">Պրուսիայում</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%AB%D5%A1" title="Անգլիա">Անգլիայում</a>։ Համաձայն Բլեյնիի՝ փիլիսոփա <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%AF%D5%BF_%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%A1" title="Բենեդիկտ Սպինոզա">Բենեդիկտ Սպինոզան</a> ժամանակակից դարաշրջանում հավանաբար «առաջին հայտնի «կիսաաթեիստն» էր, որ իրեն հայտարարեց քրիստոնեական երկրում»։ Սպինոզան հավատում էր, որ բնության օրենքները բացատրում են տիեզերքի աշխատանքը։ 1661թ․ նա հրապարակեց «Աստծո մասին կարճ տրակտատ» աշխատությունը<sup id="cite_ref-182" class="reference"><a href="#cite_note-182"><span class="cite-bracket">[</span>182<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Համաձայն ժամանակակից աղբյուրների՝ քրիստոնեության քննադատումը աստիճանաբար ավելի հաճախ դարձավ 17-րդ և 18-րդ դարերում, հատկապես Ֆրանսիայում և Անգլիայում, որտեղ այն սկսվեց համարվել կրոնի չարաշահում։ Որոշ բողոքական մտածողներ, օրինակ՝ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%BD_%D5%80%D5%B8%D5%A2%D5%BD" title="Թոմաս Հոբս">Թոմաս Հոբսը</a>, աջակցում էին մատերիալիստական փիլիսոփայությունը և թերահավատությունը գերբնական երևույթների նկատմամբ, մինչդեռ Սպինոզան ժխտում էր աստվածային նախախնամությունը՝ ի նպաստ պանենթեիստական <a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Նատուրալիզմ">նատուրալիզմի</a>։ 17-րդ դարի վերջին դեիզմը սկսվեց բացահայտ ընդունվել մի շարք մտածողների կողմից, ինչպիսին է Ջոն Թոլանդը, որը սկիզբ դրեց «պանթեիստ» հասկացությանը<sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183"><span class="cite-bracket">[</span>183<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Առաջին հայտնի բացահայտ աթեիստը գերմանացի կրոնական քննադատ Մատիաս Կնութզեն էր՝ 1674թ․-ին գրած 3 աշխատություններով<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184"><span class="cite-bracket">[</span>184<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նրա կողմնակիցներն էին երկու բացահայտ աթեիստ գրողներ՝ նախկինում իեզուիտ լեհ Կասիմիր Լիշինսկին և 1720-ական թթ․ ֆրանսիացի քահանա <a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%A5" title="Ժան Մելիե">Ժան Մելիեն</a><sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="#cite_note-185"><span class="cite-bracket">[</span>185<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 18-րդ դարի ընթացքում նրանց ուսմունքներին սկսեցին հետևել նաև այլ բացահայտ աթեիստ մտածողներ, ինչպիսիք էին Պոլ Անրի Հոլբախը, Ժակ Անդրե Նեժոնը և ալ ֆրանսիացի <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մատերիալիզմ">մատերիալիստներ</a><sup id="cite_ref-Holbach-SoN_186-0" class="reference"><a href="#cite_note-Holbach-SoN-186"><span class="cite-bracket">[</span>186<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ջոն Լոքը, ընդհակառակը, չնայած լինելով հանդուրժողականության կողմնակից, կոչ էր անում իշխանություններին չհանդուրժել աթեիզմը, հավատալով, որ Աստծո գոյության ժխտումը կարող է քայքայել հասարակական կարգը և հանգեցնել քաոսի<sup id="cite_ref-187" class="reference"><a href="#cite_note-187"><span class="cite-bracket">[</span>187<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Փիլիսոփա Դեյվիդ Հյումը զարգացրեց <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էմպիրիզմ">էմպիրիզմով</a> հիմնավորված սկեպտիկ <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իմացաբանություն">իմացաբանությունը</a>, և Էմանուել Կանտի փիլիսոփայությունը խիստ կասկածի տակ դրեց մետաֆիզիկական գիտելիքի հնարավորությունները։ Երկու փիլիսոփաներն էլ փորձեցին ոչնչացնել բնական աստվածաբանության մետաֆիզիկական հիմնավորումները՝ քննադատելով Աստծո գոյության դասական փաստարկները։ </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg/220px-Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg" decoding="async" width="220" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg/330px-Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg/440px-Ludwig_Andreas_Feuerbach.jpg 2x" data-file-width="1807" data-file-height="2063" /></a><figcaption>Լյուդվիգ Ֆեյերբախի «Քրիստոնեության էությունը» աշխատությունը (1841) մեծ ազդեցութուն է ունեցել այնպիսի փիլիսոփաների վրա, ինչպիսիք են Էնգելսը, Մարքսը, Դեյվիդ Շտրաուսը, Նիցշեն, և Մաքս Սթիրները։ Նա համարում էր, որ աստված մարդու ստեղծածն է, իսկ կրոնական գործունեությունը՝ երազանքների կատարման ձև։ Դրա համար նա համարվում է ժամանակակից կրոնի <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մարդաբանություն">մարդաբանության</a> հայրը։</figcaption></figure> <p>Բլեյնին նկատեց, որ, չնայած Վոլտերը հեղափոխության ժամանակ ընկալվել է որպես աթեիստական հայացքներ ունեցող, նա նաև կարծում էր, որ աստծո հանդեպ վախը խոչընդոտում է հետագա խառնաշփոթին՝ ասելով, որ եթե Աստված գոյություն չունենար, հարկավոր կլիներ նրան ստեղծել<sup id="cite_ref-188" class="reference"><a href="#cite_note-188"><span class="cite-bracket">[</span>188<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ «Մտորումներ ֆրանսիական հեղափոխության մասին» (1790թ․) աշխատությունում <a href="/wiki/%D4%B7%D5%A4%D5%B4%D5%B8%D5%B6%D5%A4_%D4%B2%D5%B5%D5%B8%D6%80%D5%AF" title="Էդմոնդ Բյորկ">Էդմոնդ Բյորկը</a> դատապարտեց աթեիզմը՝ գրելով, որ «աթեիզմը գրական խարդավանք է, որը մի քանի տարի առաջ կանոնավոր կերպով ձևավորվել է՝ քրիստոնեական հավատքը կործանելու համար։ Այս օբյեկտը նրանք հետապնդում էին անբացատրելի եռանդով՝ չնայած մինչ այժմ դրանք բացահայտվել էին միայն աստվածապաշտական որոշ համակարգերի քարոզիչների մոտ․․․Այս աթեիստական հայրերը ունեն իրենց բնորոշ <a href="/wiki/%D5%96%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆանատիզմ">ֆանատիզմը»</a>։ Բայց, Բյորկը նշում է, որ «մարդը իր էությամբ կրոնական կենդանի է» և «աթեիզմը դեմ է ոչ միայն մեր գաղափարին, այլև բնազդին և․․․դա չի կարող երկար գոյություն ունենալ»<sup id="cite_ref-189" class="reference"><a href="#cite_note-189"><span class="cite-bracket">[</span>189<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Պոլ Անրի Հոլբախը Ֆրանսիայի լուսավորության դարաշրջանի նշանավոր դեմքերից էր, որը ավելի շատ հայտնի էր իր աթեիզմով և մեծածավալ հակակրոնական աշխատություններով, որոնցից ամենահայտնին «Աթեիստների աստվածաշունչ» աշխատությունն է (1770), ինչպես նաև «Քրիստոնեությունը բացահայտված է»։ Ֆրանսիական հեղափոխության նպատակներից մեկը հոգևորականության վերակազմավորումն ու ենթակայության սահմանումն էր պետության նկատմամբ՝ հոգևորականների քաղաքացիական սահմանադրությամբ։ Այն իրականացնելու փորձերը հանգեցրին հակակլերիկալիստական բռնությանը և Ֆրանսիայից շատ հոգևորականների արտաքսմանը, որը տևեց մինչև Թերմիդորյան հեղաշրջումը։ Արմատական յակոբինիստները բռնազավթեցին իշխանությունը 1793թ․-ին, որից հետո սկսվեց «ահաբեկչական դարաշրջանը»։ Յակոբինիստները դեիստներ էին և ներկայացնում էին «գերագույն արարածի մշակույթը» որպես Ֆրանսիայի նոր պետական կրոն։ Ժակ Էբերին շրջապատող որոշ աթեիստներ փոխարենը ձգտել են հաստատել գաղափարի մշակույթը, որը իրենից ներկայացնում է աթեիստական կեղծ կրոնի ձև, որը երկրպագում էր գաղափարի աստվածուհուն։ Նապոլեոնի դարաշրջանը հետագայում ինստիտուցիոնալացրեց ֆրանսիական հասարակության աշխարհիկացումը։ </p><p>19-րդ դարի 2-րդ կեսին աթեիզմի գաղափարախոսությունը տարածվեց ռացիոնալիստների և ազատ մտածող փիլիսոփաների շրջանում։ Այս ժամանակաշրջանի շատ նշանավոր գերմանացի փիլիսոփաներ ժխտում էին աստվածների գոյությունը և քննադատորեն էին վերաբերում կրոնին, որոնցից էին <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%A3_%D5%96%D5%B8%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A2%D5%A1%D5%AD" title="Լյուդվիգ Ֆոյերբախ">Լյուդվիգ Ֆոյերբախը</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D6%80_%D5%87%D5%B8%D5%BA%D5%A5%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A5%D6%80" title="Արթուր Շոպենհաուեր">Արթուր Շոպենհաուերը</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%84%D5%BD_%D5%87%D5%BF%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" class="mw-redirect" title="Մաքս Շտիրներ">Մաքս Շտիրները</a>, <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD" title="Կարլ Մարքս">Կառլ Մարքս</a> և <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%AB%D5%A4%D6%80%D5%AB%D5%AD_%D5%86%D5%AB%D6%81%D5%B7%D5%A5" title="Ֆրիդրիխ Նիցշե">Ֆրիդրիխ Նիցշեն</a><sup id="cite_ref-190" class="reference"><a href="#cite_note-190"><span class="cite-bracket">[</span>190<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ջորջ Հոլիոկը վերջին մարդն էր (1842թ․), որ բանտարկվեց Մեծ Բրիտանիայում՝ աթեիստական համոզմունքներ ունենալու պատճառով։ Լոուն նշում է, որ նա, հնարավոր է, եղել է նաև հենց առաջին մարդը, ով բանտարկվել է այս մեղադրանքով։ Ըստ Ստեֆան Լոուի՝ հենց Հոլիոկն է ստեղծել «աշխարհիկություն» հասկացությունը<sup id="cite_ref-191" class="reference"><a href="#cite_note-191"><span class="cite-bracket">[</span>191<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-192" class="reference"><a href="#cite_note-192"><span class="cite-bracket">[</span>192<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սկսած_1990_թվականից"><span id=".D5.8D.D5.AF.D5.BD.D5.A1.D5.AE_1990_.D5.A9.D5.BE.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.AB.D6.81"></span>Սկսած 1990 թվականից</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=26" title="Խմբագրել բաժինը. Սկսած 1990 թվականից" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Սկսած 1990 թվականից"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Աթեիզմը, հատկապես գործնական աթեիզմի տեսքով, 20-րդ դարում զարգացավ շատ հասարակություններում։ Աթեիզմի գաղափարը տարածում գտավ նաև այլ փիլիսոփայություններում․ դրանցից էին <a href="/wiki/%D4%B7%D6%84%D5%A6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էքզիստենցիալիզմ">էքզիստենցիալիզմը</a>, <a href="/wiki/%D5%95%D5%A2%D5%B5%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Օբյեկտիվիզմ">օբյեկտիվիզմը</a>, աշխարհիկ մարդասիրությունը, <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B0%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Նիհիլիզմ">նիհիլիզմը</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Անարխիզմ">անարխիզմը</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D5%A6%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Տրամաբանական պոզիտիվիզմ">տրամաբանական պոզիտիվիզմը,</a><a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">մարքսիզմը</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆեմինիզմ">ֆեմինիզմը</a><sup id="cite_ref-feminism_193-0" class="reference"><a href="#cite_note-feminism-193"><span class="cite-bracket">[</span>193<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և ընդհանուր գիտական և ռացիոնալիստական շարժումը։ </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/220px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/330px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg/440px-Bezbozhnik_u_stanka_22-1929.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="2688" /></a><figcaption>1929թ․ԽՍՀՄ-ի «Ռազմական աթեիստների լիգա» ամսագրի շապիկը, որը պատկերում է Աբրահամյան կրոնների աստվածներին՝ տապալված կոմունիստական 5-ամյա պլանի կողմից։</figcaption></figure> <p>Ի հավելումն, այդ ժամանակաշրջանում պետական աթեիզմ առաջացավ Արևելյան Եվրոպայում և Ասիայում, մասնավորապես ԽՍՀՄ-ում՝ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D6%80_%D4%BC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%B6" title="Վլադիմիր Լենին">Վլադիմիր Լենինի</a> և <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B8%D5%BD%D5%AB%D6%86_%D5%8D%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Իոսիֆ Ստալին">Իոսիֆ Ստալինի</a> իշխանության օրոք, և կոմունիստական <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանում</a>՝ <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B8_%D5%91%D5%A6%D5%A5_%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մաո Ցզե Դուն">Մաո Ցզե Դունի</a> կառավարման օրոք։ Սովետական միությունում աթեիստական և հակակրոնական քաղաքականությունը ներառում էր բազմաթիվ օրենսդրական ակտեր, օրինակ՝ դպրոցներում կրոնական ուսուցման և մարտնչող աթեիստների միության արգելման մասին օրենքները<sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="#cite_note-194"><span class="cite-bracket">[</span>194<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Viking_p.494_195-0" class="reference"><a href="#cite_note-Viking_p.494-195"><span class="cite-bracket">[</span>195<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մաոյից հետո, Չինաստանի կոմունիստական կուսակցությունը մնաց աթեիստական և կարգավորեց, բայց չարգելեց կրոնի պրակտիկան Չինաստանի տարածքում<sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196"><span class="cite-bracket">[</span>196<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-197" class="reference"><a href="#cite_note-197"><span class="cite-bracket">[</span>197<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-198" class="reference"><a href="#cite_note-198"><span class="cite-bracket">[</span>198<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Մինչդեռ Ջեֆրի Բլեյնին գրել է, որ <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" class="mw-redirect" title="Երկրորդ Աշխարհամարտ">երկրորդ աշխարհամարտի</a> ամենադաժան ղեկավարները աթեիստներն ու աշխարհիկներն էին, որոնք թշնամացած էին հուդայականության և քրիստոնեության դեմ<sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199"><span class="cite-bracket">[</span>199<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ռիչարդ Մեդսենը նշել է, որ Հիտլերը և Ստալինը եկեղեցիները բացում և փակում էին քաղաքական նպատակով, և Ստալինը այդ ընթացքում մեղմացրեց իր դիրքորոշումը քրիստոնեության նկատմամբ, որպեսզի բարելավի հասարակության կողմից իր ռեժիմի ընդունումը պատերազմի ժամանակ<sup id="cite_ref-200" class="reference"><a href="#cite_note-200"><span class="cite-bracket">[</span>200<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բլեքֆորդը և Շուկլենկը գրել են, որ «Սովետական միությունը անկասկած աթեիստական պետություն էր, և նույնը վերաբերում է նաև Մաոիստական Չինաստանին և 1770-ական թթ․ Կոլումբիայում Փոլ Փոթի «Կարմիր կխմերներ» ֆանատիկ ռեժիմին։ Դա, այնուամենայնիվ, չի նշանակում, որ այս տոտալիտար բռնապետության կողմից արված վայրագությունները աթեիստական համոզմունքների կամ կոմունիզմի համապատասխան ձևերի աթեիստական կողմերի արդյունքն են»<sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="#cite_note-201"><span class="cite-bracket">[</span>201<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Honourable_Bertrand_Russell.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Honourable_Bertrand_Russell.jpg/220px-Honourable_Bertrand_Russell.jpg" decoding="async" width="220" height="326" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Honourable_Bertrand_Russell.jpg/330px-Honourable_Bertrand_Russell.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Honourable_Bertrand_Russell.jpg/440px-Honourable_Bertrand_Russell.jpg 2x" data-file-width="1255" data-file-height="1859" /></a><figcaption>Բրիտանացի փիլիսոփա <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B6_%D5%8C%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%AC" title="Բերտրան Ռասել">Բերտրան Ռասել</a></figcaption></figure> <p>Տրամաբանական պոզիտիվիզմը և <a href="/wiki/%D5%8D%D6%81%D5%AB%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սցիենտիզմ">սցիենտիզմը</a> ճանապարհ հարթեցին նեոպոզիտիվիզմի, անալիտիկ փիլիսոփայության, ստրուկտուրալիզմի և նատուրալիզմի զարգացման համար։ Նեոպոզիտիվիզմը և անալիտիկ փիլիսոփայությունը անտեսեցին դասական ռացիոնալիզմը և մետաֆիզիկան՝ հօգուտ խիստ <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էմպիրիզմ">էմպիրիցիզմի</a> և իմացաբանական նոմինալիզմի։ Կողմնակիցները, ինչպիսին էր Բերտրան Ռասելը, կտրականապես մերժում էին Աստծո գոյությունը։ Իր վաղ աշխատություններում <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BE%D5%AB%D5%A3_%D5%8E%D5%AB%D5%BF%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%B7%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Լյուդվիգ Վիտգենշթայն">Լյուդվիգ Վինգենշթայնը</a> փորձում էր բաժանել մետաֆիզիկան և գերբնական լեզուն ռացիոնալ դատողությունից։ Այերը ենթադրում էր, որ կրոնական հայտարարությունները անիմաստ են և չհաստատված՝ նշելով իր՝ էմպիրիկ գիտությունների նկատմամբ հավատարմությունը։ Հետագայում Լիվի-Շտրաուսի կիրառական կառուցվածքաբանությունը հանգեցրեց նրան, որ մարդկային ն կրոնական լեզուն ժխտում էր նրա <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%AC" title="Տրանսցենդենտալ">տրանսցենդենտալ</a> իմաստը։ Ջոն Ֆինդլին և Ջոն Սմարթը պնդում էին, որ աստծո գոյությունը տրամաբանորեն անհրաժեշտ է։ Նատուրալիստները և <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մատերիալիզմ">մատերիալիստ (նյութապաշտ)</a> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մոնիզմ">մոնիստները</a>, որոնցից էր <a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D5%B6_%D4%B4%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%AB" title="Ջոն Դյուի">Ջոն Դյուին</a>, աշխարհը համարում էին ամեն ինչի հիմքը՝ ժխտելով Աստծո գոյությունը և հավերժականությունը<sup id="cite_ref-stanford_61-1" class="reference"><a href="#cite_note-stanford-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-202" class="reference"><a href="#cite_note-202"><span class="cite-bracket">[</span>202<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Այլ_զարգացումներ"><span id=".D4.B1.D5.B5.D5.AC_.D5.A6.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A1.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Այլ զարգացումներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=27" title="Խմբագրել բաժինը. Այլ զարգացումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Այլ զարգացումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Այլ առաջնորդներ, որոնց թվում էր Հնդկաստանի նշանավոր աթեիստ առաջնորդ Պերիյար Ռամասամին, պայքարում էին Հինդուիզմի և Բրահմանիզմի դեմ՝ տարբեր խավերի և կրոնների միջև խտրականություն դնելու և մարդկանց բաժանելու համար<sup id="cite_ref-203" class="reference"><a href="#cite_note-203"><span class="cite-bracket">[</span>203<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Սա առաջ է քաշվել 1956թ․-ին, երբ նա կազմակերպեց հինդուիստական աստծո համեստ կերպարով արձանի տեղադրումը և արեց աթեիստական հայտարարություն<sup id="cite_ref-204" class="reference"><a href="#cite_note-204"><span class="cite-bracket">[</span>204<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Աթեիստ Վաշտի Մաքքոլումը 1948թ․ հայցվոր էր Գերագույն դատարանում, ինչի արդյունքում դադարեցվեց ԱՄՆ-ի հանրային դպրոցներում կրոնի ուսանումը<sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="#cite_note-205"><span class="cite-bracket">[</span>205<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մադալին Մյուրեյը ամերիկացի հավանաբար ամենաազդեցիկ աթեիստն էր․ նա 1963թ․ հայց ներկայացրեց Գերագույն դատարան, ինչի արդյունքում հանրային դպրոցներում պարտադիր աղոթքը վերացվեց<sup id="cite_ref-206" class="reference"><a href="#cite_note-206"><span class="cite-bracket">[</span>206<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1966թ․ «Թայմ» ամսագրում տպագրվեց այսպիսի հարց՝ «Աստված մահացե՞լ է»<sup id="cite_ref-207" class="reference"><a href="#cite_note-207"><span class="cite-bracket">[</span>207<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>՝ ի պատասխան Աստծո մահ աստվածաբանական շարժման՝ նշելով, որ հակակրոնական իշխանությունների ներքո ապրող ամբողջ մարդկության գրեթե կեսը և միլիոնավոր մարդիկ Աֆրիկայում, Ասիայում և Հարավային Ամերիկայում անտեղյակ են աստվածաբանության քրիստոնեական տեսակետերից<sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="#cite_note-208"><span class="cite-bracket">[</span>208<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ «Ազատություն կրոնից» հիմնադրամը ստեղծվել է Էննի Նիկոլ Գեյլորի և նրա դստեր Էննի Լաուրա Գեյլորի կողմից 1976թ․ ԱՄՆ-ում (պետականորեն բացել է 1978թ․ին)։ Այն նպաստել է եկեղեցու և պետության բաժանմանը։ .<sup id="cite_ref-aboutCalling_209-0" class="reference"><a href="#cite_note-aboutCalling-209"><span class="cite-bracket">[</span>209<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-210" class="reference"><a href="#cite_note-210"><span class="cite-bracket">[</span>210<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%BC%D5%AC%D5%AB%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF" title="Բեռլինի պատ">Բեռլինի պատի</a> փլուզումից հետո ակտիվ հակակրոնական վարչակարգերի թիվը աստիճանաբար նվազեց։ 2006թ․-ին Պյու հետազոտական կենտրոնից Թիմոթի Շահը նկատեց մեկ ընդհանուր միտում բոլոր հիմնական կրոնական խմբերում, որը ենթադրում էր, որ «աստծո և հավատքի վրա հիմնված շարժումները առավել վստահություն և ազդեցություն ունեն՝ ի դեմս աշխարհիկ շարժումների և գաղափարախոսությունների»<sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="#cite_note-211"><span class="cite-bracket">[</span>211<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, Փոլ Գրեգորին և Ֆիլ Զակերմանը սա միֆ էին համարում և ենթադրում էին, որ այժմյան իրավիճակը առավել բարդ է<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212"><span class="cite-bracket">[</span>212<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2010թ․ հարցման արդյունքում պարզվեց, որ նրանք, ովքեր իրենց ներկայացնում են աթեիստ կամ ագնոստիկ, ավելի շատ են տեղեկացված կրոնից, քան հավատքի հետևորդները։ Անհավատները առավել շատ են պատասխանել պրոտեստանտների և կաթոլիկ հավատքի մասին հարցերին։ Միայն մորմոնական և հրեական կրոնի հետևորդներն են պատասխանել նույնչափ հարցերի, ինչքան աթեիստները և ագնոստիկները<sup id="cite_ref-religion_knowledge_213-0" class="reference"><a href="#cite_note-religion_knowledge-213"><span class="cite-bracket">[</span>213<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2012թ․ առաջին «Կանայք աշխարհիկության մեջ» կոնֆերանսը տեղի ունեցավ <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Վիրջինիա">Վիրժինիա</a> նահանգի Արլինգտոն շրջանում<sup id="cite_ref-214" class="reference"><a href="#cite_note-214"><span class="cite-bracket">[</span>214<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աշխարհիկ կին հասկացությունը ձևավորվել է 2012թ․՝ որպես ազգային կազմակերպություն կրոն չունեցով կանանց համար<sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="#cite_note-215"><span class="cite-bracket">[</span>215<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Աթեիստ ֆեմինիստների շարժումը աթեիստական շարժման հետ մեկտեղ աստիճանաբար նաև վերածվեց <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սեքսիզմ">սեռային խտրականության</a> և սեռական բռնության դեմ պայքարի<sup id="cite_ref-216" class="reference"><a href="#cite_note-216"><span class="cite-bracket">[</span>216<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2012թ․ օգոստոսին Ջեննիֆեր Մաքքրեյթը հիմք դրեց աթեիստական շարժման՝ հայտնի Աթեիզմ պլյուս անունով կամ Ա+, որը «ուներ թերահավատություն ամեն ինչի նկատմամբ, ներառյալ՝ սոցիալական հարցերը, ինչպիսիք են սեքսիզմը, ռասիզմը, աղքատությունը և հանցագործությունները»<sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="#cite_note-217"><span class="cite-bracket">[</span>217<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218"><span class="cite-bracket">[</span>218<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-219" class="reference"><a href="#cite_note-219"><span class="cite-bracket">[</span>219<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2013թ․ ամերիկյան կառավարության կողմից առաջին աթեիստական հուշարձանը կանգնեցվեց <a href="/wiki/%D4%B2%D6%80%D5%A1%D5%A4%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%A4" class="mw-redirect" title="Բրադֆորդ">Բրադֆորդի</a> դատարանում, որն իրենից ներկայացնում էր 1500 ֆունտ գրանիտե նստարան և վրան քաղվածքներ՝ գրված Թոմաս Ջեֆֆերսոնի, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%B6%D5%BB%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%B6_%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D5%AC%D5%AB%D5%B6" title="Բենջամին Ֆրանկլին">Բենջամին Ֆրանկլինի</a> և Մադալին Մյուրրեյի կողմից<sup id="cite_ref-220" class="reference"><a href="#cite_note-220"><span class="cite-bracket">[</span>220<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-221" class="reference"><a href="#cite_note-221"><span class="cite-bracket">[</span>221<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Նոր_աթեիզմ"><span id=".D5.86.D5.B8.D6.80_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Նոր աթեիզմ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=28" title="Խմբագրել բաժինը. Նոր աթեիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Նոր աթեիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Four_Horsemen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Four_Horsemen.jpg/220px-Four_Horsemen.jpg" decoding="async" width="220" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Four_Horsemen.jpg/330px-Four_Horsemen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Four_Horsemen.jpg/440px-Four_Horsemen.jpg 2x" data-file-width="608" data-file-height="762" /></a><figcaption>«Աթեիզմի չորս ձիավորները» (ժամացույցի սլաքի ուղղությամբ, ձախ կողմի վերևից)՝ <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D4%B4%D5%B8%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A6" title="Ռիչարդ Դոքինզ">Ռիչարդ Դոքինզ</a>, Քրիստոֆեր Հիթչենս, Դենիել Դեննեթ և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B4_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD" title="Սեմ Հարիս">Սեմ Հարրիս</a>։</figcaption></figure><p>«Նոր աթեիզմը» անվանում է, որ տրվել է վաղ 21-րդ դարում աթեիստ գրողների շարժմանը, որոնք պաշտպանում էին այն տեսակետը, որ «կրոնը չպետք է ուղղակի հանդուրժվի, այլ պետք է հակադարձվի և քննադատվի ռացիոնալ փաստարկներով»<sup id="cite_ref-222" class="reference"><a href="#cite_note-222"><span class="cite-bracket">[</span>222<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Շարժումը հիմնականում ասոցացվում է <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A5%D5%B4_%D5%80%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%BD" title="Սեմ Հարիս">Սեմ Հարրիսի</a>, Դենիել Դեննեթի, <a href="/wiki/%D5%8C%D5%AB%D5%B9%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D4%B4%D5%B8%D6%84%D5%AB%D5%B6%D5%A6" title="Ռիչարդ Դոքինզ">Ռիչարդ Դոքինզի</a>, Վիկտոր Սթենջերի, Քրիստափոր Հիթչենսի և որոշ չափով <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%AB%D6%80%D5%BD%D5%AB_%D4%B1%D5%AC%D5%AB" title="Այան Հիրսի Ալի">Այան Հիրսի Ալիի</a> հետ<sup id="cite_ref-223" class="reference"><a href="#cite_note-223"><span class="cite-bracket">[</span>223<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Stenger—2009——_224-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stenger—2009——-224"><span class="cite-bracket">[</span>224<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս հեղինակների կողմից մի քանի լավ վաճառված գրքեր, հրատարակված 2004-ից 2007թթ․ ընթացքում, հիմքեր ստեղծեցին «նոր» աթեիզմի մասին քննարկումների տարածման համար<sup id="cite_ref-Stenger—2009——_224-1" class="reference"><a href="#cite_note-Stenger—2009——-224"><span class="cite-bracket">[</span>224<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ամենավաճառված գրքերում կային կրոնից ոգեշնչված 2001թ․ սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական գործողությունների և Սիեթլի բացահայտման ինստիտուտի կողմից մասնակի հաջողված փորձերի մասին՝ փոխելու ամերիկյան գիտական պլանը և ներառելու տարբեր ստեղծագործողների մտքերը՝ Ջորջ Բուշի կողմից 2005թ․ արված գաղափարների հետ մեկտեղ, որոնք մեջբերվում էին այնպիսի հեղինակների կողմից, ինչպիսիք էին Հարրիսը, Դեննեթը, Դոքինզը, Սթենջերը և Հիթչենսը՝ որպես առավել աշխարհիկ հասարակության վերածվելու անհրաժեշտության ապացույց<sup id="cite_ref-sharedvalues_225-0" class="reference"><a href="#cite_note-sharedvalues-225"><span class="cite-bracket">[</span>225<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ժողովրդագրություն"><span id=".D4.BA.D5.B8.D5.B2.D5.B8.D5.BE.D6.80.D5.A4.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Ժողովրդագրություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=29" title="Խմբագրել բաժինը. Ժողովրդագրություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Ժողովրդագրություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><br /> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Irreligion_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Irreligion_map.png/220px-Irreligion_map.png" decoding="async" width="220" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Irreligion_map.png/330px-Irreligion_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Irreligion_map.png/440px-Irreligion_map.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="820" /></a><figcaption>Ամբողջ աշխարհի աթեիստների և ագնոստիկների ժողովրդագրությունը (2007):</figcaption></figure> <p>Դժվար է ճշգրիտ հաշվարկել ամբողջ աշխարհի ընդհանուր աթեիստների թիվը։ Կրոնական թեմաներով հարցվողները հնարավոր է սխալ ընկալեն «աթեիզմ» հասկացությունը կամ չտարբերեն աթեիզմն ու ոչ կրոնական հավատալիքները և ոչ թեիստական կրոններն ու հոգևոր համոզմունքները<sup id="cite_ref-226" class="reference"><a href="#cite_note-226"><span class="cite-bracket">[</span>226<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հինդուիստ աթեիստները կարող են ներկայանալ որպես հինդուիստ՝ չնայած միևնույն ժամանակ լինելով աթեիստ<sup id="cite_ref-227" class="reference"><a href="#cite_note-227"><span class="cite-bracket">[</span>227<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2010թ․ բրիտանական հանրագիտարանում հրապարակված հարցման համաձայն՝ աշխարհի բնակչության 9․6%-ը ոչ կրոնական է, իսկ 2%-ը՝ աթեիստ, որոնց մեծամասնությունը ապրում է Ասիայում։ Թիվը չի ներառում նրանց, ովքեր հետևում են աթեիստական կրոնների, որոնցից է Բուդդայականությունը<sup id="cite_ref-eb-2010_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-eb-2010-228"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Միջին տարեկան փոփոխությունը աթեիստների թվում 2000-ից 2010թթ․ կազմել է -0․17%<sup id="cite_ref-eb-2010_228-1" class="reference"><a href="#cite_note-eb-2010-228"><span class="cite-bracket">[</span>228<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Լայն գնահատմամբ ամբողջ աշխարհում նրանց թիվը, ովքեր ունեն աստծո հանդեպ հավատի բացակայություն, տատանվում է 500 միլիոնից 1,1 միլիարդի սահմաններում<sup id="cite_ref-229" class="reference"><a href="#cite_note-229"><span class="cite-bracket">[</span>229<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-230" class="reference"><a href="#cite_note-230"><span class="cite-bracket">[</span>230<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>«Գելլափ Ինթերնեյշնլ» ասոցիացիայի ուսումնասիրությունների համաձայն՝ 2012թ․ հարցվածներից «համոզված աթեիստ» են 13%-ը<sup id="cite_ref-Gallup2012_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gallup2012-231"><span class="cite-bracket">[</span>231<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, 2015թ․՝ 11%-ը<sup id="cite_ref-wingia2_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-wingia2-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և 2017թ․՝ 9%-ը<sup id="cite_ref-WINGIA_2017_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-WINGIA_2017-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2012թ․ հարցվածների մեջ ամենաշատ «համոզված աթեիստներ» ունեցող երկրների տասնյակում են Չինաստանը (47%), Ճապոնիան (31%), Չեխիան (30%), Ֆրանսիան (29%), Հարավային Կորեան (15%), Գերմանիան (15%), Նիդեռլանդները (14%), Ավստրիան (10%), Իսլանդիան(10%), Ավստրալիան (10%) և Իռլանդիայի Հանրապետությունը (10%)<sup id="cite_ref-232" class="reference"><a href="#cite_note-232"><span class="cite-bracket">[</span>232<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Եվրոպա"><span id=".D4.B5.D5.BE.D6.80.D5.B8.D5.BA.D5.A1"></span>Եվրոպա</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=30" title="Խմբագրել բաժինը. Եվրոպա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Եվրոպա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Europe_No_Belief_enhanced_2010.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Europe_No_Belief_enhanced_2010.png/220px-Europe_No_Belief_enhanced_2010.png" decoding="async" width="220" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Europe_No_Belief_enhanced_2010.png/330px-Europe_No_Belief_enhanced_2010.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Europe_No_Belief_enhanced_2010.png/440px-Europe_No_Belief_enhanced_2010.png 2x" data-file-width="1360" data-file-height="1245" /></a><figcaption>Կրոնական ոչ մի ճյուղի չհարող մարդկանց տոկոսային թվաքանակը <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%87_%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Եվրոպայի երկրների և կախյալ տարածքների ցանկ">եվրոպական երկրներում</a> (<a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>)<sup id="cite_ref-EB2010_233-0" class="reference"><a href="#cite_note-EB2010-233"><span class="cite-bracket">[</span>233<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>:</figcaption></figure> <p>Ըստ 2010թ․ Եվրոբարոմետրի հարցման՝ հարցվածներից նրանք, ովքեր համաձայն էին «դուք չեք հավատում որևէ ոգու, Աստծո կամ կյանքի ուժի գոյությանը» պնդմանը, բարձր ցուցանիշներ էին գրանցվել <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Ֆրանսիա">Ֆրանսիայում</a> (40%), <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1" title="Չեխիա">Չեխիայում</a> (37%), <a href="/wiki/%D5%87%D5%BE%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Շվեդիա">Շվեդիայում</a> (34%), <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Նիդերլանդներ">Նիդեռլանդներում</a> (30%) և <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Էստոնիա">Էստոնիայում</a> (29%), միջին ցուցանիշներ՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Գերմանիա">Գերմանիայում</a> (27%), <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Բելգիա">Բելգիայում</a> (27%), <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1" class="mw-redirect" title="Մեծ Բրիտանիա">Մեծ Բրիտանիայում</a> (25%), ցածր ցուցանիշներ՝ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Լեհաստան">Լեհաստանում</a> (5%), <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Հունաստան">Հունաստանում</a> (4%), <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%BA%D6%80%D5%B8%D5%BD" title="Կիպրոս">Կիպրոսում</a> (3%), <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%AC%D5%A9%D5%A1" title="Մալթա">Մալթայում</a> (2%) և <a href="/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Ռումինիա">Ռումինիայում</a> (1%), իսկ ընդհանուր ԵՄ-ում՝ 20%<sup id="cite_ref-EU_37-1" class="reference"><a href="#cite_note-EU-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2012թ․ խտրականության ուղղութամբ Եվրոբարոմետրի՝ ԵՄ տարածքում կատարած հարցման արդյունքում՝ հարցվածների 16%-ը իրենց համարում են անհավատներ կամ ագնոստիկներ, իսկ 7%-ը՝ աթեիստներ<sup id="cite_ref-234" class="reference"><a href="#cite_note-234"><span class="cite-bracket">[</span>234<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Ըստ Պյու հետազոտական կենտրոնի 2012թ․ հարցման՝ ոչ կրոնականները (ներառյալ ագնոստիկները և աթեիստները) կազմել են եվրոպացիների 18%-ը<sup id="cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-0" class="reference"><a href="#cite_note-Religiously_Unaffiliated-235"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նույն հարցման համաձայն՝ նրանք մեծամասնություն են կազմում եվրոպական ընդամենը երկու երկրում՝ Չեխիա (75%) և Էստոնիա (60%)<sup id="cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-1" class="reference"><a href="#cite_note-Religiously_Unaffiliated-235"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ասիա"><span id=".D4.B1.D5.BD.D5.AB.D5.A1"></span>Ասիա</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=31" title="Խմբագրել բաժինը. Ասիա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Ասիա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Կան ևս չորս երկիր, որտեղ ոչ կրոնականները կազմում են բնակչության մեծամասնությունը՝ Հյուսիսային Կորեա (71%), Ճապոնիա (57%), <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%A3" title="Հոնկոնգ">Հոնկոնգ</a> (56%) և Չինաստան (52%)<sup id="cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-2" class="reference"><a href="#cite_note-Religiously_Unaffiliated-235"><span class="cite-bracket">[</span>235<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ավստրալիա"><span id=".D4.B1.D5.BE.D5.BD.D5.BF.D6.80.D5.A1.D5.AC.D5.AB.D5.A1"></span>Ավստրալիա</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=32" title="Խմբագրել բաժինը. Ավստրալիա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Ավստրալիա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ավստրալիայի վիճակագրության բյուրոյի համաձայն՝ ավստրալիացիների 30%-ը «չունի կրոն»․ ցուցանիշի մեջ ներառված են նաև աթեիստները<sup id="cite_ref-abs_236-0" class="reference"><a href="#cite_note-abs-236"><span class="cite-bracket">[</span>236<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2013թ․ մարդահամարի արդյունքում պարզվել է, որ նորզելանդացիների 42%-ը հայտնել է, որ կրոն չունի՝ 30%-ով ավելի, քան 1991թ․-ին<sup id="cite_ref-237" class="reference"><a href="#cite_note-237"><span class="cite-bracket">[</span>237<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ընդ որում՝ նրանց մեջ տղամարդկանց թիվը գերազանցում էր։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ամերիկայի_Միացյալ_նահանգներ"><span id=".D4.B1.D5.B4.D5.A5.D6.80.D5.AB.D5.AF.D5.A1.D5.B5.D5.AB_.D5.84.D5.AB.D5.A1.D6.81.D5.B5.D5.A1.D5.AC_.D5.B6.D5.A1.D5.B0.D5.A1.D5.B6.D5.A3.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ամերիկայի Միացյալ նահանգներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=33" title="Խմբագրել բաժինը. Ամերիկայի Միացյալ նահանգներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Ամերիկայի Միացյալ նահանգներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ըստ 2014թ․ Համաշխարհային արժեքների հետազոտության՝ ամերիկացիների 4.4%-ը ներկայացել է աթեիստ<sup id="cite_ref-WVS_238-0" class="reference"><a href="#cite_note-WVS-238"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, նույն հարցումը ցույց է տվել, որ ընդհանուր հարցվողների 11.1%-ը «ոչ» է պատասխանել այն հարցին, թե արդյոք հավատում են աստծուն<sup id="cite_ref-WVS_238-1" class="reference"><a href="#cite_note-WVS-238"><span class="cite-bracket">[</span>238<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1984թ․ այս նույն ցուցանիշները եղել են համապատասխանաբար 1.1% և 2.2%: Պյու հետազոտական կենտրոնի 2014թ․ զեկույցի համաձայն՝ ԱՄՆ-ի չափահաս բնակչության 3.1%-ը ներկայացել են որպես աթեիստ՝ 1.6%-ով բարձր, քան 2007թ․-ին, իսկ 13.6%-ը՝ ոչ կրոնական<sup id="cite_ref-239" class="reference"><a href="#cite_note-239"><span class="cite-bracket">[</span>239<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2015թ․ ընդհանուր սոցհարցման համաձայն՝ աթեիստների և ագնոստիկների թիվը ԱՄՆ-ում մնացել է համեմատաբար նույնն է մնացել վերջին 23 տարիների ընթացքում՝ 1991թ․ սկսած միայն 2%-ն է ներկայացել աթեիստ և 4%-ը ագնոստիկ և 2014թ․ միայն 3%-ը աթեիստ և 5%-ը ագնոստիկ<sup id="cite_ref-GSS_2014_240-0" class="reference"><a href="#cite_note-GSS_2014-240"><span class="cite-bracket">[</span>240<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ոչ_կրոնական"><span id=".D5.88.D5.B9_.D5.AF.D6.80.D5.B8.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6"></span>Ոչ կրոնական</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=34" title="Խմբագրել բաժինը. Ոչ կրոնական" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Ոչ կրոնական"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ամերիկյան ընտանեկան հարցման համաձայն՝ 34%-ը ոչ կրոնական են պարզվել 2017թ․ (23% «մասնավորապես ոչինչ», 6%-ը՝ ագնոստիկ, 5%-ը՝ աթեիստ)<sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241"><span class="cite-bracket">[</span>241<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-242" class="reference"><a href="#cite_note-242"><span class="cite-bracket">[</span>242<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ըստ Պյու հետազոտական կենտրոնի՝ 2014թ․ ամերիկյան բնակչության 22․8%-ը չունի կրոն՝ ներառյալ աթեիստները (3.1%) և ագնոստիկները (4%)<sup id="cite_ref-243" class="reference"><a href="#cite_note-243"><span class="cite-bracket">[</span>243<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կրոնի հետազոտման հանրային ինստիտուտի կատարած հարցման համաձայն՝ բնակչության 24%-ը ոչ կրոնական են․ աթեիստները և ագնոստիկները միասին կազմում են այս ցուցանիշի մեկ քառորդը<sup id="cite_ref-244" class="reference"><a href="#cite_note-244"><span class="cite-bracket">[</span>244<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Արաբական_աշխարհ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0"></span>Արաբական աշխարհ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=35" title="Խմբագրել բաժինը. Արաբական աշխարհ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Արաբական աշխարհ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վերջին տարիներին աթեիզմի ցուցանիշները արաբական աշխարհում էականորեն աճել են<sup id="cite_ref-auto_245-0" class="reference"><a href="#cite_note-auto-245"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Տարածաշրջանի խոշոր քաղաքներում, ինչպիսին է Կահիրեն, աթեիստները հավաքույթներ են կազմակերպում սրճաններում, ինչպես նաև ակտիվ են սոցիալական կայքերում՝ չնայած բռնապետական կառավարության ճնշումներին<sup id="cite_ref-auto_245-1" class="reference"><a href="#cite_note-auto-245"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2012թ․ Գելլափ Ինթերնեյշնլը պարզել է, որ Սաուդյան Արաբիայի բնակիչների 5%-ը իրենց համարում է «համոզված աթեիստ»<sup id="cite_ref-auto_245-2" class="reference"><a href="#cite_note-auto-245"><span class="cite-bracket">[</span>245<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, շատ քիչ երիտասարադներ իրենց ընկերական շրջապատում ունեն աթեիստներ։ Մի ուսումնասիրության համաձայն՝ այդ ցուցանիշը 1% է կազմում Մարոկկոյում, Եգիպտոսում, Սաուդյան Արաբիայում և Հորդանանում, 3-ից 7%՝ ԱՄԷ-ում, Բահրեյնում, Քուվեյթում և Պաղեստինում<sup id="cite_ref-Tabah2016_246-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tabah2016-246"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Երբ հարց է ուղղվել, թե արդյոք նրանք տեսել կամ լսել են որոշակի ինֆորմացիա աթեիստների մասին իրենց բնակավայրում, համայնքում կամ շրջապատում, բոլոր երկրները միասին մոտ 3-ից 8%-ն է դրական պատասխան տվել։ Բացառություն է կազմել ԱՄԷ-ն՝ 51% ցուցանիշով<sup id="cite_ref-Tabah2016_246-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tabah2016-246"><span class="cite-bracket">[</span>246<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Կրթություն_և_բարեկեցություն"><span id=".D4.BF.D6.80.D5.A9.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6_.D6.87_.D5.A2.D5.A1.D6.80.D5.A5.D5.AF.D5.A5.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Կրթություն և բարեկեցություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=36" title="Խմբագրել բաժինը. Կրթություն և բարեկեցություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Կրթություն և բարեկեցություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ուսումնասիրությունները նշում են Ամերիկայում կրթական մակարդակի և աշխարհիկության, այդ թվում՝ աթեիզմի միջև դրական փոխհարաբերությունների մասին<sup id="cite_ref-Zuckerman_97-1" class="reference"><a href="#cite_note-Zuckerman-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համաձայն էվոլյուցիոն հոգեբան Նիգել Բարբերի՝ աթեիզմը ծաղկում է ապրում այն վայրերում, որտեղ մարդիկ իրենց տնտեսապես անվտանգ են զգում, հիմնականում՝ Եվրոպայի ժողովրդավարական երկրներում, քանի որ առավել քիչ անհստակություն կա ապագայի նկատմամբ՝ սոցիալական ապահովության, ավելի լավ առողջապահական ծառայությունների պայմաններում, ինչը հանգեցնում է կյանքի բարձր որակի և կյանքից ավելի շատ սպասելիքների։ Դրան հակառակ՝ թույլ զարգացած երկրներում ըստ էության աթեիստներ չկան<sup id="cite_ref-247" class="reference"><a href="#cite_note-247"><span class="cite-bracket">[</span>247<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2008թ․ ուսումնասիրողները եկան այն եզրահանգման, որ մտավոր կարողությունների բարձր մակարդակը Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում բացասականորեն է ազդում կրոնական հավատների տարածման վրա։ 137 երկրների օրինակով ազգային IQ-ի և Աստծո նկատմամբ անհավատության միջև հարաբերությունը կազմել է 0․60<sup id="cite_ref-intmag_248-0" class="reference"><a href="#cite_note-intmag-248"><span class="cite-bracket">[</span>248<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նիգել Բարբերը նշում է, որ պատճառը, որ աթեիստները ավելի խելացի են, քան կրոն ունեցողները բացատրվում է սոցիալական, բնապահպանական և բարեկեցության գործոններով, որոնք հանգեցնում են նաև կրոնական հավատի կորստին։ Նա կասկածում էր, որ կրոնը հանգեցնում է հիմարացման, չնայած այն հանգամանքին, որ եղել են մտավոր բարձր կարողություններ ունեցող մարդիկ, որոնք կրոնական են եղել, բայց նա ասում էր, որ հնարավոր է, որ բարձր ինտելեկտը բերում է անհավանական կրոնական հավատալիքների մերժմանը, և, որ բարձր մտավոր կարողությունների և կրոնական հավատալիքների միջև իրավիճակը շատ բարդ է<sup id="cite_ref-Nigel_atheists_249-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nigel_atheists-249"><span class="cite-bracket">[</span>249<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>2017թ․ հետազոտությունը ցույց է տվել, որ ի համեմատ կրոնասեր անհատների՝ աթեիստները ավելի բարձր մտավոր հնարավորություններ ունեն և կարծես տարբերությունը կապված չէ սոցիալ-ժողովրդագրական այնպիսի գործոնների հետ, ինչպիսիք են տարիքը, կրթությունը և ծագման երկիրը<sup id="cite_ref-Daws_250-0" class="reference"><a href="#cite_note-Daws-250"><span class="cite-bracket">[</span>250<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վերաբերմունք_աթեիզմին"><span id=".D5.8E.D5.A5.D6.80.D5.A1.D5.A2.D5.A5.D6.80.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.B6.D6.84_.D5.A1.D5.A9.D5.A5.D5.AB.D5.A6.D5.B4.D5.AB.D5.B6"></span>Վերաբերմունք աթեիզմին</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=37" title="Խմբագրել բաժինը. Վերաբերմունք աթեիզմին" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: Վերաբերմունք աթեիզմին"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ ամբողջ աշխարհում վատ են վերաբերում աթեիստներին։ Ոչ աթեիստները դիտում են աթեսիտներին որպես անբարոյական վարքագիծ դրսևորողների՝ սկսած զանգվածային սպանություններից մինչև ռեստորաններում չվճարելը<sup id="cite_ref-251" class="reference"><a href="#cite_note-251"><span class="cite-bracket">[</span>251<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-252" class="reference"><a href="#cite_note-252"><span class="cite-bracket">[</span>252<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-253" class="reference"><a href="#cite_note-253"><span class="cite-bracket">[</span>253<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2016թ․ Պյուի հետազոտական կենտրոնի արված հայտարարության համաձայն՝ ֆրանսիացիների 15%-ը, ամերիկացիների 45%-ը և ինդոնեզիացիների 99%-ը հավատում են, որ անձը պետք է հավատա աստծուն, որպեսզի համարվի բարոյական։ Պյուն հետագայում նկատեց, որ ԱՄՆ-ի կրոնական հարցումներում աթեիստները և մուսուլմանները ամենացածր վարկանիշն ունեն խոշոր կրոնների մեջ, երբ գնահատում են իրենց վերաբերմունքը այլ կրոնների նկատմամբ<sup id="cite_ref-254" class="reference"><a href="#cite_note-254"><span class="cite-bracket">[</span>254<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=38" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style="column-width: 30em;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=24&query=%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">«Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Էդուարդ Բագրատի Աղայան - աստվածամերժություն»</a>. <i>www.nayiri.com</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nayiri.com&rft.atitle=%D4%B1%D6%80%D5%A4%D5%AB+%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%AB+%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%2C+%D4%B7%D5%A4%D5%B8%D6%82%D5%A1%D6%80%D5%A4+%D4%B2%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%AB+%D4%B1%D5%B2%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6+-+%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nayiri.com%2FimagedDictionaryBrowser.jsp%3FdictionaryId%3D24%26query%3D%25D5%25A1%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25AE%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AA%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=29&dt=HY_HY&query=%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">«Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Հրաչյա Աճառյանի Անվան Լեզվի Ինստիտուտ - աստվածամերժություն»</a>. <i>www.nayiri.com</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nayiri.com&rft.atitle=%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81+%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81+%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%AB+%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%2C+%D5%80%D6%80%D5%A1%D5%B9%D5%B5%D5%A1+%D4%B1%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%AB+%D4%B1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6+%D4%BC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%AB+%D4%BB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%BF+-+%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nayiri.com%2FimagedDictionaryBrowser.jsp%3FdictionaryId%3D29%26dt%3DHY_HY%26query%3D%25D5%25A1%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25AE%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AA%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=25&dt=HY_HY&query=%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">«Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան - աստվածամերժություն»</a>. <i>www.nayiri.com</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nayiri.com&rft.atitle=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81+%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%AB+%D5%B0%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%2C+%D4%B1%D5%B7%D5%B8%D5%BF+%D5%84%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB+%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%AB%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6+-+%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nayiri.com%2FimagedDictionaryBrowser.jsp%3FdictionaryId%3D25%26dt%3DHY_HY%26query%3D%25D5%25A1%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25AE%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AA%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=47&dt=HY_HY&query=%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6">«Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան - աստվածամերժություն»</a>. <i>www.nayiri.com</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2024 թ․ հունիսի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nayiri.com&rft.atitle=%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%81+%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%AB+%D5%B0%D5%B8%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB+%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6+%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%2C+%D4%B1%D5%B7%D5%B8%D5%BF+%D5%84%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%AB+%D5%8D%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%AB%D5%A1%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6+-+%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nayiri.com%2FimagedDictionaryBrowser.jsp%3FdictionaryId%3D47%26dt%3DHY_HY%26query%3D%25D5%25A1%25D5%25BD%25D5%25BF%25D5%25BE%25D5%25A1%25D5%25AE%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A5%25D6%2580%25D5%25AA%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-encyc-unbelief-def-issues-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-0">5,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-1">5,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-encyc-unbelief-def-issues_5-2">5,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarvey" class="citation book cs1">Harvey, Van A. <i>Agnosticism and Atheism</i>,</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Agnosticism+and+Atheism&rft.aulast=Harvey&rft.aufirst=Van+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFFlynn2007">Flynn 2007</a>, էջ. 35: "The terms <i>ATHEISM</i> and <i>AGNOSTICISM</i> lend themselves to two different definitions. The first takes the privative <i>a</i> both before the Greek <i>theos</i> (divinity) and <i>gnosis</i> (to know) to mean that atheism is simply the absence of belief in the gods and agnosticism is simply lack of knowledge of some specified subject matter. The second definition takes atheism to mean the explicit denial of the existence of gods and agnosticism as the position of someone who, because the existence of gods is unknowable, suspends judgment regarding them ... The first is the more inclusive and recognizes only two alternatives: Either one believes in the gods or one does not. Consequently, there is no third alternative, as those who call themselves agnostics sometimes claim. Insofar as they lack belief, they are really atheists. Moreover, since absence of belief is the cognitive position in which everyone is born, the burden of proof falls on those who advocate religious belief. The proponents of the second definition, by contrast, regard the first definition as too broad because it includes uninformed children along with aggressive and explicit atheists. Consequently, it is unlikely that the public will adopt it."</span> </li> <li id="cite_note-oxdicphil-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-oxdicphil_6-0">6,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oxdicphil_6-1">6,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSimon_Blackburn2008" class="citation encyclopaedia cs1">Simon Blackburn, ed. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199541430.001.0001/acref-9780199541430-e-278?rskey=GC0Coc&result=279">«atheism»</a>. <i>The Oxford Dictionary of Philosophy</i> (2008 ed.). Oxford University Press<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>. «Either the lack of belief that there exists a god, or the belief that there exists none. Sometimes thought itself to be more dogmatic than mere agnosticism, although atheists retort that everyone is an atheist about most gods, so they merely advance one step further.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=atheism&rft.btitle=The+Oxford+Dictionary+of+Philosophy&rft.edition=2008&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2008&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oxfordreference.com%2Fview%2F10.1093%2Facref%2F9780199541430.001.0001%2Facref-9780199541430-e-278%3Frskey%3DGC0Coc%26result%3D279&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-religioustolerance-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-religioustolerance_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Most dictionaries (see the OneLook query for <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.onelook.com/?w=atheism&ls=a">"atheism"</a>) first list one of the more narrow definitions. <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRunes1942" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Dagobert_D._Runes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dagobert D. Runes (դեռ գրված չէ)">Runes, Dagobert D.</a>, ed. (1942). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ditext.com/runes/a.html"><i>Dictionary of Philosophy</i></a>. New Jersey: Littlefield, Adams & Co. Philosophical Library. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-06-463461-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-06-463461-8"><bdi>978-0-06-463461-8</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110513234916/http://www.ditext.com/runes/a.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 13-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «(a) the belief that there is no God; (b) Some philosophers have been called "atheistic" because they have not held to a belief in a personal God. Atheism in this sense means "not theistic". The former meaning of the term is a literal rendering. The latter meaning is a less rigorous use of the term though widely current in the history of thought»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionary+of+Philosophy&rft.place=New+Jersey&rft.pub=Littlefield%2C+Adams+%26+Co.+Philosophical+Library&rft.date=1942&rft.isbn=978-0-06-463461-8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ditext.com%2Frunes%2Fa.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> – entry by <a href="/w/index.php?title=Vergilius_Ferm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vergilius Ferm (դեռ գրված չէ)">Vergilius Ferm</a></li></ul> </span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160911080901/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism">«Atheism»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=OxfordDictionaries.com&action=edit&redlink=1" class="new" title="OxfordDictionaries.com (դեռ գրված չէ)">OxfordDictionaries.com</a></i>. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/atheism">օրիգինալից</a> 2016 թ․ սեպտեմբերի 11-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=OxfordDictionaries.com&rft.pub=Oxford+University+Press&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oxforddictionaries.com%2Fdefinition%2Fenglish%2Fatheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb2011-atheism-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb2011-atheism_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNielsen2013">Nielsen 2013</a>: "Instead of saying that an atheist is someone who believes that it is false or probably false that there is a God, a more adequate characterization of atheism consists in the more complex claim that to be an atheist is to be someone who rejects belief in God for the following reasons ... : for an anthropomorphic God, the atheist rejects belief in God because it is false or probably false that there is a God; for a nonanthropomorphic God ... because the concept of such a God is either meaningless, unintelligible, contradictory, incomprehensible, or incoherent; for the God portrayed by some modern or contemporary theologians or philosophers ... because the concept of God in question is such that it merely masks an atheistic substance—e.g., "God" is just another name for love, or ... a symbolic term for moral ideals."</span> </li> <li id="cite_note-encyc-philosophy-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-encyc-philosophy_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFEdwards2005">Edwards 2005</a>: "On our definition, an 'atheist' is a person who rejects belief in God, regardless of whether or not his reason for the rejection is the claim that 'God exists' expresses a false proposition. People frequently adopt an attitude of rejection toward a position for reasons other than that it is a false proposition. It is common among contemporary philosophers, and indeed it was not uncommon in earlier centuries, to reject positions on the ground that they are meaningless. Sometimes, too, a theory is rejected on such grounds as that it is sterile or redundant or capricious, and there are many other considerations which in certain contexts are generally agreed to constitute good grounds for rejecting an assertion."</span> </li> <li id="cite_note-RoweRoutledge-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RoweRoutledge_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFRowe1998">Rowe 1998</a>: "As commonly understood, atheism is the position that affirms the nonexistence of God. So an atheist is someone who disbelieves in God, whereas a theist is someone who believes in God. Another meaning of 'atheism' is simply nonbelief in the existence of God, rather than positive belief in the nonexistence of God. ... an atheist, in the broader sense of the term, is someone who disbelieves in every form of deity, not just the God of traditional Western theology."</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJ.J.C._Smart" class="citation encyclopaedia cs1"><a href="/w/index.php?title=J.J.C._Smart&action=edit&redlink=1" class="new" title="J.J.C. Smart (դեռ գրված չէ)">J.J.C. Smart</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/#1">«Atheism and Agnosticism»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy (դեռ գրված չէ)">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a></i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism+and+Agnosticism&rft.btitle=Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.au=J.J.C.+Smart&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fatheism-agnosticism%2F%231&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-reldef-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-reldef_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.as.ua.edu/rel/aboutreldefinitions.html">«Definitions: Atheism»</a>. Department of Religious Studies, University of Alabama<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 1-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Definitions%3A+Atheism&rft.pub=Department+of+Religious+Studies%2C+University+of+Alabama&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.as.ua.edu%2Frel%2Faboutreldefinitions.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-OED-theism-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-OED-theism_14-0">14,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-OED-theism_14-1">14,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><i>Oxford English Dictionary</i> (2nd ed.). 1989. «Belief in a deity, or deities, as opposed to atheism»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Oxford+English+Dictionary&rft.edition=2nd&rft.date=1989&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism">«Merriam-Webster Online Dictionary»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110514194441/http://www.merriam-webster.com/dictionary/theism">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 14-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «...belief in the existence of a god or gods...»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Merriam-Webster+Online+Dictionary&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2Ftheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSmart" class="citation web cs1">Smart, J.J.C. Zalta, Edward N. (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/archives/spr2013/entries/atheism-agnosticism/">«Atheism and Agnosticism»</a>. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2013 Edition).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atheism+and+Agnosticism&rft.pub=The+Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy+%28Spring+2013+Edition%29&rft.aulast=Smart&rft.aufirst=J.J.C.&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Farchives%2Fspr2013%2Fentries%2Fatheism-agnosticism%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-drachmann-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-drachmann_17-0">17,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-drachmann_17-1">17,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDrachmann1977" class="citation book cs1">Drachmann, A.B. (1977) [1922]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=cguq-yNii_QC&dq=Atheism+in+Pagan+Antiquity&printsec=frontcover"><i>Atheism in Pagan Antiquity</i></a>. Chicago: Ares Publishers. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-89005-201-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-89005-201-3"><bdi>978-0-89005-201-3</bdi></a>. «Atheism and atheist are words formed from Greek roots and with Greek derivative endings. Nevertheless they are not Greek; their formation is not consonant with Greek usage. In Greek they said <i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">átheos</span></i> and <i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">atheotēs</span></i>; to these the English words ungodly and ungodliness correspond rather closely. In exactly the same way as ungodly, <i><span title="[[:Կաղապար:ISO 639 name grc]] transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">átheos</span></i> was used as an expression of severe censure and moral condemnation; this use is an old one, and the oldest that can be traced. Not till later do we find it employed to denote a certain philosophical creed.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism+in+Pagan+Antiquity&rft.pub=Chicago%3A+Ares+Publishers&rft.date=1977&rft.isbn=978-0-89005-201-3&rft.aulast=Drachmann&rft.aufirst=A.B.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3Dcguq-yNii_QC%26dq%3DAtheism%2Bin%2BPagan%2BAntiquity%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Battling_Whitmarsh-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Battling_Whitmarsh_18-0">18,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Battling_Whitmarsh_18-1">18,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWhitmarsh2016" class="citation book cs1">Whitmarsh, Tim (2016). «8. Atheism on Trial». <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/battlinggodsathe0000timw"><i>Battling the Gods: Atheism in the Ancient World</i></a>. Knopf Doubleday. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-307-94877-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-307-94877-9"><bdi>978-0-307-94877-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=8.+Atheism+on+Trial&rft.btitle=Battling+the+Gods%3A+Atheism+in+the+Ancient+World&rft.pub=Knopf+Doubleday&rft.date=2016&rft.isbn=978-0-307-94877-9&rft.aulast=Whitmarsh&rft.aufirst=Tim&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbattlinggodsathe0000timw&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hunter_ch_1-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Hunter_ch_1_19-0">19,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Hunter_ch_1_19-1">19,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWootton1992" class="citation book cs1">Wootton, David (1992). «1. New Histories of Atheism». In Hunter, Michael; Wootton, David (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atheismfromrefor0000unse"><i>Atheism from the Reformation to the Enlightenment</i></a>. Oxford: Clarendon Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-822736-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-822736-6"><bdi>978-0-19-822736-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=1.+New+Histories+of+Atheism&rft.btitle=Atheism+from+the+Reformation+to+the+Enlightenment&rft.place=Oxford&rft.pub=Clarendon+Press&rft.date=1992&rft.isbn=978-0-19-822736-6&rft.aulast=Wootton&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatheismfromrefor0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Armstrong—1999——-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Armstrong—1999——_20-0">20,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Armstrong—1999——_20-1">20,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFArmstrong1999">Armstrong, 1999</a></span> </li> <li id="cite_note-HancockLambert-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-HancockLambert_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHancock1996" class="citation book cs1">Hancock, Ralph (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=uPgQy3VJ3iIC"><i>The Legacy of the French Revolution</i></a>. Lanham, Massachusetts: Rowman and Littlefield Publishers. էջ 22. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8476-7842-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8476-7842-6"><bdi>978-0-8476-7842-6</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Legacy+of+the+French+Revolution&rft.place=Lanham%2C+Massachusetts&rft.pages=22&rft.pub=Rowman+and+Littlefield+Publishers&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-8476-7842-6&rft.aulast=Hancock&rft.aufirst=Ralph&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DuPgQy3VJ3iIC&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=uPgQy3VJ3iIC&pg=PA22">Extract of page 22</a></span> </li> <li id="cite_note-logical-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-logical_22-0">22,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-logical_22-1">22,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-logical_22-2">22,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVarious_authors" class="citation web cs1">Various authors. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/modern/nontheism/atheism/logical.html">«Logical Arguments for Atheism»</a>. <i>The Secular Web Library</i>. <a href="/w/index.php?title=Internet_Infidels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet Infidels (դեռ գրված չէ)">Internet Infidels</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Secular+Web+Library&rft.atitle=Logical+Arguments+for+Atheism&rft.au=Various+authors&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.infidels.org%2Flibrary%2Fmodern%2Fnontheism%2Fatheism%2Flogical.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFShook" class="citation web cs1">Shook, John R. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://shook.pragmatism.org/skepticismaboutthesupernatural.pdf">«Skepticism about the Supernatural»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Skepticism+about+the+Supernatural&rft.aulast=Shook&rft.aufirst=John+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fshook.pragmatism.org%2Fskepticismaboutthesupernatural.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Drange-1996-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Drange-1996_24-0">24,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Drange-1996_24-1">24,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDrange1996" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Theodore_Drange&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodore Drange (դեռ գրված չէ)">Drange, Theodore M.</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/aeanb.html">«The Arguments From Evil and Nonbelief»</a>. <i>Secular Web Library</i>. <a href="/w/index.php?title=Internet_Infidels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet Infidels (դեռ գրված չէ)">Internet Infidels</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Secular+Web+Library&rft.atitle=The+Arguments+From+Evil+and+Nonbelief&rft.date=1996&rft.aulast=Drange&rft.aufirst=Theodore+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.infidels.org%2Flibrary%2Fmodern%2Ftheodore_drange%2Faeanb.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFStenger2007">Stenger 2007</a>, էջեր. 17–18, citing <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFParsons1989" class="citation book cs1">Parsons, Keith M. (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/godandtheburdeno0000pars"><i>God and the Burden of Proof: Plantinga, Swinburne, and the Analytical Defense of Theism</i></a>. Amherst, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87975-551-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87975-551-5"><bdi>978-0-87975-551-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=God+and+the+Burden+of+Proof%3A+Plantinga%2C+Swinburne%2C+and+the+Analytical+Defense+of+Theism&rft.place=Amherst%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=1989&rft.isbn=978-0-87975-551-5&rft.aulast=Parsons&rft.aufirst=Keith+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgodandtheburdeno0000pars&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-honderich-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-honderich_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Honderich, Ted (Ed.) (1995). "Humanism". <i>The Oxford Companion to Philosophy</i>. Oxford University Press. p. 376. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-19-866132-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-19-866132-0">0-19-866132-0</a>.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFales" class="citation book cs1">Fales, Evan. <i>Naturalism and Physicalism</i>,</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Naturalism+and+Physicalism&rft.aulast=Fales&rft.aufirst=Evan&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFMartin2006">Martin 2006</a>, էջեր. 122–131<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջեր. 3–4<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-Martin2007-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Martin2007_29-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZuckerman2007" class="citation book cs1">Zuckerman, Phil (2007). Martin, Michael T (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA56"><i>The Cambridge Companion to Atheism</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. էջ 56. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-60367-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-60367-6"><bdi>978-0-521-60367-6</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL22379448M">22379448M</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+Companion+to+Atheism&rft.place=Cambridge&rft.pages=56&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL22379448M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-0-521-60367-6&rft.aulast=Zuckerman&rft.aufirst=Phil&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DtAeFipOVx4MC%26pg%3DPA56&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-WIN/GIA-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WIN/GIA_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131021065544/http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf">«Religiosity and Atheism Index»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Zurich: <a href="/w/index.php?title=WIN/GIA&action=edit&redlink=1" class="new" title="WIN/GIA (դեռ գրված չէ)">WIN/GIA</a>. 2012 թ․ հուլիսի 27. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2013 թ․ հոկտեմբերի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Religiosity+and+Atheism+Index&rft.place=Zurich&rft.pub=WIN%2FGIA&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wingia.com%2Fweb%2Ffiles%2Fnews%2F14%2Ffile%2F14.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-wingia2-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-wingia2_31-0">31,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wingia2_31-1">31,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2015/04/13/399338834/new-survey-shows-the-worlds-most-and-least-religious-places">«New Survey Shows the World's Most and Least Religious Places»</a>. <a href="/w/index.php?title=NPR&action=edit&redlink=1" class="new" title="NPR (դեռ գրված չէ)">NPR</a>. 2015 թ․ ապրիլի 13<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 29-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=New+Survey+Shows+the+World%27s+Most+and+Least+Religious+Places&rft.pub=NPR&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.npr.org%2Fblogs%2Fthetwo-way%2F2015%2F04%2F13%2F399338834%2Fnew-survey-shows-the-worlds-most-and-least-religious-places&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-WINGIA_2017-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-WINGIA_2017_32-0">32,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-WINGIA_2017_32-1">32,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171114113506/http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf">«Wayback Machine»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. 2017 թ․ նոյեմբերի 14. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2017 թ․ նոյեմբերի 14-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 27-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Wayback+Machine&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wingia.com%2Fweb%2Ffiles%2Fnews%2F370%2Ffile%2F370.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Demographics_Oxford_Keysar-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Demographics_Oxford_Keysar_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKeysarNavarro-Rivera2017" class="citation book cs1">Keysar, Ariela; Navarro-Rivera, Juhem (2017). «36. A World of Atheism: Global Demographics». In Bullivant, Stephen; Ruse, Michael (eds.). <i>The Oxford Handbook of Atheism</i>. Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-964465-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-964465-0"><bdi>978-0-19-964465-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=36.+A+World+of+Atheism%3A+Global+Demographics&rft.btitle=The+Oxford+Handbook+of+Atheism&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2017&rft.isbn=978-0-19-964465-0&rft.aulast=Keysar&rft.aufirst=Ariela&rft.au=Navarro-Rivera%2C+Juhem&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-BBC-2004-demographics-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-BBC-2004-demographics_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/wtwtgod/3518375.stm">«UK among most secular nations»</a>. BBC News. 2004 թ․ փետրվարի 26<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=UK+among+most+secular+nations&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fprogrammes%2Fwtwtgod%2F3518375.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb2007-demographics-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb2007-demographics_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1360391/Religion-Year-In-Review-2007">«Worldwide Adherents of All Religions by Six Continental Areas, Mid-2007»</a>. Encyclopædia Britannica. 2007<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Worldwide+Adherents+of+All+Religions+by+Six+Continental+Areas%2C+Mid-2007&rft.pub=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.date=2007&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F1360391%2FReligion-Year-In-Review-2007&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <ul><li>2.3% Atheists: Persons professing atheism, skepticism, disbelief, or irreligion, including the militantly antireligious (opposed to all religion).</li> <li>11.9% Nonreligious: Persons professing no religion, nonbelievers, agnostics, freethinkers, uninterested, or dereligionized secularists indifferent to all religion but not militantly so.</li></ul> </span></li> <li id="cite_note-GallupInternational-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-GallupInternational_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/files/2015/04/WIN.GALLUP-INTERNATIONAL-RELIGIOUSITY-INDEX.pdf">«Gallup International Religiosity Index»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Washington Post</i>. WIN-Gallup International. 2015 թ․ ապրիլ.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Washington+Post&rft.atitle=Gallup+International+Religiosity+Index&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.washingtonpost.com%2Fblogs%2Fworldviews%2Ffiles%2F2015%2F04%2FWIN.GALLUP-INTERNATIONAL-RELIGIOUSITY-INDEX.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-EU-37"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-EU_37-0">37,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EU_37-1">37,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110430163128/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf"><i>Social values, Science and Technology</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Directorate General Research, European Union. 2010. էջ 207. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2011 թ․ ապրիլի 30-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Social+values%2C+Science+and+Technology&rft.pages=207&rft.pub=Directorate+General+Research%2C+European+Union&rft.date=2010&rft_id=http%3A%2F%2Fec.europa.eu%2Fpublic_opinion%2Farchives%2Febs%2Febs_341_en.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb1911-atheism-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb1911-atheism_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChisholm1911" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/w/index.php?title=Hugh_Chisholm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Chisholm (դեռ գրված չէ)">Chisholm, Hugh</a>, ed. (1911). <span class="cs1-ws-icon" title="s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Atheism"><a class="external text" href="https://hy.wikisource.org/wiki/en:1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Atheism">«Atheism» </a></span>. <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica_Eleventh_Edition" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition">Encyclopædia Britannica</a></i> (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press. «The term as generally used, however, is highly ambiguous. Its meaning varies (a) according to the various definitions of deity, and especially (b) according as it is (i.) deliberately adopted by a thinker as a description of his own theological standpoint, or (ii.) applied by one set of thinkers to their opponents. As to (a), it is obvious that atheism from the standpoint of the Christian is a very different conception as compared with atheism as understood by a Deist, a Positivist, a follower of Euhemerus or Herbert Spencer, or a Buddhist.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.edition=11th&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1911&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-agnosticism-compatible-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-agnosticism-compatible_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartin1990">Martin 1990</a>, էջեր. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=MNZqCoor4eoC&pg=PA466&dq=%22compatible+with+negative+atheism%22">467–468</a><span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin1990 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>: "In the popular sense an agnostic neither believes nor disbelieves that God exists, while an atheist disbelieves that God exists. However, this common contrast of agnosticism with atheism will hold only if one assumes that atheism means positive atheism. In the popular sense, agnosticism is compatible with negative atheism. Since negative atheism by definition simply means not holding any concept of God, it is compatible with neither believing nor disbelieving in God."</span> </li> <li id="cite_note-flint-agnostic-atheism-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-flint-agnostic-atheism_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFlint1903">Flint 1903</a>, էջեր. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=DWMtAAAAYAAJ&pg=PA49&dq=%22The+atheist+may+however+be%22">49–51</a>: "The atheist may however be, and not unfrequently is, an agnostic. There is an agnostic atheism or atheistic agnosticism, and the combination of atheism with agnosticism which may be so named is not an uncommon one."</span> </li> <li id="cite_note-encyc-unbelief-compatible-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-encyc-unbelief-compatible_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHolland" class="citation book cs1">Holland, Aaron (1882 թ․ ապրիլի 1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/jstor-25667906"><i>Agnosticism</i></a>,</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Agnosticism&rft.aulast=Holland&rft.aufirst=Aaron&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fjstor-25667906&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFFlynn2007">Flynn 2007</a>, էջ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?ei=xvzhT-_WFIaQ8wSivd2GCA&id=YR4RAQAAIAAJ&dq=agnosticism+compatible+with+atheism&q=%22It+is+important+to+note+that+this+interpretation+of+agnosticism%22">34</a>: "It is important to note that this interpretation of agnosticism is compatible with theism or atheism, since it is only asserted that <i>knowledge</i> of God's existence is unattainable."</span> </li> <li id="cite_note-martin-agnosticism-entails-42"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-martin-agnosticism-entails_42-0">42,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-martin-agnosticism-entails_42-1">42,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartin2006">Martin 2006</a>, էջ. 2<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>: "But agnosticism is compatible with negative atheism in that agnosticism <i>entails</i> negative atheism. Since agnostics do not believe in God, they are by definition negative atheists. This is not to say that negative atheism entails agnosticism. A negative atheist <i>might</i> disbelieve in God but need not."</span> </li> <li id="cite_note-barker-agnostic-atheism-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-barker-agnostic-atheism_43-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBarker2008">Barker 2008</a>, էջ. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=fAjPWYgIfCoC&pg=PA96&dq=%22both+an+atheist+and+an+agnostic%22">96</a><span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBarker2008 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>: "People are invariably surprised to hear me say I am both an atheist and an agnostic, as if this somehow weakens my certainty. I usually reply with a question like, "Well, are you a Republican or an American?" The two words serve different concepts and are not mutually exclusive. Agnosticism addresses knowledge; atheism addresses belief. The agnostic says, "I don't have a knowledge that God exists." The atheist says, "I don't have a belief that God exists." You can say both things at the same time. Some agnostics are atheistic and some are theistic."</span> </li> <li id="cite_note-besant-open-to-new-truth-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-besant-open-to-new-truth_44-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBesant" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Annie_Wood_Besant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Annie Wood Besant (դեռ գրված չէ)">Besant, Annie</a>. <i>Why Should Atheists Be Persecuted?</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Why+Should+Atheists+Be+Persecuted%3F&rft.aulast=Besant&rft.aufirst=Annie&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFBradlaughBesantBradlaughMoss1884">Bradlaugh et al. 1884</a>, էջեր. 185–186]: "The Atheist waits for proof of God. Till that proof comes he remains, as his name implies, without God. His mind is open to every new truth, after it has passed the warder Reason at the gate."</span> </li> <li id="cite_note-holyoake-question-of-probability-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-holyoake-question-of-probability_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHolyoake1842" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=George_Holyoake&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Holyoake (դեռ գրված չէ)">Holyoake, George Jacob</a> (1842). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=BFY9AAAAYAAJ&pg=PA186">«Mr. Mackintosh's New God»</a>. <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/The_Oracle_of_Reason" class="extiw" title="w:The Oracle of Reason">The Oracle of Reason, Or, Philosophy Vindicated</a></i>. <b>1</b> (23): 186. «On the contrary, I, as an Atheist, simply profess that I do not see sufficient reason to <i>believe</i> that there is a god. I do not pretend to <i>know</i> that there is no god. The whole question of god's existence, <i>belief</i> or <i>disbelief</i>, a question of probability or of improbability, not knowledge.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Oracle+of+Reason%2C+Or%2C+Philosophy+Vindicated&rft.atitle=Mr.+Mackintosh%27s+New+God&rft.volume=1&rft.issue=23&rft.pages=186&rft.date=1842&rft.aulast=Holyoake&rft.aufirst=George+Jacob&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DBFY9AAAAYAAJ%26pg%3DPA186&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb2011-atheism-critique-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb2011-atheism-critique_46-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFNielsen2013">Nielsen 2013</a>: "atheism, in general, the critique and denial of metaphysical beliefs in God or spiritual beings. As such, it is usually distinguished from theism, which affirms the reality of the divine and often seeks to demonstrate its existence. Atheism is also distinguished from agnosticism, which leaves open the question whether there is a god or not, professing to find the questions unanswered or unanswerable."</span> </li> <li id="cite_note-eb2011concise-atheism-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb2011concise-atheism_47-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/concise/atheism?show=0&t=1323944845">«Atheism»</a>. <i>Encyclopædia Britannica Concise</i>. Merriam Webster<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 15-ին</span>. «Critique and denial of metaphysical beliefs in God or divine beings. Unlike agnosticism, which leaves open the question of whether there is a God, atheism is a positive denial. It is rooted in an array of philosophical systems.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica+Concise&rft.pub=Merriam+Webster&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fconcise%2Fatheism%3Fshow%3D0%26t%3D1323944845&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb1911-atheism-sceptical-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb1911-atheism-sceptical_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChisholm1911" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a href="/w/index.php?title=Hugh_Chisholm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh Chisholm (դեռ գրված չէ)">Chisholm, Hugh</a>, ed. (1911). <span class="cs1-ws-icon" title="s:en:1911 Encyclopædia Britannica/Atheism"><a class="external text" href="https://hy.wikisource.org/wiki/en:1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Atheism">«Atheism» </a></span>. <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica_Eleventh_Edition" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition">Encyclopædia Britannica</a></i> (անգլերեն) (11th ed.). Cambridge University Press. «But dogmatic atheism is rare compared with the sceptical type, which is identical with agnosticism in so far as it denies the capacity of the mind of man to form any conception of God, but is different from it in so far as the agnostic merely holds his judgment in suspense, though, in practice, agnosticism is apt to result in an attitude towards religion which is hardly distinguishable from a passive and unaggressive atheism.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.edition=11th&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1911&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Martin—2006——-49"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Martin—2006——_49-0">49,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Martin—2006——_49-1">49,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Martin—2006——_49-2">49,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFMartin2006">Martin, 2006</a></span> </li> <li id="cite_note-eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eb2011-Rejection-of-all-religious-beliefs_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism">«Atheism as rejection of religious beliefs»</a>. <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i>. Vol. 1 (15th ed.). 2011. էջ 666. 0852294735. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110512015453/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 12-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism+as+rejection+of+religious+beliefs&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.pages=666&rft.edition=15th&rft.date=2011&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F40634%2Fatheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFd'Holbach1772" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Baron_d%27Holbach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baron d'Holbach (դեռ գրված չէ)">d'Holbach, P.H.T.</a> (1772). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://gutenberg.org/ebooks/7319"><i>Good Sense</i></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Good+Sense&rft.date=1772&rft.aulast=d%27Holbach&rft.aufirst=P.H.T.&rft_id=https%3A%2F%2Fgutenberg.org%2Febooks%2F7319&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Nagel1959-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nagel1959_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNagel1959" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Ernest_Nagel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ernest Nagel (դեռ գրված չէ)">Nagel, Ernest</a> (1959). «Philosophical Concepts of Atheism». <i>Basic Beliefs: The Religious Philosophies of Mankind</i>. Sheridan House. «I must begin by stating what sense I am attaching to the word "atheism," and how I am construing the theme of this paper. I shall understand by "atheism" a critique and a denial of the major claims of all varieties of theism.  ... atheism is not to be identified with sheer unbelief, or with disbelief in some particular creed of a religious group. Thus, a child who has received no religious instruction and has never heard about God, is not an atheist – for he is not denying any theistic claims. Similarly in the case of an adult who, if he has withdrawn from the faith of his father without reflection or because of frank indifference to any theological issue, is also not an atheist – for such an adult is not challenging theism and not professing any views on the subject.  ... I propose to examine some <i>philosophic</i> concepts of atheism ...»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Philosophical+Concepts+of+Atheism&rft.btitle=Basic+Beliefs%3A+The+Religious+Philosophies+of+Mankind&rft.pub=Sheridan+House&rft.date=1959&rft.aulast=Nagel&rft.aufirst=Ernest&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> reprinted in <i>Critiques of God</i>, edited by Peter A. Angeles, Prometheus Books, 1997.</span> </li> <li id="cite_note-Oppy—2018——4-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Oppy—2018——4_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFOppy2018">Oppy, 2018</a>, էջ 4</span> </li> <li id="cite_note-presumption-54"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-presumption_54-0">54,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-presumption_54-1">54,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFFlew1976">Flew 1976</a>, էջեր. 14ff: "In this interpretation an atheist becomes: not someone who positively asserts the non-existence of God; but someone who is simply not a theist. Let us, for future ready reference, introduce the labels 'positive atheist' for the former and 'negative atheist' for the latter."</span> </li> <li id="cite_note-Kenny2006-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kenny2006_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKenny2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Anthony_Kenny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Kenny (դեռ գրված չէ)">Kenny, Anthony</a> (2006). «Why I Am Not an Atheist». <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whatibelieve0000kenn"><i>What I believe</i></a>. Continuum. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8264-8971-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8264-8971-5"><bdi>978-0-8264-8971-5</bdi></a>. «The true default position is neither theism nor atheism, but agnosticism ... a claim to knowledge needs to be substantiated; ignorance need only be confessed.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Why+I+Am+Not+an+Atheist&rft.btitle=What+I+believe&rft.pub=Continuum&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-8264-8971-5&rft.aulast=Kenny&rft.aufirst=Anthony&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhatibelieve0000kenn&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.huffingtonpost.com/omar-baddar/why-im-not-an-atheist-the-case-for-agnosticism_b_3345544.html">«Why I'm Not an Atheist: The Case for Agnosticism»</a>. Huffington Post. 2013 թ․ մայիսի 28<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 26-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Why+I%27m+Not+an+Atheist%3A+The+Case+for+Agnosticism&rft.pub=Huffington+Post&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.huffingtonpost.com%2Fomar-baddar%2Fwhy-im-not-an-atheist-the-case-for-agnosticism_b_3345544.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFO'Brien" class="citation news cs1"><a href="/w/index.php?title=Breda_O%27Brien&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breda O'Brien (դեռ գրված չէ)">O'Brien, Breda</a> (2009 թ․ հուլիսի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html">«Many atheists I know would be certain of a high place in heaven»</a>. <i>Irish Times</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110520132651/http://www.irishtimes.com/newspaper/opinion/2009/0725/1224251303564.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 20-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Irish+Times&rft.atitle=Many+atheists+I+know+would+be+certain+of+a+high+place+in+heaven&rft.aulast=O%27Brien&rft.aufirst=Breda&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.irishtimes.com%2Fnewspaper%2Fopinion%2F2009%2F0725%2F1224251303564.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWarner" class="citation web cs1">Warner, Matthew (2012 թ․ հունիսի 8). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncregister.com/blog/matthew-warner/more-faith-to-be-an-atheist-than-a-christian">«More faith to be an atheist than a Christian»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 26-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=More+faith+to+be+an+atheist+than+a+Christian&rft.aulast=Warner&rft.aufirst=Matthew&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncregister.com%2Fblog%2Fmatthew-warner%2Fmore-faith-to-be-an-atheist-than-a-christian&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջեր. 30–34<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>. "Who seriously claims we should say 'I neither believe nor disbelieve that the Pope is a robot', or 'As to whether or not eating this piece of chocolate will turn me into an elephant I am completely agnostic'. In the absence of any good reasons to believe these outlandish claims, we rightly disbelieve them, we don't just suspend judgement."</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջ. 22<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>. "A lack of proof is no grounds for the suspension of belief. This is because when we have a lack of absolute proof we can still have overwhelming evidence or one explanation which is far superior to the alternatives."</span> </li> <li id="cite_note-stanford-61"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-stanford_61-0">61,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-stanford_61-1">61,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSmart" class="citation web cs1">Smart, J.C.C. (2004 թ․ մարտի 9). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/">«Atheism and Agnosticism»</a>. Stanford Encyclopedia of Philosophy<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atheism+and+Agnosticism&rft.pub=Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.aulast=Smart&rft.aufirst=J.C.C.&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fatheism-agnosticism%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Dawkins—2006——50-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dawkins—2006——50_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDawkins2006">Dawkins, 2006</a>, էջ 50</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCudworth1678" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Ralph_Cudworth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ralph Cudworth (դեռ գրված չէ)">Cudworth, Ralph</a> (1678). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bub_gb_HKbl4NOjBr8C"><i>The True Intellectual System of the Universe: the first part, wherein all the reason and philosophy of atheism is confuted and its impossibility demonstrated</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+True+Intellectual+System+of+the+Universe%3A+the+first+part%2C+wherein+all+the+reason+and+philosophy+of+atheism+is+confuted+and+its+impossibility+demonstrated&rft.date=1678&rft.aulast=Cudworth&rft.aufirst=Ralph&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbub_gb_HKbl4NOjBr8C&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text">See, for example: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPressley" class="citation news cs1">Pressley, Sue Anne (1996 թ․ սեպտեմբերի 8). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/wp-srv/style/features/ohair090896.htm">«Atheist Group Moves Ahead Without O'Hair»</a>. <i>The Washington Post</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 22-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Washington+Post&rft.atitle=Atheist+Group+Moves+Ahead+Without+O%27Hair&rft.aulast=Pressley&rft.aufirst=Sue+Anne&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.washingtonpost.com%2Fwp-srv%2Fstyle%2Ffeatures%2Fohair090896.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLowder1997" class="citation web cs1">Lowder, Jeffery Jay (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110522025011/http://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html">«Atheism and Society»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/modern/jeff_lowder/society.html">օրիգինալից</a> 2011 թ․ մայիսի 22-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atheism+and+Society&rft.date=1997&rft.aulast=Lowder&rft.aufirst=Jeffery+Jay&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.infidels.org%2Flibrary%2Fmodern%2Fjeff_lowder%2Fsociety.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Harris—2006——[https://books.google.am/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%22No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%22non-astrologer%22%22or+a%22%22non-alchemist%22_51]-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Harris—2006——[https://books.google.am/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%2522No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%2522non-astrologer%2522%2522or+a%2522%2522non-alchemist%2522_51]_66-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHarris2006">Harris, 2006</a>, էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=ypyMZlkgHGIC&pg=PA51&dq=%22No+one+ever+needs+to+identify+himself+as+a+%22non-astrologer%22%22or+a%22%22non-alchemist%22">51</a></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161124091404/http://atheism.about.com/od/Atheist-Dictionary/g/Definition-Pragmatic-Atheist.htm">«Արխիվացված պատճենը»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atheism.about.com/od/Atheist-Dictionary/g/Definition-Pragmatic-Atheist.htm">օրիգինալից</a> 2016 թ․ նոյեմբերի 24-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE+%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A8&rft_id=http%3A%2F%2Fatheism.about.com%2Fod%2FAtheist-Dictionary%2Fg%2FDefinition-Pragmatic-Atheist.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text">Paul Henri Thiry, Baron d'Holbach, <i>System of Nature; or, the Laws of the Moral and Physical World</i> (London, 1797), Vol. 1, p. 25</span> </li> <li id="cite_note-hume-metaphysics-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-hume-metaphysics_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHume1748">Hume 1748</a>, Part III: "If we take in our hand any volume; of divinity or school metaphysics, for instance; let us ask, Does it contain any abstract reasoning concerning quantity or number? No. Does it contain any experimental reasoning concerning matter of fact and existence? No. Commit it then to the flames: for it can contain nothing but sophistry and illusion."</span> </li> <li id="cite_note-Zdybicka-p20-70"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Zdybicka-p20_70-0">70,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Zdybicka-p20_70-1">70,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZdybicka2005">Zdybicka 2005</a>, էջ. 20.</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Theodore_Drange&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theodore Drange (դեռ գրված չէ)">Drange, Theodore M.</a> (1998). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/modern/theodore_drange/definition.html">Atheism, Agnosticism, Noncognitivism</a>". <a href="/w/index.php?title=Internet_Infidels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet Infidels (դեռ գրված չէ)">Internet Infidels</a>, <i>Secular Web Library</i>. Retrieved 2007-APR-07.</span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Alfred_Ayer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfred Ayer (դեռ գրված չէ)">Ayer, A. J.</a> (1946). <i>Language, Truth and Logic</i>. Dover. pp. 115–116. In a footnote, Ayer attributes this view to "Professor H.H. Price".</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZdybicka2005">Zdybicka 2005</a>, էջ. 19.</span> </li> <li id="cite_note-Hume—1779——-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hume—1779——_74-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHume1779">Hume, 1779</a></span> </li> <li id="cite_note-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-75">↑</a></span> <span class="reference-text">V.A. Gunasekara, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080102053643/http://www.buddhistinformation.com/buddhist_attitude_to_god.htm">«The Buddhist Attitude to God»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.buddhistinformation.com/buddhist_attitude_to_god.htm">օրիգինալից</a> 2008 թ․ հունվարի 2-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Buddhist+Attitude+to+God&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.buddhistinformation.com%2Fbuddhist_attitude_to_god.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> In the Bhuridatta Jataka, "The Buddha argues that the three most commonly given attributes of God, viz. omnipotence, omniscience and benevolence towards humanity cannot all be mutually compatible with the existential fact of dukkha."</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">Feuerbach, Ludwig (1841) <i><a href="/w/index.php?title=The_Essence_of_Christianity&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Essence of Christianity (դեռ գրված չէ)">The Essence of Christianity</a></i></span> </li> <li id="cite_note-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-77">↑</a></span> <span class="reference-text">Walpola Rahula, <i>What the Buddha Taught.</i> Grove Press, 1974. pp. 51–52.</span> </li> <li id="cite_note-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-78">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBakunin1916" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Michael_Bakunin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Bakunin (դեռ գրված չէ)">Bakunin, Michael</a> (1916). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110521195435/http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist_Archives/bakunin/godandstate/godandstate_ch1.html">«God and the State»</a>. New York: Mother Earth Publishing Association. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dwardmac.pitzer.edu/anarchist_archives/bakunin/godandstate/godandstate_ch1.html">օրիգինալից</a> 2011 թ․ մայիսի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=God+and+the+State&rft.pub=New+York%3A+Mother+Earth+Publishing+Association&rft.date=1916&rft.aulast=Bakunin&rft.aufirst=Michael&rft_id=http%3A%2F%2Fdwardmac.pitzer.edu%2Fanarchist_archives%2Fbakunin%2Fgodandstate%2Fgodandstate_ch1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFThe_Raelian_Foundation2005" class="citation book cs1">The Raelian Foundation (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140707122732/http://www.rael.org/request.php?1"><i>Intelligent Design</i></a>. էջ 312. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rael.org/request.php?1">օրիգինալից</a> 2014 թ․ հուլիսի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Intelligent+Design&rft.pages=312&rft.date=2005&rft.au=The+Raelian+Foundation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rael.org%2Frequest.php%3F1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Neopaganism-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Neopaganism_80-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJohnsonCliffordLewisMadsen2005" class="citation book cs1">Johnson, Philip; և այլք: (2005). Claydon, David; և այլք: (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=RfGhUW8RdUIC&pg=PA194&dq=neopaganism+atheism"><i>Religious and Non-Religious Spirituality in the Western World ("New Age")</i></a>. Vol. 2. William Carey Library. էջ 194. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87808-364-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87808-364-0"><bdi>978-0-87808-364-0</bdi></a>. «Although Neo-Pagans share common commitments to nature and spirit there is a diversity of beliefs and practices ... Some are atheists, others are polytheists (several gods exist), some are pantheists (all is God) and others are panentheists (all is in God).»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religious+and+Non-Religious+Spirituality+in+the+Western+World+%28%22New+Age%22%29&rft.pages=194&rft.pub=William+Carey+Library&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-87808-364-0&rft.aulast=Johnson&rft.aufirst=Philip&rft.au=Clifford%2C+Ross&rft.au=Lewis%2C+Mark&rft.au=Madsen%2C+Ole+Skjerbaek&rft.au=Morehead%2C+John+W.&rft.au=Mulholland%2C+Ken&rft.au=Payne%2C+Simeon&rft.au=Riecke%2C+Christina&rft.au=Smulo%2C+John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DRfGhUW8RdUIC%26pg%3DPA194%26dq%3Dneopaganism%2Batheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|work=</code> ignored (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#periodical_ignored" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Wicca-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wicca_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMatthews2009" class="citation book cs1">Matthews, Carol S. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=stQQJlV9FT8C&pg=PA115&dq=neopaganism+atheism#v=onepage&q&f=false"><i>New Religions</i></a>. Chelsea House Publishers. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7910-8096-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7910-8096-2"><bdi>978-0-7910-8096-2</bdi></a>. «There is no universal worldview that all Neo-Pagans/Wiccans hold. One online information source indicates that depending on how the term <i>God</i> is defined, Neo-Pagans might be classified as monotheists, duotheists (two gods), polytheists, pantheists, or atheists.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Religions&rft.pub=Chelsea+House+Publishers&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-7910-8096-2&rft.aulast=Matthews&rft.aufirst=Carol+S.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DstQQJlV9FT8C%26pg%3DPA115%26dq%3Dneopaganism%2Batheism%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-82">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChakravarti1991" class="citation book cs1">Chakravarti, Sitansu (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=J_-rASTgw8wC&pg=PA71"><i>Hinduism, a way of life</i></a>. Motilal Banarsidass Publ. էջ 65. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-0899-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-0899-7"><bdi>978-81-208-0899-7</bdi></a>. «For the thoroughgoing atheist, the path is extremely difficult, if not lonely, for he can not develop any relationship of love with God, nor can he expect any divine help on the long and arduous journey.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hinduism%2C+a+way+of+life&rft.pages=65&rft.pub=Motilal+Banarsidass+Publ.&rft.date=1991&rft.isbn=978-81-208-0899-7&rft.aulast=Chakravarti&rft.aufirst=Sitansu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DJ_-rASTgw8wC%26pg%3DPA71&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-devdutt-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-devdutt_83-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPattanaik" class="citation web cs1">Pattanaik, Devdutt (2009 թ․ օգոստոսի 18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120927173952/http://www.mid-day.com/specials/2009/aug/180809-Vardhamana-Mahavir-Jainism-Devlok-Play-24th-Tirthankara.htm">«63 worthy beings»</a>. Mid-day. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mid-day.com/specials/2009/aug/180809-Vardhamana-Mahavir-Jainism-Devlok-Play-24th-Tirthankara.htm">օրիգինալից</a> 2012 թ․ սեպտեմբերի 27-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 15-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=63+worthy+beings&rft.pub=Mid-day&rft.aulast=Pattanaik&rft.aufirst=Devdutt&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mid-day.com%2Fspecials%2F2009%2Faug%2F180809-Vardhamana-Mahavir-Jainism-Devlok-Play-24th-Tirthankara.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMuni_Nagraj1986" class="citation book cs1">Muni Nagraj (1986). <i>Āgama and Tripiṭaka: A Comparative Study : a Critical Study of the Jaina and the Buddhist Canonical Literature, Volume 1</i>. Today & Tomorrow's Printers and Publishers. էջ 203. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-7022-730-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-7022-730-4"><bdi>978-81-7022-730-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%80gama+and+Tripi%E1%B9%ADaka%3A+A+Comparative+Study+%3A+a+Critical+Study+of+the+Jaina+and+the+Buddhist+Canonical+Literature%2C+Volume+1&rft.pages=203&rft.pub=Today+%26+Tomorrow%27s+Printers+and+Publishers&rft.date=1986&rft.isbn=978-81-7022-730-4&rft.au=Muni+Nagraj&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKedar1997" class="citation book cs1">Kedar, Nath Tiwari (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=Jb0rCQD9NcoC&printsec=frontcover"><i>Comparative Religion</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Motilal_Banarsidass&action=edit&redlink=1" class="new" title="Motilal Banarsidass (դեռ գրված չէ)">Motilal Banarsidass</a>. էջ 50. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-0293-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-0293-3"><bdi>978-81-208-0293-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Comparative+Religion&rft.pages=50&rft.pub=Motilal+Banarsidass&rft.date=1997&rft.isbn=978-81-208-0293-3&rft.aulast=Kedar&rft.aufirst=Nath+Tiwari&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DJb0rCQD9NcoC%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJacobs2015" class="citation book cs1">Jacobs, Jonathan D. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=V4cSDAAAQBAJ&pg=PA158">«7. The Ineffable, Inconceivable, and Incomprehensible God. Fundamentality and Apophatic Theology»</a>. In <a href="/w/index.php?title=Jonathan_Kvanvig&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonathan Kvanvig (դեռ գրված չէ)">Kvanvig, Jonathan</a> (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=V4cSDAAAQBAJ&printsec=frontcover"><i>Oxford Studies in Philosophy of Religion. Volume 6</i></a>. Oxford University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=V4cSDAAAQBAJ&pg=PA168&dq=%22Apophatic+theology+is+often+accused+of+being+a+version+of+atheism+or+agnosticism,+since+we+cannot+say+truly+that+God+exists.%22">168</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-872233-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-872233-5"><bdi>978-0-19-872233-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=7.+The+Ineffable%2C+Inconceivable%2C+and+Incomprehensible+God.+Fundamentality+and+Apophatic+Theology&rft.btitle=Oxford+Studies+in+Philosophy+of+Religion.+Volume+6&rft.pages=168&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2015&rft.isbn=978-0-19-872233-5&rft.aulast=Jacobs&rft.aufirst=Jonathan+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DV4cSDAAAQBAJ%26pg%3DPA158&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-87">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFagenblat2017" class="citation book cs1">Fagenblat, Michael, ed. (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=sGE7DgAAQBAJ&printsec=frontcover"><i>Negative Theology as Jewish Modernity</i></a>. Bloomington, Indiana: <a href="/w/index.php?title=Indiana_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indiana University Press (դեռ գրված չէ)">Indiana University Press</a>. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=sGE7DgAAQBAJ&pg=PA3&dq=%22The+comparison+is+crude,+however,+for+conventional+atheism+treats+the+existence+of+God+as+a+predicate+that+can+be+denied%22%22God+is+nonexistent%22%22whereas+negative+theology+denies+that+God+has+predicates%22">3</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-253-02504-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-253-02504-3"><bdi>978-0-253-02504-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Negative+Theology+as+Jewish+Modernity&rft.place=Bloomington%2C+Indiana&rft.pages=3&rft.pub=Indiana+University+Press&rft.date=2017&rft.isbn=978-0-253-02504-3&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DsGE7DgAAQBAJ%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-88">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBryson2016" class="citation book cs1">Bryson, Michael E. (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=6MnOCwAAQBAJ&printsec=frontcover"><i>The Atheist Milton</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Abingdon-on-Thames&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abingdon-on-Thames (դեռ գրված չէ)">Abingdon-on-Thames</a>: <a href="/w/index.php?title=Routledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Routledge (դեռ գրված չէ)">Routledge</a>. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=6MnOCwAAQBAJ&pg=PT114&dq=%22Negative+theology+is+a+complement+to,+not+the+enemy+of,+positive+theology%22">114</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-317-04095-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-317-04095-8"><bdi>978-1-317-04095-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Atheist+Milton&rft.place=Abingdon-on-Thames&rft.pages=114&rft.pub=Routledge&rft.date=2016&rft.isbn=978-1-317-04095-8&rft.aulast=Bryson&rft.aufirst=Michael+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3D6MnOCwAAQBAJ%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-misconceptions-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-misconceptions_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGleeson" class="citation web cs1">Gleeson, David (2006 թ․ օգոստոսի 10). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.exchristian.net/2006/12/common-misconceptions-about-atheists.html">«Common Misconceptions About Atheists and Atheism»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Common+Misconceptions+About+Atheists+and+Atheism&rft.aulast=Gleeson&rft.aufirst=David&rft_id=http%3A%2F%2Farticles.exchristian.net%2F2006%2F12%2Fcommon-misconceptions-about-atheists.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSmith1979">Smith 1979</a>, էջ. 275. "Perhaps the most common criticism of atheism is the claim that it leads inevitably to <a href="/w/index.php?title=Moral_bankruptcy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moral bankruptcy (դեռ գրված չէ)">moral bankruptcy</a>."</span> </li> <li id="cite_note-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-91">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Blaise_Pascal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blaise Pascal (դեռ գրված չէ)">Pascal, Blaise</a> (1669). <i><a href="/w/index.php?title=Pens%C3%A9es&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pensées (դեռ գրված չէ)">Pensées</a></i>, II: "The Misery of Man Without God".</span> </li> <li id="cite_note-Sartre—2004——127-92"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Sartre—2004——127_92-0">92,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sartre—2004——127_92-1">92,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSartre2004">Sartre, 2004</a>, էջ 127</span> </li> <li id="cite_note-Sartre—2001——45-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sartre—2001——45_93-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSartre2001">Sartre, 2001</a>, էջ 45</span> </li> <li id="cite_note-Sartre—2001——32-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Sartre—2001——32_94-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSartre2001">Sartre, 2001</a>, էջ 32</span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNorrisInglehart2004" class="citation book cs1">Norris, Pippa; Inglehart, Ronald (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sacredsecularrel0000norr"><i>Sacred and Secular: Religion and Politics Worldwide</i></a>. Cambridge University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sacred+and+Secular%3A+Religion+and+Politics+Worldwide&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2004&rft.aulast=Norris&rft.aufirst=Pippa&rft.au=Inglehart%2C+Ronald&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsacredsecularrel0000norr&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBruce2003" class="citation book cs1">Bruce, Steve (2003). <i>Religion and Politics</i>. Cambridge.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion+and+Politics&rft.place=Cambridge&rft.date=2003&rft.aulast=Bruce&rft.aufirst=Steve&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: CS1 սպաս․ location missing publisher (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_location_missing_publisher" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ location missing publisher">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Zuckerman-97"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Zuckerman_97-0">97,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Zuckerman_97-1">97,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZuckerman2009" class="citation journal cs1">Zuckerman, Phil (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150608173754/http://pitweb.pitzer.edu/academics/wp-content/uploads/sites/38/2014/12/FAC-Zuckerman-Sociology-Compass.pdf">«Atheism, Secularity, and Well-Being: How the Findings of Social Science Counter Negative Stereotypes and Assumptions»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Sociology Compass</i>. <b>3</b> (6): 949–971. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1751-9020.2009.00247.x">10.1111/j.1751-9020.2009.00247.x</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/1751-9020">1751-9020</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pitweb.pitzer.edu/academics/wp-content/uploads/sites/38/2014/12/FAC-Zuckerman-Sociology-Compass.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2015 թ․ հունիսի 8-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Sociology+Compass&rft.atitle=Atheism%2C+Secularity%2C+and+Well-Being%3A+How+the+Findings+of+Social+Science+Counter+Negative+Stereotypes+and+Assumptions&rft.volume=3&rft.issue=6&rft.pages=949-971&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1751-9020.2009.00247.x&rft.issn=1751-9020&rft.aulast=Zuckerman&rft.aufirst=Phil&rft_id=http%3A%2F%2Fpitweb.pitzer.edu%2Facademics%2Fwp-content%2Fuploads%2Fsites%2F38%2F2014%2F12%2FFAC-Zuckerman-Sociology-Compass.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Guardian-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Guardian_98-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2010/sep/12/pope-benedict-atheism-secularism">«Societies without God are more benevolent»</a>. <a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">The Guardian</a>. 2010 թ․ սեպտեմբերի 2<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Societies+without+God+are+more+benevolent&rft.pub=The+Guardian&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcommentisfree%2Fbelief%2F2010%2Fsep%2F12%2Fpope-benedict-atheism-secularism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWallace" class="citation web cs1">Wallace, B. Alan Ph.D. (1999 թ․ նոյեմբեր). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304060920/http://www.alanwallace.org/Is%20Buddhism%20Really%20Nontheistic_.pdf">«Is Buddhism Really Non-Theistic?»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. National Conference of the American Academy of Religion lectures. Boston. էջ 8. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alanwallace.org/Is%20Buddhism%20Really%20Nontheistic_.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2016 թ․ մարտի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 22-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Is+Buddhism+Really+Non-Theistic%3F&rft.place=Boston&rft.series=National+Conference+of+the+American+Academy+of+Religion+lectures&rft.pages=8&rft.aulast=Wallace&rft.aufirst=B.+Alan+Ph.D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.alanwallace.org%2FIs%2520Buddhism%2520Really%2520Nontheistic_.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span>"Thus, in light of the theoretical progression from the bhavaºga to the tath›gatagarbha to the primordial wisdom of the absolute space of reality, Buddhism is not so simply non-theistic as it may appear at first glance."</span> </li> <li id="cite_note-winston2-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-winston2_100-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWinston2004" class="citation book cs1">Winston, Robert, ed. (2004). <i>Human</i>. New York: DK Publishing, Inc. էջ 299. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7566-1901-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7566-1901-5"><bdi>978-0-7566-1901-5</bdi></a>. «Nonbelief has existed for centuries. For example, Buddhism and Jainism have been called atheistic religions because they do not advocate belief in gods.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Human&rft.pages=299&rft.pub=New+York%3A+DK+Publishing%2C+Inc&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-7566-1901-5&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-101">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/religion/religions/judaism/subdivisions/humanistic.shtml">«Humanistic Judaism»</a>. BBC. 2006 թ․ հուլիսի 20. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110416143510/http://www.bbc.co.uk/religion/religions/judaism/subdivisions/humanistic.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 16-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Humanistic+Judaism&rft.pub=BBC&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Freligion%2Freligions%2Fjudaism%2Fsubdivisions%2Fhumanistic.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-102">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLevin" class="citation journal cs1">Levin, S. (1995 թ․ մայիս). <a href="/w/index.php?title=Jewish_atheism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish atheism (դեռ գրված չէ)">«Jewish Atheism»</a>. <i>New Humanist</i>. <b>110</b> (2): 13–15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Humanist&rft.atitle=Jewish+Atheism&rft.volume=110&rft.issue=2&rft.pages=13-15&rft.aulast=Levin&rft.aufirst=S.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-103">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/types/christianatheism.shtml">«Christian Atheism»</a>. BBC. 2006 թ․ մայիսի 17<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Christian+Atheism&rft.pub=BBC&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Freligion%2Freligions%2Fatheism%2Ftypes%2Fchristianatheism.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAltizer1967" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Thomas_J._J._Altizer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas J. J. Altizer (դեռ գրված չէ)">Altizer, Thomas J.J.</a> (1967). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060929171840/http://www.religion-online.org/showbook.asp?title=523"><i>The Gospel of Christian Atheism</i></a>. London: Collins. էջեր 102–103. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.religion-online.org/showbook.asp?title=523">օրիգինալից</a> 2006 թ․ սեպտեմբերի 29-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Gospel+of+Christian+Atheism&rft.pages=102-103&rft.pub=London%3A+Collins&rft.date=1967&rft.aulast=Altizer&rft.aufirst=Thomas+J.J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.religion-online.org%2Fshowbook.asp%3Ftitle%3D523&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-105">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLyas" class="citation journal cs1">Lyas, Colin (1970 թ․ հունվար). «On the Coherence of Christian Atheism». <i>Philosophy: The Journal of the Royal Institute of Philosophy</i>. <b>45</b> (171): 1–19. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0031819100009578">10.1017/S0031819100009578</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophy%3A+The+Journal+of+the+Royal+Institute+of+Philosophy&rft.atitle=On+the+Coherence+of+Christian+Atheism&rft.volume=45&rft.issue=171&rft.pages=1-19&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0031819100009578&rft.aulast=Lyas&rft.aufirst=Colin&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-106">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSmith1979">Smith 1979</a>, էջեր. 21–22</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFChakravarti1991" class="citation book cs1">Chakravarti, Sitansu (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=J_-rASTgw8wC&pg=PA71"><i>Hinduism, a way of life</i></a>. Motilal Banarsidass Publ. էջ 71. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-0899-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-0899-7"><bdi>978-81-208-0899-7</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «According to Hinduism, the path of the atheist is very difficult to follow in matters of spirituality, though it is a valid one.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hinduism%2C+a+way+of+life&rft.pages=71&rft.pub=Motilal+Banarsidass+Publ.&rft.date=1991&rft.isbn=978-81-208-0899-7&rft.aulast=Chakravarti&rft.aufirst=Sitansu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DJ_-rASTgw8wC%26pg%3DPA71&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-108">↑</a></span> <span class="reference-text">Slavoj Žižek: Less Than Nothing (2012)</span> </li> <li id="cite_note-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-109">↑</a></span> <span class="reference-text">Alain de Botton: <a href="/w/index.php?title=Religion_for_Atheists&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religion for Atheists (դեռ գրված չէ)">Religion for Atheists</a> (2012)</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text">Alexander Bard and Jan Söderqvist: The Global Empire (2012)</span> </li> <li id="cite_note-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-111">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFSmith1979">Smith 1979</a>, էջ. 275. "Among the many myths associated with religion, none is more widespread  [<i><a href="/wiki/Sic" title="Sic">sic</a></i>] – or more disastrous in its effects — than the myth that moral values cannot be divorced from the belief in a god."</span> </li> <li id="cite_note-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-112">↑</a></span> <span class="reference-text">In <a href="/w/index.php?title=Dostoevsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dostoevsky (դեռ գրված չէ)">Dostoevsky</a>'s <i><a href="/w/index.php?title=The_Brothers_Karamazov&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Brothers Karamazov (դեռ գրված չէ)">The Brothers Karamazov</a></i> (Book Eleven: <i>Brother Ivan Fyodorovich</i>, Chapter 4) there is the famous argument that <i>If there is no God, all things are permitted.</i>: "'But what will become of men then?' I asked him, 'without God and immortal life? All things are lawful then, they can do what they like?'"</span> </li> <li id="cite_note-Kant_CPR_A811-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kant_CPR_A811_113-0">↑</a></span> <span class="reference-text">For <a href="/w/index.php?title=Immanuel_Kant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Immanuel Kant (դեռ գրված չէ)">Kant</a>, the presupposition of God, soul, and freedom was a practical concern, for "Morality, by itself, constitutes a system, but happiness does not, unless it is distributed in exact proportion to morality. This, however, is possible in an intelligible world only under a wise author and ruler. Reason compels us to admit such a ruler, together with life in such a world, which we must consider as future life, or else all moral laws are to be considered as idle dreams ..." (<i>Critique of Pure Reason</i>, A811).</span> </li> <li id="cite_note-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-114">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջ. 38<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Fortin_&_Benestad-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Fortin_&_Benestad_115-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=19ccmx1W58IC&pg=PA16"><i>Human Rights, Virtue, and the Common Good</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Rowman_%26_Littlefield&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rowman & Littlefield (դեռ գրված չէ)">Rowman & Littlefield</a>. 1996. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8476-8279-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8476-8279-9"><bdi>978-0-8476-8279-9</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «That problem was brought home to us with dazzling clarity by Nietzsche, who had reflected more deeply than any of his contemporaries on the implications of godlessness and come to the conclusion that a fatal contradiction lay at the heart of modern theological enterprise: it thought that Christian morality, which it wished to preserve, was independent of Christian dogma, which it rejected. This, in Nietzsche's mind, was an absurdity. It amounted to nothing less than dismissing the architect while trying to keep the building or getting rid of the lawgiver while claiming the protection of the law.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Human+Rights%2C+Virtue%2C+and+the+Common+Good&rft.pub=Rowman+%26+Littlefield&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-8476-8279-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3D19ccmx1W58IC%26pg%3DPA16&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Craig_&_Moreland-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Craig_&_Moreland_116-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=g8bHRrVu3SsC&pg=PA392"><i>The Blackwell Companion to Natural Theology</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Wiley-Blackwell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiley-Blackwell (դեռ գրված չէ)">Wiley-Blackwell</a>. 2009 թ․ մայիսի 11. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4051-7657-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4051-7657-6"><bdi>978-1-4051-7657-6</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «Morality "has truth only if God is truth–it stands or falls with faith in God" (Nietzsche 1968, p. 70). The moral argument for the existence of God essentially takes Nietzsche's assertion as one of its premises: if there is no God, then "there are altogether no moral facts".»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Blackwell+Companion+to+Natural+Theology&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.isbn=978-1-4051-7657-6&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3Dg8bHRrVu3SsC%26pg%3DPA392&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Miller-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Miller_117-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=VgMB9-tMSMoC&pg=PA85"><i>Victorian Subjects</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Duke_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duke University Press (դեռ գրված չէ)">Duke University Press</a>. 1991. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8223-1110-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8223-1110-2"><bdi>978-0-8223-1110-2</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «Like other mid-nineteenth-century writers, George Eliot was not fully aware of the implications of her humanism, and, as Nietzsche saw, attempted the difficult task of upholding the Christian morality of altruism without faith in the Christian God.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Victorian+Subjects&rft.pub=Duke+University+Press&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-8223-1110-2&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DVgMB9-tMSMoC%26pg%3DPA85&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMoore1903" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=G._E._Moore&action=edit&redlink=1" class="new" title="G. E. Moore (դեռ գրված չէ)">Moore, G.E.</a> (1903). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110514054112/http://fair-use.org/g-e-moore/principia-ethica/s.13"><i>Principia Ethica</i></a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fair-use.org/g-e-moore/principia-ethica/s.13">օրիգինալից</a> 2011 թ․ մայիսի 14-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principia+Ethica&rft.date=1903&rft.aulast=Moore&rft.aufirst=G.E.&rft_id=http%3A%2F%2Ffair-use.org%2Fg-e-moore%2Fprincipia-ethica%2Fs.13&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation audio-visual cs1"><a href="/w/index.php?title=Susan_Neiman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Susan Neiman (դեռ գրված չէ)">Susan Neiman</a> (2006 թ․ նոյեմբերի 6). <i>Beyond Belief Session 6</i> (Conference). <a href="/w/index.php?title=Salk_Institute&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salk Institute (դեռ գրված չէ)">Salk Institute</a>, La Jolla, California: The Science Network.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Beyond+Belief+Session+6&rft.place=Salk+Institute%2C+La+Jolla%2C+California&rft.pub=The+Science+Network&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-120"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-120">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջ. 40<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-121">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջ. 43<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-122">↑</a></span> <span class="reference-text">101 Ethical Dilemmas, 2nd edition, by Cohen, M., Routledge 2007, pp 184–185. (Cohen notes particularly that Plato and Aristotle produced arguments in favour of slavery.)</span> </li> <li id="cite_note-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-123">↑</a></span> <span class="reference-text">Political Philosophy from Plato to Mao, by Cohen, M, Second edition 2008</span> </li> <li id="cite_note-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-124">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHarris2005">Harris 2005</a><span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFHarris2005 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>, <a href="#CITEREFHarris2006">Harris 2006</a><span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFHarris2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>, <a href="#CITEREFDawkins2006">Dawkins 2006</a><span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFDawkins2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>, <a href="#CITEREFHitchens2007">Hitchens 2007</a>, <a href="#CITEREFRussell1957">Russell 1957</a></span> </li> <li id="cite_note-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-125">↑</a></span> <span class="reference-text">Marx, K. 1976. Introduction to A Contribution to the Critique of Hegel's Philosophy of Right. Collected Works, v. 3. New York.</span> </li> <li id="cite_note-MartinAmis-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MartinAmis_126-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Martin Amis(2003). <i>Koba the Dread</i>; London: Vintage Books; <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-09-943802-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-09-943802-1">978-0-09-943802-1</a>; pp. 30–31.</span> </li> <li id="cite_note-Harris—2006a——-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Harris—2006a——_127-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFHarris2006a">Harris, 2006a</a></span> </li> <li id="cite_note-Moreira-almeida2006-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Moreira-almeida2006_128-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMoreira-almeidaNetoKoenig2006" class="citation journal cs1">Moreira-almeida, A.; Neto, F.; Koenig, H.G. (2006). «Religiousness and mental health: a review». <i>Revista Brasileira de Psiquiatria</i>. <b>28</b> (3): 242–250. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1590%2FS1516-44462006005000006">10.1590/S1516-44462006005000006</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16924349">16924349</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Revista+Brasileira+de+Psiquiatria&rft.atitle=Religiousness+and+mental+health%3A+a+review&rft.volume=28&rft.issue=3&rft.pages=242-250&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1590%2FS1516-44462006005000006&rft_id=info%3Apmid%2F16924349&rft.aulast=Moreira-almeida&rft.aufirst=A.&rft.au=Neto%2C+F.&rft.au=Koenig%2C+H.G.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-129">↑</a></span> <span class="reference-text">See for example: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKahoe" class="citation journal cs1">Kahoe, R.D. (1977 թ․ հունիս). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-for-the-scientific-study-of-religion_1977-06_16_2/page/179">«Intrinsic Religion and Authoritarianism: A Differentiated Relationship»</a>. <i>Journal for the Scientific Study of Religion</i>. <b>16</b> (2): 179–182. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1385749">10.2307/1385749</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/1385749">1385749</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+for+the+Scientific+Study+of+Religion&rft.atitle=Intrinsic+Religion+and+Authoritarianism%3A+A+Differentiated+Relationship&rft.volume=16&rft.issue=2&rft.pages=179-182&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1385749&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1385749%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Kahoe&rft.aufirst=R.D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-for-the-scientific-study-of-religion_1977-06_16_2%2Fpage%2F179&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> Also see: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFAltemeyerHunsberger1992" class="citation journal cs1">Altemeyer, Bob; Hunsberger, Bruce (1992). «Authoritarianism, Religious Fundamentalism, Quest, and Prejudice». <i><a href="/w/index.php?title=International_Journal_for_the_Psychology_of_Religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Journal for the Psychology of Religion (դեռ գրված չէ)">International Journal for the Psychology of Religion</a></i>. <b>2</b> (2): 113–133. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1207%2Fs15327582ijpr0202_5">10.1207/s15327582ijpr0202_5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Journal+for+the+Psychology+of+Religion&rft.atitle=Authoritarianism%2C+Religious+Fundamentalism%2C+Quest%2C+and+Prejudice&rft.volume=2&rft.issue=2&rft.pages=113-133&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1207%2Fs15327582ijpr0202_5&rft.aulast=Altemeyer&rft.aufirst=Bob&rft.au=Hunsberger%2C+Bruce&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-130">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris2005" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (դեռ գրված չէ)">Harris, Sam</a> (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110516191405/http://www.truthdig.com/dig/print/200512_an_atheist_manifesto">«An Atheist Manifesto»</a>. <a href="/w/index.php?title=Truthdig&action=edit&redlink=1" class="new" title="Truthdig (դեռ գրված չէ)">Truthdig</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.truthdig.com/dig/print/200512_an_atheist_manifesto">օրիգինալից</a> 2011 թ․ մայիսի 16-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «In a world riven by ignorance, only the atheist refuses to deny the obvious: Religious faith promotes human violence to an astonishing degree.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=An+Atheist+Manifesto&rft.pub=Truthdig&rft.date=2005&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.truthdig.com%2Fdig%2Fprint%2F200512_an_atheist_manifesto&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-John_S._Feinberg,_Paul_D._Feinberg-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-John_S._Feinberg,_Paul_D._Feinberg_131-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFeinbergFeinberg2010" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_S._Feinberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="John S. Feinberg (դեռ գրված չէ)">Feinberg, John S.</a>; <a href="/w/index.php?title=Paul_D._Feinberg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul D. Feinberg (դեռ գրված չէ)">Feinberg, Paul D.</a> (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=Nl-f5SKq9mgC&pg=PA697"><i>Ethics for a Brave New World</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Greg_Koukl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greg Koukl (դեռ գրված չէ)">Stand To Reason</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-58134-712-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-58134-712-8"><bdi>978-1-58134-712-8</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 18-ին</span>. «Over a half century ago, while I was still a child, I recall hearing a number of old people offer the following explanation for the great disasters that had befallen Russia: 'Men have forgotten God; that's why all this has happened.' Since then I have spent well-nigh 50 years working on the history of our revolution; in the process I have read hundreds of books, collected hundreds of personal testimonies, and have already contributed eight volumes of my own toward the effort of clearing away the rubble left by that upheaval. But if I were asked today to formulate as concisely as possible the main cause of the ruinous revolution that swallowed up some 60 million of our people, I could not put it more accurately than to repeat: 'Men have forgotten God; that's why all this has happened.'<span class="cs1-kern-right"></span>»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ethics+for+a+Brave+New+World&rft.pub=Stand+To+Reason&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-58134-712-8&rft.aulast=Feinberg&rft.aufirst=John+S.&rft.au=Feinberg%2C+Paul+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DNl-f5SKq9mgC%26pg%3DPA697&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Totalitarianism_and_Atheism-132"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Totalitarianism_and_Atheism_132-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFD'Souza" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Dinesh_D%27Souza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinesh D'Souza (դեռ գրված չէ)">D'Souza, Dinesh</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161028215055/http://www.catholiceducation.org/en/controversy/answering-atheists/answering-atheists-arguments.html">«Answering Atheist's Arguments»</a>. Catholic Education Resource Center. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.catholiceducation.org/en/controversy/answering-atheists/answering-atheists-arguments.html">օրիգինալից</a> 2016 թ․ հոկտեմբերի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Answering+Atheist%27s+Arguments&rft.pub=Catholic+Education+Resource+Center&rft.aulast=D%27Souza&rft.aufirst=Dinesh&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.catholiceducation.org%2Fen%2Fcontroversy%2Fanswering-atheists%2Fanswering-atheists-arguments.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Dawkins—2006——291-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Dawkins—2006——291_133-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFDawkins2006">Dawkins, 2006</a>, էջ 291</span> </li> <li id="cite_note-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-134">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.edge.org/3rd_culture/harris06/harris06_index.html">10 myths and 10 truths about Atheism</a> Sam Harris</span> </li> <li id="cite_note-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-135">↑</a></span> <span class="reference-text">The word <span lang="grc">αθεοι</span>—in any of its forms—appears nowhere else in the <a href="/w/index.php?title=Septuagint&action=edit&redlink=1" class="new" title="Septuagint (դեռ գրված չէ)">Septuagint</a> or the <a href="/w/index.php?title=New_Testament&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Testament (դեռ գրված չէ)">New Testament</a>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRobertson1960" class="citation book cs1">Robertson, A.T. (1960) [1932]. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/r/robertson_at/wordpictures/htm/EPH2.RWP.html">«Ephesians: Chapter 2»</a>. <i>Word Pictures in the New Testament</i>. Broadman Press<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «Old Greek word, not in LXX, only here in N.T. Atheists in the original sense of being without God and also in the sense of hostility to God from failure to worship him. See Paul's words in Ro 1:18–32.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Ephesians%3A+Chapter+2&rft.btitle=Word+Pictures+in+the+New+Testament&rft.pub=Broadman+Press&rft.date=1960&rft.aulast=Robertson&rft.aufirst=A.T.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ccel.org%2Fr%2Frobertson_at%2Fwordpictures%2Fhtm%2FEPH2.RWP.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thefreedictionary.com/atheist">«atheist»</a>. American Heritage Dictionary of the English Language. 2009<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=atheist&rft.pub=American+Heritage+Dictionary+of+the+English+Language&rft.date=2009&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thefreedictionary.com%2Fatheist&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-137">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartiall1566" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_Marshall_(priest)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Marshall (priest) (դեռ գրված չէ)">Martiall, John</a> (1566). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=20snAQAAIAAJ&printsec=frontcover"><i>A Replie to Mr Calfhills Blasphemous Answer Made Against the Treatise of the Cross</i></a>. English recusant literature, 1558–1640. Vol. 203. Louvain. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=20snAQAAIAAJ&pg=PA49&dq=atheist">49</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Replie+to+Mr+Calfhills+Blasphemous+Answer+Made+Against+the+Treatise+of+the+Cross&rft.place=Louvain&rft.series=English+recusant+literature%2C+1558%E2%80%931640&rft.pages=49&rft.date=1566&rft.aulast=Martiall&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3D20snAQAAIAAJ%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-138"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-138">↑</a></span> <span class="reference-text">Rendered as <i>Atheistes</i>: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGolding1571" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Arthur_Golding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Golding (դեռ գրված չէ)">Golding, Arthur</a> (1571). <a href="/w/index.php?title=John_Calvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Calvin (դեռ գրված չէ)"><i>The Psalmes of David and others, with J. Calvin's commentaries</i></a>. էջեր Ep. Ded. 3. «The Atheistes which say..there is no God.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Psalmes+of+David+and+others%2C+with+J.+Calvin%27s+commentaries&rft.pages=Ep.+Ded.+3&rft.date=1571&rft.aulast=Golding&rft.aufirst=Arthur&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> Translated from Latin.</span> </li> <li id="cite_note-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-139">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHanmer1577" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Meredith_Hanmer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meredith Hanmer (դեռ գրված չէ)">Hanmer, Meredith</a> (1577). <i>The auncient ecclesiasticall histories of the first six hundred years after Christ, written by Eusebius, Socrates, and Evagrius</i>. London. էջ 63. <a href="/w/index.php?title=OCLC_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OCLC (identifier) (դեռ գրված չէ)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/55193813">55193813</a>. «The opinion which they conceaue of you, to be Atheists, or godlesse men.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+auncient+ecclesiasticall+histories+of+the+first+six+hundred+years+after+Christ%2C+written+by+Eusebius%2C+Socrates%2C+and+Evagrius&rft.pages=63&rft.pub=London&rft.date=1577&rft_id=info%3Aoclcnum%2F55193813&rft.aulast=Hanmer&rft.aufirst=Meredith&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-mw-online-140"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-mw-online_140-0">140,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-mw-online_140-1">140,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/atheism"><i>Merriam-Webster Online:Atheism</i></a><span class="reference-accessdate">, Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>, «First Known Use: 1546»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Merriam-Webster+Online%3AAtheism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2Fatheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Golding-141"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Golding_141-0">141,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Golding_141-1">141,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Rendered as <i>Athisme</i>: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFde_Mornay1581" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Philippe_de_Mornay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philippe de Mornay (դեռ գրված չէ)">de Mornay, Philippe</a> (1581). <i>A Woorke Concerning the Trewnesse of the Christian Religion: Against Atheists, Epicures, Paynims, Iewes, Mahumetists, and other infidels</i> [<i>De la vérite de la religion chréstienne (1581, Paris)</i>]. Translated from French to English by <a href="/w/index.php?title=Arthur_Golding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur Golding (դեռ գրված չէ)">Arthur Golding</a> & <a href="/w/index.php?title=Philip_Sidney&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philip Sidney (դեռ գրված չէ)">Philip Sidney</a> and published in London, 1587. «Athisme, that is to say, vtter godlesnes.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Woorke+Concerning+the+Trewnesse+of+the+Christian+Religion%3A+Against+Atheists%2C+Epicures%2C+Paynims%2C+Iewes%2C+Mahumetists%2C+and+other+infidels&rft.date=1581&rft.aulast=de+Mornay&rft.aufirst=Philippe&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-142">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFVergilc._1534" class="citation book cs1">Vergil, Polydore (c. 1534). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=gW-gAAAAMAAJ&printsec=frontcover"><i>English history</i></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «Godd would not longe suffer this impietie, or rather atheonisme.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=English+history&rft.aulast=Vergil&rft.aufirst=Polydore&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DgW-gAAAAMAAJ%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-143">↑</a></span> <span class="reference-text">The <i><a href="/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford English Dictionary (դեռ գրված չէ)">Oxford English Dictionary</a></i> also records an earlier, irregular formation, <i>atheonism</i>, dated from about 1534. The later and now obsolete words <i>athean</i> and <i>atheal</i> are dated to 1611 and 1612 respectively. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFprep._by_J.A._Simpson_...1989" class="citation book cs1">prep. by J.A. Simpson ... (1989). <a href="/w/index.php?title=Oxford_English_Dictionary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxford English Dictionary (դեռ գրված չէ)"><i>The Oxford English Dictionary</i></a> (Second ed.). Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-861186-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-861186-8"><bdi>978-0-19-861186-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+English+Dictionary&rft.edition=Second&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1989&rft.isbn=978-0-19-861186-8&rft.au=prep.+by+J.A.+Simpson+...&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-1621Deist-144"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1621Deist_144-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBurton1621" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Robert_Burton_(scholar)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Burton (scholar) (դեռ գրված չէ)">Burton, Robert</a> (1621). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=cPgveWnCdRcC&printsec=frontcover&dq=anatomy+of+melancholy#v=onepage&q=deists&f=false"><i>deist</i></a>. Part III, section IV. II. i<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>. «Cousin-germans to these men are many of our great Philosophers and Deists»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=deist&rft.pages=Part+III%2C+section+IV.+II.+i&rft.date=1621&rft.aulast=Burton&rft.aufirst=Robert&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DcPgveWnCdRcC%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3Danatomy%2Bof%2Bmelancholy%23v%3Donepage%26q%3Ddeists%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_book" title="Կաղապար:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|work=</code> ignored (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#periodical_ignored" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-145">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartin1662" class="citation book cs1">Martin, Edward (1662). «Five Letters». <i>His opinion concerning the difference between the Church of England and Geneva [etc.]</i> London. էջ 45. «To have said my office..twice a day..among Rebels, Theists, Atheists, Philologers, Wits, Masters of Reason, Puritanes [etc.].»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Five+Letters&rft.btitle=His+opinion+concerning+the+difference+between+the+Church+of+England+and+Geneva+%5Betc.%5D&rft.pages=45&rft.pub=London&rft.date=1662&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Edward&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-1675Deism-146"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1675Deism_146-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBailey1675" class="citation book cs1">Bailey, Nathan (1675). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=CFBGAAAAYAAJ&pg=PT255&dq=deism"><i>An universal etymological English dictionary</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+universal+etymological+English+dictionary&rft.date=1675&rft.aulast=Bailey&rft.aufirst=Nathan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DCFBGAAAAYAAJ%26pg%3DPT255%26dq%3Ddeism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-147"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text">"Secondly, that nothing out of nothing, in the sense of the atheistic objectors, viz. that nothing, which once was not, could by any power whatsoever be brought into being, is absolutely false; and that, if it were true, it would make no more against theism than it does against atheism ..." Cudworth, Ralph. The true intellectual system of the universe. 1678. Chapter V Section II p. 73</span> </li> <li id="cite_note-adevism-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-adevism_148-0">↑</a></span> <span class="reference-text">In part because of its wide use in monotheistic Western society, <i>atheism</i> is usually described as "disbelief in God", rather than more generally as "disbelief in deities". A clear distinction is rarely drawn in modern writings between these two definitions, but some archaic uses of <i>atheism</i> encompassed only disbelief in the singular God, not in <a href="/w/index.php?title=Polytheism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polytheism (դեռ գրված չէ)">polytheistic</a> deities. It is on this basis that the obsolete term <i><a href="/w/index.php?title=Adevism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adevism (դեռ գրված չէ)">adevism</a></i> was coined in the late 19th century to describe an absence of belief in plural deities.</span> </li> <li id="cite_note-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-149">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPandian1996" class="citation book cs1">Pandian (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=B90uj14NHjMC&pg=PA64"><i>India, that is, sidd</i></a>. Allied Publishers. էջ 64. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-7023-561-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-7023-561-3"><bdi>978-81-7023-561-3</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=India%2C+that+is%2C+sidd&rft.pages=64&rft.pub=Allied+Publishers&rft.date=1996&rft.isbn=978-81-7023-561-3&rft.au=Pandian&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DB90uj14NHjMC%26pg%3DPA64&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-150">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDasgupta1992" class="citation book cs1">Dasgupta, Surendranath (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=PoaMFmS1_lEC&pg=PA258"><i>A history of Indian philosophy, Volume 1</i></a>. Motilal Banarsidass Publ. էջ 258. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-81-208-0412-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-81-208-0412-8"><bdi>978-81-208-0412-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+history+of+Indian+philosophy%2C+Volume+1&rft.pages=258&rft.pub=Motilal+Banarsidass+Publ.&rft.date=1992&rft.isbn=978-81-208-0412-8&rft.aulast=Dasgupta&rft.aufirst=Surendranath&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DPoaMFmS1_lEC%26pg%3DPA258&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-151">↑</a></span> <span class="reference-text">Sarvepalli Radhakrishnan and Charles A. Moore. <i>A Sourcebook in Indian Philosophy</i>. (Princeton University Press: 1957, Twelfth Princeton Paperback printing 1989) pp. 227–249. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-691-01958-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-691-01958-4">0-691-01958-4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-152">↑</a></span> <span class="reference-text">Satischandra Chatterjee and Dhirendramohan Datta. <i>An Introduction to Indian Philosophy</i>. Eighth Reprint Edition. (University of Calcutta: 1984). p. 55.</span> </li> <li id="cite_note-Joshi-153"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Joshi_153-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJoshi1966" class="citation journal cs1">Joshi, L.R. (1966). «A New Interpretation of Indian Atheism». <i>Philosophy East and West</i>. <b>16</b> (3/4): 189–206. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1397540">10.2307/1397540</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/1397540">1397540</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophy+East+and+West&rft.atitle=A+New+Interpretation+of+Indian+Atheism&rft.volume=16&rft.issue=3%2F4&rft.pages=189-206&rft.date=1966&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1397540&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F1397540%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Joshi&rft.aufirst=L.R.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Burkert1985-154"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-0">154,00</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-1">154,01</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-2">154,02</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-3">154,03</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-4">154,04</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-5">154,05</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-6">154,06</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-7">154,07</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-8">154,08</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Burkert1985_154-9">154,09</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBurkert1985" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Walter_Burkert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Burkert (դեռ գրված չէ)">Burkert, Walter</a> (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/greekreligion0000burk"><i>Greek Religion</i></a>. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/greekreligion0000burk/page/311">311</a>–317. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-36281-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-36281-9"><bdi>978-0-674-36281-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Greek+Religion&rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts&rft.pages=311-317&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1985&rft.isbn=978-0-674-36281-9&rft.aulast=Burkert&rft.aufirst=Walter&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgreekreligion0000burk&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Bremmer-155"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Bremmer_155-0">155,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bremmer_155-1">155,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bremmer_155-2">155,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bremmer_155-3">155,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bremmer_155-4">155,4</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBremmer" class="citation book cs1">Bremmer, Jan. <i>Atheism in Antiquity</i>,</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism+in+Antiquity&rft.aulast=Bremmer&rft.aufirst=Jan&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFMartin2006">Martin 2006</a>, էջեր. 14–19<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-156">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFBaggini2003">Baggini 2003</a>, էջեր. 73–74<span class="error harv-error" style="display: none; font-size:100%"> harvnb error: no target: CITEREFBaggini2003 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span>. "Atheism had its origins in Ancient Greece but did not emerge as an overt and avowed belief system until late in the Enlightenment."</span> </li> <li id="cite_note-GraftonMostSettis-157"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-0">157,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-1">157,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-2">157,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-3">157,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-4">157,4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GraftonMostSettis_157-5">157,5</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMulsow2010" class="citation book cs1">Mulsow, Martin (2010). «Atheism». In <a href="/w/index.php?title=Anthony_Grafton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anthony Grafton (դեռ գրված չէ)">Grafton, Anthony</a>; <a href="/w/index.php?title=Glenn_W._Most&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glenn W. Most (դեռ գրված չէ)">Most, Glenn W.</a>; Settis, Salvatore (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.co.uk/books?id=LbqF8z2bq3sC&pg=PA264&dq=devil+poseidon+pan#v=onepage&q=devil%20poseidon%20pan&f=false"><i>The Classical Tradition</i></a>. Cambridge, Massachusetts and London: The Belknap Press of Harvard University Press. էջեր 96–97. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-674-03572-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-674-03572-0"><bdi>978-0-674-03572-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=The+Classical+Tradition&rft.place=Cambridge%2C+Massachusetts+and+London&rft.pages=96-97&rft.pub=The+Belknap+Press+of+Harvard+University+Press&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-674-03572-0&rft.aulast=Mulsow&rft.aufirst=Martin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.co.uk%2Fbooks%3Fid%3DLbqF8z2bq3sC%26pg%3DPA264%26dq%3Ddevil%2Bposeidon%2Bpan%23v%3Donepage%26q%3Ddevil%2520poseidon%2520pan%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Garland2008-158"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Garland2008_158-0">158,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Garland2008_158-1">158,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Garland2008_158-2">158,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Garland2008_158-3">158,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGarland2008" class="citation book cs1">Garland, Robert (2008). <i>Ancient Greece: Everyday Life in the Birthplace of Western Civilization</i>. New York City: Sterling. էջ 209. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4549-0908-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4549-0908-8"><bdi>978-1-4549-0908-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ancient+Greece%3A+Everyday+Life+in+the+Birthplace+of+Western+Civilization&rft.place=New+York+City&rft.pages=209&rft.pub=Sterling&rft.date=2008&rft.isbn=978-1-4549-0908-8&rft.aulast=Garland&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Winiarczyk-159"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-0">159,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-1">159,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-2">159,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-3">159,3</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-4">159,4</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-5">159,5</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-6">159,6</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Winiarczyk_159-7">159,7</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWiniarczyk2016" class="citation book cs1">Winiarczyk, Marek (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=NryvDAAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Diagoras+of+Melos#v=onepage&q=Diagoras%20of%20Melos&f=false"><i>Diagoras of Melos: A Contribution to the History of Ancient Atheism</i></a>. Translated by Zbirohowski-Kościa, Witold. Berlin: Walther de Gruyter. էջեր 61–68. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-3-11-044765-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-3-11-044765-1"><bdi>978-3-11-044765-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Diagoras+of+Melos%3A+A+Contribution+to+the+History+of+Ancient+Atheism&rft.place=Berlin&rft.pages=61-68&rft.pub=Walther+de+Gruyter&rft.date=2016&rft.isbn=978-3-11-044765-1&rft.aulast=Winiarczyk&rft.aufirst=Marek&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DNryvDAAAQBAJ%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DDiagoras%2Bof%2BMelos%23v%3Donepage%26q%3DDiagoras%2520of%2520Melos%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-160">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Friedrich_Solmsen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Solmsen (դեռ գրված չէ)">Solmsen, Friedrich</a> (1942). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?vid=0blEqYn0npw5h4r_qPHc_fk&id=rLASAAAAIAAJ&pgis=1">Plato's Theology</a></i>. Cornell University Press. p. 25.</span> </li> <li id="cite_note-CIC-161"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CIC_161-0">161,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CIC_161-1">161,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>... nullos esse omnino Diagoras et Theodorus Cyrenaicus ...</i> Cicero, Marcus Tullius: <i>De natura deorum.</i> Comments and English text by Richard D. McKirahan. Thomas Library, Bryn Mawr College, 1997, p. 3. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-929524-89-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-929524-89-6">0-929524-89-6</a></span> </li> <li id="cite_note-WoodruffSmith-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-WoodruffSmith_162-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWoodruffSmith2000" class="citation book cs1">Woodruff, P.; Smith, N.D. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=pjM7N1eUCbQC&printsec=frontcover&dq=Socrates+philosophy#v=onepage&q=Socrates%20philosophy&f=false"><i>Reason and Religion in Socratic Philosophy</i></a>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-535092-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-535092-0"><bdi>978-0-19-535092-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reason+and+Religion+in+Socratic+Philosophy&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-19-535092-0&rft.aulast=Woodruff&rft.aufirst=P.&rft.au=Smith%2C+N.D.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DpjM7N1eUCbQC%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DSocrates%2Bphilosophy%23v%3Donepage%26q%3DSocrates%2520philosophy%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-163"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-163">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKahn1997" class="citation journal cs1">Kahn, Charles (1997). «Greek Religion and Philosophy in the Sisyphus Fragment». <i>Phronesis</i>. <b>42</b> (3): 247. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/4182561">4182561</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phronesis&rft.atitle=Greek+Religion+and+Philosophy+in+the+Sisyphus+Fragment&rft.volume=42&rft.issue=3&rft.pages=247&rft.date=1997&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F4182561%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Kahn&rft.aufirst=Charles&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-164"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-164">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBremmer" class="citation book cs1">Bremmer, Jan. <i>Atheism in Antiquity</i>,</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism+in+Antiquity&rft.aulast=Bremmer&rft.aufirst=Jan&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFMartin2006">Martin 2006</a>, էջեր. 12–13<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-165">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBrickhouseSmith2004" class="citation book cs1">Brickhouse, Thomas C.; Smith, Nicholas D. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/routledgephiloso00bric"><i>Routledge Philosophy Guidebook to Plato and the Trial of Socrates</i></a>. Routledge. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/routledgephiloso00bric/page/n122">112</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-15681-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-15681-3"><bdi>978-0-415-15681-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Routledge+Philosophy+Guidebook+to+Plato+and+the+Trial+of+Socrates&rft.pages=112&rft.pub=Routledge&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-415-15681-3&rft.aulast=Brickhouse&rft.aufirst=Thomas+C.&rft.au=Smith%2C+Nicholas+D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Froutledgephiloso00bric&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> In particular, he argues that the claim he is a complete atheist contradicts the other part of the indictment, that he introduced "new divinities".</span> </li> <li id="cite_note-166"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-166">↑</a></span> <span class="reference-text">Fragments of Euhemerus' work in Ennius' Latin translation have been preserved in <a href="/w/index.php?title=Church_Fathers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Church Fathers (դեռ գրված չէ)">Patristic</a> writings (e.g. by <a href="/w/index.php?title=Lactantius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lactantius (դեռ գրված չէ)">Lactantius</a> and <a href="/w/index.php?title=Eusebius_of_Caesarea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eusebius of Caesarea (դեռ գրված չէ)">Eusebius of Caesarea</a>), which all rely on earlier fragments in <a href="/w/index.php?title=Diodorus_Siculus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diodorus Siculus (դեռ գրված չէ)">Diodorus</a> 5,41–46 & 6.1. Testimonies, especially in the context of polemical criticism, are found e.g. in <a href="/w/index.php?title=Callimachus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Callimachus (դեռ գրված չէ)">Callimachus</a>, <i>Hymn to Zeus</i> 8.</span> </li> <li id="cite_note-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-167">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Plutarch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plutarch (դեռ գրված չէ)">Plutarch</a>, <i>Moralia—Isis and Osiris</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Moralia/Isis_and_Osiris*/B.html#23">23</a></span> </li> <li id="cite_note-EpicStanEncycl-168"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-EpicStanEncycl_168-0">168,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EpicStanEncycl_168-1">168,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EpicStanEncycl_168-2">168,2</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EpicStanEncycl_168-3">168,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/epicurus/">«Epicurus (Stanford Encyclopedia of Philosophy)»</a>. <i>Plato.stanford.edu</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 10-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Plato.stanford.edu&rft.atitle=Epicurus+%28Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy%29&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fepicurus%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hickson2014-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hickson2014_169-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHickson2014" class="citation book cs1">Hickson, Michael W. (2014). «A Brief History of Problems of Evil». In McBrayer, Justin P.; Howard-Snyder, Daniel (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=J0ScAgAAQBAJ&pg=PT26"><i>The Blackwell Companion to The Problem of Evil</i></a>. Hoboken, New Jersey: Wiley-Blackwell. էջեր 26–27. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-118-60797-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-118-60797-8"><bdi>978-1-118-60797-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=A+Brief+History+of+Problems+of+Evil&rft.btitle=The+Blackwell+Companion+to+The+Problem+of+Evil&rft.place=Hoboken%2C+New+Jersey&rft.pages=26-27&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-118-60797-8&rft.aulast=Hickson&rft.aufirst=Michael+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DJ0ScAgAAQBAJ%26pg%3DPT26&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-170">↑</a></span> <span class="reference-text">Diogenes Laërtius, The Lives and Opinions of Eminent Philosophers, ii</span> </li> <li id="cite_note-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-171">↑</a></span> <span class="reference-text">Cicero, <i>Lucullus</i>, 121. in Reale, G., <i>A History of Ancient Philosophy</i>. SUNY Press. (1985).</span> </li> <li id="cite_note-gordonstein-172"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-gordonstein_172-0">172,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-gordonstein_172-1">172,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Stein, Gordon (Ed.) (1980). "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm">The History of Freethought and Atheism</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070930024429/http://www.positiveatheism.org/india/s1990c25.htm">Արխիվացված</a> 30 Սեպտեմբեր 2007 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>". <i>An Anthology of Atheism and Rationalism</i>. New York: Prometheus. Retrieved 2007-APR-03.</span> </li> <li id="cite_note-CE1913-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CE1913_173-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_CE1913&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Cite CE1913 (դեռ գրված չէ)">Կաղապար:Cite CE1913</a></span> </li> <li id="cite_note-Ferguson1993-174"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Ferguson1993_174-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFerguson1993" class="citation book cs1">Ferguson, Everett (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/backgroundsearly00ferg"><i>Backgrounds of Early Christianity</i></a> (second ed.). Grand Rapids, Michgan: William B. Eerdmans Publishing Company. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/backgroundsearly00ferg/page/n575">556</a>–561. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8028-0669-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8028-0669-7"><bdi>978-0-8028-0669-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Backgrounds+of+Early+Christianity&rft.place=Grand+Rapids%2C+Michgan&rft.pages=556-561&rft.edition=second&rft.pub=William+B.+Eerdmans+Publishing+Company&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-8028-0669-7&rft.aulast=Ferguson&rft.aufirst=Everett&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbackgroundsearly00ferg&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Sherwin-175"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Sherwin_175-0">175,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sherwin_175-1">175,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSherwin-White" class="citation journal cs1">Sherwin-White, A.N. (1964 թ․ ապրիլ). «Why Were the Early Christians Persecuted? – An Amendment». <i>Past and Present</i> (27): 23–27. <a href="/wiki/JSTOR_(identifier)" class="mw-redirect" title="JSTOR (identifier)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/649759">649759</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Past+and+Present&rft.atitle=Why+Were+the+Early+Christians+Persecuted%3F+%E2%80%93+An+Amendment&rft.issue=27&rft.pages=23-27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F649759%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Sherwin-White&rft.aufirst=A.N.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Maycock-176"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Maycock_176-0">176,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Maycock_176-1">176,1</a></sup></span> <span class="reference-text">Maycock, A.L. and Ronald Knox (2003). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=DmL8CljbqDwC">Inquisition from Its Establishment to the Great Schism: An Introductory Study</a><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(չաշխատող հղում)</span></i>. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-7661-7290-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-7661-7290-2">0-7661-7290-2</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Nicholson318-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nicholson318_177-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Reynold Alleyne Nicholson, 1962, <i>A Literary History of the Arabs</i>, p. 318. Routledge</span> </li> <li id="cite_note-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-178">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html">Freethought Traditions in the Islamic World</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120214102422/http://www.sdsmt.edu/student-orgs/tfs/reading/freethought/islam.html">Արխիվացված</a> 14 Փետրվար 2012 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Fred Whitehead; also quoted in Cyril Glasse, (2001), <i>The New Encyclopedia of Islam</i>, p. 278. Rowman Altamira.</span> </li> <li id="cite_note-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-179">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Al-Zandaqa Wal Zanadiqa</i>, by Mohammad Abd-El Hamid Al-Hamad, first edition 1999, Dar Al-Taliaa Al-Jadida, Syria (Arabic)</span> </li> <li id="cite_note-Zdybicka_2005_4-180"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Zdybicka_2005_4_180-0">180,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Zdybicka_2005_4_180-1">180,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZdybicka2005">Zdybicka 2005</a>, էջ. 4</span> </li> <li id="cite_note-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-181">↑</a></span> <span class="reference-text">Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p. 388</span> </li> <li id="cite_note-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-182">↑</a></span> <span class="reference-text">Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; p. 343</span> </li> <li id="cite_note-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-183">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=pantheism">«Online Etymology Dictionary»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 26-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Online+Etymology+Dictionary&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.etymonline.com%2Findex.php%3Fterm%3Dpantheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-184"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-184">↑</a></span> <span class="reference-text">Winfried Schröder, in: Matthias Knutzen: Schriften und Materialien (2010), p. 8. See also Rececca Moore, <i>The Heritage of Western Humanism, Scepticism and Freethought</i> (2011), calling Knutzen "the first open advocate of a modern atheist perspective" <a rel="nofollow" class="external text" href="http://reason.sdsu.edu/germany.html">online here</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120330182416/http://reason.sdsu.edu/germany.html">Արխիվացված</a> 2012-03-30 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-185">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120112154508/http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue40/Onfray40.htm">«Michel Onfray on Jean Meslier»</a>. William Paterson University. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue40/Onfray40.htm">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հունվարի 12-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 4-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Michel+Onfray+on+Jean+Meslier&rft.pub=William+Paterson+University&rft_id=http%3A%2F%2Fnova.wpunj.edu%2Fnewpolitics%2Fissue40%2FOnfray40.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Holbach-SoN-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Holbach-SoN_186-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFd'Holbach1770" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Baron_d%27Holbach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baron d'Holbach (դեռ գրված չէ)">d'Holbach, P.H.T.</a> (1770). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://fulltextarchive.com/page/The-System-of-Nature-Vol-21/"><i>The System of Nature</i></a>. Vol. 2<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+System+of+Nature&rft.date=1770&rft.aulast=d%27Holbach&rft.aufirst=P.H.T.&rft_id=http%3A%2F%2Ffulltextarchive.com%2Fpage%2FThe-System-of-Nature-Vol-21%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-187">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Jeremy_Waldron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jeremy Waldron (դեռ գրված չէ)">Jeremy Waldron</a> (2002). <i>God, Locke, and Equality: Christian Foundations in Locke's Political Thought</i>; Cambridge, p. 217</span> </li> <li id="cite_note-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-188">↑</a></span> <span class="reference-text">Geoffrey Blainey; A Short History of Christianity; Viking; 2011; pp. 390–391</span> </li> <li id="cite_note-189"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-189">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131203033011/http://ebooks.adelaide.edu.au/b/burke/edmund/reflections-on-the-revolution-in-france/">«Reflections on the Revolution in France»</a>. <i>adelaide.edu.au</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ebooks.adelaide.edu.au/b/burke/edmund/reflections-on-the-revolution-in-france/">օրիգինալից</a> 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=adelaide.edu.au&rft.atitle=Reflections+on+the+Revolution+in+France&rft_id=http%3A%2F%2Febooks.adelaide.edu.au%2Fb%2Fburke%2Fedmund%2Freflections-on-the-revolution-in-france%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-190">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRay2003" class="citation book cs1">Ray, Matthew Alun (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=BKz2FcDrFy0C&pg=PA1"><i>Subjectivity and Irreligion: Atheism and Agnosticism in Kant, Schopenhauer, and Nietzsche</i></a>. Ashgate Publishing, Ltd. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7546-3456-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7546-3456-0"><bdi>978-0-7546-3456-0</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Subjectivity+and+Irreligion%3A+Atheism+and+Agnosticism+in+Kant%2C+Schopenhauer%2C+and+Nietzsche&rft.pub=Ashgate+Publishing%2C+Ltd.&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7546-3456-0&rft.aulast=Ray&rft.aufirst=Matthew+Alun&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DBKz2FcDrFy0C%26pg%3DPA1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-191">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLaw2011" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Stephen_Law&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Law (դեռ գրված չէ)">Law, Stephen</a> (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=Xa7KOJvM2MMC&printsec=frontcover"><i>Humanism. A Very Short Introduction</i></a>. Oxford University Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=VlQFTbHRqZsC&pg=PA23&dq=%22In+1842,+G.+J.+Holyoake+(1817–1906)+(who+first+coined+the+term+'secularism')+was+the+last+(and+perhaps+also+the+first)+person+in+Britain+to+be+imprisoned+on+a+charge+of+atheism%22">23</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-955364-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-955364-8"><bdi>978-0-19-955364-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Humanism.+A+Very+Short+Introduction&rft.pages=23&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2011&rft.isbn=978-0-19-955364-8&rft.aulast=Law&rft.aufirst=Stephen&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DXa7KOJvM2MMC%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-192"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-192">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHolyoake1896" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=George_Holyoake&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Holyoake (դեռ գրված չէ)">Holyoake, G.J.</a> (1896). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=WnxPAAAAYAAJ"><i>The Origin and Nature of Secularism. Showing that where Freethought Commonly Ends Secularism Begins</i></a>. London: Watts. էջեր <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=WnxPAAAAYAAJ&q=secularism">41ff.</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origin+and+Nature+of+Secularism.+Showing+that+where+Freethought+Commonly+Ends+Secularism+Begins&rft.place=London&rft.pages=41ff.&rft.pub=Watts&rft.date=1896&rft.aulast=Holyoake&rft.aufirst=G.J.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DWnxPAAAAYAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-feminism-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-feminism_193-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFOverall2006" class="citation book cs1">Overall, Christine (2006). «Feminism and Atheism». <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA233&dq=%22Feminism+and+Atheism%22"><i>The Cambridge Companion to Atheism</i></a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-139-82739-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-139-82739-3"><bdi>978-1-139-82739-3</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Feminism+and+Atheism&rft.btitle=The+Cambridge+Companion+to+Atheism&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-139-82739-3&rft.aulast=Overall&rft.aufirst=Christine&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DtAeFipOVx4MC%26pg%3DPA233%26dq%3D%2522Feminism%2Band%2BAtheism%2522&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> in <a href="#CITEREFMartin2006">Martin 2006</a>, էջեր. 233–246<span class="error harv-error" style="display: inline; font-size:100%"> harvnb error: multiple targets (2×): CITEREFMartin2006 (<a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_template_errors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn template errors (դեռ գրված չէ)">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-194">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Richard_Pipes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Pipes (դեռ գրված չէ)">Richard Pipes</a>; <i>Russia under the Bolshevik Regime</i>; The Harvill Press; 1994; pp. 339–340</span> </li> <li id="cite_note-Viking_p.494-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Viking_p.494_195-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Geoffrey_Blainey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geoffrey Blainey (դեռ գրված չէ)">Geoffrey Blainey</a>; <i><a href="/w/index.php?title=A_Short_History_of_Christianity&action=edit&redlink=1" class="new" title="A Short History of Christianity (դեռ գրված չէ)">A Short History of Christianity</a></i>; Viking; 2011; p. 494</span> </li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text">Rowan Callick; Party Time – Who Runs China and How; Black Inc; 2013; p. 112.</span> </li> <li id="cite_note-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-197">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.china-embassy.org/eng/zt/zjxy/t36492.htm">«White Paper—Freedom of Religious Belief in China»</a>. Embassy of the People's Republic of China in the United States of America. 1997 թ․ հոկտեմբեր<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 5-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=White+Paper%E2%80%94Freedom+of+Religious+Belief+in+China&rft.pub=Embassy+of+the+People%27s+Republic+of+China+in+the+United+States+of+America&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.china-embassy.org%2Feng%2Fzt%2Fzjxy%2Ft36492.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-198">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90133.htm">«International Religious Freedom Report 2007 — China (includes Tibet, Hong Kong, and Macau)»</a>. U.S.Department of State. 2007<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=International+Religious+Freedom+Report+2007+%E2%80%94+China+%28includes+Tibet%2C+Hong+Kong%2C+and+Macau%29&rft.pub=U.S.Department+of+State&rft.date=2007&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.state.gov%2Fg%2Fdrl%2Frls%2Firf%2F2007%2F90133.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-199">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Geoffrey_Blainey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geoffrey Blainey (դեռ գրված չէ)">Geoffrey Blainey</a> (2011). <i><a href="/w/index.php?title=A_Short_History_of_Christianity&action=edit&redlink=1" class="new" title="A Short History of Christianity (դեռ գրված չէ)">A Short History of Christianity</a></i>; Viking; p. 543</span> </li> <li id="cite_note-200"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-200">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMadsen2014" class="citation book cs1">Madsen, Richard (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=ZMd7AgAAQBAJ&lpg=PA172&pg=PA586">«Religion Under Communism»</a>. In Smith, S.A. (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=ZMd7AgAAQBAJ&printsec=frontcover"><i>The Oxford Handbook of the History of Communism</i></a>. Oxford University Press. էջ 588. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-960205-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-960205-6"><bdi>978-0-19-960205-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Religion+Under+Communism&rft.btitle=The+Oxford+Handbook+of+the+History+of+Communism&rft.pages=588&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2014&rft.isbn=978-0-19-960205-6&rft.aulast=Madsen&rft.aufirst=Richard&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DZMd7AgAAQBAJ%26lpg%3DPA172%26pg%3DPA586&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-201">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBlackfordSchüklenk2013" class="citation book cs1">Blackford, R.; Schüklenk, U. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=fR1rAAAAQBAJ&lpg=PA79&pg=PA85">«Myth 27 Many Atrocities Have Been Committed in the Name of Atheism»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=fR1rAAAAQBAJ&printsec=frontcover"><i>50 great myths about atheism</i></a>. John Wiley & Sons. էջ 88. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-470-67404-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-470-67404-8"><bdi>978-0-470-67404-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Myth+27+Many+Atrocities+Have+Been+Committed+in+the+Name+of+Atheism&rft.btitle=50+great+myths+about+atheism&rft.pages=88&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.date=2013&rft.isbn=978-0-470-67404-8&rft.aulast=Blackford&rft.aufirst=R.&rft.au=Sch%C3%BCklenk%2C+U.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DfR1rAAAAQBAJ%26lpg%3DPA79%26pg%3DPA85&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-202">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFZdybicka2005">Zdybicka 2005</a>, էջ. 16</span> </li> <li id="cite_note-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-203">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMichael1999" class="citation book cs1">Michael, S.M. (1999). «Dalit Visions of a Just Society». In Michael, S. M. (ed.). <i>Untouchable: Dalits in Modern India</i>. Lynne Rienner Publishers. էջեր 31–33. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-55587-697-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-55587-697-5"><bdi>978-1-55587-697-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Dalit+Visions+of+a+Just+Society&rft.btitle=Untouchable%3A+Dalits+in+Modern+India&rft.pages=31-33&rft.pub=Lynne+Rienner+Publishers&rft.date=1999&rft.isbn=978-1-55587-697-5&rft.aulast=Michael&rft.aufirst=S.M.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-204">↑</a></span> <span class="reference-text">"He who created god was a fool, he who spreads his name is a scoundrel, and he who worships him is a barbarian." Hiorth, Finngeir (1996). "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://iheu.org/content/atheism-south-india-2">Atheism in South India</a>". <a href="/w/index.php?title=International_Humanist_and_Ethical_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Humanist and Ethical Union (դեռ գրված չէ)">International Humanist and Ethical Union</a>, <i>International Humanist News</i>. Retrieved 2013-11-21</span> </li> <li id="cite_note-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-205">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartin" class="citation web cs1">Martin, Douglas (2006 թ․ օգոստոսի 26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2006/08/26/obituaries/26mccullum.html">«Vashti McCollum, 93, Plaintiff In a Landmark Religion Suit – Obituary»</a>. New York Times<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 10-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vashti+McCollum%2C+93%2C+Plaintiff+In+a+Landmark+Religion+Suit+%E2%80%93+Obituary&rft.pub=New+York+Times&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Douglas&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2006%2F08%2F26%2Fobituaries%2F26mccullum.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-206">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJurinski2004" class="citation book cs1">Jurinski, James (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=0Yq_z5LaCjsC&pg=PA48&lpg=PA48"><i>Religion on Trial</i></a>. Walnut Creek, California: AltraMira Press. էջ 48. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7591-0601-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7591-0601-7"><bdi>978-0-7591-0601-7</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion+on+Trial&rft.place=Walnut+Creek%2C+California&rft.pages=48&rft.pub=AltraMira+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-7591-0601-7&rft.aulast=Jurinski&rft.aufirst=James&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3D0Yq_z5LaCjsC%26pg%3DPA48%26lpg%3DPA48&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-207">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.time.com/time/covers/0,16641,19660408,00.html"><i>Time Magazine</i> cover</a> online. 8 April 1966. Retrieved 2013-11-21.</span> </li> <li id="cite_note-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-208">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,835309,00.html">Toward a Hidden God</a>". <i>Time Magazine</i> online. 8 April 1966. Retrieved 2007-04-17.</span> </li> <li id="cite_note-aboutCalling-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-aboutCalling_209-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFErickson" class="citation news cs1">Erickson, Doug (2010 թ․ փետրվարի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html">«The atheists' calling the Madison-based Freedom From Religion Foundation is taking its latest battle to the U.S. Supreme court. It's a milestone for the often-vilified but financially strong group, which has seen its membership grow to an all-time high»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Wisconsin_State_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wisconsin State Journal (դեռ գրված չէ)">Wisconsin State Journal</a></i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 30-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Wisconsin+State+Journal&rft.atitle=The+atheists%27+calling+the+Madison-based+Freedom+From+Religion+Foundation+is+taking+its+latest+battle+to+the+U.S.+Supreme+court.+It%27s+a+milestone+for+the+often-vilified+but+financially+strong+group%2C+which+has+seen+its+membership+grow+to+an+all-time+high&rft.aulast=Erickson&rft.aufirst=Doug&rft_id=http%3A%2F%2Fhost.madison.com%2Fnews%2Fthe-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation%2Farticle_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-210">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFErickson" class="citation web cs1">Erickson, Doug (2007 թ․ փետրվարի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://host.madison.com/news/the-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation/article_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html">«The Atheists' Calling»</a>. <a href="/w/index.php?title=Wisconsin_State_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wisconsin State Journal (դեռ գրված չէ)">Wisconsin State Journal</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Atheists%27+Calling&rft.pub=Wisconsin+State+Journal&rft.aulast=Erickson&rft.aufirst=Doug&rft_id=http%3A%2F%2Fhost.madison.com%2Fnews%2Fthe-atheists-calling-the-madison-based-freedom-from-religion-foundation%2Farticle_85a849c9-f26a-50e8-8a04-cf8bc889d8a0.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-211">↑</a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2006/07/18/timothy-samuel-shah-explains-why-god-is-winning/">Timothy Samuel Shah Explains 'Why God is Winning'</a>." 2006-07-18. The Pew Forum on Religion and Public Life. Retrieved 2013-11-21.</span> </li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-212">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPaulZuckerman2007" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Gregory_S._Paul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregory S. Paul (դեռ գրված չէ)">Paul, Gregory</a>; Zuckerman, Phil (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070513205846/http://edge.org/documents/archive/edge209.html#gp">«Why the Gods Are Not Winning»</a>. <i>Edge</i>. <b>209</b>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.edge.org/documents/archive/edge209.html#gp">օրիգինալից</a> 2007 թ․ մայիսի 13-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Edge&rft.atitle=Why+the+Gods+Are+Not+Winning&rft.volume=209&rft.date=2007&rft.aulast=Paul&rft.aufirst=Gregory&rft.au=Zuckerman%2C+Phil&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.edge.org%2Fdocuments%2Farchive%2Fedge209.html%23gp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-religion_knowledge-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-religion_knowledge_213-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFLandsberg2010">Landsberg 2010</a></span> </li> <li id="cite_note-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-214">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130730235818/http://www.womeninsecularism.org/2012/">«Women in Secularism»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.womeninsecularism.org/2012/">օրիգինալից</a> 2013 թ․ հուլիսի 30-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Women+in+Secularism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.womeninsecularism.org%2F2012%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-215">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20131121223333/http://www.secularwoman.org/about">«Secular Woman:About»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.secularwoman.org/about">օրիգինալից</a> 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Secular+Woman%3AAbout&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.secularwoman.org%2Fabout&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-216">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://freethoughtblogs.com/greta/2013/08/13/a-timeline-of-the-sexual-harassment-accusations/">«A Timeline of the Sexual Harassment Accusations»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Timeline+of+the+Sexual+Harassment+Accusations&rft_id=http%3A%2F%2Ffreethoughtblogs.com%2Fgreta%2F2013%2F08%2F13%2Fa-timeline-of-the-sexual-harassment-accusations%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-217"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-217">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/atheism/">«Blaghag: Atheism+»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Blaghag%3A+Atheism%2B&rft_id=http%3A%2F%2Ffreethoughtblogs.com%2Fblaghag%2F2012%2F08%2Fatheism%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-218">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://freethoughtblogs.com/blaghag/2012/08/how-i-unwittingly-infiltrated-the-boys-club-why-its-time-for-a-new-wave-of-atheism/">«How I unwittingly infiltrated the boys club, why it's time for a new wave of atheism»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=How+I+unwittingly+infiltrated+the+boys+club%2C+why+it%27s+time+for+a+new+wave+of+atheism&rft_id=http%3A%2F%2Ffreethoughtblogs.com%2Fblaghag%2F2012%2F08%2Fhow-i-unwittingly-infiltrated-the-boys-club-why-its-time-for-a-new-wave-of-atheism%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-219">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130822080733/http://atheismplus.com/faq.php">«About Atheism+»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atheismplus.com/faq.php">օրիգինալից</a> 2013 թ․ օգոստոսի 22-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=About+Atheism%2B&rft_id=http%3A%2F%2Fatheismplus.com%2Ffaq.php&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-220"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-220">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alligator.org/news/local/article_f9a8713c-e2cf-11e2-b9d8-001a4bcf887a.html">«First atheist monument on government property unveiled»</a>. Alligator News<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=First+atheist+monument+on+government+property+unveiled&rft.pub=Alligator+News&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.alligator.org%2Fnews%2Flocal%2Farticle_f9a8713c-e2cf-11e2-b9d8-001a4bcf887a.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-221">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rawstory.com/rs/2013/06/29/atheists-unveil-monument-in-florida-and-promise-to-build-50-more">«Atheists unveil monument in Florida and promise to build 50 more»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atheists+unveil+monument+in+Florida+and+promise+to+build+50+more&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rawstory.com%2Frs%2F2013%2F06%2F29%2Fatheists-unveil-monument-in-florida-and-promise-to-build-50-more&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-222"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-222">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHooper" class="citation news cs1">Hooper, Simon. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/2006/WORLD/europe/11/08/atheism.feature/index.html">«The rise of the New Atheists»</a>. CNN. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100408094135/http://www.cnn.com/2006/WORLD/europe/11/08/atheism.feature/index.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 8-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 16-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+rise+of+the+New+Atheists&rft.aulast=Hooper&rft.aufirst=Simon&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cnn.com%2F2006%2FWORLD%2Feurope%2F11%2F08%2Fatheism.feature%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-223">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGribbin" class="citation journal cs1">Gribbin, Alice (2011 թ․ դեկտեմբերի 22). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newstatesman.com/blogs/the-staggers/2011/12/richard-dawkins-issue-hitchens">«Preview: The Four Horsemen of New Atheism reunited»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=New_Statesman&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Statesman (դեռ գրված չէ)">New Statesman</a></i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Statesman&rft.atitle=Preview%3A+The+Four+Horsemen+of+New+Atheism+reunited&rft.aulast=Gribbin&rft.aufirst=Alice&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newstatesman.com%2Fblogs%2Fthe-staggers%2F2011%2F12%2Frichard-dawkins-issue-hitchens&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Stenger—2009——-224"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Stenger—2009——_224-0">224,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Stenger—2009——_224-1">224,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFStenger2009">Stenger, 2009</a></span> </li> <li id="cite_note-sharedvalues-225"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-sharedvalues_225-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGarfield" class="citation journal cs1 cs1-prop-long-vol">Garfield, Alan E. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131207172239/http://lawreview.vermontlaw.edu/files/2012/02/13-Garfield-Book-2-Vol-33.pdf">«Finding Shared Values in a Diverse Society: Lessons From the Intelligent Design Controversy»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Vermont Law Review</i>. 33 Book 2. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lawreview.vermontlaw.edu/files/2012/02/13-Garfield-Book-2-Vol-33.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2013 թ․ դեկտեմբերի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Vermont+Law+Review&rft.atitle=Finding+Shared+Values+in+a+Diverse+Society%3A+Lessons+From+the+Intelligent+Design+Controversy&rft.volume=33+Book+2&rft.aulast=Garfield&rft.aufirst=Alan+E&rft_id=http%3A%2F%2Flawreview.vermontlaw.edu%2Ffiles%2F2012%2F02%2F13-Garfield-Book-2-Vol-33.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-226">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110422093857/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Nonreligious">«Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents, Section on accuracy of non-Religious Demographic Data»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html#Nonreligious">օրիգինալից</a> 2011 թ․ ապրիլի 22-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Major+Religions+of+the+World+Ranked+by+Number+of+Adherents%2C+Section+on+accuracy+of+non-Religious+Demographic+Data&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.adherents.com%2FReligions_By_Adherents.html%23Nonreligious&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-227"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-227">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHuxley2002" class="citation book cs1">Huxley, Andrew (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=YsUMTA4MebwC&pg=PA120"><i>Religion, Law and Tradition: Comparative Studies in Religious Law</i></a>. Routledge. էջ 120. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7007-1689-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7007-1689-0"><bdi>978-0-7007-1689-0</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL7763963M">7763963M</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Religion%2C+Law+and+Tradition%3A+Comparative+Studies+in+Religious+Law&rft.pages=120&rft.pub=Routledge&rft.date=2002&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL7763963M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-0-7007-1689-0&rft.aulast=Huxley&rft.aufirst=Andrew&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DYsUMTA4MebwC%26pg%3DPA120&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eb-2010-228"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-eb-2010_228-0">228,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-eb-2010_228-1">228,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1731588/Religion-Year-In-Review-2010/298437/Worldwide-Adherents-of-All-Religions">«Religion: Year in Review 2010: Worldwide Adherents of All Religions»</a>. <i>Encyclopædia Britannica Online</i>. Encyclopædia Britannica Inc<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica+Online&rft.atitle=Religion%3A+Year+in+Review+2010%3A+Worldwide+Adherents+of+All+Religions&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F1731588%2FReligion-Year-In-Review-2010%2F298437%2FWorldwide-Adherents-of-All-Religions&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-229"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-229">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաղապար:Cite (դեռ գրված չէ)">Կաղապար:Cite</a></span> </li> <li id="cite_note-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-230">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJoasWiegandt2010" class="citation book cs1">Joas, Hans; Wiegandt, Klaus, eds. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=rQTdki1xyK0C&pg=PA122"><i>Secularization and the World Religions</i></a>. Liverpool University Press. էջ 122 (footnote 1). <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-84631-187-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-84631-187-1"><bdi>978-1-84631-187-1</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL25285702M">25285702M</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 18-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Secularization+and+the+World+Religions&rft.pages=122+%28footnote+1%29&rft.pub=Liverpool+University+Press&rft.date=2010&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL25285702M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-1-84631-187-1&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DrQTdki1xyK0C%26pg%3DPA122&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gallup2012-231"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Gallup2012_231-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120825005955/http://www.wingia.com/en/news/win_gallup_international_ae_religiosity_and_atheism_index_ao_reveals_atheists_are_a_small_minority_in_the_early_years_of_21st_century/14">«WIN-Gallup International "Religiosity and Atheism Index" reveals atheists are a small minority in the early years of 21st century»</a>. 2012 թ․ օգոստոսի 6. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wingia.com/en/news/win_gallup_international_ae_religiosity_and_atheism_index_ao_reveals_atheists_are_a_small_minority_in_the_early_years_of_21st_century/14/">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 25-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 28-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=WIN-Gallup+International+%22Religiosity+and+Atheism+Index%22+reveals+atheists+are+a+small+minority+in+the+early+years+of+21st+century&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wingia.com%2Fen%2Fnews%2Fwin_gallup_international_ae_religiosity_and_atheism_index_ao_reveals_atheists_are_a_small_minority_in_the_early_years_of_21st_century%2F14%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-232"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-232">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121016062403/http://redcresearch.ie/wp-content/uploads/2012/08/RED-C-press-release-Religion-and-Atheism-25-7-12.pdf">«Global Index of Religion and Atheism»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/w/index.php?title=Gallup_(company)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gallup (company) (դեռ գրված չէ)">Gallup</a> – <a href="/w/index.php?title=Red_C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Red C (դեռ գրված չէ)">Red C</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://redcresearch.ie/wp-content/uploads/2012/08/RED-C-press-release-Religion-and-Atheism-25-7-12.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Global+Index+of+Religion+and+Atheism&rft.pub=Gallup+%E2%80%93+Red+C&rft_id=http%3A%2F%2Fredcresearch.ie%2Fwp-content%2Fuploads%2F2012%2F08%2FRED-C-press-release-Religion-and-Atheism-25-7-12.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-EB2010-233"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-EB2010_233-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101215001129/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf">«Special Eurobarometer: Biotechnology»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. 2010 թ․ հոկտեմբեր. էջ 381. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2010 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Special+Eurobarometer%3A+Biotechnology&rft.pages=381&rft_id=http%3A%2F%2Fec.europa.eu%2Fpublic_opinion%2Farchives%2Febs%2Febs_341_en.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-234"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-234">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121202023700/http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf">«Discrimination in the EU in 2012»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>, <i><a href="/w/index.php?title=Eurobarometer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eurobarometer (դեռ գրված չէ)">Special Eurobarometer</a></i>, 383, <a href="/w/index.php?title=European_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Union (դեռ գրված չէ)">European Union</a>: <a href="/w/index.php?title=European_Commission&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Commission (դեռ գրված չէ)">European Commission</a>, էջ 233, 2012, Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_393_en.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2012 թ․ դեկտեմբերի 2-ին<span class="reference-accessdate">, Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 14-ին</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Special+Eurobarometer&rft.atitle=Discrimination+in+the+EU+in+2012&rft.pages=233&rft.date=2012&rft_id=http%3A%2F%2Fec.europa.eu%2Fpublic_opinion%2Farchives%2Febs%2Febs_393_en.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> The question asked was "Do you consider yourself to be...?", with a card showing: Catholic, Orthodox, Protestant, Other Christian, Jewish, Muslim, Sikh, Buddhist, Hindu, Atheist, and non-believer/agnostic. Space was given for Other (Spontaneous) and DK. Jewish, Sikh, Buddhist, Hindu did not reach the 1% threshold.</span> </li> <li id="cite_note-Religiously_Unaffiliated-235"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-0">235,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-1">235,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Religiously_Unaffiliated_235-2">235,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130730043126/http://www.pewforum.org/global-religious-landscape-unaffiliated.aspx">«Religiously Unaffiliated»</a>. <i>Pew Research Center's Religion & Public Life Project</i>. 2012 թ․ դեկտեմբերի 18. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/global-religious-landscape-unaffiliated.aspx">օրիգինալից</a> 2013 թ․ հուլիսի 30-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Pew+Research+Center%27s+Religion+%26+Public+Life+Project&rft.atitle=Religiously+Unaffiliated&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pewforum.org%2Fglobal-religious-landscape-unaffiliated.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-abs-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-abs_236-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/mediareleasesbyReleaseDate/7E65A144540551D7CA258148000E2B85?OpenDocument">«Religion In Australia»</a>. <a href="/w/index.php?title=Australian_Bureau_of_Statistics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Australian Bureau of Statistics (դեռ գրված չէ)">Australian Bureau of Statistics</a>. 2017 թ․ հունիսի 27<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 27-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Religion+In+Australia&rft.pub=Australian+Bureau+of+Statistics&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.abs.gov.au%2FAUSSTATS%2Fabs%40.nsf%2FmediareleasesbyReleaseDate%2F7E65A144540551D7CA258148000E2B85%3FOpenDocument&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-237">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170828162758/http://www.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/quickstats-culture-identity/religion.aspx">«Արխիվացված պատճենը»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stats.govt.nz/Census/2013-census/profile-and-summary-reports/quickstats-culture-identity/religion.aspx">օրիգինալից</a> 2017 թ․ օգոստոսի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE+%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stats.govt.nz%2FCensus%2F2013-census%2Fprofile-and-summary-reports%2Fquickstats-culture-identity%2Freligion.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-WVS-238"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-WVS_238-0">238,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-WVS_238-1">238,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160105141038/http://www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp">«WVS Database»</a>. <i>World Values Survey</i>. Institute for Comparative Survey Research. 2015 թ․ մարտ. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldvaluessurvey.org/WVSOnline.jsp">օրիգինալից</a> 2016 թ․ հունվարի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Values+Survey&rft.atitle=WVS+Database&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.worldvaluessurvey.org%2FWVSOnline.jsp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-239"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-239">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/">America’s Changing Religious Landscape</a>, Pew Research Center, 12 May 2015.</span> </li> <li id="cite_note-GSS_2014-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-GSS_2014_240-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHoutSmith" class="citation web cs1">Hout, Michael; Smith, Tom (2015 թ․ մարտ). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.norc.org/PDFs/GSS%20Reports/GSS_Religion_2014.pdf">«Fewer Americans Affiliate with Organized Religions, Belief and Practice Unchanged: Key Findings from the 2014 General Social Survey»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>General Social Survey</i>. NORC.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=General+Social+Survey&rft.atitle=Fewer+Americans+Affiliate+with+Organized+Religions%2C+Belief+and+Practice+Unchanged%3A+Key+Findings+from+the+2014+General+Social+Survey&rft.aulast=Hout&rft.aufirst=Michael&rft.au=Smith%2C+Tom&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.norc.org%2FPDFs%2FGSS%2520Reports%2FGSS_Religion_2014.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-241">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.christiantoday.com/article/nones-are-now-the-biggest-religious-group-in-the-us-with-families-torn-on-priorities/118935.htm">«<span class="cs1-kern-left"></span>'Nones' are now the biggest religious group in the US – with families torn on priorities»</a>. <i>www.christiantoday.com</i> (անգլերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.christiantoday.com&rft.atitle=%27Nones%27+are+now+the+biggest+religious+group+in+the+US+%E2%80%93+with+families+torn+on+priorities&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.christiantoday.com%2Farticle%2Fnones-are-now-the-biggest-religious-group-in-the-us-with-families-torn-on-priorities%2F118935.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-242"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-242">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deseretnews.com/american-family-survey/2017">«DN American Family Survey 2017»</a>. <i>DeseretNews.com</i> (անգլերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=DeseretNews.com&rft.atitle=DN+American+Family+Survey+2017&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.deseretnews.com%2Famerican-family-survey%2F2017&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-243"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-243">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2015/05/12/americas-changing-religious-landscape/">«America's Changing Religious Landscape»</a>. <a href="/w/index.php?title=Pew_Research_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pew Research Center (դեռ գրված չէ)">Pew Research Center</a>: Religion & Public Life. 2015 թ․ մայիսի 12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=America%27s+Changing+Religious+Landscape&rft.pub=Pew+Research+Center%3A+Religion+%26+Public+Life&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pewforum.org%2F2015%2F05%2F12%2Famericas-changing-religious-landscape%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-244"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-244">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.prri.org/research/american-religious-landscape-christian-religiously-unaffiliated/">«America's Changing Religious Identity»</a>. <i>PRRI</i> (ամերիկյան անգլերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 16-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PRRI&rft.atitle=America%27s+Changing+Religious+Identity&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.prri.org%2Fresearch%2Famerican-religious-landscape-christian-religiously-unaffiliated%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-auto-245"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-auto_245-0">245,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-auto_245-1">245,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-auto_245-2">245,2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://newhumanist.org.uk/articles/4898/the-rise-of-arab-atheism">«The rise of Arab atheism»</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+rise+of+Arab+atheism&rft_id=https%3A%2F%2Fnewhumanist.org.uk%2Farticles%2F4898%2Fthe-rise-of-arab-atheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Tabah2016-246"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tabah2016_246-0">246,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Tabah2016_246-1">246,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mmgsurvey.tabahfoundation.org/downloads/mmgsurvey_full_En_web.pdf">Muslim Millennial Attitudes on Religion and Religious Leadership, Arab World</a>, Tabah Foundation, Abu Dhabi, 2016</span> </li> <li id="cite_note-247"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-247">↑</a></span> <span class="reference-text">Nigel Barber (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psychologytoday.com/blog/the-human-beast/201005/why-atheism-will-replace-religion">Why Atheism Will Replace Religion</a>. <a href="/w/index.php?title=Psychology_Today&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psychology Today (դեռ գրված չէ)">Psychology Today</a>. Retrieved 2013-05-22.</span> </li> <li id="cite_note-intmag-248"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-intmag_248-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLynnHarveyNyborg2009" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Richard_Lynn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Lynn (դեռ գրված չէ)">Lynn, Richard</a>; Harvey, John; Nyborg, Helmuth (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160289608000238">«Average intelligence predicts atheism rates across 137 nations»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Intelligence_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Intelligence (journal) (դեռ գրված չէ)">Intelligence</a></i>. <b>37</b>: 11–15. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.intell.2008.03.004">10.1016/j.intell.2008.03.004</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Intelligence&rft.atitle=Average+intelligence+predicts+atheism+rates+across+137+nations&rft.volume=37&rft.pages=11-15&rft.date=2009&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.intell.2008.03.004&rft.aulast=Lynn&rft.aufirst=Richard&rft.au=Harvey%2C+John&rft.au=Nyborg%2C+Helmuth&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencedirect.com%2Fscience%2Farticle%2Fpii%2FS0160289608000238&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Nigel_atheists-249"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nigel_atheists_249-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBarber" class="citation web cs1">Barber, Nigel (2010 թ․ մայիսի 4). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.psychologytoday.com/blog/the-human-beast/201005/the-real-reason-atheists-have-higher-iqs">«The Real Reason Atheists Have Higher IQs: Is Atheism a Sign of Intelligence?»</a>. Psychology Today.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Real+Reason+Atheists+Have+Higher+IQs%3A+Is+Atheism+a+Sign+of+Intelligence%3F&rft.pub=Psychology+Today&rft.aulast=Barber&rft.aufirst=Nigel&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.psychologytoday.com%2Fblog%2Fthe-human-beast%2F201005%2Fthe-real-reason-atheists-have-higher-iqs&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Daws-250"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Daws_250-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDawsHampshire" class="citation journal cs1">Daws, Richard E.; Hampshire, Adam (2017 թ․ դեկտեմբերի 19). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5742220">«The Negative Relationship between Reasoning and Religiosity Is Underpinned by a Bias for Intuitive Responses Specifically When Intuition and Logic Are in Conflict»</a>. <i>Frontiers in Psychology</i>. <b>8</b>: 2191. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3389%2Ffpsyg.2017.02191">10.3389/fpsyg.2017.02191</a>. <a href="/wiki/PMC_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMC (identifier)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5742220">5742220</a></span>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29312057">29312057</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Psychology&rft.atitle=The+Negative+Relationship+between+Reasoning+and+Religiosity+Is+Underpinned+by+a+Bias+for+Intuitive+Responses+Specifically+When+Intuition+and+Logic+Are+in+Conflict&rft.volume=8&rft.pages=2191&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5742220%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F29312057&rft_id=info%3Adoi%2F10.3389%2Ffpsyg.2017.02191&rft.aulast=Daws&rft.aufirst=Richard+E.&rft.au=Hampshire%2C+Adam&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5742220&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_%D5%B9%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_DOI" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-251"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-251">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCarey" class="citation news cs1">Carey, Benedict (2017 թ․ օգոստոսի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2017/08/07/health/atheists-religion-study.html">«The Serial Killer Test: Biases Against Atheists Emerge in Study»</a>. <i>The New York Times</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=The+Serial+Killer+Test%3A+Biases+Against+Atheists+Emerge+in+Study&rft.aulast=Carey&rft.aufirst=Benedict&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2017%2F08%2F07%2Fhealth%2Fatheists-religion-study.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-252"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-252">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFParis" class="citation news cs1">Paris, Agence France-Presse in (2017 թ․ օգոստոսի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2017/aug/07/anti-atheist-prejudice-secularity">«Atheists tend to be seen as immoral – even by other atheists: study»</a>. <i>the Guardian</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=the+Guardian&rft.atitle=Atheists+tend+to+be+seen+as+immoral+%E2%80%93+even+by+other+atheists%3A+study&rft.aulast=Paris&rft.aufirst=Agence+France-Presse+in&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2017%2Faug%2F07%2Fanti-atheist-prejudice-secularity&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-253"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-253">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGervaisXygalatasMcKayvan_Elk" class="citation journal cs1">Gervais, Will M.; Xygalatas, Dimitris; McKay, Ryan T.; van Elk, Michiel; Buchtel, Emma E.; Aveyard, Mark; Schiavone, Sarah R.; Dar-Nimrod, Ilan; Svedholm-Häkkinen, Annika M.; Riekki, Tapani; Klocová, Eva Kundtová; Ramsay, Jonathan E.; Bulbulia, Joseph (2017 թ․ օգոստոսի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://psyarxiv.com/csnp2/">«Global evidence of extreme intuitive moral prejudice against atheists»</a> <span class="cs1-format">(Submitted manuscript)</span>. <i>Nature Human Behaviour</i>. <b>1</b> (8): 0151. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fs41562-017-0151">10.1038/s41562-017-0151</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Human+Behaviour&rft.atitle=Global+evidence+of+extreme+intuitive+moral+prejudice+against+atheists&rft.volume=1&rft.issue=8&rft.pages=0151&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fs41562-017-0151&rft.aulast=Gervais&rft.aufirst=Will+M.&rft.au=Xygalatas%2C+Dimitris&rft.au=McKay%2C+Ryan+T.&rft.au=van+Elk%2C+Michiel&rft.au=Buchtel%2C+Emma+E.&rft.au=Aveyard%2C+Mark&rft.au=Schiavone%2C+Sarah+R.&rft.au=Dar-Nimrod%2C+Ilan&rft.au=Svedholm-H%C3%A4kkinen%2C+Annika+M.&rft.au=Riekki%2C+Tapani&rft.au=Klocov%C3%A1%2C+Eva+Kundtov%C3%A1&rft.au=Ramsay%2C+Jonathan+E.&rft.au=Bulbulia%2C+Joseph&rft_id=http%3A%2F%2Fpsyarxiv.com%2Fcsnp2%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-254"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-254">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewresearch.org/fact-tank/2016/06/01/10-facts-about-atheists/">«10 facts about atheists»</a>. <i>Pew Research Center</i>. 2016 թ․ հունիսի 1<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Pew+Research+Center&rft.atitle=10+facts+about+atheists&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pewresearch.org%2Ffact-tank%2F2016%2F06%2F01%2F10-facts-about-atheists%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9141943"><div class="reflist"> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Գրականություն"><span id=".D4.B3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Գրականություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=39" title="Խմբագրել բաժինը. Գրականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: Գրականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="-moz-column-count:30em; -webkit-column-count:30em; column-count:30em;margin-left:1.5em;"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gutenberg.org/ebooks/20248">The Necessity of Atheism by David Marshall Brooks</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gutenberg.org/ebooks/4583">Dialogues Concerning Natural Religion by David Hume</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBradlaughBesantBradlaughMoss1884" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Charles_Bradlaugh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Bradlaugh (դեռ գրված չէ)">Bradlaugh, Charles</a>; Besant, Annie; Bradlaugh, Alice; Moss, A. B.; Cattell, C.C.; Standring, G.; Aveling, E. (1884). <i>The Atheistic Platform</i>. London: Freethought Publishing.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Atheistic+Platform&rft.place=London&rft.pub=Freethought+Publishing&rft.date=1884&rft.aulast=Bradlaugh&rft.aufirst=Charles&rft.au=Besant%2C+Annie&rft.au=Bradlaugh%2C+Alice&rft.au=Moss%2C+A.+B.&rft.au=Cattell%2C+C.C.&rft.au=Standring%2C+G.&rft.au=Aveling%2C+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFEdwards2005" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol"><a href="/w/index.php?title=Paul_Edwards_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Edwards (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Edwards, Paul</a> (2005) [1967]. «Atheism». In Donald M. Borchert (ed.). <i><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Philosophy" title="Encyclopedia of Philosophy">The Encyclopedia of Philosophy</a></i>. Vol. Vol. 1 (2nd ed.). MacMillan Reference US (Gale). էջ 359. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-02-865780-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-02-865780-6"><bdi>978-0-02-865780-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=The+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.pages=359&rft.edition=2nd&rft.pub=MacMillan+Reference+US+%28Gale%29&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-02-865780-6&rft.aulast=Edwards&rft.aufirst=Paul&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_encyclopedia" title="Կաղապար:Cite encyclopedia">cite encyclopedia</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|volume=</code> has extra text (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#extra_text_volume" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFlew1976" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Antony_Flew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antony Flew (դեռ գրված չէ)">Flew, Antony</a> (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/presumptionofath0000flew_e4d9"><i>The Presumption of Atheism, and other Philosophical Essays on God, Freedom, and Immortality</i></a>. New York: Barnes and Noble.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Presumption+of+Atheism%2C+and+other+Philosophical+Essays+on+God%2C+Freedom%2C+and+Immortality&rft.place=New+York&rft.pub=Barnes+and+Noble&rft.date=1976&rft.aulast=Flew&rft.aufirst=Antony&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpresumptionofath0000flew_e4d9&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFlint1903" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Robert_Flint&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Flint (դեռ գրված չէ)">Flint, Robert</a> (1903). <i>Agnosticism: The Croall Lecture for 1887–88</i>. William Blackwood and Sons. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL7193167M">7193167M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Agnosticism%3A+The+Croall+Lecture+for+1887%E2%80%9388&rft.pub=William+Blackwood+and+Sons&rft.date=1903&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL7193167M%23id-name%3DOL&rft.aulast=Flint&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFlynn" class="citation encyclopaedia cs1"><a href="/w/index.php?title=Tom_Flynn_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tom Flynn (author) (դեռ գրված չէ)">Flynn, Tom</a>, ed. (2007 թ․ հոկտեմբերի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=YR4RAQAAIAAJ">«The new encyclopedia of unbelief»</a>. <i>The New Encyclopedia of Unbelief</i>. Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-391-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-391-3"><bdi>978-1-59102-391-3</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL8851140M">8851140M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+new+encyclopedia+of+unbelief&rft.btitle=The+New+Encyclopedia+of+Unbelief&rft.pub=Prometheus+Books&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL8851140M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-1-59102-391-3&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DYR4RAQAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris2005" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (դեռ գրված չէ)">Harris, Sam</a> (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/endoffaithreligi00harr"><i>The End of Faith: Religion, Terror, and the Future of Reason</i></a>. W.W. Norton & Company.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+End+of+Faith%3A+Religion%2C+Terror%2C+and+the+Future+of+Reason&rft.pub=W.W.+Norton+%26+Company&rft.date=2005&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fendoffaithreligi00harr&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (դեռ գրված չէ)">Harris, Sam</a> (2006 թ․ սեպտեմբերի 19). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=RlZATs3xD0gC&lpg=PP1&pg=PP1"><i>Letter to a Christian Nation</i></a>. Knopf. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-307-27877-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-307-27877-7"><bdi>978-0-307-27877-7</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL25353925M">25353925M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Letter+to+a+Christian+Nation&rft.pub=Knopf&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL25353925M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-0-307-27877-7&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DRlZATs3xD0gC%26lpg%3DPP1%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (դեռ գրված չէ)">Harris, Sam</a> (2006 թ․ ապրիլ). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.secularhumanism.org/index.php/articles/2863">«The Myth of Secular Moral Chaos»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Free_Inquiry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free Inquiry (դեռ գրված չէ)">Free Inquiry</a></i>. <b>26</b> (3). <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0272-0701">0272-0701</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Free+Inquiry&rft.atitle=The+Myth+of+Secular+Moral+Chaos&rft.volume=26&rft.issue=3&rft.issn=0272-0701&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.secularhumanism.org%2Findex.php%2Farticles%2F2863&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.samharris.org/site/full_text/the-myth-of-secular-moral-chaos">alternate URL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150224084447/http://www.samharris.org/site/full_text/the-myth-of-secular-moral-chaos/">Արխիվացված</a> 2015-02-24 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHitchens2007" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Christopher_Hitchens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christopher Hitchens (դեռ գրված չէ)">Hitchens, Christopher</a> (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=sGgoYfGyqSMC&lpg=PP1&pg=PP1"><i>god Is Not Great: How Religion Poisons Everything</i></a>. Random House. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7710-4143-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7710-4143-3"><bdi>978-0-7710-4143-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=god+Is+Not+Great%3A+How+Religion+Poisons+Everything&rft.pub=Random+House&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-7710-4143-3&rft.aulast=Hitchens&rft.aufirst=Christopher&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DsGgoYfGyqSMC%26lpg%3DPP1%26pg%3DPP1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHume1748" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=David_Hume&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Hume (դեռ գրված չէ)">Hume, David</a> (1748). <span class="cs1-ws-icon" title="s:An Enquiry Concerning Human Understanding"><a class="external text" href="https://hy.wikisource.org/wiki/An_Enquiry_Concerning_Human_Understanding"><i>An Enquiry Concerning Human Understanding</i> </a></span>. London.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Enquiry+Concerning+Human+Understanding&rft.place=London&rft.date=1748&rft.aulast=Hume&rft.aufirst=David&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLandsberg" class="citation news cs1">Landsberg, Mitchell (2010 թ․ սեպտեմբերի 28). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.latimes.com/2010/sep/28/nation/la-na-religion-survey-20100928">«Atheists, agnostics most knowledgeable about religion, survey says»</a>. <i><a href="/wiki/Los_Angeles_Times" class="mw-redirect" title="Los Angeles Times">Los Angeles Times</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110511180716/http://articles.latimes.com/2010/sep/28/nation/la-na-religion-survey-20100928">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 11-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Los+Angeles+Times&rft.atitle=Atheists%2C+agnostics+most+knowledgeable+about+religion%2C+survey+says&rft.aulast=Landsberg&rft.aufirst=Mitchell&rft_id=http%3A%2F%2Farticles.latimes.com%2F2010%2Fsep%2F28%2Fnation%2Fla-na-religion-survey-20100928&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartin1990" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Michael_Martin_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Martin (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Martin, Michael</a> (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=MNZqCoor4eoC&lpg=PP1&dq=Atheism%3A%20A%20Philosophical%20Justification&pg=PP1#v=onepage&q&f=true"><i>Atheism: A Philosophical Justification</i></a>. Philadelphia: Temple University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87722-642-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87722-642-0"><bdi>978-0-87722-642-0</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL8110936M">8110936M</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110519174319/https://books.google.am/books?id=MNZqCoor4eoC&lpg=PP1&dq=Atheism%3A%20A%20Philosophical%20Justification&pg=PP1">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 19-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism%3A+A+Philosophical+Justification&rft.place=Philadelphia&rft.pub=Temple+University+Press&rft.date=1990&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL8110936M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-0-87722-642-0&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DMNZqCoor4eoC%26lpg%3DPP1%26dq%3DAtheism%253A%2520A%2520Philosophical%2520Justification%26pg%3DPP1%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartin2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Michael_Martin_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Martin (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Martin, Michael</a>, ed. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=tAeFipOVx4MC&pg=PA8#v=onepage&q&f=true"><i>The Cambridge Companion to Atheism</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-84270-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-84270-9"><bdi>978-0-521-84270-9</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL22379448M">22379448M</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+Companion+to+Atheism&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL22379448M%23id-name%3DOL&rft.isbn=978-0-521-84270-9&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DtAeFipOVx4MC%26pg%3DPA8%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNielsen2013" class="citation encyclopaedia cs1"><a href="/w/index.php?title=Kai_Nielsen_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kai Nielsen (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Nielsen, Kai</a> (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/40634/atheism">«Atheism»</a>. <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" class="mw-redirect" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.date=2013&rft.aulast=Nielsen&rft.aufirst=Kai&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F40634%2Fatheism&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFOppy2018" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Graham_Oppy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Graham Oppy (դեռ գրված չէ)">Oppy, Graham</a> (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cambridge.org/core/elements/atheism-and-agnosticism/C0D61CA2D386696A43294D440B7F9C11"><i>Atheism and Agnosticism</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-108-55534-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-108-55534-0"><bdi>978-1-108-55534-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism+and+Agnosticism&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2018&rft.isbn=978-1-108-55534-0&rft.aulast=Oppy&rft.aufirst=Graham&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cambridge.org%2Fcore%2Felements%2Fatheism-and-agnosticism%2FC0D61CA2D386696A43294D440B7F9C11&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRowe1998" class="citation encyclopaedia cs1"><a href="/w/index.php?title=William_L._Rowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="William L. Rowe (դեռ գրված չէ)">Rowe, William L.</a> (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/?id=lnuwFH_M5o0C&pg=PA530">«Atheism»</a>. In Edward Craig (ed.). <i><a href="/wiki/Routledge_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Routledge Encyclopedia of Philosophy">Routledge Encyclopedia of Philosophy</a></i>. Taylor & Francis. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-07310-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-07310-3"><bdi>978-0-415-07310-3</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Routledge+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-415-07310-3&rft.aulast=Rowe&rft.aufirst=William+L.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2F%3Fid%3DlnuwFH_M5o0C%26pg%3DPA530&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRussell1957" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Bertrand_Russell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bertrand Russell (դեռ գրված չէ)">Russell, Bertrand</a> (1957). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whyiamnotchristi1649russ"><i>Why I am not a Christian, and other essays on religion and related subjects</i></a>. Simon and Schuster.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Why+I+am+not+a+Christian%2C+and+other+essays+on+religion+and+related+subjects&rft.pub=Simon+and+Schuster&rft.date=1957&rft.aulast=Russell&rft.aufirst=Bertrand&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhyiamnotchristi1649russ&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSartre2001" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Jean-Paul_Sartre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean-Paul Sartre (դեռ գրված չէ)">Sartre, Jean-Paul</a> (2001) [1946]. «Existentialism and Humanism». In Priest, Stephen (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/jeanpaulsartreba00sart"><i>Jean-Paul Sartre: Basic Writings</i></a>. London: Routledge. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/jeanpaulsartreba00sart/page/45">45</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-21367-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-21367-7"><bdi>978-0-415-21367-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Existentialism+and+Humanism&rft.btitle=Jean-Paul+Sartre%3A+Basic+Writings&rft.place=London&rft.pages=45&rft.pub=Routledge&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-415-21367-7&rft.aulast=Sartre&rft.aufirst=Jean-Paul&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fjeanpaulsartreba00sart&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSartre2004" class="citation book cs1">Sartre, Jean-Paul (2004) [1946]. «An existentialist ethics». In Gensler, Harry J.; Spurgin, Earl W.; Swindal, James C. (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ethicscontempora00gens_352"><i>Ethics: Contemporary Readings</i></a>. London: Routledge. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ethicscontempora00gens_352/page/127">127</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-25680-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-25680-3"><bdi>978-0-415-25680-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=An+existentialist+ethics&rft.btitle=Ethics%3A+Contemporary+Readings&rft.place=London&rft.pages=127&rft.pub=Routledge&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-415-25680-3&rft.aulast=Sartre&rft.aufirst=Jean-Paul&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fethicscontempora00gens_352&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSmith1979" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=George_H._Smith&action=edit&redlink=1" class="new" title="George H. Smith (դեռ գրված չէ)">Smith, George H.</a> (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atheismcaseagain0000smit_c3p0"><i>Atheism: The Case Against God</i></a>. Buffalo, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87975-124-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87975-124-1"><bdi>978-0-87975-124-1</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="LCCN (identifier) (դեռ գրված չէ)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://lccn.loc.gov/79002726">79002726</a>. <a href="/w/index.php?title=OL_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="OL (identifier) (դեռ գրված չէ)">OL</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL4401616M">4401616M</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism%3A+The+Case+Against+God&rft.place=Buffalo%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=1979&rft_id=https%3A%2F%2Fopenlibrary.org%2Fbooks%2FOL4401616M%23id-name%3DOL&rft_id=info%3Alccn%2F79002726&rft.isbn=978-0-87975-124-1&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=George+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatheismcaseagain0000smit_c3p0&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFStenger2007" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Victor_J._Stenger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor J. Stenger (դեռ գրված չէ)">Stenger, Victor J.</a> (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/godfailedhypothe0000sten"><i>God: The Failed Hypothesis—How Science Shows That God Does Not Exist</i></a>. Amherst, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-652-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-652-5"><bdi>978-1-59102-652-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=God%3A+The+Failed+Hypothesis%E2%80%94How+Science+Shows+That+God+Does+Not+Exist&rft.place=Amherst%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=2007&rft.isbn=978-1-59102-652-5&rft.aulast=Stenger&rft.aufirst=Victor+J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgodfailedhypothe0000sten&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFStenger" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Victor_J._Stenger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor J. Stenger (դեռ գրված չէ)">Stenger, Victor J.</a> (2009 թ․ սեպտեմբերի 22). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121011014538/http://www.colorado.edu/philosophy/vstenger/battle.html"><i>The New Atheism: Taking a Stand for Science and Reason</i></a>. Prometheus. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-751-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-751-5"><bdi>978-1-59102-751-5</bdi></a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.colorado.edu/philosophy/vstenger/battle.html">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հոկտեմբերի 11-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+Atheism%3A+Taking+a+Stand+for+Science+and+Reason&rft.pub=Prometheus&rft.isbn=978-1-59102-751-5&rft.aulast=Stenger&rft.aufirst=Victor+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.colorado.edu%2Fphilosophy%2Fvstenger%2Fbattle.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZdybicka2005" class="citation book cs1">Zdybicka, Zofia J. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ptta.pl/pef/haslaen/a/atheism.pdf">«Atheism»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. In Maryniarczyk, Andrzej (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ptta.pl/pef"><i>Universal Encyclopedia of Philosophy</i></a>. Vol. 1. Polish Thomas Aquinas Association<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atheism&rft.btitle=Universal+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.pub=Polish+Thomas+Aquinas+Association&rft.date=2005&rft.aulast=Zdybicka&rft.aufirst=Zofia+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fptta.pl%2Fpef%2Fhaslaen%2Fa%2Fatheism.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Այլ_գրականություն"><span id=".D4.B1.D5.B5.D5.AC_.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Այլ գրականություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=40" title="Խմբագրել բաժինը. Այլ գրականություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=40" title="Edit section's source code: Այլ գրականություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="-moz-column-count:30em; -webkit-column-count:30em; column-count:30em;margin-left:1.5em;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBerman1990" class="citation book cs1">Berman, David (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=Li4OAAAAQAAJ&lpg=PP1&dq=A%20History%20of%20Atheism%20in%20Britain%3A%20From%20Hobbes%20to%20Russell&pg=PP1#v=onepage&q&f=true"><i>A History of Atheism in Britain: From Hobbes to Russell</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-04727-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-04727-2"><bdi>978-0-415-04727-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Atheism+in+Britain%3A+From+Hobbes+to+Russell&rft.pub=London%3A+Routledge&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-415-04727-2&rft.aulast=Berman&rft.aufirst=David&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DLi4OAAAAQAAJ%26lpg%3DPP1%26dq%3DA%2520History%2520of%2520Atheism%2520in%2520Britain%253A%2520From%2520Hobbes%2520to%2520Russell%26pg%3DPP1%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Bradlaugh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Bradlaugh (դեռ գրված չէ)">Bradlaugh, Charles</a>, <a href="/w/index.php?title=Annie_Besant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Annie Besant (դեռ գրված չէ)">Annie Besant</a> and others. (1884) <i>The Atheistic Platform: 12 Lectures</i>. London: Freethought Publishing. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://books.google.am/books?id=jh8HAAAAQAAJ&printsec=frontcover">[1]</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBuckley1990" class="citation book cs1">Buckley, M.J. (1990). <i>At the Origins of Modern Atheism</i>. New Haven, CT: Yale University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-300-04897-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-300-04897-1"><bdi>978-0-300-04897-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=At+the+Origins+of+Modern+Atheism&rft.pub=New+Haven%2C+CT%3A+Yale+University+Press&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-300-04897-1&rft.aulast=Buckley&rft.aufirst=M.J.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBullivantRuse2013" class="citation book cs1">Bullivant, Stephen; Ruse, Michael, eds. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=jbIVAgAAQBAJ&pg=PA267"><i>The Oxford Handbook of Atheism</i></a>. Oxford UP. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-964465-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-964465-0"><bdi>978-0-19-964465-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Handbook+of+Atheism&rft.pub=Oxford+UP&rft.date=2013&rft.isbn=978-0-19-964465-0&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DjbIVAgAAQBAJ%26pg%3DPA267&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFlew2005" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Antony_Flew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antony Flew (դեռ գրված չէ)">Flew, Antony</a> (2005). <i>God and Philosophy</i>. Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-330-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-330-2"><bdi>978-1-59102-330-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=God+and+Philosophy&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=2005&rft.isbn=978-1-59102-330-2&rft.aulast=Flew&rft.aufirst=Antony&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFTom_Flynn2007" class="citation book cs1">Tom Flynn, ed. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9781591023913"><i>The New Encyclopedia of Unbelief</i></a>. Buffalo, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-391-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-391-3"><bdi>978-1-59102-391-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+Encyclopedia+of+Unbelief&rft.place=Buffalo%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=2007&rft.isbn=978-1-59102-391-3&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9781591023913&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGaskin,_J.C.A.1989" class="citation book cs1">Gaskin, J.C.A., ed. (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780023406812"><i>Varieties of Unbelief: From Epicurus to Sartre</i></a>. •New York: Macmillan. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-02-340681-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-02-340681-2"><bdi>978-0-02-340681-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Varieties+of+Unbelief%3A+From+Epicurus+to+Sartre&rft.pub=%E2%80%A2New+York%3A+Macmillan&rft.date=1989&rft.isbn=978-0-02-340681-2&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780023406812&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFGermani" class="citation journal cs1">Germani, Alan (2008 թ․ սեպտեմբերի 15). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110428193621/http://www.theobjectivestandard.com/issues/2008-fall/mystical-ethics-new-atheists.asp">«The Mystical Ethics of the New Atheists»</a>. <i>The Objective Standard</i>. <b>3</b> (3). Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theobjectivestandard.com/issues/2008-fall/mystical-ethics-new-atheists.asp">օրիգինալից</a> 2011 թ․ ապրիլի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Objective+Standard&rft.atitle=The+Mystical+Ethics+of+the+New+Atheists&rft.volume=3&rft.issue=3&rft.aulast=Germani&rft.aufirst=Alan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theobjectivestandard.com%2Fissues%2F2008-fall%2Fmystical-ethics-new-atheists.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarbour2003" class="citation book cs1">Harbour, Daniel (2003). <a href="/w/index.php?title=An_Intelligent_Person%27s_Guide_to_Atheism&action=edit&redlink=1" class="new" title="An Intelligent Person's Guide to Atheism (դեռ գրված չէ)"><i>An Intelligent Person's Guide to Atheism</i></a>. London: Duckworth. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7156-3229-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7156-3229-1"><bdi>978-0-7156-3229-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Intelligent+Person%27s+Guide+to+Atheism&rft.pub=London%3A+Duckworth&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7156-3229-1&rft.aulast=Harbour&rft.aufirst=Daniel&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris" class="citation news cs1">Harris, Sam (2007 թ․ հոկտեմբերի 2). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsweek.washingtonpost.com/onfaith/panelists/sam_harris/2007/10/the_problem_with_atheism.html">«The Problem with Atheism»</a>. <i><a href="/wiki/The_Washington_Post" class="mw-redirect" title="The Washington Post">The Washington Post</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110524071308/http://newsweek.washingtonpost.com/onfaith/panelists/sam_harris/2007/10/the_problem_with_atheism.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 24-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Washington+Post&rft.atitle=The+Problem+with+Atheism&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rft_id=http%3A%2F%2Fnewsweek.washingtonpost.com%2Fonfaith%2Fpanelists%2Fsam_harris%2F2007%2F10%2Fthe_problem_with_atheism.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li>Howson, Colin (2011). <i>Objecting to God.</i> Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-18665-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-18665-0">978-0-521-18665-0</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFJacoby2004" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Susan_Jacoby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Susan Jacoby (դեռ գրված չէ)">Jacoby, Susan</a> (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/freethinkershist0000jaco"><i>Freethinkers: A History of American Secularism</i></a>. Metropolitan Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8050-7442-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8050-7442-0"><bdi>978-0-8050-7442-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Freethinkers%3A+A+History+of+American+Secularism&rft.pub=Metropolitan+Books&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-8050-7442-0&rft.aulast=Jacoby&rft.aufirst=Susan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffreethinkershist0000jaco&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKrueger1998" class="citation book cs1">Krueger, D.E. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whatisatheismsho0000krue"><i>What is Atheism?: A Short Introduction</i></a>. New York: Prometheus. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-57392-214-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-57392-214-2"><bdi>978-1-57392-214-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=What+is+Atheism%3F%3A+A+Short+Introduction&rft.pub=New+York%3A+Prometheus&rft.date=1998&rft.isbn=978-1-57392-214-2&rft.aulast=Krueger&rft.aufirst=D.E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhatisatheismsho0000krue&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLedrew2012" class="citation journal cs1">Ledrew, S. (2012). «The evolution of atheism: Scientific and humanistic approaches». <i>History of the Human Sciences</i>. <b>25</b> (3): 70. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177%2F0952695112441301">10.1177/0952695112441301</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=History+of+the+Human+Sciences&rft.atitle=The+evolution+of+atheism%3A+Scientific+and+humanistic+approaches&rft.volume=25&rft.issue=3&rft.pages=70&rft.date=2012&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F0952695112441301&rft.aulast=Ledrew&rft.aufirst=S.&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLe_Poidevin1996" class="citation book cs1">Le Poidevin, R. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=M4YlYZi_cMUC&printsec=frontcover"><i>Arguing for Atheism: An Introduction to the Philosophy of Religion</i></a>. London: Routledge. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-415-09338-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-415-09338-5"><bdi>978-0-415-09338-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Arguing+for+Atheism%3A+An+Introduction+to+the+Philosophy+of+Religion&rft.pub=London%3A+Routledge&rft.date=1996&rft.isbn=978-0-415-09338-5&rft.aulast=Le+Poidevin&rft.aufirst=R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DM4YlYZi_cMUC%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMackie1982" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=J._L._Mackie&action=edit&redlink=1" class="new" title="J. L. Mackie (դեռ գրված չէ)">Mackie, J.L.</a> (1982). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/miracleoftheisma0000mack"><i>The Miracle of Theism: Arguments For and Against the Existence of God</i></a>. Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-824682-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-824682-4"><bdi>978-0-19-824682-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Miracle+of+Theism%3A+Arguments+For+and+Against+the+Existence+of+God&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1982&rft.isbn=978-0-19-824682-4&rft.aulast=Mackie&rft.aufirst=J.L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmiracleoftheisma0000mack&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMaritain1952" class="citation book cs1">Maritain, Jacques (1952). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130407012751/http://www3.nd.edu/Departments/Maritain/etext/range.htm"><i>The Range of Reason</i></a>. London: Geoffrey Bles. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nd.edu/Departments/Maritain/etext/range.htm">օրիգինալից</a> 2013 թ․ ապրիլի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 15-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Range+of+Reason&rft.pub=London%3A+Geoffrey+Bles&rft.date=1952&rft.aulast=Maritain&rft.aufirst=Jacques&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nd.edu%2FDepartments%2FMaritain%2Fetext%2Frange.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMartin1990" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Michael_Martin_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Martin (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Martin, Michael</a> (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=MNZqCoor4eoC&printsec=frontcover"><i>Atheism. A Philosophical Justification</i></a>. Philadelphia: Temple University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87722-943-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87722-943-8"><bdi>978-0-87722-943-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism.+A+Philosophical+Justification&rft.place=Philadelphia&rft.pub=Temple+University+Press&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-87722-943-8&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DMNZqCoor4eoC%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMichael_Martin_&_Ricki_Monnier2003" class="citation book cs1">Michael Martin & Ricki Monnier, ed. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/impossibilityofg0000unse"><i>The Impossibility of God</i></a>. Buffalo, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-120-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-120-9"><bdi>978-1-59102-120-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Impossibility+of+God&rft.place=Buffalo%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=2003&rft.isbn=978-1-59102-120-9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fimpossibilityofg0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMichael_Martin_&_Ricki_Monnier2006" class="citation book cs1">Michael Martin & Ricki Monnier, ed. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9781591023814"><i>The Improbability of God</i></a>. Buffalo, New York: Prometheus Books. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-59102-381-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-59102-381-4"><bdi>978-1-59102-381-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Improbability+of+God&rft.place=Buffalo%2C+New+York&rft.pub=Prometheus+Books&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-59102-381-4&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9781591023814&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMcTaggartMcTaggart1930" class="citation book cs1">McTaggart, John; McTaggart, Ellis (1930) [1906]. <i>Some Dogmas of Religion</i> (New ed.). London: Edward Arnold & Co. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-548-14955-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-548-14955-3"><bdi>978-0-548-14955-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Some+Dogmas+of+Religion&rft.place=London&rft.edition=New&rft.pub=Edward+Arnold+%26+Co.&rft.date=1930&rft.isbn=978-0-548-14955-3&rft.aulast=McTaggart&rft.aufirst=John&rft.au=McTaggart%2C+Ellis&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNielsen1985" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Kai_Nielsen_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kai Nielsen (philosopher) (դեռ գրված չէ)">Nielsen, Kai</a> (1985). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/philosophyatheis0000niel"><i>Philosophy and Atheism</i></a>. New York: Prometheus. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-87975-289-7" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-87975-289-7"><bdi>978-0-87975-289-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Philosophy+and+Atheism&rft.pub=New+York%3A+Prometheus&rft.date=1985&rft.isbn=978-0-87975-289-7&rft.aulast=Nielsen&rft.aufirst=Kai&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fphilosophyatheis0000niel&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNielsen2001" class="citation book cs1">Nielsen, Kai (2001). <i>Naturalism and Religion</i>. New York: Prometheus. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-57392-853-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-57392-853-3"><bdi>978-1-57392-853-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Naturalism+and+Religion&rft.pub=New+York%3A+Prometheus&rft.date=2001&rft.isbn=978-1-57392-853-3&rft.aulast=Nielsen&rft.aufirst=Kai&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFOnfray2007" class="citation book cs1">Onfray, Michel (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=QpEAYMo7pFkC&lpg=PP1&dq=Atheist%20Manifesto&pg=PP1#v=onepage&q&f=true"><i>Atheist Manifesto</i></a>. New York: Arcade Publishing. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-55970-820-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-55970-820-3"><bdi>978-1-55970-820-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151030191621/https://books.google.am/books?id=QpEAYMo7pFkC&lpg=PP1&dq=Atheist%20Manifesto&pg=PP1">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 30-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheist+Manifesto&rft.place=New+York&rft.pub=Arcade+Publishing&rft.date=2007&rft.isbn=978-1-55970-820-3&rft.aulast=Onfray&rft.aufirst=Michel&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DQpEAYMo7pFkC%26lpg%3DPP1%26dq%3DAtheist%2520Manifesto%26pg%3DPP1%23v%3Donepage%26q%26f%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFOppy2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Graham_Oppy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Graham Oppy (դեռ գրված չէ)">Oppy, Graham</a> (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=DlVtfUxPD14C&printsec=frontcover"><i>Arguing about Gods</i></a>. Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-86386-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-86386-5"><bdi>978-0-521-86386-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Arguing+about+Gods&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-521-86386-5&rft.aulast=Oppy&rft.aufirst=Graham&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DDlVtfUxPD14C%26printsec%3Dfrontcover&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRafford1987" class="citation journal cs1">Rafford, R.L. (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_religious-humanism_winter-1987_21_1/page/32">«Atheophobia—an introduction»</a>. <i>Religious Humanism</i>. <b>21</b> (1): 32–37.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Religious+Humanism&rft.atitle=Atheophobia%E2%80%94an+introduction&rft.volume=21&rft.issue=1&rft.pages=32-37&rft.date=1987&rft.aulast=Rafford&rft.aufirst=R.L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_religious-humanism_winter-1987_21_1%2Fpage%2F32&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRobinson1964" class="citation book cs1">Robinson, Richard (1964). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110425091126/http://www.positiveatheism.org/hist/athval0.htm"><i>An Atheist's Values</i></a>. Oxford: Clarendon Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-19-824191-1" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-19-824191-1"><bdi>978-0-19-824191-1</bdi></a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.positiveatheism.org/hist/athval0.htm">օրիգինալից</a> 2011 թ․ ապրիլի 25-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 9-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Atheist%27s+Values&rft.pub=Oxford%3A+Clarendon+Press&rft.date=1964&rft.isbn=978-0-19-824191-1&rft.aulast=Robinson&rft.aufirst=Richard&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.positiveatheism.org%2Fhist%2Fathval0.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li>Rosenberg, Alex (2011). <i>The Atheist's Guide to Reality: Enjoying Life Without Illusions.</i> New York: W.W. Norton & Co. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-393-08023-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-393-08023-0">978-0-393-08023-0</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFRussell2013" class="citation encyclopaedia cs1">Russell, Paul (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/hume-religion/">«Hume on Religion»</a>. In Edward N. Zalta (ed.). <i>Stanford Encyclopedia of Philosophy</i>. Metaphysics Research Lab<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 24-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Hume+on+Religion&rft.btitle=Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.pub=Metaphysics+Research+Lab&rft.date=2013&rft.aulast=Russell&rft.aufirst=Paul&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fhume-religion%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSharpe1997" class="citation book cs1">Sharpe, R.A. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/moralcaseagainst0000shar"><i>The Moral Case Against Religious Belief</i></a>. London: SCM Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-334-02680-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-334-02680-8"><bdi>978-0-334-02680-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Moral+Case+Against+Religious+Belief&rft.pub=London%3A+SCM+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-334-02680-8&rft.aulast=Sharpe&rft.aufirst=R.A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmoralcaseagainst0000shar&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFShermer1999" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Michael_Shermer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michael Shermer (դեռ գրված չէ)">Shermer, Michael</a> (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/howwebelievesear00sher"><i>How We Believe: Science, Skepticism, and the Search for God</i></a>. New York: William H Freeman. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-7167-3561-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-7167-3561-8"><bdi>978-0-7167-3561-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=How+We+Believe%3A+Science%2C+Skepticism%2C+and+the+Search+for+God&rft.place=New+York&rft.pub=William+H+Freeman&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-7167-3561-8&rft.aulast=Shermer&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhowwebelievesear00sher&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFThrower1971" class="citation book cs1">Thrower, James (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ashorthistoryofw0000unse"><i>A Short History of Western Atheism</i></a>. London: Pemberton. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-301-71101-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-301-71101-0"><bdi>978-0-301-71101-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Short+History+of+Western+Atheism&rft.pub=London%3A+Pemberton&rft.date=1971&rft.isbn=978-0-301-71101-0&rft.aulast=Thrower&rft.aufirst=James&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fashorthistoryofw0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li>Walters, Kerry (2010). <i>Atheism: A Guide for the Perplexed.</i> New York: Continuum. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8264-2493-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8264-2493-8">978-0-8264-2493-8</a></li> <li>Whitmarsh, Tim. (2015), <i>Battling the Gods: Atheism in the Ancient World</i></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZuckerman2010" class="citation book cs1">Zuckerman, Phil (2010). <i>Society without God: What the Least Religious Nations Can Tell Us About Contentment</i>. NYU Press. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8147-9723-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8147-9723-5"><bdi>978-0-8147-9723-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Society+without+God%3A+What+the+Least+Religious+Nations+Can+Tell+Us+About+Contentment&rft.pub=NYU+Press&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-8147-9723-5&rft.aulast=Zuckerman&rft.aufirst=Phil&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZuckerman2010" class="citation book cs1">Zuckerman, Phil, ed. (2010). <i>Atheism and secularity</i>. Santa Barbara, California: Praeger. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-313-35183-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-313-35183-9"><bdi>978-0-313-35183-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheism+and+secularity&rft.place=Santa+Barbara%2C+California&rft.pub=Praeger&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-313-35183-9&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=41" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=41" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kronadaran.am/dictionary/atheism/">Աթեիզմի մասին կրոնադարանում</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/n-atheis">The New Atheists in <i>The Internet Encyclopedia of Philosophy</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Society/Religion_and_Spirituality/Atheism/">Atheism</a> հոդվածը Curlie-ում (ըստ DMOZ-ի) – Includes links to organizations and websites.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/religion/religions/atheism/">Religion & Ethics—Atheism</a> at <a href="/w/index.php?title=Bbc.co.uk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bbc.co.uk (դեռ գրված չէ)">bbc.co.uk</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.infidels.org/library/">Secular Web library</a> – Library of both historical and modern writings, a comprehensive online resource for freely available material on atheism.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.agreeley.com/articles/hardcore.html">The Demand for Religion</a> – A study on the demographics of Atheism by Wolfgang Jagodzinski (University of Cologne) and Andrew Greeley (University of Chicago and University of Arizona)</li></ul> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Atheism" class="extiw" title="commons:Category:Atheism">«Աթեիզմ»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Բառարաններ և հանրագիտարաններ</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Atheism" class="extiw" title="wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Atheism">Բրիտանիկա (11-րդ)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/atheismus">Բրոքհաուս</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Атеизм">Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Атеизм">Բրոքհաուսի և Եփրոնի փոքր</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/atheism-and-agnosticism/">Կանադական</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%95%D0%AD%D0%91%D0%95/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="extiw" title="s:ru:ЕЭБЕ/Атеизм">Հրեական Բրոքհաուսի և Եփրոնի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0081622.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/ateisme">Մեծ նորվեգական</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%91%D0%A1%D0%AD1/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="extiw" title="s:ru:БСЭ1/Атеизм">Մեծ սովետական (1 հրտ.)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F017465.php">Շվեյցարական կենսագրական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pravenc.ru/text/76760.html">Ուղղափառ</a> · <a href="https://hy.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9F%D0%91%D0%AD/%D0%92%D0%A2/%D0%90%D1%82%D0%B5%D0%B8%D0%B7%D0%BC" class="extiw" title="s:ru:ПБЭ/ВТ/Атеизм">Ուղղափառ աստվածաբանական</a> · <a href="https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Atheism" class="extiw" title="wikisource:Catholic Encyclopedia (1913)/Atheism">Catholic (1907—13)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/02040a.htm">Catholic (1997—…)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/ateismo">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/atheisme/">Universalis</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em"> </span><div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX524722">XX524722</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11937191k">11937191k</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4003364-8">4003364-8</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85009109">sh85009109</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/2779783995">2779783995</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00567940">00567940</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph118651">ph118651</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:0.1em; margin-bottom:0.1em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td><i>Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հայկական սովետական հանրագիտարան">Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a>  (<a href="https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_1.djvu/128" class="extiw" title="s:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 1.djvu/128">հ․ 1, էջ 128</a>)։</i> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐f69cdc8f6‐rt2p2 Cached time: 20241124075612 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 2.760 seconds Real time usage: 2.906 seconds Preprocessor visited node count: 13074/1000000 Post‐expand include size: 443289/2097152 bytes Template argument size: 5020/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 4/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 675732/5000000 bytes Lua time usage: 1.568/10.000 seconds Lua memory usage: 7485545/52428800 bytes Lua Profile: ? 300 ms 20.3% dataWrapper <mw.lua:672> 200 ms 13.5% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::find 120 ms 8.1% recursiveClone <mwInit.lua:45> 100 ms 6.8% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::gsub 80 ms 5.4% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::match 60 ms 4.1% (for generator) <mw.lua:684> 60 ms 4.1% MediaWiki\Extension\Scribunto\Engines\LuaSandbox\LuaSandboxCallback::setTTL 40 ms 2.7% <mw.lua:710> 40 ms 2.7% chunk <Մոդուլ:Citation/CS1> 40 ms 2.7% [others] 440 ms 29.7% Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 2415.259 1 -total 66.69% 1610.620 2 Կաղապար:Ծանցանկ 28.47% 687.736 113 Կաղապար:Cite_book 17.20% 415.449 63 Կաղապար:Cite_web 7.75% 187.177 38 Կաղապար:Harvnb 7.46% 180.164 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ 5.57% 134.460 20 Կաղապար:Cite_journal 3.30% 79.622 1 Կաղապար:Քույրհղումներ 2.92% 70.569 10 Կաղապար:Cite_encyclopedia 2.47% 59.675 10 Կաղապար:Cite_news --> <!-- Saved in parser cache with key hywiki:pcache:idhash:11099-0!canonical and timestamp 20241124075612 and revision id 10058870. Rendering was triggered because: diff-page --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աթեիզմ&oldid=10058870">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աթեիզմ&oldid=10058870</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կատեգորիա:Աթեիզմ">Աթեիզմ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Կրոնական փիլիսոփայություն">Կրոնական փիլիսոփայություն</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_multiple-target_errors" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn multiple-target errors">Harv and Sfn multiple-target errors</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Harv_and_Sfn_no-target_errors" title="Կատեգորիա:Harv and Sfn no-target errors">Harv and Sfn no-target errors</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en)" title="Կատեգորիա:CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)">CS1 անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_periodical_ignored" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: periodical ignored">CS1 սխալներ: periodical ignored</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_location_missing_publisher" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ location missing publisher">CS1 սպաս․ location missing publisher</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1:_long_volume_value" title="Կատեգորիա:CS1: long volume value">CS1: long volume value</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en-us)" title="Կատեգորիա:CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)">CS1 ամերիկյան անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-us)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_%D5%B9%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_DOI" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI">CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF:_volume" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: ավելորդ տեքստ: volume">CS1 սխալներ: ավելորդ տեքստ: volume</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից">Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից">Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 28 Հուլիսի 2024-ի ժամը 07:11-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-ntcq4","wgBackendResponseTime":192,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.760","walltime":"2.906","ppvisitednodes":{"value":13074,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":443289,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5020,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":675732,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2415.259 1 -total"," 66.69% 1610.620 2 Կաղապար:Ծանցանկ"," 28.47% 687.736 113 Կաղապար:Cite_book"," 17.20% 415.449 63 Կաղապար:Cite_web"," 7.75% 187.177 38 Կաղապար:Harvnb"," 7.46% 180.164 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 5.57% 134.460 20 Կաղապար:Cite_journal"," 3.30% 79.622 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 2.92% 70.569 10 Կաղապար:Cite_encyclopedia"," 2.47% 59.675 10 Կաղապար:Cite_news"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.568","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7485545,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAltemeyerHunsberger1992\"] = 1,\n [\"CITEREFAltizer1967\"] = 1,\n [\"CITEREFBailey1675\"] = 1,\n [\"CITEREFBakunin1916\"] = 1,\n [\"CITEREFBarber2010\"] = 1,\n [\"CITEREFBerman1990\"] = 1,\n [\"CITEREFBesant\"] = 1,\n [\"CITEREFBlackfordSchüklenk2013\"] = 1,\n [\"CITEREFBradlaughBesantBradlaughMoss1884\"] = 1,\n [\"CITEREFBremmer\"] = 2,\n [\"CITEREFBrickhouseSmith2004\"] = 1,\n [\"CITEREFBruce2003\"] = 1,\n [\"CITEREFBryson2016\"] = 1,\n [\"CITEREFBuckley1990\"] = 1,\n [\"CITEREFBullivantRuse2013\"] = 1,\n [\"CITEREFBurkert1985\"] = 1,\n [\"CITEREFBurton1621\"] = 1,\n [\"CITEREFCarey2017\"] = 1,\n [\"CITEREFChakravarti1991\"] = 2,\n [\"CITEREFChisholm1911\"] = 2,\n [\"CITEREFCudworth1678\"] = 1,\n [\"CITEREFD\u0026#039;Souza\"] = 1,\n [\"CITEREFDasgupta1992\"] = 1,\n [\"CITEREFDawsHampshire2017\"] = 1,\n [\"CITEREFDrachmann1977\"] = 1,\n [\"CITEREFDrange1996\"] = 1,\n [\"CITEREFEdwards2005\"] = 1,\n [\"CITEREFErickson2007\"] = 1,\n [\"CITEREFErickson2010\"] = 1,\n [\"CITEREFFagenblat2017\"] = 1,\n [\"CITEREFFales\"] = 1,\n [\"CITEREFFeinbergFeinberg2010\"] = 1,\n [\"CITEREFFerguson1993\"] = 1,\n [\"CITEREFFlew1976\"] = 1,\n [\"CITEREFFlew2005\"] = 1,\n [\"CITEREFFlint1903\"] = 1,\n [\"CITEREFFlynn2007\"] = 1,\n [\"CITEREFGarfield\"] = 1,\n [\"CITEREFGarland2008\"] = 1,\n [\"CITEREFGaskin,_J.C.A.1989\"] = 1,\n [\"CITEREFGermani2008\"] = 1,\n [\"CITEREFGervaisXygalatasMcKayvan_Elk2017\"] = 1,\n [\"CITEREFGleeson2006\"] = 1,\n [\"CITEREFGolding1571\"] = 1,\n [\"CITEREFGribbin2011\"] = 1,\n [\"CITEREFHancock1996\"] = 1,\n [\"CITEREFHanmer1577\"] = 1,\n [\"CITEREFHarbour2003\"] = 1,\n [\"CITEREFHarris2005\"] = 2,\n [\"CITEREFHarris2006\"] = 2,\n [\"CITEREFHarris2007\"] = 1,\n [\"CITEREFHarvey\"] = 1,\n [\"CITEREFHerbermann1913\"] = 1,\n [\"CITEREFHickson2014\"] = 1,\n [\"CITEREFHitchens2007\"] = 1,\n [\"CITEREFHolland1882\"] = 1,\n [\"CITEREFHolyoake1842\"] = 1,\n [\"CITEREFHolyoake1896\"] = 1,\n [\"CITEREFHooper\"] = 1,\n [\"CITEREFHoutSmith2015\"] = 1,\n [\"CITEREFHume1748\"] = 1,\n [\"CITEREFHuxley2002\"] = 1,\n [\"CITEREFJ.J.C._Smart\"] = 1,\n [\"CITEREFJacobs2015\"] = 1,\n [\"CITEREFJacoby2004\"] = 1,\n [\"CITEREFJoasWiegandt2010\"] = 1,\n [\"CITEREFJohnsonCliffordLewisMadsen2005\"] = 1,\n [\"CITEREFJoshi1966\"] = 1,\n [\"CITEREFJurinski2004\"] = 1,\n [\"CITEREFKahn1997\"] = 1,\n [\"CITEREFKahoe1977\"] = 1,\n [\"CITEREFKedar1997\"] = 1,\n [\"CITEREFKenny2006\"] = 1,\n [\"CITEREFKeysarNavarro-Rivera2017\"] = 1,\n [\"CITEREFKrueger1998\"] = 1,\n [\"CITEREFLandsberg2010\"] = 1,\n [\"CITEREFLaw2011\"] = 1,\n [\"CITEREFLe_Poidevin1996\"] = 1,\n [\"CITEREFLedrew2012\"] = 1,\n [\"CITEREFLevin1995\"] = 1,\n [\"CITEREFLowder1997\"] = 1,\n [\"CITEREFLyas1970\"] = 1,\n [\"CITEREFLynnHarveyNyborg2009\"] = 1,\n [\"CITEREFMackie1982\"] = 1,\n [\"CITEREFMadsen2014\"] = 1,\n [\"CITEREFMaritain1952\"] = 1,\n [\"CITEREFMartiall1566\"] = 1,\n [\"CITEREFMartin1662\"] = 1,\n [\"CITEREFMartin1990\"] = 2,\n [\"CITEREFMartin2006\"] = 2,\n [\"CITEREFMatthews2009\"] = 1,\n [\"CITEREFMcTaggartMcTaggart1930\"] = 1,\n [\"CITEREFMichael1999\"] = 1,\n [\"CITEREFMichael_Martin_\u0026amp;_Ricki_Monnier2003\"] = 1,\n [\"CITEREFMichael_Martin_\u0026amp;_Ricki_Monnier2006\"] = 1,\n [\"CITEREFMoore1903\"] = 1,\n [\"CITEREFMoreira-almeidaNetoKoenig2006\"] = 1,\n [\"CITEREFMulsow2010\"] = 1,\n [\"CITEREFMuni_Nagraj1986\"] = 1,\n [\"CITEREFNagel1959\"] = 1,\n [\"CITEREFNielsen1985\"] = 1,\n [\"CITEREFNielsen2001\"] = 1,\n [\"CITEREFNielsen2013\"] = 1,\n [\"CITEREFNorrisInglehart2004\"] = 1,\n [\"CITEREFO\u0026#039;Brien2009\"] = 1,\n [\"CITEREFOnfray2007\"] = 1,\n [\"CITEREFOppy2006\"] = 1,\n [\"CITEREFOppy2018\"] = 1,\n [\"CITEREFOverall2006\"] = 1,\n [\"CITEREFPandian1996\"] = 1,\n [\"CITEREFParis2017\"] = 1,\n [\"CITEREFParsons1989\"] = 1,\n [\"CITEREFPattanaik2009\"] = 1,\n [\"CITEREFPaulZuckerman2007\"] = 1,\n [\"CITEREFPressley1996\"] = 1,\n [\"CITEREFRafford1987\"] = 1,\n [\"CITEREFRay2003\"] = 1,\n [\"CITEREFRobertson1960\"] = 1,\n [\"CITEREFRobinson1964\"] = 1,\n [\"CITEREFRowe1998\"] = 1,\n [\"CITEREFRunes1942\"] = 1,\n [\"CITEREFRussell1957\"] = 1,\n [\"CITEREFRussell2013\"] = 1,\n [\"CITEREFSartre2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSartre2004\"] = 1,\n [\"CITEREFSharpe1997\"] = 1,\n [\"CITEREFShermer1999\"] = 1,\n [\"CITEREFSherwin-White1964\"] = 1,\n [\"CITEREFShook\"] = 1,\n [\"CITEREFSimon_Blackburn2008\"] = 1,\n [\"CITEREFSmart\"] = 1,\n [\"CITEREFSmart2004\"] = 1,\n [\"CITEREFSmith1979\"] = 1,\n [\"CITEREFStenger2007\"] = 1,\n [\"CITEREFStenger2009\"] = 1,\n [\"CITEREFThe_Raelian_Foundation2005\"] = 1,\n [\"CITEREFThrower1971\"] = 1,\n [\"CITEREFTom_Flynn2007\"] = 1,\n [\"CITEREFVarious_authors\"] = 1,\n [\"CITEREFVergilc._1534\"] = 1,\n [\"CITEREFWallace1999\"] = 1,\n [\"CITEREFWarner2012\"] = 1,\n [\"CITEREFWhitmarsh2016\"] = 1,\n [\"CITEREFWiniarczyk2016\"] = 1,\n [\"CITEREFWinston2004\"] = 1,\n [\"CITEREFWoodruffSmith2000\"] = 1,\n [\"CITEREFWootton1992\"] = 1,\n [\"CITEREFZdybicka2005\"] = 1,\n [\"CITEREFZuckerman2007\"] = 2,\n [\"CITEREFZuckerman2009\"] = 1,\n [\"CITEREFZuckerman2010\"] = 2,\n [\"CITEREFd\u0026#039;Holbach1770\"] = 1,\n [\"CITEREFd\u0026#039;Holbach1772\"] = 1,\n [\"CITEREFde_Mornay1581\"] = 1,\n [\"CITEREFprep._by_J.A._Simpson_...1989\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"Citation\"] = 2,\n [\"Cite\"] = 1,\n [\"Cite AV media\"] = 1,\n [\"Cite CE1913\"] = 1,\n [\"Cite EB1911\"] = 2,\n [\"Cite book\"] = 113,\n [\"Cite encyclopedia\"] = 10,\n [\"Cite journal\"] = 20,\n [\"Cite news\"] = 10,\n [\"Cite web\"] = 63,\n [\"Dmoz\"] = 1,\n [\"Harvnb\"] = 38,\n [\"ISBN\"] = 8,\n [\"Lang\"] = 8,\n [\"Quote\"] = 2,\n [\"Refbegin\"] = 2,\n [\"Refend\"] = 2,\n [\"Sfn\"] = 17,\n [\"Sic\"] = 1,\n [\"Transl\"] = 7,\n [\"Webarchive\"] = 4,\n [\"Արտաքին հղումներ\"] = 1,\n [\"Ծանցանկ\"] = 2,\n [\"ՀՍՀ\"] = 1,\n [\"Չաշխատող արտաքին հղում\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n","limitreport-profile":[["?","300","20.3"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","200","13.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::find","120","8.1"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","100","6.8"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","80","5.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","60","4.1"],["(for generator) \u003Cmw.lua:684\u003E","60","4.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::setTTL","40","2.7"],["\u003Cmw.lua:710\u003E","40","2.7"],["chunk \u003CՄոդուլ:Citation/CS1\u003E","40","2.7"],["[others]","440","29.7"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-rt2p2","timestamp":"20241124075612","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0531\u0569\u0565\u056b\u0566\u0574","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7066","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7066","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-12-09T17:46:03Z","dateModified":"2024-07-28T07:11:27Z"}</script> </body> </html>