CINXE.COM
কুরআন - উইকিপিডিয়া
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="bn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>কুরআন - উইকিপিডিয়া</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bnwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "০\t১\t২\t৩\t৪\t৫\t৬\t৭\t৮\t৯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","জানুয়ারি","ফেব্রুয়ারি","মার্চ","এপ্রিল","মে","জুন","জুলাই","আগস্ট","সেপ্টেম্বর","অক্টোবর","নভেম্বর","ডিসেম্বর"],"wgRequestId":"02f8c9a3-08c5-40bd-9efa-22868d4b6626","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"কুরআন","wgTitle":"কুরআন","wgCurRevisionId":7971378,"wgRevisionId":7971378,"wgArticleId":4763,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ওয়েব আর্কাইভ টেমপ্লেটে ওয়েব্যাক সংযোগ", "উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা","উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ","উদ্ধৃতি শৈলীতে ইংরেজি ভাষার উৎস (en)","উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা","উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা","ভালো নিবন্ধ","আরবি ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ","বাংলাপিডিয়া আইডি উইকিউপাত্ত থেকে ভিন্ন","অকার্যকর বহিঃসংযোগ সহ সমস্ত নিবন্ধ", "স্থায়ীভাবে অকার্যকর বহিঃসংযোগসহ নিবন্ধ","ইসলামি পরিভাষা","ইসলাম","কুরআন","ধর্মগ্রন্থ","ইসলামি গ্রন্থ","ইসলামি ধর্মতত্ত্ব","মধ্যযুগীয় সাহিত্য","ধর্মপাঠ্য","মুহাম্মাদের অলৌকিক ঘটনাসমূহ"],"wgPageViewLanguage":"bn","wgPageContentLanguage":"bn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"কুরআন","wgRelevantArticleId":4763,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":7971378,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0, "wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"bn","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"bn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q428","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles": "ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.sompadonasarangsho","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ShortUrl","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=bn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/1200px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="781"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/800px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="521"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/640px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="417"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="কুরআন - উইকিপিডিয়া"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//bn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="সম্পাদনা" href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="উইকিপিডিয়া (bn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//bn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="উইকিপিডিয়া অ্যাটম ফিড" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-কুরআন rootpage-কুরআন skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">বিষয়বস্তুতে চলুন</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="প্রধান মেনু" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="প্রধান মেনু" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">প্রধান মেনু</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">প্রধান মেনু</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> পরিভ্রমণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="প্রধান পাতা পরিদর্শন করুন [z]" accesskey="z"><span>প্রধান পাতা</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="প্রকল্পের বৃত্তান্ত, আপনার করণীয়, কোথায় অনুসন্ধান করবেন"><span>সম্প্রদায়ের প্রবেশদ্বার</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A6%BE" title="যে কোন সমস্যা সমাধানে আলোচনা করার স্থান"><span>সম্প্রদায়ের আলোচনাসভা</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="উইকিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তগুলির তালিকা [r]" accesskey="r"><span>সাম্প্রতিক পরিবর্তন</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="অনির্ধারিত যেকোনো পাতা খুলুন [x]" accesskey="x"><span>অজানা যেকোনো পাতা</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A7%80" title="সাহায্য খুঁজে নিন"><span>সাহায্য</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE"><span>বিশেষ পাতাসমূহ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="উইকিপিডিয়া" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-bn.svg" style="width: 7.5em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="একটি মুক্ত বিশ্বকোষ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-bn.svg" width="120" height="17" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" aria-label="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" autocapitalize="sentences" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="পাতার ফন্টের আকার, প্রস্থ, ও রঙ পরিবর্তন করে" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="অবয়ব" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">অবয়ব</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn" class=""><span>দান করুন</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়" class=""><span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o" class=""><span>প্রবেশ করুন</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="আরও বিকল্প" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="ব্যবহারকারী মেনু" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn"><span>দান করুন</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>অবদান রাখুন</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>প্রবেশ করুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> অনিবন্ধিত সম্পাদকের জন্য পাতা <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" aria-label="সম্পাদনা করা সম্পর্কে আরও জানুন"><span>আরও জানুন</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="এই আইপি ঠিকানা থেকে করা সম্পাদনার উপর আলোচনা [n]" accesskey="n"><span>আলাপ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">পরিচ্ছেদসমূহ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">লুকান</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">সূচনা</div> </a> </li> <li id="toc-ব্যুৎপত্তি_ও_অর্থ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ব্যুৎপত্তি_ও_অর্থ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১</span> <span>ব্যুৎপত্তি ও অর্থ</span> </div> </a> <ul id="toc-ব্যুৎপত্তি_ও_অর্থ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ইতিহাস" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ইতিহাস"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২</span> <span>ইতিহাস</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ইতিহাস-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ইতিহাস উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-ইতিহাস-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-নবীর_যুগ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#নবীর_যুগ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.১</span> <span>নবীর যুগ</span> </div> </a> <ul id="toc-নবীর_যুগ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-সংকলন" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#সংকলন"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.২</span> <span>সংকলন</span> </div> </a> <ul id="toc-সংকলন-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ইসলামে_গুরুত্ব" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ইসলামে_গুরুত্ব"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩</span> <span>ইসলামে গুরুত্ব</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ইসলামে_গুরুত্ব-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ইসলামে গুরুত্ব উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-ইসলামে_গুরুত্ব-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-অননুকরণীয়তা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#অননুকরণীয়তা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.১</span> <span>অননুকরণীয়তা</span> </div> </a> <ul id="toc-অননুকরণীয়তা-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-নামাজে_কুরআন_তেলাওয়াত" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#নামাজে_কুরআন_তেলাওয়াত"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.২</span> <span>নামাজে কুরআন তেলাওয়াত</span> </div> </a> <ul id="toc-নামাজে_কুরআন_তেলাওয়াত-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ইসলামী_শিল্পকলায়" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ইসলামী_শিল্পকলায়"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.৩</span> <span>ইসলামী শিল্পকলায়</span> </div> </a> <ul id="toc-ইসলামী_শিল্পকলায়-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-পাঠ্য_ও_বিন্যাস" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#পাঠ্য_ও_বিন্যাস"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৪</span> <span>পাঠ্য ও বিন্যাস</span> </div> </a> <ul id="toc-পাঠ্য_ও_বিন্যাস-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বিষয়বস্তু" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#বিষয়বস্তু"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫</span> <span>বিষয়বস্তু</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-বিষয়বস্তু-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>বিষয়বস্তু উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-বিষয়বস্তু-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-একেশ্বরবাদ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#একেশ্বরবাদ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫.১</span> <span>একেশ্বরবাদ</span> </div> </a> <ul id="toc-একেশ্বরবাদ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-পরলোকতত্ত্ব" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#পরলোকতত্ত্ব"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫.২</span> <span>পরলোকতত্ত্ব</span> </div> </a> <ul id="toc-পরলোকতত্ত্ব-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-নবী-রাসুল" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#নবী-রাসুল"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫.৩</span> <span>নবী-রাসুল</span> </div> </a> <ul id="toc-নবী-রাসুল-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-নৈতিকতাত্ত্বিক_ধারণা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#নৈতিকতাত্ত্বিক_ধারণা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫.৪</span> <span>নৈতিকতাত্ত্বিক ধারণা</span> </div> </a> <ul id="toc-নৈতিকতাত্ত্বিক_ধারণা-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বিজ্ঞানের_জন্য_উৎসাহ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বিজ্ঞানের_জন্য_উৎসাহ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫.৫</span> <span>বিজ্ঞানের জন্য উৎসাহ</span> </div> </a> <ul id="toc-বিজ্ঞানের_জন্য_উৎসাহ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-সাহিত্যিক_গঠন" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#সাহিত্যিক_গঠন"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৬</span> <span>সাহিত্যিক গঠন</span> </div> </a> <ul id="toc-সাহিত্যিক_গঠন-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ব্যাখ্যা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ব্যাখ্যা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৭</span> <span>ব্যাখ্যা</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ব্যাখ্যা-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ব্যাখ্যা উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-ব্যাখ্যা-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-গূঢ়_ব্যাখ্যা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#গূঢ়_ব্যাখ্যা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৭.১</span> <span>গূঢ় ব্যাখ্যা</span> </div> </a> <ul id="toc-গূঢ়_ব্যাখ্যা-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-সুফি_ধারাভাষ্যের_ইতিহাস" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#সুফি_ধারাভাষ্যের_ইতিহাস"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৭.১.১</span> <span>সুফি ধারাভাষ্যের ইতিহাস</span> </div> </a> <ul id="toc-সুফি_ধারাভাষ্যের_ইতিহাস-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-অর্থের_স্তর" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#অর্থের_স্তর"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৭.২</span> <span>অর্থের স্তর</span> </div> </a> <ul id="toc-অর্থের_স্তর-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-পুনঃগ্রাস" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#পুনঃগ্রাস"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৭.৩</span> <span>পুনঃগ্রাস</span> </div> </a> <ul id="toc-পুনঃগ্রাস-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-অনুবাদের_ইতিহাস" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#অনুবাদের_ইতিহাস"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৮</span> <span>অনুবাদের ইতিহাস</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-অনুবাদের_ইতিহাস-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>অনুবাদের ইতিহাস উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-অনুবাদের_ইতিহাস-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-বাংলা_ভাষায়_কুরআনের_প্রধান_অনুবাদসমূহ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বাংলা_ভাষায়_কুরআনের_প্রধান_অনুবাদসমূহ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৮.১</span> <span>বাংলা ভাষায় কুরআনের প্রধান অনুবাদসমূহ</span> </div> </a> <ul id="toc-বাংলা_ভাষায়_কুরআনের_প্রধান_অনুবাদসমূহ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-পঠন" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#পঠন"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৯</span> <span>পঠন</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-পঠন-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>পঠন উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-পঠন-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-পঠনের_নিয়ম" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#পঠনের_নিয়ম"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৯.১</span> <span>পঠনের নিয়ম</span> </div> </a> <ul id="toc-পঠনের_নিয়ম-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বৈকল্পিক_পাঠ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বৈকল্পিক_পাঠ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৯.২</span> <span>বৈকল্পিক পাঠ</span> </div> </a> <ul id="toc-বৈকল্পিক_পাঠ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-লিখন_ও_মুদ্রণ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#লিখন_ও_মুদ্রণ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১০</span> <span>লিখন ও মুদ্রণ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-লিখন_ও_মুদ্রণ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>লিখন ও মুদ্রণ উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-লিখন_ও_মুদ্রণ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-লিখন" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#লিখন"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১০.১</span> <span>লিখন</span> </div> </a> <ul id="toc-লিখন-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-মুদ্রণ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#মুদ্রণ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১০.২</span> <span>মুদ্রণ</span> </div> </a> <ul id="toc-মুদ্রণ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-অন্যান্য_ধর্ম_ও_ধর্মগ্রন্থের_সঙ্গে_সম্পর্ক" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#অন্যান্য_ধর্ম_ও_ধর্মগ্রন্থের_সঙ্গে_সম্পর্ক"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১১</span> <span>অন্যান্য ধর্ম ও ধর্মগ্রন্থের সঙ্গে সম্পর্ক</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-অন্যান্য_ধর্ম_ও_ধর্মগ্রন্থের_সঙ্গে_সম্পর্ক-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>অন্যান্য ধর্ম ও ধর্মগ্রন্থের সঙ্গে সম্পর্ক উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-অন্যান্য_ধর্ম_ও_ধর্মগ্রন্থের_সঙ্গে_সম্পর্ক-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-বাইবেল" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বাইবেল"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১১.১</span> <span>বাইবেল</span> </div> </a> <ul id="toc-বাইবেল-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-আরও_দেখুন" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#আরও_দেখুন"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১২</span> <span>আরও দেখুন</span> </div> </a> <ul id="toc-আরও_দেখুন-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-টীকা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#টীকা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১৩</span> <span>টীকা</span> </div> </a> <ul id="toc-টীকা-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তথ্যসূত্র" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#তথ্যসূত্র"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১৪</span> <span>তথ্যসূত্র</span> </div> </a> <ul id="toc-তথ্যসূত্র-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বহিঃসংযোগ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#বহিঃসংযোগ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১৫</span> <span>বহিঃসংযোগ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-বহিঃসংযোগ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>বহিঃসংযোগ উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-বহিঃসংযোগ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-অনুবাদসমূহ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#অনুবাদসমূহ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১৫.১</span> <span>অনুবাদসমূহ</span> </div> </a> <ul id="toc-অনুবাদসমূহ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তথ্যানুসন্ধান" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তথ্যানুসন্ধান"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১৫.২</span> <span>তথ্যানুসন্ধান</span> </div> </a> <ul id="toc-তথ্যানুসন্ধান-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="সূচিপত্র" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">কুরআন</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="অন্য ভাষার একটি নিবন্ধে যান। ২০৪টি ভাষায় উপলব্ধ রয়েছে।" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-204" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">২০৪টি ভাষা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - অ্যাচাইনিজ" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="অ্যাচাইনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D3%80%D0%B0%D0%BD" title="КъурӀан - আদেগে" lang="ady" hreflang="ady" data-title="КъурӀан" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="আদেগে" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - আফ্রিকান" lang="af" hreflang="af" data-title="Koran" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="আফ্রিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - সুইস জার্মান" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Koran" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="সুইস জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%81%E1%88%AD%E1%8A%A0%E1%8A%95" title="ቁርአን - আমহারিক" lang="am" hreflang="am" data-title="ቁርአን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="আমহারিক" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A1n" title="Alcorán - আর্গোনিজ" lang="an" hreflang="an" data-title="Alcorán" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="আর্গোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Cur%C4%81n" title="Curān - প্রাচীন ইংরেজী" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Curān" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="প্রাচীন ইংরেজী" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुरान - আঙ্গিকা" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कुरान" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="আঙ্গিকা" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="নির্বাচিত নিবন্ধ"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن - আরবি" lang="ar" hreflang="ar" data-title="القرآن" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="আরবি" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A9%DC%98%DC%AA%DC%90%DC%A2" title="ܩܘܪܐܢ - আরামাইক" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܩܘܪܐܢ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="আরামাইক" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="قرآن" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="القرآن - Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="القرآن" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A7%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="কোৰআন - অসমীয়া" lang="as" hreflang="as" data-title="কোৰআন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="অসমীয়া" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán - আস্তুরিয়" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Corán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="আস্তুরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="নির্বাচিত নিবন্ধ"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан - আভেরিক" lang="av" hreflang="av" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="আভেরিক" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BC%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="क़ुरआन - আওয়াধি" lang="awa" hreflang="awa" data-title="क़ुरआन" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="আওয়াধি" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - আজারবাইজানী" lang="az" hreflang="az" data-title="Quran" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="আজারবাইজানী" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قورآن - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قورآن" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D3%A9%D1%80%D1%8C%D3%99%D0%BD" title="Ҡөрьән - বাশকির" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡөрьән" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="বাশকির" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - বালিনীয়" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="বালিনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Koran" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Koran" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Al-quran" title="Al-quran - West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Al-quran" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target"><span>Bajau Sama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Каран - বেলারুশিয়" lang="be" hreflang="be" data-title="Каран" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="বেলারুশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Каран - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Каран" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an - Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - বুলগেরিয়" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Коран" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="বুলগেরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="कुरआन - Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कुरआन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Kuran%C9%9B" title="Kuranɛ - বামবারা" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Kuranɛ" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="বামবারা" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%81%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%93%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%96%E0%BC%8D" title="ཁུ་རན་གསུང་རབ། - তিব্বতি" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཁུ་རན་གསུང་རབ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="তিব্বতি" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - ব্রেটন" lang="br" hreflang="br" data-title="Koran" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ব্রেটন" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an - বসনীয়" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="বসনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Коран" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A0" title="Alcorà - কাতালান" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alcorà" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="কাতালান" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%C5%AB-l%C3%A0ng-g%C4%ADng" title="Gū-làng-gĭng - Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gū-làng-gĭng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан - চেচেন" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="চেচেন" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86" title="قورئان - মধ্য কুর্দিশ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="قورئان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="মধ্য কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Coranu" title="Coranu - কর্সিকান" lang="co" hreflang="co" data-title="Coranu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="কর্সিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - ক্রিমিয়ান তুর্কি" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Quran" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ক্রিমিয়ান তুর্কি" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán - চেক" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Korán" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="চেক" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - চুবাস" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Коран" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="চুবাস" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_Cor%C3%A2n" title="Y Corân - ওয়েলশ" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y Corân" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ওয়েলশ" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen - ডেনিশ" lang="da" hreflang="da" data-title="Koranen" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ডেনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Alikuraan" title="Alikuraan - Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Alikuraan" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - জার্মান" lang="de" hreflang="de" data-title="Koran" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Qurane" title="Qurane - Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Qurane" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - নিম্নতর সোর্বিয়ান" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Koran" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="নিম্নতর সোর্বিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%86%DE%A9%DE%83%DE%A8%DE%8C%DE%A8_%DE%A4%DE%AA%DE%83%DE%AA%DE%87%DE%A7%DE%82%DE%B0" title="ކީރިތި ޤުރުއާން - দিবেহি" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ކީރިތި ޤުރުއާން" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="দিবেহি" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%BF" title="Κοράνιο - গ্রিক" lang="el" hreflang="el" data-title="Κοράνιο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="গ্রিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - ইংরেজি" lang="en" hreflang="en" data-title="Quran" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ইংরেজি" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Korano" title="Korano - এস্পেরান্তো" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Korano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="এস্পেরান্তো" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán - স্প্যানিশ" lang="es" hreflang="es" data-title="Corán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="স্প্যানিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan - এস্তোনীয়" lang="et" hreflang="et" data-title="Koraan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="এস্তোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - বাস্ক" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Koran" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="বাস্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán - Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Corán" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - ফার্সি" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قرآن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ফার্সি" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Alqur%27aana" title="Alqur'aana - ফুলাহ্" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Alqur'aana" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="ফুলাহ্" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="ভালো নিবন্ধ"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Koraani" title="Koraani - ফিনিশ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Koraani" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ফিনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan - Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Koraan" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Koranin" title="Koranin - ফেরোইস" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Koranin" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ফেরোইস" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - ফরাসি" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Coran" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ফরাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran - Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Koaran" title="Koaran - পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Koaran" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_C%C3%B3r%C3%A1n" title="An Córán - আইরিশ" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Córán" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="আইরিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Koran" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A0n" title="Coràn - স্কটিশ-গ্যেলিক" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Coràn" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="স্কটিশ-গ্যেলিক" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cor%C3%A1n" title="Corán - গ্যালিশিয়" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Corán" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="গ্যালিশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="قرآن" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A3" title="Korã - গুয়ারানি" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Korã" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="গুয়ারানি" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AA%BE%E0%AA%A8" title="કુરાન - গুজরাটি" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કુરાન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="গুজরাটি" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Alqur%27ani_mai_girma" title="Alqur'ani mai girma - হাউসা" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Alqur'ani mai girma" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="হাউসা" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="הקוראן - হিব্রু" lang="he" hreflang="he" data-title="הקוראן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="হিব্রু" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BC%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="क़ुरआन - হিন্দি" lang="hi" hreflang="hi" data-title="क़ुरआन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="হিন্দি" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Quran" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran - ক্রোয়েশীয়" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kuran" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ক্রোয়েশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - উচ্চ সোর্বিয়ান" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Koran" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="উচ্চ সোর্বিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán - হাঙ্গেরীয়" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Korán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="হাঙ্গেরীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%82%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ղուրան - আর্মেনিয়" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ղուրան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="আর্মেনিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - ইন্টারলিঙ্গুয়া" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Koran" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ইন্টারলিঙ্গুয়া" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Al-Quran" title="Al-Quran - ইবান" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Al-Quran" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ইবান" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - ইন্দোনেশীয়" lang="id" hreflang="id" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ইন্দোনেশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - ইন্টারলিঙ্গ" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Coran" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ইন্টারলিঙ্গ" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - ইলোকো" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Koran" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ইলোকো" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%BE%D1%80%D3%80%D0%B0" title="КъорӀа - ইঙ্গুশ" lang="inh" hreflang="inh" data-title="КъорӀа" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ইঙ্গুশ" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Korano" title="Korano - ইডো" lang="io" hreflang="io" data-title="Korano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ইডো" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/K%C3%B3ran" title="Kóran - আইসল্যান্ডীয়" lang="is" hreflang="is" data-title="Kóran" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="আইসল্যান্ডীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Corano" title="Corano - ইতালিয়" lang="it" hreflang="it" data-title="Corano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ইতালিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AB%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%B3" title="クルアーン - জাপানি" lang="ja" hreflang="ja" data-title="クルアーン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="জাপানি" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Koran" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran - জাভানিজ" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kuran" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="জাভানিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ყურანი - জর্জিয়ান" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ყურანი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="জর্জিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - কারা-কাল্পাক" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Quran" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="কারা-কাল্পাক" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Leqran" title="Leqran - কাবাইলে" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Leqran" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="কাবাইলে" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D3%80%D0%B0%D0%BD" title="КъурӀан - কাবার্ডিয়ান" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="КъурӀан" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="কাবার্ডিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Ceu_takaya%C9%A3" title="Ceu takayaɣ - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ceu takayaɣ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="নির্বাচিত নিবন্ধ"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Құран - কাজাখ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Құран" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="কাজাখ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%82%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%B8_%E1%9E%82%E1%9E%BD%E1%9E%9A%E1%9E%A2%E1%9E%B6%E1%9E%93" title="គម្ពី គួរអាន - খমের" lang="km" hreflang="km" data-title="គម្ពី គួរអាន" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="খমের" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%81%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%81" title="ಕುರಾನು - কন্নড়" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕುರಾನು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="কন্নড়" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BF%A0%EB%9E%80" title="쿠란 - কোরিয়ান" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쿠란" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="কোরিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Къуран - কারচে-বাল্কার" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Къуран" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="কারচে-বাল্কার" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%8F%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قُرآن - কাশ্মীরি" lang="ks" hreflang="ks" data-title="قُرآن" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="কাশ্মীরি" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - কুর্দিশ" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Quran" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - কর্ণিশ" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Koran" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="কর্ণিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран - কির্গিজ" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Куран" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="কির্গিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Alcoranus" title="Alcoranus - লাতিন" lang="la" hreflang="la" data-title="Alcoranus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="লাতিন" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - লুক্সেমবার্গীয়" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Koran" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="লুক্সেমবার্গীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Кьуран - Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Кьуран" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%B0%D0%BD" title="Къуръан - লেজঘিয়ান" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Къуръан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="লেজঘিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Curan" title="Curan - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Curan" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Koraan" title="Koraan - লিম্বুর্গিশ" lang="li" hreflang="li" data-title="Koraan" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="লিম্বুর্গিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Coran" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - লম্বার্ড" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Coran" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="লম্বার্ড" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Koranas" title="Koranas - লিথুয়েনীয়" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Koranas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="লিথুয়েনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kor%C4%81ns" title="Korāns - লাত্ভীয়" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Korāns" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="লাত্ভীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - মাদুরেজ" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="মাদুরেজ" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8" title="कुरआन - মৈথিলি" lang="mai" hreflang="mai" data-title="कुरआन" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="মৈথিলি" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kor%27any" title="Kor'any - মালাগাসি" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kor'any" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="মালাগাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Коран" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Al-Qur%27an" title="Al-Qur'an - মিনাংকাবাউ" lang="min" hreflang="min" data-title="Al-Qur'an" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="মিনাংকাবাউ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран - ম্যাসিডোনীয়" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Куран" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ম্যাসিডোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%96%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%86%E0%B5%BB" title="ഖുർആൻ - মালায়ালাম" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഖുർആൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="মালায়ালাম" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - মঙ্গোলিয়" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Коран" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="মঙ্গোলিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%80%EA%AF%A8%EA%AF%94%EA%AF%A5%EA%AF%9F" title="ꯀꯨꯔꯥꯟ - মণিপুরী" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯀꯨꯔꯥꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="মণিপুরী" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mos mw-list-item"><a href="https://mos.wikipedia.org/wiki/Kur%C3%A3na" title="Kurãna - মসি" lang="mos" hreflang="mos" data-title="Kurãna" data-language-autonym="Moore" data-language-local-name="মসি" class="interlanguage-link-target"><span>Moore</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A3" title="कुराण - মারাঠি" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कुराण" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="মারাঠি" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Коран" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Al-Quran" title="Al-Quran - মালয়" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Al-Quran" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="মালয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - মল্টিয়" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Koran" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="মল্টিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Alcoron" title="Alcoron - মিরান্ডিজ" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Alcoron" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="মিরান্ডিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%AF%E1%80%9B%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန် - বর্মি" lang="my" hreflang="my" data-title="ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="বর্মি" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - মাজানদেরানি" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="قرآن" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="মাজানদেরানি" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Corano" title="Corano - নেয়াপোলিটান" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Corano" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="নেয়াপোলিটান" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - নিম্ন জার্মানি" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Koran" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="নিম্ন জার্মানি" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A8" title="कुरान - নেপালী" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कुरान" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="নেপালী" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Alquran" title="Alquran - নিয়াস" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Alquran" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="নিয়াস" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - ওলন্দাজ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koran" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ওলন্দাজ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen - নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Koranen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen - নরওয়েজিয়ান বোকমাল" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Koranen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান বোকমাল" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%98%DF%90%DF%AC%DF%9B%DF%8A%DF%99%DF%8C" title="ߘߐ߬ߛߊߙߌ - এন’কো" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߘߐ߬ߛߊߙߌ" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="এন’কো" class="interlanguage-link-target"><span>ߒߞߏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran - অক্সিটান" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="অক্সিটান" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Qur%27aana" title="Qur'aana - অরোমো" lang="om" hreflang="om" data-title="Qur'aana" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="অরোমো" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8A%D1%83%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Хъуыран - ওসেটিক" lang="os" hreflang="os" data-title="Хъуыран" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ওসেটিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BC%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%86%E0%A8%A8" title="ਕ਼ੁਰਆਨ - পাঞ্জাবী" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕ਼ੁਰਆਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="পাঞ্জাবী" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Coran" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - পোলিশ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Koran" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="পোলিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="قرآن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="قرآن کریم - পাশতু" lang="ps" hreflang="ps" data-title="قرآن کریم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="পাশতু" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alcor%C3%A3o" title="Alcorão - পর্তুগীজ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Alcorão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="পর্তুগীজ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - কেচুয়া" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Quran" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="কেচুয়া" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Coran" title="Coran - রোমানীয়" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Coran" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="রোমানীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Coranu" title="Coranu - আরোমেনিয়" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Coranu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="আরোমেনিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - রুশ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коран" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="রুশ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Коран" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%86%E0%A4%A8%E0%A5%8D" title="कुरआन् - সংস্কৃত" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कुरआन्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="সংস্কৃত" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - শাখা" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Коран" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="শাখা" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Curanu" title="Curanu - সিসিলিয়ান" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Curanu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="সিসিলিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - স্কটস" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Koran" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="স্কটস" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - সিন্ধি" lang="sd" hreflang="sd" data-title="قرآن" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="সিন্ধি" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran - সার্বো-ক্রোয়েশিয়" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kuran" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="সার্বো-ক্রোয়েশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Lq%CA%B7ran" title="Lqʷran - তাচেলহিত" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Lqʷran" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="তাচেলহিত" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%86%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="කුර්ආන් - সিংহলী" lang="si" hreflang="si" data-title="කුර්ආන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="সিংহলী" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Kor%C3%A1n" title="Korán - স্লোভাক" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Korán" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="স্লোভাক" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86_%D8%AF%D8%A7_%D8%B3%D9%86%DB%8C%DB%81%D8%A7" title="قرآن دا سنیہا - Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="قرآن دا سنیہا" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - স্লোভেনীয়" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Koran" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="স্লোভেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani - শোনা" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kurani" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="শোনা" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Qur%27aan" title="Qur'aan - সোমালি" lang="so" hreflang="so" data-title="Qur'aan" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="সোমালি" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani - আলবেনীয়" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kurani" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="আলবেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Куран - সার্বীয়" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Куран" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="সার্বীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an - সুদানী" lang="su" hreflang="su" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="সুদানী" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="সুপারিশকৃত নিবন্ধ"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Koranen" title="Koranen - সুইডিশ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Koranen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="সুইডিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kurani" title="Kurani - সোয়াহিলি" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kurani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="সোয়াহিলি" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%86%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="திருக்குர்ஆன் - তামিল" lang="ta" hreflang="ta" data-title="திருக்குர்ஆன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="তামিল" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%96%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="ఖోరాన్ - তেলুগু" lang="te" hreflang="te" data-title="ఖోరాన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="তেলুগু" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%83%D1%80%D1%8A%D0%BE%D0%BD" title="Қуръон - তাজিক" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Қуръон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="তাজিক" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="อัลกุรอาน - থাই" lang="th" hreflang="th" data-title="อัลกุรอาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="থাই" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Kuran" title="Kuran - তুর্কমেনী" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Kuran" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="তুর্কমেনী" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Qur%27an" title="Qur'an - তাগালগ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Qur'an" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="তাগালগ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/%C7%A6yron" title="Ǧyron - Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ǧyron" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kur%27an" title="Kur'an - তুর্কী" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kur'an" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="তুর্কী" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D1%8A%D3%99%D0%BD" title="Коръән - তাতার" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Коръән" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="তাতার" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%87%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86_%D9%83%DB%95%D8%B1%D9%89%D9%85" title="قۇرئان كەرىم - উইঘুর" lang="ug" hreflang="ug" data-title="قۇرئان كەرىم" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="উইঘুর" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Коран - ইউক্রেনীয়" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Коран" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ইউক্রেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="قرآن - উর্দু" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قرآن" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="উর্দু" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qur%CA%BCon" title="Qurʼon - উজবেক" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qurʼon" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="উজবেক" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Qur%E2%80%99an" title="Qur’an - ভিয়েতনামী" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Qur’an" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ভিয়েতনামী" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Alcoran" title="Alcoran - ওয়ালুন" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Alcoran" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ওয়ালুন" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Koran" title="Koran - ওয়ারে" lang="war" hreflang="war" data-title="Koran" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ওয়ারে" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Alxuraan" title="Alxuraan - ওলোফ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Alxuraan" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ওলোফ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B0%E7%BB%8F" title="古兰经 - উ চীনা" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="古兰经" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="উ চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98" title="ყურანი - Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ყურანი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="קוראן - ইদ্দিশ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קוראן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ইদ্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/K%C3%B9r%C3%A1n%C3%AC" title="Kùránì - ইওরুবা" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Kùránì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="ইওরুবা" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gujlanzging" title="Gujlanzging - ঝু্য়াঙ" lang="za" hreflang="za" data-title="Gujlanzging" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ঝু্য়াঙ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%8D%E2%B5%87%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B5%8F" title="ⵍⵇⵔⴰⵏ - আদর্শ মরক্কোন তামাজিগাত" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵍⵇⵔⴰⵏ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="আদর্শ মরক্কোন তামাজিগাত" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="ভালো নিবন্ধ"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B0%E7%BB%8F" title="古兰经 - চীনা" lang="zh" hreflang="zh" data-title="古兰经" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%A4%E8%98%AD%E7%B6%93" title="古蘭經 - Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="古蘭經" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Quran" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%AF%E8%98%AD%E7%B6%93" title="可蘭經 - ক্যান্টোনিজ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="可蘭經" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ক্যান্টোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Quran" title="Quran - জুলু" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Quran" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="জুলু" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q428#sitelinks-wikipedia" title="আন্তঃভাষার সংযোগ সম্পাদনা করুন" class="wbc-editpage">আন্তঃউইকি সংযোগ সম্পাদনা</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="নামস্থানসমূহ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="বিষয়বস্তু পাতাটি দেখুন [c]" accesskey="c"><span>নিবন্ধ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" rel="discussion" title="বিষয়বস্তু পাতা সম্পর্কে আলোচনা [t]" accesskey="t"><span>আলোচনা</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ভাষার রূপভেদ পরিবর্তন করুন" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">বাংলা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="দৃষ্টিকোণ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=history" title="এই পাতার পুরনো সংস্করণগুলি [h]" accesskey="h"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সরঞ্জাম" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">সরঞ্জাম</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">সরঞ্জাম</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="আরও বিকল্প" > <div class="vector-menu-heading"> কার্য </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=history"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> সাধারণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="যে সব উইকি পাতা থেকে এখানে সংযোগ আছে [j]" accesskey="j"><span>সংযোগকারী পৃষ্ঠাসমূহ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" rel="nofollow" title="এই পাতা থেকে সংযোগ আছে, এমন পাতাগুলিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তন [k]" accesskey="k"><span>সম্পর্কিত পরিবর্তন</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/wiki/উইকিপিডিয়া:আপলোড" title="ফাইল আপলোড করুন [u]" accesskey="u"><span>আপলোড করুন</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&oldid=7971378" title="পাতাটির এই সংস্করণের স্থায়ী সংযোগ"><span>স্থায়ী সংযোগ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=info" title="এই পাতা সম্পর্কে আরও তথ্য"><span>পাতার তথ্য</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4_%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A8&page=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&id=7971378&wpFormIdentifier=titleform" title="এই পাতাটি কিভাবে উদ্ধৃত করবেন তার তথ্য"><span>এই নিবন্ধটি উদ্ধৃত করুন</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2581%25E0%25A6%25B0%25E0%25A6%2586%25E0%25A6%25A8"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল নিন</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%2595%25E0%25A7%2581%25E0%25A6%25B0%25E0%25A6%2586%25E0%25A6%25A8"><span>কিউআর কোড ডাউনলোড করুন</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/s/8rj" title="বন্টনের জন্য এই সংক্ষিপ্ত ইউআরএল অনুলিপি করুন"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> মুদ্রণ/রপ্তানি </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87&bookcmd=book_creator&referer=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"><span>বই তৈরি করুন</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:DownloadAsPdf&page=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=show-download-screen"><span>PDF ডাউনলোড</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&printable=yes" title="এ পাতার ছাপানোর উপযোগী সংস্করণ [p]" accesskey="p"><span>মুদ্রণযোগ্য সংস্করণ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> অন্যান্য প্রকল্পে </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Qur%27an" hreflang="en"><span>উইকিমিডিয়া কমন্স</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://bn.wikibooks.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" hreflang="bn"><span>উইকিবই</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://bn.wikiquote.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" hreflang="bn"><span>উইকিউক্তি</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://bn.wikisource.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E2%80%99%E0%A6%86%E0%A6%A8" hreflang="bn"><span>উইকিসংকলন</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q428" title="আইটেম উপাত্ত ভান্ডারে সংযুক্ত করা লিঙ্ক [g]" accesskey="g"><span>উইকিউপাত্ত আইটেম</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">অবয়ব</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">লুকান</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-good-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%8B_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="এটি একটি ভালো নিবন্ধ। আরও তথ্যের জন্য এখানে ক্লিক করুন।"><img alt="এটি একটি ভালো নিবন্ধ। আরও তথ্যের জন্য এখানে ক্লিক করুন।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Symbol_support_vote.svg/19px-Symbol_support_vote.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Symbol_support_vote.svg/29px-Symbol_support_vote.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Symbol_support_vote.svg/39px-Symbol_support_vote.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span></div></div> <div id="mw-indicator-indicator-fr-review-status" class="mw-indicator"><indicator name="fr-review-status" class="mw-fr-review-status-indicator" id="mw-fr-revision-toggle"><span class="cdx-fr-css-icon-review--status--stable"></span><b>পরীক্ষিত</b></indicator></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">উইকিপিডিয়া, মুক্ত বিশ্বকোষ থেকে</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div id="mw-fr-revision-details" class="mw-fr-revision-details-dialog" style="display:none;"><div tabindex="0"></div><div class="cdx-dialog cdx-dialog--horizontal-actions"><header class="cdx-dialog__header cdx-dialog__header--default"><div class="cdx-dialog__header__title-group"><h2 class="cdx-dialog__header__title">পাতার সংস্করণের স্থিতি</h2><p class="cdx-dialog__header__subtitle">এটি এই পাতার একটি পরীক্ষিত সংস্করণ</p></div><button class="cdx-button cdx-button--action-default cdx-button--weight-quiet 							cdx-button--size-medium cdx-button--icon-only cdx-dialog__header__close-button" aria-label="বন্ধ করুন" onclick="document.getElementById("mw-fr-revision-details").style.display = "none";" type="submit"><span class="cdx-icon cdx-icon--medium 							cdx-fr-css-icon--close"></span></button></header><div class="cdx-dialog__body">এটি একটি <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7_%E0%A6%AC%E0%A7%88%E0%A6%A7%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A6%A3" class="mw-redirect" title="সাহায্য:নিবন্ধ বৈধকরণ">পরীক্ষিত সংস্করণ</a>, যা <i>১৪ ফেব্রুয়ারি ২০২৫</i> তারিখে <a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B2%E0%A6%97&type=review&page=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8">পরীক্ষিত</a> হয়েছিল।</div></div><div tabindex="0"></div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="bn" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox vcard" style="border-spacing:2px;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above fn org" style="background: #9BE89B; color: #000000; font-size:125%; padding:2px">কুরআন</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="background-color:#ededed"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি</a>: <span lang="ar" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7230380">.mw-parser-output .script-arabic{font-family:"Scheherazade New","SF Arabic",Scheherazade,Lateef,Amiri,"Noto Naskh Arabic","Droid Arabic Naskh","Microsoft Uighur","Noto Sans Arabic","Sakkal Majalla","Harmattan","Arabic Typesetting","Arabic Transparent","Times New Roman",Arial,Calibri,"Microsoft Sans Serif","Segoe UI",serif,sans-serif;font-weight:normal}</style><span class="script-arabic script-Arab" dir="rtl" style="font-size: 125%;">ٱلْقُرْآن</span>‎</span>, <small>প্রতিবর্ণীকৃত: </small><span title="আরবি ভাষার প্রতিবর্ণীকরণ"><i lang="ar-Latn">আল-ক্বুর্'আ-ন্</i></span></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Birmingham_Quran_manuscript.jpg" class="mw-file-description" title="Quran opened, resting on a stand"><img alt="Quran opened, resting on a stand" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/220px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/330px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Birmingham_Quran_manuscript.jpg/440px-Birmingham_Quran_manuscript.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1333" /></a></span><div class="infobox-caption"><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BF_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="হেজাজি লিপি">হেজাজি লিপিতে</a> লিখিত কুরআনের সর্বপ্রাচীন <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="পাণ্ডুলিপি">পাণ্ডুলিপি</a>,<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%82%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="বার্মিংহাম কুরআন পাণ্ডুলিপি">বার্মিংহাম কুরআন পাণ্ডুলিপির</a> দুটি পাতা, যেটা <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মহানবী (স)</a> এর জীবদ্দশায় লিখিত <abbr title="আনুমানিক">আনু.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> ৫৬৮–৬৪৫</span> <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6" title="খ্রিস্টাব্দ">খ্রি.</a></div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: #9BE89B; color: #000000;">তথ্য</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ধর্ম</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলাম</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ভাষা</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF" title="কুরআনীয় আরবি">ধ্রুপদী আরবী</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">যুগ</th><td class="infobox-data">৬১০–৬৩২ <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6" class="mw-redirect" title="খ্রিষ্টাব্দ">খ্রিষ্টাব্দ</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">অধ্যায়</th><td class="infobox-data">১১৪ (<a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের সূরাসমূহের তালিকা">তালিকা</a>)<br /><i><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a> দেখুন</i></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">শ্লোক</th><td class="infobox-data">৬,৩৪৮ (<i><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" class="mw-redirect" title="বিসমিল্লাহ">বিসমিল্লাহ</a></i> সহ)<br />৬,২৩৬ (<i><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" class="mw-redirect" title="বিসমিল্লাহ">বিসমিল্লাহ</a></i> বাদে)<br /><i><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াত</a> দেখুন</i></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: #9BE89B; color: #000000;"><b>পূর্ণ পাঠ্য</b></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/16px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="16" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/32px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%A8" title="উইকিসংকলন">বাংলা উইকিসংকলনে</a> <a href="https://bn.wikisource.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="extiw" title="s:কুরআন">কুরআন</a></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6682028">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7631903">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks hlist"><tbody><tr><th class="sidebar-title" style="background:lavender;;background:none;font-size:130%;white-space:nowrap;padding-bottom:0;"><a class="mw-selflink selflink">কুরআন</a></th></tr><tr><td class="sidebar-title-with-pretitle" style="background:lavender;"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="বিষয়শ্রেণী:কুরআন">ধারাবাহিক</a> নিবন্ধশ্রেণীর অংশ</td></tr><tr><td class="sidebar-image" style="padding:0 0.1em 0.4em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Quran2.png" class="mw-file-description" title="কোরআন ক্যালিগ্রাফি"><img alt="কোরআন ক্যালিগ্রাফি" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/Quran2.png" decoding="async" width="200" height="203" class="mw-file-element" data-file-width="199" data-file-height="202" /></a></span></td></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">কুরআন</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">কুরআন</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের সূরাসমূহের তালিকা">সূরার তালিকা</a> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%80_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="মক্কী সূরা">মক্কী</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%80_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="মাদানী সূরা">মাদানী</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="পারা">পারা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%A8%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%B2" title="মনজিল">মনজিল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%27%E0%A6%86%E0%A6%A4" title="মুকাত্তা'আত">মুকাত্তা'আত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%93_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনে বর্ণিত ব্যক্তি ও নামের তালিকা">কুরআনে বর্ণিত ব্যক্তি ও নামের তালিকা</a> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%89%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনে উল্লেখিত ব্যক্তিদের নামের তালিকা">ব্যক্তির তালিকা</a></li></ul></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">কুরআনের বিষয়বস্তু</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B2%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="আল-কুরআনের মূলনীতি">মূলনীতি</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%AD%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="কুরআনের অভ্রান্ততা">বিশুদ্ধতা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE_%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%87_%E0%A6%88%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0" title="ইসলাম ধর্মে ঈশ্বর">স্রষ্টা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BE" title="আকিদা">আকিদা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%88%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="ঈমান">ঈমান</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%BE" title="কালেমা">কালিমা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9A%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AD" title="ইসলামের পঞ্চস্তম্ভ">পঞ্চস্তম্ভ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%9C" title="নামাজ">নামাজ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="ইসলামী পরকালবিদ্যা">পরকাল বিদ্যা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%93_%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B2" title="ইসলামের নবি ও রাসুল">নবি ও রাসুল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%B2%E0%A7%8C%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="কুরআনের অলৌকিকতা">অলৌকিকতা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80" title="কুরআনে নারী">নারী ব্যক্তিত্ব</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%A6%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4" title="কুরআনে দৃষ্টান্ত">দৃষ্টান্ত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE_%E0%A6%8F%E0%A6%AC%E0%A6%82_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="ইসলাম এবং বিজ্ঞান">ইসলাম এবং বিজ্ঞান</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">কুরআন পড়ার নিয়ম</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6" title="তাজবিদ">তাজবিদ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="পারা">হিজ্ব</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80" title="ক্বারী">ক্বারী</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="তারতিল (পাতার অস্তিত্ব নেই)">তারতিল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="তিলাওয়াত">তিলাওয়াত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A6%E0%A6%B6_%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF_(%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8)" title="কেরাতের দশ পদ্ধতি (কুরআন)">পঠন রীতি</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%96%E0%A6%A8%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%A4%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="কুরআন লিখনপদ্ধতি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">লিখনপদ্ধতি</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%81" title="রুকু">কুরআনে রুকু</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সেজদার আয়াত">সিজদাহ্ আয়াত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের কাহিনীর তালিকা">কুরআনে উল্লেখিত কাহিনী</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">অনুবাদ</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="বাংলা ভাষায় কুরআনের অনুবাদ">বাংলা অনুবাদসমূহ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের অনুবাদসমূহের তালিকা">তালিকা</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">ইতিহাস</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলাম</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="ইসলামের ইতিহাস">ইসলামের ইতিহাস</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A3%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%97" title="ইসলামি স্বর্ণযুগ">স্বর্ণযুগ</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Samarkand_Kufic_Quran" class="extiw" title="en:Samarkand Kufic Quran">সমরখন্দ কুরআন পান্ডুলিপি</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sana%27a_manuscript" class="extiw" title="en:Sana'a manuscript">সানার পান্ডুলিপি</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Topkapi_manuscript" class="extiw" title="en:Topkapi manuscript">তপকাপি পান্ডুলিপি</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0.2em 0;"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:lavender;;background:lavender;padding-top:0.15em;text-align:center;;color: var(--color-base)">তাফসীর</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding:0.4em 0.1em 0.2em;"> <ul><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Naskh_(tafsir)" class="extiw" title="en:Naskh (tafsir)">নাখ্শ</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Biblical_narratives_and_the_Quran" class="extiw" title="en:Biblical narratives and the Quran">বাইবেলীয় বর্ণনা</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="তাহ্রিফ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">তাহ্রিফ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E2%80%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="বাক্কাহ্ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">বাক্কাহ্</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Esoteric_interpretation_of_the_Quran" class="extiw" title="en:Esoteric interpretation of the Quran">এসোটেরিক ব্যাখ্যা</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_people_related_to_Quranic_verses" class="extiw" title="en:List of people related to Quranic verses">আয়াত সম্পর্কিত মানুষ</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Justice_in_the_Quran" class="extiw" title="en:Justice in the Quran">সুবিচার</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A7%82%E0%A6%B2" title="শানে নুযূল">শানে নুযূল</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="বিষয়শ্রেণী:কুরআন">বিষয়শ্রেণী</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="প্রবেশদ্বার:ইসলাম">ইসলাম প্রবেশদ্বার</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar" style="padding-top:0;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4968227">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-দেখুন"><a href="/wiki/%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="টেমপ্লেট:কুরআন"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি দেখুন" style=";text-decoration:inherit;">দে</abbr></a></li><li class="nv-সম্পাদনা"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি সম্পাদনা করুন" style=";text-decoration:inherit;">স</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>কুরআন মজিদ</b> অথবা <b>কুরআ-ন মাজী-দ</b> বা <b>কোরআন</b> (<a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি</a>: <span lang="ar" dir="rtl"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" class="mw-redirect" title="القرآن">القرآن</a></span> <i><span title="American Library Association – Library of Congress transliteration"><i lang="ar-Latn">আল্-কুর্'আ-ন্</i></span></i><sup class="reference plainlinks nourlexpansion" id="ref_১"><a href="#endnote_১">[টী১]</a></sup>) <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলাম ধর্মের</a> পবিত্র <a href="/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A5" title="ধর্মগ্রন্থ">ধর্মগ্রন্থ</a>, যা <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="আল্লাহ">আল্লাহর</a> বাণী ।<sup id="cite_ref-Britannica_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica-1"><span class="cite-bracket">[</span>১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এটিকে <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি</a> শাস্ত্রীয় সাহিত্যের সর্বোৎকৃষ্ট রচনা বলে মনে করা হয়।<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> কুরআনকে প্রথমে অধ্যায়ে (আরবিতে <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a>) ভাগ করা হয় এবং <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের সূরাসমূহের তালিকা">অধ্যায়গুলো</a> (<a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a>) <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াতে</a> বিভক্ত করা হয়েছে। </p><p>এই কিতাব আল্লাহর <a href="/wiki/%E0%A6%AB%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="ফেরেশতা">ফেরেশতা</a> <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2" class="mw-redirect" title="জিবরাইল">জিবরাইল</a> এর মাধ্যমে ইসলামিক নবি <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মুহাম্মাদ</a> এর কাছে মৌখিকভাবে ভাষণ আকারে কুরআনের আয়াতগুলো অবতীর্ণ করেন,<sup id="cite_ref-Lambert_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lambert-6"><span class="cite-bracket">[</span>৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Williams_&_Drew_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Williams_&_Drew-7"><span class="cite-bracket">[</span>৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> দীর্ঘ তেইশ বছর ধরে সম্পূর্ণ কুরআন অবতীর্ণ হয়। কুরআনের প্রথম আয়াত অবতীর্ণ হয় ৬০৯ খ্রিষ্টাব্দের ২২ ডিসেম্বর যখন মুহাম্মাদের বয়স ৪০ বছর<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এবং অবতরণ শেষ হয় মুহাম্মাদের তিরোধানের বছর অর্থাৎ ৬৩২ খ্রিষ্টাব্দে।<sup id="cite_ref-Britannica_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Britannica-1"><span class="cite-bracket">[</span>১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-LivRlgP338_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-LivRlgP338-9"><span class="cite-bracket">[</span>৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-QuranC17V106_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-QuranC17V106-10"><span class="cite-bracket">[</span>১০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> মুসলমানরা বিশ্বাস করে থাকেন কুরআন হচ্ছে মুহাম্মদের সবচেয়ে গুরুত্বপূর্ণ <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%B2%E0%A7%8C%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%98%E0%A6%9F%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="অলৌকিক ঘটনা">অলৌকিক ঘটনা</a> যা তার <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A4" title="নবুয়ত">নবুয়তের</a> প্রমাণস্বরূপ<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>১১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এবং ঐশ্বরিক বার্তা প্রেরণের ধারাবাহিক প্রক্রিয়ার চূড়ান্ত পর্যায় যা <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%AE" title="আদম">আদম</a> থেকে শুরু হয়ে মুহাম্মাদের মধ্য দিয়ে শেষ হয়। তবে সুফিবাদের অনুসারীরা বিশ্বাস করে থাকেন মুহাম্মাদের সকল কর্মকাণ্ড <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="উম্মাহ">উম্মতের</a> কাছে বোধগম্য করে তোলার জন্যই কুরআন অবতীর্ণ করা হয়। কুরআনের আয়াতসমূহে কুরআন শব্দটি ৭০ বার এসেছে।<sup id="cite_ref-Wheeler2002_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wheeler2002-12"><span class="cite-bracket">[</span>১২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলামি</a> ইতিহাস অনুসারে দীর্ঘ তেইশ বছর ধরে খণ্ড খণ্ড অংশে এটি ইসলামের নবি মুহাম্মাদের নিকট অবতীর্ণ হয়। ইসলামের অনুসারীরা কুরআনকে একটি পুর্ণাঙ্গ জীবন বিধান বলে বিশ্বাস করে। কুরআনে সর্বমোট ১১৪টি <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a> আছে। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াত</a> বা পঙ্ক্তি সংখ্যা ৬,২৩৬ টি; মতান্তরে ৬,৬৬৬ টি। এটি মূল <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি ভাষায়</a> অবতীর্ণ হয়।<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>১৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>১৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>১৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>১৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AE" title="মুসলিম">মুসলিম</a> চিন্তাধারা অনুসারে কুরআন ধারাবাহিকভাবে অবতীর্ণ ধর্মীয় গ্রন্থগুলোর মধ্যে সর্বশেষ এবং গ্রন্থ অবতরণের এই ধারা ইসলামের প্রথম বাণীবাহক <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%AE_(%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%97%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0)" class="mw-redirect" title="আদম (ইসলামের পয়গম্বর)">আদম</a> থেকে শুরু হয়। কুরআনে অনেক ঐতিহাসিক ঘটনার উল্লেখ রয়েছে যার সাথে <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B2" title="বাইবেল">বাইবেলসহ</a> অন্যান্য ধর্মীয়গ্রন্থের বেশ মিল রয়েছে, অবশ্য অমিলও কম নয়। তবে কুরআনে কোনো ঘটনার বিস্তারিত বর্ণনা নেই। ইসলামি ভাষ্যমতে কুরআন অপরিবর্তনীয় এবং এ সম্পর্কে মুসলিমরা কুরআনের <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="সূরা আল-হিজর">সূরা আল-হিজরের</a> (১৫ নং সূরা), ৯ নং আয়াতের কথা উল্লেখ করে থাকে, এবং তা হল: </p> <table class="cquote pullquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color:inherit; background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;">আমি স্বয়ং এ উপদেশগ্রন্থ অবতরণ করেছি এবং আমি নিজেই এর সংরক্ষক।<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>১৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg/220px-Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg/330px-Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg/440px-Brooklyn_Museum_-_Manuscript_of_the_Qur%27an.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="583" /></a><figcaption>কুরআন এর পাণ্ডুলিপি, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%A8_%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="ব্রুকলিন মিউজিয়াম (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ব্রুকলিন যাদুঘর</a>।</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg/220px-IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg/330px-IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg/440px-IslamicGalleryBritishMuseum3.jpg 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2304" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%B6_%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE" class="mw-redirect" title="ব্রিটিশ মিউজিয়াম">ব্রিটিশ মিউজিয়ামে</a> ১১ শতকের উত্তর আফ্রিকার কুরআন.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Quran_by_Imam_ali.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Quran_by_Imam_ali.JPG/220px-Quran_by_Imam_ali.JPG" decoding="async" width="220" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Quran_by_Imam_ali.JPG/330px-Quran_by_Imam_ali.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Quran_by_Imam_ali.JPG/440px-Quran_by_Imam_ali.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1936" /></a><figcaption> <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="ইরান">ইরানের</a> মাশহাদে কুরআন, যা আলি কৃর্তক লিখিত</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ব্যুৎপত্তি_ও_অর্থ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A7.81.E0.A7.8E.E0.A6.AA.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A6.BF_.E0.A6.93_.E0.A6.85.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.A5"></span>ব্যুৎপত্তি ও অর্থ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=1" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ব্যুৎপত্তি ও অর্থ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>কুরআনে কুর'আন শব্দটি কয়েকটি অর্থে প্রায় ৭০ বার এসেছে। আর, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি ব্যাকরণে</a> 'কুর'আন' শব্দটি একটি 'মাসদার', যা ভাববাচক <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="বিশেষ্য">বিশেষ্য</a> হিসেবে ব্যবহৃত হয়। ৭৫:১৭,১৮ আয়াতে এটি,(قرأ) ক্বারা'আ ('পাঠ করা', 'আবৃত্তি করা' বা 'অনুসরণ করা') ক্রিয়ার ভাববাচক বিশেষ্য হিসেবে ব্যবহৃত হয়েছে। এই ক্রিয়াপদটিকেই কুরআন নামের মূল হিসেবে চিহ্নিত করা হয়ে থাকে।<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>১৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এই শব্দটির মাসদার (الوزن) হচ্ছে غفران তথা গুফরান। এর অর্থ হচ্ছে অতিরিক্ত ভাব, অধ্যবসায় বা কর্ম সম্পাদনার মধ্যে একাগ্রতা। উদাহরণস্বরুপ, (غفر) নামক ক্রিয়ার অর্থ হচ্ছে 'ক্ষমা করা'; কিন্তু এর আরেকটি মাসদার রয়েছে যার যা হলো (غفران), এই মাসদারটি মূল অর্থের সাথে একত্রিত করলে দাঁড়ায় ক্ষমা করার কর্মে বিশেষ একাগ্রতা বা অতি তৎপর বা অতিরিক্ত ভাব। সেদিক থেকে কুরআন অর্থ কেবল পাঠ করা বা আবৃত্তি করা নয় বরং একাগ্র ভঙ্গীতে পাঠ বা আবৃত্তি করা। কুরআনের মধ্যেও এই অর্থেই কুরআন শব্দটি ব্যবহৃত হয়েছে। কুরআনের <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B9" class="mw-redirect" title="সূরা আল-কিয়ামাহ">সূরা আল-কিয়ামাহের</a> (৭৫ নং সূরা) ১৮ নং আয়াতে এই শব্দটি উল্লেখিত আছে:"অতঃপর, আমি যখন তা পাঠ করি (ক্বুরা'নাহু), তখন আপনি সেই পাঠের (কুরআ'নাহ্) অনুসরণ করুন।"<sup id="cite_ref-মাআরিফুল_কুরআন_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-মাআরিফুল_কুরআন-19"><span class="cite-bracket">[</span>১৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>কুরআনে যেখানেই এই শব্দটি ব্যবহৃত হয়েছে সেখানেই এর যথার্থ বিশেষ্য বা বিশেষণ পাওয়া যায়। ক্বারা'আ ক্রিয়াপদ কুরআনে পুনঃপুনঃ ব্যবহৃত হয়েছে। ১৭:৯৩ আয়াতে এর অর্থ 'পাঠ করা'; কিন্তু এর বহুল প্রচলিত অর্থটি হল,'আবৃত্তি করা' (তিলাওয়াঃ),৭৫: ১৬,১৭। মুহাম্মাদ-এর আবৃত্তি সমন্ধেও এই শব্দ ব্যবহৃত হয়েছে। তিনি তাঁর নিজের উপর অবতীর্ণ ওহি আবৃত্তি করেন (৭:২০৪; ১৬:৯৮; ১৭:৪৫; ৮৪:২১; ৮৭:৬)। শব্দটি মুমিনদের আবৃত্তি সমন্ধেও ব্যবহৃত হয়েছে , তারা সালাতে ওহি আবৃত্তি করেন (৭৩:২০)। এ থেকে বোঝা যায়, কুরআন শব্দের অর্থ হল 'আবৃত্তি করা' যা মুহাম্মদ আল্লাহর নিকট হতে প্রাপ্ত হয়ে আবৃত্তি করেছেন (৭৫:১৮; ৮৬:৬) এবং মানুষের সম্মুখেও আবৃত্তি করেছেন। যদিও কুরআন বলতে সাধারভাবে তাঁর উপর অবতীর্ণ ওহির সমষ্টিকে বুঝায়। তবে শব্দটি (কুরআন) তাঁর উপর অবতীর্ণ পৃথক পৃথক ওহি (১০ঃ১৫; ১২ঃ৩; ৭২ঃ১; ২ঃ১৮৫) সমন্ধে বা খন্ডে খন্ডে অবতীর্ণ (১৭ঃ১০৬; ২০ঃ১; ৭৬ঃ২৩; ২৫ঃ৩২ ; ৫৯ঃ২১) আল্লাহর ওহি সমন্ধে বলা হয়েছে যা তিঁনি আল্লাহ কর্তৃক পেয়েছিলেন (২৭ঃ৬; ২৮ঃ৮৫)। </p><p>আল-কিতাব (গ্রন্থ বা পুস্তক) শব্দটি আল-কুরআনের প্রতিশব্দ হিসাবে একই অর্থে ব্যবহৃত হয়। আল-কিতাব সমন্ধে বলা হয়েছে "ইহা এক বরকতময় রাত্রিতে (৪৪:২) অবতীর্ণ হইয়াছে" (৪০:২; ৪৫:২)। ১৫:১ আয়াতে বলা হয়েছে, "এইগুলি আল-কুরআন এবং সুস্পষ্ট অর্থবোধক আল-কিতাবের অলৌকিক নিদর্শনসমূহ।" বিষয়বস্তু হিসেবে কুরআনকে প্রায়ই 'যি'কর' বলা হয়েছে। এখানে এর অর্থ উপদেশ, সাধারণ বাণী (২১:২৬,৪২; ৩৮:৮৭)। যি'করকে 'অবতীর্ণ' (২১:৫০; ৩৮:৮) এবং 'মহান পবিত্র গ্রন্থ' (৪১:৪১) বলা হয়েছে। আবার ৩৬:৬৯ আয়াতে কুরআন সমন্ধে বলা হয়েছে, " এ তো কেবল এক উপদেশ ও স্পষ্ট কুরআন মাত্র"। ২১:৭ আয়াতে আহ্'লুল-কিতাবকে আহ্'লুয যি'কর বলা হয়েছে। এই প্রসঙ্গে আল-হি'কমাঃ শব্দটি উল্লেখ করা যেতে পারে। ২ঃ১২১,১৫১; ৩ঃ১৬৪; ৬২ঃ২ -এ আল-কিতাবের সাথে হি্'কমাঃ উল্লেখ করা হয়েছে। ২:২৩৯; ৪:১১৩-এ কুরআনের সঙ্গে হিকমতের অবতীর্ণ হওয়ার উল্লেখ আছে। কুরআনে, কুরআনকে "আল-ফুরকা'ন"-ও বলা হয়েছে। </p><p>"সূরা(سورة)" শব্দটি আরবি সূর (নগর প্রাচীর) হতে গৃহীত একবচনজ্ঞাপক যোগ করিয়া গঠিত। সূরার ক্ষুদ্র ক্ষুদ্র নির্দিষ্ট অংশকে আয়াত বলা হয়। হিব্রু 'ওত' শব্দের ন্যায় ইহা বিশেষ অর্থে নিদর্শন, বিশ্বাসের নিদর্শন (২ঃ২৪৮; ৩ঃ৪১; ২৬ঃ১৯৭) বিশেষত আল্লাহর অস্তিত্ব ও ক্ষমতার নিদর্শন (১২ঃ১০৫; ৩৬ঃ৩৩) বুঝায়। তাই এটি দ্বারা অলৌকিক ঘটনাকেও (মুজিজা) বুঝায় (৩:৪৯; ৪৩:৪৬)। মুহাম্মদ যে আল্লাহর নবী এর প্রমাণস্বরুপ মক্কার পৌত্তলিকরা তার নিকট অলৌকিক ক্রিয়া (মু'জিযাঃ) দেখানোর দাবী করত। যেহেতু প্রেরিত ওহিগুলোই তার অন্যতম মু'জিযাঃ (৬:১৫৮; ৭:২০৩; ২০:১৩৩; ২৯:৫০) সেজন্যই এগুলোর নাম আয়াত হয়েছে। আয়াতগুলো উর্ধ-জগত হতে (২:৯৯; ২৮:৮৭) আল্লাহর নবীর নিকট (২:২৫২; ৩:৫৮; ৪৫:৫) পাঠানো হত এবং পূর্ববর্তী নবীগনের ন্যায় (২৮:৫৯) তিনিও উহা লোকদেরকে আবৃত্তি করে শোনাতেন (২:১৫১; ৩:১৬৪; ৬৫:১১)। </p><p>আরও বলা হয়েছে যে, আল্লাহ্ তাঁর আয়াতসমূহের ব্যাখ্যা করেন, (২ঃ১৮৭) ; "তারা রাতের বেলায় আল্লাহর আয়াতসমূহ তিলাওয়াত করে" (৩:১১৩); "আর কাফিররা ছাড়া আমার আয়াতসমূহকে কেউ অস্বীকার করে না।" (২৯ঃ৪৭)। আবার কিছু যায়গায় গুরুত্ব বোঝানোর জন্য আয়াতসমূহের প্রতিই দৃষ্টি আকর্ষন করা হয়েছে। যেমন,"আর আমি এতে সুস্পষ্ট আয়াতসমূহ নাযিল করেছি"(২৪ঃ১); "একটি কিতাব যাহা আমি পাঠাইয়াছি, যেন তাহারা ইহার আয়াতগুলি সমন্ধে চিন্তা করিতে পারে" (৩৮ঃ২১); "এগুলো প্রজ্ঞাপূর্ণ কিতাবের আয়াত" (১০ঃ১; ৩১ঃ১) ; "এগুলো সুস্পষ্ট কিতাবের আয়াত" (১২ঃ১; ২৬ঃ১; ২৮ঃ১) ; "এ হল কিতাব ও সুস্পষ্ট কুরআনের আয়াতসমূহ" (১৫ঃ১) ; "এইগুলি আল-কু'রআন ও স্পষ্ট বিবরণদানকারী" (কিতাব) (২৭ঃ১)। "একটি কিতাব যার আয়াতগুলি দৃড়রূপে প্রথিত ", (১১ঃ১, ১৩,১)। কিতাবে সুস্পষ্ট আয়াতসমূহ এবং বিভিন্ন অর্থবোধক আয়াতসমূহ আছে (৩ঃ৭)। যেমন, "আমি যে আয়াত রহিত করি কিংবা ভুলিয়ে দেই, তার চেয়ে উত্তম কিংবা তার মত আনয়ন করি </p><p>" (২ঃ১০৬)। "যদি আমি এক আয়াত অন্য আয়াত দ্বারা বদল করি (১৬ঃ১০১)। </p><p>এইসব বিবরণ হতে মুহাম্মদ (সা.) এর উপর অবতীর্ণ ওহীর বিষয়বস্তু সমন্ধে জানা যায় "উহা সুরক্ষিত ফলক বা লাওহে মাহ্'ফুজ' হইতে অবতীর্ণ হইয়াছে" (৮৫ঃ২২)। " ইহা একটি সুরক্ষিত পুস্তকে রহিয়াছে" (৫৬ঃ৭৯)। "ইহা আমার নিকট মূল কিতাবে রহিয়াছে" (৪৩ঃ৪; ৩ঃ৭)। আল-কুরআন সমন্ধে বলা হয়েছে, "ইহা একটি উপদেশ-গ্রন্থ যাহা সম্মানিত, উচ্চ মর্যাদাসম্পন্ন এবং পবিত্র পত্রসমূহে মহান ন্যায়নিষ্ঠ লেখকদের হস্তে লিপিবদ্ধ" (৮০; ১১-১৬)। ৫২ঃ৮২ আয়াতে বিস্তারিত পত্রে লিখিত কিতাবের শপথ করা হয়েছে এবং ৬৮ঃ১ -এ বলা হয়েছেঃ "কলম ও যাহা দ্বারা লেখা হয় তাহার শপথ" এবং ৯৬ঃ৪-৫ এ বলা হয়েছে "কলম দ্বারা তিনি মানবকে শিক্ষা দিয়েছেন যাহা সে জানিত না" তাঁকে আরও বলা হয়েছে, "তোমার রাব্ব- এর কিতাব হইতে যাহা তোমার প্রতি ওয়াহ্'য়িরূপে পাঠানো হইয়াছে তাহা পাঠ কর"। "আল্লাহর কথা কেহ পরিবর্তন করিতে পারে না " (১৮ঃ২৭)। ৪ঃ১৬৪; ৪০ঃ৭৮ - এ বলা হয়েছে যে, আল্লাহ তাঁহাকে কতক নবীর কথা বলিয়াছেন এবং কতক নবীর কথা বলেন নাই। </p><p>রাসূল এর উপর অবতীর্ণ ওহী থেকেই উম্মুল কিতাব (৪৩ঃ৪) এর মূল বিষয়বস্তু ধারণা করে নেয়া যায়। সেগুলো হল, আল্লাহর সত্তা, বিশ্ব সৃষ্টি - বিশেষত মানব সৃজন, ভাল ও মন্দ আত্না-সমূহের সৃষ্টি, শেষ বিচার, জান্নাত,জাহান্নাম, পূর্ববর্তী নবী গনের অভিজ্ঞতা, আল্লাহর ইবাদত ও সামাজিক জীবন সম্বন্ধীয় যাবতীয় আইন-কানুন এবং বিশেষ বিশেষ আইন (৪ঃ১০৩, ১২৭,১৩৮; ৩৩ঃ৬)। বার মাসের উল্লেখ প্রসঙ্গে (৯ঃ৩৬) এবং ২২ঃ৪ -এ শয়তান কর্তৃক মানবকে প্রলুব্ধ করার প্রয়াস প্রসঙ্গে বিশ্ব সৃজন-তত্ত্বের আভাষ দেয়া হয়েছে। এমনকি, বিশ্বে যা কিছু সংঘটিত হয়েছে এবং সংঘটিত হবে তার সব কিছুই ঐ উম্মুল কিতাবে আছে (১০ঃ৬১; ২৭ঃ৭৫; ৩৪ঃ৩; ৬ঃ৩৮,৫৯; ১১ঃ৬; ২০ঃ৫১; ১৭ঃ৫৮)। </p><p>কুরআনের অনেকগুলি নামের মধ্যে বিশেষ চারটি নাম হল আল-কুরআন, আল-ফুরকান, আল-কিতাব ও আয-যিক্'র। ‘আল-কুরআন’ নামের অর্থ 'যাহা পঠিত হয়'। এটি বহু আয়াত ও সূরার সংকলন। প্রসঙ্গত উল্লেখ্য যে, কুরআনের প্রথম আয়াতের প্রথম শব্দটি হল ‘ইকরা’-'পাঠকর'। ‘আল-ফুরকান’ নামের অর্থ পার্থক্যকারী, সত্য ও মিথ্যার, আলো ও অন্ধকারের এবং ন্যায় ও অন্যায়ের পার্থক্যকারী। ‘আল্-কিতাব’ অর্থ লিখিত গ্রন্থ যা যথাযথভাবে লিপিবদ্ধ করা হয়েছে। ‘আয-যিক্'র’ নামের অর্থ উপদেশ যা আল্লাহ্-তা‘আলা স্বীয় বান্দাগণকে দায়িত্ব ও কর্তব্য পালনের নিমিত্তে দিয়েছেন। </p><p>মুসলমানদের মতে এটি <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="আল্লাহ">আল্লাহর</a> বাণী, যা ইসলামের নবি ও রাসুল <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মুহাম্মাদের</a> উপর আরবি ভাষায় অবতীর্ণ হয়। তাদের মতে এটি একটি মুজিজা বা অলৌকিক গ্রন্থ যা মানব জাতির পথনির্দেশক। মুসলমানদের বিশ্বাস, কুরআনে মানব জীবনের সকল সমস্যার সমাধান রয়েছে এবং এটি একটি পূর্ণাঙ্গ জীবন বিধান।<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>২০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ইতিহাস"><span id=".E0.A6.87.E0.A6.A4.E0.A6.BF.E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.B8"></span>ইতিহাস</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=2" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ইতিহাস"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="নবীর_যুগ"><span id=".E0.A6.A8.E0.A6.AC.E0.A7.80.E0.A6.B0_.E0.A6.AF.E0.A7.81.E0.A6.97"></span>নবীর যুগ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=3" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: নবীর যুগ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ইসলামী ঐতিহ্য অনুযায়ী, হেরা গুহায় অবস্থানকালে মুহাম্মাদের নিকট প্রথম কুরআনের বাণী প্রেরিত হয়। এরপর ২৩ বছর ধরে তার নিকট কুরআনের বাণী প্রেরিত হয়। <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%B8" title="হাদিস">হাদিস</a> ও মুসলিম ইতিহাস অনুসারে, মুহাম্মাদ মদীনায় হিজরত করে একটি স্বাধীন মুসলিম সম্প্রদায় গঠন করার পর তিনি তাঁর অনেক <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবাকে</a> কুরআন তেলাওয়াত ও এর শিক্ষা গ্রহণ করে ছড়িয়ে দিতে আদেশ দেন, যা নিয়মিত অবতীর্ণ হতো। বলা হয় যে, কিছু <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B6" title="কুরাইশ">কুরাইশ</a> যাদেরকে <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বদরের যুদ্ধ">বদর যুদ্ধে</a> বন্দী করা হয়েছিল, তারা কিছু মুসলিমকে তৎকালীন সরল লিখন পদ্ধতি শেখানোর পর তাদের স্বাধীনতা ফিরে পায়। এইভাবে মুসলমানদের একটি দল ধীরে ধীরে সাক্ষর হয়ে ওঠে। প্রাথমিকভাবে, খেজুরের ডাল, হাড় ইত্যাদিতে কুরআনের আয়াত লিখিত হয়। যাইহোক, ৬৩২ সালে মুহাম্মদের মৃত্যুর সময় কুরআন বইয়ের আকারে লিপিবদ্ধ ছিল না।<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>২১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>২২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>২৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> আলেমদের মধ্যে এ ব্যাপারে ঐকমত্য আছে যে মুহাম্মাদ নিজে আয়াতগুলো লেখেননি।<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>২৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="সংকলন"><span id=".E0.A6.B8.E0.A6.82.E0.A6.95.E0.A6.B2.E0.A6.A8"></span>সংকলন</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=4" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: সংকলন"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>মুহাম্মাদ এর জীবদ্দশায় তার তত্ত্বাবধানে প্রথম পূর্ণ কুরআন লিপিবদ্ধ হয়। কিন্তু এগুলো এক জায়গায় একত্রিত করা হয়নি। প্রথম খলিফা <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%AF%E0%A6%B0%E0%A6%A4_%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="হযরত আবু বকর">হযরত আবু বকর</a> এর যুগে দ্বাদশ <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="হিজরি">হিজরি</a> সালে <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="ইয়ামামার যুদ্ধ">ইয়ামামার যুদ্ধ</a> সত্তর জন <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A7%87%E0%A6%9C" title="হাফেজ">হাফেজে</a> কুরআন <a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%A4" class="mw-redirect" title="শাহাদাত">শাহাদাত</a> বরণ করেন।এতে হযরত <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AE%E0%A6%B0" title="ওমর">ওমর</a> উদ্বিগ্ন হয়ে পড়েন। তিনি <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="খলিফা">খলিফা</a> <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A6%B0" title="আবু বকর">আবু বকর</a> কে বলেন, </p> <table class="cquote pullquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color:inherit; background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;">"এভাবে <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="জিহাদ">জিহাদে</a> <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A7%87%E0%A6%9C" title="হাফেজ">হাফেজগন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%B9%E0%A7%80%E0%A6%A6" title="শহীদ">শহীদ</a> হতে থাকলে কুরআনের অনেক অংশ বিলুপ্ত হওয়ার আশংকা রয়েছে। অতএব, আপনি কুরআন মাজিদ একত্রে <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="সংকলন (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সংকলনের</a> ব্যবস্থা গ্রহণ করুন।" </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table><p> প্রথমে <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A6%B0" title="আবু বকর">আবু বকর</a> রাজি না হলেও <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AE%E0%A6%B0" title="ওমর">ওমর</a> এর অনুরোধে রাজি হন। কুরআন সংরক্ষণের এ দ্বায়িত্ব <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মুহাম্মাদ</a> এর সময়ের ওহি লেখক সাহাবি <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A6_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4" title="জায়েদ ইবনে সাবিত">যায়েদ ইবনে সাবিত</a> এর উপর প্রদান করা হয়। </p><p><a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A6_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4" title="জায়েদ ইবনে সাবিত">যায়েদ ইবনে সাবিত</a> নিজে <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A7%87%E0%A6%9C" title="হাফেজ">হাফেজে</a> কুরআন ছিলেন। তিনি কুরআন <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="সংকলন (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সংকলন</a> করার ব্যাপারে দুটি পদ্ধতি অবলম্বন করেন। একটি হলো-কুরআনের আয়াতটি সংশ্লিষ্ট <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবা</a> মুখস্থ বলবেন, অপরটি হলো তিনি মুহাম্মাদ এর সময়ে লিখিত ঐ <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াতটি</a> প্রদর্শন করবেন। তিনি লিখিত ছাড়া কুরআনের <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াত</a> সত্যায়নের জন্য যথেষ্ট মনে করেননি। তিনি বহু যাচাই বাছাই করার পর সাহাবায়ে কেরামের নিকট রক্ষিত মুহাম্মাদ এর জীবদ্দশায় লিখিত বিভিন্ন পাণ্ডুলিপি থেকে সে সময়ের আবিষ্কৃত বিশেষ <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%9C" title="কাগজ">কাগজে</a> গ্রন্থাকারে কুরআন লিপিবদ্ধ (যা সউফ নামে পরিচিত<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>২৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) করেন। লিপিবদ্ধ কুরআনটি <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%AF%E0%A6%B0%E0%A6%A4_%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="হযরত আবু বকর">হযরত আবু বকর</a> এর তত্ত্বাবধানে রাখা হয়। তার ওফাতের পর এটি হযরত <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AE%E0%A6%B0" title="ওমর">ওমর</a> এর হেফাজতে থাকে। তার শাহাদাতের পর তারই ওসিয়ত অনুসারে কুরআনের এ প্রতিলিপিটি মুহাম্মাদ এর স্ত্রী বিবি <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A7%87_%E0%A6%89%E0%A6%AE%E0%A6%B0" title="হাফসা বিনতে উমর">হাফসা</a> এর নিকট গচ্ছিত থাকে। তৃতীয় <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="খলিফা">খলিফা</a> <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="উসমান">উসমান</a> এর যুগে ইসলামি সম্রাজ্যের ব্যাপক প্রসার ঘটে। <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলামের</a> এ প্রসারের ফলে বিভিন্ন <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="জাতি">জাতি</a> ও ভাষাভাষী লোকেরা দলে দলে <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলাম</a> গ্রহণ করে। তাদের অনেকেই কুরআনের গঠন পদ্ধতি অনুসরণ করে কুরআনের বিশেষ <a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6" title="শব্দ">শব্দ</a> উচ্চারণ করতে পারত না। বিশেষ করে <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আরমেনিয়া">আরমেনিয়া</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="আজারবাইজান">আজারবাইজান</a> যুদ্ধে সমবেত <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="মুসলমান">মুসলমানদের</a> কুরআন পাঠ পদ্ধতির বিভিন্নতা দেখে বিশিষ্ট <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF" title="সাহাবি">সাহাবি</a> <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AB%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="হুযাইফা ইবনুল ইয়ামান">হুযাইফা</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="খলিফা">খলিফা</a> <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="উসমান">উসমান</a> কে বিষয়টি সম্পর্কে অবহিত করেন। তিনি অবিলম্বে এ নিয়ে নেতৃস্থানীয় <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবাদের</a> সাথে পরামর্শ করে চার জন বিশিষ্ট <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবা</a> সমন্বয়ে একটি বোর্ড গঠন করেন। এ চার জন <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবা</a> হচ্ছেন- </p> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A6_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4" title="জায়েদ ইবনে সাবিত">যায়েদ ইবনে সাবিত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0" title="আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের">আব্দুল্লাহ ইবনে যুবাইর</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A6_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%86%E0%A6%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="সাইদ ইবনুল আস (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সাইদ ইবনুল আস</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B0_%E0%A6%B0%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="আব্দুর রহমান ইবনে হারিস (পাতার অস্তিত্ব নেই)">আব্দুর রহমান ইবনে হারিস</a> <sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>২৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>হযরত <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="উসমান">উসমান</a> এর উদ্যোগে <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="হিজরি">হিজরি</a> ২৪ সালে শেষবারের মতো কুরআন সংকলনের এ সিদ্ধান্ত গৃহীত হয়। এ বোর্ড হযরত <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A7%87_%E0%A6%89%E0%A6%AE%E0%A6%B0" title="হাফসা বিনতে উমর">হাফসা</a> এর নিকট সংরক্ষিত মূল কপিটি সংগ্রহ করেন।<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>২৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>২৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> উক্ত বোর্ড পূর্বলিখিত প্রতিলিপিটি অনুসরণ করে পাঠ ও উচ্চারনের বিভিন্নতা দূর করার জন্য শুধু <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B6" title="কুরাইশ">কুরাইশি</a> উচ্চারণ ও <a href="/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="ভাষা">ভাষায়</a> তার আরও সাতটি প্রতিলিপি প্রস্তুত করেন। বর্ণিত আছে যে, সাতটি প্রতিলিপি তৈরি করে <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="মক্কা">মক্কা</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="শাম">শাম</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%A8" title="ইয়েমেন">ইয়েমেন</a>,<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8" title="বাহরাইন">বাহরাইন</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="বসরা">বসরা</a> ও <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AB%E0%A6%BE" title="কুফা">কুফা</a> প্রদেশে একটি করে প্রেরণ করা হয়। আর রাজধানী <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="মদিনা">মদিনাতে</a> একটি কপি <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="খলিফা">খলিফার</a> নিকট সংরক্ষিত রাখা হয়।<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>২৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এরপর বিভ্রান্তি নিরসনের জন্য বিক্ষিপ্তভাবে সংরক্ষিত প্রতিলিপিগুলো সকলের কাছ থেকে সংগ্রহ করে বিনষ্ট করে দেওয়া হয়।<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>৩০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এভাবে <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="ইসলাম">ইসলামের</a> তৃতীয় <a href="/wiki/%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="খলিফা">খলিফা</a> হযরত <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="উসমান">উসমান</a> রা.-এর প্রত্যক্ষ তত্ত্বাবধানে পবিত্র কুরআন সংকলিত ও বিভিন্ন প্রদেশে প্রেরিত হয় বিধায় তাকে "جمع القرآن " বা কুরআন সংগ্রহকারী বলা হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ইসলামে_গুরুত্ব"><span id=".E0.A6.87.E0.A6.B8.E0.A6.B2.E0.A6.BE.E0.A6.AE.E0.A7.87_.E0.A6.97.E0.A7.81.E0.A6.B0.E0.A7.81.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.AC"></span>ইসলামে গুরুত্ব</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=5" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ইসলামে গুরুত্ব"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="অননুকরণীয়তা"><span id=".E0.A6.85.E0.A6.A8.E0.A6.A8.E0.A7.81.E0.A6.95.E0.A6.B0.E0.A6.A3.E0.A7.80.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.A4.E0.A6.BE"></span>অননুকরণীয়তা</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=6" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: অননুকরণীয়তা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">মূল নিবন্ধ: <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%B2%E0%A7%8C%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="কুরআনের অলৌকিকতা">কুরআনের অলৌকিকতা</a></div> <p>ইসলামী পরিভাষা অনুযায়ী, কুরআনের অলৌকিক বৈশিষ্ট্য রয়েছে, এই বিশ্বাসকে ইজায বলা হয়। মুসলমানরা বিশ্বাস করে আল কুরআন একটি ঐশ্বিক গ্রন্থ যা কোনো মানুষের পক্ষে রচনা করা সম্ভব নয় ও যা <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" title="ইসলামি পরকালবিদ্যা">কিয়ামতের</a> দিন পর্যন্ত কার্যকর এবং এর মাধ্যমে এই গ্রন্থ মুহাম্মাদের নবীত্বের মর্যাদার অনুমোদনে প্রদত্ত মূল প্রমাণ। কুরআনেই অননুকরণীয়তা ধারণাটির উৎপত্তি, যেখানে পাঁচটি ভিন্ন আয়াতে এর বিরোধীদের কুরআনের মত কিছু তৈরী করতে আহ্বান করা হয়: "যদি এই কুরআনের অনুরূপ কুরআন রচনা করার জন্য মানুষ ও <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%80%E0%A6%A8_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="জ্বীন জাতি">জ্বীন</a> সমবেত হয় এবং তারা পরস্পরকে সাহায্য করে তবুও তারা এর অনুরূপ কুরআন রচনা করতে পারবেনা।"<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>৩১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> নবম শতাব্দী থেকে অসংখ্য রচনা প্রকাশিত হয়েছে যাতে কুরআন ও এর শৈলী ও বিষয়বস্তু নিয়ে অনুসন্ধান করা হয়েছে। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2_%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="আব্দুল কাহির আল জুরজানি">আল জুরজানি</a> (মৃত্যু ১০৭৮) ও আল বাকিলানি (মৃত্যু ১০১৩) সহ মধ্যযুগীয় মুসলিম পণ্ডিতেরা এই বিষয়ে লিখেছেন, এর বিভিন্ন দিক নিয়ে আলোচনা করেছেন এবং কুরআন অধ্যয়নের জন্য ভাষাগত পদ্ধতি ব্যবহার করেছেন। এছাড়াও অন্যরা বলেছেন যে কুরআনে মহৎ ধারণা আছে, অন্তর্নিহিত অর্থ আছে, এই গ্রন্থ যুগ যুগ ধরে এর সতেজতা বজায় রেখেছে এবং ব্যক্তিগত পর্যায়ে এবং ইতিহাসে ব্যাপক পরিবর্তন এনেছে। কিছু পণ্ডিত বলেন যে কুরআনে বৈজ্ঞানিক তথ্য আছে যা আধুনিক বিজ্ঞানের সাথে সামঞ্জস্যপূর্ণ। কুরআনের অলৌকিকতার মতবাদ প্রমাণে মুহাম্মাদের নিরক্ষরতার উপর আরও জোর দেওয়া হয় যেহেতু নিরক্ষর মুহাম্মাদের পক্ষে এই গ্রন্থ রচনা মোটেই সম্ভব নয়।<sup id="cite_ref-leaman_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-leaman-32"><span class="cite-bracket">[</span>৩২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>৩৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="নামাজে_কুরআন_তেলাওয়াত"><span id=".E0.A6.A8.E0.A6.BE.E0.A6.AE.E0.A6.BE.E0.A6.9C.E0.A7.87_.E0.A6.95.E0.A7.81.E0.A6.B0.E0.A6.86.E0.A6.A8_.E0.A6.A4.E0.A7.87.E0.A6.B2.E0.A6.BE.E0.A6.93.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.BE.E0.A6.A4"></span>নামাজে কুরআন তেলাওয়াত</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=7" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: নামাজে কুরআন তেলাওয়াত"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>নামাজে বিশুদ্ধভাবে পবিত্র কুরআন তিলাওয়াত করা আবশ্যক। নামাজে কিরাআত তিলাওয়াতের বিষয়াবলী জানা প্রত্যেক মুসলমানের জন্য অপরিহার্য দায়িত্ব। ফরজ নামাজের প্রথম দুই রাকাআতে সুরা ফাতিহার সঙ্গে সুরা মিলানো ওয়াজিব। কমপক্ষে তিন আয়াত বা তিন আয়াতের সমপরিমাণ বড় এক আয়াত তিলাওয়াত করতে হবে। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ইসলামী_শিল্পকলায়"><span id=".E0.A6.87.E0.A6.B8.E0.A6.B2.E0.A6.BE.E0.A6.AE.E0.A7.80_.E0.A6.B6.E0.A6.BF.E0.A6.B2.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.95.E0.A6.B2.E0.A6.BE.E0.A6.AF.E0.A6.BC"></span>ইসলামী শিল্পকলায়</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=8" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ইসলামী শিল্পকলায়"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> এছাড়াও কুরআন <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AA" class="mw-redirect" title="ইসলামী শিল্প">ইসলামী শিল্প</a> ও বিশেষ করে তথাকথিত কুরআনী <a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="চারুলিপি">চারুলিপি</a> ও চিত্রায়নের পদ্ধতিকে অনুপ্রাণিত করেছে।<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>৩৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> কুরআনে কখনোই চিত্র ব্যবহার করা হয়নি তবে অনেক কুরআনে পাতার প্রান্তে, সূরার মাঝখানে বা শুরুতে বিভিন্ন ধাঁচে অলঙ্করণ করে সজ্জিত করা হয়েছে। এছাড়াও বিভিন্ন স্থাপনা, মসজিদের বাতি, ধাতব বা <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%80_%E0%A6%AE%E0%A7%83%E0%A7%8E%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AA" class="mw-redirect" title="ইসলামী মৃৎশিল্প">মৃৎপাত্রে</a> কুরআনের আয়াত মুদ্রিত হয়েছে।</p><ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg" class="mw-file-description" title="চারুলিপি, অষ্টাদশ শতাব্দী, ব্রুকলিন যাদুঘর"><img alt="চারুলিপি, অষ্টাদশ শতাব্দী, ব্রুকলিন যাদুঘর" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg/140px-Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg" decoding="async" width="140" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg/210px-Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg/280px-Brooklyn_Museum_-_Calligraphy_-_3.jpg 2x" data-file-width="537" data-file-height="768" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="চারুলিপি">চারুলিপি</a>, অষ্টাদশ শতাব্দী, ব্রুকলিন যাদুঘর</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Quran_inscriptions_on_wall,_Lodhi_Gardens,_Delhi.jpg" class="mw-file-description" title="কুরআনী শিলালিপি, বড় গম্বুজ মসজিদ, দিল্লী, ভারত"><img alt="কুরআনী শিলালিপি, বড় গম্বুজ মসজিদ, দিল্লী, ভারত" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg/200px-Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg" decoding="async" width="200" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg/300px-Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg/400px-Quran_inscriptions_on_wall%2C_Lodhi_Gardens%2C_Delhi.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1184" /></a></span></div> <div class="gallerytext">কুরআনী শিলালিপি, বড় গম্বুজ মসজিদ, দিল্লী, ভারত</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg" class="mw-file-description" title="সূরা আন-নূর এর আয়াত সম্বলিত এনামেল কাঁচের মসজিদ প্রদীপ"><img alt="সূরা আন-নূর এর আয়াত সম্বলিত এনামেল কাঁচের মসজিদ প্রদীপ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg/133px-Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg/199px-Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg/266px-Mosque_lamp_Met_91.1.1534.jpg 2x" data-file-width="2442" data-file-height="3675" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%A8-%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="সূরা আন-নূর">সূরা আন-নূর</a> এর আয়াত সম্বলিত এনামেল কাঁচের মসজিদ প্রদীপ</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_(Shah-i-Zinda,_Samarcande)_(6016470147).jpg" class="mw-file-description" title="কুরআনের আয়াত সম্বলিত দেয়াল, শাহ-ই-জিন্দা স্মৃতিসৌধ, সমরকন্দ, উজবেকিস্তান"><img alt="কুরআনের আয়াত সম্বলিত দেয়াল, শাহ-ই-জিন্দা স্মৃতিসৌধ, সমরকন্দ, উজবেকিস্তান" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg/133px-Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg/200px-Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg/267px-Mausol%C3%A9es_du_groupe_nord_%28Shah-i-Zinda%2C_Samarcande%29_%286016470147%29.jpg 2x" data-file-width="683" data-file-height="1024" /></a></span></div> <div class="gallerytext">কুরআনের আয়াত সম্বলিত দেয়াল, শাহ-ই-জিন্দা স্মৃতিসৌধ, <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6" title="সমরকন্দ">সমরকন্দ</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="উজবেকিস্তান">উজবেকিস্তান</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg" class="mw-file-description" title="কুরআন এর পৃষ্ঠা সজ্জা, উসমানীয় যুগ"><img alt="কুরআন এর পৃষ্ঠা সজ্জা, উসমানীয় যুগ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg/141px-Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg" decoding="async" width="141" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg/212px-Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg/283px-Muhammad_ibn_Mustafa_Izmiri_-_Right_Side_of_an_Illuminated_Double-page_Incipit_-_Walters_W5771B_-_Full_Page.jpg 2x" data-file-width="1272" data-file-height="1800" /></a></span></div> <div class="gallerytext">কুরআন এর পৃষ্ঠা সজ্জা, <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="উসমানীয় সাম্রাজ্য">উসমানীয়</a> যুগ</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg" class="mw-file-description" title="স্বর্ণে লিখিত এবং বাদামী কালি দিয়ে অঙ্কিত কুরআনের এই পাতাগুলো অনুভূমিক বিন্যাসে সজ্জিত। এটি কুফিক লিপির একটি নিদর্শন।"><img alt="স্বর্ণে লিখিত এবং বাদামী কালি দিয়ে অঙ্কিত কুরআনের এই পাতাগুলো অনুভূমিক বিন্যাসে সজ্জিত। এটি কুফিক লিপির একটি নিদর্শন।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg/200px-4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg" decoding="async" width="200" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg/300px-4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg/400px-4.8-17-1990-Guld-koranside-recto-og-verso.jpg 2x" data-file-width="3408" data-file-height="1415" /></a></span></div> <div class="gallerytext">স্বর্ণে লিখিত এবং বাদামী কালি দিয়ে অঙ্কিত কুরআনের এই পাতাগুলো অনুভূমিক বিন্যাসে সজ্জিত। এটি <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="কুফিক লিপি">কুফিক লিপির</a> একটি নিদর্শন। </div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="পাঠ্য_ও_বিন্যাস"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.BE.E0.A6.A0.E0.A7.8D.E0.A6.AF_.E0.A6.93_.E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.B8"></span>পাঠ্য ও বিন্যাস</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=9" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পাঠ্য ও বিন্যাস"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">মূল নিবন্ধসমূহ: <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="কুরআনের পারা">কুরআনের পারা</a> ও <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা">সূরা</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:FirstSurahKoran_(fragment).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg/220px-FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg" decoding="async" width="220" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg/330px-FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg/440px-FirstSurahKoran_%28fragment%29.jpg 2x" data-file-width="444" data-file-height="509" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সূরা আল-ফাতিহা">সূরা আল-ফাতিহা</a>, কুরআন এর প্রথম সূরা।</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Iqra.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/230px-Iqra.jpg" decoding="async" width="230" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/345px-Iqra.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Iqra.jpg/460px-Iqra.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="416" /></a><figcaption>কুরআনের নাযিল হওয়া প্রথম চার আয়াত; ৯৬তম সূরা আলাক</figcaption></figure> <p>কুরআনে বিভিন্ন দৈর্ঘ্যের মোট ১১৪টি <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের সূরাসমূহের তালিকা">সূরা</a> রয়েছে। সকল সূরা মিলিয়ে মোট <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="আয়াত">আয়াতের</a> (আয়াত আরবি শব্দ, এর সাহিত্যিক অর্থ <i>নিদর্শন</i>) সংখ্যা প্রায় ৬,২৩৬ (মতান্তরে ৬৩৪৮টি অথবা ৬৬৬৬টি)।<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>৩৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> প্রত্যেকটি সূরার একটি নাম রয়েছে। নামকরণ বিভিন্ন উপায়ে করা হয়েছে; তবে অধিকাংশ ক্ষেত্রেই সূরার অভ্যন্তরে ব্যবহৃত কোনো শব্দকেই নাম হিসেবে বেছে নেওয়া হয়েছে। এছাড়া এমন নামও পাওয়া যায় যা সূরার অভ্যন্তরে ব্যবহৃত হয় নি যেমন <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE" title="সূরা ফাতিহা">সূরা ফাতিহা</a>। ফাতিহা শব্দটি এ সূরার কোথাও নেই। সূরাগুলোর একটি সুনির্দিষ্ট সজ্জা রয়েছে। সজ্জাকরণ তাদের অবতরণের ধারাবাহিকতা অনুসারে করা হয় নি। বরং দেখা যায় অনেকটা বড় থেকে ছোট সূরা অনুযায়ী সাজানো। অবশ্য একথাও পুরোপুরি সঠিক নয়। সজ্জার প্রকৃত কারণ কারও জানা নেই। অনেক ক্ষেত্রে বড় সূরাও ছোট সূরার পরে এসেছে। তবে একটি সূরা বা তার বিভিন্ন অংশ বিভিন্ন ঘটনার প্রেক্ষিতে ধারাবাহিকতার সাথেই অবতীর্ণ হয়েছিল বলে মুসলমানদের ধারণা। কুরআনের সজ্জাটি মানুষের মুখস্থকরণের সুবিধার সৃষ্টি করেছে। </p><p>হিজ্ব বা মানজিল হচ্ছে কুরআনের প্রথম সূরা (সূরা ফাতিহা) ব্যতীত অন্য সূরাগুলো নিয়ে করা একটি শ্রেণি। হিজ্ব মুফাস্সিল একটি গুরুত্বপূর্ণ তাৎপর্য বহন করা। এতে ৭টি মানজিলের মাধ্যমে সবগুলো সূরাকে একসাথে করা হয়েছে।<sup id="cite_ref-jaffer_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-jaffer-36"><span class="cite-bracket">[</span>৩৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> মানজিলগুলো হচ্ছে: </p> <ul><li>মানজিল ১ = ৩ টি সূরা, যথা, ২—৪</li> <li>মানজিল ২ = ৫ টি সূরা, যথা, ৫—৯</li> <li>মানজিল ৩ = ৭ টি সূরা, যথা, ১০—১৬</li> <li>মানজিল ৪ = ৯ টি সূরা, যথা, ১৭—২৫</li> <li>মানজিল ৫ = ১১ টি সূরা, যথা, ২৬—৩৬</li> <li>মানজিল ৬ = ১৩ টি সূরা, যথা, ৩৭—৪৯</li> <li>মানজিল ৭ = ৬৫ টি সূরা, যথা, ৫০—১১৪</li></ul> <p>কুরআনে মোট ৩০ টি <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="কুরআনের পারা">পারা</a> বা অধ্যায় রয়েছে। ১১৪টি পূর্নাঙ্গ সূরা রয়েছে। সূরাগুলো বিভিন্ন আকারের হলেও কুরআনের পারাগুলো প্রায় সমান আকারের। কুরআন মুখস্থকরণের ক্ষেত্রে সাধারণতম পারা অনুযায়ী শিক্ষা করানো হয়। যে সকল স্থানে সমগ্র কুরআন পাঠের আয়োজন করা হয় সেখানেও এই পারা অনুযায়ী করা হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="বিষয়বস্তু"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.B7.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.AC.E0.A6.B8.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A7.81"></span>বিষয়বস্তু</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=10" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বিষয়বস্তু"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>কুরআনের বিষয়বস্তু <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="আল্লাহ">আল্লাহর</a> অস্তিত্ব এবং <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" title="ইসলামি পরকালবিদ্যা">পুনরুত্থান</a> সহ মৌলিক ইসলামী বিশ্বাসসমূহ বর্ণনা করে। পূর্বের <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%93_%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B2" title="ইসলামের নবি ও রাসুল">নবিগণের</a> বিবরণ, নৈতিক ও আইনগত বিষয়, <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মুহাম্মাদের</a> সময়ের ঐতিহাসিক ঘটনা, দানশীলতা ও <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%9C" title="নামাজ">নামাজের</a> কাহিনীও কুরআনে বর্ণিত হয়েছে। কুরআনের আয়াতে ঠিক-বেঠিক সম্পর্কে সাধারণ উপদেশ রয়েছে এবং এতে বর্ণিত ঐতিহাসিক ঘটনাগুলো সাধারণ নৈতিক পাঠের রূপরেখা প্রদান করে। প্রাকৃতিক ঘটনা সম্পর্কিত আয়াতগুলোকে মুসলিমরা কুরআন এর বার্তার সত্যতার ইঙ্গিত হিসাবে ব্যাখ্যা করে।<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>৩৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="একেশ্বরবাদ"><span id=".E0.A6.8F.E0.A6.95.E0.A7.87.E0.A6.B6.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.A6"></span>একেশ্বরবাদ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=11" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: একেশ্বরবাদ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>কুরআনের কেন্দ্রীয় ধারণা হলো <a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="একেশ্বরবাদ">একেশ্বরবাদ</a>। আল্লাহ জীবন্ত, শাশ্বত, সর্বব্যাপী এবং সর্বশক্তিমান হিসেবে বর্ণিত (দেখুন কুরআন <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/2/20?translations=131">২:২০</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/2/29?translations=131">২:২৯</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/2/255?translations=131">২:২৫৫</a>)। আল্লাহর শক্তিমত্তা তার সৃষ্টির ক্ষমতায় সর্বোপরি আবির্ভূত হয়। তিনি নভোমন্ডল, ভূমন্ডল ও এতদুভয়ের মধ্যবর্তী সবকিছুর স্রষ্টা (দেখুন কুরআন <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/13/16?translations=131">১৩:১৬</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/2/253?translations=131">২:২৫৩</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/50/38?translations=131">৫০:৩৮</a> ইত্যাদি)। কুরআন এর মতে আল্লাহর উপর পরিপূর্ণ নির্ভরতার দিক দিয়ে সকল মানুষ সমান এবং এই সত্যকে স্বীকার করা ও তদনুযায়ী জীবন পরিচালনার মধ্যেই মানুষের কল্যাণ নিহিত। </p><p>কুরআনে <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC" class="mw-redirect" title="সৃষ্টিকর্তার অস্তিত্ব">সৃষ্টিকর্তার অস্তিত্ব</a> প্রমাণের জন্য বিভিন্ন আয়াতে সৃষ্টিতাত্ত্বিক যুক্তি ব্যবহার করা হয়েছে। অর্থাৎ,মহাবিশ্ব প্রবর্তিত হয়েছে সুতরাং এর একজন প্রবর্তক প্রয়োজন এবং যা কিছু বিদ্যমান, সবকিছুর অস্তিত্বের জন্যই একটি যথার্থ কারণ থাকতে হবে। এছাড়া, এক্ষেত্রে মহাবিশ্বের কথাও প্রায়ই উল্লেখ করা হয়েছে: "যিনি সাত আসমান স্তরে স্তরে সৃষ্টি করেছেন। পরম করুণাময়ের সৃষ্টিতে তুমি কোন অসামঞ্জস্য দেখতে পাবে না। তুমি আবার দৃষ্টি ফিরাও, কোন ত্রুটি দেখতে পাও কি?"<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>৩৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>৩৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="পরলোকতত্ত্ব"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A6.B2.E0.A7.8B.E0.A6.95.E0.A6.A4.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.AC"></span>পরলোকতত্ত্ব</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=12" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পরলোকতত্ত্ব"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="নবী-রাসুল"><span id=".E0.A6.A8.E0.A6.AC.E0.A7.80-.E0.A6.B0.E0.A6.BE.E0.A6.B8.E0.A7.81.E0.A6.B2"></span>নবী-রাসুল</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=13" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: নবী-রাসুল"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>কুরআন এ উল্লেখিত নবী-রাসুলগণ হলেন</b> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6069989">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 22em;"> <ol><li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%AE" title="আদম">আদম</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="নূহ">নূহ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8" title="ইদ্রিস">ইদ্রিস</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%A6_(%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BF)" title="হুদ (নবি)">হুদ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%B9" title="সালেহ">সালেহ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%AE" class="mw-redirect" title="ইব্রাহিম">ইব্রাহিম</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2" title="ইসমাইল">ইসমাইল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%95" class="mw-redirect" title="ইসহাক">ইসহাক</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B2%E0%A7%81%E0%A6%A4" class="mw-redirect" title="লুত">লুত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AC" title="ইয়াকুব">ইয়াকুব</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%AB" title="ইউসুফ">ইউসুফ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC" title="শুয়াইব">শোয়াইব</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="মুসা">মুসা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A8" title="হারুন">হারুন</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8" class="mw-redirect" title="ইলিয়াস">ইলিয়াস</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2_%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="আল ইয়াসা">আল ইয়াসা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A6" class="mw-redirect" title="দাউদ">দাউদ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="সুলায়মান">সোলাইমান</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%81%E0%A6%AC_(%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A7%80)" title="আইয়ুব (নবী)">আইয়ুব</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8" title="ইউনুস">ইউনুস</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B2" title="যুল কিফ্ল">যুল কিফ্ল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="যাকারিয়া">যাকারিয়া</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="ইয়াহিয়া">ইয়াহিয়া</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%88%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="ঈসা">ঈসা</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A6" class="mw-redirect" title="মুহাম্মদ">মুহাম্মদ</a></li></ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="নৈতিকতাত্ত্বিক_ধারণা"><span id=".E0.A6.A8.E0.A7.88.E0.A6.A4.E0.A6.BF.E0.A6.95.E0.A6.A4.E0.A6.BE.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.95_.E0.A6.A7.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A6.A3.E0.A6.BE"></span>নৈতিকতাত্ত্বিক ধারণা</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=14" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: নৈতিকতাত্ত্বিক ধারণা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বিজ্ঞানের_জন্য_উৎসাহ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.9C.E0.A7.8D.E0.A6.9E.E0.A6.BE.E0.A6.A8.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.9C.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.AF_.E0.A6.89.E0.A7.8E.E0.A6.B8.E0.A6.BE.E0.A6.B9"></span>বিজ্ঞানের জন্য উৎসাহ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=15" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বিজ্ঞানের জন্য উৎসাহ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="সাহিত্যিক_গঠন"><span id=".E0.A6.B8.E0.A6.BE.E0.A6.B9.E0.A6.BF.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BF.E0.A6.95_.E0.A6.97.E0.A6.A0.E0.A6.A8"></span>সাহিত্যিক গঠন</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=16" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: সাহিত্যিক গঠন"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg" class="mw-file-description" title="কুরান"><img alt="কুরান" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg/200px-Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg/300px-Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg/400px-Quran-Mus%27haf_Al_Tajweed.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>কুরান</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%B2_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AF%E0%A6%BC" title="ম্যাকগিল বিশ্ববিদ্যালয়">ম্যাকগিল বিশ্ববিদ্যালয়ের</a> আরবি সাহিত্য এবং ইসলাম শিক্ষা বিভাগের অধ্যাপক <b>ইসা বাউলাতা</b> কুরআনের সাহিত্যিক গঠনপ্রণালি সম্বন্ধে নিম্ন প্রকারের মন্তব্য করেছেন।<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>৪০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="cquote pullquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color:inherit; background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;">কুরআনের বার্তাগুলো বিভিন্ন সাহিত্যিক গঠনে প্রকাশিত হয়েছে, যা আরবি সাহিত্যের সবচেয়ে নিখুঁত লিখিত রচনা হিসেবে ব্যাপকভাবে স্বীকৃত। কুরআনের ভাষার উপর ভিত্তি করেই আরবি ব্যাকরণ রচিত হয়েছে, এবং মুসলিম <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%85%E0%A6%B2%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="অলঙ্কার শাস্ত্র (পাতার অস্তিত্ব নেই)">অলঙ্কার শাস্ত্রবিদদের</a> বর্ণনামতে, কুরআনের <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="বাগধারা">বাগধারাগুলো</a> ভীষণ সুন্দর এবং মহিমান্বিত হিসেবে বিবেচিত হয়... উপসংহারে একথা বলা যেতে পারে যে, কুরআন এর বার্তা প্রকাশ করার নিমিত্তে বিপুল প্রকার ও শ্রেণির সাহিত্যিক উপাদানের সফল প্রয়োগ ঘটিয়েছে। </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <p>কুরআনের ব্যাখ্যা কোরআন নিজেই দেয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ব্যাখ্যা"><span id=".E0.A6.AC.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.96.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE"></span>ব্যাখ্যা</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=17" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ব্যাখ্যা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>কুরআনের আয়াতের অর্থ, ব্যাখ্যা এবং তাদের তাৎপর্য খুঁজে বের করার উদ্দেশ্যে বিভিন্ন ভাষ্য প্রকাশিত হয়েছে যাকে <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="তাফসীর">তাফসীর</a> বলা হয়। তাফসীর মুসলিমদের প্রাচীনতম কেতাবি কার্যক্রমগুলির একটি। কুরআন অনুসারে, মুহাম্মাদ প্রথম ব্যক্তি যিনি মুসলমানদের জন্য আয়াতের অর্থ বর্ণনা করেন।<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>৪১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> অন্যান্য প্রারম্ভিক দৃষ্টান্তের মধ্যে কয়েকজন <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সাহাবা">সাহাবা</a> যেমন <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AC%E0%A6%95%E0%A6%B0" title="আবু বকর">আবু বকর</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%AE%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AC" title="উমর ইবনুল খাত্তাব">উমর ইবনুল খাত্তাব</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8_%E0%A6%86%E0%A6%AB%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="উসমান ইবন আফফান">উসমান ইবন আফফান</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%80" class="mw-redirect" title="আলী">আলী</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%89%E0%A6%A6" title="আবদুল্লাহ ইবনে মাসউদ">আবদুল্লাহ ইবনে মাসউদ</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="আবদুল্লাহ ইবনে আব্বাস">আবদুল্লাহ ইবনে আব্বাস</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AC" title="উবাই ইবনে কাব">উবাই ইবনে কাব</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A6_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4" title="জায়েদ ইবনে সাবিত">জায়েদ ইবনে সাবিত</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%81_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B6%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80" title="আবু মুসা আশয়ারী">আবু মুসা আশয়ারী</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0" title="আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের">আবদুল্লাহ ইবনুল জুবায়ের</a>।<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>৪২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> সে সময় ব্যাখ্যা-পদ্ধতি, আয়াতের সাহিত্যিক দিকগুলির ব্যাখ্যা, এর <a href="/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AF%E0%A7%82%E0%A6%B2" title="শানে নুযূল">শানে নুযূল</a> এবং মাঝে মাঝে অন্য আয়াতের সাহায্যে কোনো আয়াতের ব্যাখ্যার মধ্যে সীমাবদ্ধ ছিল। যদি আয়াতটি কোন ঐতিহাসিক ঘটনা সম্বন্ধীয় হয়, তাহলে কখনও কখনও মুহাম্মাদ এর কিছু হাদিস বর্ণনা করে এর অর্থ স্পষ্ট করা হতো।<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>৪৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>যেহেতু কুরআন ধ্রুপদী আরবী ভাষায় উচ্চারিত হয়, পরবর্তী ধর্মান্তরিতদের অনেকেই (অধিকাংশই অ-আরব) সবসময় কুরআন এর আরবি বুঝতো না, আরবী ভাষায় সাবলীল ব্যক্তির কাছে যেসব অভিব্যক্তি সুস্পষ্ট তা তারা বুঝতে সক্ষম ছিলো না। আরবী ভাষার ভাষ্যকাররা এই অভিব্যক্তিগুলো ব্যাখ্যা করেছেন এবং মুহাম্মাদের নবীত্বের শুরুতে কোন আয়াতগুলো প্রকাশিত হয়েছে, যা প্রাচীনতম মুসলিম সম্প্রদায়ের জন্য উপযুক্ত, এবং কোনগুলো পরবর্তীতে প্রকাশিত হয়েছে তা চিহ্নিত করেছেন, এর ভিত্তিতে পুরাতন পাঠ্যগুলো (মানসুখ) বাতিল (নাসিখ) করা হয়েছে।<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>৪৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>৪৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> তবে অন্যান্য কিছু আলেমগণ মনে করেন যে কুরআনের কোন আয়াত বাতিল করা হয়নি।<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>৪৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>বিভিন্ন আলেমদের দ্বারা কুরআনের বেশ কিছু ভাষ্য প্রকাশিত হয়েছে। জনপ্রিয় কয়েকটি হলো <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0" title="তাফসির ইবনে কাসির">তাফসির ইবনে কাসির</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8" title="তাফসির আল জালালাইন">তাফসির আল জালালাইন</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="তাফহিমুল কুরআন">তাফহিমুল কুরআন</a><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="তাফসীর আল-তাবারি">তাফসির আল-তাবারি</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2_%E0%A6%95%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="তাফসির আল কবির (পাতার অস্তিত্ব নেই)">তাফসির আল কবির</a>। তাফসীরের আরও আধুনিক কাজ হলো <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="মাআরিফুল কুরআন">মাআরিফুল কুরআন</a>। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="গূঢ়_ব্যাখ্যা"><span id=".E0.A6.97.E0.A7.82.E0.A6.A2.E0.A6.BC_.E0.A6.AC.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.96.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE"></span>গূঢ় ব্যাখ্যা</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=18" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: গূঢ় ব্যাখ্যা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="সুফি_ধারাভাষ্যের_ইতিহাস"><span id=".E0.A6.B8.E0.A7.81.E0.A6.AB.E0.A6.BF_.E0.A6.A7.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A6.BE.E0.A6.AD.E0.A6.BE.E0.A6.B7.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.87.E0.A6.A4.E0.A6.BF.E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.B8"></span>সুফি ধারাভাষ্যের ইতিহাস</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=19" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: সুফি ধারাভাষ্যের ইতিহাস"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="অর্থের_স্তর"><span id=".E0.A6.85.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.A5.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.B8.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A6.B0"></span>অর্থের স্তর</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=20" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: অর্থের স্তর"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="পুনঃগ্রাস"><span id=".E0.A6.AA.E0.A7.81.E0.A6.A8.E0.A6.83.E0.A6.97.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.BE.E0.A6.B8"></span>পুনঃগ্রাস</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=21" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পুনঃগ্রাস"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="অনুবাদের_ইতিহাস"><span id=".E0.A6.85.E0.A6.A8.E0.A7.81.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.A6.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.87.E0.A6.A4.E0.A6.BF.E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.B8"></span>অনুবাদের ইতিহাস</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=22" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: অনুবাদের ইতিহাস"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">মূল নিবন্ধ: <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="কুরআন অনুবাদ">কুরআন অনুবাদ</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">আরও দেখুন: <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="কুরআনের অনুবাদসমূহের তালিকা">কুরআনের অনুবাদসমূহের তালিকা</a></div> <p>কুরআন অনুবাদ করা সবসময়ই সমস্যাজনক এবং জটিল বলে প্রমাণিত হয়েছে। অনেকে বলেন যে কুরআনের পাঠ্য অন্য ভাষায় রূপান্তর করা সম্ভব নয়।<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>৪৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> উপরন্তু, প্রেক্ষাপটের উপর নির্ভর করে একটি আরবি শব্দের বিভিন্ন অর্থ থাকতে পারে, যা একটি যথাযথ অনুবাদ প্রাপ্তির সম্ভাবনাকে আরও কঠিন করে তোলে।<sup id="cite_ref-:2_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-48"><span class="cite-bracket">[</span>৪৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>তা সত্ত্বেও, কুরআন অধিকাংশ <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="আফ্রিকা">আফ্রিকান</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এশিয়া">এশীয়</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AA" title="ইউরোপ">ইউরোপীয়</a> ভাষায় অনুবাদিত হয়েছে।<sup id="cite_ref-leaman_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-leaman-32"><span class="cite-bracket">[</span>৩২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ইসলামের প্রথম যুগে, সপ্তম শতাব্দীতে, <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="সালমান ফারসি">সালমান আল-ফারসি</a> সূরা ফাতিহাকে ফারসি ভাষায় অনুবাদের মাধ্যমে সর্বপ্রথম কুরআন অনুবাদের সূচনা করেন।<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>৪৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ইতোপূর্বে <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="মুহাম্মাদ">মুহাম্মাদ</a>, আবিসিনিয়ার সম্রাট নাজ্জাশী বা নিগাস ও <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="বাইজেন্টাইন সাম্রাজ্য">বাইজেন্টাইনের</a> সম্রাট <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="হিরাক্লিয়াস">হিরাক্লিয়াসের</a> নিকট পাঠানো চিঠিতে কুরআনের আংশিক অনুবাদ প্রেরণ করেন।<sup id="cite_ref-:2_48-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-48"><span class="cite-bracket">[</span>৪৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> হিন্দু রাজা মেহরুকের অনুরোধে আবদুল্লাহ বিন উমর বিন আব্দুল আজিজের নির্দেশে ৮৮৪ খ্রিস্টাব্দে আলওয়ারে (<a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%81_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6" title="সিন্ধু প্রদেশ">সিন্ধু</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A4" title="ভারত">ভারত</a>, বর্তমানে <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="পাকিস্তান">পাকিস্তান</a>) ভারতীয় উপমহাদেশের অধিবাসীদের জন্য কুরআনের আরেকটি অনুবাদ সম্পন্ন হয়।<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>৫০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>কুরআনের প্রথম সম্পূর্ণ অনুবাদ ফার্সি ভাষায় ১০ম থেকে ১২শ শতাব্দীর মধ্যে সম্পন্ন করা হয়। <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="সামানি সাম্রাজ্য">সামানি</a> সম্রাট প্রথম মনসুরের শাসনামলে (৯৬১-৯৭৬ খ্রিস্টাব্দ), তার উদ্যোগে, <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%B9%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0_%E0%A6%96%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="বৃহত্তর খোরাসান">খোরাসানের</a> একদল পণ্ডিত আরবী ভাষায় লিখিত তাফসির আল-তাবারী কে ফার্সি ভাষায় অনুবাদ করেন। পরবর্তীতে একাদশ শতাব্দীতে আবু মনসুর আব্দুল্লাহ আল-আনসারির একজন ছাত্র ফার্সি ভাষায় কুরআনের একটি সম্পূর্ণ <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="তাফসীর">তাফসীর</a> লেখেন। দ্বাদশ শতাব্দীতে, নাজম আল-দীন আবু হাফস আল-নাসাফি ফার্সি ভাষায় কুরআন অনুবাদ করেন। তিনটি বইয়ের পাণ্ডুলিপিই পরবর্তীতে বেশ কয়েকবার প্রকাশিত হয়েছে। </p><p>১৯৩৬ সাল পর্যন্ত ১০২ টি ভাষায় কুরআন অনুবাদিত হয়েছিল।<sup id="cite_ref-:2_48-2" class="reference"><a href="#cite_note-:2-48"><span class="cite-bracket">[</span>৪৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> বর্তমানে পৃথিবীর প্রধান ভাষাগুলোর প্রায় সবগুলোতেই কুরআনের পূর্ণাঙ্গ অনুবাদ রয়েছে। ২০১০ সালে তেহরানে অনুষ্ঠিত ১৮তম আন্তর্জাতিক কুরআন প্রদর্শনীতে ১১২টি ভাষায় অনুবাদিত কুরআন উপস্থাপিত হয়।<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>৫১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>১১৪৩ খ্রিস্টাব্দে পিটার দ্য ভেনারেবল এর জন্য <a href="/wiki/%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%A8_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="লাতিন ভাষা">লাতিন</a> ভাষায় রবার্ট কেটন এর করা কুরআন এর অনুবাদটি পাশ্চাত্য ভাষায় কুরআন এর প্রথম অনুবাদ ছিল।<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>৫২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ১৬৪৭ খ্রিস্টাব্দে ফরাসি ভাষায় আন্দ্রে দু রায়ার এর অনুবাদটি ব্যবহার করে ১৬৪৯ খ্রিস্টাব্দে আলেকজানডার রস্ কুরআনের প্রথম ইংরেজী অনুবাদটি সম্পন্ন করেন। ১৭৩৪ সালে জর্জ সেল কুরআনের প্রথম পাণ্ডিত্যপূর্ণ অনুবাদ ইংরেজিতে প্রকাশ করেন; আরেকটি ১৯৩৭ সালে রিচার্ড বেল কর্তৃক এবং আরও একটি ১৯৫৫ সালে আর্থার জন আর্বেরি কর্তৃক প্রকাশিত হয়। এই সকল অনুবাদকেরাই অমুসলিম ছিলেন। মুসলিমদের দ্বারাও ইংরেজিতে কুরআন অনুবাদিত হয়েছে। আধুনিক ইংরেজিতে মুসলিম অনুবাদকদের প্রকাশিত কুরআন এর মধ্যে রয়েছে দ্য অক্সফোর্ড ওয়ার্ল্ড ক্লাসিক কর্তৃক প্রকাশিত মুহাম্মাদ আবদেল হালিম এর অনুবাদ, ড. মুস্তাফা খাত্তাব এর অনুবাদ দ্য ক্লিয়ার কুরআন, সহিহ ইন্টারন্যাশনাল অনুবাদ ইত্যাদি। </p><p> পাঞ্জাবের <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%BE_%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="মোগা জেলা">মোগা জেলায়</a> কুরআন এর প্রাচীনতম গুরমুখী অনুবাদ পাওয়া গিয়েছে, যা ১৯১১ সালে মুদ্রিত হয়েছিল।<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>৫৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p><ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 305px"> <div class="thumb" style="width: 300px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Ilkhanid_Quran.jpg" class="mw-file-description" title="আন্তঃরৈখিক ফার্সি অনুবাদসহ ইলখানাত যুগের আরবী কুরআন।"><img alt="আন্তঃরৈখিক ফার্সি অনুবাদসহ ইলখানাত যুগের আরবী কুরআন।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Ilkhanid_Quran.jpg/198px-Ilkhanid_Quran.jpg" decoding="async" width="198" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Ilkhanid_Quran.jpg/296px-Ilkhanid_Quran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Ilkhanid_Quran.jpg/395px-Ilkhanid_Quran.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="648" /></a></span></div> <div class="gallerytext">আন্তঃরৈখিক ফার্সি অনুবাদসহ <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B2%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="ইলখানাত">ইলখানাত</a> যুগের আরবী কুরআন। </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 305px"> <div class="thumb" style="width: 300px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg" class="mw-file-description" title="১৬৪৭ সালে ইউরোপীয় ভাষায় প্রথম মুদ্রিত কুরআন।"><img alt="১৬৪৭ সালে ইউরোপীয় ভাষায় প্রথম মুদ্রিত কুরআন।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg/146px-Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg" decoding="async" width="146" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg/219px-Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6d/Alcoran_de_Mahomet_1647.jpg 2x" data-file-width="252" data-file-height="345" /></a></span></div> <div class="gallerytext">১৬৪৭ সালে ইউরোপীয় ভাষায় প্রথম মুদ্রিত কুরআন।</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 305px"> <div class="thumb" style="width: 300px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Koran_by_Megerlein_1772.jpg" class="mw-file-description" title="জার্মান ভাষায় কুরআন এর প্রথম অনুবাদের নামপত্র।"><img alt="জার্মান ভাষায় কুরআন এর প্রথম অনুবাদের নামপত্র।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Koran_by_Megerlein_1772.jpg/115px-Koran_by_Megerlein_1772.jpg" decoding="async" width="115" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Koran_by_Megerlein_1772.jpg/173px-Koran_by_Megerlein_1772.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Koran_by_Megerlein_1772.jpg/231px-Koran_by_Megerlein_1772.jpg 2x" data-file-width="793" data-file-height="1374" /></a></span></div> <div class="gallerytext">জার্মান ভাষায় কুরআন এর প্রথম অনুবাদের নামপত্র।</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 305px"> <div class="thumb" style="width: 300px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Chinese_quran.jpg" class="mw-file-description" title="চীনা ভাষায় কুরআন এর অনুবাদে সূরা ইয়াসীনের আয়াত ৩৩ ও ৩৪।"><img alt="চীনা ভাষায় কুরআন এর অনুবাদে সূরা ইয়াসীনের আয়াত ৩৩ ও ৩৪।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Chinese_quran.jpg/142px-Chinese_quran.jpg" decoding="async" width="142" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Chinese_quran.jpg/214px-Chinese_quran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Chinese_quran.jpg/285px-Chinese_quran.jpg 2x" data-file-width="375" data-file-height="526" /></a></span></div> <div class="gallerytext">চীনা ভাষায় কুরআন এর অনুবাদে <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%A8" title="সূরা ইয়াসীন">সূরা ইয়াসীনের</a> আয়াত ৩৩ ও ৩৪।</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বাংলা_ভাষায়_কুরআনের_প্রধান_অনুবাদসমূহ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.82.E0.A6.B2.E0.A6.BE_.E0.A6.AD.E0.A6.BE.E0.A6.B7.E0.A6.BE.E0.A6.AF.E0.A6.BC_.E0.A6.95.E0.A7.81.E0.A6.B0.E0.A6.86.E0.A6.A8.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.AA.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.A7.E0.A6.BE.E0.A6.A8_.E0.A6.85.E0.A6.A8.E0.A7.81.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.A6.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.82.E0.A6.B9"></span>বাংলা ভাষায় কুরআনের প্রধান অনুবাদসমূহ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=23" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বাংলা ভাষায় কুরআনের প্রধান অনুবাদসমূহ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B6_%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8" title="গিরিশ চন্দ্র সেন">গিরিশ চন্দ্র সেন</a> (বাংলা ভাষায় প্রথম অনুবাদ);</li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%80" title="আব্বাস আলী">আব্বাস আলী</a>(বাংলা ভাষার প্রথম পূর্নাঙ্গ মুসলিম অনুবাদক)</li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A6_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4-%E0%A6%8F-%E0%A6%96%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A6%BE" title="মুহম্মদ কুদরাত-এ-খুদা">মুহম্মদ কুদরাত-এ-খুদা</a>;</li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A8_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6" title="ইসলামিক ফাউন্ডেশন বাংলাদেশ">ইসলামিক ফাউন্ডেশন বাংলাদেশ</a>;</li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A6_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A7%81%E0%A6%B0_%E0%A6%B0%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="মুহাম্মদ হাবিবুর রহমান">বিচারপতি হাবিবুর রহমান</a>;</li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A6%A6_%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%BE_%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%B2%E0%A6%AD%E0%A7%80" title="আহমদ রেজা খান বেরলভী">আহমদ রেজা খান বেরলভী</a> (উর্দু ভাষা)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="পঠন"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.A0.E0.A6.A8"></span>পঠন</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=24" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পঠন"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="পঠনের_নিয়ম"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.A0.E0.A6.A8.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.A8.E0.A6.BF.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.AE"></span>পঠনের নিয়ম</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=25" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পঠনের নিয়ম"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">আরও দেখুন: <a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6" title="তাজবিদ">তাজবিদ</a></div> <p>কুরআনের যথাযথ তেলাওয়াত হলো <i><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6" title="তাজবিদ">তাজবিদ</a></i> নামের একটি পৃথক শৃঙ্খলার বিষয় যা কীভাবে কুরআন তেলাওয়াত করা উচিত, প্রতিটি স্বতন্ত্র বর্ণনামূলক উচ্চারণ কীভাবে করা উচিত, যে স্থানে বিরতি থাকা উচিত সেখানে মনোযোগ দেওয়ার প্রয়োজন, উচ্চারণের ক্ষেত্রে যেখানে উচ্চারণটি দীর্ঘ বা সংক্ষিপ্ত হওয়া উচিত, যেখানে বর্ণগুলি এক সাথে শোনা উচিত এবং যেখানে সেগুলি পৃথক রাখা উচিত ইত্যাদি বিষয়গুলি বিশদভাবে নির্ধারণ করে। বলা যেতে পারে যে, এই অনুশাসনটি কুরআনের সঠিক তেলাওয়াতের আইন ও পদ্ধতিগুলি অধ্যয়ন করে এবং তিনটি মূল ক্ষেত্রকে অন্তর্ভুক্ত করে: <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%A8%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF" title="ব্যঞ্জনধ্বনি">ব্যঞ্জনধ্বনি</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF" title="স্বরধ্বনি">স্বরধ্বনির</a> যথাযথ উচ্চারণ (কুরআনীয় <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ধ্বনি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ধ্বনির</a> উচ্চারণ), আবৃত্তিতে বিরতি দেওয়ার নিয়ম এবং পুনরায় শুরুকরণের নিয়ম, এবং আবৃত্তির বাদ্যযন্ত্র এবং সুমধুর বৈশিষ্ট্য।<sup id="cite_ref-:3_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-54"><span class="cite-bracket">[</span>৫৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>কুরআনের ভুল তেলাওয়াত এড়াতে, তেলাওয়াতকারীরা একজন উপযুক্ত শিক্ষকের সাথে প্রশিক্ষণের একটি প্রোগ্রাম অনুসরণ করেন। তাজবিদ বিধিগুলির জন্য উল্লেখ হিসাবে ব্যবহৃত দুটি জনপ্রিয় গ্রন্থ হলো <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%87_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ইবনে আল-জাজারি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ইবনে আল-জাজারি</a> রচিত মাতন আল-জাজারিয়াহ<sup id="cite_ref-ilm-gate-jazari_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-ilm-gate-jazari-55"><span class="cite-bracket">[</span>৫৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> এবং সুলায়মান আল জামজুরি রচিত তুহফাত আল-আতফাল। </p><p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%8F%E0%A6%B2_%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="এল মিনশাবি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">এল মিনশাবি</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="আল-হুসারি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">আল-হুসারি</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B2_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="আবদুল বাসিত (পাতার অস্তিত্ব নেই)">আবদুল বাসিত</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AB%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="মোস্তফা ইসমাইল (পাতার অস্তিত্ব নেই)">মোস্তফা ইসমাইল</a> এর মতো কয়েকজন মিশরীয় তেলাওয়াতকারীর তেলাওয়াত, তেলাওয়াতের বর্তমান শৈলীর বিকাশে অত্যন্ত প্রভাবশালী ছিল।<sup id="cite_ref-big41_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-big41-56"><span class="cite-bracket">[</span>৫৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-big42_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-big42-57"><span class="cite-bracket">[</span>৫৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-big43_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-big43-58"><span class="cite-bracket">[</span>৫৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-big44_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-big44-59"><span class="cite-bracket">[</span>৫৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference" style="white-space:nowrap;">:<span>৮৩</span></sup> দক্ষিণ-পূর্ব এশিয়া বিশ্ব-স্তরের তেলাওয়াতের জন্য সুপরিচিত, যা প্রমাণিত হয়েছে <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="জাকার্তা">জাকার্তার</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%89%E0%A6%B2%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="মারিয়া উলফাহ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">মারিয়া উলফাহ</a> এর মতো মহিলা তেলাওয়াতকারীদের জনপ্রিয়তায়।<sup id="cite_ref-:3_54-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-54"><span class="cite-bracket">[</span>৫৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>তেলাওয়াত দুই প্রকার: </p> <ol><li><i>মুরাত্তাল</i>, যা ধীর গতিতে, অধ্যয়ন এবং অনুশীলনের জন্য ব্যবহৃত হয়।</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="মুজাওয়াদ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">মুজাওয়াদ</a></i>, একটি ধীর তিলাওয়াতকে বোঝায় যা প্রশিক্ষিত বিশেষজ্ঞদের দ্বারা জনসাধারণের পরিবেশনার মতো উচ্চতর প্রযুক্তিগত শৈল্পিকতা এবং সুরেলা মড্যুলেশন স্থাপন করে।<sup id="cite_ref-nelson_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-nelson-60"><span class="cite-bracket">[</span>৬০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বৈকল্পিক_পাঠ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A7.88.E0.A6.95.E0.A6.B2.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.BF.E0.A6.95_.E0.A6.AA.E0.A6.BE.E0.A6.A0"></span>বৈকল্পিক পাঠ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=26" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বৈকল্পিক পাঠ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="লিখন_ও_মুদ্রণ"><span id=".E0.A6.B2.E0.A6.BF.E0.A6.96.E0.A6.A8_.E0.A6.93_.E0.A6.AE.E0.A7.81.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.A3"></span>লিখন ও মুদ্রণ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=27" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: লিখন ও মুদ্রণ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="লিখন"><span id=".E0.A6.B2.E0.A6.BF.E0.A6.96.E0.A6.A8"></span>লিখন</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=28" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: লিখন"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>১৯ শতকে ব্যাপকভাবে মুদ্রণ প্রচলিত হওয়ার পূর্বে, কুরআন ক্যালিগ্রাফার ও অনুলিপিকারীদের তৈরিকৃত অনুলিপির মাধ্যমেই হস্তান্তরিত হতো। প্রাচীনতম পাণ্ডুলিপিগুলো <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BF_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="হেজাজি লিপি">হেজাজি লিপিতে</a> লেখা হয়েছিল। হেজাজি শৈলীর পাণ্ডুলিপি অন্তত এটা নিশ্চিত করে যে লিখিতভাবে কোরআন এর প্রসার প্রাথমিক পর্যায়েই শুরু হয়েছিল। সম্ভবত নবম শতাব্দীতে, লেখাগুলোতে পুরু রেখার ব্যবহার শুরু হয়, যা ঐতিহ্যগতভাবে <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="কুফিক লিপি">কুফিক লিপি</a> নামে পরিচিত। নবম শতাব্দীর শেষের দিকে, কুরআনের অনুলিপিগুলোতে নতুন ধরনের লিপি আবির্ভূত হতে শুরু করে যা পূর্ববর্তী লিপিকে প্রতিস্থাপন করে। পূর্ববর্তী শৈলীর ব্যবহার বন্ধ করার কারণ ছিল যে, ঐ পদ্ধতিতে অনুলিপি তৈরী করতে অনেক সময় লাগতো কিন্তু সেসময় অনুলিপির চাহিদা ক্রমাগত বাড়ছিল। অনুলিপিকারীরা তাই লেখার সহজ শৈলীটিই বেছে নেয়। একাদশ শতাব্দী থেকে শুরু করে, ব্যবহৃত শৈলী ছিল প্রাথমিকভাবে <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%96_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="নাসখ লিপি">নাসখ</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="মুহাক্কাক লিপি">মুহাক্কাক</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BF_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="রায়হানি লিপি (পাতার অস্তিত্ব নেই)">রায়হানি</a> এবং কিছু বিরল ক্ষেত্রে <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A7%81%E0%A6%B8" title="সুলুস">সুলুস</a> লিপি। নাসখ খুব ব্যাপকভাবে ব্যবহৃত হয়েছিল। উত্তর আফ্রিকা এবং ইবেরিয়াতে, মাগরিবি শৈলী অধিক জনপ্রিয় ছিল। আরও স্বতন্ত্র হলো বিহারী লিপি যা শুধুমাত্র ভারতের উত্তরাঞ্চলেই ব্যবহৃত হয়েছিল। <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="নাস্তালিক লিপি">নাস্তালিক</a> শৈলী ফার্সি বিশ্বে খুব কমই ব্যবহৃত হয়।<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>৬১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>৬২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p> শুরুতে, কুরআন বিন্দু বা হরকত সহ লেখা হতো না। এই বৈশিষ্ট্য সর্বশেষ সাহাবাহদের জীবদ্দশার শেষ পর্যায়ে যোগ করা হয়। যেহেতু অধিকাংশ মুসলিমদের জন্যই পাণ্ডুলিপি কেনা খুবই ব্যয়বহুল ছিল, তাই কুরআনের কপিগুলো মসজিদে রাখা হতো যাতে তা জনগণের কাছে সুলভ হয়। উৎপাদনশীলতার দিক থেকে, উসমানীয় অনুলিপিকারীরাই সর্বোত্তম নিদর্শন তৈরী করে। এর কারণ ছিল ব্যাপক চাহিদা, মুদ্রণ পদ্ধতির অজনপ্রিয়তা এবং নান্দনিকতা।<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>৬৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>৬৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p><ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 255px"> <div class="thumb" style="width: 250px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg" class="mw-file-description" title=""নীল" কুরআন এর একটি পৃষ্ঠা"><img alt=""নীল" কুরআন এর একটি পৃষ্ঠা" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg/250px-Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg" decoding="async" width="250" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg/375px-Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg/500px-Brooklyn_Museum_-_Folio_from_the_%22Blue%22_Qur%27an.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="1015" /></a></span></div> <div class="gallerytext">"নীল" কুরআন এর একটি পৃষ্ঠা</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 255px"> <div class="thumb" style="width: 250px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Folio_from_a_Koran_(8th-9th_century).jpg" class="mw-file-description" title="কুফিক লিপি, অষ্টম বা নবম শতাব্দী।"><img alt="কুফিক লিপি, অষ্টম বা নবম শতাব্দী।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg/250px-Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg/375px-Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg/500px-Folio_from_a_Koran_%288th-9th_century%29.jpg 2x" data-file-width="2448" data-file-height="1704" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" class="mw-redirect" title="কুফিক লিপি">কুফিক লিপি</a>, অষ্টম বা নবম শতাব্দী।</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 255px"> <div class="thumb" style="width: 250px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg" class="mw-file-description" title="মাগরিবি লিপি, ১৩-১৪শ শতাব্দী"><img alt="মাগরিবি লিপি, ১৩-১৪শ শতাব্দী" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg/239px-Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg" decoding="async" width="239" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg/358px-Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/46/Qur%27anic_Manuscript_-_Maghribi_script.jpg 2x" data-file-width="398" data-file-height="500" /></a></span></div> <div class="gallerytext">মাগরিবি লিপি, ১৩-১৪শ শতাব্দী</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 255px"> <div class="thumb" style="width: 250px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Muhaqqaq_script.gif" class="mw-file-description" title="মুহাক্কাক লিপি, চতুর্দশ-পঞ্চদশ শতাব্দী।"><img alt="মুহাক্কাক লিপি, চতুর্দশ-পঞ্চদশ শতাব্দী।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Muhaqqaq_script.gif/203px-Muhaqqaq_script.gif" decoding="async" width="203" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Muhaqqaq_script.gif/305px-Muhaqqaq_script.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Muhaqqaq_script.gif/406px-Muhaqqaq_script.gif 2x" data-file-width="640" data-file-height="945" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF" title="মুহাক্কাক লিপি">মুহাক্কাক লিপি</a>, চতুর্দশ-পঞ্চদশ শতাব্দী।</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 255px"> <div class="thumb" style="width: 250px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Shikastah_script.jpg" class="mw-file-description" title="শিকাস্তা নাস্তালিক লিপি, ১৮-১৯শ শতাব্দী।"><img alt="শিকাস্তা নাস্তালিক লিপি, ১৮-১৯শ শতাব্দী।" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Shikastah_script.jpg/213px-Shikastah_script.jpg" decoding="async" width="213" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Shikastah_script.jpg/319px-Shikastah_script.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Shikastah_script.jpg/425px-Shikastah_script.jpg 2x" data-file-width="556" data-file-height="784" /></a></span></div> <div class="gallerytext">শিকাস্তা নাস্তালিক লিপি, ১৮-১৯শ শতাব্দী।</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="মুদ্রণ"><span id=".E0.A6.AE.E0.A7.81.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.A3"></span>মুদ্রণ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=29" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: মুদ্রণ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="অন্যান্য_ধর্ম_ও_ধর্মগ্রন্থের_সঙ্গে_সম্পর্ক"><span id=".E0.A6.85.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.AF_.E0.A6.A7.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.AE_.E0.A6.93_.E0.A6.A7.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.AE.E0.A6.97.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.A5.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.B8.E0.A6.99.E0.A7.8D.E0.A6.97.E0.A7.87_.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.95"></span>অন্যান্য ধর্ম ও ধর্মগ্রন্থের সঙ্গে সম্পর্ক</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=30" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: অন্যান্য ধর্ম ও ধর্মগ্রন্থের সঙ্গে সম্পর্ক"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27,_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter,_1890,_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg/200px-%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg/300px-%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg/400px-%27The_Visit_of_the_Queen_of_Sheba_to_King_Solomon%27%2C_oil_on_canvas_painting_by_Edward_Poynter%2C_1890%2C_Art_Gallery_of_New_South_Wales.jpg 2x" data-file-width="2300" data-file-height="1517" /></a><figcaption> <i>রানী বিলকিসের</i> ‘রাজা সুলাইমানের কাছে সফর’। এডওয়ার্ড পয়েন্টার, ১৮৯০। তাওরাতের মতে, সুলাইমান ছিলেন একজন রাজা, যার সাতশত স্ত্রী এবং তিনশত উপ-পত্নী তার বৃদ্ধ বয়সে পথভ্রষ্ট হয় এবং মূর্তি পূজা শুরু করে<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>৬৫<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>। তাকে কুরআনে একজন রাজা-নবী-শাসক ও জ্বিন এবং প্রকৃতির শাসক হিসেবে উল্লেখ করা হয়েছে।</figcaption></figure> <p>কিছু অমুসলিম দল যেমন <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%87" class="mw-redirect" title="বাহাই">বাহাই</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9C" title="দ্রুজ">দ্রুজরা</a> কোরআনকে পবিত্র মনে করে। একেশ্বর সার্বজনীনবাদীরাও কুরআন থেকে অনুপ্রেরণা চাইতে পারেন। কুরআনের সাথে ডায়াতেসারন, জেমসের প্রোটোয়েভেঞ্জেলিয়াম, ইনফ্যান্সি গসপেল অব থমাস, স্যুডো-ম্যাথিউ গসপেল এবং আরবী ইনফ্যান্সি গসপেলের সাথে কিছু আখ্যানের মিল রয়েছে বলে উল্লেখ করা হয়।<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>৬৬<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>৬৭<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>৬৮<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> একজন পণ্ডিত পরামর্শ দিয়েছেন যে একটি গসপেল হারমনি হিসেবে ডায়াতেসারনকে ক্রিশ্চিয়ান গসপেলের একটি পাঠ্য হিসেবে ধারণা করা হয়েছে।<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>৬৯<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বাইবেল"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.87.E0.A6.AC.E0.A7.87.E0.A6.B2"></span>বাইবেল</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=31" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বাইবেল"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7316477">@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .rquote{width:auto!important;float:none!important}}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3154178">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 40px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:left;padding-left:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote rquote" style="float: right; width: 33%;"><p>তিনি সত্যসহ তোমার প্রতি গ্রন্থ অবতীর্ণ করেছেন, যা পূর্ববর্তী বিষয়ের সত্যতা প্রতিপাদনকারী এবং এর পূর্বে তাওরাত ও ইঞ্জিল অবতীর্ণ করেছিলেন।<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>৭০<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>কুরআনে পূর্বের কিতাবগুলোর (তওরাত ও ইঞ্জিল) সাথে তার সম্পর্ককে তাদের অনন্য উৎপত্তি বলে উল্লেখ করা হয়েছে, যেখানে বলা হয়েছে যে এগুলো সবই এক আল্লাহ কর্তৃক অবতীর্ণ হয়েছে।<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>৭১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ক্রিস্টোফ লাক্সেনবার্গের (<i>দ্য সিরো-আরামাইক রিডিং অব দ্য কোরান</i> বইয়ে) মতে কুরআনের ভাষা সিরিয়াক ভাষার অনুরূপ ছিল। কুরআনে ইহুদী ও খ্রিস্টানদের পবিত্র বই (তানাক, বাইবেল) এবং ভক্তিমূলক সাহিত্যে বর্ণিত অনেক মানুষের কাহিনী এবং ঘটনার বর্ণনা রয়েছে, যদিও এর বিস্তারিত বিবরণের মধ্যে পার্থক্য রয়েছে।<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>৭২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A1%E0%A6%BE%E0%A6%AE" class="mw-redirect" title="অ্যাডাম">অ্যাডাম</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B8" title="ইদ্রিস">এনোচ</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="নূহ">নুহ</a>, <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%A6_(%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="হুদ (নবী)">ইবার</a>, শেলা, অব্রাহাম, লূত, ইসমাইল, ইস্ হাক, যাকোব, যোষেফ, জেথ্রো, দায়ূদ, শলোমন, এলিয়, ইলীশায়, যোনা, হারোণ, মোশি, জাকারিয়া, বাপ্তিস্মদাতা ও যীশুকে ঈশ্বরের নবী হিসেবে উল্লেখ করা হয়েছে। বস্তুত, কুরআনে অন্য যে কোন ব্যক্তির তুলনায় মূসাকে বেশি উল্লেখ করা হয়েছে।<sup id="cite_ref-Keeler_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-Keeler-73"><span class="cite-bracket">[</span>৭৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ঈসাকে মুহাম্মদ (সাঃ) এর চেয়ে বেশি উল্লেখ করা হয় (মুহাম্মদ নামকে প্রায়ই 'নবি' বা 'রাসুল' বলে উল্লেখ করা হয়), অন্যদিকে মরিয়মকে নতুন টেস্টামেন্টের চেয়ে কুরআনে বেশি উল্লেখ করা হয়েছে।<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>৭৪<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="আরও_দেখুন"><span id=".E0.A6.86.E0.A6.B0.E0.A6.93_.E0.A6.A6.E0.A7.87.E0.A6.96.E0.A7.81.E0.A6.A8"></span>আরও দেখুন</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=32" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: আরও দেখুন"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7634594">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:175px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="প্রবেশদ্বার" class="noprint portalbox portalborder portalright"> <li class="portalbox-entry"><span class="portalbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Qur%27ans.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Qur%27ans.jpg/32px-Qur%27ans.jpg" decoding="async" width="32" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Qur%27ans.jpg/48px-Qur%27ans.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Qur%27ans.jpg/64px-Qur%27ans.jpg 2x" data-file-width="4296" data-file-height="3260" /></a></span></span><span class="portalbox-link"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="প্রবেশদ্বার:কুরআন">কুরআন প্রবেশদ্বার</a></span></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A5" title="ধর্মগ্রন্থ">ধর্মগ্রন্থ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%80" title="কুরআনবাদী">কুরআনবাদী</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="তাফসীর">তাফসীর</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%B8" title="হাদিস">হাদিস</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B9_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সিহাহ সিত্তাহ">সিহাহ সিত্তাহ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%B9" title="ফিকহ">ফিকহ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B2" title="বাইবেল">বাইবেল</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="তাওরাত">তাওরাত</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%A6" title="বেদ">বেদ</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%95" title="ত্রিপিটক">ত্রিপিটক</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="টীকা"><span id=".E0.A6.9F.E0.A7.80.E0.A6.95.E0.A6.BE"></span>টীকা</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=33" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: টীকা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="citation wikicite" id="endnote_১"><b><a href="#ref_১">^[টী১]</a></b></span> সাহিত্যিক <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="আরবি ভাষা">আরবি</a> উচ্চারণ আঞ্চলিকভাবে পরিবর্তিত হয়ে থাকে। প্রথম স্বরের শব্দ "ও" বা "উ" হতে পারে, আর দ্বিতীয় স্বরের শব্দ "অ্যা" বা "আ" হতে পারে। উদাহরণে : <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A6%B0" title="মিশর">মিশরে</a> উচ্চারণ হবে "কোর'আন" আর <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC_%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সংযুক্ত আরব আমিরাত">সংযুক্ত আরব আমিরাতে</a> উচ্চারণ হবে "কুর'অ্যান"।</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="তথ্যসূত্র"><span id=".E0.A6.A4.E0.A6.A5.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.B8.E0.A7.82.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.B0"></span>তথ্যসূত্র</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=34" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তথ্যসূত্র"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7391394">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2" style=""> <ol class="references"> <li id="cite_note-Britannica-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Britannica_1-0"><sup><i>ক</i></sup></a> <a href="#cite_ref-Britannica_1-1"><sup><i>খ</i></sup></a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation encyclopaedia"><a href="/wiki/Seyyed_Hossein_Nasr" class="mw-redirect" title="Seyyed Hossein Nasr">Nasr, Seyyed Hossein</a> (২০০৭)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071016200056/http://www.britannica.com/eb/article-68890/Quran">"Qurʼān"</a>। <i>Encyclopædia Britannica Online</i>। ২০০৭-১০-১৬ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-68890/Quran">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০০৭-১১-০৪</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Qur%CA%BC%C4%81n&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica+Online&rft.date=2007&rft.aulast=Nasr&rft.aufirst=Seyyed+Hossein&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Feb%2Farticle-68890%2FQuran&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Margot Patterson, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Lt60_e69bPUC&pg=PA10"><i>Islam Considered: A Christian View,</i></a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181031070534/https://books.google.com/books?id=Lt60_e69bPUC&pg=PA10">আর্কাইভকৃত</a> ৩১ অক্টোবর ২০১৮ তারিখে <a href="/w/index.php?title=Liturgical_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liturgical Press (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Liturgical Press</a>, 2008 p.10.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Mir Sajjad Ali, Zainab Rahman, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=smfe1CdTRRYC&pg=PA24"><i>Islam and Indian Muslims,</i></a> Guan Publishing House 2010 p.24, citing <a href="/w/index.php?title=N._J._Dawood&action=edit&redlink=1" class="new" title="N. J. Dawood (পাতার অস্তিত্ব নেই)">N. J. Dawood</a>'s judgement.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Alan Jones, <i>The Koran</i>, London 1994, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%8F%E0%A6%A8_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="আইএসবিএন (শনাক্তকারী)">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/1842126091" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/1842126091">১৮৪২১২৬০৯১</a>, opening page.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3154178"><blockquote class="templatequote"><p>"Its outstanding literary merit should also be noted: it is by far, the finest work of Arabic prose in existence."</p></blockquote></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Arthur Arberry, The Koran Interpreted, London 1956, <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%8F%E0%A6%A8_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="আইএসবিএন (শনাক্তকারী)">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0684825074" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0684825074">০৬৮৪৮২৫০৭৪</a>, p. 191.<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3154178"><blockquote class="templatequote"><p>"It may be affirmed that within the literature of the Arabs, wide and fecund as it is both in poetry and in elevated prose, there is nothing to compare with it." </p></blockquote></span> </li> <li id="cite_note-Lambert-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lambert_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Lambert, Gray (২০১৩)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190403142050/https://books.google.com/books?id=sV0mAgAAQBAJ&pg=PA287"><i>The Leaders Are Coming!</i></a>। WestBow Press। পৃষ্ঠা 287। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/9781449760137" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/9781449760137">9781449760137</a>। ৩ এপ্রিল ২০১৯ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=sV0mAgAAQBAJ&pg=PA287">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৯ সেপ্টেম্বর ২০১৮</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Leaders+Are+Coming%21&rft.pages=287&rft.pub=WestBow+Press&rft.date=2013&rft.isbn=9781449760137&rft.aulast=Lambert&rft.aufirst=Gray&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DsV0mAgAAQBAJ%26pg%3DPA287&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Williams_&_Drew-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Williams_&_Drew_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Roy H. Williams; Michael R. Drew (২০১২)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161219194220/https://books.google.com/books?id=mygRHh6p40kC&pg=PA143"><i>Pendulum: How Past Generations Shape Our Present and Predict Our Future</i></a>। Vanguard Press। পৃষ্ঠা 143। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/9781593157067" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/9781593157067">9781593157067</a>। ১৯ ডিসেম্বর ২০১৬ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=mygRHh6p40kC&pg=PA143">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৯ সেপ্টেম্বর ২০১৮</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pendulum%3A+How+Past+Generations+Shape+Our+Present+and+Predict+Our+Future&rft.pages=143&rft.pub=Vanguard+Press&rft.date=2012&rft.isbn=9781593157067&rft.au=Roy+H.+Williams&rft.au=Michael+R.+Drew&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DmygRHh6p40kC%26pg%3DPA143&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">*<i>Chronology of Prophetic Events</i>, Fazlur Rehman Shaikh (2001) p. 50 Ta-Ha Publishers Ltd. *<a rel="nofollow" class="external text" href="http://tanzil.net/#trans/en.arberry/17:105">Quran 17:105</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180425183153/http://tanzil.net/#trans/en.arberry/17:105">আর্কাইভকৃত</a> ২৫ এপ্রিল ২০১৮ তারিখে</span> </li> <li id="cite_note-LivRlgP338-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-LivRlgP338_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Living Religions: An Encyclopaedia of the World's Faiths</i>, Mary Pat Fisher, 1997, page 338, I.B. Tauris Publishers.</span> </li> <li id="cite_note-QuranC17V106-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-QuranC17V106_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="mw-selflink selflink">কুরআন</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tanzil.net/#trans/bn.bengali/17:106">১৭:১০৬</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Peters, F.E. (২০০৩)। <i>The Words and Will of God</i>। <a href="/w/index.php?title=Princeton_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Princeton University Press (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Princeton University Press</a>। পৃষ্ঠা 12–13। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-691-11461-3" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-691-11461-3">978-0-691-11461-3</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Words+and+Will+of+God&rft.pages=12-13&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-691-11461-3&rft.aulast=Peters&rft.aufirst=F.E.&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Wheeler2002-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Wheeler2002_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Brannon M. Wheeler (১৮ জুন ২০০২)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190403152931/https://books.google.com/books?id=qIDZIep-GIQC"><i>Prophets in the Quran: An Introduction to the Quran and Muslim Exegesis</i></a>। A&C Black। পৃষ্ঠা 2। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-8264-4957-3" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-8264-4957-3">978-0-8264-4957-3</a>। ৩ এপ্রিল ২০১৯ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qIDZIep-GIQC">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৯ সেপ্টেম্বর ২০১৮</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Prophets+in+the+Quran%3A+An+Introduction+to+the+Quran+and+Muslim+Exegesis&rft.pages=2&rft.pub=A%26C+Black&rft.date=2002-06-18&rft.isbn=978-0-8264-4957-3&rft.au=Brannon+M.+Wheeler&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqIDZIep-GIQC&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Chejne, A. (1969) <i>The Arabic Language: Its Role in History</i>, University of Minnesota Press, Minneapolis.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Nelson, K. (1985) <i>The Art of Reciting the Quran</i>, University of Texas Press, Austin</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Speicher, K. (1997) in: Edzard, L., and Szyska, C. (eds.) <i>Encounters of Words and Texts: Intercultural Studies in Honor of Stefan Wild</i>. Georg Olms, Hildesheim, pp. 43–66.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Taji-Farouki, S. (ed.) (2004) <i>Modern Muslim Intellectuals and the Quran</i>, Oxford University Press, Oxford</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070402072548/http://www.usc.edu/dept/MSA/quran/015.qmt.html#015.009#015.009">"Qur'ān, Chapter 15, Verse 9"</a>। ২ এপ্রিল ২০০৭ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.usc.edu/dept/MSA/quran/015.qmt.html#015.009">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৬ এপ্রিল ২০০৭</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Qur%27%C4%81n%2C+Chapter+15%2C+Verse+9&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.usc.edu%2Fdept%2FMSA%2Fquran%2F015.qmt.html%23015.009&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">BYU Studies, vol. 40, number 4, 2001. Page 52</span> </li> <li id="cite_note-মাআরিফুল_কুরআন-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-মাআরিফুল_কুরআন_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text">মাআরিফুল কুরআনের বাংলা অনুবাদ।</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100528183720/http://islamport.com/w/usl/Web/970/1.htm">"আল-ইহকাম, আল-আমিদি"</a>। ২৮ মে ২০১০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://islamport.com/w/usl/Web/970/1.htm">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৫ জানুয়ারি ২০১০</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%B9%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%2C+%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BF&rft_id=http%3A%2F%2Fislamport.com%2Fw%2Fusl%2FWeb%2F970%2F1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ṭabāṭabāʼī, Muḥammad Ḥusayn,। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123101302/https://www.worldcat.org/title/quran-in-islam-its-impact-and-influence-on-the-life-of-muslims/oclc/59243765"><i>The Qurʼan in Islam : its impact and influence on the life of Muslims</i></a>। London। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-7103-0265-7" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-7103-0265-7">0-7103-0265-7</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/59243765">59243765</a>। ২৩ জানুয়ারি ২০২১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/59243765">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%CA%BCan+in+Islam+%3A+its+impact+and+influence+on+the+life+of+Muslims&rft.place=London&rft_id=info%3Aoclcnum%2F59243765&rft.isbn=0-7103-0265-7&rft.au=%E1%B9%ACab%C4%81%E1%B9%ADab%C4%81%CA%BC%C4%AB%2C+Mu%E1%B8%A5ammad+%E1%B8%A4usayn%2C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F59243765&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Ṭabāṭabāʼī, Muḥammad Ḥusayn,। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123101303/https://www.worldcat.org/title/quran-in-islam-its-impact-and-influence-on-the-life-of-muslims/oclc/59243765"><i>The Qurʼan in Islam : its impact and influence on the life of Muslims</i></a>। London। পৃষ্ঠা ৩১–৫১। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-7103-0265-7" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-7103-0265-7">0-7103-0265-7</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/59243765">59243765</a>। ২৩ জানুয়ারি ২০২১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/59243765">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%CA%BCan+in+Islam+%3A+its+impact+and+influence+on+the+life+of+Muslims&rft.place=London&rft.pages=%E0%A7%A9%E0%A7%A7-%E0%A7%AB%E0%A7%A7&rft_id=info%3Aoclcnum%2F59243765&rft.isbn=0-7103-0265-7&rft.au=%E1%B9%ACab%C4%81%E1%B9%ADab%C4%81%CA%BC%C4%AB%2C+Mu%E1%B8%A5ammad+%E1%B8%A4usayn%2C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F59243765&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123101301/https://www.worldcat.org/title/cambridge-history-of-islam/oclc/3549123"><i>The Cambridge history of Islam</i></a>। Holt, P. M. (Peter Malcolm),, Lambton, Ann K. S., 1912-2008,, Lewis, Bernard, 1916-2018,। Cambridge [England]: Cambridge University Press। ১৯৭৭। পৃষ্ঠা ৩২। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-521-29135-6" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-521-29135-6">0-521-29135-6</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/3549123">3549123</a>। ২৩ জানুয়ারি ২০২১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/3549123">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+history+of+Islam&rft.place=Cambridge+%5BEngland%5D&rft.pages=%E0%A7%A9%E0%A7%A8&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1977&rft_id=info%3Aoclcnum%2F3549123&rft.isbn=0-521-29135-6&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F3549123&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123101343/https://www.worldcat.org/title/cambridge-history-of-islam/oclc/3549123"><i>The Cambridge history of Islam</i></a>। Holt, P. M. (Peter Malcolm),, Lambton, Ann K. S., 1912-2008,, Lewis, Bernard, 1916-2018,। Cambridge [England]: Cambridge University Press। ১৯৭৭। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-521-29135-6" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-521-29135-6">0-521-29135-6</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/3549123">3549123</a>। ২৩ জানুয়ারি ২০২১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/3549123">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+history+of+Islam&rft.place=Cambridge+%5BEngland%5D&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1977&rft_id=info%3Aoclcnum%2F3549123&rft.isbn=0-521-29135-6&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F3549123&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Universiti Sultan Azlan Shah, Perak, Malaysia; Roslan, Abdul-Rahim (২০১৭-১২-০১)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190214093748/http://www.gjat.my/gjat122017/GJAT122017-2.pdf">"Demythologizing the Qur'an Rethinking Revelation Through Naskh al-Qur'an"</a> <span style="font-size:85%;">(পিডিএফ)</span>। <i>Global Journal Al Thaqafah</i>। <b>7</b> (2): 51–78। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" title="আন্তর্জাতিক মান ক্রমিক সংখ্যা">আইএসএসএন</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/2232-0474">2232-0474</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B2_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="ডিজিটাল অবজেক্ট আইডেন্টিফায়ার">ডিওআই</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.7187%2FGJAT122017-2">10.7187/GJAT122017-2</a> <span typeof="mw:File"><span title="অবাধে প্রবেশযোগ্য"><img alt="অবাধে প্রবেশযোগ্য" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span>। ২০১৯-০২-১৪ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gjat.my/gjat122017/GJAT122017-2.pdf">মূল</a> <span style="font-size:85%;">(পিডিএফ)</span> থেকে আর্কাইভ করা।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Global+Journal+Al+Thaqafah&rft.atitle=Demythologizing+the+Qur%E2%80%99an+Rethinking+Revelation+Through+Naskh+al-Qur%E2%80%99an&rft.volume=7&rft.issue=2&rft.pages=51-78&rft.date=2017-12-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.7187%2FGJAT122017-2&rft.issn=2232-0474&rft.au=Universiti+Sultan+Azlan+Shah%2C+Perak%2C+Malaysia&rft.au=Roslan%2C+Abdul-Rahim&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gjat.my%2Fgjat122017%2FGJAT122017-2.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">ইতকান(পৃষ্ঠা-৭৯),১ম খন্ড,জালালুদ্দিন সুয়ুতি</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160204172409/http://sahih-bukhari.com/Pages/Bukhari_6_61.php">"Sahih Bukhari : Book of "Virues of Al-Quran<span style="padding-right:0.2em;">"</span>"</a>। <i>www.sahih-bukhari.com</i>। ২০১৬-০২-০৪ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sahih-bukhari.com/Pages/Bukhari_6_61.php">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২০-০৫-২৩</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.sahih-bukhari.com&rft.atitle=Sahih+Bukhari+%3A+Book+of+%22Virues+of+Al-Quran%22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sahih-bukhari.com%2FPages%2FBukhari_6_61.php&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Tabatabai, Sayyid M. H. (১৯৮৭)। <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/quraninislamitsi0000taba"><i>The Qurơan in Islam : its impact and influence on the life of Muslims</i></a>। Internet Archive। London : Zahra। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0710302663" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0710302663">978-0710302663</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%C6%A1an+in+Islam+%3A+its+impact+and+influence+on+the+life+of+Muslims&rft.pub=London+%3A+Zahra&rft.date=1987&rft.isbn=978-0710302663&rft.aulast=Tabatabai&rft.aufirst=Sayyid+M.+H.&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fquraninislamitsi0000taba&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">ইতকান(পৃষ্ঠা-৮০),১ম খন্ড,জালালুদ্দিন সুয়ুতি</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Rippin, Andrew (২০০৬)। <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/blackwellcompani00ripp_0"><i>The Blackwell companion to the Qurʼan</i></a>। Internet Archive। Malden, Mass. : Blackwell Pub.।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Blackwell+companion+to+the+Qur%CA%BCan&rft.pub=Malden%2C+Mass.+%3A+Blackwell+Pub.&rft.date=2006&rft.aulast=Rippin&rft.aufirst=Andrew&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fblackwellcompani00ripp_0&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210420105625/https://quran.com/17/88?translations=131">"Surah Al-Isra - 17:88"</a>। <i>quran.com</i>। ২০২১-০৪-২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/17/88?translations=131">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=quran.com&rft.atitle=Surah+Al-Isra+-+17%3A88&rft_id=https%3A%2F%2Fquran.com%2F17%2F88%3Ftranslations%3D131&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-leaman-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-leaman_32-0"><sup><i>ক</i></sup></a> <a href="#cite_ref-leaman_32-1"><sup><i>খ</i></sup></a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Leaman, Oliver (২০০৬)। <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/quranencyclopedi2006unse"><i>The Qur'an: an Encyclopedia</i><span style="padding-left:0.15em"><span typeof="mw:File"><span title="বিনামূল্যে নিবন্ধন প্রয়োজন"><img alt="বিনামূল্যে নিবন্ধন প্রয়োজন" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/9px-Lock-blue-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/14px-Lock-blue-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/18px-Lock-blue-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></a></span>। New York: Routledge। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-415-32639-1" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-415-32639-1">978-0-415-32639-1</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%27an%3A+an+Encyclopedia&rft.place=New+York&rft.pub=Routledge&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-415-32639-1&rft.aulast=Leaman&rft.aufirst=Oliver&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fquranencyclopedi2006unse&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <ul><li>For God in the Quran (Allah), see "Allah," by Zeki Saritoprak, pp. 33–40.</li> <li>For eschatology, see "Eschatology," by Zeki Saritoprak, pp. 194–99.</li> <li>For searching the Arabic text on the internet and writing, see "Cyberspace and the Qur'an," by <a href="/w/index.php?title=Andrew_Rippin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Rippin (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Andrew Rippin</a>, pp. 159–63.</li> <li>For calligraphy, see by "Calligraphy and the Qur'an" by <a href="/w/index.php?title=Oliver_Leaman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oliver Leaman (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Oliver Leaman</a>, pp. 130–35.</li> <li>For translation, see "Translation and the Qur'an," by Afnan Fatani, pp. 657–69.</li> <li>For recitation, see "Art and the Qur'an" by <a href="/w/index.php?title=Tamara_Sonn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tamara Sonn (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tamara Sonn</a>, pp. 71–81; and "Reading," by Stefan Wild, pp. 532–35.</li></ul> </span></li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Vasalou, Sophia (2002-10)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070233/https://www.euppublishing.com/doi/10.3366/jqs.2002.4.2.23">"The Miraculous Eloquence of the Qur'an: General Trajectories and Individual Approaches"</a>। <i>Journal of Qur'anic Studies</i>। <b>4</b> (2): 23–53। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" title="আন্তর্জাতিক মান ক্রমিক সংখ্যা">আইএসএসএন</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1465-3591">1465-3591</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B2_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="ডিজিটাল অবজেক্ট আইডেন্টিফায়ার">ডিওআই</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3366%2Fjqs.2002.4.2.23">10.3366/jqs.2002.4.2.23</a>। ২০২২-০৮-২৮ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3366/jqs.2002.4.2.23">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ <span class="nowrap">2021-01-31</span></span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Qur%27anic+Studies&rft.atitle=The+Miraculous+Eloquence+of+the+Qur%27an%3A+General+Trajectories+and+Individual+Approaches&rft.chron=2002-10&rft.volume=4&rft.issue=2&rft.pages=23-53&rft_id=info%3Adoi%2F10.3366%2Fjqs.2002.4.2.23&rft.issn=1465-3591&rft.aulast=Vasalou&rft.aufirst=Sophia&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.3366%2Fjqs.2002.4.2.23&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">এখানে তারিখের মান পরীক্ষা করুন: <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|তারিখ=</code> (<a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9F%E0%A6%BF#bad_date" title="সাহায্য:উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি">সাহায্য</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Akerman, Iain; Akerman, Iain। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123110442/https://www.arabnews.com/ArabicCalligraphy">"Arabic calligraphy: Ancient craft, modern art"</a>। <i>www.arabnews.com</i> (ইংরেজি ভাষায়)। ২০২১-০১-২৩ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.arabnews.com/ArabicCalligraphy">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-২৩</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.arabnews.com&rft.atitle=Arabic+calligraphy%3A+Ancient+craft%2C+modern+art&rft.aulast=Akerman&rft.aufirst=Iain&rft.au=Akerman%2C+Iain&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.arabnews.com%2FArabicCalligraphy&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Sydney Nettleton Fisher, The Middle East: a history, p.55</span> </li> <li id="cite_note-jaffer-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-jaffer_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Jaffer, Abbas (২০০৯)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/quranicsciences0000abba"><i>An introduction to Qurʼanic sciences = ʻUlūm al-Qurʼan</i></a> (ইংরেজি ভাষায়)। ICAS Press। পৃষ্ঠা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/quranicsciences0000abba/page/16">16</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/9781904063308" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/9781904063308">9781904063308</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+introduction+to+Qur%CA%BCanic+sciences+%3D+%CA%BBUl%C5%ABm+al-Qur%CA%BCan&rft.pages=16&rft.pub=ICAS+Press&rft.date=2009&rft.isbn=9781904063308&rft.aulast=Jaffer&rft.aufirst=Abbas&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fquranicsciences0000abba&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Saeed, Abdullah. (২০০৮)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210123101303/https://www.worldcat.org/title/quran-an-introduction/oclc/145431783"><i>The Qurʼan : an introduction</i></a>। London: Routhledge। পৃষ্ঠা ৬২। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-415-42124-9" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-415-42124-9">978-0-415-42124-9</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/145431783">145431783</a>। ২৩ জানুয়ারি ২০২১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/145431783">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%CA%BCan+%3A+an+introduction&rft.place=London&rft.pages=%E0%A7%AC%E0%A7%A8&rft.pub=Routhledge&rft.date=2008&rft_id=info%3Aoclcnum%2F145431783&rft.isbn=978-0-415-42124-9&rft.au=Saeed%2C+Abdullah.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F145431783&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210118022111/https://quran.com/67/3?translations=131">"Surah Al-Mulk - 67:3"</a>। <i>quran.com</i>। ২০২১-০১-১৮ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/67/3?translations=131">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-২৬</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=quran.com&rft.atitle=Surah+Al-Mulk+-+67%3A3&rft_id=https%3A%2F%2Fquran.com%2F67%2F3%3Ftranslations%3D131&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200623014330/https://www.worldcat.org/oclc/68963889"><i>The Qurʼan : an encyclopedia</i></a>। Leaman, Oliver, 1950-। London: Routledge। ২০০৬। পৃষ্ঠা ৩৩–৪০। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-203-17644-8" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-203-17644-8">0-203-17644-8</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/68963889">68963889</a>। ২৩ জুন ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/68963889">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৬ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%CA%BCan+%3A+an+encyclopedia&rft.place=London&rft.pages=%E0%A7%A9%E0%A7%A9-%E0%A7%AA%E0%A7%A6&rft.pub=Routledge&rft.date=2006&rft_id=info%3Aoclcnum%2F68963889&rft.isbn=0-203-17644-8&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F68963889&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">ইসা বাউলাতা, <i>Literary Structure of Qur'an</i>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%8F%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%AB_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AF_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="এনসাইক্লোপিডিয়া অফ দ্য কুরআন (পাতার অস্তিত্ব নেই)">এনসাইক্লোপিডিয়া অফ দ্য কুরআন</a>, vol.3 p.192, 204</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210420105835/https://quran.com/2/151?translations=161%2C163%2C162%2C213">"Surah Al-Baqarah - 2:151"</a>। <i>quran.com</i>। ২০২১-০৪-২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://quran.com/2/151?translations=161%2C163%2C162%2C213">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=quran.com&rft.atitle=Surah+Al-Baqarah+-+2%3A151&rft_id=https%3A%2F%2Fquran.com%2F2%2F151%3Ftranslations%3D161%252C163%252C162%252C213&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">الحوري, محمد رضا حسن (২০১৮)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070236/https://search.mandumah.com/MyResearch/MyProfile">"آيات الاستفهام المتكرر في القرآن الكريم : دراسة بلاغية"</a>। <i>دراسات - علوم الشريعة والقانون</i>: ৫২৫। <a href="/wiki/%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B2_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%9C%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%A1%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="ডিজিটাল অবজেক্ট আইডেন্টিফায়ার">ডিওআই</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.35516%2F0272-045-002-006">10.35516/0272-045-002-006</a>। ২৮ আগস্ট ২০২২ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.35516/0272-045-002-006">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA+-+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D8%B9%D8%A9+%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86&rft.atitle=%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%85+%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%D9%83%D8%B1%D8%B1+%D9%81%D9%8A+%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86+%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%B1%D9%8A%D9%85+%3A+%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A9+%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%8A%D8%A9&rft.pages=%E0%A7%AB%E0%A7%A8%E0%A7%AB&rft.date=2018&rft_id=info%3Adoi%2F10.35516%2F0272-045-002-006&rft.aulast=%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%88%D8%B1%D9%8A&rft.aufirst=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D8%B1%D8%B6%D8%A7+%D8%AD%D8%B3%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.35516%2F0272-045-002-006&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191211183448/https://almizan.org/">"Tafsir Al-Mizan - Allamah Muhammad Hussein Tabatabai"</a>। <i>almizan.org</i>। ২০১৯-১২-১১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://almizan.org/">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=almizan.org&rft.atitle=Tafsir+Al-Mizan+-+Allamah+Muhammad+Hussein+Tabatabai&rft_id=https%3A%2F%2Falmizan.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080608024345/http://qa.sunnipath.com/issue_view.asp?HD=7&ID=2656&CATE=1">"How can there be abrogation in the Quran?"</a>। <i>web.archive.org</i>। ২০০৮-০৬-০৮। Archived from the original on ২০০৮-০৬-০৮<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=How+can+there+be+abrogation+in+the+Quran%3F&rft.date=2008-06-08&rft_id=http%3A%2F%2Fqa.sunnipath.com%2Fissue_view.asp%3FHD%3D7%26ID%3D2656%26CATE%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%AC%E0%A6%9F:_%E0%A6%86%E0%A6%B8%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080501101528/http://www.mostmerciful.com/abrogation-and-substitution.htm">"Are the verses of the Qur'an Abrogated and/or Subtituted?"</a>। <i>web.archive.org</i>। ২০০৮-০৫-০১। Archived from the original on ২০০৮-০৫-০১<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=Are+the+verses+of+the+Qur%27an+Abrogated+and%2For+Subtituted%3F&rft.date=2008-05-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mostmerciful.com%2Fabrogation-and-substitution.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%AC%E0%A6%9F:_%E0%A6%86%E0%A6%B8%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151105182804/http://www.monthly-renaissance.com/issue/content.aspx?id=426">"Monthly Renaissance - Content"</a>। <i>www.monthly-renaissance.com</i>। ২০১৫-১১-০৫ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.monthly-renaissance.com/issue/content.aspx?id=426">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০১-৩১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.monthly-renaissance.com&rft.atitle=Monthly+Renaissance+-+Content&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.monthly-renaissance.com%2Fissue%2Fcontent.aspx%3Fid%3D426&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Aslan, Reza (২০০৮-১১-২০)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110728133104/http://www.slate.com/id/2204849/?from=rss">"A new translation of the Quran."</a>। <i>Slate Magazine</i> (ইংরেজি ভাষায়)। ২০১১-০৭-২৮ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://slate.com/culture/2008/11/a-new-translation-of-the-quran.html">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০২-০১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Slate+Magazine&rft.atitle=A+new+translation+of+the+Quran.&rft.date=2008-11-20&rft.aulast=Aslan&rft.aufirst=Reza&rft_id=https%3A%2F%2Fslate.com%2Fculture%2F2008%2F11%2Fa-new-translation-of-the-quran.html&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:2-48"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:2_48-0"><sup><i>ক</i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_48-1"><sup><i>খ</i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_48-2"><sup><i>গ</i></sup></a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/quranencyclopedi2006unse"><i>The Qurʼan : an encyclopedia</i></a>। Internet Archive। London ; New York : Routledge। ২০০৬। পৃষ্ঠা ৬৫৭–৬৯। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-415-32639-1" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-415-32639-1">978-0-415-32639-1</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Qur%CA%BCan+%3A+an+encyclopedia&rft.pages=%E0%A7%AC%E0%A7%AB%E0%A7%AD-%E0%A7%AC%E0%A7%AF&rft.pub=London+%3B+New+York+%3A+Routledge&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-415-32639-1&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fquranencyclopedi2006unse&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">An-Nawawi, Al-Majmu', (Cairo, Matba‘at at-Tadamun n.d.), পৃ.৩৮০.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140429213509/http://www.monthlycrescent.com/understanding-the-quran/english-translations-of-the-quran/">"English Translations of the Quran » Crescent"</a>। <i>web.archive.org</i>। ২০১৪-০৪-২৯। Archived from the original on ২০১৪-০৪-২৯<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০২-০১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=English+Translations+of+the+Quran+%C2%BB+Crescent&rft.date=2014-04-29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.monthlycrescent.com%2Funderstanding-the-quran%2Fenglish-translations-of-the-quran%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%AC%E0%A6%9F:_%E0%A6%86%E0%A6%B8%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111104062301/http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=more-than-300-publishers-visit-koran-exhibition-in-iran-2010-08-12">"More than 300 publishers visit Quran exhibition in Iran"</a>। <i>Hürriyet Daily News and Economic Review</i>। ১২ আগস্ট ২০১০। ৪ নভেম্বর ২০১১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=more-than-300-publishers-visit-koran-exhibition-in-iran-2010-08-12">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=H%C3%BCrriyet+Daily+News+and+Economic+Review&rft.atitle=More+than+300+publishers+visit+Quran+exhibition+in+Iran&rft.date=2010-08-12&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hurriyetdailynews.com%2Fn.php%3Fn%3Dmore-than-300-publishers-visit-koran-exhibition-in-iran-2010-08-12&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Bloom, Jonathan; Blair, Sheila (২০০২)। <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780300094220"><i>Islam: A Thousand Years of Faith and Power</i><span style="padding-left:0.15em"><span typeof="mw:File"><span title="বিনামূল্যে নিবন্ধন প্রয়োজন"><img alt="বিনামূল্যে নিবন্ধন প্রয়োজন" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/9px-Lock-blue-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/14px-Lock-blue-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/18px-Lock-blue-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></a></span>। New Haven: Yale University Press। পৃষ্ঠা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780300094220/page/42">42</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islam%3A+A+Thousand+Years+of+Faith+and+Power&rft.place=New+Haven&rft.pages=42&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2002&rft.aulast=Bloom&rft.aufirst=Jonathan&rft.au=Blair%2C+Sheila&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780300094220&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Service, Tribune News। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210206132529/https://www.tribuneindia.com/news/archive/features/gurmukhi-translation-of-quran-traced-to-moga-village-232193">"Gurmukhi translation of Quran traced to Moga village"</a>। <i>Tribuneindia News Service</i> (ইংরেজি ভাষায়)। ২০২১-০২-০৬ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tribuneindia.com/news/archive/features/gurmukhi-translation-of-quran-traced-to-moga-village-232193">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২০২১-০২-০১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Tribuneindia+News+Service&rft.atitle=Gurmukhi+translation+of+Quran+traced+to+Moga+village&rft.aulast=Service&rft.aufirst=Tribune+News&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tribuneindia.com%2Fnews%2Farchive%2Ffeatures%2Fgurmukhi-translation-of-quran-traced-to-moga-village-232193&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-:3-54"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:3_54-0"><sup><i>ক</i></sup></a> <a href="#cite_ref-:3_54-1"><sup><i>খ</i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Oliver_Leaman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oliver Leaman (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Leaman, Oliver</a>, ed. 2006. <i><a href="//archive.org/details/quranencyclopedi2006unse" class="extiw" title="iarchive:quranencyclopedi2006unse">The Qur'an: an Encyclopedia</a></i>. New York: Routledge. <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%8F%E0%A6%A8_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="আইএসবিএন (শনাক্তকারী)">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-415-32639-1" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-415-32639-1">৯৭৮-০-৪১৫-৩২৬৩৯-১</a>:<div><ul><li>"Art and the Qur'an" by <a href="/w/index.php?title=Tamara_Sonn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tamara Sonn (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Tamara Sonn</a>, pp. 71–81;</li><li>"Reading," by Stefan Wild, pp. 532–35.</li></ul></div></span> </li> <li id="cite_note-ilm-gate-jazari-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ilm-gate-jazari_55-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Thānawi, Qāri Izhār (২১ জানুয়ারি ২০১৯)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201028220518/https://www.ilmgate.org/the-great-imam-of-qiraah-muhammad-ibn-al-jazari/">"The Great Imām of Qirā'ah: Muhammad Ibn al-Jazari"</a>। <i>IlmGate</i>। ২৮ অক্টোবর ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ilmgate.org/the-great-imam-of-qiraah-muhammad-ibn-al-jazari/">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৯ সেপ্টেম্বর ২০২০</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IlmGate&rft.atitle=The+Great+Im%C4%81m+of+Qir%C4%81%27ah%3A+Muhammad+Ibn+al-Jazari&rft.date=2019-01-21&rft.aulast=Th%C4%81nawi&rft.aufirst=Q%C4%81ri+Izh%C4%81r&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ilmgate.org%2Fthe-great-imam-of-qiraah-muhammad-ibn-al-jazari%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-big41-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-big41_56-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Taha Shoeb (২ ফেব্রু ২০১৮)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200519004648/https://www.thedawoodibohras.com/2018/02/02/khalaf-from-hamzah-a-look-at-the-features-of-recitation-of-al-quran-by-shahzada-husain-bhaisaheb/">"Khalaf from Hamzah – A look at the features of recitation of al-Qur'an by Shahzada Husain Bhaisaheb"</a>। <i>thedawoodibohras.com</i>। ১৯ মে ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thedawoodibohras.com/2018/02/02/khalaf-from-hamzah-a-look-at-the-features-of-recitation-of-al-quran-by-shahzada-husain-bhaisaheb/">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=thedawoodibohras.com&rft.atitle=Khalaf+from+Hamzah+%E2%80%93+A+look+at+the+features+of+recitation+of+al-Qur%27an+by+Shahzada+Husain+Bhaisaheb&rft.date=2018-02-02&rft.au=Taha+Shoeb&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thedawoodibohras.com%2F2018%2F02%2F02%2Fkhalaf-from-hamzah-a-look-at-the-features-of-recitation-of-al-quran-by-shahzada-husain-bhaisaheb%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-big42-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-big42_57-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Ejaz Taj (৬ সেপ্টে ২০১৮)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200518025709/https://www.islam21c.com/islamic-thought/shaykh-khalil-abdul-rahman-al-qari-a-quranic-legacy/">"A Meeting with the Egyptian Giants, al-Minshāwī, al-Huṣrī, Muṣṭafā Ismāʿīl and ʿAbdul-Bāsit ʿAbdus-Ṣamad"</a>। <i>islam21c.com</i>। ১৮ মে ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.islam21c.com/islamic-thought/shaykh-khalil-abdul-rahman-al-qari-a-quranic-legacy/">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ১৮ মে ২০২০</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=islam21c.com&rft.atitle=A+Meeting+with+the+Egyptian+Giants%2C+al-Minsh%C4%81w%C4%AB%2C+al-Hu%E1%B9%A3r%C4%AB%2C+Mu%E1%B9%A3%E1%B9%ADaf%C4%81+Ism%C4%81%CA%BF%C4%ABl+and+%CA%BFAbdul-B%C4%81sit+%CA%BFAbdus-%E1%B9%A2amad&rft.date=2018-09-06&rft.au=Ejaz+Taj&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.islam21c.com%2Fislamic-thought%2Fshaykh-khalil-abdul-rahman-al-qari-a-quranic-legacy%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-big43-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-big43_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200519023215/https://iqna.ir/en/news/3471344/best-quran-recitation-competition-for-students-planned-in-egypt">"Best Quran Recitation Competition for Students Planned in Egypt"</a>। <i>iqna.ir</i>। ৪ মে ২০২০। ১৯ মে ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iqna.ir/en/news/3471344/best-quran-recitation-competition-for-students-planned-in-egypt">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=iqna.ir&rft.atitle=Best+Quran+Recitation+Competition+for+Students+Planned+in+Egypt&rft.date=2020-05-04&rft_id=https%3A%2F%2Fiqna.ir%2Fen%2Fnews%2F3471344%2Fbest-quran-recitation-competition-for-students-planned-in-egypt&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-big44-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-big44_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Frishkopf, Michael (২৮ ডিসে ২০০৯)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200519171344/https://pdfslide.net/documents/mediated-quranic-recitation-and-the-contestation-of-islam-in-.html">"Mediated Qur'anic Recitation and the Contestation of Islam in Contemporary Egypt"</a>। Nooshin, Laundan। <i>In Music and Play of Power in the Middle East</i> (ইংরেজি ভাষায়)। London: Routledge। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0754634577" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0754634577">978-0754634577</a>। ১৯ মে ২০২০ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pdfslide.net/documents/mediated-quranic-recitation-and-the-contestation-of-islam-in-.html">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা – pdfslide.net-এর মাধ্যমে।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mediated+Qur%27anic+Recitation+and+the+Contestation+of+Islam+in+Contemporary+Egypt&rft.btitle=In+Music+and+Play+of+Power+in+the+Middle+East&rft.place=London&rft.pub=Routledge&rft.date=2009-12-28&rft.isbn=978-0754634577&rft.aulast=Frishkopf&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fpdfslide.net%2Fdocuments%2Fmediated-quranic-recitation-and-the-contestation-of-islam-in-.html&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-nelson-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-nelson_60-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Nelson, Kristina (২০০১)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/artofrecitingqur0000nels"><i>The art of reciting the Qur'an</i></a> (New সংস্করণ)। Cairo [u.a.]: American Univ. in Cairo Press। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-9774245947" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-9774245947">978-9774245947</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+art+of+reciting+the+Qur%27an&rft.place=Cairo+%5Bu.a.%5D&rft.edition=New&rft.pub=American+Univ.+in+Cairo+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-9774245947&rft.aulast=Nelson&rft.aufirst=Kristina&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fartofrecitingqur0000nels&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070233/https://www.worldcat.org/title/61303476"><i>The Blackwell companion to the Qurʼān</i></a>। Rippin, Andrew, 1950-2016.। Malden, Mass.: Blackwell Pub। ২০০৬। পৃষ্ঠা ১৭২–৮৭। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-1-4051-1752-4" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-1-4051-1752-4">978-1-4051-1752-4</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/61303476">61303476</a>। ২৮ আগস্ট ২০২২ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/61303476">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৩ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Blackwell+companion+to+the+Qur%CA%BC%C4%81n&rft.place=Malden%2C+Mass.&rft.pages=%E0%A7%A7%E0%A7%AD%E0%A7%A8-%E0%A7%AE%E0%A7%AD&rft.pub=Blackwell+Pub&rft.date=2006&rft_id=info%3Aoclcnum%2F61303476&rft.isbn=978-1-4051-1752-4&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F61303476&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070312/https://www.worldcat.org/title/36438935"><i>Islam : essays on scripture, thought, and society : a festschrift in honour of Anthony H. Johns</i></a>। Riddell, Peter G., Street, Tony., Johns, Anthony H. (Anthony Hearle)। Leiden: Brill। ১৯৯৭। পৃষ্ঠা ১৭০–৭৪। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/90-04-10692-8" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/90-04-10692-8">90-04-10692-8</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/36438935">36438935</a>। ২৮ আগস্ট ২০২২ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/36438935">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৩ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islam+%3A+essays+on+scripture%2C+thought%2C+and+society+%3A+a+festschrift+in+honour+of+Anthony+H.+Johns&rft.place=Leiden&rft.pages=%E0%A7%A7%E0%A7%AD%E0%A7%A6-%E0%A7%AD%E0%A7%AA&rft.pub=Brill&rft.date=1997&rft_id=info%3Aoclcnum%2F36438935&rft.isbn=90-04-10692-8&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F36438935&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Faroqhi, Suraiya, 1941- (২০০৫)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070234/https://www.worldcat.org/title/59356203"><i>Subjects of the Sultan : culture and daily life in the Ottoman Empire</i></a> (New ed সংস্করণ)। London: I.B. Tauris। পৃষ্ঠা ১৩৪–৩৬। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/1-85043-760-2" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/1-85043-760-2">1-85043-760-2</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/59356203">59356203</a>। ২৮ আগস্ট ২০২২ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/59356203">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৩ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Subjects+of+the+Sultan+%3A+culture+and+daily+life+in+the+Ottoman+Empire&rft.place=London&rft.pages=%E0%A7%A7%E0%A7%A9%E0%A7%AA-%E0%A7%A9%E0%A7%AC&rft.edition=New+ed&rft.pub=I.B.+Tauris&rft.date=2005&rft_id=info%3Aoclcnum%2F59356203&rft.isbn=1-85043-760-2&rft.au=Faroqhi%2C+Suraiya%2C+1941-&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F59356203&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">link</a>) উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Faroqhi, Suraiya, 1941- (২০০৫)। <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220828070234/https://www.worldcat.org/title/59356203"><i>Subjects of the Sultan : culture and daily life in the Ottoman Empire</i></a> (New ed সংস্করণ)। London: I.B. Tauris। পৃষ্ঠা ১১১–১২। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/1-85043-760-2" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/1-85043-760-2">1-85043-760-2</a>। <a href="/wiki/%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="অনলাইন কম্পিউটার লাইব্রেরি সেন্টার">ওসিএলসি</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/59356203">59356203</a>। ২৮ আগস্ট ২০২২ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/59356203">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৩ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Subjects+of+the+Sultan+%3A+culture+and+daily+life+in+the+Ottoman+Empire&rft.place=London&rft.pages=%E0%A7%A7%E0%A7%A7%E0%A7%A7-%E0%A7%A7%E0%A7%A8&rft.edition=New+ed&rft.pub=I.B.+Tauris&rft.date=2005&rft_id=info%3Aoclcnum%2F59356203&rft.isbn=1-85043-760-2&rft.au=Faroqhi%2C+Suraiya%2C+1941-&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F59356203&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">link</a>) উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110630172154/http://kutsalkitap.info/tr-1ki11.html">"সংরক্ষণাগারভুক্ত অনুলিপি"</a>। ৩০ জুন ২০১১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kutsalkitap.info/tr-1ki11.html">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ৩১ জানুয়ারি ২০২১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%AD%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4+%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF&rft_id=http%3A%2F%2Fkutsalkitap.info%2Ftr-1ki11.html&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text">Griffith, Signey. 2008. "Christian Lore and the Arabic Qur'an." In <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=DbtkpgGn4CEC&lpg=PA112&dq=apocrypha%20qur'an%20Diatessaron&pg=PA112#v=onepage&q=apocrypha%20qur'an%20Diatessaron&f=false">The Qurʼān in its Historical Context</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210331083354/https://books.google.com/books?id=DbtkpgGn4CEC&lpg=PA112&dq=apocrypha%20qur%27an%20Diatessaron&pg=PA112#v=onepage&q=apocrypha%20qur'an%20Diatessaron&f=false">আর্কাইভকৃত</a> ৩১ মার্চ ২০২১ তারিখে</i>, edited by <a href="/w/index.php?title=Gabriel_Said_Reynolds&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabriel Said Reynolds (পাতার অস্তিত্ব নেই)">G. S. Reynolds</a>. Psychology Press. p. 112.</span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text">Ben-Chanan, Ami. 2011. <i>Qur'an-Bible Comparison: A Topical Study of the Two Most Influential and Respectful Books in Western and Middle Eastern Civilizations</i>. Trafford Publishing. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=sjJaBjxg7EUC&lpg=PA197&dq=apocrypha%20qur'an&pg=PA197#v=onepage&q=apocrypha%20qur'an&f=false">197</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200823041220/https://books.google.com/books?id=sjJaBjxg7EUC&lpg=PA197&dq=apocrypha%20qur%27an&pg=PA197#v=onepage&q=apocrypha%20qur'an&f=false">আর্কাইভকৃত</a> ২৩ আগস্ট ২০২০ তারিখে–98.</span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=New_Catholic_Encyclopedia&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Catholic Encyclopedia (পাতার অস্তিত্ব নেই)">New Catholic Encyclopaedia</a></i> 7. Washington DC: The Catholic University of America. 1967. p. 677.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text">Ibn Rawandi. 2002. "On pre-Islamic Christian strophic poetical texts in the Koran." In <i><a href="/w/index.php?title=What_the_Koran_Really_Says&action=edit&redlink=1" class="new" title="What the Koran Really Says (পাতার অস্তিত্ব নেই)">What the Koran Really Says: Language, Text and Commentary</a></i>, edited by <a href="/w/index.php?title=Ibn_Warraq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn Warraq (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Ibn Warraq</a>. Prometheus Books. <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%8F%E0%A6%A8_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="আইএসবিএন (শনাক্তকারী)">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-1-57392-945-5" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-1-57392-945-5">৯৭৮-১-৫৭৩৯২-৯৪৫-৫</a></span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text">3:3 نزل عليك الكتاب بالحق مصدقا لما بين يديه وانزل التوراة والانجيل</span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text"><a class="mw-selflink selflink">কুরআন</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tanzil.net/#trans/bn.bengali/2:285">২:২৮৫</a></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Luxenberg, Christoph (২০০৭)। <i>The Syro-Aramaic reading of the Koran : a contribution to the decoding of the language of the Koran</i>। Berlin: H.Schiler। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-3899300888" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-3899300888">978-3899300888</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Syro-Aramaic+reading+of+the+Koran+%3A+a+contribution+to+the+decoding+of+the+language+of+the+Koran&rft.place=Berlin&rft.pub=H.Schiler&rft.date=2007&rft.isbn=978-3899300888&rft.aulast=Luxenberg&rft.aufirst=Christoph&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Keeler-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Keeler_73-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Annabel Keeler, "Moses from a Muslim Perspective", in: Solomon, Norman; Harries, Richard; Winter, Tim (eds.), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=9A4JZ8CSJJwC&pg=PA55&vq=Moses&dq=Moses+Qur%27an&source=gbs_search_s&cad=4&sig=ACfU3U1sEssZMSZaPhSSlzCosLopQbDrOQ#PPA55,M1"><i>Abraham's children: Jews, Christians and Muslims in conversation</i></a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210316070221/https://books.google.com/books?id=9A4JZ8CSJJwC&pg=PA55&vq=Moses&dq=Moses+Qur%27an&source=gbs_search_s&cad=4&sig=ACfU3U1sEssZMSZaPhSSlzCosLopQbDrOQ#PPA55,M1">আর্কাইভকৃত</a> ১৬ মার্চ ২০২১ তারিখে, T&T Clark Publ. (2005), pp. 55–66.</span> </li> <li id="cite_note-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-74">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=John_Esposito&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Esposito (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Esposito, John L.</a> 2010. <i>The Future of Islam</i>. US: Oxford University Press. <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%8F%E0%A6%A8_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="আইএসবিএন (শনাক্তকারী)">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/978-0-19-516521-0" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/978-0-19-516521-0">৯৭৮-০-১৯-৫১৬৫২১-০</a>. <a href="//archive.org/details/futureofislam0000espo/page/40" class="extiw" title="iarchive:futureofislam0000espo/page/40">p. 40</a>. [[iarchive:futureofislam0000espo/page/40|]]</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="বহিঃসংযোগ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.B9.E0.A6.BF.E0.A6.83.E0.A6.B8.E0.A6.82.E0.A6.AF.E0.A7.8B.E0.A6.97"></span>বহিঃসংযোগ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=35" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বহিঃসংযোগ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6302832">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6302829">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">বাংলা ভাষার <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%A8" title="উইকিসংকলন">উইকিসংকলনে</a> এই নিবন্ধ বা অনুচ্ছেদ সম্পর্কিত মৌলিক রচনা রয়েছে: <i><b><a href="https://bn.wikisource.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8B%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E2%80%8C-%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C_%E0%A6%B6%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AB" class="extiw" title="s:কোর্-আন্ শরীফ">কোর্-আন্ শরীফ</a></b></i></div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="বাংলাপিডিয়া">বাংলাপিডিয়ায়</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bn.banglapedia.org/index.php/%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8"><i>কুরআন</i></a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="অনুবাদসমূহ"><span id=".E0.A6.85.E0.A6.A8.E0.A7.81.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.A6.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.82.E0.A6.B9"></span>অনুবাদসমূহ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=36" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: অনুবাদসমূহ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://al-quran.info">Al-Quran</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090129090725/http://al-quran.info/">আর্কাইভকৃত</a> ২৯ জানুয়ারি ২০০৯ তারিখে প্রকল্পের Zohurul Hoque এবং Muhiuddin Khan দ্বারা বাংলা অনুবাদ অন্তর্ভুক্ত এবং বিভিন্ন ভাষায় অন্যদের 140.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070329034450/http://www.islamibayanaat.com/EnglishMarefulQuran.htm">কুরআনের ইংরেজি অনুবাদ এবং ব্যাখ্যা, মাআরিফুল কুরআন</a>, মুফতি তাকী উসমানী কর্তৃক লিখিত।</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.GlobalQuran.com">Global Quran</a> - ৩০ টির বেশি ভাষায় কুরআনের অনুবাদ।</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sacred-texts.com/isl/index.htm#quran">কুরআন</a> - <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%9F_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A1_%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B8%E0%A6%9F_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AD" title="ইন্টারনেট স্যাক্রেড টেক্সট আর্কাইভ">ইন্টারনেট স্যাক্রেড টেক্সট আর্কাইভ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://banglatafheem.com/">তাফহীমুল কুরআন অনলাইন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120915133617/http://www.banglatafheem.com/">আর্কাইভকৃত</a> ১৫ সেপ্টেম্বর ২০১২ তারিখে</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tanzil.net/#1:2">অনলাইন অনুবাদ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d1.islamhouse.com/data/bn/ih_books/single/bn_Quranul_Karim_bengal.pdf">কুরআনুল কারীম (অনুবাদ ও সংক্ষিপ্ত তাফসীর)</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97" title="উইকিপিডিয়া:অকার্যকর সংযোগ"><span title=" ফেব্রুয়ারি ২০১৯ থেকে অকার্যকর">স্থায়ীভাবে অকার্যকর সংযোগ</span></a></i>]</span></sup> (বইটি বিনামূল্যে বিতরণের জন্য)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তথ্যানুসন্ধান"><span id=".E0.A6.A4.E0.A6.A5.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.A8.E0.A7.81.E0.A6.B8.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.A7.E0.A6.BE.E0.A6.A8"></span>তথ্যানুসন্ধান</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&action=edit&section=37" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তথ্যানুসন্ধান"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.quran.gov.bd">quran.gov.bd</a> <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="ওয়েব্যাক মেশিন">ওয়েব্যাক মেশিনে</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141116174626/http://www.quran.gov.bd/">আর্কাইভকৃত</a> ১৬ নভেম্বর ২০১৪ তারিখে গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ সরকার কর্তৃক প্রনয়নকৃত কুরআন ওয়েবসাইট</li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6682028"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7466469">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7763127">@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div:not(.notheme)>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output p>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output table:not(.notheme) .tmp-color{color:inherit!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div:not(.notheme)>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output p>.tmp-color,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output table:not(.notheme) .tmp-color{color:inherit!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="কোরআনের_সূরা" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="color:#ffffff; background-color:#007f00;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4968227"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-দেখুন"><a href="/wiki/%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="টেমপ্লেট:সূরা"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি দেখুন" style="color:#ffffff;text-decoration:inherit;">দে</abbr></a></li><li class="nv-সম্পাদনা"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE&action=edit"><abbr title="এই টেমপ্লেটটি সম্পাদনা করুন" style="color:#ffffff;text-decoration:inherit;">স</abbr></a></li></ul></div><div id="কোরআনের_সূরা" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা"><span class="tmp-color" style="color:white">কোরআনের সূরা</span></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table class="navbox-columns-table" style="border-spacing: 0px; text-align:left;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:5em;">   </td><td class="navbox-list" style="padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE" title="সূরা ফাতিহা">আল-ফাতিহা</a> <br /> ২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা বাকারা">আল-বাকারা</a> <br /> ৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%AE%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="সূরা আল-ইমরান">আল-ইমরান</a> <br /> ৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="সূরা নিসা">আন-নিসা</a> <br /> ৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BF%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা মায়িদাহ">আল-মায়িদাহ</a> <br /> ৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%86%E0%A6%AE" title="সূরা আনআম">আল-আনআম</a> <br /> ৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AB" title="সূরা আরাফ">আল-আরাফ</a> <br /> ৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%B2" title="সূরা আনফাল">আল-আনফাল</a> <br /> ৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E2%80%8C" title="সূরা তাওবাহ্">আত-তাওবাহ</a> <br /> ১০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8" title="সূরা ইউনুস">ইউনুস</a> <br /> ১১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%A6" title="সূরা হুদ">হুদ</a> <br /> ১২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%AB" title="সূরা ইউসুফ">ইউসুফ</a> <br /> ১৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="সূরা রাদ">আর-রাদ</a> <br /> ১৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%80%E0%A6%AE" title="সূরা ইব্রাহীম">ইব্রাহীম</a> <br /> ১৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%B0" title="সূরা হিজর">আল-হিজর</a> <br /> ১৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B2" title="সূরা নাহল">আন-নাহল</a> <br /> ১৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%80-%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%88%E0%A6%B2" class="mw-redirect" title="সূরা বনী-ইসরাঈল">বনী-ইসরাঈল</a> <br /> ১৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%AB" title="সূরা কাহফ">আল-কাহফ</a> <br /> ১৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="সূরা মারইয়াম">মারইয়াম</a> </p> </div></td><td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>২০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%8B%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE-%E0%A6%B9%E0%A6%BE" title="সূরা ত্বোয়া-হা">ত্বোয়া-হা</a> <br /> ২১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="সূরা আম্বিয়া">আল-আম্বিয়া</a> <br /> ২২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="সূরা হাজ্জ্ব">আল-হাজ্জ্ব</a> <br /> ২৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%27%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%A8" title="সূরা মু'মিনূন">আল-মু'মিনূন</a> <br /> ২৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%B0" title="সূরা নূর">আন-নূর</a> <br /> ২৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="সূরা ফুরকান">আল-ফুরকান</a> <br /> ২৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B6%E0%A7%81%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%BE" title="সূরা শুআরা">আশ-শুআরা</a> <br /> ২৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B2" title="সূরা নম্ল">আন-নমল</a> <br /> ২৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="সূরা কাসাস">আল-কাসাস</a> <br /> ২৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%82%E0%A6%A4" title="সূরা আনকাবূত">আল-আনকাবূত</a> <br /> ৩০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AE" title="সূরা রুম">আর-রুম</a> <br /> ৩১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%95%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="সূরা লোকমান">লোকমান</a> <br /> ৩২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা সিজদাহ">আস-সিজদাহ</a> <br /> ৩৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B9%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AC" title="সূরা আহযাব">আল-আহযাব</a> <br /> ৩৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" title="সূরা সাবা">সাবা</a> <br /> ৩৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0" title="সূরা ফাতির">ফাতির</a> <br /> ৩৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%80%E0%A6%A8" title="সূরা ইয়াসীন">ইয়াসীন</a> <br /> ৩৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা সাফফাত">আফ-ছাফফাত</a> <br /> ৩৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%9B%E0%A7%8B%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="সূরা ছোয়াদ">ছোয়াদ</a> </p> </div></td><td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>৩৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="সূরা যুমার">আয-যুমার</a> <br /> ৪০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%27%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="সূরা মু'মিন">আল-মু'মিন</a> <br /> ৪১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BE-%E0%A6%AE%E0%A7%80%E0%A6%AE_%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D" title="সূরা হা-মীম সেজদাহ্">হা-মীম সেজদাহ</a> <br /> ৪২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B6%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সূরা শূরা">আশ-শূরা</a> <br /> ৪৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%96%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%AB" title="সূরা যুখরুফ">আয-যুখরুফ</a> <br /> ৪৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A6%E0%A7%8B%E0%A6%96%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="সূরা দোখান">আদ-দোখান</a> <br /> ৪৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা জাসিয়াহ">আল-জাসিয়াহ</a> <br /> ৪৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AB" class="mw-redirect" title="সূরা আহ্ক্বাফ">আল-আহক্বাফ</a> <br /> ৪৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A6" class="mw-redirect" title="সূরা মুহাম্মদ">মুহাম্মদ</a> <br /> ৪৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B9" class="mw-redirect" title="সূরা ফাত্হ">আল-ফাতহ</a> <br /> ৪৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা হুজুরাত">আল-হুজুরাত</a> <br /> ৫০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AB" title="সূরা ক্বাফ">ক্বাফ</a> <br /> ৫১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা যারিয়াত">আয-যারিয়াত</a> <br /> ৫২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A7%82%E0%A6%B0" title="সূরা তূর">আত্ব-তূর</a> <br /> ৫৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%AE" title="সূরা নাজম">আন-নাজম</a> <br /> ৫৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="সূরা ক্বামার">আল-ক্বামার</a> <br /> ৫৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B0-%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="সূরা আর-রাহমান">আর-রাহমান</a> <br /> ৫৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা ওয়াকিয়াহ">আল-ওয়াকিয়াহ</a> <br /> ৫৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%A6" title="সূরা হাদীদ">আল-হাদীদ</a> </p> </div></td><td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>৫৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা মুজাদালাহ">আল-মুজাদালাহ</a> <br /> ৫৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A6%B0" title="সূরা হাশর">আল-হাশর</a> <br /> ৬০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা মুমতাহিনাহ">আল-মুমতাহিনাহ</a> <br /> ৬১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AB" title="সূরা সাফ">আস-সাফ</a> <br /> ৬২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%9C%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%86" title="সূরা জুমুআ">আল-জুমুআ</a> <br /> ৬৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%A8" title="সূরা মুনাফিকুন">আল-মুনাফিকুন</a> <br /> ৬৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%81%E0%A6%A8" title="সূরা তাগাবুন">আত-তাগাবুন</a> <br /> ৬৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%95" title="সূরা তালাক">আত-তালাক</a> <br /> ৬৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%AE" title="সূরা তাহরীম">আত-তাহরীম</a> <br /> ৬৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%95" title="সূরা মুলক">আল-মুলক</a> <br /> ৬৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%AE" title="সূরা কলম">আল-কলম</a> <br /> ৬৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা হাক্কাহ">আল-হাক্কাহ</a> <br /> ৭০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9C" title="সূরা মাআরিজ">আল-মাআরিজ</a> <br /> ৭১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="সূরা নূহ">নূহ</a> <br /> ৭২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A8" title="সূরা জ্বিন">আল-জ্বিন</a> <br /> ৭৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%B2" title="সূরা মুজাম্মিল">আল-মুজাম্মিল</a> <br /> ৭৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%B0" title="সূরা মুদ্দাস্সির">আল-মুদ্দাসসির</a> <br /> ৭৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা কিয়ামাহ">আল-কিয়ামাহ</a> <br /> ৭৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%B0" title="সূরা দাহর">আদ-দাহর</a> </p> </div></td><td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>৭৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা মুরসালাত">আল-মুরসালাত</a> <br /> ৭৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BE" title="সূরা নাবা">আন-নাবা</a> <br /> ৭৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা নাযিয়াত">আন-নাযিয়াত</a> <br /> ৮০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BE" title="সূরা আবাসা">আবাসা</a> <br /> ৮১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%AD%E0%A7%80%E0%A6%B0" title="সূরা তাকভীর">আত-তাকভীর</a> <br /> ৮২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="সূরা ইনফিতার">আল-ইনফিতার</a> <br /> ৮৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%AB%E0%A7%80%E0%A6%A8" title="সূরা মুতাফ্ফিফীন">আল-মুত্বাফফিনীন</a> <br /> ৮৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%A8%E2%80%8C%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%95" title="সূরা ইনশিকাক">আল-ইনশিকাক</a> <br /> ৮৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9C" title="সূরা বুরুজ">আল-বুরুজ</a> <br /> ৮৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="সূরা তারিক্ব">আত-তারিক্ব</a> <br /> ৮৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E2%80%99%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="সূরা আ’লা">আল-আ'লা</a> <br /> ৮৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E2%80%8C" title="সূরা গাশিয়াহ্">আল-গাশিয়াহ</a> <br /> ৮৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B0" title="সূরা ফাজ্র">আল-ফাজর</a> <br /> ৯০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A6" title="সূরা বালাদ">আল-বালাদ</a> <br /> ৯১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B6%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B8" title="সূরা শাম্স">আশ-শামস</a> <br /> ৯২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B2" title="সূরা লাইল">আল-লাইল</a> <br /> ৯৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A6%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="সূরা দুহা">আদ-দুহা</a> <br /> ৯৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা ইনশিরাহ">আল-ইনশিরাহ</a> <br /> ৯৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%80%E0%A6%A8" title="সূরা ত্বীন">ত্বীন</a> </p> </div></td><td class="navbox-list" style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <p>৯৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="সূরা আলাক্ব">আলাক্ব</a> <br /> ৯৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A6%E0%A6%B0" title="সূরা ক্বদর">কদর</a> <br /> ৯৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা বাইয়্যিনাহ">বাইয়্যিনাহ</a> <br /> ৯৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AF%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B2" title="সূরা যিলযাল">যিলযাল</a> <br /> ১০০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="সূরা আদিয়াত">আল-আদিয়াত</a> <br /> ১০১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B9" class="mw-redirect" title="সূরা ক্বারিয়াহ">কারিয়াহ</a> <br /> ১০২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B0" title="সূরা তাকাসুর">তাকাসুর</a> <br /> ১০৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%9B%E0%A6%B0" title="সূরা আছর">আছর</a> <br /> ১০৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B9%E0%A7%81%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B9" title="সূরা হুমাযাহ">হুমাযাহ</a> <br /> ১০৫. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A7%80%E0%A6%B2" title="সূরা ফীল">ফীল</a> <br /> ১০৬. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B6" title="সূরা কুরাইশ">কুরাইশ</a> <br /> ১০৭. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8" title="সূরা মাউন">আল-মাউন</a> <br /> ১০৮. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="সূরা কাওসার">আল-কাওসার</a> <br /> ১০৯. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AB%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A8" title="সূরা কাফিরুন">কাফিরুন</a> <br /> ১১০. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%B0" title="সূরা নাসর">নাসর</a> <br /> ১১১. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AC" title="সূরা লাহাব">লাহাব</a> <br /> ১১২. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%87%E0%A6%96%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="সূরা ইখলাস">ইখলাস</a> <br /> ১১৩. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AB%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%95" title="সূরা ফালাক">ফালাক</a> <br /> ১১৪. <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="সূরা নাস">নাস</a> </p> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6682028"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r7466469"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="কর্তৃপক্ষ_নিয়ন্ত্রণ_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=উইকিউপাত্তে_এটি_সম্পাদনা_করুন&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q428?uselang=bn#identifiers&#124;class=noprint&#124;উইকিউপাত্তে_এটি_সম্পাদনা_করুন" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="কর্তৃপক্ষ_নিয়ন্ত্রণ_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=উইকিউপাত্তে_এটি_সম্পাদনা_করুন&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q428?uselang=bn#identifiers&#124;class=noprint&#124;উইকিউপাত্তে_এটি_সম্পাদনা_করুন" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%83%E0%A6%AA%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A3" title="সাহায্য:কর্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্রণ">কর্তৃপক্ষ নিয়ন্ত্রণ</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q428?uselang=bn#identifiers" title="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন"><img alt="উইকিউপাত্তে এটি সম্পাদনা করুন" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">সাধারণ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%8F%E0%A6%8F%E0%A6%AB_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="ভিআইএএফ (শনাক্তকারী)">ভিআইএএফ</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/175382719">১</a></span></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/175382719">ওয়ার্ল্ডক্যাট (ভিআইএএফ হয়ে)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">জাতীয় গ্রন্থাগার</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90063621">নরওয়ে</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX3569490">স্পেন</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12008272s">ফ্রান্স</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12008272s">(উপাত্ত)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&local_base=BNA10&doc_number=000005517">আর্জেন্টিনা</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=3077">ইউক্রেন</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4032444-8">জার্মানি</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007263803305171">ইসরায়েল</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79046204">মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00566624">জাপান</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=unn2006375010&CON_LNG=ENG">চেক প্রজাতন্ত্র</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.nlg.gr/resource/authority/record164922">গ্রিস</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000032841&local_base=nsk10">ক্রোয়েশিয়া</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=1&NU=1&IM=4&WI=9810590279305606">পোল্যান্ড</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/231430">সুইডেন</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/492_45309">ভ্যাটিকান</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">অন্যান্য</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1842877/">ফ্যাসিটেড অ্যাপ্লিকেশন অফ সাবজেক্ট টার্মিনোলজি</a></span></li> <li><span class="uid"><a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%AE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%89_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="এমবিডব্লিউ (শনাক্তকারী)">মিউজিকব্রেইন্জ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/work/7a982ffb-5588-490d-b28e-d9eb0443b412">কর্ম</a></span></li> <li><a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B8%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%93%E0%A6%B8%E0%A6%BF_(%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80)" class="mw-redirect" title="এসইউডিওসি (শনাক্তকারী)">সুডক (ফ্রান্স)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027498522">১</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/kuran">ইসলাম আনসিক্লোপেডিসি</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">'<a dir="ltr" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=কুরআন&oldid=7971378">https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=কুরআন&oldid=7971378</a>' থেকে আনীত</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="বিশেষ:বিষয়শ্রেণী">বিষয়শ্রেণীসমূহ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:ইসলামি পরিভাষা">ইসলামি পরিভাষা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="বিষয়শ্রেণী:ইসলাম">ইসলাম</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8" title="বিষয়শ্রেণী:কুরআন">কুরআন</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A5" title="বিষয়শ্রেণী:ধর্মগ্রন্থ">ধর্মগ্রন্থ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A5" title="বিষয়শ্রেণী:ইসলামি গ্রন্থ">ইসলামি গ্রন্থ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%87%E0%A6%B8%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BF_%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="বিষয়শ্রেণী:ইসলামি ধর্মতত্ত্ব">ইসলামি ধর্মতত্ত্ব</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AE%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%97%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="বিষয়শ্রেণী:মধ্যযুগীয় সাহিত্য">মধ্যযুগীয় সাহিত্য</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A0%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="বিষয়শ্রেণী:ধর্মপাঠ্য">ধর্মপাঠ্য</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%B2%E0%A7%8C%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%98%E0%A6%9F%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="বিষয়শ্রেণী:মুহাম্মাদের অলৌকিক ঘটনাসমূহ">মুহাম্মাদের অলৌকিক ঘটনাসমূহ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">লুকানো বিষয়শ্রেণী: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC_%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%AD_%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%AE%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A7%87_%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97" title="বিষয়শ্রেণী:ওয়েব আর্কাইভ টেমপ্লেটে ওয়েব্যাক সংযোগ">ওয়েব আর্কাইভ টেমপ্লেটে ওয়েব্যাক সংযোগ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: লেখকগণের তালিকা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9F%E0%A6%BF:_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%96" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ">উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80%E0%A6%A4%E0%A7%87_%E0%A6%87%E0%A6%82%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8_(en)" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলীতে ইংরেজি ভাষার উৎস (en)">উদ্ধৃতি শৈলীতে ইংরেজি ভাষার উৎস (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%AC%E0%A6%9F:_%E0%A6%86%E0%A6%B8%E0%A6%B2-%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%8F%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%85%E0%A6%AC%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE_%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: বট: আসল-ইউআরএলের অবস্থা অজানা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%8B_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:ভালো নিবন্ধ">ভালো নিবন্ধ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%86%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE_%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:আরবি ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ">আরবি ভাষার লেখা থাকা নিবন্ধ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_%E0%A6%86%E0%A6%87%E0%A6%A1%E0%A6%BF_%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%89%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%A5%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%87_%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A8" title="বিষয়শ্রেণী:বাংলাপিডিয়া আইডি উইকিউপাত্ত থেকে ভিন্ন">বাংলাপিডিয়া আইডি উইকিউপাত্ত থেকে ভিন্ন</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%83%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97_%E0%A6%B8%E0%A6%B9_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:অকার্যকর বহিঃসংযোগ সহ সমস্ত নিবন্ধ">অকার্যকর বহিঃসংযোগ সহ সমস্ত নিবন্ধ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%80%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87_%E0%A6%85%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%95%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%83%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%B8%E0%A6%B9_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:স্থায়ীভাবে অকার্যকর বহিঃসংযোগসহ নিবন্ধ">স্থায়ীভাবে অকার্যকর বহিঃসংযোগসহ নিবন্ধ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> এ পৃষ্ঠায় শেষ পরিবর্তন হয়েছিল ০৪:৩৬টার সময়, ১৪ ফেব্রুয়ারি ২০২৫ তারিখে।</li> <li id="footer-info-copyright">লেখাগুলো <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn">ক্রিয়েটিভ কমন্স অ্যাট্রিবিউশন/শেয়ার-আলাইক লাইসেন্সের</a> আওতাভুক্ত; এর সাথে বাড়তি শর্ত প্রযোজ্য হতে পারে। এই সাইট ব্যবহার করার মাধ্যমে আপনি এর <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/bn">ব্যবহারের শর্তাবলী</a> ও <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/bn">গোপনীয়তা নীতির</a> সাথে সম্মত হচ্ছেন। উইকিপিডিয়া® একটি অলাভজনক সংস্থা, যা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">উইকিমিডিয়া ফাউন্ডেশনের</a> একটি নিবন্ধিত ট্রেডমার্ক।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">গোপনীয়তার নীতি</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4">উইকিপিডিয়া বৃত্তান্ত</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3_%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%97">দাবিত্যাগ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">আচরণবিধি</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">উন্নয়নকারী</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/bn.wikipedia.org">পরিসংখ্যান</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">কুকির বিবৃতি</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//bn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">মোবাইল সংস্করণ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">কুরআন</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>২০৪টি ভাষা</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>আলোচনা যোগ করুন</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-2d9xr","wgBackendResponseTime":155,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.994","walltime":"1.169","ppvisitednodes":{"value":6298,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":242278,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":28553,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":139865,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 990.046 1 -total"," 45.65% 451.997 1 টেমপ্লেট:সূত্র_তালিকা"," 16.93% 167.614 23 টেমপ্লেট:বই_উদ্ধৃতি"," 14.04% 138.995 1 টেমপ্লেট:Infobox_religious_text"," 13.64% 135.083 1 টেমপ্লেট:তথ্যছক"," 8.50% 84.194 2 টেমপ্লেট:Lang-ar"," 7.67% 75.953 1 টেমপ্লেট:কুরআন"," 7.23% 71.615 1 টেমপ্লেট:Sidebar_with_collapsible_lists"," 7.14% 70.647 19 টেমপ্লেট:ওয়েব_উদ্ধৃতি"," 6.22% 61.587 12 টেমপ্লেট:Main_other"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.543","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":17766141,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-5hzb7","timestamp":"20250214223837","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0995\u09c1\u09b0\u0986\u09a8","url":"https:\/\/bn.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A6%95%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%86%E0%A6%A8","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q428","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q428","author":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09aa\u09cd\u09b0\u0995\u09b2\u09cd\u09aa\u09c7\u09b0 \u0985\u09ac\u09a6\u09be\u09a8\u0995\u09be\u09b0\u09c0\u0997\u09a3"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09ab\u09be\u0989\u09a8\u09cd\u09a1\u09c7\u09b6\u09a8","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-05-31T17:52:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/50\/Birmingham_Quran_manuscript.jpg","headline":"\u0987\u09b8\u09b2\u09be\u09ae \u09a7\u09b0\u09cd\u09ae\u09c7\u09b0 \u09aa\u09ac\u09bf\u09a4\u09cd\u09b0 \u09a7\u09b0\u09cd\u09ae\u0997\u09cd\u09b0\u09a8\u09cd\u09a5"}</script> </body> </html>