CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>1 Samodzielna Brygada Spadochronowa – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"b5d02dab-1d04-466d-91cc-85b2dd7b1f8f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa","wgTitle":"1 Samodzielna Brygada Spadochronowa","wgCurRevisionId":74962343,"wgRevisionId":74962343,"wgArticleId":192000,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablon odn bez numeru strony","Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach","Układ wielokolumnowy - 3 kolumny","Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety","1 Samodzielna Brygada Spadochronowa", "Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii","Polskie wojska powietrznodesantowe","Odznaczeni Orderem Wojskowym Wilhelma","Wielkie jednostki I Korpusu Polskiego (PSZ)","Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1947"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa","wgRelevantArticleId":192000,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74962343,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false, "wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q163398","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist", "ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/1200px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="891"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/800px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="594"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/640px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="475"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="1 Samodzielna Brygada Spadochronowa – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa rootpage-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Formowanie_brygady" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Formowanie_brygady"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Formowanie brygady</span> </div> </a> <ul id="toc-Formowanie_brygady-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Szkolenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Szkolenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Szkolenie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Szkolenie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Szkolenie</span> </button> <ul id="toc-Szkolenie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Szkolenie_spadochronowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Szkolenie_spadochronowe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Szkolenie spadochronowe</span> </div> </a> <ul id="toc-Szkolenie_spadochronowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pozostałe_kursy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pozostałe_kursy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Pozostałe kursy</span> </div> </a> <ul id="toc-Pozostałe_kursy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wypadki_podczas_szkolenia_spadochronowego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wypadki_podczas_szkolenia_spadochronowego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Wypadki podczas szkolenia spadochronowego</span> </div> </a> <ul id="toc-Wypadki_podczas_szkolenia_spadochronowego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Spór_o_przeznaczenie_brygady" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Spór_o_przeznaczenie_brygady"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Spór o przeznaczenie brygady</span> </div> </a> <ul id="toc-Spór_o_przeznaczenie_brygady-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pod_rozkazami_Brytyjczyków" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pod_rozkazami_Brytyjczyków"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Pod rozkazami Brytyjczyków</span> </div> </a> <ul id="toc-Pod_rozkazami_Brytyjczyków-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Operacja_Market_Garden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Operacja_Market_Garden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Operacja Market Garden</span> </div> </a> <ul id="toc-Operacja_Market_Garden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Brygada_w_składzie_wojsk_okupacyjnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Brygada_w_składzie_wojsk_okupacyjnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Brygada w składzie wojsk okupacyjnych</span> </div> </a> <ul id="toc-Brygada_w_składzie_wojsk_okupacyjnych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wyposażenie_i_uzbrojenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Wyposażenie_i_uzbrojenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Wyposażenie i uzbrojenie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Wyposażenie_i_uzbrojenie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Wyposażenie i uzbrojenie</span> </button> <ul id="toc-Wyposażenie_i_uzbrojenie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Umundurowanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Umundurowanie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Umundurowanie</span> </div> </a> <ul id="toc-Umundurowanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oporządzenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oporządzenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Oporządzenie</span> </div> </a> <ul id="toc-Oporządzenie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uzbrojenie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Uzbrojenie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Uzbrojenie</span> </div> </a> <ul id="toc-Uzbrojenie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pojazdy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pojazdy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Pojazdy</span> </div> </a> <ul id="toc-Pojazdy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Obsada_personalna_brygady" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Obsada_personalna_brygady"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Obsada personalna brygady</span> </div> </a> <ul id="toc-Obsada_personalna_brygady-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Organizacja_brygady" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Organizacja_brygady"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Organizacja brygady</span> </div> </a> <ul id="toc-Organizacja_brygady-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Symbole_brygady" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Symbole_brygady"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Symbole brygady</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Symbole_brygady-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Symbole brygady</span> </button> <ul id="toc-Symbole_brygady-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sztandar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sztandar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.1</span> <span>Sztandar</span> </div> </a> <ul id="toc-Sztandar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beret" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beret"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.2</span> <span>Beret</span> </div> </a> <ul id="toc-Beret-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oznaki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oznaki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.3</span> <span>Oznaki</span> </div> </a> <ul id="toc-Oznaki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Znaki_na_pojazdach" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Znaki_na_pojazdach"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10.4</span> <span>Znaki na pojazdach</span> </div> </a> <ul id="toc-Znaki_na_pojazdach-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Upamiętnienie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Upamiętnienie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Upamiętnienie</span> </div> </a> <ul id="toc-Upamiętnienie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_kulturze" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#W_kulturze"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>W kulturze</span> </div> </a> <ul id="toc-W_kulturze-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">1 Samodzielna Brygada Spadochronowa</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 9 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-9" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">9 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" title="1 Samodzielna Brygada Spadochronowa – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="1 Samodzielna Brygada Spadochronowa" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/1st_Independent_Parachute_Brigade_(Poland)" title="1st Independent Parachute Brigade (Poland) – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="1st Independent Parachute Brigade (Poland)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/1.%C2%AA_Brigada_Independiente_de_Paracaidistas_polacos" title="1.ª Brigada Independiente de Paracaidistas polacos – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="1.ª Brigada Independiente de Paracaidistas polacos" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Unua_A%C5%ADtonomeca_Para%C5%9Dutista_Brigado" title="Unua Aŭtonomeca Paraŝutista Brigado – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Unua Aŭtonomeca Paraŝutista Brigado" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/1re_brigade_ind%C3%A9pendante_de_parachutistes_(Pologne)" title="1re brigade indépendante de parachutistes (Pologne) – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="1re brigade indépendante de parachutistes (Pologne)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/1e_Onafhankelijke_Parachutistenbrigade" title="1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="1e Onafhankelijke Parachutistenbrigade" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/1.%C2%AA_Brigada_Paraquedista_Independente_Polonesa" title="1.ª Brigada Paraquedista Independente Polonesa – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="1.ª Brigada Paraquedista Independente Polonesa" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/1._(poljska)_samostojna_padalska_brigada" title="1. (poljska) samostojna padalska brigada – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="1. (poljska) samostojna padalska brigada" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%A2%E8%98%AD%E7%AC%AC1%E7%8D%A8%E7%AB%8B%E5%82%98%E9%99%8D%E6%97%85" title="波蘭第1獨立傘降旅 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="波蘭第1獨立傘降旅" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q163398#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dyskusja:1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Dyskusja o zawartości tej strony (strona nie istnieje) [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&oldid=74962343" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&id=74962343&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2F1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2F1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_1st_Independent_Parachute_Brigade" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q163398" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65442458">.mw-parser-output .infobox.zolnierz-lotnictwo .naglowek{color:black;background:#95a7b9}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-marynarka .naglowek{color:white;background:#6082B6}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-lądowe .naglowek{color:white;background:#556B2F}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-paramilitarny .naglowek{color:black;background:#b6b3c7}</style> <table class="infobox zolnierz-lądowe"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">1 Samodzielna Brygada Spadochronowa</div><div class="iboxt-2">1st Polish Independent Parachute Brigade Group</div> </caption> <tbody><tr> <td colspan="2" style="text-align:center; font-style:italic; border:1px solid #aaa;">Najkrótszą drogą </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_(21-102-1).jpg" class="mw-file-description" title="Brygada w czasie przemarszu przez Edynburg"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/240px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg" decoding="async" width="240" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/360px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg/480px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2599" /></a></span><br />Brygada w czasie przemarszu przez <a href="/wiki/Edynburg" title="Edynburg">Edynburg</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Historia </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo" title="Państwo">Państwo</a> </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/22px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/33px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/44px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">Polska</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Sformowanie </th> <td> <p>9 października 1941 </p> </td></tr> <tr> <th>Rozformowanie </th> <td> <p>30 czerwca 1947 </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Tradycje </td></tr> <tr> <th>Święto </th> <td> <p>23 września<sup id="cite_ref-ntw94_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th>Nadanie sztandaru </th> <td> <p>15 czerwca 1944 </p> </td></tr> <tr> <th>Kontynuacja </th> <td> <p><a href="/wiki/6_Brygada_Powietrznodesantowa" title="6 Brygada Powietrznodesantowa">6 Brygada Powietrznodesantowa</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Dowódcy </td></tr> <tr> <th>Pierwszy </th> <td> <p>płk dypl./gen. bryg. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Ostatni </th> <td> <p>ppłk Antoni Rawicz-Szczerbo </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Działania zbrojne </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center;"><b><a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojna światowa</a></b><br /><a href="/wiki/Operacja_Market_Garden" title="Operacja Market Garden">operacja Market Garden</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Organizacja </td></tr> <tr> <th>Dyslokacja </th> <td> <p><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/22px-Flag_of_Scotland.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/33px-Flag_of_Scotland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/44px-Flag_of_Scotland.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Szkocja" title="Szkocja">Szkocja</a>: <a href="/wiki/Fife" title="Fife">Fife</a> (do 3 lipca 1944)<br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/22px-Flag_of_England.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/33px-Flag_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/44px-Flag_of_England.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480" /></span></span> </span><a href="/wiki/Anglia" title="Anglia">Anglia</a>: <a href="/wiki/Stamford_(Lincolnshire)" title="Stamford (Lincolnshire)">Stamford</a>-<a href="/wiki/Peterborough" title="Peterborough">Peterborough</a> (od 3 lipca 1944) </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="border-top:1px solid #aaa; spacing:0px; padding:0px; height:0px;"> </td></tr> <tr> <th>Rodzaj sił zbrojnych </th> <td> <p><a href="/wiki/Wojska_l%C4%85dowe" title="Wojska lądowe">wojska lądowe</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Rodzaj wojsk </th> <td> <p><a href="/wiki/Wojska_powietrznodesantowe" title="Wojska powietrznodesantowe">wojska powietrznodesantowe</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Podległość </th> <td> <p>bezpośrednio: <a href="/wiki/Naczelny_dow%C3%B3dca_si%C5%82_zbrojnych" title="Naczelny dowódca sił zbrojnych">Wódz Naczelny</a> (do 6 czerwca 1944)<br /><a href="/wiki/1_Aliancka_Armia_Powietrznodesantowa" title="1 Aliancka Armia Powietrznodesantowa">1 Aliancka Armia Powietrznodesantowa</a> (od 6 czerwca 1944) </p> </td></tr> <tr> <th>Skład </th> <td> <p><small>patrz tekst</small> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Odznaczenia </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Wojskowy_Wilhelma" title="Krzyż Kawalerski Orderu Wojskowego Wilhelma"><img alt="Krzyż Kawalerski Orderu Wojskowego Wilhelma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg/20px-Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg" decoding="async" width="20" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg/30px-Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg/40px-Ridder_in_de_Militaire_Willems-Orde.jpg 2x" data-file-width="274" data-file-height="640" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_1st_Independent_Parachute_Brigade" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Polish_1st_Independent_Parachute_Brigade" class="extiw" title="commons:Category:Polish 1st Independent Parachute Brigade">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sosnkowski,_Sosabowski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg/240px-Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg" decoding="async" width="240" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg/360px-Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg/480px-Sosnkowski%2C_Sosabowski.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1366" /></a><figcaption>Gen. <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a> i gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a> podczas przeglądu żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej</figcaption></figure> <p><b>1 Samodzielna Brygada Spadochronowa</b> – <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_taktyczny" title="Związek taktyczny">wielka jednostka</a> <a href="/wiki/Wojska_powietrznodesantowe" title="Wojska powietrznodesantowe">powietrznodesantowa</a> <a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne" title="Polskie Siły Zbrojne">Polskich Sił Zbrojnych</a>, sformowana w <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a> podczas <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a>. W założeniach brygada miała wziąć udział w walkach w <a href="/wiki/Polska" title="Polska">Polsce</a>, była jednym z zasadniczych elementów koncepcji sztabowej, przygotowywanej przez <a href="/wiki/Komenda_G%C5%82%C3%B3wna_Armii_Krajowej" title="Komenda Główna Armii Krajowej">Komendę Główną AK</a> oraz Sztab <a href="/wiki/Naczelny_dow%C3%B3dca_si%C5%82_zbrojnych" title="Naczelny dowódca sił zbrojnych">Naczelnego Wodza</a> w Londynie, według której głównym zadaniem <a href="/wiki/Armia_Krajowa" title="Armia Krajowa">Armii Krajowej</a> (wcześniej <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Walki_Zbrojnej" title="Związek Walki Zbrojnej">Związku Walki Zbrojnej</a>) było <i>przygotowanie i zwycięskie przeprowadzenie <a href="/wiki/Powstanie_powszechne" title="Powstanie powszechne">powstania zbrojnego</a> – z chwilą wkroczenia na ziemie polskie regularnych wojsk polskich odtworzonych na obczyźnie</i><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Ostatecznie została użyta przez <a href="/wiki/Alianci_(II_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Alianci (II wojna światowa)">aliantów</a> w <a href="/wiki/Operacja_Market_Garden" title="Operacja Market Garden">operacji Market Garden</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Formowanie_brygady">Formowanie brygady</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Formowanie brygady" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Formowanie brygady"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Po upadku Francji na terenie Szkocji z oficerów i części podoficerów <a href="/wiki/2_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="2 Brygada Strzelców (PSZ)">2 Brygady Strzelców</a> rozpoczęto organizowanie <a href="/wiki/4_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="4 Brygada Kadrowa Strzelców">Kanadyjskiej Brygady Strzelców</a>. Brygada miała zostać uzupełniona ochotnikami z Kanady. Ostatecznie do tego nie doszło i brygadę w sierpniu 1940 roku przemianowano na 4 Brygadę Kadrową Strzelców. Dowódcą jej został Stanisław Sosabowski. Wobec groźby <a href="/wiki/Operacja_Lew_Morski" title="Operacja Lew Morski">inwazji</a> Brygada Kadrowa jako oficerski batalion piechoty wspomagała organizowanie obrony wschodniego wybrzeża Szkocji<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>21 stycznia 1941 rozkazem nr 126/III/ Szef Sztabu Naczelnego Wodza wyznaczył do działań dywersyjnych <a href="/wiki/4_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="4 Brygada Kadrowa Strzelców">4 Brygadę Kadrową Strzelców</a>; jeszcze w styczniu 1941 gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a> rozpoczął formowanie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W pierwszej połowie marca 1941 rozpoczęto tworzenie polskiego ośrodka wstępnego wyszkolenia spadochronowego <a href="/wiki/Largo_House" title="Largo House">Largo House</a>. W drugim etapie szkolenie spadochronowe miało odbywać się w brytyjskim ośrodku szkolenia spadochronowego Parachute Training School w <a href="/wiki/Ringway" title="Ringway">Ringway</a> pod <a href="/wiki/Manchester" title="Manchester">Manchesterem</a> (STS 51); pierwszy kurs dla Polaków rozpoczął się już 17 lutego 1941<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>Naczelny Wódz gen. Sikorski 23 września 1941, po „Święcie Spadochronowym” powiedział żołnierzom 4 BKS „odtąd jesteście pierwszą Brygadą Spadochronową”, formalnie brygadę utworzono rozkazem Naczelnego Wodza L.dz.3219/Org. z 9 października 1941 nadając nazwę „1 Brygada Spadochronowa”<sup id="cite_ref-CITEREFWitkowski201420_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWitkowski201420-6">[6]</a></sup>. Kolejnym rozkazem Naczelnego Wodza L.dz. 3950/Org. i 4437/Org. z 20 października 1942, nadano brygadzie status „samodzielności” oraz oficjalną nazwę „1 Samodzielna Brygada Spadochronowa”<sup id="cite_ref-CITEREFWitkowski201420_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWitkowski201420-6">[6]</a></sup>. W związku z powiększeniem brygady o pododdziały pozwalające na prowadzenie samodzielnych zadań, potwierdzono status brygady jako samodzielnej<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. Jej skład wzmocniony został żołnierzami <a href="/wiki/2_Batalion_Grenadier%C3%B3w" title="2 Batalion Grenadierów">2 Batalionu Grenadierów</a>. Miejscem formowania się brygady było hrabstwo <a href="/wiki/Fife" title="Fife">Fife</a> położone na terenie <a href="/wiki/Szkocja" title="Szkocja">Szkocji</a>. Jednostka ta miała być wykorzystana do wsparcia powstania powszechnego w okupowanej Polsce i jako jedyna jednostka polska nie podlegała wówczas dowództwu brytyjskiemu. W 1942 przybyło znaczne uzupełnienie osobowe z APW ewakuowanej z <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>. Stan liczbowy w 1944 roku wzrósł do ok. 2200 żołnierzy. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Szkolenie">Szkolenie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Szkolenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szkolenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej zastosowano brytyjski system szkolenia, tj. całe szkolenie oparto na systemie różnorakich kursów. W okresie istnienia brygady proces szkoleniowy ulegał wielu zmianom, co było związane ze zmianami sytuacji polityczno-wojskowej Polski, zmianom trendów w wojskach spadochronowych, a także z późniejszą zmianą przeznaczenia brygady<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="ImageGroup" style="max-width:255px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Wręczenie sztandaru 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-22.jpg 2x" data-file-width="3297" data-file-height="3297" /></a><figcaption>Prezydent RP <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a> wręcza sztandar gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisławowi Sosabowskiemu</a>; Cupar, 15 czerwca 1944. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_Raczkiewicz_Sosabowski_NAC_18-329-24.jpg 2x" data-file-width="3332" data-file-height="3332" /></a><figcaption>Od prawej: prezydent RP <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a>, gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz_NAC_18-329-10.jpg 2x" data-file-width="3342" data-file-height="3342" /></a><figcaption>Prezydent RP <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a> wbija gwóźdź w drzewce sztandaru. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Samodzielnej_Brygadzie_Spadochronowej_-_poczet_sztandarowy_NAC_18-329-32.jpg 2x" data-file-width="3346" data-file-height="3346" /></a><figcaption>Poczet sztandarowy z nowym sztandarem Brygady. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_gen._Sosabowski_NAC_18-329-38.jpg 2x" data-file-width="3337" data-file-height="3337" /></a><figcaption>Defilada Brygady – jako pierwszy maszeruje gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_NAC_18-329-40.jpg 2x" data-file-width="3345" data-file-height="3345" /></a><figcaption>Defilada Brygady – na podwyższeniu m.in. prezydent RP <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a>, gen. <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_orkiestra_NAC_18-329-42.jpg 2x" data-file-width="3300" data-file-height="3300" /></a><figcaption>Defilada – z prawej orkiestra wojskowa. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg/240px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg/360px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg/480px-Wr%C4%99czenie_sztandaru_1_Sam._Brygadzie_Spadochronowej_-_defilada_-_Jeep_NAC_18-329-47.jpg 2x" data-file-width="3298" data-file-height="3298" /></a><figcaption>Defilada Brygady – na pierwszym planie samochód Jeep. </figcaption></figure></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Szkolenie_spadochronowe">Szkolenie spadochronowe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Szkolenie spadochronowe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szkolenie spadochronowe"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Początkowo szkolenie spadochronowe odbywało się w ośrodku spadochronowym w bazie RAF <a href="/wiki/Ringway" title="Ringway">Ringway</a>. Zakładano, że szkolenie spadochronowe polskiej brygady będzie przebiegało tak samo jak w wojsku brytyjskim. Jednakże już po przeszkoleniu pierwszej grupy okazało się, że brytyjski system szkolenia wstępnego dla polskich żołnierzy jest zbyt wyczerpujący. Było to spowodowane faktem, iż mała liczebność zasobów ludzkich nie pozwalała na wyselekcjonowanie odpowiednich polskich żołnierzy na potrzeby brygady spadochronowej. Najczęściej do dyspozycji Sosabowskiego trafiali żołnierze o przeciętnie niższej kondycji, a także i wyższej średniej wieku niż w brytyjskich wojskach spadochronowych<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[a]</a></sup>. Wobec tego opracowano specjalny program wstępnego szkolenia spadochronowego, gdzie dbano o wyćwiczenie fizyczne polskich kandydatów na skoczków, do takiego stopnia by mogli oni brać udział w szkoleniu w Ringway<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[10]</a></sup>. </p><p>Wobec tego postanowiono, że podstawowe szkolenie fizyczne i spadochronowe odbywać się będzie w rejonie dyslokacji brygady, a w Ringway będą odbywać się tylko skoki. Ośrodek szkolenia wstępnego, nazwany później „Małpim Gajem” powstał w <a href="/wiki/Largo_House" title="Largo House">Largo House</a>. Budowanie ośrodka nie obyło się bez problemów – możliwości finansowe polskich władz były ograniczone. Wobec tego żołnierze sami budowali potrzebny sprzęt (np. opuszczane <a href="/wiki/Trapez_(przyrz%C4%85d_gimnastyczny)" title="Trapez (przyrząd gimnastyczny)">trapezy</a>), często inwestując własne pieniądze. W ośrodku odbywało się zarówno szkolenie fizyczne, jak i ćwiczenia poszczególnych elementów skoku. W szkoleniu pomogła, także <a href="/wiki/Wie%C5%BCa_spadochronowa" title="Wieża spadochronowa">wieża spadochronowa</a> polskiego pomysłu wybudowana środkami <a href="/wiki/Sztab_Generalny_Wojska_Polskiego" title="Sztab Generalny Wojska Polskiego">sztabu Naczelnego Wodza</a> w Lundin Links, niedaleko Largo House. Pomoc brytyjska przyszła dopiero w roku 1943, kiedy to brygada dostała etat Brygady Spadochronowej. Wybudowano wtedy baraki w Largo House na kwaterunek oraz salę do ćwiczeń gimnastycznych. Głównym instruktorem w ośrodku w Largo House był kpt. Kwaśnica<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pozostałe_kursy"><span id="Pozosta.C5.82e_kursy"></span>Pozostałe kursy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Pozostałe kursy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pozostałe kursy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ponadto w brygadzie zorganizowano m.in. kurs <a href="/wiki/Sztuka_przetrwania" title="Sztuka przetrwania">bytowania</a><sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wypadki_podczas_szkolenia_spadochronowego">Wypadki podczas szkolenia spadochronowego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Wypadki podczas szkolenia spadochronowego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wypadki podczas szkolenia spadochronowego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_(21-96-6).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg/220px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg/330px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg/440px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-6%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2487" /></a><figcaption>Brygada w czasie szkolenia w Szkocji</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_(21-96-3).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg/220px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg/330px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg/440px-1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-96-3%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2514" /></a><figcaption>Brygada w czasie szkolenia w Szkocji</figcaption></figure> <p>Szkolenie spadochronowe w tym okresie wiązało się z dużym ryzykiem. Mimo dużego nacisku jaki kładziono na zachowanie zasad bezpieczeństwa nie obyło się bez tragicznych wypadków<sup id="cite_ref-wypadki_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>Pierwszy tragiczny wypadek wydarzył się 19 czerwca 1941 roku podczas skoku metodą „przez dziurę” z samolotu <a href="/wiki/Armstrong_Whitworth_Whitley" title="Armstrong Whitworth Whitley">Whitley</a>. Zginął skoczek, którym był ppor. Jan Twardawa. Przyczyną wypadku było nieprzypięcie do uchwytu w samolocie taśmy statycznej spadochroniarza przez instruktora brytyjskiego. Skutkiem, tego było niewyciągnięcie przez linę z pokrowca spadochronu. Użyty spadochron nie posiadał ręcznego systemu otwarcia przez skoczka i spadochroniarz nie miał szans przeżycia skoku<sup id="cite_ref-wypadki_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>Przyczyną innych wypadków podczas skoków był stosowany system opuszczania samolotu. Do roku 1944 w brygadzie skakano metodą „przez dziurę”, stosowaną przez armię brytyjską. Ta technika miała pewien mankament, zbyt silne wybicie albo pochylenie głowy w chwili wyskoku, mogło spowodować uderzenie czołem w przeciwległy brzeg otworu, co kończyło się oszołomieniem i wytrąceniem spadochroniarza z ustalonej pozycji. Powodowało to koziołkowanie spadochroniarza w powietrzu i zaplątanie się skoczka w linki spadochronu. W ten sposób zginęli spadochroniarze: ppor. Tadeusz Zalewski, strz. Eugeniusz Siemiaszko i sap. Kazimierz Gocel<sup id="cite_ref-wypadki_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>Podczas skoku zginął także instruktor spadochronowy ppor. Stefan Borsukiewicz, któremu po skoku nie otworzył się spadochron. Było to spowodowane złym złożeniem spadochronu na ziemi<sup id="cite_ref-wypadki_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>23 czerwca 1943 zginął natomiast strz. Romanowski. Przyczyną był błędny zrzut lub silny wiatr, który zniósł spadochroniarza nad jezioro. W tym czasie nieopracowana była jeszcze procedura postępowania podczas lądowania na wodzie<sup id="cite_ref-wypadki_12-4" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>15 sierpnia 1943 podczas skoku zginął st. strz. Franciszek Janocha. Spadochroniarz prawidłowo oddał skok, a spadochron napełnił się. Został jednak uszkodzony przez skrzydło innego samolotu, uszkodzona czasza nie stawiała już oporu powietrza i spadochroniarz zginął<sup id="cite_ref-wypadki_12-5" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>Najtragiczniejszy wypadek miał miejsce w sobotę 8 lipca 1944 roku w czasie kompanijnych ćwiczeń spadochronowych „Glitto 1”, przeprowadzonych w okolicy Stamford z udziałem 8 kompanii III Baonu Spadochronowego 12 samolotów <a href="/wiki/Douglas_C-47_Skytrain" title="Douglas C-47 Skytrain">C-47 Dakota</a>. Przyczyną wypadku był błąd jednego z pilotów. <i>„Tymczasowe dochodzenia oraz zeznania naocznych świadków wykazały co następuje: Formacja 12 samolotów typu C-47, lecąca na wysokości około 1200-1300 stóp w szyku jak załączony szkic (zał. nr 2), kończyła właśnie zwrot w lewo podczas lotu nad zrzutowisko. Pilot samolotu nr 8, wyprostowując aparat, skierował go zanadto w prawo; samolot dostał się wtedy swym prawym skrzydłem pod śmigło samolotu nr 7, przy czym następnie lewe skrzydło samolotu nr 7 dostało się pod śmigło samolotu nr 8. Odnośne skrzydła obu samolotów zostały silnie uszkodzone (około 6 do 10 stóp) i oba samoloty runęły w dół, spadając na ziemię w odległości około 15 m od siebie. Wypadek zdarzył się o godz. 21.52 przy dobrej widoczności i bardzo spokojnej pogodzie (siła wiatru około 6 mil/godz.)”</i><sup id="cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74-13">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-wypadki_12-6" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup>. </p><p>W wypadku zginęło 2 oficerów i 24 szeregowych oraz 8 członków amerykańskiego personelu latającego (5 oficerów i 3 szeregowych). Uratował się przy pomocy spadochronu tylko jeden członek personelu latającego (radiotelegrafista). Obie załogi C-47 należały do 309 Eskadry Transportowej (ang. <i>309th Troop Carrier Squadron</i>), która wchodziła w skład 315 Grupy Transportowej (ang. <i>315th Troop Carrier Group</i>) należącej do 52 Skrzydła Transportowego (ang. <i>52d Troop Carrier Wing</i>) IX Dowództwa Transportowego (ang. <i>IX Troop Carrier Command</i>). Żołnierze 8 kompanii zostali pochowani w środę 12 lipca 1944 roku na <a href="/wiki/Newark_Cemetery" title="Newark Cemetery">cmentarzu w Newark-on-Trent</a><sup id="cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74-13">[12]</a></sup>. </p><p>Lista ofiar wypadku w <a href="/wiki/Tinwell" title="Tinwell">Tinwell</a><sup id="cite_ref-wypadki_12-7" class="reference"><a href="#cite_note-wypadki-12">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74-13">[12]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945-14">[13]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72799541">.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy dl,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ol,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ul{margin-top:0}.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny>div,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny li{break-inside:avoid}</style> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-count: 3; column-width: 200px;"> <ul><li>por. Rudolf Bugielski</li> <li>sierż. pchor. Bronisław Szymoński</li> <li>plut. pchor. Eryk Zieliński</li> <li>plut. Mieczysław Gorczyński</li> <li>kpr. Bronisław Machoń</li> <li>strz. Józef Podolski</li> <li>st. strz. Kazimierz Kania</li> <li>kpr. Jan Piwowarczyk</li> <li>st. strz. Eugeniusz Sokolski</li> <li>kpr. Józef Plizga</li> <li>strz. Michał Bojakowski</li> <li>st. strz. Leonard Harasimowicz</li> <li>strz. Bronisław Siekierko</li> <li>ppor. Stanisław Trybus</li> <li>plut. Stanisław Jaworski</li> <li>st. strz. Marian Kadej</li> <li>strz. Jan Wierzbicki</li> <li>strz. Franciszek Górski</li> <li>strz. Stanisław Dobrowolski</li> <li>strz. Tadeusz Białoskórski</li> <li>strz. Jakub Jaremczuk</li> <li>st. strz. Teofil Korzonkiewicz</li> <li>strz. Stanisław Biryło</li> <li>strz. Jan Sikora</li> <li>strz. Michał Mazur</li> <li>strz. Antoni Adynkiewicz</li> <li>por. (1st Lt.) James G. Leonaard (pilot)</li> <li>F/O Charles S. Johnson (2 pilot)</li> <li>ppor. (2nd. Lt.) Richard M. Vendetta (nawigator)</li> <li>st. sierż. (T/Sgt.) Bert A. Saling (technik)</li> <li>ppor. (2nd Lt.) Leo L. Byrne (pilot)</li> <li>ppor. (2nd Lt.) Paris D. Bray (2 pilot)</li> <li>st. sierż. (T/Sgt.) Richard G. Hoyt (technik)</li> <li>sierż. szt. (S/Sgt.) Jack Dozier (<a href="/wiki/Radiotelegrafista" title="Radiotelegrafista">radiooperator</a>)</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Spór_o_przeznaczenie_brygady"><span id="Sp.C3.B3r_o_przeznaczenie_brygady"></span>Spór o przeznaczenie brygady</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Spór o przeznaczenie brygady" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Spór o przeznaczenie brygady"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sosabowski_Browning.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Sosabowski_Browning.jpg/250px-Sosabowski_Browning.jpg" decoding="async" width="250" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Sosabowski_Browning.jpg/375px-Sosabowski_Browning.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Sosabowski_Browning.jpg/500px-Sosabowski_Browning.jpg 2x" data-file-width="690" data-file-height="494" /></a><figcaption>Gen. Sosabowski (z lewej) z gen. Browningiem</figcaption></figure> <p>W związku z trudnościami Brytyjczyków w formowaniu własnych jednostek spadochronowych, w roku 1943 zaczęto zabiegać o zmianę przeznaczenia brygady i zgodę na użycie jej na froncie zachodnim. Zainteresowanie brygadą i pozytywną ocenę jej wartości bojowej stwierdził nawet sam <a href="/wiki/Bernard_Law_Montgomery" title="Bernard Law Montgomery">gen. Montgomery</a> podczas swojej wizyty w Szkocji w roku 1944<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>Brytyjczycy krytycznie odnosili się także do krajowego przeznaczenia brygady, tłumacząc techniczny problem przerzucenia brygady z Wielkiej Brytanii do Polski. Pod koniec 1943 roku płk. dypl. Sosabowski udał się w tej sprawie do Stanów Zjednoczonych. Ustalił tam, że amerykańskie samoloty <a href="/wiki/Douglas_C-47_Skytrain" title="Douglas C-47 Skytrain">C-47 Dakota</a> są w stanie przewieźć polską brygadę do Warszawy<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>Wraz z początkiem 1944 roku rozpoczęto polsko-brytyjskie rozmowy w sprawie przejścia brygady pod dowództwo brytyjskie i 14 marca 1944 roku Rada Ministrów zadecydowała o oddanie brygady do dyspozycji Brytyjczyków. Polskimi warunkami użycia brygady na froncie inwazyjnym było<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>: </p> <ul><li>Brygada zostanie użyta do jednego wielkiego działania, ewentualnie kilku małych</li> <li>Nie będzie użyta na przyczółku inwazyjnym w pierwszej fazie, tylko w następnej, chyba że zaangażowane byłyby wszystkie siły powietrzne alianckie</li> <li>Brygada występować będzie jako samodzielna jednostka sprzymierzona, nie będzie podlegała pod żadną dywizję brytyjską</li> <li>Będzie natychmiast wycofana niezależnie od sytuacji, jeżeli przyjdzie chwila jej użycia do Kraju lub gdy straty wyniosą 15%, dopuszczalny procent strat powinien być brany pod uwagę przy wyborze zadania bojowego</li> <li>Brygada będzie miała pierwszeństwo w pokryciu strat w ludziach i materiale</li> <li>Decyzję o momencie wycofania brygady z frontu w związku z jej przeznaczeniem do Kraju podejmie Wódz Naczelny przy konsultacji z władzami brytyjskimi</li> <li>Sir <a href="/wiki/Alan_Brooke" title="Alan Brooke">Alan Brooke</a> zapewni transport powietrzny brygady do Kraju, obejmuje to danie samolotów, szybowców i obsługi oraz osłony przelotu.</li></ul> <p>Takie warunki nie zadowoliły Brytyjczyków i gen. Montgomery odpowiedział, że raczej zrezygnuje z brygady. Jednakże wkrótce po tym Brytyjczycy rozpoczęli naciski o przekazanie brygady na ich warunkach. Na skutek tych nacisków z dniem 6 czerwca 1944 ostatecznie została podporządkowana dowództwu brytyjskiemu, bez zastrzeżeń. Jednocześnie krajowe przeznaczenie brygady nie zostało anulowane<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-6" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pod_rozkazami_Brytyjczyków"><span id="Pod_rozkazami_Brytyjczyk.C3.B3w"></span>Pod rozkazami Brytyjczyków</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Pod rozkazami Brytyjczyków" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pod rozkazami Brytyjczyków"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Brygada z dniem 6 czerwca 1944 ostatecznie została podporządkowana dowództwu brytyjskiemu i weszła w skład 1 Korpusu Powietrznego dowodzonego przez gen. Browninga. 3 lipca 1944 rozpoczęto przeniesienie brygady do nowego rejonu zakwaterowania <a href="/wiki/Stamford_(Lincolnshire)" title="Stamford (Lincolnshire)">Stamford</a>-<a href="/wiki/Peterborough" title="Peterborough">Peterborough</a> w środkowej Anglii. Termin pogotowia brygady gen. Browninga określił na 1 sierpnia 1944 roku. W lipcu 1944 roku brygada przeszła intensywne szkolenie na nowym sprzęcie (samoloty C-47 i szybowce <a href="/wiki/Waco_CG-4" title="Waco CG-4">CG-4</a>) i pierwsze ćwiczenia w skokach w sile całej brygady. Takie ćwiczenia nie były wcześniej możliwe, ponieważ alianci nie chcieli udostępnić samolotów<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-7" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>2 sierpnia 1944 roku sformowano <a href="/wiki/1_Aliancka_Armia_Powietrznodesantowa" title="1 Aliancka Armia Powietrznodesantowa">1 Aliancką Armię Powietrznodesantową</a>, w skład której wszedł 1 Korpus Powietrzny z 1 Samodzielną Brygadą Spadochronową. 5 sierpnia 1 SBS przeszła pod dowództwo 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej, tracąc część swojej samodzielności<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-8" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Operacja_Market_Garden">Operacja Market Garden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Operacja Market Garden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Operacja Market Garden"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Operacja_Market_Garden" title="Operacja Market Garden">Operacja Market Garden</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Arnhem_1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Arnhem_1.png/260px-Arnhem_1.png" decoding="async" width="260" height="411" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Arnhem_1.png/390px-Arnhem_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Arnhem_1.png/520px-Arnhem_1.png 2x" data-file-width="1773" data-file-height="2804" /></a><figcaption>Szkic bitwy o Arnhem</figcaption></figure> <p>W sierpniu brygada była gotowa do walki. Kiedy 1 sierpnia wybuchło <a href="/wiki/Powstanie_warszawskie" title="Powstanie warszawskie">powstanie warszawskie</a>, brygada przygotowywała się do zrzutu nad Polską – ignorowano przyporządkowanie Polski w międzyalianckich uzgodnieniach do radzieckiej strefy operacyjnej, o którym rząd emigracyjny i sztab główny były poinformowane. Mimo próśb gen. <a href="/wiki/Tadeusz_Komorowski" title="Tadeusz Komorowski">Tadeusza „Bora” Komorowskiego</a> i gen. Sosabowskiego (otrzymał awans 15 czerwca 1944) brygada nie została skierowana do kraju, ale wzięła udział w największej operacji powietrznodesantowej II wojny światowej, noszącej kryptonim <a href="/wiki/Operacja_Market_Garden" title="Operacja Market Garden">„Market Garden”</a>. Przez krótki czas w Sztabie Naczelnego Wodza rozpatrywano możliwość wysłania do Warszawy wydzielonej kompanii z 1. SBS, co miało być jedynie symbolicznym wsparciem walczących powstańców, lecz i na to Brytyjczycy nie wyrazili zgody<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[14]</a></sup>. </p><p>12 września 1944 roku odbyła się odprawa 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej, gdzie podano zadanie dywizji i polskiej brygady podczas tej operacji: uchwycenie mostów w Arnhem i utworzenie przyczółka dla 30 Korpusu. Pisemnie potwierdzenie otrzymano 16 września. Początek operacji wyznaczono na 17 września. Przerzut 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej oraz 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej miał się odbyć w trzech przelotach po jednym każdego dnia. W drugim dniu (tj. 18 września) miał się odbyć I rzut szybowcowy 1. SBS (10 szybowców przewożących: baterię przeciwpancerną, ciężki sprzęt saperski i część dowództwa brygady), a w dniu trzecim (tj. 19 września) II rzut szybowcowy (35 szybowców przewożących: reszta dywizjonu przeciwpancernego i reszta dowództwa brygady) i rzut spadochronowy. Rzuty szybowcowe 1. SBS, jak i rzut 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej miały się odbyć na północnym brzegu <a href="/wiki/Dolny_Ren_(rzeka)" title="Dolny Ren (rzeka)">Dolnego Renu</a> w rejonie Heelsum, zaś rzut spadochronowy na południowym brzegu, w rejonie Elden. Zrzutowisko miało być ubezpieczone przez 1 Brytyjską Brygadę Spadochronową. Zadaniem brygady było objęcie wschodnią część przyczółka mostowego na północnym brzegu Renu w Arnhem. Za mała liczba szybowców przeznaczonych dla brygady spowodowała, iż dywizjon artylerii miał być przerzucony dopiero rzutem morskim<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-9" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>18 września I rzut szybowcowy wyleciał zgodnie z planem, na ziemi znalazło się 31 żołnierzy 1. SBS (artylerzyści i część oddziału łącznikowego, 7 kolejnych Polaków wylądowało dzień wcześniej) i 7 armat przeciwpancernych, które rozlokowano wokół hotelu Hartenstein pod Oosterbeek. </p><p>19 września z lotnisk <a href="/wiki/Down_Ampney" title="Down Ampney">Down Ampney</a> i <a href="/wiki/Tarrant_Rushton" title="Tarrant Rushton">Tarrent-Rushton</a> wystartował II rzut szybowcowy, który nie miał tyle szczęścia co I rzut. Lądujące szybowce były atakowane przez niemieckie samoloty oraz artylerię przeciwlotniczą, na ziemi lądowisko „L” znajdowało się pod silnym ostrzałem moździerzy i broni maszynowej, dodatkowo do natarcia ruszyła niemiecka piechota wypierając brytyjskie oddziały osłonowe. Straty były bardzo duże, z 8 armat zdołano uratować tylko 3. Z 87 lądujących Polaków 5 zginęło, a 11 zostało rannych. Dodatkowo z powodu mgły wstrzymano start rzutu spadochronowego (trzykrotnie załadowywano żołnierzy do samolotów). 20 września dowództwo zmieniło rejon zrzutu polskiej brygady na okolice <a href="/wiki/Driel" title="Driel">Driel</a>. Dotarły także wieści o trudnym położeniu 1 Dywizji Powietrznodesantowej. </p><p>Zrzut pod Driel odbył się 21 września około godz. 17. Nie obyło się bez problemów. Ze 114 samolotów, tylko 72 wykonało zrzut, 41 Dakot zawrócono do Anglii, a 1 z powodu awarii dokonała zrzutu nad Belgią, co spowodowało, że na ziemi znalazło się 991 żołnierzy z 1549 planowanych, brakowało niemal całego 1. batalionu oraz dużej części 3. baonu (wystartowali oni dopiero 23 września i zostali zrzuceni w rejonie Grave, skąd przewieziono ich do Nijmegen, a pieszo dotarli do Driel wieczorem 24 września)<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-10" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. Lądujący Polacy dostali się pod ostrzał niemieckich karabinów maszynowych i moździerzy, na ziemi doszło do starć z Niemcami. Straty wynosiły 5 zabitych i 25 rannych, wzięto do niewoli 11 Niemców. </p><p>Po zrzucie Brygada pomaszerowała do rejonu planowanej przeprawy przez Ren. Po drodze okazało się, że prom którym miała się odbyć przeprawa został zniszczony przez Niemców w nocy z 20 na 21 września, a brzeg po przeciwnej stronie w rejonie przeprawy jest obsadzony przez nieprzyjaciela. Około godz. 22.30 do gen. Sosabowskiego przybył kpt. Zwolański, oficer łącznikowy brygady, który skakał wraz z Brytyjczykami – przeprawił się on wpław przez Ren. Przekazał on informacje o ciężkim położeniu brytyjskiej 1. DPD i rozkaz gen. Urquharta nakazujący przeprawę przez rzekę. Brygada miała otrzymać zbudowane przez Brytyjczyków tratwy. Natarciem dywizja miała też oczyścić kawałek północnego brzegu w celu umożliwienia przeprawy brygady. Po złożeniu meldunku kpt. Zwolański powrócił do dywizji. Brygada czekała na tratwy całą noc, jednakże one nie przybyły. Wobec braku własnych środków przeprawowych, około godz. 3 nad ranem gen. Sosabowski podjął decyzję, aby wycofać się do Driel i zorganizować tam obronę okrężną. 3. batalion pozostał na miejscu przeprawy, gdzie w razie dostarczenia tratw miał się przeprawić. Na tratwy batalion miał czekać do godz. 4, jeśli by one nie przybyły miał dołączyć do reszty brygady co też się stało<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-11" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>22 września pokazały się lekkie czołgi brytyjskie z XXX Korpusu. Był to pluton rozpoznawczy z 2. Pułku Household Cavalry. Kilkanaście minut później rozpoczęło się niemieckie natarcie wsparte ogniem artylerii i samochodami pancernymi, które zepchnęło polskie placówki na główną linię obrony, stracono kilku zabitych i jeden moździerz. Na sugestie, by brytyjskie wozy włączyły się do walki, ich dowódca odmówił, tłumacząc, iż jego czołgi służą do zwiadu, a nie do walki, jednak po ostrej reprymendzie gen. Sosabowskiego zmienił zdanie. Generał osobiście poprowadził Brytyjczyków na najbardziej zagrożony południowo-zachodni odcinek obrony. W końcu z dużymi stratami (zginęło m.in. dwóch czołgistów brytyjskich), Niemców odparto. Tego samego dnia ok. 14 u generała Sosabowskiego zjawił się pułkownik Mackenzie, szef sztabu 1. DPD z prośbą od generała Urquharta, aby w ciągu nocy przeprawić jak największą liczbę żołnierzy – 1. Dywizja była w rozpaczliwej sytuacji. Jednymi środkami przeprawowymi, którymi dysponowały brytyjska dywizja i polska brygada było 6 dwu- i czteroosobowych łodzi gumowych (<i>dinghies</i>). W ciągu nocy pod ciężkim ogniem nieprzyjaciela udało się przeprawić tylko 52 żołnierzy z 8 kompanii 3. batalionu. Stracono też wszystkie łodzie. W międzyczasie do polskich pozycji przebił się 5. batalion 43. Dywizji Piechoty „Wessex”. Obiecano dostarczyć łodzie dla brygady oraz wsparcie przeprawy ogniem artylerii XXX Korpusu. Przeprawa rozpoczęła się 24 września ok. godz. 2.45 i trwała do 5 rano, cały czas pod ogniem niemieckim, gdy z 16 łodzi zostały tylko 3. Na drugi brzeg przeprawiło się 153 Polaków, którzy od razu weszli do walki. Tego dnia przybył gen. Horrocks, polska brygada została podporządkowana 43. Dywizji oraz zaplanowano kolejną przeprawę, podczas której jednocześnie w dwóch miejscach mieli przeprawiać się Polacy z 2. batalionu i Brytyjczycy z 4. batalionu „Dorset” 43. DP. Jednak z uwagi na brak środków przeprawowych przeprawiła się tylko część brytyjskiego batalionu „Dorset” – ok. 350 żołnierzy. </p><p>25 września podjęto decyzję o wycofaniu oddziałów 1. brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej i 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej na południowy brzeg Renu. Odbyło się to w nocy z 25 na 26 września. Ewakuowano 2163 żołnierzy, w tym 160 Polaków. Oddziały wymienionych jednostek skierowano do <a href="/wiki/Nijmegen" title="Nijmegen">Nijmegen</a><sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-12" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. Zginęło 93 żołnierzy 1. SBS, a 249 zostało rannych, ponadto część żołnierzy dostała się do niewoli (ok. 80, w tym dwie trzecie rannych). Straty brygady sięgały 23% stanu wyjściowego. </p><p>Po dotarciu do Nijmegen rozkazem gen. Browninga brygadę przetransportowano transportem samochodowym do rejonu Ravenstein – Herpen – Neerloon nad <a href="/wiki/Moza" title="Moza">Mozą</a> i podporządkowano 157. Brygadzie (należącej do 52. Dywizji), z zadaniem ochrony lotniska i mostów, ponosząc przy tym dalsze straty. 29 września brygada wróciła pod bezpośrednie rozkazy Brytyjskiego Korpusu Powietrznego, a 7 października brygada została wycofana do Anglii (dotarła tam w dniach 11–12 października)<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-13" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4">[4]</a></sup>. </p><p>Z końcem listopada 1944 roku gen. Browning przedstawił wniosek o zmianę dowódcy brygady. Generał Sosabowski opuścił brygadę 26 grudnia 1944 roku. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Brygada_w_składzie_wojsk_okupacyjnych"><span id="Brygada_w_sk.C5.82adzie_wojsk_okupacyjnych"></span>Brygada w składzie wojsk okupacyjnych</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Brygada w składzie wojsk okupacyjnych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Brygada w składzie wojsk okupacyjnych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na kontynent brygada powróciła w maju 1945, ale bez usuniętego pod naciskiem brytyjskim gen. Sosabowskiego. U boku <a href="/wiki/1_Dywizja_Pancerna_(PSZ)" title="1 Dywizja Pancerna (PSZ)">1 Dywizji Pancernej</a> gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Maczek" title="Stanisław Maczek">Maczka</a> pełniła służbę jako <a href="/wiki/Polska_strefa_okupacyjna_w_Niemczech" title="Polska strefa okupacyjna w Niemczech">jednostka okupacyjna</a> w brytyjskiej strefie na terenie Niemiec. W roku 1947 brygada została sprowadzona do Wielkiej Brytanii i tam 18 lipca 1947 roku rozwiązana<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[15]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wyposażenie_i_uzbrojenie"><span id="Wyposa.C5.BCenie_i_uzbrojenie"></span>Wyposażenie i uzbrojenie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Wyposażenie i uzbrojenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wyposażenie i uzbrojenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg/220px-Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg/330px-Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg/440px-Military_uniforms_of_Poland_-_parachute1.jpg 2x" data-file-width="639" data-file-height="852" /></a><figcaption>Umundurowanie 1 SBS. Od lewej: bojowe, polowe oraz <a href="/wiki/Mundur_garnizonowy_(PSZ)" title="Mundur garnizonowy (PSZ)">garnizonowe</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg/220px-QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg" decoding="async" width="220" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg/330px-QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg/440px-QF-6-pounder-batey-haosef-1.jpg 2x" data-file-width="1119" data-file-height="647" /></a><figcaption><a href="/wiki/Armata_6-funtowa" title="Armata 6-funtowa">6-funtowa armata ppanc</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg/220px-Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg/330px-Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg/440px-Cz%C5%82onek_grupy_rekonstrukcyjnej_1_SBS.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="714" /></a><figcaption>Członek grupy rekonstrukcyjnej 1 SBS i motocykl Excelsior Welbike</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_(10).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg/220px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg/330px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg/440px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2810%29.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="680" /></a><figcaption>Jeep w malowaniu Kwatery Głównej 1 SBS (grupa rekonstrukcyjna). Warszawa, 15 sierpnia 2008 roku</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_(09).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg/220px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg/330px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg/440px-Defilada_z_okazji_%C5%9Awi%C4%99ta_WP_-_2008_%2809%29.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="680" /></a><figcaption>Ciężarówka <a href="/wiki/GMC_CCKW" title="GMC CCKW">GMC CCKW</a> w malowaniu Kwatery Głównej 1 SBS (grupa rekonstrukcyjna). Warszawa, 15 sierpnia 2008 roku</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Umundurowanie">Umundurowanie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Umundurowanie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Umundurowanie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Żołnierze brygady nosili standardowe brytyjskie mundury polowe <a href="/wiki/Battle_dress" title="Battle dress">Battle Dress</a> z polskimi insygniami (zarówno jako mundur polowy, jak i garnizonowy). W brygadzie używano dwóch podstawowych typów munduru Battle Dress: Patern 37 (kryte guziki) i Patern 40 (odkryte guziki). Bluzy obu typów posiadały dwie kieszenie naszyte na klatce piersiowej. Spodnie posiadały pięć kieszeni: dwie wewnętrzne po bokach, jedną na <a href="/wiki/Opatrunek_indywidualny" title="Opatrunek indywidualny">opatrunek osobisty</a>, jedną cargo na lewym udzie oraz jedną tylną nad prawym pośladkiem. Do spodni etatowo stosowano szelki koloru białego. Czasem stosowano, także paski lub szelki cywilne. Przed operacją Market Garden spadochroniarze otrzymali specjalne spodnie spadochronowe, różniące się od tradycyjnej wersji większą kieszenią cargo – mogła ona pomieścić paczkę materiału wybuchowego lub minę przeciwpancerną No 75 Hawkons. Do spodni polowych battle dress noszono spinacze. Do munduru stosowano dwa rodzaje koszul. Pierwszym była koszula flanelowa wkładana przez głowę w kolorze khaki z odpinanym kołnierzykiem. Drugim rodzajem były koszule wzoru amerykańskiego, stosowana przez oficerów. Szyto ją z cienkiej wełny. Do koszul noszono krawaty o różnym kształcie<sup id="cite_ref-witkowski_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski-17">[16]</a></sup>. </p><p>W okresie jesienno-zimowym i wiosennym pod mundurem battle dress noszono wełniany sweter koloru khaki. Ponadto często noszono także skórzane serdaki (zwłaszcza gońcy motocyklowi i kierowcy samochodów)<sup id="cite_ref-witkowski_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski-17">[16]</a></sup>. </p><p>W latach 1941–1943 na czas skoku na zwykłe umundurowanie polowe nakładano specjalne oliwkowe <a href="/wiki/Kombinezon" title="Kombinezon">kombinezony</a>, które miały osłonić oporządzenie, tak aby nie zaplątało się podczas skoku w linki <a href="/wiki/Spadochron" title="Spadochron">spadochronu</a>. Regulamin przewidywał zdjęcie kombinezonów zaraz po wylądowaniu. Takie rozwiązanie zaczerpnięto ze wzorów niemieckich. Z kombinezonów zrezygnowano już w roku 1942 na rzecz brytyjskich kurtek spadochronowych <a href="/wiki/Kurtka_Denisona" title="Kurtka Denisona">Denison Smock</a>. Były to kurtki wykonane z brezentu i zapinane na <a href="/wiki/Zamek_b%C5%82yskawiczny" title="Zamek błyskawiczny">zamek błyskawiczny</a>. Na materiale nanoszono nieregularne <a href="/wiki/Disruptive_Pattern_Material#Kurtka_Denisona" title="Disruptive Pattern Material">plamy maskujące</a><sup id="cite_ref-ntwIII_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-ntwIII-18">[17]</a></sup>. </p><p>Podstawowym nakryciem głowy, kiedy nie obowiązywało noszenie <a href="/wiki/He%C5%82m" title="Hełm">hełmów</a> były berety popielatostalowe (początkowo jasnoniebieskie)<sup id="cite_ref-ntwIII_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-ntwIII-18">[17]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oporządzenie"><span id="Oporz.C4.85dzenie"></span>Oporządzenie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Oporządzenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Oporządzenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1 Samodzielna Brygada Spadochronowa używała kilku rodzajów <a href="/wiki/He%C5%82m" title="Hełm">hełmów</a>. W czasie szkolenia obowiązywały hełmy treningowe (gąbczaste lub kauczukowe), które chroniły głowę przed urazami podczas skoków szkolnych i treningowych. Jako hełmy bojowe początkowo stosowano m.in. francuskie czołgowe M1935 oraz brytyjskie <a href="/wiki/He%C5%82m_Brodie" title="Hełm Brodie">Mk. II</a>. Ostatecznie hełmy ujednolicono i przepisowym hełmem stał się brytyjski hełm spadochroniarski AT Mk II<sup id="cite_ref-ntwIII_18-2" class="reference"><a href="#cite_note-ntwIII-18">[17]</a></sup>. Na hełmach nanoszono znak polskiego orła wojskowego farbą białą (od 1942 żółtą)<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[18]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Oporz%C4%85dzenie_%C5%BCo%C5%82nierza" title="Oporządzenie żołnierza">Oporządzenie</a> żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej składało się z <a href="/wiki/Pas" title="Pas">pasa głównego</a>, szelek oraz <a href="/wiki/%C5%81adownica" title="Ładownica">ładownic</a> piersiowych. Oporządzenie wykonywano z grubej, piaskowej <a href="/wiki/Juta_(tkanina)" title="Juta (tkanina)">juty</a>. Pas główny noszony był przez wszystkich żołnierzy do umundurowania polowego. Występował on w trzech rozmiarach (small – 118 cm, medium – 127 cm, long – 142 cm) i posiadał <a href="/wiki/Mosi%C4%85dz" title="Mosiądz">mosiężną</a> klamrę. Do pasa używano szelek występujących w dwóch rozmiarach: 110 cm i 150 cm. Do pasa z szelkami stosowano różne rodzaje ładownic, najczęściej używano ładownic uniwersalnych. Jedna taka, ładownica mieściła: </p> <ul><li>100 sztuk nabojów do karabinu Lee Enfield lub</li> <li>6 magazynków do pistoletu maszynowego Sten lub</li> <li>2 pociski do <a href="/wiki/60_mm_mo%C5%BAdzierz_M2" title="60 mm moździerz M2">moździerza M2</a> lub</li> <li>2 magazynki do karabinu maszynowego Bren lub</li> <li>1 magazynek do <a href="/wiki/Karabin_przeciwpancerny_Boys" title="Karabin przeciwpancerny Boys">kb ppanc Boys</a> lub</li> <li>4 <a href="/wiki/Granat_r%C4%99czny" title="Granat ręczny">granaty ręczne</a><sup id="cite_ref-witkowski_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski-17">[16]</a></sup>.</li></ul> <p>Oprócz tego stosowano specjalne ładownice na magazynki do stena (każda mieściła 3 magazynki) oraz ładownice dostosowane do przenoszenia magazynków do km Bren. Ponadto dodatkową amunicję przenoszono w <a href="/wiki/Bandolier" title="Bandolier">bandolierach</a><sup id="cite_ref-witkowski_17-3" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski-17">[16]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Uzbrojenie">Uzbrojenie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Uzbrojenie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uzbrojenie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podstawowym uzbrojeniem żołnierzy 1 SBS były brytyjskie <a href="/wiki/Pistolet_maszynowy" title="Pistolet maszynowy">pistolety maszynowe</a> <a href="/wiki/Pistolet_maszynowy_Sten" title="Pistolet maszynowy Sten">Sten</a>. Inną bronią indywidualną były <a href="/wiki/Karabiny_Lee-Enfield" title="Karabiny Lee-Enfield">karabiny Lee-Enfield Mk 4</a> (również w wersji dla strzelców wyborowych z celownikiem optycznym No 4 Mk1 lt). Podczas szkolenia w niewielkiej liczbie używano także pistoletów maszynowych <a href="/wiki/Pistolet_maszynowy_Thompson" title="Pistolet maszynowy Thompson">Thompson</a>. Oficerowie i podoficerowie (od dowódcy drużyny) posiadali broń krótką: pistolety <a href="/wiki/Pistolet_Colt_M1911" title="Pistolet Colt M1911">Colt M1911</a> lub <a href="/wiki/Pistolet_Browning_HP" title="Pistolet Browning HP">Browning HP</a>, a także rewolwery Webley Mk.III. 1 SBS używano noży <a href="/wiki/Fairbairn-Sykes_(n%C3%B3%C5%BC_szturmowy)" title="Fairbairn-Sykes (nóż szturmowy)">Fairbairn-Sykes</a>, granatów woreczkowych (zapalnik w woreczku, do którego wkładano materiał wybuchowy według potrzeby) i granatów ręcznych <a href="/wiki/Bomba_Millsa" title="Bomba Millsa">No. 36M</a><sup id="cite_ref-ntw94_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup>. </p><p>Broń wsparcia drużyny stanowiły karabiny maszynowe <a href="/wiki/Karabin_maszynowy_Bren" title="Karabin maszynowy Bren">Bren</a>. Główną bronią przeciwpancerną (na szczeblu plutonu) były granatniki <a href="/wiki/Granatnik_PIAT" title="Granatnik PIAT">PIAT</a><sup id="cite_ref-ntw94_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup>. </p><p>Ze względu na swoje pierwotne przeznaczenie żołnierze brygady byli również przeszkoleni w zakresie obsługi broni niemieckiej oraz przedwojennej broni polskiej będącej na wyposażeniu <a href="/wiki/Polski_ruch_oporu_w_czasie_II_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej">partyzantów w Ojczyźnie</a>. </p><p>Brygada w swoim składzie posiadała jeden dywizjon artylerii lekkiej oraz jeden dywizjon artylerii przeciwpancernej. Dywizjon artylerii dysponował 8 <a href="/wiki/75_mm_haubica_M1A1" title="75 mm haubica M1A1">amerykańskimi haubicami górskimi kal. 75 mm</a>. Działa można było transportować szybowcem, lub rozłożone na dziesięć części zrzucać na spadochronach z samolotów transportowych. Aby ułatwić znajdowanie poszczególnych części łączono je linką. Dywizjon artylerii przeciwpancernej wyposażony był w armaty <a href="/wiki/Armata_6-funtowa" title="Armata 6-funtowa">6-funtowe</a>. Docelowo miało być ich 16 (4 baterie po 4 działa), ale z powodu braków personalnych było ich tylko 15 (3 baterie po 5 dział). Armaty 6-funtowe transportowane były wyłącznie za pomocą szybowców<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pojazdy">Pojazdy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Pojazdy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pojazdy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Brygada dysponowała wieloma środkami transportowymi. Ciężarówki (m.in. Bedford, GMC, Peugeot) i ciągniki artyleryjskie nie były transportowane drogą powietrzną, lecz miały dotrzeć rzutem naziemnym (lub morskim) w późniejszymi czasie. Środkami transportowymi, dostarczanymi w rzucie powietrznym były <a href="/wiki/Willys_MB" title="Willys MB">jeepy</a> (transportowane szybowcami) oraz wszelakie motorynki i motocykle (m.in. <a href="/wiki/Excelsior_Welbike" title="Excelsior Welbike">Excelsior Welbike</a> zrzucane na spadochronie w zasobnikach)<sup id="cite_ref-ntwIII_18-3" class="reference"><a href="#cite_note-ntwIII-18">[17]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Obsada_personalna_brygady">Obsada personalna brygady</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Obsada personalna brygady" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Obsada personalna brygady"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg/220px-POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg/330px-POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg/440px-POL_Warsaw_11th_nov_sosabowski_soldiers.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Grupa, która rekonstruuje 1 SBS, obchody <a href="/wiki/Narodowe_%C5%9Awi%C4%99to_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci" title="Narodowe Święto Niepodległości">Święta Niepodległości</a> w Warszawie, 2007</figcaption></figure> <p>Dowódcy<sup id="cite_ref-ntw94_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup>: </p> <ul><li>gen. bryg. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a> (kwiecień 1940 – 9 grudnia 1944)</li> <li>ppłk dypl. <a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Jachnik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Jachnik (strona nie istnieje)">Stanisław Jachnik</a> (9 grudnia 1944 – 14 marca 1945)</li> <li>płk <a href="/wiki/Jan_Olimpiusz_Kami%C5%84ski" title="Jan Olimpiusz Kamiński">Jan Olimpiusz Kamiński</a> (29 marca 1945 – 6 kwietnia 1945)</li> <li>ppłk <a href="/w/index.php?title=Antoni_Rawicz-Szczerbo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoni Rawicz-Szczerbo (strona nie istnieje)">Antoni Rawicz-Szczerbo</a><sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_13_z_9_grudnia_1932_roku,_s._451,_sprostowano_nazwisko_por._piech._Antoniego_Szerbo-Rawicza_ze_„Szczerbo-Rawicz”_na_„Rawicz-Szczerbo”_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_13_z_9_grudnia_1932_roku,_s._451,_sprostowano_nazwisko_por._piech._Antoniego_Szerbo-Rawicza_ze_„Szczerbo-Rawicz”_na_„Rawicz-Szczerbo”-21">[20]</a></sup> (13 kwietnia 1945 – do rozwiązania)</li></ul> <p>Zastępcy dowódcy<sup id="cite_ref-ntw94_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup>: </p> <ul><li>płk dypl. Roman Saloni (23 lipca 1940 – 28 lutego 1943)</li> <li>płk <a href="/wiki/Jan_Olimpiusz_Kami%C5%84ski" title="Jan Olimpiusz Kamiński">Jan Olimpiusz Kamiński</a> (28 lutego 1943 – 15 marca 1944)</li> <li>mjr dypl. Stanisław Jachnik (16 III – XII 1944)</li> <li>mjr dypl. Marian Tonn (26 grudnia 1944 – do rozwiązania)</li></ul> <p>Szefowie sztabu<sup id="cite_ref-ntw94_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-ntw94-1">[1]</a></sup>: </p> <ul><li>płk dypl. <a href="/wiki/Wincenty_Soboci%C5%84ski" title="Wincenty Sobociński">Wincenty Sobociński</a> (23 lipca 1940 – sierpień 1942)</li> <li>mjr dypl. Stanisław Jachnik (VIII 1942 – 15 III 1944)</li> <li>mjr dypl. Ryszard Małaszkiewicz (15 X 1943 – 29 XII 1944<sup id="cite_ref-CITEREFZugaj201937–38,_47_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZugaj201937–38,_47-22">[21]</a></sup>)</li> <li>kpt. dypl. Włodzimierz Kasprowicz (29 XII 1944 – do rozwiązania)</li></ul> <p>Dowódca I batalionu<sup id="cite_ref-witkowski2_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski2-23">[22]</a></sup>: </p> <ul><li>ppłk <a href="/wiki/Marian_Wiero%C5%84ski" title="Marian Wieroński">Marian Wieroński</a> (wrzesień 1941 – ?)</li> <li>ppłk dr <a href="/wiki/Zdzis%C5%82aw_Szyd%C5%82owski" title="Zdzisław Szydłowski">Zdzisław Szydłowski</a> (marzec 1943 – marzec 1944)<sup id="cite_ref-:0_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-24">[b]</a></sup></li> <li>mjr Marian Tonn (marzec 1944 – ?)</li> <li>kpt. Marian Pobożniak (26 grudnia 1944 – ?)</li></ul> <p>Dowódca II batalionu<sup id="cite_ref-witkowski2_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski2-23">[22]</a></sup>: </p> <ul><li>ppłk Jan Kamiński (wrzesień 1941 – ?)</li> <li>ppłk Karol Complak (marzec 1943 – marzec 1944)<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[c]</a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[23]</a></sup><sup id="cite_ref-:0_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-24">[b]</a></sup></li> <li>mjr Wacław Płoszewski (marzec 1944 – ?)</li> <li>mjr Karol Kowalski (26 grudnia 1944 – ?)</li></ul> <p>Dowódca III batalionu<sup id="cite_ref-witkowski2_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski2-23">[22]</a></sup>: </p> <ul><li>ppłk Roman Odzierzyński (wrzesień 1941 – ?)</li> <li>ppłk Aleksander Nowaczyński (marzec 1943 – marzec 1944)<sup id="cite_ref-:0_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-24">[b]</a></sup></li> <li>kpt. Wacław Sobociński (marzec 1944 – ?)</li> <li>kpt. <a href="/wiki/Ignacy_Gazurek" title="Ignacy Gazurek">Ignacy Gazurek</a> (poległ podczas operacji Market Garden)</li></ul> <p>Spadochronowy Ośrodek Zapasowy (na prawach batalionu) </p> <ul><li>mjr dypl. Ryszard Małaszkiewicz (1 I 1945 – 30 VI 1946<sup id="cite_ref-CITEREFZugaj201947–48_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZugaj201947–48-27">[24]</a></sup>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Organizacja_brygady">Organizacja brygady</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Organizacja brygady" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Organizacja brygady"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Schemat_1SBS.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Schemat_1SBS.JPG/450px-Schemat_1SBS.JPG" decoding="async" width="450" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Schemat_1SBS.JPG/675px-Schemat_1SBS.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b2/Schemat_1SBS.JPG 2x" data-file-width="778" data-file-height="381" /></a><figcaption>Schemat organizacyjny 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej</figcaption></figure> <ul><li>Kwatera Główna 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej <ul><li><a href="/wiki/Dow%C3%B3dztwo" title="Dowództwo">dowództwo</a></li> <li><a href="/wiki/Sztab" title="Sztab">sztab</a></li> <li>pluton ochrony sztabu</li> <li>15 pluton żandarmerii</li> <li>pluton opieki nad żołnierzami</li> <li>pluton administracyjno-gospodarczy</li> <li>pluton samochodowy</li> <li>drużyna wywiadu</li> <li>10 Sąd Polowy</li> <li>poczta polowa</li> <li>powietrzny park materiałowy</li></ul></li></ul> <ul><li>1 spadochronowy batalion strzelców <ul><li>kompania dowodzenia</li> <li>3x kompania strzelców</li></ul></li> <li>2 spadochronowy batalion strzelców <ul><li>kompania dowodzenia</li> <li>3x kompania strzelców</li></ul></li> <li>3 spadochronowy batalion strzelców <ul><li>kompania dowodzenia</li> <li>3x kompania strzelców</li></ul></li> <li>powietrzny <a href="/wiki/Dywizjon" title="Dywizjon">dywizjon</a> artylerii lekkiej <ul><li>bateria dowodzenia</li> <li>2x bateria dział 75 mm</li></ul></li> <li>powietrzny dywizjon artylerii przeciwpancernej <ul><li>bateria dowodzenia</li> <li>4 x bateria <a href="/wiki/Armata_6-funtowa" title="Armata 6-funtowa">dział 6-funtowych</a></li></ul></li> <li>powietrzna <a href="/wiki/Kompania" title="Kompania">kompania</a> sanitarna</li> <li>powietrzna kompania saperów</li> <li>powietrzny oddział łączności <ul><li>kompania dowodzenia</li> <li>kompania łączności</li></ul></li> <li>powietrzna kompania zaopatrywania</li> <li>powietrzna kompania warsztatowa</li> <li>dwie powietrzne lekkie czołówki naprawcze</li> <li>Spadochronowy Ośrodek Zapasowy (etat w 1945 roku<sup id="cite_ref-CITEREFZugaj201948_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZugaj201948-28">[25]</a></sup>) <ul><li>komenda ośrodka z plutonem administracyjnym</li> <li>3 kompanie strzeleckie</li> <li>kompania saperów</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Symbole_brygady">Symbole brygady</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Symbole brygady" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Symbole brygady"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:235px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Sztandar</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sztandar_1_SBS.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Sztandar_1_SBS.jpg/220px-Sztandar_1_SBS.jpg" decoding="async" width="220" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6b/Sztandar_1_SBS.jpg 1.5x" data-file-width="285" data-file-height="270" /></a><figcaption>Sztandar brygady </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg/220px-Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg/330px-Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg/440px-Instytut_sikorskiego_sztandar22.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Sztandar brygady (w środku) w <a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytucie im. gen. Sikorskiego w Londynie</a> </figcaption></figure></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sztandar">Sztandar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Sztandar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sztandar"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwszy sztandar (właściwie proporzec) dla 1. SBS był prezentem od 1 Brytyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej. Został przywieziony przez gen. Browninga 21 listopada 1942. Jednakże z uwagi na przeznaczenie brygady Sosabowski poprosił o wykonanie sztandaru w Warszawie. </p><p>Sztandar poświęcono potajemnie 3 listopada 1943 roku<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[26]</a></sup> w Kościele Panien Kanoniczek w Warszawie przy ul. Bielańskiej. W składzie pocztu sztandarowego podczas jego poświęcenia byli <a href="/wiki/Cichociemni" title="Cichociemni">cichociemni</a>: kpt. <a href="/wiki/Maciej_Kalenkiewicz" title="Maciej Kalenkiewicz">Maciej Kalenkiewicz</a> ps. Kotwica, por. <a href="/wiki/Jan_Marek_(cichociemny)" title="Jan Marek (cichociemny)">Jan Marek</a> ps. Walka oraz ppor. <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Eckhardt" title="Mieczysław Eckhardt">Mieczysław Eckhardt</a> ps. Bocian<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[27]</a></sup>. Matkami chrzestnymi sztandary były: <a href="/wiki/Maria_Kann" title="Maria Kann">Maria Kann</a> oraz <a href="/wiki/Zofia_Kossak" title="Zofia Kossak">Zofia Kossak</a><sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[28]</a></sup>. Poświęcony sztandar dotarł do brygady dopiero 29 kwietnia 1944 roku<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011235–236_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011235–236-32">[29]</a></sup>. </p><p>Po wojnie żołnierze brygady, zrzeszeni w Związku Polskich Spadochroniarzy, odbywali coroczne spotkania, organizowane w <a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytucie im. gen. Sikorskiego w Londynie</a> w rocznicę sformowania jednostki przy jej sztandarze<sup id="cite_ref-BKL_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-BKL-33">[30]</a></sup>. Uczestniczył w nich regularnie gen. Sosabowski, który z uwagi na chorobę serca nie przybył na spotkanie 24 września 1967, a nazajutrz zmarł<sup id="cite_ref-BKL_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-BKL-33">[30]</a></sup>. </p><p>Obecnie sztandar eksponowany jest w <a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie</a><sup id="cite_ref-CITEREFMurgrabia1990122_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMurgrabia1990122-34">[31]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beret">Beret</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Beret" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Beret"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Beret jako podstawowe nakrycie głowy (do umundurowanie polowego i garnizonowego), kiedy nie obowiązywało noszenie hełmu wprowadzono w roku 1941, rozkazem Naczelnego Wodza. Wcześniej używano <a href="/wiki/Field_Service_Cap" title="Field Service Cap">furażerek typu angielskiego</a> (choć występowały do końca istnienia brygady). Kolor popielaty wybrano spośród kilku rozważanych (m.in. granatowy i khaki). Jest to kolor nietypowy dla oddziałów spadochronowych. Hipoteza wybrania takiego koloru mówi, że płk. Sosabowski miał sentyment do szarych beretów. Właśnie takie berety wprowadzono doświadczalnie w latach 30. do <a href="/wiki/21_Pu%C5%82k_Piechoty_%E2%80%9EDzieci_Warszawy%E2%80%9D" title="21 Pułk Piechoty „Dzieci Warszawy”">21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy”</a>, którym we wrześniu 1939 roku Sosabowski dowodził<sup id="cite_ref-beret_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-beret-35">[32]</a></sup>. </p><p>Projekt zakładał, że beret będzie posiadał <a href="/wiki/Chwast_(ozdoba)" title="Chwast (ozdoba)">chwast</a>, składający się z 28 sznurków symbolizujących liczbę linek spadochronowych. Ostatecznie z chwastu zrezygnowano. Pierwsze wprowadzone berety były barwy jasnoszarobłękitnego (właściwie kolor nieba), prawdopodobnie tłoczone. Kolejne partie były zszywane z kilku elementów, zmieniono także kolor na ciemnoszarokhaki, wcześniejszy okazał się nie praktyczny – łatwo się brudził<sup id="cite_ref-beret_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-beret-35">[32]</a></sup>. </p><p>Na beretach noszono oznakę orła wojskowego oraz dystynkcje. Orły występowały w kilku odmianach: tłoczone z blachy, plastikowe i haftowane białą nicią na podkładzie w kolorze beretu (bawełną dla szeregowych i <a href="/wiki/Bajorek" title="Bajorek">bajorkiem</a> dla oficerów). Plastikowe, ze względu na kruchość materiału cieszyły się małym powodzeniem, stosowano je sporadycznie. Dystynkcje umieszczano pod orłem. Początkowo dystynkcje szeregowych naszywano poziomo, ale od 1941 roku zmieniono sposób noszenia dystynkcji. Wszystkie stopnie naszywano pionowo<sup id="cite_ref-beret_35-2" class="reference"><a href="#cite_note-beret-35">[32]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oznaki">Oznaki</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Oznaki" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Oznaki"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Barwy_broni_i_s%C5%82u%C5%BCb_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Barwy broni i służb Polskich Sił Zbrojnych">Barwy broni i służb Polskich Sił Zbrojnych</a>.</i></div> <p>Zgodnie z polskimi tradycjami w PSZ w Wielkiej Brytanii wprowadzono <a href="/wiki/Patka" title="Patka">patki</a> na kołnierze w kolorach broni. </p><p>Na początku 1942 Naczelny Wódz i Minister Spraw Wojskowych „wprowadził następujące zmiany w umundurowaniu dla oddziałów spadochronowych: </p> <ul><li>na kołnierzu kurtki i płaszcza, na wszystkich rodzajach ubiorów – patka kształtów i rozmiarów w myśl Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5/41 zał. nr 4 – koloru popielatego „poster gray” z żółtą wypustką, i wyhaftowaną na niej sylwetką spadochronu – dla oficerów oksydowaną nitką srebrną, dla podoficerów i szeregowców białą bawełną merceryzowaną;</li> <li>beret kroju angielskiego barwy patki (popielaty);</li> <li><a href="/wiki/Otok_(ubranie)" title="Otok (ubranie)">otok</a> na rogatywce koloru patki (popielaty)”<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[33]</a></sup>.</li></ul> <p>Od lutego 1943 patki były wykonywane z metalu<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[34]</a></sup>. Podobnego spadochroniarza na patkach nosili, także żołnierze <a href="/wiki/Samodzielna_Kompania_Grenadier%C3%B3w" title="Samodzielna Kompania Grenadierów">Samodzielnej Kompanii Grenadierów</a><sup id="cite_ref-witkowski2_23-3" class="reference"><a href="#cite_note-witkowski2-23">[22]</a></sup>. Patki często wykonywano samodzielnie, co powodowało, że różniły się od siebie, wielkością, kształtem i użytym materiałem<sup id="cite_ref-patki_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-patki-38">[35]</a></sup>. </p><p>Podczas tworzenia brygady pojawił się pomysł wprowadzenia dodatkowej naszywki na rękaw, oznaczającą dany rodzaj broni (na wzór brytyjski). Pomysłu jednak nie wprowadzono w życie, projekty naszywek można dziś obejrzeć w <a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie</a><sup id="cite_ref-patki_38-1" class="reference"><a href="#cite_note-patki-38">[35]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg/220px-Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg" decoding="async" width="220" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg/330px-Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg/440px-Naszywka_i_nie%C5%9Bmiertelniki_.jpg 2x" data-file-width="2009" data-file-height="1669" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>Ponadto znakiem wyróżniającym 1 SBS spośród innych polskich jednostek był ustanowiony zarządzeniem naczelnego wodza z dnia 21 czerwca 1941 roku <a href="/wiki/Znak_Spadochronowy" title="Znak Spadochronowy">Znak Spadochronowy</a> (wyróżniono dwie wersje: bojową i zwykłą). Prawo jego noszenia mieli przeszkoleni żołnierze spadochronowi oraz obcokrajowcy przeszkoleni przez Polaków<sup id="cite_ref-CITEREFSosabowski2011144_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSosabowski2011144-39">[36]</a></sup>. Dla żołnierzy brygady, którzy byli przerzucani na pole walki za pomocą szybowców przewidziano analogiczny Bojowy Znak Szybowcowy. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG/200px-I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG/300px-I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG/400px-I_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa.JPG 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Pomnik żołnierzy 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej na <a href="/wiki/Cmentarz_Wojskowy_na_Pow%C4%85zkach" title="Cmentarz Wojskowy na Powązkach">wojskowym cmentarzu na Powązkach</a> w Warszawie</figcaption></figure><p> Każdy z żołnierzy posiadał nieśmiertelnik zawierający oznaczenia: AP (armia polska), nazwisko, rok urodzenia, imię, wyznania (np. rzymskokatolickie RZ KAT), numer jednostki i numer komendy uzupełnień.</p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG/200px-PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG" decoding="async" width="200" height="259" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG/300px-PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG/400px-PL_Warsaw_St._Martin_Church_1st_Independent_Parachute_Brigade_plaque.JPG 2x" data-file-width="2563" data-file-height="3319" /></a><figcaption>Tablica poświęcona żołnierzom 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej w <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Marcina_w_Warszawie" title="Kościół św. Marcina w Warszawie">kościele św. Marcina w Warszawie</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg/200px-Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg/300px-Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg/400px-Polscy_spadochroniarze_uhonorowani_przez_Kr%C3%B3low%C4%85_Holandii.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="680" /></a><figcaption>Odznaczenie 6 Brygady Desantowo-Szturmowej Orderem Wojskowym im. Króla Willema I przez królową Holandii</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Znaki_na_pojazdach">Znaki na pojazdach</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Znaki na pojazdach" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Znaki na pojazdach"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Był nim biały orzeł na tle czarnego prostokąta lub malowany bezpośrednio na pojeździe<sup id="cite_ref-CITEREFMurgrabia1990112_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMurgrabia1990112-40">[37]</a></sup>. Poza tym stosowano też kolorowe kwadraty: </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 85px"> <div class="thumb" style="width: 80px; height: 80px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Znakpoj1sbspad.png" class="mw-file-description" title="Kwatera Główna"><img alt="Kwatera Główna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Znakpoj1sbspad.png/50px-Znakpoj1sbspad.png" decoding="async" width="50" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Znakpoj1sbspad.png/75px-Znakpoj1sbspad.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Znakpoj1sbspad.png/100px-Znakpoj1sbspad.png 2x" data-file-width="578" data-file-height="542" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Kwatera Główna</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 85px"> <div class="thumb" style="width: 80px; height: 80px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Znakpojbs1b.png" class="mw-file-description" title="1 batalion"><img alt="1 batalion" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Znakpojbs1b.png/50px-Znakpojbs1b.png" decoding="async" width="50" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Znakpojbs1b.png/75px-Znakpojbs1b.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Znakpojbs1b.png/100px-Znakpojbs1b.png 2x" data-file-width="578" data-file-height="542" /></a></span></div> <div class="gallerytext">1 batalion</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 85px"> <div class="thumb" style="width: 80px; height: 80px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Znakpojbs2b.png" class="mw-file-description" title="2 batalion"><img alt="2 batalion" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Znakpojbs2b.png/50px-Znakpojbs2b.png" decoding="async" width="50" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Znakpojbs2b.png/75px-Znakpojbs2b.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Znakpojbs2b.png/100px-Znakpojbs2b.png 2x" data-file-width="578" data-file-height="542" /></a></span></div> <div class="gallerytext">2 batalion</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 85px"> <div class="thumb" style="width: 80px; height: 80px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Znakpojbs3b.png" class="mw-file-description" title="3 batalion"><img alt="3 batalion" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Znakpojbs3b.png/50px-Znakpojbs3b.png" decoding="async" width="50" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Znakpojbs3b.png/75px-Znakpojbs3b.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Znakpojbs3b.png/100px-Znakpojbs3b.png 2x" data-file-width="578" data-file-height="542" /></a></span></div> <div class="gallerytext">3 batalion</div> </li> </ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Airborne_museum_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Airborne_museum_1.jpg/220px-Airborne_museum_1.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Airborne_museum_1.jpg/330px-Airborne_museum_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Airborne_museum_1.jpg/440px-Airborne_museum_1.jpg 2x" data-file-width="3552" data-file-height="2000" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Airborne_museum_9.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Airborne_museum_9.jpg/220px-Airborne_museum_9.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Airborne_museum_9.jpg/330px-Airborne_museum_9.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Airborne_museum_9.jpg/440px-Airborne_museum_9.jpg 2x" data-file-width="3552" data-file-height="2000" /></a><figcaption>hełm gen. Sosabowskiego</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Driel_(Overbetuwe)_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_(sculptuur)_van_rechts_voor.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG/220px-Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG/330px-Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG/440px-Driel_%28Overbetuwe%29_oorlogsmonument_1_op_Polenplein_%28sculptuur%29_van_rechts_voor.JPG 2x" data-file-width="2736" data-file-height="3648" /></a><figcaption>Pomnik upamiętniający 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową w <a href="/wiki/Driel" title="Driel">Driel</a> w <a href="/wiki/Holandia" title="Holandia">Holandii</a> z napisem Surge Polonia</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg/220px-Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg" decoding="async" width="220" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg/330px-Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg/440px-Papeteria_oficera-spadochroniarza.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="1176" /></a><figcaption>Papier listowy oficera-spadochroniarza, 1943 r.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Upamiętnienie"><span id="Upami.C4.99tnienie"></span>Upamiętnienie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Upamiętnienie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Upamiętnienie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na warszawskim <a href="/wiki/Cmentarz_Wojskowy_na_Pow%C4%85zkach" title="Cmentarz Wojskowy na Powązkach">wojskowym cmentarzu na Powązkach</a> utworzono kwaterę żołnierzy walczących w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W kwaterze tej stoi pomnik poświęcony żołnierzom tej Brygady. </p><p>W <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw._Marcina_w_Warszawie" title="Kościół św. Marcina w Warszawie">kościele św. Marcina w Warszawie</a> odsłonięto tablicę poświęconą żołnierzom 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, którzy polegli za wolność Ojczyzny w kraju, Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii i w Niemczech. 31 maja 2006 w <a href="/wiki/Haga" title="Haga">Hadze</a> królowa <a href="/wiki/Beatrycze_(kr%C3%B3lowa_Holandii)" title="Beatrycze (królowa Holandii)">Beatrycze</a> odznaczyła <a href="/wiki/6_Brygada_Powietrznodesantowa" title="6 Brygada Powietrznodesantowa">6 Brygadę Desantowo-Szturmową</a>, która dziedziczy tradycję 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej Krzyżem Kawalerskim <a href="/wiki/Order_Wojskowy_Wilhelma" title="Order Wojskowy Wilhelma">Orderu Wojskowego Wilhelma</a>, najwyższym holenderskim wojskowym odznaczeniem. Odznaczenie było wyrazem hołdu dla żołnierzy gen. Sosabowskiego, którzy w 1944 roku, podczas operacji Market Garden toczyli ciężkie walki na terenie Holandii<sup id="cite_ref-odznaczenie_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-odznaczenie-41">[38]</a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[39]</a></sup>. </p><p>W tym samym dniu odznaczono również pośmiertnie gen. Sosabowskiego – <a href="/wiki/Medal_Br%C4%85zowego_Lwa" title="Medal Brązowego Lwa">Medalem Brązowego Lwa</a><sup id="cite_ref-odznaczenie_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-odznaczenie-41">[38]</a></sup>. </p><p>Stało się to możliwe dzięki długoletnim staraniom holenderskiej siostry Czerwonego Krzyża <a href="/wiki/Cornelia_Wilhelmina_Maria_Baltussen" title="Cornelia Wilhelmina Maria Baltussen">Cory Baltussen</a>, opiekującej się żołnierzami 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej w czasie II wojny światowej. Działania Cory Baltussen kontynuował holenderski dziennikarz <a href="/wiki/Geertjan_Lassche" title="Geertjan Lassche">Geertjan Lassche</a> oraz książę <a href="/wiki/Bernhard_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_holenderski)" title="Bernhard (książę holenderski)">Bernard</a>, ojciec królowej Beatrix<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[40]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="W_kulturze">W kulturze</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: W kulturze" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W kulturze"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i><a href="/wiki/O_jeden_most_za_daleko" title="O jeden most za daleko">O jeden most za daleko</a></i> – dramat wojenny z 1977 roku w reżyserii <a href="/wiki/Richard_Attenborough" title="Richard Attenborough">Richarda Attenborough</a> nakręcony na podstawie książki <a href="/wiki/Cornelius_Ryan" title="Cornelius Ryan">Corneliusa Ryana</a></li> <li><i>W locie szumią spadochrony. Wspomnienia żołnierza spod Arnhem</i> – książka napisana przez Władysława Klemensa Stasiaka (Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/832111153X" title="Specjalna:Książki/832111153X">ISBN <span class="isbn">83-211-1153-X</span></a>). Zawiera wspomnienia jednego z wielu żołnierzy polskiej 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Opisano w niej wiele zdarzeń i osobistych przeżyć. Dodatkowo dołączony został szereg dokumentów o ludziach, którzy w tych wydarzeniach brali udział, będących świadectwem działań brygady spadochronowej.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Wojskowy_O%C5%9Brodek_Spadochronowy_w_Bydgoszczy" title="Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy">Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy</a></li></ul> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" class="extiw" title="q:1 Samodzielna Brygada Spadochronowa"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>1 Samodzielna Brygada Spadochronowa</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Polskie Siły Zbrojne miały do dyspozycji zaledwie ok. 35 000 żołnierzy, ewakuowanych z Francji. Nierzadko byli to żołnierze z jednostek drugorzutowych. Priorytetem, gdzie kierowano najmłodszych i najsprawniejszych żołnierzy było lotnictwo, marynarka oraz tworząca się <a href="/wiki/1_Dywizja_Pancerna_(PSZ)" title="1 Dywizja Pancerna (PSZ)">1 Dywizja Pancerna</a> gen. Maczka. Wobec tego brygada nie mogła liczyć na wyćwiczonych i sprawnych żołnierzy.</span> </li> <li id="cite_note-:0-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_24-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_24-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text">Na podstawie Juliusz Tym 3 Brygada Strzelców 1943–1947 tom 21 i tegoż autora 1 Dywizja Pancerna 1943–1947 tom 19 oba Wydawnictwo Edipresse Kolekcje Warszawa 2015 W dniu 22 listopada 1943 ppłk dr Zdzisław Szydłowski objął dowodzenie 9 batalionem strzelców, w dniu 1 grudnia 1943 ppłk Aleksander Nowaczyński przejął dowodzenie 8 batalionem strzelców, a 2 grudnia 1943 r. ppłk Karol Complak przejął w dowodzenie batalionem strzelców podhalańskich w 3 BS 1 D.Panc.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Tadeusz Panecki Samodzielna Brygada Strzelców. Warszawa 1992 str.152 wskazał, iż ppłk Karol Comlak przejął dowodzenie batalionem strzelców podhalańskich w dniu 1 XII 1943 r.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-ntw94-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntw94_1-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Marian Królikowski. <em>Organizacja i wyposażenie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej (I)</em>. „Nowa Technika Wojskowa”. 2–3/94, s. 8. Warszawa: Lampart. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1230-1655">1230-1655</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Organizacja+i+wyposa%C5%BCenie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+%28I%29&rft.jtitle=Nowa+Technika+Wojskowa&rft.volume=2%E2%80%933%2F94&rft.aulast=Kr%C3%B3likowski&rft.aufirst=Marian&rft.pages=8&rft.issn=1230-1655"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Decyzja nr 199/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 października 1997 roku.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl c"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Marek</span><span class="cite-name-initials" title="Marek" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Ney-Krwawicz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Marek</span><span class="cite-name-initials" title="Marek">M.</span></span>, <i>Organizacja prac nad powstaniem powszechnym w kraju w Sztabie Naczelnego Wodza na obczyźnie. Zarys problemu</i>, „<a href="/wiki/Kwartalnik_Historyczny" title="Kwartalnik Historyczny">Kwartalnik Historyczny</a>”, 102 (3–4), Warszawa 1995, s. 197–208<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0023-5903">0023-5903</a></span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.place=Warszawa&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1995&rft.issn=0023-5903&rft.jtitle=Kwartalnik+Historyczny&rft.volume=102+%283%E2%80%934%29&rft.atitle=Organizacja+prac+nad+powstaniem+powszechnym+w+kraju+w+Sztabie+Naczelnego+Wodza+na+obczy%C5%BAnie.+Zarys+problemu" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSosabowski2011?-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011?_4-13">n</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSosabowski2011">Sosabowski 2011 ↓</a></span>, s. ?.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Zbigniew</span><span class="cite-name-initials" title="Zbigniew" style="display:none">Z.</span> </span><span class="cite-lastname">Wawer</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Zbigniew</span><span class="cite-name-initials" title="Zbigniew">Z.</span></span>, <i>Szkolenie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej do wsparcia powstania powszechnego w Kraju</i>, „Biuletyn Informacyjny AK”, Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, 2022, s. 41–48<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2022&rft.place=Warszawa&rft.jtitle=Biuletyn+Informacyjny+AK&rft.pub=%C5%9Awiatowy+Zwi%C4%85zek+%C5%BBo%C5%82nierzy+Armii+Krajowej&rft.atitle=Szkolenie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+do+wsparcia+powstania+powszechnego+w+Kraju" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWitkowski201420-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFWitkowski201420_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFWitkowski201420_6-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWitkowski2014">Witkowski 2014 ↓</a></span>, s. 20.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://elitadywersji.org/1-samodzielna-brygada-spadochronowa/"><i>1 Samodzielna Brygada Spadochronowa » Cichociemni elita dywersji</i></a> [online], Cichociemni elita dywersji<span class="accessdate"> [dostęp 2022-10-12]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=1+Samodzielna+Brygada+Spadochronowa+%C2%BB+Cichociemni+elita+dywersji&rft_id=https%3A%2F%2Felitadywersji.org%2F1-samodzielna-brygada-spadochronowa%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jędrzej</span><span class="cite-name-initials" title="Jędrzej" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Tucholski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jędrzej</span><span class="cite-name-initials" title="Jędrzej">J.</span></span>, <i>Spadochroniarze</i>, Warszawa: Pax, 1991, s. 191<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=J%C4%99drzej&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spadochroniarze&rft.place=Warszawa&rft.pub=Pax&rft.date=1991&rft.aulast=Tucholski" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Szkolenia w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 104–105. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=Szkolenia+w+1+Samodzielnej+Brygadzie+Spadochronowej&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=104%E2%80%93105&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 74–75, 105–107. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=74%E2%80%9375%2C+105%E2%80%93107&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-wypadki-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-wypadki_12-7">h</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Szkolenia w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 132–135. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=Szkolenia+w+1+Samodzielnej+Brygadzie+Spadochronowej&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=132%E2%80%93135&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFA.XII.1/48f1944-194569–74_13-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFA.XII.1/48f1944-1945">A.XII.1/48f 1944-1945 ↓</a></span>, s. 69–74.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945">Historia 309 Eskadry Transportowej 1944–1945 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Tucholski, Spadochroniarze, Warszawa 1991, s. 177.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Użycie bojowe 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej w operacji „Market-Garden”. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 273–274. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=U%C5%BCycie+bojowe+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+w+operacji+%E2%80%9EMarket-Garden%E2%80%9D&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=273%E2%80%93274&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-witkowski-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-witkowski_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski_17-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski_17-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski_17-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Umundurowanie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 184–200. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=Umundurowanie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=184%E2%80%93200&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-ntwIII-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ntwIII_18-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntwIII_18-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntwIII_18-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ntwIII_18-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Marcin Królikowski. <em>Organizacja i wyposażenie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej (III)</em>. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/94, s. 13–17. Warszawa: Lampart. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1230-1655">1230-1655</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Organizacja+i+wyposa%C5%BCenie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+%28III%29&rft.jtitle=Nowa+Technika+Wojskowa&rft.volume=9%2F94&rft.aulast=Kr%C3%B3likowski&rft.aufirst=Marcin&rft.pages=13%E2%80%9317&rft.issn=1230-1655"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Komornicki" title="Stanisław Komornicki">Stanisław Komornicki</a>: <i>Wojsko Polskie 1939–1945 : barwa i broń</i>. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 196. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8322320558" title="Specjalna:Książki/8322320558">ISBN <span class="isbn">83-223-2055-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wojsko+Polskie+1939%E2%80%931945+%3A+barwa+i+bro%C5%84&rft.aulast=Komornicki&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.date=1984&rft.pub=Wydawnictwo+Interpress&rft.place=Warszawa&rft.pages=196&rft.isbn=83-223-2055-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Hubert Marcin Królikowski. <em>Organizacja i wyposażenie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej (II)</em>. „Nowa Technika Wojskowa”. 6/94, s. 14–15. Warszawa: Lampart. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1230-1655">1230-1655</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Organizacja+i+wyposa%C5%BCenie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+%28II%29&rft.jtitle=Nowa+Technika+Wojskowa&rft.volume=6%2F94&rft.aulast=Kr%C3%B3likowski&rft.aufirst=Hubert+Marcin&rft.pages=14%E2%80%9315&rft.issn=1230-1655"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_13_z_9_grudnia_1932_roku,_s._451,_sprostowano_nazwisko_por._piech._Antoniego_Szerbo-Rawicza_ze_„Szczerbo-Rawicz”_na_„Rawicz-Szczerbo”-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_13_z_9_grudnia_1932_roku,_s._451,_sprostowano_nazwisko_por._piech._Antoniego_Szerbo-Rawicza_ze_„Szczerbo-Rawicz”_na_„Rawicz-Szczerbo”_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDz._Pers._MSWojsk.">Dz. Pers. MSWojsk. ↓</a></span>, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 451, sprostowano nazwisko por. piech. Antoniego Szerbo-Rawicza ze „Szczerbo-Rawicz” na „Rawicz-Szczerbo”.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZugaj201937–38,_47-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFZugaj201937–38,_47_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZugaj2019">Zugaj 2019 ↓</a></span>, s. 37–38, 47.</span> </li> <li id="cite_note-witkowski2-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-witkowski2_23-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski2_23-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski2_23-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-witkowski2_23-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Juliusz S.</span><span class="cite-name-initials" title="Juliusz S." style="display:none">J.S.</span> </span><span class="cite-lastname">Tym</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Juliusz S.</span><span class="cite-name-initials" title="Juliusz S.">J.S.</span></span>, <i>3 Brygada Strzelców. Polskie oddziały pancerne na zachodzie str. 15.</i>, 2015<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Juliusz+S.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=3+Brygada+Strzelc%C3%B3w.+Polskie+oddzia%C5%82y+pancerne+na+zachodzie+str.+15.&rft.date=2015&rft.aulast=Tym" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZugaj201947–48-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFZugaj201947–48_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZugaj2019">Zugaj 2019 ↓</a></span>, s. 47–48.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZugaj201948-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFZugaj201948_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZugaj2019">Zugaj 2019 ↓</a></span>, s. 48.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dws-xip.pl/PW/RPDEL/Matis/woj2.html">1. Samodzielna Brygada Spadochronowa</a>. [dostęp 2012-09-19]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://elitadywersji.org/maciej-kalenkiewicz-cichociemny/"><i>Maciej Kalenkiewicz – Cichociemny » Cichociemni elita dywersji</i></a> [online], Cichociemni elita dywersji<span class="accessdate"> [dostęp 2021-01-18]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Maciej+Kalenkiewicz+%E2%80%93+Cichociemny+%C2%BB+Cichociemni+elita+dywersji&rft_id=http%3A%2F%2Felitadywersji.org%2Fmaciej-kalenkiewicz-cichociemny%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Krzysztof</span><span class="cite-name-initials" title="Krzysztof" style="display:none">K.</span> </span><span class="cite-lastname">Tochman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Krzysztof</span><span class="cite-name-initials" title="Krzysztof">K.</span></span>, <i>Słownik Biograficzny Cichociemnych</i>, t. 2, Rzeszów: Abres, 1996, s. 110, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8390249952" title="Specjalna:Książki/8390249952">ISBN <span class="isbn">83-902499-5-2</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Rzesz%C3%B3w&rft.aufirst=Krzysztof&rft.aulast=Tochman&rft.date=1996&rft.isbn=83-902499-5-2&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=S%C5%82ownik+Biograficzny+Cichociemnych&rft.pub=Abres" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSosabowski2011235–236-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011235–236_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSosabowski2011">Sosabowski 2011 ↓</a></span>, s. 235–236.</span> </li> <li id="cite_note-BKL-33"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BKL_33-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BKL_33-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Włodzimierz Stojków. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dlibra.kul.pl/publication/2067"><em>Stanisław Sosabowski. Wspomnienie pośmiertne</em></a>. „Biuletyn”. Nr 2 (13), s. 79–80, listopad 1967. Koło Lwowian w Londynie.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Stanis%C5%82aw+Sosabowski.+Wspomnienie+po%C5%9Bmiertne&rft.jtitle=Biuletyn&rft.date=listopad+1967&rft.volume=Nr+2+%2813%29&rft.au=W%C5%82odzimierz+Stojk%C3%B3w&rft.pages=79%E2%80%9380&rft_id=http%3A%2F%2Fdlibra.kul.pl%2Fpublication%2F2067"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMurgrabia1990122-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMurgrabia1990122_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMurgrabia1990">Murgrabia 1990 ↓</a></span>, s. 122.</span> </li> <li id="cite_note-beret-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-beret_35-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-beret_35-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-beret_35-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Umundurowanie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 190–192. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=Umundurowanie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=190%E2%80%93192&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20190720092555/http://pism.co.uk/B/26.pdf">Rozkazy dzienne</a></i>. I Oficerski Baon Szkolny, 1942, s. 42.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rozkazy+dzienne&rft.pub=I+Oficerski+Baon+Szkolny&rft.pages=42&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20190720092555%2Fhttp%3A%2F%2Fpism.co.uk%2FB%2F26.pdf"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Komornicki" title="Stanisław Komornicki">Stanisław Komornicki</a>: <i>Wojsko Polskie 1939–1945 : barwa i broń</i>. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 206–207. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8322320558" title="Specjalna:Książki/8322320558">ISBN <span class="isbn">83-223-2055-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wojsko+Polskie+1939%E2%80%931945+%3A+barwa+i+bro%C5%84&rft.aulast=Komornicki&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.date=1984&rft.pub=Wydawnictwo+Interpress&rft.place=Warszawa&rft.pages=206%E2%80%93207&rft.isbn=83-223-2055-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-patki-38"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-patki_38-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-patki_38-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Umundurowanie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. W: Piotr Witkowski: <i>Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie</i>. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 199–200. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116405" title="Specjalna:Książki/9788311116405">ISBN <span class="isbn">978-83-11-11640-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+jednostki+powietrznodesantowe+na+zachodzie&rft.atitle=Umundurowanie+1+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.edition=pierwsze&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.pages=199%E2%80%93200&rft.isbn=978-83-11-11640-5"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSosabowski2011144-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSosabowski2011144_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSosabowski2011">Sosabowski 2011 ↓</a></span>, s. 144.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMurgrabia1990112-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMurgrabia1990112_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMurgrabia1990">Murgrabia 1990 ↓</a></span>, s. 112.</span> </li> <li id="cite_note-odznaczenie-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-odznaczenie_41-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-odznaczenie_41-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151223190653/http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/1894"><i>:: Ministerstwo Obrony Narodowej – serwis internetowy :: Aktualności</i></a> [online], archiwalny.mon.gov.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2017-11-21]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archiwalny.mon.gov.pl/pl/artykul/1894">adresu</a> 2015-12-23]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%3A%3A+Ministerstwo+Obrony+Narodowej+%E2%80%93+serwis+internetowy+%3A%3A+Aktualno%C5%9Bci&rft_id=http%3A%2F%2Farchiwalny.mon.gov.pl%2Fpl%2Fartykul%2F1894" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20772192,frans-timmermans-polacy-uratujcie-nas-znowu.html"><i>Frans Timmermans: Polacy, uratujcie nas. Znowu</i></a> [online], wyborcza.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2017-11-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Frans+Timmermans%3A+Polacy%2C+uratujcie+nas.+Znowu&rft_id=http%3A%2F%2Fwyborcza.pl%2Fmagazyn%2F1%2C124059%2C20772192%2Cfrans-timmermans-polacy-uratujcie-nas-znowu.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.driel-polen.nl/pl/historie/cora-baltussen/"><i>Cora Baltussen</i></a>, driel-polen.nl. [dostęp 2018-06-19].</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation web" id="CITEREFA.XII.1/48f1944-1945"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20170220012842/http://polishinstitute.com/a_xii/1_48f.pdf">Polskie Siły Zbrojne – i Samodzielna Brygada Spadochronowa, 1944 – 1945</a>. [w:] <i>Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, sygn. A.XII.1/48f</i> [on-line]. <a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie</a>.</cite></li> <li><cite class="citation web" id="CITEREFHistoria_309_Eskadry_Transportowej1944–1945"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.315group.org/309history.htm">Historia 309 Eskadry Transportowej</a>. [w:] <i>The 3-1-5 Group</i> [on-line]. 315group.org.</cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Witold_Biega%C5%84ski" title="Witold Biegański">Witold Biegański</a>: <i>Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie</i>. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990, s. 44. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8303029231" title="Specjalna:Książki/8303029231">ISBN <span class="isbn">83-03-02923-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+Si%C5%82y+Zbrojne+na+Zachodzie&rft.aulast=Biega%C5%84ski&rft.aufirst=Witold&rft.pub=Krajowa+Agencja+Wydawnicza&rft.place=Warszawa&rft.pages=44&rft.isbn=83-03-02923-1"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">George F. Cholewczynski: <i>Rozdarty naród: Polska brygada spadochronowa w bitwie pod Arnhem</i>. Andrzej Findeisen – A.M.F. Plus Group, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8360532001" title="Specjalna:Książki/8360532001">ISBN <span class="isbn">83-60532-00-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rozdarty+nar%C3%B3d%3A+Polska+brygada+spadochronowa+w+bitwie+pod+Arnhem&rft.au=George+F.+Cholewczynski&rft.pub=Andrzej+Findeisen+%E2%80%93+A.M.F.+Plus+Group&rft.isbn=83-60532-00-1"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMurgrabia1990">Jerzy Murgrabia: <i>Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie</i>. Wydawnictwo Bellona, 1990. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8311078254" title="Specjalna:Książki/8311078254">ISBN <span class="isbn">83-11-07825-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Symbole+wojskowe+Polskich+Si%C5%82+Zbrojnych+na+Zachodzie&rft.aulast=Murgrabia&rft.aufirst=Jerzy&rft.pub=Wydawnictwo+Bellona&rft.isbn=83-11-07825-4"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSosabowski2011"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sosabowski" title="Stanisław Sosabowski">Stanisław Sosabowski</a>: <i>Najkrótszą drogą</i>. Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2011. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375651539" title="Specjalna:Książki/9788375651539">ISBN <span class="isbn">978-83-7565-153-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Najkr%C3%B3tsz%C4%85+drog%C4%85&rft.aulast=Sosabowski&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.pub=Wydawnictwo+LTW&rft.place=%C5%81omianki&rft.isbn=978-83-7565-153-9"></span></cite></li> <li>Jędrzej Tucholski: <i>Spadochroniarze</i>. Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991</li> <li><cite class="citation book"><i>Wojsko Polskie 1939-1945: Barwa i broń</i>. opracowanie Stanisław Komornicki, Adam Jońca i in. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8322320558" title="Specjalna:Książki/8322320558">ISBN <span class="isbn">83-223-2055-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wojsko+Polskie+1939-1945%3A+Barwa+i+bro%C5%84&rft.pub=Wydawnictwo+Interpress&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-223-2055-8"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFZugaj2019">Marcin Zugaj: <i>Major dyplomowany Ryszard Małaszkiewicz. Zarys biografii</i>. Wrocław: Chromcon Wydawnictwo, 2019. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788395040320" title="Specjalna:Książki/9788395040320">ISBN <span class="isbn">978-83-950403-2-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Major+dyplomowany+Ryszard+Ma%C5%82aszkiewicz.+Zarys+biografii&rft.aulast=Zugaj&rft.aufirst=Marcin&rft.pub=Chromcon+Wydawnictwo&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.isbn=978-83-950403-2-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFWitkowski2014">Piotr Witkowski: <i>Walczący orzeł. Barwa i broń 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej 1941-1945. Tom 1</i>. Częstochowa: Piotr Witkowski, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788393652242" title="Specjalna:Książki/9788393652242">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-83-936522-4-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Walcz%C4%85cy+orze%C5%82.+Barwa+i+bro%C5%84+1.+Samodzielnej+Brygady+Spadochronowej+1941-1945.+Tom+1&rft.aulast=Witkowski&rft.aufirst=Piotr&rft.date=2014&rft.pub=Piotr+Witkowski&rft.place=Cz%C4%99stochowa&rft.isbn=9788393652242"></span></cite></li> <li><cite class="citation web" id="CITEREFDz._Pers._MSWojsk."><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wbc.poznan.pl/publication/47164">Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych</a>. [dostęp 2022-01-19].</cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140524061232/http://arnhem1944.civ.pl/arnhem.htm">Strona poświęcona 1 SBS</a>. arnhem1944.civ.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arnhem1944.civ.pl/arnhem.htm">tego adresu</a> (2014-05-24)].</cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Piechota_PSZ" title="Szablon:Piechota PSZ"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Piechota_PSZ&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Piechota PSZ (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Piechota_PSZ&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Piechota w Polskich Siłach Zbrojnych</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Dywizje</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/1_Dywizja_Grenadier%C3%B3w" title="1 Dywizja Grenadierów">1DG</a></li> <li><a href="/wiki/2_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="2 Dywizja Strzelców Pieszych">2 DSP</a></li> <li><a href="/wiki/3_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="3 Dywizja Piechoty (PSZ)">3 DP</a></li> <li><a href="/wiki/3_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="3 Dywizja Strzelców Karpackich">3 DSK</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Piechoty_(WP_we_Francji)" title="4 Dywizja Piechoty (WP we Francji)">4 DP(F)</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="4 Dywizja Strzelców (PSZ)">4 DS</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="4 Dywizja Piechoty (PSZ)">4 DP</a></li> <li><a href="/wiki/5_Kresowa_Dywizja_Piechoty" title="5 Kresowa Dywizja Piechoty">5 KDP</a></li> <li><a href="/wiki/5_Wile%C5%84ska_Dywizja_Piechoty" title="5 Wileńska Dywizja Piechoty">5 WDP</a></li> <li><a href="/wiki/6_Lwowska_Dywizja_Piechoty" title="6 Lwowska Dywizja Piechoty">6 LDP</a></li> <li><a href="/wiki/7_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="7 Dywizja Piechoty (PSZ)">7 DP</a></li> <li><a href="/wiki/8_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="8 Dywizja Piechoty (PSZ)">8 DP</a></li> <li><a href="/wiki/9_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="9 Dywizja Piechoty (PSZ)">9 DP</a></li> <li><a href="/wiki/10_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="10 Dywizja Piechoty (PSZ)">10 DP</a></li> <li><a href="/wiki/11_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="11 Dywizja Piechoty (PSZ)">11 DP</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Brygady piechoty i strzelców</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/1_Samodzielna_Brygada_Strzelc%C3%B3w" title="1 Samodzielna Brygada Strzelców">1 SBS</a></li> <li><a href="/wiki/2_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="2 Brygada Strzelców (PSZ)">2 BS</a></li> <li><a href="/wiki/3_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="3 Brygada Strzelców (PSZ)">3 BS</a></li> <li><a href="/wiki/3_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(APW)" title="3 Brygada Strzelców (APW)">3 BS</a></li> <li><a href="/wiki/3_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="3 Brygada Kadrowa Strzelców">3 BKS</a></li> <li><a href="/wiki/4_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="4 Brygada Kadrowa Strzelców">4 BKS</a></li> <li><a href="/wiki/4_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="4 Brygada Strzelców (PSZ)">4 BS</a></li> <li><a href="/wiki/5_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="5 Brygada Kadrowa Strzelców">5 BKS</a></li> <li><a href="/wiki/7_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="7 Brygada Kadrowa Strzelców">7 BKS</a></li> <li><a href="/wiki/7_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="7 Brygada Strzelców (PSZ)">7 BS</a></li> <li><a href="/wiki/8_Brygada_Strzelc%C3%B3w_(APW)" title="8 Brygada Strzelców (APW)">8 BS</a></li> <li><a href="/wiki/8_Brygada_Kadrowa_Strzelc%C3%B3w" title="8 Brygada Kadrowa Strzelców">8 BKS</a></li> <li><a href="/wiki/Brygada_Szkolna_(PSZ)" title="Brygada Szkolna (PSZ)">BSz</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">1 BSpad</a></li> <li><a href="/wiki/Samodzielna_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich">SBSK</a></li> <li><a href="/wiki/Samodzielna_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Podhala%C5%84skich" title="Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich">SBSPodh</a></li> <li><a href="/wiki/1_Brygada_Grenadier%C3%B3w" title="1 Brygada Grenadierów">1 BGr</a></li> <li><a href="/wiki/2_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="2 Brygada Strzelców Pieszych">2 BSP</a></li> <li><a href="/wiki/8_Brygada_Piechoty_(PSZ)" title="8 Brygada Piechoty (PSZ)">8 BP</a></li> <li><a href="/wiki/4_Wo%C5%82y%C5%84ska_Brygada_Piechoty" title="4 Wołyńska Brygada Piechoty">4 BP</a></li> <li><a href="/wiki/5_Wile%C5%84ska_Brygada_Piechoty" title="5 Wileńska Brygada Piechoty">5 BP</a></li> <li><a href="/wiki/6_Lwowska_Brygada_Piechoty" title="6 Lwowska Brygada Piechoty">6 BP</a></li> <li><a href="/wiki/7_Brygada_Piechoty_(PSZ)" title="7 Brygada Piechoty (PSZ)">7 BP</a></li> <li><a href="/wiki/1_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="1 Brygada Strzelców Karpackich">1 BSK</a></li> <li><a href="/wiki/2_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="2 Brygada Strzelców Karpackich">2 BSK</a></li> <li><a href="/wiki/3_Brygada_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="3 Brygada Strzelców Karpackich">3 BSK</a></li> <li><a href="/wiki/16_Brygada_Piechoty" title="16 Brygada Piechoty">16 BP</a></li> <li><a href="/wiki/17_Brygada_Piechoty_(PSZ)" title="17 Brygada Piechoty (PSZ)">17 BP</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Pułki</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/1_Pu%C5%82k_Grenadier%C3%B3w_Warszawy" title="1 Pułk Grenadierów Warszawy">1 pgren</a></li> <li><a href="/wiki/2_Pu%C5%82k_Grenadier%C3%B3w_Wielkopolskich" title="2 Pułk Grenadierów Wielkopolskich">2 pgren</a></li> <li><a href="/wiki/3_Pu%C5%82k_Grenadier%C3%B3w_%C5%9Al%C4%85skich" title="3 Pułk Grenadierów Śląskich">3 pgren</a></li> <li><a href="/wiki/4_Warszawski_Pu%C5%82k_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="4 Warszawski Pułk Strzelców Pieszych">4 psp</a></li> <li><a href="/wiki/5_Ma%C5%82opolski_Pu%C5%82k_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="5 Małopolski Pułk Strzelców Pieszych">5 psp</a></li> <li><a href="/wiki/6_Kresowy_Pu%C5%82k_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="6 Kresowy Pułk Strzelców Pieszych">6 psp</a></li> <li><a href="/wiki/7_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="7 Pułk Piechoty (PSZ)">7 pp</a></li> <li><a href="/wiki/8_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="8 Pułk Piechoty (PSZ)">8 pp</a></li> <li><a href="/wiki/9_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="9 Pułk Piechoty (PSZ)">9 pp</a></li> <li><a href="/wiki/10_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="10 Pułk Piechoty (PSZ)">10 pp</a></li> <li><a href="/wiki/11_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="11 Pułk Piechoty (PSZ)">11 pp</a></li> <li><a href="/wiki/12_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="12 Pułk Piechoty (PSZ)">12 pp</a></li> <li><a href="/wiki/13_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="13 Pułk Piechoty (PSZ)">13 pp</a></li> <li><a href="/wiki/14_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="14 Pułk Piechoty (PSZ)">14 pp</a></li> <li><a href="/wiki/15_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="15 Pułk Piechoty (PSZ)">15 pp</a></li> <li><a href="/wiki/16_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="16 Pułk Piechoty (PSZ)">16 pp</a></li> <li><a href="/wiki/17_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="17 Pułk Piechoty (PSZ)">17 pp</a></li> <li><a href="/wiki/18_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="18 Pułk Piechoty (PSZ)">18 pp</a></li> <li><a href="/wiki/19_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="19 Pułk Piechoty (PSZ)">19 pp</a></li> <li><a href="/wiki/20_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="20 Pułk Piechoty (PSZ)">20 pp</a></li> <li><a href="/wiki/21_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="21 Pułk Piechoty (PSZ)">21 pp</a></li> <li><a href="/wiki/22_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="22 Pułk Piechoty (PSZ)">22 pp</a></li> <li><a href="/wiki/23_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="23 Pułk Piechoty (PSZ)">23 pp</a></li> <li><a href="/wiki/24_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="24 Pułk Piechoty (PSZ)">24 pp</a></li> <li><a href="/wiki/25_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="25 Pułk Piechoty (PSZ)">25 pp</a></li> <li><a href="/wiki/26_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="26 Pułk Piechoty (PSZ)">26 pp</a></li> <li><a href="/wiki/27_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="27 Pułk Piechoty (PSZ)">27 pp</a></li> <li><a href="/wiki/28_Pu%C5%82k_Piechoty_(PSZ)" title="28 Pułk Piechoty (PSZ)">28 pp</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Bataliony</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/1_Batalion_Grenadier%C3%B3w" title="1 Batalion Grenadierów">1 bgren</a></li> <li><a href="/wiki/1_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="1 Batalion Strzelców Karpackich">1 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/2_Batalion_Grenadier%C3%B3w" title="2 Batalion Grenadierów">2 bgren</a></li> <li><a href="/wiki/2_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="2 Batalion Strzelców Karpackich">2 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/3_Batalion_Grenadier%C3%B3w" title="3 Batalion Grenadierów">3 bgren</a></li> <li><a href="/wiki/3_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="3 Batalion Strzelców Karpackich">3 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/4_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="4 Batalion Strzelców Karpackich">4 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/4_Warszawski_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="4 Warszawski Batalion Strzelców Pieszych">4 bsp</a></li> <li><a href="/wiki/5_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="5 Batalion Strzelców Karpackich">5 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/5_Ma%C5%82opolski_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="5 Małopolski Batalion Strzelców Pieszych">5 bsp</a></li> <li><a href="/wiki/6_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="6 Batalion Strzelców Karpackich">6 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/6_Kresowy_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="6 Kresowy Batalion Strzelców Pieszych">6 bsp</a></li> <li><a href="/wiki/7_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="7 Batalion Strzelców Karpackich">7 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/8_Batalion_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="8 Batalion Strzelców (PSZ)">8 bs</a></li> <li><a href="/wiki/8_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="8 Batalion Strzelców Karpackich">8 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/9_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Flandryjskich" title="9 Batalion Strzelców Flandryjskich">9 bsf</a></li> <li><a href="/wiki/9_Batalion_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="9 Batalion Strzelców Karpackich">9 bsk</a></li> <li><a href="/wiki/10_Wo%C5%82y%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="10 Wołyński Batalion Strzelców">10 bs</a></li> <li><a href="/wiki/11_Wo%C5%82y%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="11 Wołyński Batalion Strzelców">11 bs</a></li> <li><a href="/wiki/12_Wo%C5%82y%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="12 Wołyński Batalion Strzelców">12 bs</a></li> <li><a href="/wiki/13_Wile%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="13 Wileński Batalion Strzelców">13 bs</a></li> <li><a href="/wiki/14_Wile%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="14 Wileński Batalion Strzelców">14 bs</a></li> <li><a href="/wiki/15_Wile%C5%84ski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="15 Wileński Batalion Strzelców">15 bs</a></li> <li><a href="/wiki/16_Lwowski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="16 Lwowski Batalion Strzelców">16 bs</a></li> <li><a href="/wiki/17_Lwowski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="17 Lwowski Batalion Strzelców">17 bs</a></li> <li><a href="/wiki/18_Lwowski_Batalion_Strzelc%C3%B3w" title="18 Lwowski Batalion Strzelców">18 bs</a></li> <li><a href="/wiki/19_Batalion_Zapasowy_(Oficerski)" class="mw-redirect" title="19 Batalion Zapasowy (Oficerski)">19 bzap.</a></li> <li><a href="/wiki/20_Batalion_Piechoty" title="20 Batalion Piechoty">20 bp</a></li> <li><a href="/wiki/21_Batalion_Piechoty" title="21 Batalion Piechoty">21 bp</a></li> <li><a href="/wiki/22_Batalion_Piechoty" title="22 Batalion Piechoty">22 bp</a></li> <li><a href="/wiki/23_Batalion_Piechoty" title="23 Batalion Piechoty">23 bp</a></li> <li><a href="/wiki/24_Batalion_Piechoty" title="24 Batalion Piechoty">24 bp</a></li> <li><a href="/wiki/24_%C5%9Al%C4%85ski_Batalion_Piechoty" title="24 Śląski Batalion Piechoty">24 bp</a></li> <li><a href="/wiki/25_Pomorski_Batalion_Piechoty" title="25 Pomorski Batalion Piechoty">25 bp</a></li> <li><a href="/wiki/26_Pozna%C5%84ski_Batalion_Piechoty" title="26 Poznański Batalion Piechoty">26 bp</a></li> <li><a href="/wiki/64_Pomorski_Batalion_Piechoty" title="64 Pomorski Batalion Piechoty">64 bp</a></li> <li><a href="/wiki/65_Pomorski_Batalion_Piechoty" title="65 Pomorski Batalion Piechoty">65 bp</a></li> <li><a href="/wiki/66_Pomorski_Batalion_Piechoty" title="66 Pomorski Batalion Piechoty">66 bp</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Bataliony kadrowe strzelców</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/19_Batalion_Kadrowy_Strzelc%C3%B3w" title="19 Batalion Kadrowy Strzelców">19</a></li> <li><a href="/wiki/20_Batalion_Kadrowy_Strzelc%C3%B3w" title="20 Batalion Kadrowy Strzelców">20</a></li> <li><a href="/wiki/Batalion_Strzelc%C3%B3w_Podhala%C5%84skich_7_Brygady_Kadrowej_Strzelc%C3%B3w" title="Batalion Strzelców Podhalańskich 7 Brygady Kadrowej Strzelców">21</a></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Bataliony strzelców<br /> podhalańskich</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Batalion_Strzelc%C3%B3w_Podhala%C5%84skich_7_Brygady_Kadrowej_Strzelc%C3%B3w" title="Batalion Strzelców Podhalańskich 7 Brygady Kadrowej Strzelców">Batalion Strzelców Podhalańskich 7 Brygady Kadrowej Strzelców</a></li> <li><a href="/wiki/Batalion_Strzelc%C3%B3w_Podhala%C5%84skich" title="Batalion Strzelców Podhalańskich">Batalion Strzelców Podhalańskich 3 Brygady Strzelców</a></li></ul> </td></tr><tr class="a7"><th class="navbox-group opis" scope="row">Bataliony ckm, samodzielne<br /> szwadrony i kompanie ckm</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/3_Karpacki_Batalion_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych" title="3 Karpacki Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych">3 b ckm</a></li> <li><a href="/wiki/4_Batalion_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych" title="4 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych">4 b ckm</a></li> <li><a href="/wiki/5_Kresowy_Batalion_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych" title="5 Kresowy Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych">5 b ckm</a></li> <li><a href="/wiki/1_Samodzielny_Szwadron_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych" title="1 Samodzielny Szwadron Ciężkich Karabinów Maszynowych">1 szw ckm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=7_Batalion_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych&action=edit&redlink=1" class="new" title="7 Batalion Ciężkich Karabinów Maszynowych (strona nie istnieje)">7 b ckm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=16_Pomorska_Kompania_Wsparcia&action=edit&redlink=1" class="new" title="16 Pomorska Kompania Wsparcia (strona nie istnieje)">16 kwsp.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=7/17_Kompania_Ci%C4%99%C5%BCkich_Karabin%C3%B3w_Maszynowych&action=edit&redlink=1" class="new" title="7/17 Kompania Ciężkich Karabinów Maszynowych (strona nie istnieje)">7/17 k ckm</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:PSZ_na_Zachodzie" title="Szablon:PSZ na Zachodzie"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:PSZ_na_Zachodzie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:PSZ na Zachodzie (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:PSZ_na_Zachodzie&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne" title="Polskie Siły Zbrojne">Polskie Siły Zbrojne</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/wiki/God%C5%82a_wielkich_jednostek_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Godła wielkich jednostek Polskich Sił Zbrojnych">Godła wielkich jednostek</a></li> <li><a href="/wiki/Mundur_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Mundur Polskich Sił Zbrojnych">Mundur</a></li> <li><a href="/wiki/Oznakowanie_pojazd%C3%B3w_w_Polskich_Si%C5%82ach_Zbrojnych" title="Oznakowanie pojazdów w Polskich Siłach Zbrojnych">Oznakowanie pojazdów</a></li> <li><a href="/wiki/Barwy_jednostek_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Barwy jednostek Polskich Sił Zbrojnych">Proporczyki i bagnety</a></li></ul> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wojska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wojsko_Polskie_we_Francji_(1939%E2%80%931940)" title="Wojsko Polskie we Francji (1939–1940)">WP we Francji</a> 1939–1940</li> <li><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne_w_Wielkiej_Brytanii" title="Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii">PSZ w Wielkiej Brytanii</a> 1940–1947</li> <li><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne_w_ZSRR_(1941%E2%80%931942)" title="Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1941–1942)">PSZ w ZSRR</a> 1941–1942</li> <li><a href="/wiki/Wojsko_Polskie_na_%C5%9Arodkowym_Wschodzie" title="Wojsko Polskie na Środkowym Wschodzie">WP na Środkowym Wschodzie</a> 1941–1942</li> <li><a href="/wiki/Armia_Polska_na_Wschodzie" title="Armia Polska na Wschodzie">AP na Wschodzie</a> 1942–1947</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Rodzaje wojsk</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Artyleria_w_Polskich_Si%C5%82ach_Zbrojnych" title="Artyleria w Polskich Siłach Zbrojnych">artyleria</a></li> <li><a href="/wiki/Bro%C5%84_pancerna_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Broń pancerna Polskich Sił Zbrojnych">broń pancerna</a></li> <li><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Powietrzne" title="Polskie Siły Powietrzne">Polskie Siły Powietrzne</a></li> <li><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Powietrzne_we_Francji" title="Polskie Siły Powietrzne we Francji">Polskie Siły Powietrzne we Francji</a></li> <li><a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Powietrzne_w_Wielkiej_Brytanii" title="Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii">Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wielkie jednostki</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Baza_Armii_Polskiej_na_Wschodzie" title="Baza Armii Polskiej na Wschodzie">Baza Armii Polskiej na Wschodzie</a></li> <li><a href="/wiki/I_Korpus_Polski_(PSZ)" title="I Korpus Polski (PSZ)">I Korpus</a></li> <li><a href="/wiki/2_Korpus_Polski_(PSZ)" title="2 Korpus Polski (PSZ)">2 Korpus</a></li> <li><a href="/wiki/III_Korpus_Polski_(PSZ)" title="III Korpus Polski (PSZ)">III Korpus</a></li> <li><a href="/wiki/1_Dywizja_Pancerna_(PSZ)" title="1 Dywizja Pancerna (PSZ)">1 DPanc</a></li> <li><a href="/wiki/2_Warszawska_Dywizja_Pancerna" title="2 Warszawska Dywizja Pancerna">2 DPanc</a></li> <li><a href="/wiki/1_Dywizja_Grenadier%C3%B3w" title="1 Dywizja Grenadierów">1DG</a></li> <li><a href="/wiki/2_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_Pieszych" title="2 Dywizja Strzelców Pieszych">2 DSP</a></li> <li><a href="/wiki/3_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="3 Dywizja Piechoty (PSZ)">3 DP</a></li> <li><a href="/wiki/3_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_Karpackich" title="3 Dywizja Strzelców Karpackich">3 DSK</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Piechoty_(WP_we_Francji)" title="4 Dywizja Piechoty (WP we Francji)">4 DP(F)</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Strzelc%C3%B3w_(PSZ)" title="4 Dywizja Strzelców (PSZ)">4 DS</a></li> <li><a href="/wiki/4_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="4 Dywizja Piechoty (PSZ)">4 DP</a></li> <li><a href="/wiki/5_Kresowa_Dywizja_Piechoty" title="5 Kresowa Dywizja Piechoty">5 KDP</a></li> <li><a href="/wiki/5_Wile%C5%84ska_Dywizja_Piechoty" title="5 Wileńska Dywizja Piechoty">5 WDP</a></li> <li><a href="/wiki/6_Lwowska_Dywizja_Piechoty" title="6 Lwowska Dywizja Piechoty">6 LDP</a></li> <li><a href="/wiki/7_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="7 Dywizja Piechoty (PSZ)">7 DP</a></li> <li><a href="/wiki/8_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="8 Dywizja Piechoty (PSZ)">8 DP</a></li> <li><a href="/wiki/9_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="9 Dywizja Piechoty (PSZ)">9 DP</a></li> <li><a href="/wiki/10_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="10 Dywizja Piechoty (PSZ)">10 DP</a></li> <li><a href="/wiki/11_Dywizja_Piechoty_(PSZ)" title="11 Dywizja Piechoty (PSZ)">11 DP</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Instytut_Polski_i_Muzeum_im._gen._Sikorskiego_w_Londynie" title="Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie">Instytut im. gen. Sikorskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Polski_Korpus_Przysposobienia_i_Rozmieszczenia" title="Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia">Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia</a></li> <li><a href="/wiki/Stowarzyszenie_Polskich_Kombatant%C3%B3w" title="Stowarzyszenie Polskich Kombatantów">Stowarzyszenie Polskich Kombatantów</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">airborne infantry brigade</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/145567666">145567666</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4294251-2">4294251-2</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3881256.html">3881256</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&oldid=74962343">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&oldid=74962343</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa" title="Kategoria:1 Samodzielna Brygada Spadochronowa">1 Samodzielna Brygada Spadochronowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polskie_Si%C5%82y_Zbrojne_w_Wielkiej_Brytanii" title="Kategoria:Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii">Polskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polskie_wojska_powietrznodesantowe" title="Kategoria:Polskie wojska powietrznodesantowe">Polskie wojska powietrznodesantowe</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Orderem_Wojskowym_Wilhelma" title="Kategoria:Odznaczeni Orderem Wojskowym Wilhelma">Odznaczeni Orderem Wojskowym Wilhelma</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wielkie_jednostki_I_Korpusu_Polskiego_(PSZ)" title="Kategoria:Wielkie jednostki I Korpusu Polskiego (PSZ)">Wielkie jednostki I Korpusu Polskiego (PSZ)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polskie_jednostki_organizacyjne_wojska_rozwi%C4%85zane_w_1947" title="Kategoria:Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1947">Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1947</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_zamieni%C5%82_nazw%C4%99_czasopisma" title="Kategoria:Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma">Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_odn_bez_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon odn bez numeru strony">Szablon odn bez numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_z_szeroko%C5%9Bci%C4%85_w_niezalecanych_jednostkach" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach">Układ wielokolumnowy z szerokością w niezalecanych jednostkach</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_-_3_kolumny" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy - 3 kolumny">Układ wielokolumnowy - 3 kolumny</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Kontrola_autorytatywna_potrzebuje_polskiej_etykiety" title="Kategoria:Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety">Kontrola autorytatywna potrzebuje polskiej etykiety</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 paź 2024, 11:35.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-z9dcp","wgBackendResponseTime":177,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.922","walltime":"1.144","ppvisitednodes":{"value":22953,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":137539,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":36560,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":12,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":71945,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 947.420 1 -total"," 28.70% 271.902 1 Szablon:Przypisy"," 19.26% 182.481 18 Szablon:Cytuj_książkę"," 16.45% 155.810 1 Szablon:Jednostka_wojskowa_infobox"," 13.55% 128.419 1 Szablon:Piechota_PSZ"," 13.44% 127.376 2 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 9.47% 89.678 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 8.76% 83.019 9 Szablon:Cytuj"," 8.69% 82.364 28 Szablon:Odn"," 5.26% 49.819 10 Szablon:Infobox_nagłówek_dodaj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.380","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5484839,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = \"najlepsza\"\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n [\"P582\"] = table#2 {\n [\"missing\"] = true,\n },\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P856'\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Kwartalnik Historyczny\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Biuletyn Informacyjny AK\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-d6fb68d67-sdng5","timestamp":"20241107183828","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"1 Samodzielna Brygada Spadochronowa","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q163398","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q163398","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-20T17:52:27Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/18\/1_Samodzielna_Brygada_Spadochronowa_w_Wielkiej_Brytanii_%2821-102-1%29.jpg"}</script> </body> </html>