CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Chim – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"45a33901-3af0-4581-8d51-183c6cae735a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Chim","wgTitle":"Chim","wgCurRevisionId":72166261,"wgRevisionId":72166261,"wgArticleId":9877,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Lỗi CS1: tham số thừa","Bài có liên kết hỏng","Quản lý CS1: địa điểm","Lỗi CS1: ISBN","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Lỗi CS1: tham số không rõ","Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Bài cơ bản", "Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Taxonbars without from parameter","Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại","Bài viết sử dụng bản mẫu userbox sai cách","Lớp Chim","Khủng long","Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Chim","wgRelevantArticleId":9877,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5113","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user" :"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.imagemap.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.imagemap","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.imagemap.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/Bird_Diversity_2013.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1672"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bird_Diversity_2013.png/800px-Bird_Diversity_2013.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1115"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bird_Diversity_2013.png/640px-Bird_Diversity_2013.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="892"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Chim – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Chim"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Chim&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chim"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Chim rootpage-Chim skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Chim" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Chim" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Chim" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Chim" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tổng_quan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổng_quan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tổng quan</span> </div> </a> <ul id="toc-Tổng_quan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tiến_hóa_và_phân_loại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiến_hóa_và_phân_loại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tiến hóa và phân loại</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Tiến_hóa_và_phân_loại-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Tiến hóa và phân loại</span> </button> <ul id="toc-Tiến_hóa_và_phân_loại-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Khủng_long_và_nguồn_gốc_của_chim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khủng_long_và_nguồn_gốc_của_chim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Khủng long và nguồn gốc của chim</span> </div> </a> <ul id="toc-Khủng_long_và_nguồn_gốc_của_chim-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_thuyết_và_tranh_luận_khác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_thuyết_và_tranh_luận_khác"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Các thuyết và tranh luận khác</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_thuyết_và_tranh_luận_khác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tiến_hóa_sơ_khai_của_chim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiến_hóa_sơ_khai_của_chim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Tiến hóa sơ khai của chim</span> </div> </a> <ul id="toc-Tiến_hóa_sơ_khai_của_chim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phân_tỏa_chim_hiện_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_tỏa_chim_hiện_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Phân tỏa chim hiện đại</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_tỏa_chim_hiện_đại-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phân_loại_các_bộ_chim_hiện_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_loại_các_bộ_chim_hiện_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1</span> <span>Phân loại các bộ chim hiện đại</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_loại_các_bộ_chim_hiện_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phát_sinh_chủng_loài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phát_sinh_chủng_loài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Phát sinh chủng loài</span> </div> </a> <ul id="toc-Phát_sinh_chủng_loài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_bố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_bố"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Phân bố</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_bố-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giải_phẫu_và_sinh_lý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Giải_phẫu_và_sinh_lý"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Giải phẫu và sinh lý</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Giải_phẫu_và_sinh_lý-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Giải phẫu và sinh lý</span> </button> <ul id="toc-Giải_phẫu_và_sinh_lý-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bộ_xương_và_hệ_cơ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bộ_xương_và_hệ_cơ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Bộ xương và hệ cơ</span> </div> </a> <ul id="toc-Bộ_xương_và_hệ_cơ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bài_tiết_và_tiêu_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bài_tiết_và_tiêu_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Bài tiết và tiêu hóa</span> </div> </a> <ul id="toc-Bài_tiết_và_tiêu_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hệ_hô_hấp_và_hệ_tuần_hoàn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hệ_hô_hấp_và_hệ_tuần_hoàn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Hệ hô hấp và hệ tuần hoàn</span> </div> </a> <ul id="toc-Hệ_hô_hấp_và_hệ_tuần_hoàn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Điều_hòa_thân_nhiệt" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Điều_hòa_thân_nhiệt"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Điều hòa thân nhiệt</span> </div> </a> <ul id="toc-Điều_hòa_thân_nhiệt-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thần_kinh_và_giác_quan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thần_kinh_và_giác_quan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Thần kinh và giác quan</span> </div> </a> <ul id="toc-Thần_kinh_và_giác_quan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chất_hóa_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chất_hóa_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Chất hóa học</span> </div> </a> <ul id="toc-Chất_hóa_học-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lông_vũ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lông_vũ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.7</span> <span>Lông vũ</span> </div> </a> <ul id="toc-Lông_vũ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mỏ,_chân_và_vảy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mỏ,_chân_và_vảy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.8</span> <span>Mỏ, chân và vảy</span> </div> </a> <ul id="toc-Mỏ,_chân_và_vảy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đặc_điểm_sinh_học" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đặc_điểm_sinh_học"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Đặc điểm sinh học</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Đặc_điểm_sinh_học-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Đặc điểm sinh học</span> </button> <ul id="toc-Đặc_điểm_sinh_học-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Di_chuyển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Di_chuyển"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Di chuyển</span> </div> </a> <ul id="toc-Di_chuyển-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bay" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bay"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Bay</span> </div> </a> <ul id="toc-Bay-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_kiểu_di_chuyển_khác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_kiểu_di_chuyển_khác"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.2</span> <span>Các kiểu di chuyển khác</span> </div> </a> <ul id="toc-Các_kiểu_di_chuyển_khác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Di_truyền" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Di_truyền"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Di truyền</span> </div> </a> <ul id="toc-Di_truyền-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thính_giác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thính_giác"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Thính giác</span> </div> </a> <ul id="toc-Thính_giác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sức_khỏe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sức_khỏe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Sức khỏe</span> </div> </a> <ul id="toc-Sức_khỏe-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tuổi_thọ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tuổi_thọ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.1</span> <span>Tuổi thọ</span> </div> </a> <ul id="toc-Tuổi_thọ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ký_sinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ký_sinh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.2</span> <span>Ký sinh</span> </div> </a> <ul id="toc-Ký_sinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bệnh_tật" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Bệnh_tật"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.3</span> <span>Bệnh tật</span> </div> </a> <ul id="toc-Bệnh_tật-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Văn_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Văn_hóa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Văn hóa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Văn_hóa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Văn hóa</span> </button> <ul id="toc-Văn_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phim_ảnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phim_ảnh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Phim ảnh</span> </div> </a> <ul id="toc-Phim_ảnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Âm_nhạc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Âm_nhạc"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Âm nhạc</span> </div> </a> <ul id="toc-Âm_nhạc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thơ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thơ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Thơ</span> </div> </a> <ul id="toc-Thơ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tranh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tranh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Tranh</span> </div> </a> <ul id="toc-Tranh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Chim</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 242 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-242" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">242 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Cic%C3%A9m" title="Cicém – Tiếng Achinese" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Cicém" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="Tiếng Achinese" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B7%D1%8B%D1%83" title="Бзыу – Tiếng Adyghe" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Бзыу" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="Tiếng Adyghe" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8D%D0%B1%D0%B7%D1%83%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Къуалэбзухэр – Tiếng Kabardian" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Къуалэбзухэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Tiếng Kabardian" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Vo%C3%ABl" title="Voël – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Voël" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/V%C3%B6gel" title="Vögel – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Vögel" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%88%E1%8D%8D" title="ወፍ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ወፍ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Lodeh" title="Lodeh – Tiếng Inari Sami" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Lodeh" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Tiếng Inari Sami" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%80" title="पक्षी – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="पक्षी" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Fugol" title="Fugol – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Fugol" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D8%B1" title="طائر – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="طائر" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Aves" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9B%DC%9D%DC%AA%DC%90" title="ܛܝܪܐ – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܛܝܪܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Pu%C4%BEiu" title="Puľiu – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Puľiu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Us%C3%A9l" title="Usél – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Usél" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%87" title="চৰাই – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="চৰাই" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Aves" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Pirecic" title="Pirecic – Tiếng Atikamekw" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Pirecic" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="Tiếng Atikamekw" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Guyra" title="Guyra – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Guyra" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D3%80%D0%B8%D0%BD%D1%87%D3%80" title="ХӀинчӀ – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="ХӀинчӀ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Jamach%27i" title="Jamach'i – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Jamach'i" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qu%C5%9F" title="Quş – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Quş" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4" title="قوش – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قوش" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Burung" title="Burung – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Burung" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Burung" title="Burung – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Burung" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Kedis" title="Kedis – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Kedis" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%96%E0%A6%BF" title="পাখি – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পাখি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Burung" title="Burung – Tiếng Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Burung" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Tiếng Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chi%C3%A1u" title="Chiáu – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chiáu" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ҡоштар – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ҡоштар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D1%83%D1%88%D0%BA%D1%96" title="Птушкі – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Птушкі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D1%83%D1%88%D0%BA%D1%96" title="Птушкі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Птушкі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Mano%27" title="Mano' – Tiếng Madura" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Mano'" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="Tiếng Madura" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A4%88" title="चिरई – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="चिरई" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Gamgam" title="Gamgam – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Gamgam" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Pijin" title="Pijin – Tiếng Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Pijin" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Tiếng Bislama" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Vegl" title="Vegl – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Vegl" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BE%B1%E0%BC%8D" title="བྱ། – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="བྱ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ptice" title="Ptice – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ptice" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Evn" title="Evn – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Evn" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Птици – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Птици" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%B1%D1%83%D1%83%D0%BD" title="Шубуун – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Шубуун" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ocells" title="Ocells – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ocells" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Langgam" title="Langgam – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Langgam" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%C4%95%C3%A7%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B9%C4%83%D0%BA" title="Вĕçенкайăк – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вĕçенкайăк" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Pt%C3%A1ci" title="Ptáci – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ptáci" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Shiri" title="Shiri – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Shiri" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Viyuni" title="Viyuni – Tiếng Tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Viyuni" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="Tiếng Tumbuka" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Aderyn" title="Aderyn – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Aderyn" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Noo%C5%8Ba" title="Nooŋa – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Nooŋa" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fugle" title="Fugle – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Fugle" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D9%8A%D8%B1" title="طير – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="طير" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Loddi" title="Loddi – Tiếng Sami Miền Bắc" lang="se" hreflang="se" data-title="Loddi" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Tiếng Sami Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Voggel" title="Voggel – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Voggel" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/V%C3%B6gel" title="Vögel – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Vögel" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Ts%C3%ADdii" title="Tsídii – Tiếng Navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tsídii" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="Tiếng Navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Pta%C5%A1ki" title="Ptaški – Tiếng Hạ Sorbia" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Ptaški" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Tiếng Hạ Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Linnud" title="Linnud – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Linnud" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%AC" title="Πτηνά – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Πτηνά" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Bird" title="Bird – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Bird" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D1%83%D0%BD%D1%82%D1%8C" title="Нармунть – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Нармунть" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Aves" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Birdoj" title="Birdoj – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Birdoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1xaru" title="Páxaru – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Páxaru" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Hegazti" title="Hegazti – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Hegazti" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Xewo" title="Xewo – Tiếng Ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Xewo" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="Tiếng Ewe" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="پرنده – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پرنده" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Chirriya" title="Chirriya – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Chirriya" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Fuglur" title="Fuglur – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Fuglur" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Oiseau" title="Oiseau – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Oiseau" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/F%C3%BBgels" title="Fûgels – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Fûgels" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Aves" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Ushag" title="Ushag – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Ushag" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eun" title="Eun – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eun" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Aves" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B0%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88" title="Оалхазараш – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Оалхазараш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%80%E4%BB%94" title="雀仔 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="雀仔" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AA%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AB%80" title="પક્ષી – Tiếng Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="પક્ષી" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Tiếng Gujarati" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Ti%C3%A2u" title="Tiâu – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Tiâu" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D0%B2%D1%83%D0%B4" title="Шовуд – Tiếng Kalmyk" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Шовуд" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="Tiếng Kalmyk" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%83%88" title="새 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="새" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tsuntsu" title="Tsuntsu – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tsuntsu" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%BC%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Թռչուններ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թռչուններ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%80" title="पक्षी – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पक्षी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Ptaki" title="Ptaki – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Ptaki" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ptice" title="Ptice – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ptice" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Ucelo" title="Ucelo – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Ucelo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Billit" title="Billit – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Billit" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Ave" title="Ave – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Ave" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Avie" title="Avie – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Avie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Ti%C5%8Bmiaq" title="Tiŋmiaq – Tiếng Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Tiŋmiaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Tiếng Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%C3%A6%D1%80%D0%B3%D1%8A%D1%82%C3%A6" title="Мæргътæ – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Мæргътæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Inyoni" title="Inyoni – Tiếng Zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Inyoni" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="Tiếng Zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fugl" title="Fugl – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Fugl" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Aves" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%95%D7%A4%D7%95%D7%AA" title="עופות – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="עופות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Manuk" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Suma%C9%A3" title="Sumaɣ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Sumaɣ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%BF" title="ಪಕ್ಷಿ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪಕ್ಷಿ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Ayup" title="Ayup – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Ayup" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ფრინველები – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფრინველები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="جاناوار – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="جاناوار" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Pt%C3%B4ch%C3%AB" title="Ptôchë – Tiếng Kashubia" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Ptôchë" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Tiếng Kashubia" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D2%B1%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Құстар – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Құстар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Edhen" title="Edhen – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Edhen" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%88" title="Куш – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Куш" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BA" title="Кек – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Кек" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ndege_(mnyama)" title="Ndege (mnyama) – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ndege (mnyama)" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Zveri_(Aves)" title="Zveri (Aves) – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Zveri (Aves)" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Zwazo" title="Zwazo – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Zwazo" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Zozo" title="Zozo – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Zozo" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Balinde" title="Balinde – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Balinde" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Vicel" title="Vicel – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Vicel" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BB%D1%83%D1%85%D1%85%D0%B8" title="Лелуххи – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Лелуххи" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B1%E0%BA%94%E0%BA%9B%E0%BA%B5%E0%BA%81" title="ສັດປີກ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສັດປີກ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Aves" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Putni" title="Putni – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Putni" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Putni" title="Putni – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Putni" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Vullen" title="Vullen – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Vullen" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D1%8C%D0%BA%D3%80" title="НуькӀ – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="НуькӀ" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Pauk%C5%A1%C4%8Diai" title="Paukščiai – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Paukščiai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Liguria" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Aves" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Tiếng Liguria" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Veugel" title="Veugel – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Veugel" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Nd%C9%9Bk%C9%9B" title="Ndɛkɛ – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Ndɛkɛ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Avia" title="Avia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Avia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Linnut" title="Linnut – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Linnut" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/lo_cipni" title="lo cipni – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="lo cipni" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Madarak" title="Madarak – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Madarak" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Птици – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Птици" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Vorona" title="Vorona – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Vorona" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BF" title="പക്ഷി – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പക്ഷി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/G%C4%A7asfur" title="Għasfur – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Għasfur" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A5%80" title="पक्षी – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पक्षी" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%AF%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="მაფურინჯეეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მაფურინჯეეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D9%8A%D8%B1" title="طير – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="طير" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%BA" title="مرغ – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مرغ" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%8E%EA%AF%86%EA%AF%A6%EA%AF%9B" title="ꯎꯆꯦꯛ – Tiếng Manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯎꯆꯦꯛ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Tiếng Manipuri" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Buruang" title="Buruang – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Buruang" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/C%C4%93u" title="Cēu – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Cēu" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BE%D1%82%D1%82%D0%BD%D0%B5" title="Нармоттне – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Нармоттне" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%83%D0%B2%D1%83%D1%83" title="Шувуу – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Шувуу" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%84%E1%80%BE%E1%80%80%E1%80%BA" title="ငှက် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ငှက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Manumanu_vuka" title="Manumanu vuka – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Manumanu vuka" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Vogels" title="Vogels – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Vogels" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Voegel" title="Voegel – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Voegel" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="चरा – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="चरा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9D%E0%A4%82%E0%A4%97%E0%A4%83" title="झंगः – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="झंगः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%A5%E9%A1%9E" title="鳥類 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="鳥類" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Auciello" title="Auciello – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Auciello" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%88" title="Олхазарш – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Олхазарш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr badge-Q17506997 badge-featuredlist mw-list-item" title="danh sách chọn lọc"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6gler" title="Fögler – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Fögler" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Berd" title="Berd – Pitcairn-Norfolk" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Berd" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Pitcairn-Norfolk" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fugler" title="Fugler – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fugler" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fuglar" title="Fuglar – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fuglar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Oua%C3%AEs%C3%A9" title="Ouaîsé – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Ouaîsé" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Aus%C3%A8l" title="Ausèl – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Ausèl" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B9%D1%8B%D0%BA" title="Кайык – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Кайык" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AC%95%E0%AD%8D%E0%AC%B7%E0%AD%80" title="ପକ୍ଷୀ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ପକ୍ଷୀ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Allaattiiwan" title="Allaattiiwan – Tiếng Oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Allaattiiwan" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Tiếng Oromo" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qushlar" title="Qushlar – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qushlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%B0%E0%A8%9B%E0%A9%80" title="ਪੰਛੀ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪੰਛੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%86%DA%86%DA%BE%DB%8C" title="پنچھی – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پنچھی" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%BA%D9%87" title="مرغه – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مرغه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Bod" title="Bod – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Bod" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B9%D0%B5%D0%B7" title="Кайез – Tiếng Komi-Permyak" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Кайез" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="Tiếng Komi-Permyak" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9F%E1%9E%B8" title="បក្សី – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="បក្សី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%BC%E1%80%B0%E1%81%B5%E1%80%BA%E1%82%89" title="ၼူၵ်ႉ – Tiếng Shan" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ၼူၵ်ႉ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="Tiếng Shan" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Oizo" title="Oizo – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Oizo" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Osej" title="Osej – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Osej" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Vagels" title="Vagels – Tiếng Hạ Đức" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Vagels" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ptaki" title="Ptaki – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ptaki" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Aves" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Qus" title="Qus – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Qus" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Pas%C4%83re" title="Pasăre – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Pasăre" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Utschels" title="Utschels – Tiếng Romansh" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Utschels" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Tiếng Romansh" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Pisqu" title="Pisqu – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Pisqu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B0%D1%85%D1%8B" title="Птахы – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Птахы" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B8%D1%86%D1%8B" title="Птицы – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Птицы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D1%82%D3%A9%D1%80%D0%B4%D3%A9%D1%80" title="Көтөрдөр – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Көтөрдөр" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/paayam" title="paayam – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="paayam" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%BF%E0%A4%A3%E0%A4%83" title="पक्षिणः – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="पक्षिणः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AA%E1%B1%AE%E1%B1%AC%E1%B1%AE" title="ᱪᱮᱬᱮ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱪᱮᱬᱮ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Aves" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Bird" title="Bird – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Bird" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Fuugele" title="Fuugele – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Fuugele" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Zogu" title="Zogu – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Zogu" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Aceddu" title="Aceddu – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Aceddu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%94%E0%B6%BD%E0%B7%8A%E0%B6%BD%E0%B7%9D" title="කුරුල්ලෝ – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="කුරුල්ලෝ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Bird" title="Bird – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Bird" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DA%A9%D9%8A" title="پکي – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="پکي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/Tinyoni" title="Tinyoni – Tiếng Swati" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Tinyoni" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="Tiếng Swati" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Vt%C3%A1ky" title="Vtáky – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vtáky" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pti%C4%8Di" title="Ptiči – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ptiči" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Pt%C5%8Fki" title="Ptŏki – Tiếng Silesia" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Ptŏki" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Tiếng Silesia" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Shimbir" title="Shimbir – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Shimbir" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%D9%84" title="مەل – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مەل" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%B5" title="Птице – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Птице" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ptica" title="Ptica – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ptica" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Manuk" title="Manuk – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Manuk" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Linnut" title="Linnut – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Linnut" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/F%C3%A5glar" title="Fåglar – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fåglar" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ag%E1%B8%8Di%E1%B8%8D" title="Agḍiḍ – Tiếng Tachelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Agḍiḍ" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Tiếng Tachelhit" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ibon" title="Ibon – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ibon" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B1%E0%AE%B5%E0%AF%88" title="பறவை – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பறவை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aylal" title="Aylal – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Aylal" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%88%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Кошлар – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Кошлар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/qbhniq" title="qbhniq – Atayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="qbhniq" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Atayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF" title="పక్షి – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="పక్షి" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A7%E0%B9%8C%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%81" title="สัตว์ปีก – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="สัตว์ปีก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Паранда – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Паранда" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Pisin" title="Pisin – Tiếng Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Pisin" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tiếng Tok Pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%AF%E1%8E%B8%E1%8F%8D%E1%8E%A9_%E1%8F%A5%E1%8F%8D%E1%8F%86" title="ᎯᎸᏍᎩ ᏥᏍᏆ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎯᎸᏍᎩ ᏥᏍᏆ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Ve%27kese" title="Ve'kese – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Ve'kese" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B2%BF" title="ಪಕ್ಕಿ – Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಪಕ್ಕಿ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%9F" title="Kuş – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kuş" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Gu%C5%9F" title="Guş – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Guş" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Nnomaa" title="Nnomaa – Tiếng Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Nnomaa" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Tiếng Twi" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%BE" title="Тылобурдо – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Тылобурдо" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%82%D0%B0%D1%85%D0%B8" title="Птахи – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Птахи" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%81" title="پرندہ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پرندہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%82%DB%87%D8%B4%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="قۇشلار – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="قۇشلار" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Duzroeg" title="Duzroeg – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Duzroeg" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Aves" title="Aves – Tiếng Veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Aves" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Tiếng Veneto" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Lindud" title="Lindud – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Lindud" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6ds" title="Böds – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Böds" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Tsirk" title="Tsirk – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tsirk" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Oujhea" title="Oujhea – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Oujhea" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%B3%A5" title="鳥 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="鳥" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Veugel" title="Veugel – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Veugel" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Tamsi" title="Tamsi – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Tamsi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%B8%9F" title="鸟 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="鸟" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%95%D7%99%D7%92%D7%9C" title="פויגל – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פויגל" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BA%B8y%E1%BA%B9" title="Ẹyẹ – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ẹyẹ" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%80" title="雀 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="雀" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/M%C4%B1ri%C3%A7%C4%B1ki" title="Mıriçıki – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Mıriçıki" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Veugels" title="Veugels – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Veugels" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pauk%C5%A1t%C4%93" title="Paukštē – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Paukštē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%B8%9F" title="鸟 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鸟" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bdr mw-list-item"><a href="https://bdr.wikipedia.org/wiki/Memanuk" title="Memanuk – West Coast Bajau" lang="bdr" hreflang="bdr" data-title="Memanuk" data-language-autonym="Bajau Sama" data-language-local-name="West Coast Bajau" class="interlanguage-link-target"><span>Bajau Sama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Tombolog" title="Tombolog – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Tombolog" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Burung" title="Burung – Tiếng Iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Burung" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="Tiếng Iban" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%BAd%C3%B2" title="Ngúdò – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Ngúdò" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%98%E1%A5%A8%E1%A5%90" title="ᥘᥨᥐ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥘᥨᥐ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5113#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chim" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Chim" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Chim"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Chim"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Chim" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Chim" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&oldid=72166261" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Chim&id=72166261&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FChim"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FChim"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Chim"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Chim&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Chim&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Aves" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Aves" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5113" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Đối với các định nghĩa khác, xem <a href="/wiki/Chim_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Chim (định hướng)">Chim (định hướng)</a>.</div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72032465">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}.mw-parser-output .infobox--nowrap-label :not(.infobox-row--wrap-label)>.infobox-label{white-space:nowrap}</style><table class="infobox taxobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background: rgb(235,235,210);">Lớp Chim</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader">Thời điểm hóa thạch: <span class="noprint"><span style="display:inline-block;"></span><span style="display:inline-block;">150–0 <a href="/wiki/Megaannum" class="mw-redirect" title="Megaannum">triệu năm</a> trước đây</span> <span style="display:inline-block;"></span><div id="Timeline-row" style="margin:6px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0; font-size:97%;"> <div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:208.07692307692px; text-align:left; background-color:rgb(254,214,123); background-image: linear-gradient(to right, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1));"><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Ti%E1%BB%81n_Cambri" title="Thời kỳ Tiền Cambri">TiềnЄ</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,170,114); left:36.892307692308px; width:18.818461538462px;"><a href="/wiki/Cambrian" class="mw-redirect" title="Cambrian">Є</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,169,138); left:55.710769230769px; width:14.08px;"><a href="/wiki/Ordovician" class="mw-redirect" title="Ordovician">O</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(166,223,197); left:69.790769230769px; width:8.3261538461539px;"><a href="/wiki/Silurian" class="mw-redirect" title="Silurian">S</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(221,150,81); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;"><a href="/wiki/Devonian" class="mw-redirect" title="Devonian">D</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(63,174,173); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;"><a href="/wiki/Carboniferous" class="mw-redirect" title="Carboniferous">C</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(247,88,60); left:118.83384615385px; width:15.907015384615px;"><a href="/wiki/Permian" class="mw-redirect" title="Permian">P</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(153,78,150); left:134.74086153846px; width:17.126830769231px;"><a href="/wiki/Triassic" class="mw-redirect" title="Triassic">T</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,187,231); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;"><a href="/wiki/Jurassic" class="mw-redirect" title="Jurassic">J</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(111,180,107); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;"><a href="/wiki/Cretaceous" class="mw-redirect" title="Cretaceous">K</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,161,99); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;"><a href="/wiki/Paleogene" class="mw-redirect" title="Paleogene">Pg</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,221,45); left:212.20523076923px; width:6.9188307692308px;"><a href="/wiki/Neogene" class="mw-redirect" title="Neogene">N</a></div> <div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:169.23076923077px; width:50.769230769231px; background-color:#360; opacity:0.42;"></div> <div style="position:absolute; height:8px; left:169.23076923077px; width:50.769230769231px; background-color:#360; opacity:1;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:170.23076923077px; width:48.769230769231px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div></span> Cuối <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Jura" title="Kỷ Jura">kỷ Jura</a> - nay</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bird_Diversity_2013.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bird_Diversity_2013.png/280px-Bird_Diversity_2013.png" decoding="async" width="280" height="390" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bird_Diversity_2013.png/420px-Bird_Diversity_2013.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bird_Diversity_2013.png/560px-Bird_Diversity_2013.png 2x" data-file-width="999" data-file-height="1392" /></a></span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">Phân loại khoa học</a></th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">Giới</a> <small>(<i>regnum</i>)</small></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">Animalia</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Ngành (sinh học)">Ngành</a> <small>(<i>phylum</i>)</small></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_d%C3%A2y_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có dây sống">Chordata</a> </td></tr><tr><th scope="row" style="text-align: left; font-weight: normal;"><i>Nhánh</i></th> <td class="" style=""><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_M%E1%BA%B7t_th%E1%BA%B1n_l%E1%BA%B1n" title="Lớp Mặt thằn lằn">Sauropsida</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align: left; font-weight: normal;"><i>Nhánh</i></th> <td class="" style=""><a href="/w/index.php?title=Avemetatarsalia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avemetatarsalia (trang không tồn tại)">Avemetatarsalia</a></td></tr><tr><th scope="row" style="text-align: left; font-weight: normal;"><i>Nhánh</i></th> <td class="" style=""><a href="/w/index.php?title=Ornithurae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ornithurae (trang không tồn tại)">Ornithurae</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Lớp (sinh học)">Lớp</a> <small>(<i>class</i>)</small></th><td class="infobox-data"><b>Aves</b><br /><span style="font-variant: small-caps;"><a href="/wiki/Carl_von_Linn%C3%A9" class="mw-redirect" title="Carl von Linné">Linnaeus</a>, 1758<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: rgb(235,235,210);">Các phân thứ lớp</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div align="left"> <ul><li><a href="/wiki/Palaeognathae" title="Palaeognathae">Palaeognathae</a> (đà điểu và các họ hàng)</li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_th%E1%BB%A9_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" title="Phân thứ lớp Chim hàm mới">Neognathae</a> <ul><li><a href="/wiki/Pangalloanserae" title="Pangalloanserae">Pangalloanserae</a> (điểu cầm)</li> <li><a href="/wiki/Neoaves" title="Neoaves">Neoaves</a> (95% số loài chim còn lại)</li></ul></li></ul></div> </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background: rgb(235,235,210);"><a href="/wiki/Danh_ph%C3%A1p_%C4%91%E1%BB%93ng_ngh%C4%A9a_(ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc)" class="mw-redirect" title="Danh pháp đồng nghĩa (phân loại học)">Danh pháp đồng nghĩa</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div align="left"> <ul><li>Neornithes <small>Gadow, 1883</small></li></ul></div> </td></tr></tbody></table> <table id="Container" role="presentation" class="nomobile toccolours searchaux" style="text-align:left;padding:0 0.5em;border-style:solid;float:right;clear:right;margin:0.3em 0 0.8em 1.4em;overflow:hidden;min-width:29.95em"><tbody><tr><td colspan="3" id="Title" style="padding:1em 1em 0 1em"><div style="background-color:#77bb77;padding:0 0.2em 0 0.2em;font-weight:bold;text-align:center"><a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Dòng thời gian lịch sử tiến hóa của sự sống">Dòng thời gian của sự sống</a></div></td></tr><tr><td colspan="3" id="Navbox" style="padding:0;margin:0 1em 0 0;text-align:right"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist"><span>Hộp này: </span><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_tr%C3%ACnh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Bản mẫu:Lịch trình tiến hóa sự sống"><span title="Xem bản mẫu này">view</span></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_tr%C3%ACnh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch trình tiến hóa sự sống (trang không tồn tại)"><span title="Thảo luận bản mẫu này">talk</span></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_tr%C3%ACnh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Lịch trình tiến hóa sự sống"><span title="Sửa bản mẫu này">edit</span></a></li></ul></div></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td id="Scale" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;width:4.2em;position:relative;float:left;font-size:100%;height:50em;border-right:1px solid #242020"><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:49.56em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−4500 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:48.18em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:46.81em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:45.43em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:44.05em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−4000 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:42.68em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:41.30em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:39.92em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:38.55em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−3500 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:37.17em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:35.79em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:34.42em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:33.04em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−3000 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:31.66em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:30.29em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:28.91em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:27.53em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−2500 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:26.16em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:24.78em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:23.40em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:22.03em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−2000 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:20.65em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:19.27em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:17.90em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:16.52em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−1500 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:15.14em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:13.77em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:12.39em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:11.01em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−1000 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:9.64em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:8.26em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:6.88em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:5.51em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−500 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:4.13em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:2.75em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">—</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:1.38em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:0.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">0 —</span></div></td><td id="Timeline" class="toccolours" style="padding:0px;margin:0.7em 0 0.7em 0;position:relative;font-size:100%;width:13em;height:50em;float:left;border:none"><div style="font-size:100%;background-color:#e5cc7f;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:48.590em;height:1.410em;left:0.910em;width:12.090em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.705em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#aebfd1;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:44.053em;height:4.537em;left:0.910em;width:12.090em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.269em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_tr%C3%AAn_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Nguồn gốc của nước trên Trái Đất">Nước</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#aebfd1;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:44.053em;left:0.910em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-22.026em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3d9ff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:38.546em;height:5.507em;left:1.170em;width:11.830em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.753em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91%C6%A1n_b%C3%A0o" title="Sinh vật đơn bào">Sự sống đơn bào</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3d9ff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:38.546em;left:1.170em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-19.273em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#99ffff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:23.128em;height:15.419em;left:1.430em;width:11.570em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-7.709em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_quang_h%E1%BB%A3p" title="Tiến hóa của quang hợp">Quang hợp</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#99ffff;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:23.128em;left:1.430em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-11.564em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3ffea;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:17.621em;height:5.507em;left:1.690em;width:11.310em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.753em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_nh%C3%A2n_th%E1%BB%B1c" title="Sinh vật nhân thực">Sinh vật nhân thực</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#b3ffea;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:17.621em;left:1.690em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-8.811em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccffe7;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:5.958em;height:11.663em;left:1.950em;width:11.050em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-5.831em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Sinh_v%E1%BA%ADt_%C4%91a_b%C3%A0o" title="Sinh vật đa bào">Sự sống đa bào</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccffe7;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:5.958em;left:1.950em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.979em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#77dd00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:1.982em;height:7.379em;left:2.210em;width:1.170em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-3.689em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Thực vật"><span style="display:block; text-align:center; line-height: 0.85em;">T<br />h<br />ự<br />c<br /><br />v<br />ậ<br />t</span></a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#77dd00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:1.982em;left:2.210em;width:0.260em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.991em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccbbaa;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:2.203em;height:3.756em;left:3.380em;width:9.620em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.5em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.878em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Chân khớp</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_m%E1%BB%81m" title="Động vật thân mềm">Thân mềm</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffff00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:1.982em;left:2.470em;width:3.510em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-0.53em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.991em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_hoa#Lịch_sử_tiến_hóa" title="Thực vật có hoa">Hoa</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#e6b880;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.721em;height:2.583em;left:3.380em;width:5.070em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.5em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.291em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Khủng long">Khủng long</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffcc00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:2.203em;left:8.580em;width:4.420em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.101em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffcc00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.606em;height:1.597em;left:8.450em;width:4.290em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.15em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.798em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Th%C3%BA" title="Lớp Thú">Thú</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#e6b880;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:1.333em;left:5.980em;width:2.600em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-0.225em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.666em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a class="mw-selflink selflink">Chim</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffbbbb;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:0.606em;left:8.710em;width:4.030em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.1em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.303em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Linh_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Bộ Linh trưởng">L. trưởng</a></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#993c00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:44.053em;height:5.947em;left:0.000em;width:0.910em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:-0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:100%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.974em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="display:block; text-align:center; line-height: 0.80em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_H%E1%BB%8Fa_th%C3%A0nh" title="Liên đại Hỏa thành"><span style="font-family:serif;font-size:100%;color:#ffffff;background-color:transparent;;">H.<br /><br />t<br />h<br />à<br />n<br />h</span></a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#936a00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:27.533em;height:16.520em;left:0.000em;width:0.910em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-1.2em;left:-0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:100%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-8.260em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="display:block; text-align:center; line-height: 0.85em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_Th%C3%A1i_c%E1%BB%95" title="Liên đại Thái cổ"><span style="font-family:serif;font-size:100%;color:#ffffff;background-color:transparent;;"><br /><br /><br />T<br />h<br />á<br />i<br /><br />c<br />ổ</span></a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#f1c309;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:5.958em;height:21.575em;left:0.000em;width:0.910em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:-0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:100%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-10.787em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="display:block; text-align:center; line-height: 0.85em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_Nguy%C3%AAn_sinh" title="Liên đại Nguyên sinh"><br /><br /><br /><br /><br /><br /><br />N<br />g<br />u<br />y<br />ê<br />n<br /><br />s<br />i<br />n<br />h</a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#c1e0c1;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:5.958em;left:0.000em;width:0.910em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:-0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:100%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.979em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="display:block; text-align:center; line-height: 0.85em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_%C4%91%E1%BA%A1i_Hi%E1%BB%83n_sinh" title="Liên đại Hiển sinh">H.<br /><br />s<br />i<br />n<br />h</a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccbbaa;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:8.260em;left:12.714em;width:0.286em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-4.130em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccbbaa;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:2.203em;left:12.714em;width:0.286em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.101em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div></td><td id="Annotations" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;float:left;position:relative;width:11.05em;height:50em"><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:50.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Tu%E1%BB%95i_c%E1%BB%A7a_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Tuổi của Trái Đất">Trái Đất hình thành</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:48.590em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_tr%C3%AAn_Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Nguồn gốc của nước trên Trái Đất">Nước sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:44.053em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/C%E1%BB%99i_ngu%E1%BB%93n_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Cội nguồn sự sống">Sự sống sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:38.546em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BB%8Ba_ch%E1%BA%A5t_c%E1%BB%A7a_oxy" title="Lịch sử địa chất của oxy">Oxy sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:31.278em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Trung_Th%C3%A1i_C%E1%BB%95" title="Đại Trung Thái Cổ">Băng hà Pongola</a>*</div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:26.982em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.2em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_h%E1%BB%8Da_oxy" title="Thảm họa oxy">Oxy khí quyển</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:22.026em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Sinh_s%E1%BA%A3n_h%E1%BB%AFu_t%C3%ADnh" title="Sinh sản hữu tính">Sinh sản hữu tính</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:9.361em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.25em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt" title="Lịch sử tiến hóa của thực vật">Thực vật sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:7.489em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.2em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Cryogen" title="Kỷ Cryogen">Băng hà Cryogen</a>*</div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:6.938em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:-0.2em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Khu_h%E1%BB%87_Ediacara" title="Khu hệ Ediacara">Khu hệ Ediacara</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:4.075em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:-0.1em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%E1%BB%91n_ch%C3%A2n" title="Động vật bốn chân">Đv bốn chân sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.275em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.3em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_h%E1%BB%8D_Ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Liên họ Người">Vượn</a> / <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Người">người sớm nhất</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.018em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:-0.4em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/B%C4%83ng_h%C3%A0_%C4%90%E1%BB%87_T%E1%BB%A9" title="Băng hà Đệ Tứ">Băng hà Đệ Tứ</a>*</div></div></td></tr></tbody></table></td></tr><tr><td id="Caption" colspan="3" style="padding:0;margin:0 0.2em 0.7em 0.2em"><div id="Caption" class="toccolours" style="margin:0 0.5em;border-style:none;clear:both;text-align:center;width:26.8em"><div style="float:left;font-size:85%;">(<a href="/wiki/Myr" title="Myr">triệu năm trước</a>)</div><div style="float:right;font-size:95%;">*<i><a href="/wiki/K%E1%BB%B7_b%C4%83ng_h%C3%A0" class="mw-redirect" title="Kỷ băng hà">Kỷ băng hà</a></i></div></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Chim</b> hay <b>điểu</b>, <b>cầm</b> (theo phiên âm <a href="/wiki/H%C3%A1n_Vi%E1%BB%87t" class="mw-redirect" title="Hán Việt">Hán Việt</a>) (<a href="/wiki/Danh_ph%C3%A1p" title="Danh pháp">danh pháp khoa học</a>: <b>Aves</b>) là tập hợp các loài <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống">động vật có xương sống</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_m%C3%A1u_n%C3%B3ng" title="Động vật máu nóng">máu nóng</a>, <a href="/wiki/%C4%90i_%C4%91%E1%BB%A9ng_b%E1%BA%B1ng_hai_ch%C3%A2n" title="Đi đứng bằng hai chân">đi đứng bằng hai chân</a>, có mỏ, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BB_tr%E1%BB%A9ng" title="Đẻ trứng">đẻ trứng</a>, có cánh, có <a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">lông vũ</a> và biết <a href="/wiki/Bay" title="Bay">bay</a> (phần lớn). Trong lớp Chim, có hơn 10.000 loài còn tồn tại, giúp chúng trở thành lớp đa dạng nhất trong các loài <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%E1%BB%91n_ch%C3%A2n" title="Động vật bốn chân">động vật bốn chi</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tổng_quan"><span id="T.E1.BB.95ng_quan"></span>Tổng quan</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Tổng quan”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tổng quan"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:2016_Singapur,_Jurong_Bird_Park_(027).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg/180px-2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg" decoding="async" width="180" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg/270px-2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg/360px-2016_Singapur%2C_Jurong_Bird_Park_%28027%29.jpg 2x" data-file-width="2771" data-file-height="4156" /></a><figcaption><a href="/wiki/S%E1%BA%BFu_sarus" class="mw-redirect" title="Sếu sarus">Sếu sarus</a> là một loài <a href="/wiki/Chim_s%E1%BA%BFu" class="mw-redirect" title="Chim sếu">chim sếu</a> lớn không <a href="/wiki/Di_c%C6%B0" class="mw-disambig" title="Di cư">di cư</a> phân bố từ <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_l%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Tiểu lục địa Ấn Độ">tiểu lục địa Ấn Độ</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Đông Nam Á">Đông Nam Á</a> đến <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc">Úc</a>. Đây là loài cao nhất trong những loài chim biết bay, khi đứng thẳng đạt <a href="/wiki/Chi%E1%BB%81u_cao" title="Chiều cao">chiều cao</a> lên đến 1,8 m.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg/220px-Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg/330px-Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg/440px-Pelecanus_conspicillatus_-_Austins_Ferry_pouncing_1.jpg 2x" data-file-width="2506" data-file-height="1671" /></a><figcaption><a href="/wiki/B%E1%BB%93_n%C3%B4ng" title="Bồ nông">Bồ nông</a> là một chi thuộc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%93_n%C3%B4ng" title="Bộ Bồ nông">bộ Bồ nông</a>.</figcaption></figure> <p>Lớp chim cư trú ở các hệ sinh thái khắp toàn cầu, từ <a href="/wiki/V%C3%B9ng_B%E1%BA%AFc_C%E1%BB%B1c" title="Vùng Bắc Cực">vùng Bắc Cực</a> cho tới <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Nam_C%E1%BB%B1c" title="Châu Nam Cực">châu Nam Cực</a>. Các loài chim có kích thước dao động khác nhau, từ nhỏ cỡ 5 cm (như <a href="/wiki/Chim_ru%E1%BB%93i_ong" title="Chim ruồi ong">chim ruồi ong</a>) cho tới lớn cỡ 2,7 m (như <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">đà điểu</a>). Các bằng chứng hóa thạch cho thấy, chim được <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a> từ các loài <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long_ch%C3%A2n_th%C3%BA" title="Khủng long chân thú">khủng long chân thú</a> (<i>Theropoda</i>) trong suốt <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Jura" title="Kỷ Jura">kỷ Jura</a>, vào khoảng 150-200 triệu năm về trước, với đại diện đầu tiên được biết đến, xuất hiện từ cuối kỷ Jura là <i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i> (vào khoảng 155–150 triệu năm trước). Hầu hết các nhà <a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">cổ sinh vật học</a> đều coi chim là nhánh duy nhất của khủng long còn sống sót qua <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_Ph%E1%BA%A5n_Tr%E1%BA%AFng%E2%80%93C%E1%BB%95_C%E1%BA%ADn" class="mw-redirect" title="Sự kiện tuyệt chủng Phấn Trắng–Cổ Cận">sự kiện tuyệt chủng Phấn Trắng–Cổ Cận</a> vào xấp xỉ 65,5 triệu năm trước. </p><p>Các loài chim hiện đại mang các đặc điểm tiêu biểu như: có <a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">lông vũ</a>, có mỏ và không răng, đẻ trứng có vỏ cứng bằng đá vôi, chỉ số <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">trao đổi chất</a> cao, <a href="/wiki/Tim" title="Tim">tim</a> có bốn ngăn, cùng với một <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng" title="Bộ xương">bộ xương</a> nhẹ, xốp nhưng chắc. Tất cả các loài chim đều có chi trước đã biển đổi thành cánh và hầu hết có thể <a href="/wiki/Bay" title="Bay">bay</a>, trừ những ngoại lệ như các loài thuộc <a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">bộ Chim cánh cụt</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">bộ Đà điểu</a> và một số đa dạng những loài chim <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_h%E1%BB%AFu" title="Đặc hữu">đặc hữu</a> sống trên đảo. Chim cũng có <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ti%C3%AAu_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Hệ tiêu hóa">hệ tiêu hóa</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%B4_h%E1%BA%A5p" title="Hệ hô hấp">hô hấp</a> độc nhất mà đáp ứng cao cho hoạt động bay. Vài loài chim, đặc biệt là <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Qu%E1%BA%A1" title="Họ Quạ">quạ</a> và <a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">vẹt</a>, nằm trong những loài thông minh nhất của giới động vật; một số được quan sát đang chế tạo và sử dụng <a href="/wiki/C%C3%B4ng_c%E1%BB%A5" class="mw-redirect" title="Công cụ">công cụ</a>, nhiều loài sống thành bầy lại có thể truyền đạt những kinh nghiệm hiểu biết cho thế hệ sau. </p><p>Nhiều loài chim hàng năm thường <a href="/wiki/Di_tr%C3%BA_c%E1%BB%A7a_chim" class="mw-redirect" title="Di trú của chim">di trú</a> đến những nơi rất xa, cùng rất nhiều loài lại thực hiện những chuyến bay ngắn hơn và bất thường. Chim là động vật sống bầy đàn, chúng giao tiếp với nhau thông qua tiếng kêu và tiếng hót, tham gia vào những hoạt động bầy đàn như hợp tác trong việc sinh sản, săn mồi, di chuyển và tấn công chống lại kẻ thù. Phần lớn chim là những loài <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_ph%E1%BB%91i_ng%E1%BA%ABu" class="mw-redirect" title="Đơn phối ngẫu">đơn phối ngẫu</a> xã hội<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, thường vào mùa giao phối trong một thời gian nhất định. Trứng chim thường được đẻ trong tổ và <a href="/wiki/%E1%BA%A4p_tr%E1%BB%A9ng" title="Ấp trứng">ấp</a> bởi chim bố mẹ. Hầu hết chim non sau khi nở đều có thêm một thời gian được chim bố mẹ chăm sóc. </p><p>Nhiều loài chim có tầm quan trọng đối với con người, đa phần được sử dụng làm thức ăn thông qua việc săn bắn hay chăn nuôi. Một vài loài, như <a href="/wiki/Chim_bi%E1%BA%BFt_h%C3%B3t" class="mw-redirect" title="Chim biết hót">phân bộ Sẻ</a> hay bộ Vẹt, được biết đến với vai trò vật nuôi làm cảnh. Hình tượng chim xuất hiện trong tất cả các mặt của <a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">văn hóa</a> con người, từ <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">tôn giáo</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i" title="Thần thoại">thần thoại</a> đến thi ca và âm nhạc phổ thông. Khoảng 120-130 loài chim đã bị tuyệt chủng do hành động con người trong <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_XVII" class="mw-redirect" title="Thế kỷ XVII">thế kỷ XVII</a>, cùng với hàng trăm loài khác sau đó. Hiện nay, có khoảng 1.200 loài đang trong tình trạng đe dọa tuyệt chủng bởi các hoạt động từ loài người, cho dù vẫn đang có những nỗ lực bảo vệ chúng. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tiến_hóa_và_phân_loại"><span id="Ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a_v.C3.A0_ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i"></span>Tiến hóa và phân loại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Tiến hóa và phân loại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiến hóa và phân loại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự tiến hóa của chim (trang không tồn tại)">Sự tiến hóa của chim</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SArchaeopteryxBerlin2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/SArchaeopteryxBerlin2.jpg/220px-SArchaeopteryxBerlin2.jpg" decoding="async" width="220" height="334" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/SArchaeopteryxBerlin2.jpg 1.5x" data-file-width="238" data-file-height="361" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i>, đại diện sớm nhất của chim được biết đến.</figcaption></figure> <p>Chim được <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Phân loại sinh học">phân loại</a> lần đầu tiên bởi <a href="/w/index.php?title=Francis_Willughby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francis Willughby (trang không tồn tại)">Francis Willughby</a> và <a href="/w/index.php?title=John_Ray&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Ray (trang không tồn tại)">John Ray</a>, đưa ra trong tập sách <i>Ornithologiae</i> năm 1676<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Carl_von_Linn%C3%A9" class="mw-redirect" title="Carl von Linné">Carolus Linnaeus</a> sau đó đã sửa đổi công trình này vào năm 1758 và để lại hệ thống phân loại vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trong hệ thống <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_Linnaeus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân loại Linnaeus (trang không tồn tại)">phân loại Linnaeus</a>, các loài chim được phân vào lớp <i>Aves</i>. Việc phân loại dựa trên nguồn gốc phát sinh đã xếp Aves vào trong nhánh khủng long <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long_ch%C3%A2n_th%C3%BA" title="Khủng long chân thú">Theropoda</a> (Khủng long chân thú)<sup id="cite_ref-Theropoda_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Theropoda-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Aves cùng với nhóm chị em <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%A1_s%E1%BA%A5u" title="Bộ Cá sấu">Crocodilia</a> (Bộ Cá sấu) là những thành viên duy nhất còn sống sót của nhánh bò sát <a href="/wiki/Archosauria" class="mw-redirect" title="Archosauria">Archosaur</a>. Xét theo phát sinh chủng loại, Aves được xác định là tất cả các hậu duệ của tổ tiên chung gần nhất của các loài chim hiện đại và <i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx lithographica</a></i><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Theo định nghĩa này, <i>Archaeopteryx</i>, xuất hiện từ giai đoạn <a href="/wiki/Tithonia" title="Tithonia">Tithonia</a> của <a href="/wiki/Jura_mu%E1%BB%99n" class="mw-redirect" title="Jura muộn">Jura muộn</a> (150-145 triệu năm trước), là chi chim sớm nhất được biết đến. Những luận điểm khác, bao gồm <a href="/w/index.php?title=Jacques_Gauthier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacques Gauthier (trang không tồn tại)">Jacques Gauthier</a> và những người ủng hộ hệ thống <a href="/w/index.php?title=PhyloCode&action=edit&redlink=1" class="new" title="PhyloCode (trang không tồn tại)">PhyloCode</a>, đã xác định Aves chỉ bao gồm các nhóm chim hiện đại, chứ không gồm hầu hết các nhóm chim chỉ được biết đến qua hóa thạch, và thay vào đó đã xếp chúng vào nhóm lớn <a href="/w/index.php?title=Avialae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avialae (trang không tồn tại)">Avialae</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, một phần để tránh được sự không rõ ràng về vị trí của Archaeopteryx trong giới động vật mà theo quan điểm truyền thống thường coi chúng là những khủng long chân thú. </p><p>Tất cả các loài chim hiện đại đều nằm trong phân lớp <a href="/wiki/Neornithes" class="mw-redirect" title="Neornithes">Neornithes</a>, chia thành hai nhóm: <a href="/w/index.php?title=Paleognathae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleognathae (trang không tồn tại)">Paleognathae</a>, bao gồm hầu hết các loài không biết bay như <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">đà điểu</a>, và <a href="/wiki/C%E1%BA%ADn_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Cận lớp Chim hàm mới">Neognathae</a> đa dạng hơn, chứa tất cả những loài còn lại<sup id="cite_ref-Theropoda_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-Theropoda-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Hai nhóm này thường được xếp ở cấp bậc <a href="/w/index.php?title=Si%C3%AAu_b%E1%BB%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siêu bộ (trang không tồn tại)">siêu bộ</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, dù Livezey & Zusi đã đặt chúng ở cấp "<i><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/cohort" class="extiw" title="wikt:cohort">cohort</a></i>"<sup id="cite_ref-Theropoda_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-Theropoda-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tùy vào quan điểm phân loại khác nhau, số lượng loài chim còn tồn tại dao động từ 9.800<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cho đến 10.050 loài<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khủng_long_và_nguồn_gốc_của_chim"><span id="Kh.E1.BB.A7ng_long_v.C3.A0_ngu.E1.BB.93n_g.E1.BB.91c_c.E1.BB.A7a_chim"></span>Khủng long và nguồn gốc của chim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Khủng long và nguồn gốc của chim”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khủng long và nguồn gốc của chim"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn gốc của chim (trang không tồn tại)">Nguồn gốc của chim</a></div> <p>Các bằng chứng hóa thạch và phân tích sinh học chuyên sâu đã chứng minh vượt qua bất cứ nghi ngờ có lý nào rằng chim là những loài khủng long chân thú. Cụ thể hơn, chúng là thành viên của <a href="/wiki/Maniraptora" title="Maniraptora">Maniraptora</a>, cùng với các nhóm khác như họ <a href="/wiki/Dromaeosauridae" title="Dromaeosauridae">Dromaeosauridae</a> và họ <a href="/wiki/Oviraptoridae" title="Oviraptoridae">Oviraptoridae</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Khi càng nhiều loài khủng long chân thú có mối quan hệ gần gũi với chim được các nhà khoa học phát hiện, thì những điểm khác biệt rõ ràng trước đây giữa chim và loài không phải chim lại càng bị xóa nhòa. Những phát hiện gần đây tại tỉnh <a href="/wiki/Li%C3%AAu_Ninh" title="Liêu Ninh">Liêu Ninh</a> phía Đông Bắc <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>, đã chứng tỏ rằng có nhiều khủng long chân thú cỡ nhỏ <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_long_c%C3%B3_l%C3%B4ng_v%C5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng long có lông vũ (trang không tồn tại)">có lông vũ</a>, lại càng góp phần thêm cho sự không rõ ràng này<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Quan điểm đồng thuận trong giới <a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">cổ sinh vật học</a> hiện đại cho rằng lớp Chim (Aves), chính là họ hàng gần gũi nhất của cận bộ <a href="/w/index.php?title=Deinonychosauria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deinonychosauria (trang không tồn tại)">Deinonychosauria</a>, mà bao gồm hai họ <a href="/wiki/Dromaeosauridae" title="Dromaeosauridae">Dromaeosauridae</a> và <a href="/wiki/Troodontidae" class="mw-redirect" title="Troodontidae">Troodontidae</a>. Chúng cùng nhau tạo thành một nhóm gọi là <a href="/w/index.php?title=Paraves&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paraves (trang không tồn tại)">Paraves</a>. Ở <a href="/w/index.php?title=C%C6%A1_s%E1%BB%9F_(ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cơ sở (phát sinh loài) (trang không tồn tại)">chi cơ sở</a> <i><a href="/wiki/Microraptor" title="Microraptor">Microraptor</a></i> của họ Dromaeosauridae, cũng có bộ lông vũ mà có thể được chúng sử dụng để bay lượn. Hầu hết những loài Deinonychosauria cơ sở đều rất nhỏ bé; điều này gia tăng khả năng rằng tổ tiên của tất cả các loài Paraves có thể đã từng sống trên cây, và/hoặc có khả năng chao lượn<sup id="cite_ref-AHTetal07_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-AHTetal07-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-xuetal2003_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-xuetal2003-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i> của thời kỳ Jura muộn được biết đến như là một trong những <a href="/wiki/H%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch_chuy%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFp" title="Hóa thạch chuyển tiếp">hóa thạch chuyển tiếp</a> đầu tiên được tìm thấy, và điều này cũng giúp ủng hộ thêm cho học thuyết tiến hóa vào cuối <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_XIX" class="mw-redirect" title="Thế kỷ XIX">thế kỷ XIX</a>. <i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i> có những đặc điểm của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%C3%B2_s%C3%A1t" title="Động vật bò sát">động vật bò sát</a> như: có <a href="/wiki/R%C4%83ng" title="Răng">răng</a>, tay có <a href="/wiki/M%C3%B3ng_vu%E1%BB%91t" class="mw-redirect" title="Móng vuốt">móng vuốt</a>, cùng một chiếc đuôi dài và giống thằn lằn, tuy nhiên nó cũng được trang bị riêng một đôi cánh tinh vi với những chiếc <a href="/wiki/L%C3%B4ng_bay" title="Lông bay">lông bay</a> mà giống hệt như những con chim hiện đại. Nó không được công nhận là tổ tiên trực tiếp của chim hiện đại, nhưng vẫn là thành viên cổ xưa và nguyên thủy nhất của nhóm Aves hay <a href="/w/index.php?title=Avialae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avialae (trang không tồn tại)">Avialae</a>, và gần như chắc chắn là có mối quan hệ gần gũi với chim tổ tiên thực sự. Tuy vậy, vẫn có giả thuyết cho rằng <i>Archaeopteryx</i> thực sự là <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Khủng long">khủng long</a> và không có mối quan hệ gần gũi nào hơn với chim so với các nhóm khủng long khác<sup id="cite_ref-Thulborn1984_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Thulborn1984-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, và rằng <i><a href="/wiki/Avimimus" title="Avimimus">Avimimus</a></i> còn giống với tổ tiên các loài chim hơn cả loài này<sup id="cite_ref-Kurzanov1987_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kurzanov1987-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Các_thuyết_và_tranh_luận_khác"><span id="C.C3.A1c_thuy.E1.BA.BFt_v.C3.A0_tranh_lu.E1.BA.ADn_kh.C3.A1c"></span>Các thuyết và tranh luận khác</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Các thuyết và tranh luận khác”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các thuyết và tranh luận khác"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đã có rất nhiều tranh luận nổ ra về nguồn gốc các loài chim. Khởi đầu, người ta tranh luận về chim bắt nguồn từ khủng long hay từ những <a href="/wiki/Archosauria" class="mw-redirect" title="Archosauria">Archosaur</a> cổ xưa hơn. Trong phía ủng hộ giả thuyết khủng long, cũng có những bất đồng về Ornithischia hay khủng long chân thú mới gần hơn với những loài thủy tổ<sup id="cite_ref-Heilmann1927_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Heilmann1927-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dù <a href="/wiki/Ornithischia" title="Ornithischia">Ornithischia</a> (khủng long "hông chim") có cấu trúc hông tương đồng với những loài chim hiện đại, chim vẫn được coi là bắt nguồn từ giống khủng long <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long_h%C3%B4ng_th%E1%BA%B1n_l%E1%BA%B1n" title="Khủng long hông thằn lằn">Saurischia</a> ("hông thằn lằn"), mà đã tiến hóa cấu trúc hông của chúng <a href="/w/index.php?title=C%C3%B9ng_ch%E1%BB%A9c_(sinh_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cùng chức (sinh học) (trang không tồn tại)">một cách độc lập</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trên thực tế, bên cạnh hai nhóm trên, cấu trúc hông giống chim cũng được tiến hóa trong một nhóm khủng long chân thú riêng biệt, được biết đến là <a href="/w/index.php?title=Therizinosauridae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Therizinosauridae (trang không tồn tại)">Therizinosauridae</a>. </p><p>Hai nhà khoa học <a href="/w/index.php?title=Larry_Martin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Larry Martin (trang không tồn tại)">Larry Martin</a> và <a href="/w/index.php?title=Alan_Feduccia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alan Feduccia (trang không tồn tại)">Alan Feduccia</a> tin rằng chim không phải là <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Khủng long">khủng long</a>, mà tiến hóa từ những loài Archosaur sơ khai như <i><a href="/wiki/Longisquama" title="Longisquama">Longisquama</a></i>. Luận điểm chính trong công bố của họ cho rằng những tương đồng giữa chim và khủng long Maniraptora thực tế là do tiến hoá hội tụ, và cả hai không liên quan gì tới nhau. Vào cuối <a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1990" title="Thập niên 1990">những năm 1990</a>, bằng chứng về chim là Maniraptora trở nên không thể chối cãi, nên Martin và Feduccia đã chấp nhận phiên bản sửa đổi trong giả thuyết của họ bởi nghệ sĩ dàn dựng khủng long <a href="/w/index.php?title=Gregory_S._Paul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregory S. Paul (trang không tồn tại)">Gregory S. Paul</a>; trong đó những Maniraptora là những loài chim không biết bay thứ cấp<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, tuy nhiên trong phiên bản đó, chim lại tiến hóa trực tiếp từ <i><a href="/wiki/Longisquama" title="Longisquama">Longisquama</a></i>. Theo như vậy thì chim vẫn không phải khủng long, nhưng cũng không phải là hầu hết các loài được biết đến mà hiện tại đã được phân loại như khủng long chân thú. Maniraptora, thay vì thế, lại là những loài chim thuộc nhóm <a href="/wiki/Archosauria" class="mw-redirect" title="Archosauria">Archosaur</a> và không biết bay<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Giả thuyết của Martin và Feduccia không được thừa nhận bởi hầu hết các nhà cổ sinh vật học.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Những đặc điểm mà xem như bằng chứng của sự không bay được, theo xu thế chủ đạo của những nhà cổ sinh vật, được giải thích là "<a href="/w/index.php?title=Th%C3%ADch_nghi_ban_%C4%91%E1%BA%A7u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thích nghi ban đầu (trang không tồn tại)">sự thích nghi ban đầu</a>" (<i>pre-adation</i> hay <i>exaptation</i>), rằng Maniraptora đã thừa hưởng những đặc điểm từ tổ tiên chung của chúng cùng với các loài chim. </p><p><i><a href="/wiki/Protoavis" title="Protoavis">Protoavis texensis</a></i> được miêu tả năm <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a>, coi là loài chim cổ hơn cả Archaeopteryx. Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng <a href="/wiki/H%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch" title="Hóa thạch">hóa thạch</a> phát hiện có chất lượng bảo quản kém, được phục dựng lại phần lớn, và có thể là một "<a href="/wiki/Chimera_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Chimera (thần thoại)">chimera</a>" (tức được tạo nên từ hóa thạch xương của nhiều loại động vật khác nhau). Hộp sọ của chúng thì gần như rất giống với một loài Coelurosauria thuở ban đầu<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tiến_hóa_sơ_khai_của_chim"><span id="Ti.E1.BA.BFn_h.C3.B3a_s.C6.A1_khai_c.E1.BB.A7a_chim"></span>Tiến hóa sơ khai của chim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Tiến hóa sơ khai của chim”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiến hóa sơ khai của chim"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_h%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim hóa thạch (trang không tồn tại)">Danh sách chim hóa thạch</a></div> <table role="presentation" class="userboxes" style="margin: auto; margin-bottom: 0.5em; width: 248px; border: #99B3FF solid 1px; background-color: #FFFFFF; color: #000000; float: right;"> <tbody><tr> <td><div style="text-align: center; font-size: 120%; font-weight: bold;"></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144032">.mw-parser-output table.clade{border-spacing:0;margin:0;font-size:100%;line-height:100%;border-collapse:separate;width:auto}.mw-parser-output table.clade table.clade{width:100%}.mw-parser-output table.clade td.clade-label{width:0.7em;padding:0 0.15em;vertical-align:bottom;text-align:center;border-left:1px solid;border-bottom:1px solid;white-space:nowrap}.mw-parser-output table.clade td.clade-fixed-width{overflow:hidden;text-overflow:ellipsis}.mw-parser-output table.clade td.clade-fixed-width:hover{overflow:visible}.mw-parser-output table.clade td.clade-label.first{border-left:none;border-right:none}.mw-parser-output table.clade td.clade-label.reverse{border-left:none;border-right:1px solid}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel{padding:0 0.15em;vertical-align:top;text-align:center;border-left:1px solid;white-space:nowrap}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel:hover{overflow:visible}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel.last{border-left:none;border-right:none}.mw-parser-output table.clade td.clade-slabel.reverse{border-left:none;border-right:1px solid}.mw-parser-output table.clade td.clade-bar{vertical-align:middle;text-align:left;padding:0 0.5em;position:relative}.mw-parser-output table.clade td.clade-bar.reverse{text-align:right;position:relative}.mw-parser-output table.clade td.clade-leaf{border:0;padding:0;text-align:left}.mw-parser-output table.clade td.clade-leafR{border:0;padding:0;text-align:right}.mw-parser-output table.clade td.clade-leaf.reverse{text-align:right}.mw-parser-output table.clade:hover span.linkA{background-color:yellow}.mw-parser-output table.clade:hover span.linkB{background-color:green}</style> <table class="clade" style="font-size:75%"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">Aves </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Pygostylia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pygostylia (trang không tồn tại)">Pygostylia</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Confuciusornis" title="Confuciusornis">Confuciusornithidae</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Ornithothoraces&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ornithothoraces (trang không tồn tại)">Ornithothoraces</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Enantiornithes" class="mw-redirect" title="Enantiornithes">Enantiornithes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Ornithurae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ornithurae (trang không tồn tại)">Ornithurae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Hesperornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hesperornithiformes (trang không tồn tại)">Hesperornithiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Neornithes" class="mw-redirect" title="Neornithes">Neornithes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> <center><small>Sự phát sinh (giản lược) của lớp Chim (Chiappe, 2007)<sup id="cite_ref-chiappe2007_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-chiappe2007-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></small></center> </td></tr></tbody></table> <p>Chim đã phát triển đa dạng khác nhau trong suốt <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Creta" class="mw-redirect" title="Kỷ Creta">thời kỳ Phấn trắng</a><sup id="cite_ref-chiappe2007_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-chiappe2007-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhiều nhóm vẫn giữ những đặc điểm nguyên thủy (<i>symplesiomorphy</i>), như cánh có móng vuốt và có răng, dù đã mất đi một cách độc lập ở một số nhóm chim phía sau, bao gồm <a href="/wiki/Chim_hi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Chim hiện đại">chim hiện đại</a> (Neornithes). Trong khi những dạng ban đầu, như <i>Archaeopteryx</i> và <i><a href="/wiki/Jeholornis" title="Jeholornis">Jeholornis</a></i>, vẫn mang những chiếc đuôi dài và nhiều xương như tổ tiên chúng<sup id="cite_ref-chiappe2007_23-2" class="reference"><a href="#cite_note-chiappe2007-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, thì chiếc đuôi của những dạng tiến hóa sau (nhánh Pygostylia) đã ngắn hơn với kiểu <a href="/w/index.php?title=X%C6%B0%C6%A1ng_b%C3%A1nh_l%C3%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xương bánh lái (trang không tồn tại)">xương bánh lái</a> bên trong. </p><p>Giống lớn và đa dạng đầu tiên mà các chim đuôi ngắn tiến hóa là <a href="/wiki/Enantiornithes" class="mw-redirect" title="Enantiornithes">Enantiornithes</a>, hay "chim đảo ngược", được mang tên này bởi kết cấu xương vai của chúng đảo ngược lại so với các loài chim hiện đại. Những Enantiornithes chiếm lĩnh đa dạng các <a href="/wiki/%E1%BB%94_sinh_th%C3%A1i" title="Ổ sinh thái">ổ sinh thái</a>, từ những loài chim cao cẳng tìm kiếm trong cát và ăn cá cho tới những loài sống trên cây và ăn hạt cây<sup id="cite_ref-chiappe2007_23-3" class="reference"><a href="#cite_note-chiappe2007-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhiều loài tiến hóa sau cũng thích ứng với việc ăn cá, trong đó tiêu biểu như phân lớp <a href="/w/index.php?title=Ichthyornithes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ichthyornithes (trang không tồn tại)">Ichthyornithes</a> ("chim cá") có hình dáng giống <a href="/wiki/M%C3%B2ng_bi%E1%BB%83n" title="Mòng biển">mòng biển</a><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bộ chim biển <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Trung_sinh" title="Đại Trung sinh">Đại Trung sinh</a>, <a href="/w/index.php?title=Hesperornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hesperornithiformes (trang không tồn tại)">Hesperornithiformes</a>, cũng trở nên thích nghi cao cho việc săn bắt cá trong môi trường biển, khi chúng mất đi khả năng bay và chủ yếu bơi lội trong nước. Mặc dù có tính chuyên hóa rất cao, Hesperornithiformes vẫn là đại diện tiêu biểu cho những họ hàng gần nhất của các loài chim hiện đại<sup id="cite_ref-chiappe2007_23-4" class="reference"><a href="#cite_note-chiappe2007-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phân_tỏa_chim_hiện_đại"><span id="Ph.C3.A2n_t.E1.BB.8Fa_chim_hi.E1.BB.87n_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Phân tỏa chim hiện đại</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Phân tỏa chim hiện đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân tỏa chim hiện đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_Sibley-Ahlquist" title="Phân loại Sibley-Ahlquist">Phân loại Sibley-Ahlquist</a> và <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_kh%E1%BB%A7ng_long&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân loại khủng long (trang không tồn tại)">phân loại khủng long</a></div> <table role="presentation" class="userboxes" style="margin: auto; margin-bottom: 0.5em; width: 248px; border: #99B3FF solid 1px; background-color: #FFFFFF; color: #000000; float: right;"> <tbody><tr> <td><div style="text-align: center; font-size: 120%; font-weight: bold;"></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">Neornithes </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/w/index.php?title=Paleognathae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleognathae (trang không tồn tại)">Paleognathae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">Struthioniformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Tinamidae" title="Tinamidae">Tinamiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/C%E1%BA%ADn_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Cận lớp Chim hàm mới">Neognathae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>Các loài chim khác </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Galloanserae" class="mw-redirect" title="Galloanserae">Galloanserae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ng%E1%BB%97ng" title="Bộ Ngỗng">Anseriformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">Galliformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> <center><small>Sự phát sinh cơ bản của chim hiện đại<br />dựa trên hệ thống <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_Sibley-Ahlquist" title="Phân loại Sibley-Ahlquist">phân loại Sibley-Ahlquist</a></small></center> </td></tr></tbody></table> <p>Bao gồm tất cả các loài chim hiện đại, phân lớp Neornithes, dựa trên sự khám phá chi <i><a href="/w/index.php?title=Vegavis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vegavis (trang không tồn tại)">Vegavis</a></i>, hiện nay được coi là tiến hóa từ một số giống cơ bản vào cuối kỷ Phấn trắng (Creta)<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, và sau đó đã tách thành hai phân bộ <a href="/w/index.php?title=Paleognathae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleognathae (trang không tồn tại)">Paleognathae</a> và <a href="/wiki/C%E1%BA%ADn_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Cận lớp Chim hàm mới">Neognathae</a>. Paleognathae bao gồm bộ Chim <a href="/w/index.php?title=Tinamou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tinamou (trang không tồn tại)">tinamou</a>, sống tại khu vực <a href="/wiki/Trung_M%E1%BB%B9" title="Trung Mỹ">Trung</a> và <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9" title="Bắc Mỹ">Bắc Mỹ</a>, cùng các loài thuộc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">bộ Đà điểu</a>. Ở nhóm Neognathae cũng có sự phân ly cơ bản, tạo nên phân bộ <a href="/wiki/Galloanserae" class="mw-redirect" title="Galloanserae">Galloanserae</a>, bao gồm <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ng%E1%BB%97ng" title="Bộ Ngỗng">bộ Ngỗng</a> và <a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">bộ Gà</a>, cùng phân bộ <a href="/wiki/Neoaves" title="Neoaves">Neoaves</a> gồm các loài còn lại. Thời điểm bắt đầu những quá trình tách ra được tranh cãi nhiều bởi nhà khoa học. Họ đồng ý với nhau rằng Neornithes đã tiến hóa trong kỷ Phấn trắng, và sự tách ra của Galloanserae khỏi các Neognathae khác được xảy ra trước <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_K-T&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tuyệt chủng K-T (trang không tồn tại)">sự kiện tuyệt chủng K-T</a>, tuy nhiên có những ý kiến khác nhau về việc sự <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_x%E1%BA%A1_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát xạ tiến hóa (trang không tồn tại)">phát xạ tiến hóa</a> của nhóm Neognathae diễn ra trước hay sau sự tuyệt chủng của các loài khủng long khác<sup id="cite_ref-Ericson_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ericson-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sự bất đồng này một phần bởi sự khác biệt giữa hai loại bằng chứng: phân tích về phân tử cho thấy sự phát xạ thuộc về <a href="/wiki/K%E1%BB%B7_Creta" class="mw-redirect" title="Kỷ Creta">kỷ Creta</a>, nhưng bằng chứng hóa thạch lại ủng hộ cho việc thuộc về <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%90%E1%BB%87_Tam" title="Phân đại Đệ Tam">phân đại Đệ Tam</a>. Những cố gắng dung hòa giữa hai bằng chứng hóa thạch và phân tử đều dẫn đến tranh cãi<sup id="cite_ref-Ericson_26-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ericson-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Bên cạnh đó, hệ thống phân loại chim cũng là vấn đề gây tranh luận. <a href="/w/index.php?title=Charles_Sibley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sibley (trang không tồn tại)">Sibley</a> và <a href="/w/index.php?title=Jon_Ahlquist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jon Ahlquist (trang không tồn tại)">Ahlquist</a> trong cuốn <i>Phylogeny and Classification of Birds</i> (Phát sinh và phân loại chim) (<a href="/wiki/1990" title="1990">1990</a>) đã đưa ra một công trình mang tính bước ngoặt trong việc phân loại chim<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, mặc dù nó thường xuyên bị tranh cãi và liên tục sửa đổi. Hầu hết các bằng chứng cho thấy dường như sự phân chia các <a href="/wiki/B%E1%BB%99_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Bộ (sinh học)">bộ</a> của lớp Chim là chính xác<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, nhưng các nhà khoa học vẫn không thống nhất được về mối quan hệ giữa các bộ với nhau; các bằng chứng từ <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">giải phẫu</a>, <a href="/wiki/H%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch" title="Hóa thạch">hóa thạch</a> và <a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a> hiện đại đều được quy vào vấn đề, nhưng lại không có sự đồng thuận nào đủ mạnh. Những bằng chứng mới về hóa thạch và phân tử gần đây đang cung cấp thêm, giúp rõ ràng hơn cho bức tranh về sự tiến hóa của các bộ chim hiện đại. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Phân_loại_các_bộ_chim_hiện_đại"><span id="Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i_c.C3.A1c_b.E1.BB.99_chim_hi.E1.BB.87n_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Phân loại các bộ chim hiện đại</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Phân loại các bộ chim hiện đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân loại các bộ chim hiện đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim (trang không tồn tại)">Danh sách chim</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gouldian_Finch_(8952067299).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg/220px-Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg/330px-Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg/440px-Gouldian_Finch_%288952067299%29.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1572" /></a><figcaption><a href="/wiki/S%E1%BA%BB_Gouldia" title="Sẻ Gouldia">Sẻ Gouldia</a> thuộc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BB" title="Bộ Sẻ">Bộ Sẻ</a>, bao gồm hơn một nửa tổng số loài chim trên thế giới.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds,_looking_down.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg/220px-Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg/330px-Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg/440px-Nycticorax_nycticorax_at_Las_Gallinas_Wildlife_Ponds%2C_looking_down.jpg 2x" data-file-width="4614" data-file-height="3076" /></a><figcaption><a href="/wiki/V%E1%BA%A1c" title="Vạc">Vạc</a> (<i>Nycticorax nycticorax</i>) là một loài chim thuộc <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Di%E1%BB%87c" title="Họ Diệc">họ Diệc</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Paonroue.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Paonroue.JPG/220px-Paonroue.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Paonroue.JPG/330px-Paonroue.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Paonroue.JPG/440px-Paonroue.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Một <a href="/wiki/Chi_C%C3%B4ng" title="Chi Công">con công</a> trống xòe cánh, thuộc <a href="/wiki/Phasianinae" class="mw-redirect" title="Phasianinae">phân họ Trĩ</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg/220px-Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg/330px-Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg/440px-Helmeted_Guineafowl_RWD.jpg 2x" data-file-width="2090" data-file-height="1568" /></a><figcaption><a href="/wiki/G%C3%A0_sao" title="Gà sao">Gà sao</a> thuộc <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_G%C3%A0_Phi" title="Họ Gà Phi">họ Gà Phi</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_(2016).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg/220px-Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg/330px-Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg/440px-Bald_eagle_about_to_fly_in_Alaska_%282016%29.jpg 2x" data-file-width="4007" data-file-height="3206" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_b%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%A7u_tr%E1%BA%AFng" title="Đại bàng đầu trắng">Đại bàng đầu trắng</a>, <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Danh sách quốc điểu">quốc điểu</a> của Hoa Kỳ</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Gezi2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Gezi2.jpg/220px-Gezi2.jpg" decoding="async" width="220" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Gezi2.jpg/330px-Gezi2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Gezi2.jpg/440px-Gezi2.jpg 2x" data-file-width="1092" data-file-height="973" /></a><figcaption><a href="/wiki/B%E1%BB%93_c%C3%A2u_c%E1%BB%95_khoang_ch%C3%A2u_Phi" title="Bồ câu cổ khoang châu Phi">Bồ câu cổ khoang châu Phi</a> trắng đang bay, thuộc <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_B%E1%BB%93_c%C3%A2u" title="Họ Bồ câu">Họ Bồ câu</a></figcaption></figure> <ul><li>Phân thứ lớp <a href="/wiki/Palaeognathae" title="Palaeognathae">Palaeognathae</a> <ul><li>Siêu bộ Struthionimorphae <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">Struthioniformes</a></li></ul></li> <li>Siêu bộ <a href="/wiki/Notopalaeognathae" title="Notopalaeognathae">Notopalaeognathae</a> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u_Nam_M%E1%BB%B9" title="Bộ Đà điểu Nam Mỹ">Rheiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Tinamidae" title="Tinamidae">Tinamiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u_ch%C3%A2u_%C3%9Ac" title="Họ Đà điểu châu Úc">Casuariiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Kiwi_(chim)" title="Kiwi (chim)">Apterygiformes</a></li></ul></li></ul></li> <li>Phân thứ lớp <a href="/wiki/Ph%C3%A2n_th%E1%BB%A9_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" title="Phân thứ lớp Chim hàm mới">Neognathae</a> (Phân thứ lớp Chim hàm mới) <ul><li>Siêu bộ <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83u_c%E1%BA%A7m" title="Điểu cầm">Galloanserae</a> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">Galliformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ng%E1%BB%97ng" title="Bộ Ngỗng">Anseriformes</a></li></ul></li> <li>Siêu bộ <a href="/wiki/Neoaves" title="Neoaves">Neoaves</a> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_h%E1%BA%A1c" title="Hồng hạc">Phoenicopteriformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_l%E1%BA%B7n" title="Họ Chim lặn">Podicipediformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%93_c%C3%A2u" class="mw-redirect" title="Bộ Bồ câu">Columbiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Mesitornithidae" title="Mesitornithidae">Mesitornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Pteroclididae" title="Pteroclididae">Pteroclidiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Y%E1%BA%BFn" title="Bộ Yến">Apodiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%BA_mu%E1%BB%97i" class="mw-redirect" title="Bộ Cú muỗi">Caprimulgiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Cu_cu" class="mw-redirect" title="Bộ Cu cu">Cuculiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C3%94_t%C3%A1c" title="Họ Ô tác">Otidiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Turaco" title="Turaco">Musophagiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Opisthocomidae" title="Opisthocomidae">Opisthocomiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BFu" title="Bộ Sếu">Gruiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Choi_choi" title="Bộ Choi choi">Charadriiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Gaviiformes" title="Gaviiformes">Gaviiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A3i_%C3%A2u" title="Bộ Hải âu">Procellariiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">Sphenisciformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A1c" class="mw-redirect" title="Bộ Hạc">Ciconiiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Chim_%C4%91i%C3%AAn" title="Bộ Chim điên">Suliformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%93_n%C3%B4ng" title="Bộ Bồ nông">Pelecaniformes</a></li> <li><a href="/wiki/Eurypygiformes" title="Eurypygiformes">Eurypygiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Họ Chim nhiệt đới">Phaethontiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_K%E1%BB%81n_k%E1%BB%81n_T%C3%A2n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Họ Kền kền Tân thế giới">Cathartiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C6%AFng" title="Bộ Ưng">Accipitriformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%BA" title="Bộ Cú">Strigiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Chim_chu%E1%BB%99t" class="mw-redirect" title="Bộ Chim chuột">Coliiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Leptosomus_discolor" title="Leptosomus discolor">Leptosomiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Nu%E1%BB%91c" title="Họ Nuốc">Trogoniformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BB%93ng_ho%C3%A0ng" title="Bộ Hồng hoàng">Bucerotiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%A3" title="Bộ Sả">Coraciiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%B5_ki%E1%BA%BFn" title="Bộ Gõ kiến">Piciformes</a></li> <li><a href="/wiki/Cariamiformes" title="Cariamiformes">Cariamiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%E1%BA%AFt" title="Bộ Cắt">Falconiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">Psittaciformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BB" title="Bộ Sẻ">Passeriformes</a></li></ul></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phát_sinh_chủng_loài"><span id="Ph.C3.A1t_sinh_ch.E1.BB.A7ng_lo.C3.A0i"></span>Phát sinh chủng loài</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Phát sinh chủng loài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phát sinh chủng loài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Phân loại và phát sinh chủng loài chim là vấn đề gây nhiều tranh cãi. Tác phẩm <i>Phylogeny and Classification of Birds</i> của <a href="/w/index.php?title=Charles_Sibley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sibley (trang không tồn tại)">Sibley</a> và <a href="/w/index.php?title=Jon_Ahlquist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jon Ahlquist (trang không tồn tại)">Ahlquist</a> xuất bản năm 1990 là một công trình quan trọng trong phân loại chim<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, mặc dù nó thường xuyên gây tranh luận và liên tục bị sửa đổi. Phần lớn chứng cứ dường như gợi ý rằng việc gán các bộ chim là khá chính xác<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, nhưng các nhà khoa học thì không đồng thuận về các mối quan hệ giữa chính các bộ; các chứng cứ từ giải phẫu học chim hiện đại, hóa thạch và phân tích DNA tất cả đều nhằm mục đích giải quyết vấn đề này, nhưng sự đồng thuận cao thì chưa thấy có. Gần đây hơn, các chứng cứ mới từ hóa thạch và phân tích phân tử ngày càng đưa ra bức tranh rõ ràng hơn về lịch sử tiến hóa của các bộ chim hiện đại. Các nỗ lực gần đây nhất được vẽ ra như hai biểu đồ dưới đây, tất cả đều dựa trên các dữ liệu lấy trình tự bộ gen của các loài đại diện tiêu biểu nhất cho mỗi bộ, với công trình năm 2014 là 48 loài<sup id="cite_ref-Jarvis2014_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jarvis2014-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, và công trình năm 2015 là 198 loài<sup id="cite_ref-Prum2015_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Prum2015-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Biểu đồ nhánh thứ nhất về các mối quan hệ phát sinh chủng loài chim hiện đại dựa theo Jarvis E.D. (2014)<sup id="cite_ref-Jarvis2014_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Jarvis2014-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> với một số nhánh đặt tên theo bài báo của Yury T. (2013).<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade" style="font-size:75%;line-height:80%"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><b>Aves</b> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Palaeognathae" title="Palaeognathae">Palaeognathae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Struthioniformes" class="mw-redirect" title="Struthioniformes">Struthioniformes</a> (đà điểu) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Notopalaeognathae" title="Notopalaeognathae">Notopalaeognathae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Rheiformes" class="mw-redirect" title="Rheiformes">Rheiformes</a> (đà điểu Nam Mỹ) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>†<a href="/wiki/Dinornithiformes" class="mw-redirect" title="Dinornithiformes">Dinornithiformes</a> (chim moa) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>†<a href="/w/index.php?title=Lithornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lithornithiformes (trang không tồn tại)">Lithornithiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Tinamiformes" class="mw-redirect" title="Tinamiformes">Tinamiformes</a> (tinamou) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Novaeratitae" title="Novaeratitae">Novaeratitae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Casuariiformes" class="mw-redirect" title="Casuariiformes">Casuariiformes</a> (đà điểu châu Úc & đà điểu đầu mào) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Apterygiformes" class="mw-redirect" title="Apterygiformes">Apterygiformes</a> (kiwi) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>†<a href="/wiki/Aepyornithiformes" class="mw-redirect" title="Aepyornithiformes">Aepyornithiformes</a> (chim voi) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Neognathae" class="mw-redirect" title="Neognathae">Neognathae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Galloanserae" class="mw-redirect" title="Galloanserae">Galloanserae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Galliformes" class="mw-redirect" title="Galliformes">Galliformes</a> (gà, gà gô, gà tây v.v.) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Odontoanserae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Odontoanserae (trang không tồn tại)">Odontoanserae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>†<a href="/w/index.php?title=Pelagornithidae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pelagornithidae (trang không tồn tại)">Pelagornithidae</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Anserimorphae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anserimorphae (trang không tồn tại)">Anserimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p>†<a href="/w/index.php?title=Gastornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gastornithiformes (trang không tồn tại)">Gastornithiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Anseriformes" class="mw-redirect" title="Anseriformes">Anseriformes</a> (vịt, ngỗng, thiên nga v.v.) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Neoaves" title="Neoaves">Neoaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Columbea" title="Columbea">Columbea</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Mirandornithes" title="Mirandornithes">Mirandornithes</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Phoenicopteriformes" class="mw-redirect" title="Phoenicopteriformes">Phoenicopteriformes</a> (hồng hạc) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Podicipediformes" class="mw-redirect" title="Podicipediformes">Podicipediformes</a> (chim lặn) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Columbimorphae" title="Columbimorphae">Columbimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Columbiformes" class="mw-redirect" title="Columbiformes">Columbiformes</a> (bồ câu, chim ngói v.v.) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Mesitornithiformes" class="mw-redirect" title="Mesitornithiformes">Mesitornithiformes</a> (mesite) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Pteroclidiformes" class="mw-redirect" title="Pteroclidiformes">Pteroclidiformes</a> (gà cát) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Passerea" title="Passerea">Passerea</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Cypselomorphae" class="mw-redirect" title="Cypselomorphae">Cypselomorphae</a> (chim ruồi, yến) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Otidimorphae" title="Otidimorphae">Otidimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Cuculiformes" class="mw-redirect" title="Cuculiformes">Cuculiformes</a> (cu cu, tu hú) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Otidiformes" class="mw-redirect" title="Otidiformes">Otidiformes</a> (ô tác) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Musophagiformes" class="mw-redirect" title="Musophagiformes">Musophagiformes</a> (turaco) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Opisthocomiformes" class="mw-redirect" title="Opisthocomiformes">Opisthocomiformes</a> (hoatzin) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Cursorimorphae" class="mw-redirect" title="Cursorimorphae">Cursorimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Gruiformes" class="mw-redirect" title="Gruiformes">Gruiformes</a> (gà nước và sếu) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Charadriiformes" class="mw-redirect" title="Charadriiformes">Charadriiformes</a> (choi choi, dẽ, mòng biển, te, cun cút) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Aequornithes" title="Aequornithes">Aequornithes</a> (bồ nông, cò, vạc, chim lặn v.v.) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Phaethontimorphae" class="mw-redirect" title="Phaethontimorphae">Phaethontimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Eurypygiformes" title="Eurypygiformes">Eurypygiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Phaethontiformes" class="mw-redirect" title="Phaethontiformes">Phaethontiformes</a> (chim nhiệt đới) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Telluraves" title="Telluraves">Telluraves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Afroaves" title="Afroaves">Afroaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><a href="/wiki/Accipitrimorphae" title="Accipitrimorphae">Accipitrimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Cathartiformes" class="mw-redirect" title="Cathartiformes">Cathartiformes</a> (kền kền Tân thế giới, thần ưng Nam Mỹ) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Accipitriformes" class="mw-redirect" title="Accipitriformes">Accipitriformes</a> (diều, ưng, đại bàng, kền kền Cựu thế giới) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Strigiformes" class="mw-redirect" title="Strigiformes">Strigiformes</a> (cú) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Coraciimorphae" title="Coraciimorphae">Coraciimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Coliiformes" class="mw-redirect" title="Coliiformes">Coliiformes</a> (chim chuột) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Eucavitaves" title="Eucavitaves">Eucavitaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Leptosomatiformes" class="mw-redirect" title="Leptosomatiformes">Leptosomatiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Cavitaves" title="Cavitaves">Cavitaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Trogoniformes" class="mw-redirect" title="Trogoniformes">Trogoniformes</a> (nuốc) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Picocoraciae" title="Picocoraciae">Picocoraciae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Bucerotiformes" class="mw-redirect" title="Bucerotiformes">Bucerotiformes</a> (hồng hoàng, mỏ sừng) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Coraciiformes" class="mw-redirect" title="Coraciiformes">Coraciiformes</a> (sả, bói cá) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Piciformes" class="mw-redirect" title="Piciformes">Piciformes</a> (gõ kiến) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Australaves" title="Australaves">Australaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Cariamiformes" title="Cariamiformes">Cariamiformes</a> </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Eufalconimorphae" title="Eufalconimorphae">Eufalconimorphae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Falconiformes" class="mw-redirect" title="Falconiformes">Falconiformes</a> (cắt) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/wiki/Psittacopasserae" title="Psittacopasserae">Psittacopasserae</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Psittaciformes" class="mw-redirect" title="Psittaciformes">Psittaciformes</a> (vẹt) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Passeriformes" class="mw-redirect" title="Passeriformes">Passeriformes</a> (sẻ, quạ, họa mi, khướu v.v.) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> <p>Năm 2015 Prum đã đưa ra một biểu đồ phát sinh chủng loài khác của chim, trong đó khác biệt cơ bản với cây phát sinh chủng loài trên đây là mối quan hệ giữa các nhánh trong phát sinh chủng loài của chim hiện đại (Neoaves)<sup id="cite_ref-Prum2015_33-1" class="reference"><a href="#cite_note-Prum2015-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade" style="font-size:98%;line-height:100%"> <tbody><tr> <td class="clade-label first"><b>Neoaves</b> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Cypselomorphae" class="mw-redirect" title="Cypselomorphae">Cypselomorphae</a> (chim ruồi, yến, cú muỗi) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/w/index.php?title=Columbaves&action=edit&redlink=1" class="new" title="Columbaves (trang không tồn tại)">Columbaves</a> (bồ câu, ô tác, cu cu, tu hú) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Gruiformes" class="mw-redirect" title="Gruiformes">Gruiformes</a> (gà nước, sếu) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Aequorlitornithes" title="Aequorlitornithes">Aequorlitornithes</a> (<a href="/wiki/Chim_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Chim nước">chim nước</a> phần lõi: hồng hạc, chim lặn, cò, vạc) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label"><a href="/w/index.php?title=Inopinaves&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inopinaves (trang không tồn tại)">Inopinaves</a> </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144032"> <table class="clade"> <tbody><tr> <td class="clade-label first">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Opisthocomiformes" class="mw-redirect" title="Opisthocomiformes">Opisthocomiformes</a> (hoatzin) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel">  </td></tr> <tr> <td class="clade-label">  </td> <td rowspan="2" class="clade-leaf"> <p><a href="/wiki/Telluraves" title="Telluraves">Telluraves</a> (chim cạn phần lõi: ưng, kền kền, sả, sẻ, quạ) </p> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="clade-slabel last">  </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_bố"><span id="Ph.C3.A2n_b.E1.BB.91"></span>Phân bố</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Phân bố”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân bố"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:House_sparrow04.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/House_sparrow04.jpg/220px-House_sparrow04.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/House_sparrow04.jpg/330px-House_sparrow04.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/House_sparrow04.jpg/440px-House_sparrow04.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1067" /></a><figcaption>Khu vực phân bố loài <a href="/wiki/S%E1%BA%BB_nh%C3%A0" title="Sẻ nhà">sẻ nhà</a> (<i>Passer domesticus</i>) đã mở rộng đột ngột do các hoạt động của con người<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</figcaption></figure> <p>Chim sống và sinh sản ở hầu hết các môi trường trên cạn cũng như ở cả bảy lục địa, trong đó nắm giữ kỷ lục phương Nam là loài <a href="/wiki/Pagodroma_nivea" title="Pagodroma nivea">hải âu pêtren tuyết</a> (<i>Pagodroma nivea</i>) khi có thể sinh sản ở khu vực lấn sâu tới 440 kilômét trong <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Nam_C%E1%BB%B1c" title="Châu Nam Cực">châu Nam Cực</a><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tính <a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">đa dạng</a> cao nhất về các loài chim thuộc những khu vực <a href="/wiki/Nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Nhiệt đới">nhiệt đới</a>. Trước đây, người ta nghĩ rằng tính đa dạng cao là kết quả của tốc độ <a href="/wiki/H%C3%ACnh_th%C3%A0nh_lo%C3%A0i" title="Hình thành loài">hình thành loài</a> cao ở những khu vực này, nhưng những nghiên cứu gần đây cho thấy, ở khu vực có <a href="/wiki/V%C4%A9_%C4%91%E1%BB%99" title="Vĩ độ">vĩ độ</a> cao, tốc độ hình thành loài dù cao hơn nhưng lại bị bù trừ bởi tốc độ tuyệt chủng mà cũng lớn hơn so với vùng nhiệt đới<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Vài họ chim lại có cuộc sống thích nghi ở cả môi trường đại dương, trong số đó, có những loài chim biển vào bờ để sinh sản<sup id="cite_ref-Burger_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-Burger-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, và một số chim cánh cụt lại được ghi nhận là có thể lặn ở độ sâu tới 300 <a href="/wiki/M%C3%A9t" title="Mét">mét</a> (980 <a href="/wiki/Foot" title="Foot">ft</a>)<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Nhiều loài chim đã thành lập những <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học)">quần thể</a> giao phối ở những vùng mà chúng được <a href="/w/index.php?title=Lo%C3%A0i_nh%E1%BA%ADp_n%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loài nhập nội (trang không tồn tại)">nhập nội</a> bởi con người. Có những loài được nhập nội có chủ ý, ví dụ như loài <a href="/wiki/Tr%C4%A9_%C4%91%E1%BB%8F" title="Trĩ đỏ">trĩ đỏ</a>, đã được đưa đi trên toàn thế giới như một loại <a href="/w/index.php?title=Chim_%C4%91%E1%BB%83_s%C4%83n_b%E1%BA%AFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chim để săn bắt (trang không tồn tại)">chim để săn bắt</a><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Số khác lại mang tính ngẫu nhiên, một ví dụ là sự thành lập của quần thể <a href="/wiki/V%E1%BA%B9t_th%E1%BA%A7y_tu_%C4%91u%C3%B4i_d%C3%A0i" title="Vẹt thầy tu đuôi dài">vẹt thầy tu đuôi dài</a> (<i>Myiopsitta monachus</i>) ở vài thành phố của <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9" title="Bắc Mỹ">Bắc Mỹ</a>, sau khi chúng thoát ra khỏi tình trạng nuôi nhốt<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Vài loài khác, bao gồm <a href="/wiki/C%C3%B2_ru%E1%BB%93i" title="Cò ruồi">cò ruồi</a><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=Di%E1%BB%81u_v%E1%BA%B1n_%C4%91%E1%BA%A7u_v%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diều vằn đầu vàng (trang không tồn tại)">diều vằn đầu vàng</a><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và vẹt mào ngực hồng (<a href="/w/index.php?title=Galah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galah (trang không tồn tại)">galah</a>)<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> đã mở rộng phân bố một cách tự nhiên bên cạnh khu vực phân bố gốc, bởi các hoạt động nông nghiệp đã tạo nên <a href="/wiki/Sinh_c%E1%BA%A3nh" title="Sinh cảnh">sinh cảnh</a> mới thích hợp cho chúng. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giải_phẫu_và_sinh_lý"><span id="Gi.E1.BA.A3i_ph.E1.BA.ABu_v.C3.A0_sinh_l.C3.BD"></span>Giải phẫu và sinh lý</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Giải phẫu và sinh lý”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giải phẫu và sinh lý"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giải phẫu chim (trang không tồn tại)">Giải phẫu chim</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Birdmorphology.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Birdmorphology.svg/300px-Birdmorphology.svg.png" decoding="async" width="300" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Birdmorphology.svg/450px-Birdmorphology.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Birdmorphology.svg/600px-Birdmorphology.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="430" /></a><figcaption>Giải phẫu bên ngoài của một con chim điển hình: 1 Mỏ, 2 Đầu, 3 Mống mắt, 4 Đồng tử, 5 Lớp lông cứng cánh, 6 Lông bao cánh nhỏ, 7 Lông vai, 8 Lông bao cánh giữa, 9 Lông cánh bả, 10 Phao câu, 11 Lông cánh sơ cấp, 12 Hậu môn, 13 Đùi, 14 Khớp cổ chày-chân, 15 Xương cổ chân, 16 Bàn chân, 17 Xương chày, 18 Bụng, 19 Sườn, 20 Ức, 21 Cổ, 22 Yếm</figcaption></figure> <p>Xét hình thái bên ngoài, chim có cơ thể dạng hình bầu dục ngắn, cổ dài, đầu tròn, nhỏ. Toàn thân chim được phủ <a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">lông vũ</a>, hai chi trước là cánh, hai chi sau có bàn chân hình trụ giúp chim đi đứng trên mặt đất<sup id="cite_ref-hueuni_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. So với những động vật có xương sống khác, cơ thể chim có những đặc điểm thích nghi đặc biệt, chủ yếu để phù hợp cho hoạt động <a href="/w/index.php?title=Ho%E1%BA%A1t_%C4%91%E1%BB%99ng_bay_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoạt động bay của chim (trang không tồn tại)">bay</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bộ_xương_và_hệ_cơ"><span id="B.E1.BB.99_x.C6.B0.C6.A1ng_v.C3.A0_h.E1.BB.87_c.C6.A1"></span>Bộ xương và hệ cơ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Bộ xương và hệ cơ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bộ xương và hệ cơ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chim có <a href="/wiki/B%E1%BB%99_x%C6%B0%C6%A1ng" title="Bộ xương">bộ xương</a> với những chiếc xương nhẹ và xốp nhưng cứng cáp.<sup id="cite_ref-hueuni_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Xương chim có những khoang chứa đầy khí, được liên kết với <a href="/wiki/H%E1%BB%87_h%C3%B4_h%E1%BA%A5p" title="Hệ hô hấp">hệ hô hấp</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Xương sọ được nối liền và không có các <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_kh%E1%BB%9Bp_s%E1%BB%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường khớp sọ (trang không tồn tại)">đường khớp sọ</a><sup id="cite_ref-Gill_47-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%94_m%E1%BA%AFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ổ mắt (trang không tồn tại)">Ổ mắt</a> lớn và được ngăn cách bởi một vách xương. Cột sống của chim được chia làm 4 phần: cổ, ngực, chậu và đuôi, với các đốt sống cổ có tính biến đổi cao và đặc biệt linh hoạt; tuy nhiên khả năng cử động chỉ ở các đốt sống ngực trở đi chứ không có ở các đốt sau<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Những đốt cuối kết hợp với <a href="/wiki/Khung_ch%E1%BA%ADu" title="Khung chậu">khung chậu</a> tạo thành <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%91i_x%C6%B0%C6%A1ng_c%C3%B9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khối xương cùng (trang không tồn tại)">khối xương cùng</a><sup id="cite_ref-Gill_47-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, làm chỗ dựa vững chắc cho các chi sau<sup id="cite_ref-hueuni_45-2" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trừ những loài không biết bay, xương sườn chim dẹt và xương ức phát triển có gờ lưỡi hái nhằm gắn kết với các cơ vận động bay. Hai chi trước của chim đã biến đổi thành cánh<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Chim có tổng cộng khoảng 175 <a href="/wiki/C%C6%A1_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Cơ (sinh học)">cơ</a> trên cơ thể<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, trong đó các cơ phát triển liên quan đến những hoạt động như bay (cơ vận động cánh), chạy (cơ đùi và cơ ống chân ở các chim chạy), xù lông (cơ da) hay cử động đầu (cơ cổ)<sup id="cite_ref-hueuni_45-3" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cơ lớn nhất là <a href="/w/index.php?title=C%C6%A1_ng%E1%BB%B1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cơ ngực (trang không tồn tại)">cơ ngực</a> (cơ hạ cánh) có thể chiếm từ 15-20% <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Khối lượng">khối lượng</a> cơ thể con chim. Bàn chân của chim không có cơ, tuy nhiên lại có các <a href="/wiki/G%C3%A2n" title="Gân">gân</a> có thể tự động siết chặt khép quặp các ngón chân quanh cành cây khi chim đậu, giúp chúng bám lâu và chắc trên cành mà không bị mỏi<sup id="cite_ref-hueuni_45-4" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bài_tiết_và_tiêu_hóa"><span id="B.C3.A0i_ti.E1.BA.BFt_v.C3.A0_ti.C3.AAu_h.C3.B3a"></span>Bài tiết và tiêu hóa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Bài tiết và tiêu hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bài tiết và tiêu hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Giống như <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%C3%B2_s%C3%A1t" title="Động vật bò sát">bò sát</a>, chim căn bản là loài <a href="/wiki/B%C3%A0i_ti%E1%BA%BFt" title="Bài tiết">bài tiết</a> <a href="/wiki/Acid_uric" title="Acid uric">axít uric</a> (<i>uricotelic</i>): cật chim lọc các chất thải gốc nitơ từ máu và bài tiết chúng dưới dạng axít uric thay vì <a href="/wiki/Ur%C3%AA" class="mw-redirect" title="Urê">urê</a> hay <a href="/wiki/Amonia" title="Amonia">amonia</a> thông qua <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%90ng_ni%E1%BB%87u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ống niệu (trang không tồn tại)">ống niệu</a> trong ruột. Chim không có bóng đái hay niệu đạo mở bên ngoài, nên nước tiểu của chim được thải ra đi kèm với phân tạo thành chất thải nửa rắn<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tuy vậy, vẫn có những loài như <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_ru%E1%BB%93i" title="Họ Chim ruồi">chim ruồi</a> lại thải hầu hết các chất thải <a href="/wiki/Nit%C6%A1" title="Nitơ">nitơ</a> dưới dạng amonia<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các loài chim thường thải <a href="/w/index.php?title=Creatin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Creatin (trang không tồn tại)">creatin</a>, hơn là <a href="/wiki/Creatinin" title="Creatinin">creatinin</a> như ở <a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Th%C3%BA" title="Lớp Thú">động vật có vú</a><sup id="cite_ref-Gill_47-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Loại chất này, cũng như các chất thải khác của quá trình tiêu hóa, được thải ra từ <a href="/w/index.php?title=Huy%E1%BB%87t_(gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Huyệt (giải phẫu) (trang không tồn tại)">huyệt</a> của chim<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Huyệt chim là một ống mở đa chức năng, từ tống các chất thải ra ngoài tới <a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_t%C3%ACnh_d%E1%BB%A5c" title="Quan hệ tình dục">giao phối</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BB_tr%E1%BB%A9ng" title="Đẻ trứng">đẻ trứng</a>. Ngoài ra, nhiều loài chim cũng ợ (đưa quay trở lại đẳng miệng) các thức ăn chưa tiêu hóa còn dư (<i>pellet</i>)<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ti%C3%AAu_h%C3%B3a" class="mw-redirect" title="Hệ tiêu hóa">Hệ tiêu hóa</a> chim có đặc điểm độc nhất, với bộ phận <a href="/w/index.php?title=Di%E1%BB%81u_(gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diều (giải phẫu) (trang không tồn tại)">diều</a> để lưu trữ thức ăn và <a href="/wiki/M%E1%BB%81" title="Mề">mề</a>, chứa các hòn đá được chim nuốt, có khả năng nghiền thức ăn thay thế cho bộ răng chúng không có<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhiều loài chim thích nghi cao với việc tiêu hóa nhanh giúp cho hoạt động bay trở nên dễ dàng hơn nhiều so với những loài động vật khác.<sup id="cite_ref-Attenborough_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-Attenborough-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Một số loài chim cũng thích nghi bằng cách sử dụng <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a> từ nhiều bộ phận của cơ thể. để cung cấp thêm năng lượng trong quá trình <a href="/w/index.php?title=Di_tr%C3%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Di trú (trang không tồn tại)">di trú</a><sup id="cite_ref-Battley_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-Battley-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hệ_hô_hấp_và_hệ_tuần_hoàn"><span id="H.E1.BB.87_h.C3.B4_h.E1.BA.A5p_v.C3.A0_h.E1.BB.87_tu.E1.BA.A7n_ho.C3.A0n"></span>Hệ hô hấp và hệ tuần hoàn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Hệ hô hấp và hệ tuần hoàn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hệ hô hấp và hệ tuần hoàn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_(5547470085).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg/300px-Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg" decoding="async" width="300" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg/450px-Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg/600px-Photographers_expand_horizons_in_2010_Army_Digital_Photography_Contest_110311_%285547470085%29.jpg 2x" data-file-width="715" data-file-height="800" /></a><figcaption>Một con chim đang khiêu vũ</figcaption></figure> <p>Chim có một trong những hệ hô hấp phức tạp nhất của tất cả các loài động vật<sup id="cite_ref-Gill_47-3" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh <a href="/wiki/Ph%E1%BB%95i" title="Phổi">phổi</a>, chim còn có 9 túi khí, là các vi <a href="/wiki/Kh%C3%AD_qu%E1%BA%A3n" title="Khí quản">khí quản</a> xuyên qua phổi tạo thành, dung tích hơn phổi nhiều lần, có vai trò chứa khí để hô hấp cũng như làm nhẹ cơ thể và <a class="mw-selflink-fragment" href="#Điều_hòa_thân_nhiệt">điều hòa thân nhiệt</a><sup id="cite_ref-hueuni_45-5" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Lúc chim hít vào, 75% lượng không khí sạch không đi qua phổi mà tới trực tiếp các túi khí sau để sau đó lấp đầy các khoang trong xương. 25% lượng khí còn lại đi trực tiếp vào phổi. Khi chim thở ra, những luồng khí đã được sử dụng đi ra ngoài phổi và những khí sạch chứa trong xương cùng lúc đó lại đi vào phổi. Theo cách đó, phổi của chúng luôn được duy trì cung cấp không khí sạch trong cả khi thở ra và hít vào<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Cơ quan tạo âm thanh của chim là <a href="/w/index.php?title=Minh_qu%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minh quản (trang không tồn tại)">minh quản</a> (<i>syrinx</i>), một khoang cơ với một số <a href="/wiki/M%C3%A0ng_tai" title="Màng tai">màng nhĩ</a>, đặt ở vị trí điểm cuối của <a href="/wiki/Kh%C3%AD_qu%E1%BA%A3n" title="Khí quản">khí quản</a>, nơi khí quản phân thành hai phế quản<sup id="cite_ref-Suthers_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-Suthers-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Tim chim có bốn ngăn, <a href="/w/index.php?title=Cung_%C4%91%E1%BB%99ng_m%E1%BA%A1ch_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cung động mạch chủ (trang không tồn tại)">cung động mạch chủ</a> phải tham gia vào <a href="/wiki/H%E1%BB%87_tu%E1%BA%A7n_ho%C3%A0n" title="Hệ tuần hoàn">vòng tuần hoàn lớn</a> (không giống như động vật có vú là cung động mạch chủ trái)<sup id="cite_ref-Gill_47-4" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/w/index.php?title=T%C4%A9nh_m%E1%BA%A1ch_ch%E1%BB%A7_d%C6%B0%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tĩnh mạch chủ dưới (trang không tồn tại)">Tĩnh mạch chủ dưới</a> nhận máu từ các chi thông qua một hệ gánh thận. Tim chim đập nhanh và <a href="/wiki/Nh%E1%BB%8Bp_tim" title="Nhịp tim">nhịp tim</a> tỉ lệ nghịch với khối lượng cơ thể. Ở <a href="/wiki/G%C3%A0" title="Gà">gà</a>, tim đập khoảng 250 lần/phút, ở <a href="/w/index.php?title=S%C6%A1n_t%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91%E1%BA%A7u_%C4%91en&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sơn tước đầu đen (trang không tồn tại)">sơn tước đầu đen</a> khi ngủ là 500 lần, khi hoạt động lên tới 1000 lần/phút<sup id="cite_ref-hueuni_45-6" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, riêng với loài <a href="/w/index.php?title=Chim_ru%E1%BB%93i_%E1%BB%A9c_%C4%91%E1%BB%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chim ruồi ức đỏ (trang không tồn tại)">chim ruồi ức đỏ</a> (<i>Archilochus colubris</i>), tim mỗi phút có thể đập 1200 lần (20 lần/giây)<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Điều này giúp cho máu chim lưu thông nhanh, giúp vận chuyển nhanh oxy và chất dinh dưỡng cho các cơ quan, cung cấp kịp thời năng lượng để bay và duy trì hoạt động mức độ cao. Bên cạnh đó, <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_c%E1%BA%A7u" title="Hồng cầu">hồng cầu</a> chim có <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_t%E1%BA%BF_b%C3%A0o" title="Nhân tế bào">nhân</a> (khác với các loài thú)<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, nhiều và lồi hai mặt, <a href="/wiki/Hemoglobin" title="Hemoglobin">hemoglobin</a> liên kết với <a href="/wiki/Oxy" title="Oxy">oxy</a> và <a href="/wiki/Cacbon_%C4%91i%C3%B4x%C3%ADt" class="mw-redirect" title="Cacbon điôxít">cacbonic</a> yếu nên việc giải phóng các khí này diễn ra nhanh trong máu. Đây là lý do vì sao chim có thân nhiệt cao, vào khoảng từ 38-45,5<sup>o</sup>C, tuỳ mỗi loài<sup id="cite_ref-hueuni_45-7" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Điều_hòa_thân_nhiệt"><span id=".C4.90i.E1.BB.81u_h.C3.B2a_th.C3.A2n_nhi.E1.BB.87t"></span>Điều hòa thân nhiệt</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Điều hòa thân nhiệt”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Điều hòa thân nhiệt"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chim là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_m%C3%A1u_n%C3%B3ng" title="Động vật máu nóng">động vật máu nóng</a>, thân nhiệt ổn định không phụ thuộc vào môi trường bên ngoài. Là sinh vật có chỉ số <a href="/wiki/Trao_%C4%91%E1%BB%95i_ch%E1%BA%A5t" title="Trao đổi chất">trao đổi chất</a> cao<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, thân nhiệt chim cao và thường biến đổi từ 40-42<sup>o</sup>C<sup id="cite_ref-hueuni_45-8" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các loài chim nhỏ thường có thân nhiệt ít ổn định hơn các loài chim lớn, thay đổi theo mùa hay thậm chí hàng đêm<sup id="cite_ref-willmerp_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-willmerp-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, một ví dụ là <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%93ng_t%C6%B0%E1%BB%9Bc_nh%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hồng tước nhà (trang không tồn tại)">hồng tước nhà</a> (<i>Troglodytes aedon</i>) có biến thiên thân nhiệt trong 24 giờ lên tới 8<sup>o</sup>C<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ở chim sơ sinh, dù cũng có thân nhiệt cao (xấp xỉ khoảng 38<sup>o</sup>C ở nhiều loài), nhưng lại chưa có cơ chế hằng nhiệt như chim trưởng thành, nên chúng phải dựa vào nhiệt độ cơ thể bố mẹ và tổ để giữ ấm<sup id="cite_ref-willmerp_65-1" class="reference"><a href="#cite_note-willmerp-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh trao đổi chất, khi nhiệt độ môi trường xuống thấp, chim thường xù lông để ngăn không cho không khí tiếp xúc với da, co các mạch máu da, hay đôi khi <a href="/w/index.php?title=Run&action=edit&redlink=1" class="new" title="Run (trang không tồn tại)">run</a> để tăng nhiệt độ cơ thể. Khả năng điều hòa thân nhiệt là một nguyên nhân giúp các loài chim có thể phân bố rộng trên khắp thế giới.<sup id="cite_ref-hueuni_45-9" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thần_kinh_và_giác_quan"><span id="Th.E1.BA.A7n_kinh_v.C3.A0_gi.C3.A1c_quan"></span>Thần kinh và giác quan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Thần kinh và giác quan”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thần kinh và giác quan"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8B_gi%C3%A1c_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thị giác của chim (trang không tồn tại)">Thị giác của chim</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Blue_Tit_aka.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Blue_Tit_aka.jpg/200px-Blue_Tit_aka.jpg" decoding="async" width="200" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Blue_Tit_aka.jpg/300px-Blue_Tit_aka.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Blue_Tit_aka.jpg/400px-Blue_Tit_aka.jpg 2x" data-file-width="1120" data-file-height="1016" /></a><figcaption>Ở chim <a href="/wiki/S%E1%BA%BB_ng%C3%B4_xanh" title="Sẻ ngô xanh">sẻ ngô xanh</a> (<i>Cyanistes caeruleus</i>, tên cũ <i>Parus caeruleus</i>), con trống có một đốm trên đầu phản chiếu tia cực tím, được chúng phô bày trước con mái qua tư thế xù lông ở phía gáy<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</figcaption></figure> <p>Hệ thần kinh của chim phụ thuộc nhiều vào kích thước cơ thể<sup id="cite_ref-Gill_47-5" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Phần phát triển nhất của não điều khiển các chức năng liên quan đến hoạt động bay, trong khi <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_n%C3%A3o" title="Tiểu não">tiểu não</a> phối hợp sự cử động và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_n%C3%A3o" title="Đại não">đại não</a> thì điều khiển các kiểu tập tính, tìm đường, giao phối và làm tổ. Đa phần các loài chim đều có <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A9u_gi%C3%A1c" title="Khứu giác">khứu giác</a> kém, ngoại trừ một số trường hợp nổi bật như <a href="/wiki/Chim_Kiwi" class="mw-redirect" title="Chim Kiwi">kiwi</a><sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=K%E1%BB%81n_k%E1%BB%81n_T%C3%A2n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kền kền Tân Thế giới (trang không tồn tại)">kền kền Tân Thế giới</a><sup id="cite_ref-Avian_Sense_of_Smell_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-Avian_Sense_of_Smell-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và bộ Chim báo bão (<a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A3i_%C3%A2u" title="Bộ Hải âu">Procellariiformes</a>)<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngược lại, thị giác của chúng thường phát triển ở mức độ cao. Các loài chim ở nước có <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%A7y_tinh_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thủy tinh thể (trang không tồn tại)">thủy tinh thể</a> linh hoạt đặc biệt, cho phép thích nghi với việc nhìn trong nước lẫn không khí<sup id="cite_ref-Gill_47-6" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Một số loài trong mắt còn có hai <a href="/w/index.php?title=V%C3%B9ng_ho%C3%A0ng_%C4%91i%E1%BB%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vùng hoàng điểm (trang không tồn tại)">vùng hoàng điểm</a> (<i>fovea</i>). Các loài chim có khả năng nhận biết bốn loại nguồn sáng (<i>tetrachromacy</i>), có các <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%BF_b%C3%A0o_h%C3%ACnh_n%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tế bào hình nón (trang không tồn tại)">tế bào hình nón</a> nhạy cảm với <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_ngo%E1%BA%A1i" title="Tử ngoại">tia cực tím</a> bên cạnh các dải màu <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8F" title="Đỏ">đỏ</a>, <a href="/wiki/Xanh_lam" class="mw-redirect" title="Xanh lam">xanh lam</a> và <a href="/wiki/Xanh_l%C3%A1_c%C3%A2y" title="Xanh lá cây">xanh lá cây</a><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Điều này cho phép chúng quan sát được các tia cực tím (UV), có liên quan trong quá trình ve vãn. Nhiều loài chim có những bộ lông sặc sỡ trong dải tia cực tím mà mắt người không nhìn thấy; một số loài mà hai giới tính tưởng như giống nhau với mắt thường, nhưng lại khác nhau dưới tia cực tím khi phản chiếu những vết đốm trên bộ lông của chúng. Tia cực tím còn được sử dụng trong việc kiếm ăn - một số loài <a href="/wiki/Chi_C%E1%BA%AFt" title="Chi Cắt">cắt</a> tìm kiếm con mồi là những loài <a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%E1%BA%B7m_nh%E1%BA%A5m" title="Bộ Gặm nhấm">gặm nhấm</a> bằng cách xác định tia UV phản chiếu từ dấu nước tiểu trên mặt đất<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/M%C3%AD_m%E1%BA%AFt" title="Mí mắt">Mí mắt</a> của chim không được sử dụng để nháy mắt, thay vì thế chúng dùng một mí mắt thứ ba di chuyển theo chiều ngang, gọi là <a href="/w/index.php?title=M%C3%A0ng_nh%C3%A1y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Màng nháy (trang không tồn tại)">màng nháy</a><sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Màng nháy cũng bao phủ mắt và có vai trò như một loại <a href="/wiki/K%C3%ADnh_%C3%A1p_tr%C3%B2ng" title="Kính áp tròng">kính áp tròng</a> ở nhiều loài chim sống ở nước<sup id="cite_ref-Gill_47-7" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Võng mạc chim có một hệ thống cung cấp máu hình quạt gọi là lược (<i>pecten</i>)<sup id="cite_ref-Gill_47-8" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Hầu hết chim không thể di chuyển mắt của chúng, trừ một số ngoại lệ, như <a href="/wiki/C%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BA%BF" title="Cốc đế">chim cốc đế</a><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Những loài chim với mắt ở hai bên đầu có tầm nhìn rộng, còn những loài có mắt ở trước mặt, như <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%BA" title="Bộ Cú">cú</a>, có <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8B_gi%C3%A1c_hai_m%E1%BA%AFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thị giác hai mắt (trang không tồn tại)">thị giác hai mắt</a> (<i>binocular vision</i>) và có thể ước tính được chiều sâu của tầm nhìn<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chim không có <a href="/wiki/Tai_ngo%C3%A0i" class="mw-redirect" title="Tai ngoài">tai ngoài</a> nhưng <a href="/wiki/Tai" title="Tai">tai</a> chúng được bao phủ bởi lông vũ, dù ở một số chim, như các chi <a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%BA" title="Bộ Cú">cú</a> <i><a href="/wiki/Asio" class="mw-redirect" title="Asio">Asio</a></i>, <i><a href="/wiki/Bubo" class="mw-redirect" title="Bubo">Bubo</a></i> và <i><a href="/wiki/Otus" class="mw-redirect" title="Otus">Otus</a></i>, lông vũ tạo nên những búi mà tương tự như tai. Tai trong có một ốc tai, nhưng không có dạng xoắn như các loài thú có vú<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tai chim có thể nghe được âm thanh có <a href="/wiki/T%E1%BA%A7n_s%E1%BB%91_%C3%A2m_thanh" title="Tần số âm thanh">tần số</a> gần với tai người nhưng lại hơn người nhiều lần về khả năng phân biệt <a href="/wiki/C%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%91%E1%BB%99_%C3%A2m_thanh" title="Cường độ âm thanh">cường độ âm thanh</a>. So với các động vật xương sống ở cạn khác, xúc giác chim kém phát triển<sup id="cite_ref-hueuni_45-10" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chất_hóa_học"><span id="Ch.E1.BA.A5t_h.C3.B3a_h.E1.BB.8Dc"></span>Chất hóa học</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Chất hóa học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chất hóa học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Một vài giống chim có khả năng sử dụng chất hóa học để chống lại kẻ thù; vài loài thuộc bộ <a href="/wiki/Chim_b%C3%A1o_b%C3%A3o_Wilson" title="Chim báo bão Wilson">Chim báo bão</a> có thể phun ra một loại dầu nhờn khó chịu lên những kẻ gây hấn<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hay một số loài <a href="/wiki/Pitohui" title="Pitohui">pitohui</a> từ <a href="/wiki/New_Guinea" title="New Guinea">New Guinea</a>, lại có một loại <a href="/wiki/Neurotoxin" title="Neurotoxin">neurotoxin</a> (độc tố thần kinh) mạnh nằm ở trên da và lông<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lông_vũ"><span id="L.C3.B4ng_v.C5.A9"></span>Lông vũ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Lông vũ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lông vũ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">Lông vũ</a> và <a href="/wiki/L%C3%B4ng_bay" title="Lông bay">lông bay</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:African_Scops_owl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/African_Scops_owl.jpg/200px-African_Scops_owl.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/African_Scops_owl.jpg/300px-African_Scops_owl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/African_Scops_owl.jpg/400px-African_Scops_owl.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Bộ lông của <a href="/w/index.php?title=C%C3%BA_m%C3%A8o_ch%C3%A2u_Phi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cú mèo châu Phi (trang không tồn tại)">cú mèo châu Phi</a> cho phép loài này đồng hóa với môi trường xung quanh.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">Lông vũ</a> là đặc điểm duy nhất chỉ có ở các loài chim. Nó hỗ trợ cho việc bay, tạo ra một lớp cách ly giúp <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%81u_h%C3%B2a_th%C3%A2n_nhi%E1%BB%87t" title="Điều hòa thân nhiệt">điều hòa thân nhiệt</a>, ngoài ra còn được sử dụng để phô bày, <a href="/wiki/Ng%E1%BB%A5y_trang" title="Ngụy trang">ngụy trang</a> hay làm tín hiệu. Có một số loại lông vũ, được sử dụng cho từng mục đích. Lông vũ mọc lên từ lớp biểu bì của da, chỉ ở những vùng đặc biệt gọi là vùng lông (<i>pterylae</i>). Kiểu phân bố của những vùng lông (<i>pterylosis</i>) được ứng dụng trong phân loại và hệ thống học. Sự sắp xếp và vẻ ngoài của lông vũ trên cơ thể, gọi là <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_l%C3%B4ng_v%C5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ lông vũ (trang không tồn tại)">bộ lông vũ</a> (<i>plumage</i>), có thể khác nhau trong loài dựa trên tuổi, địa vị bầy đàn<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%A1ng_h%C3%ACnh_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh" class="mw-redirect" title="Lưỡng hình giới tính">giới tính</a><sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p> Các loài chim <a href="/wiki/Thay_l%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Thay lông">thay lông</a> theo định kỳ; bộ lông thông thường của một con chim mà đã thay sau mùa sinh sản gọi là bộ lông "không sinh sản" (<i>non-breeding</i>) - hay theo thuật ngữ Humphrey-Parkes là bộ lông "cơ bản" (<i>basic</i>); còn bộ lông khi sinh sản hay các dạng khác của bộ lông cơ bản gọi theo Humphrey-Parkes là bộ lông "luân phiên" (<i>alternate</i>)<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Việc thay (rụng) lông là thường niên ở hầu hết các loài chim, dù có những loài thay hai lần trong năm, hoặc các loài chim săn mồi lớn có thể chỉ thay lông một lần duy nhất cho vài năm. Có các kiểu thay lông khác nhau giữa các loài. Ở các loài <a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BB" title="Bộ Sẻ">chim sẻ</a>, <a href="/wiki/L%C3%B4ng_bay" title="Lông bay">lông bay</a> (lông trên cánh và đuôi giúp cho việc bay) được thay thế một lần trong một thời gian với những chiếc lông vũ sơ cấp trong cùng sẽ thay đầu tiên. Sau khi lông sơ cấp được thay thế lần thứ năm hay thứ sáu, những chiếc lông bậc ba ngoài cùng bắt đầu rụng, sau đó đến lông thứ cấp và cuối cùng quá trình này lại đi tới những chiếc lông phía ngoài (rụng lông ly tâm). Những lông bao (<i>tetrix</i>) lớn được rụng lẫn đồng thời với lông sơ cấp<sup id="cite_ref-pettingill_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-pettingill-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Một số nhỏ các loài, như <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bt" title="Vịt">vịt</a> và <a href="/wiki/Ng%E1%BB%97ng" class="mw-redirect" title="Ngỗng">ngỗng</a>, lại có thể rụng tất cả các lông bay cùng lúc, khiến chúng tạm thời không bay được<sup id="cite_ref-debeeretal_84-0" class="reference"><a href="#cite_note-debeeretal-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo một quy luật chung, lông đuôi lại rụng và thay khởi đầu từ những cặp trong cùng<sup id="cite_ref-pettingill_83-1" class="reference"><a href="#cite_note-pettingill-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dù thế, việc rung lông ly tâm cũng tìm thấy ở các loài thuộc <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Tr%C4%A9" title="Họ Trĩ">họ Trĩ</a><sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh đó, sự rụng lông ly tâm ở đuôi có sự thay đổi ở các loài chim <a href="/wiki/G%C3%B5_ki%E1%BA%BFn" class="mw-redirect" title="Gõ kiến">gõ kiến</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C4%90u%C3%B4i_c%E1%BB%A9ng" title="Họ Đuôi cứng">họ Đuôi cứng</a>, khi khởi đầu với những cặp lông trong cùng thứ hai và kết thúc với cặp lông giữa, và vẫn giữa một cặp lông với chức năng leo trèo<sup id="cite_ref-pettingill_83-2" class="reference"><a href="#cite_note-pettingill-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</p><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Red_Lory_(Eos_bornea)-6.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg/170px-Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg" decoding="async" width="170" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg/255px-Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg/340px-Red_Lory_%28Eos_bornea%29-6.jpg 2x" data-file-width="683" data-file-height="850" /></a><figcaption><a href="/wiki/V%E1%BA%B9t_Lory_%C4%91%E1%BB%8F" title="Vẹt Lory đỏ">Vẹt Lory đỏ</a> (<i>Eos bornea</i>) đang rỉa lông.</figcaption></figure><p> Ở các loài sẻ, kiểu thay lông chung là lông cánh sơ cấp thay trước, lông thứ cấp thay sau, còn đuôi thì khởi đầu với những lông ở giữa<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trước khi xây tổ, đa phần các con chim mái đều rụng phần lông gần bụng tạo thành một "vết ấp" (<i>brood patch</i>). Phần da ở đấy sẽ được cung cấp tốt từ các mạch máu và hỗ trợ chim trong việc <a href="/wiki/%E1%BA%A4p_tr%E1%BB%A9ng" title="Ấp trứng">ấp trứng</a><sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Lông vũ đòi hỏi được giữ gìn và chim thường dành khoảng 9% thời gian mỗi ngày dành cho việc rỉa hay chải lông<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chim dùng mỏ để chải đi các hạt nhỏ từ bên ngoài, đồng thời bôi lên đó một loại <a href="/wiki/S%C3%A1p" title="Sáp">sáp</a> tiết ra từ <a href="/wiki/Tuy%E1%BA%BFn_phao_c%C3%A2u" class="mw-redirect" title="Tuyến phao câu">tuyến phao câu</a>; loại sáp này sẽ giúp giữ gìn tính linh hoạt của lông và là một tác nhân chống vi sinh vật, ngăn chặn sự phát triển của những vi khuẩn làm giảm chất lượng lông<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngoài ra chất này còn giúp lông không thấm nước và cung cấp <a href="/wiki/Vitamin_D" title="Vitamin D">vitamin D</a> (chứa <a href="/w/index.php?title=Ergosterol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ergosterol (trang không tồn tại)">ergosterol</a> biến đổi thành vitamin D dưới ánh mặt trời)<sup id="cite_ref-hueuni_45-11" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh đó, một số chim còn có hành động chà kiến (hay côn trùng khác) lên bộ lông của chúng, nhằm lấy <a href="/wiki/Axit_formic" class="mw-redirect" title="Axit formic">axít formic</a> tiết ra từ kiến, có vai trò tiêu diệt những <a href="/w/index.php?title=Sinh_v%E1%BA%ADt_k%C3%BD_sinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh vật ký sinh (trang không tồn tại)">sinh vật ký sinh</a> trên lông<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mỏ,_chân_và_vảy"><span id="M.E1.BB.8F.2C_ch.C3.A2n_v.C3.A0_v.E1.BA.A3y"></span>Mỏ, chân và vảy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Mỏ, chân và vảy”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Mỏ, chân và vảy"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/M%E1%BB%8F_chim" title="Mỏ chim">Mỏ chim</a> và <a href="/w/index.php?title=Ki%E1%BB%83u_ng%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiểu ngón (trang không tồn tại)">Kiểu ngón § Chim</a></div> <p><a href="/wiki/M%E1%BB%8F_chim" title="Mỏ chim">Mỏ</a> là một cấu trúc bên ngoài của chim, được sử dụng cho việc ăn và nhiều mục đích khác. Trong mỏ không có răng, mỏ bao gồm 2 phần, phần hàm trên được bao phủ bởi một bao vỏ sừng (<i>rhamphotheca</i>), cấu tạo từ <a href="/wiki/Keratin" title="Keratin">keratin</a>. Giữa phần trên mỏ có hai <a href="/wiki/L%E1%BB%97_m%C5%A9i" title="Lỗ mũi">lỗ mũi</a>, ăn thông với hệ hô hấp. Ở một số loài, mỏ và lỗ mũi được bao bởi một phần mô mềm, sáp, được gọi là da gốc mỏ (<i>cere</i>)<sup id="cite_ref-petedubeak_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-petedubeak-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Turkey_Feet.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Turkey_Feet.jpg/220px-Turkey_Feet.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Turkey_Feet.jpg/330px-Turkey_Feet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Turkey_Feet.jpg/440px-Turkey_Feet.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Chân với cựa của một con <a href="/wiki/G%C3%A0_t%C3%A2y" class="mw-redirect" title="Gà tây">gà tây</a>.</figcaption></figure> <p>Bàn chân chim được bao phủ bởi vảy và có các ngón chân với móng vuốt. Đa phần các loài chim đều có 4 ngón, được chia thành 5 <a href="/w/index.php?title=Ki%E1%BB%83u_ng%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiểu ngón (trang không tồn tại)">kiểu sắp xếp</a> (<i>dactyly</i>) chính, bao gồm: <i>anisodactyl</i> (ngón không đều), <i><a href="/w/index.php?title=Zygodactyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zygodactyl (trang không tồn tại)">zygodactyl</a></i> (ngón kiểu chân trèo), <i>heterodactyl</i> (khác ngón), <i>syndactyl</i> (dính ngón) và <i>pamprodactyl</i> (ngón nhọn)<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ở nhiều loài chim, chân có màng, và cũng có các loại: có nửa màng (<i>semipalmate</i>), có màng hoàn toàn (<i>totipalmate</i>), có màng kiểu chân vịt và có thùy<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Mỏ cùng móng vuốt đều không ngừng phát triển về kích cỡ<sup id="cite_ref-petedubeak_92-1" class="reference"><a href="#cite_note-petedubeak-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Kiểu chân và mỏ của mỗi loài nhiều khi rất khác nhau, phụ thuộc vào lối sống và thức ăn của chúng. Ở gà trống và một số loài chim khác, chân có phần sừng cứng mọc lên, được gọi là <a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/c%E1%BB%B1a" class="extiw" title="wikt:cựa">cựa</a>. </p><p>Giống các bộ phận mỏ, vuốt và cựa, vảy chim là sản phẩm của da<sup id="cite_ref-hueuni_45-12" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, được tạo thành từ cùng một loại <a href="/wiki/Keratin" title="Keratin">keratin</a>. Vảy được tìm thấy chủ yếu ở ngón chân và bàn chân, nhưng cũng có thể xuất hiện ở mắt cá chân một vài loài. Hầu hết ở các loài chim, vảy không che phủ đáng kể, ngoại trừ trường hợp gõ kiến và đuôi cứng. Vảy của chim được cho là <a href="/w/index.php?title=T%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%93ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tương đồng (trang không tồn tại)">tương đồng</a> với vảy của động vật có vú và bò sát<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đặc_điểm_sinh_học"><span id=".C4.90.E1.BA.B7c_.C4.91i.E1.BB.83m_sinh_h.E1.BB.8Dc"></span>Đặc điểm sinh học</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Đặc điểm sinh học”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đặc điểm sinh học"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Di_chuyển"><span id="Di_chuy.E1.BB.83n"></span>Di chuyển</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Di chuyển”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Di chuyển"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bay">Bay</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Bay”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bay"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Ho%E1%BA%A1t_%C4%91%E1%BB%99ng_bay_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoạt động bay của chim (trang không tồn tại)">Hoạt động bay của chim</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:African_fish_eagle_flying_cropped.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/African_fish_eagle_flying_cropped.jpg/220px-African_fish_eagle_flying_cropped.jpg" decoding="async" width="220" height="327" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/African_fish_eagle_flying_cropped.jpg/330px-African_fish_eagle_flying_cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/African_fish_eagle_flying_cropped.jpg/440px-African_fish_eagle_flying_cropped.jpg 2x" data-file-width="565" data-file-height="840" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_b%C3%A0ng_c%C3%A1_ch%C3%A2u_Phi" title="Đại bàng cá châu Phi">Đại bàng cá châu Phi</a> (<i>Haliaeetus vocifer</i>) đang chao liệng trên không.</figcaption></figure> <p>Phần lớn chim đều có thể <a href="/wiki/Bay" title="Bay">bay</a>, điều này tạo nên sự khác biệt giữa chúng và hầu hết các loài động vật có xương sống khác. Bay là phương tiện chính để di chuyển của đa số loài chim, sử dụng cho các hoạt động sinh sản, kiếm thức ăn hay chạy trốn kẻ thù. Chim có nhiều đặc điểm thích nghi cho việc bay, bao gồm bộ xương khối lượng nhẹ, hai khối cơ vận động cánh lớn (cơ ngực và cơ quạ trên - <i>supracoracoideus</i>), cũng như hai chi trước đã biến đổi thành cánh, có vai trò tương tự như <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1nh_m%C3%A1y_bay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cánh máy bay (trang không tồn tại)">cánh máy bay</a><sup id="cite_ref-Gill_47-9" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Hình dạng và kích thước cánh thông thường xác định kiểu bay của mỗi loài; nhiều loài chim có khả năng phối hợp giữa những cú đập cánh mạnh mẽ và kiểu chao liệng đòi hỏi ít năng lượng. <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_ru%E1%BB%93i" title="Họ Chim ruồi">Chim ruồi</a> là một trường hợp đặc biệt của lớp Chim, khi chúng có thể bay lởn vởn tại chỗ bằng cách đập cánh 15-80 lần một giây (tùy mỗi loài), và đặc biệt có thể bay ngược phía sau, một khả năng mà không nhóm chim nào khác có<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chim cắt <i><a href="/wiki/C%E1%BA%AFt_l%E1%BB%9Bn" title="Cắt lớn">Falco peregrinus</a></i> với sải cánh rộng là kẻ nhanh nhất trong giới động vật, với những cú liệng xuống dưới đạt tốc độ hơn 322 km/h (200 mph)<sup id="cite_ref-F&WL_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-F&WL-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Khoảng 60 loài chim còn tồn tại không biết bay, cũng như với nhiều loài chim đã tuyệt chủng<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Việc không biết bay chủ yếu xuất hiện ở các loài sống biệt lập trên các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o" title="Đảo">đảo</a>, phụ thuộc vào các nguồn tài nguyên giới hạn và không có kẻ săn mồi<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Dù không biết bay, những con <a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">chim cánh cụt</a> vẫn sử dụng cơ và cách di chuyển tương đồng để "bay" xuyên qua làn nước, tương tự các loài <a href="/wiki/Chim_anca" class="mw-redirect" title="Chim anca">chim anca</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_L%E1%BB%99i_su%E1%BB%91i" title="Họ Lội suối">hét nước</a> hay <a href="/w/index.php?title=Chim_b%C3%A1o_b%C3%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chim báo bão (trang không tồn tại)">chim báo bão</a><sup id="cite_ref-100" class="reference"><a href="#cite_note-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Các_kiểu_di_chuyển_khác"><span id="C.C3.A1c_ki.E1.BB.83u_di_chuy.E1.BB.83n_kh.C3.A1c"></span>Các kiểu di chuyển khác</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Các kiểu di chuyển khác”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các kiểu di chuyển khác"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Melanerpes_striatus001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Melanerpes_striatus001.jpg/130px-Melanerpes_striatus001.jpg" decoding="async" width="130" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Melanerpes_striatus001.jpg/195px-Melanerpes_striatus001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Melanerpes_striatus001.jpg/260px-Melanerpes_striatus001.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/G%C3%B5_ki%E1%BA%BFn_Hispaniola" title="Gõ kiến Hispaniola">Gõ kiến Hispaniola</a> (<i>Melanerpes striatus</i>) dùng móng để bám lên cây.</figcaption></figure> <p>Bên cạnh bay, các loài chim còn có các kiểu di chuyển khác như leo trèo, bơi lặn hay đi trên mặt đất<sup id="cite_ref-hueuni_45-13" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Leo trèo là kiểu di chuyển nguyên thủy của nhiều loài chim tiền sử, ví dụ như <i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i> sử dụng móng vuốt để leo lên cây sau đó thả mình lướt xuống đất<sup id="cite_ref-Feduccia1999_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-Feduccia1999-101"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Trải qua thời gian, chân của các loại chim leo trèo nguyên thủy (với 3 ngón phía trước, 1 ngón phía sau) được biến đổi thành chân của các chim leo trèo hiện đại<sup id="cite_ref-hueuni_45-14" class="reference"><a href="#cite_note-hueuni-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, với móng khỏe cùng 2 ngón trước và 2 ngón sau (<a href="/w/index.php?title=Ki%E1%BB%83u_ng%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiểu ngón (trang không tồn tại)">kiểu ngón</a> <i>zygodactyly</i>). Số loài chim leo trèo còn tồn tại không nhiều, bao gồm các loài thuộc các họ <a href="/wiki/G%C3%B5_ki%E1%BA%BFn" class="mw-redirect" title="Gõ kiến">Gõ kiến</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C4%90u%C3%B4i_c%E1%BB%A9ng" title="Họ Đuôi cứng">Đuôi cứng</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Tr%C3%A8o_c%C3%A2y" title="Họ Trèo cây">Trèo cây</a> cũng như <a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">vẹt</a><sup id="cite_ref-102" class="reference"><a href="#cite_note-102"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và một số loài khác. Các loài này đều có cách leo trèo riêng của mình, một số loài như vẹt sử dụng mỏ như một chân thứ ba để trèo cây<sup id="cite_ref-103" class="reference"><a href="#cite_note-103"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chim gõ kiến dùng móng sắc để bám và dùng đuôi cứng như một điểm tựa, di chuyển trên các thân cây<sup id="cite_ref-HBW_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-HBW-104"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Các loài chim sống gần nước có các kiểu di chuyển khác nhau. Những loài bơi lặn giỏi có những đặc điểm thích nghi như <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%A2n_m%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chân màng (trang không tồn tại)">chân có màng</a> hay bộ lông không thấm nước<sup id="cite_ref-birdaqua_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-birdaqua-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Chúng được chia làm hai loại dựa trên cách thức bơi<sup id="cite_ref-106" class="reference"><a href="#cite_note-106"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: nhờ chân, tức dùng chân như một mái chèo để tạo sức đẩy, ví dụ <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_C%E1%BB%91c" title="Họ Cốc">chim cốc</a>, <a href="/w/index.php?title=Chim_l%E1%BA%B7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chim lặn (trang không tồn tại)">chim lặn</a>, <a href="/wiki/Gaviidae" title="Gaviidae">gavia</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_V%E1%BB%8Bt" title="Họ Vịt">họ Vịt</a>, và nhờ cánh - chủ yếu là các loài sống ở biển, tiêu biểu là <a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">chim cánh cụt</a>, <a href="/wiki/Chim_anca" class="mw-redirect" title="Chim anca">chim anca</a> hay <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A3i_%C3%A2u_p%C3%AAtren_l%E1%BA%B7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hải âu pêtren lặn (trang không tồn tại)">hải âu pêtren lặn</a>. Các loài chim lặn nhờ cánh nhìn chung thường nhanh hơn các loài sử dụng chân<sup id="cite_ref-autogenerated1_107-0" class="reference"><a href="#cite_note-autogenerated1-107"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tuy nhiên, dù dùng chân hay dùng cánh thì đều khiến các loài này bị hạn chế ở các cách di chuyển khác, như bay hay di chuyển trên mặt đất. Các loài chim cánh cụt không biết bay có thể là sinh vật thích nghi với nước nhất trong số các loài chim bơi lặn<sup id="cite_ref-birdaqua_105-1" class="reference"><a href="#cite_note-birdaqua-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, đặc biệt <a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t_Gentoo" title="Chim cánh cụt Gentoo">chim cánh cụt Gentoo</a> (<i>Pygoscelis papua</i>) là loài chim bơi nhanh nhất, với tốc độ đạt 36 km/h (22 mph)<sup id="cite_ref-108" class="reference"><a href="#cite_note-108"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bên cạnh đó, còn có các loài lặn bằng cách lao thẳng từ trên cao xuyên qua làn nước để bắt mồi, ví dụ <a href="/wiki/Chim_%C4%91i%C3%AAn" title="Chim điên">chim điên</a>, <a href="/wiki/Chim_%C4%91i%C3%AAn" title="Chim điên">ó biển</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%93_n%C3%B4ng_n%C3%A2u" title="Bồ nông nâu">bồ nông nâu</a> và một số <a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BA%A1n_bi%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhạn biển (trang không tồn tại)">nhạn biển</a>. Những loài chim như <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_h%E1%BA%A1c" title="Hồng hạc">hồng hạc</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BFu" title="Bộ Sếu">sếu</a>, <a href="/wiki/Di%E1%BB%87c" class="mw-redirect" title="Diệc">diệc</a>, <a href="/wiki/C%C3%B2" title="Cò">cò</a>... và nhỏ hơn như <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_D%E1%BA%BD" class="mw-redirect" title="Họ Dẽ">dẽ</a> hay <a href="/wiki/Choi_choi" title="Choi choi">choi choi</a> là những loài chim lội nước, với đôi chân dài, mảnh, có thể đi qua nước dễ dàng mà cơ thể không bị ướt, dùng chân hay mỏ để kiếm thức ăn<sup id="cite_ref-birdaqua_105-2" class="reference"><a href="#cite_note-birdaqua-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Manchots_empereurs_tobogannent.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Manchots_empereurs_tobogannent.JPG/200px-Manchots_empereurs_tobogannent.JPG" decoding="async" width="200" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Manchots_empereurs_tobogannent.JPG/300px-Manchots_empereurs_tobogannent.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Manchots_empereurs_tobogannent.JPG/400px-Manchots_empereurs_tobogannent.JPG 2x" data-file-width="795" data-file-height="531" /></a><figcaption><a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t_ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Chim cánh cụt hoàng đế">Chim cánh cụt hoàng đế</a> (<i>Aptenodytes forsteri</i>) lướt mình trên tuyết.</figcaption></figure> <p>Hầu hết các loài chim đều có thể di chuyển trên mặt đất qua hai cách: đi và chạy<sup id="cite_ref-encarta_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-encarta-109"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, với khả năng khác nhau ở mỗi loài. Tuy nhiên, cũng có những ngoại lệ như <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Y%E1%BA%BFn" title="Họ Yến">chim yến</a>, khi không có khả năng đậu hay chạy do đôi chân quá yếu ớt, mà chỉ có thể dùng chân bám lên các bề mặt thẳng; hay hầu hết các loài <a href="/w/index.php?title=Chim_l%E1%BA%B7n_gavia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chim lặn gavia (trang không tồn tại)">chim lặn gavia</a> cũng không thể đi đứng bình thường trên mặt đất do kết cấu đôi chân chỉ phù hợp với việc bơi lặn<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngược lại, có những chim như <a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Bộ Đà điểu">bộ Đà điểu</a>, <a href="/w/index.php?title=Tinamou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tinamou (trang không tồn tại)">tinamou</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C3%94_t%C3%A1c" title="Họ Ô tác">ô tác</a>, <a href="/w/index.php?title=G%C3%A0_maleo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gà maleo (trang không tồn tại)">gà maleo</a> cũng như nhiều loài thuộc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">bộ Gà</a><sup id="cite_ref-encarta_109-1" class="reference"><a href="#cite_note-encarta-109"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, đã phát triển kết cấu chân thích hợp, là đại diện của những loài chim di chuyển tốt trên mặt đất. Các loài chim ở nước thường di chuyển trên mặt đất rất khó khăn; dù thế, để di chuyển nhanh hơn, chim cánh cụt lại có một phương thức đặc biệt, đó là "lướt ván" trên phần bụng của chúng, sử dụng cánh và chân để đẩy thân mình lướt đi trên băng tuyết<sup id="cite_ref-111" class="reference"><a href="#cite_note-111"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Di_truyền"><span id="Di_truy.E1.BB.81n"></span>Di truyền</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Di truyền”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Di truyền"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chim có hai <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh" title="Giới tính">giới tính</a>: trống (đực) và mái (cái). Giới tính của chim được xác định bởi <a href="/w/index.php?title=C%C6%A1_ch%E1%BA%BF_x%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%8Bnh_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh_ZW&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cơ chế xác định giới tính ZW (trang không tồn tại)">hai nhiễm sắc thể giới tính Z và W</a>, không giống cặp nhiễm sắc thể (NST) X và Y ở động vật có vú. Các con trống có hai nhiễm sắc thể Z (ZZ) và con mái có một NST Z và một NST W (WZ)<sup id="cite_ref-Gill_47-10" class="reference"><a href="#cite_note-Gill-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Gần như ở toàn bộ các loài chim, giới tính một cá thể được xác định tại thời điểm thụ tinh. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây đã cho thấy sự <a href="/wiki/X%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%8Bnh_gi%E1%BB%9Bi_t%C3%ADnh_ph%E1%BB%A5_thu%E1%BB%99c_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%99" title="Xác định giới tính phụ thuộc nhiệt độ">xác định giới tính phụ thuộc nhiệt độ</a> ở những con <a href="/wiki/Alectura_lathami" title="Alectura lathami">gà tây bụi rậm Úc</a> (<i>Alectura lathami</i>), khi mà nhiệt độ càng cao trong quá trình ấp trứng thì sẽ tạo tỉ lệ mái trên trống cao hơn<sup id="cite_ref-112" class="reference"><a href="#cite_note-112"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thính_giác"><span id="Th.C3.ADnh_gi.C3.A1c"></span>Thính giác</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Thính giác”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thính giác"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chim dùng âm thanh để xác định ranh giới vùng làm tổ, cảnh báo kẻ thù xâm phạm lãnh thổ, bày tỏ tình cảm, báo hiệu thức ăn, dẫn đường chim di cư trong đêm tối, báo hiệu nguy hiểm, nhận biết con cái. Thính giác của chim gấp 10 lần người. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sức_khỏe"><span id="S.E1.BB.A9c_kh.E1.BB.8Fe"></span>Sức khỏe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Sức khỏe”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sức khỏe"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tuổi_thọ"><span id="Tu.E1.BB.95i_th.E1.BB.8D"></span>Tuổi thọ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Tuổi thọ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tuổi thọ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tuổi thọ của chim rất khác nhau tùy theo loài, có thể từ ba đến bốn năm tuổi đối với một số loài chim sẻ và hơn 50 năm đối với một số loài <a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A3i_%C3%A2u" title="Bộ Hải âu">hải âu</a>, và thậm chí hơn 60 năm tuổi đối với một số loài hiếm có như chim <a href="/wiki/Kakapo" title="Kakapo">kakapo</a> (<i>Strigops habroptilus</i>). Trong cùng một loài chim, việc <a href="/w/index.php?title=Thay_l%C3%B4ng_(chim)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thay lông (chim) (trang không tồn tại)">thay lông</a> không những phụ thuộc vào mùa, mà còn vào độ tuổi của chim, do vậy việc biết rõ các thông tin này sẽ giúp tính ra tuổi của nhiều loài chim hoang dã<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Ngoài ra mức độ khí hóa khung xương cũng là một đặc điểm được sử dụng để ước tính ra tuổi của chim. </p><p>Tuổi thọ của chim nuôi và chim hoang dã khác nhau do điều kiện môi trường sống thay đổi. Trung bình tuổi thọ các loài cú là 15 năm, vet 20 năm, bồ câu 12 năm, gà 13 năm (gà nhà 30 năm). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ký_sinh"><span id="K.C3.BD_sinh"></span>Ký sinh</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Ký sinh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ký sinh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các sinh vật <a href="/wiki/K%C3%BD_sinh" title="Ký sinh">ký sinh</a> phổ biến ở chim chủ yếu thuộc về các nhóm <a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_gh%E1%BA%BB" title="Bệnh ghẻ">ghẻ</a>, <a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%ADn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rận (trang không tồn tại)">rận</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5y" title="Chấy">chấy</a>. Các loài ký sinh khác nhỏ hơn như một số loài thuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_nguy%C3%AAn_sinh" title="Động vật nguyên sinh">động vật nguyên sinh</a>, thường gây bệnh cho chim. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Dermanyssus-gallinae.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Dermanyssus-gallinae.jpg/200px-Dermanyssus-gallinae.jpg" decoding="async" width="200" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Dermanyssus-gallinae.jpg/300px-Dermanyssus-gallinae.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Dermanyssus-gallinae.jpg/400px-Dermanyssus-gallinae.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="966" /></a><figcaption><i><a href="/w/index.php?title=Dermanyssus_gallinae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dermanyssus gallinae (trang không tồn tại)">Dermanyssus gallinae</a></i>, một con rận ký sinh ở gà.</figcaption></figure> <p>Ít nhất 2.500 loài <a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_gh%E1%BA%BB" title="Bệnh ghẻ">ghẻ</a> thuộc 40 <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Họ (sinh học)">họ</a><sup id="cite_ref-GR_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-GR-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> sống gắn với các loài chim, từ <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chim (trang không tồn tại)">tổ chim</a>, lông, thậm chí mỏ chim như một số loài ghẻ ký sinh trên <a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_ru%E1%BB%93i" title="Họ Chim ruồi">chim ruồi</a>. Các loài ghẻ này có thể chỉ đơn thuần là ký sinh vô hại hoặc có thể gây ngứa cho động vật chủ, thậm chí là ký sinh có hại như các loài thuộc chi <i><a href="/w/index.php?title=Dermanyssus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dermanyssus (trang không tồn tại)">Dermanyssus</a></i> và <i><a href="/w/index.php?title=Ornithonyssus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ornithonyssus (trang không tồn tại)">Ornithonyssus</a></i>. Tất cả các loài chim đều bị ảnh hưởng bởi sinh vật ký sinh, ngay cả <a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">chim cánh cụt</a><sup id="cite_ref-GR_114-1" class="reference"><a href="#cite_note-GR-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cũng có <a href="/wiki/Ve_(k%C3%BD_sinh)" title="Ve (ký sinh)">ve</a> ký sinh trên cơ thể. Đời sống các loài ve tất nhiên phụ thuộc vào từng giống chim cụ thể; tuy thế, <a href="/wiki/%E1%BA%A4u_tr%C3%B9ng" title="Ấu trùng">ấu trùng</a> ve thường sống trong tổ chim. Các loài ký sinh này có chu kỳ sinh sản ngắn và có thể sinh sôi rất nhanh chóng. Một số loài ký sinh sống bằng lớp da chết của chim, số khác như các loài ký sinh ở chim ruồi thì được mang từ bông hoa này sang bông khoa khác và sống bằng <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%ADt_hoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mật hoa (trang không tồn tại)">mật hoa</a>. Trong các tổ chim, người ta thậm chí còn phát hiện thấy các loài ký sinh nhỏ sống bám vào các loài ký sinh lớn hơn<sup id="cite_ref-GR_114-2" class="reference"><a href="#cite_note-GR-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Một số lớn các loài ký sinh có thể gây hại cho chim non hoặc gà con<sup id="cite_ref-GR_114-3" class="reference"><a href="#cite_note-GR-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Tuy thế, một số nghiên cứu cho thấy sự <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_sinh" title="Hội sinh">hội sinh</a> này không phải chỉ có hại cho chim<sup id="cite_ref-GR_114-4" class="reference"><a href="#cite_note-GR-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Có khá nhiều nghiên cứu về các tương tác phức tạp giữa sinh vật ký sinh và chim, và nhiều yếu tố đã được tìm hiểu. Và các nghiên cứu cho thấy việc đưa ra các quy tắc đơn giản trong trường hợp này là không dễ dàng. </p><p>Một số loài thuộc <a href="/w/index.php?title=Mallophaga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mallophaga (trang không tồn tại)">bộ Ăn lông</a> (như <i><a href="/w/index.php?title=Ischnocera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ischnocera (trang không tồn tại)">Ischnocera</a></i>) thường sống bám ở một số loài chim nhất định. Rất nhiều loài thuộc ngành <a href="/wiki/Giun_d%E1%BA%B9p" class="mw-redirect" title="Giun dẹp">Giun dẹp</a> như <a href="/wiki/S%C3%A1n_d%C3%A2y" class="mw-redirect" title="Sán dây">sán dây</a> hay <a href="/w/index.php?title=S%C3%A1n_l%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sán lá (trang không tồn tại)">sán lá</a> có thể lây nhiễm các loài chim và các con chim này có thể mang chúng đi từ lục địa này sang lục địa khác. Chẳng hạn như các loài <a href="/wiki/Chim_bi%E1%BB%83n" title="Chim biển">chim biển</a> khi ăn các loài nhuyễn thể thuộc chi <i><a href="/w/index.php?title=Cerastoderma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cerastoderma (trang không tồn tại)">Cerastoderma</a></i>, có thể phát tán các loài sán lá ký sinh (các chi <i><a href="/w/index.php?title=Meiogymnophalus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meiogymnophalus (trang không tồn tại)">Meiogymnophalus</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Himasthla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Himasthla (trang không tồn tại)">Himasthla</a></i>,...), truyền sang các động vật chủ khác như các loài chim hoặc các loài động vật thân mềm khác<sup id="cite_ref-115" class="reference"><a href="#cite_note-115"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Bệnh_tật"><span id="B.E1.BB.87nh_t.E1.BA.ADt"></span>Bệnh tật</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Bệnh tật”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bệnh tật"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Blue_heron_chlamydiosis.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Blue_heron_chlamydiosis.JPG/220px-Blue_heron_chlamydiosis.JPG" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Blue_heron_chlamydiosis.JPG/330px-Blue_heron_chlamydiosis.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Blue_heron_chlamydiosis.JPG 2x" data-file-width="374" data-file-height="248" /></a><figcaption>Một trường hợp viêm phổi nặng do nhiễm <i><a href="/wiki/Chlamydia" class="mw-redirect" title="Chlamydia">Chlamydia</a></i> (bệnh virus vẹt) ở một con diệc <i><a href="/wiki/Egretta_caerulea" title="Egretta caerulea">Egretta caerulea</a></i></figcaption></figure> <p>Chim và gia cầm là một trong những véc tơ truyền bệnh chủ yếu ở các cự ly xa đối với con người như các <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_vir%C3%BAt_v%E1%BA%B9t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh virút vẹt (trang không tồn tại)">bệnh virút vẹt</a>, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_vi_khu%E1%BA%A9n_Salmonella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh vi khuẩn Salmonella (trang không tồn tại)">bệnh vi khuẩn <i>Salmonella</i></a>, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_vi_khu%E1%BA%A9n_xo%E1%BA%AFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh vi khuẩn xoắn (trang không tồn tại)">bệnh vi khuẩn xoắn</a> (do <i>Campylobacter</i>), <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_lao_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh lao gia cầm (trang không tồn tại)">bệnh lao gia cầm</a> (do <i>Mycobacterium</i>), <a href="/wiki/C%C3%BAm_gia_c%E1%BA%A7m" title="Cúm gia cầm">cúm gia cầm</a>, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%91t_h%E1%BA%A3i_ly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sốt hải ly (trang không tồn tại)">sốt hải ly</a> (bệnh do loài ký sinh <i><a href="/wiki/Giardia_lamblia" title="Giardia lamblia">Giardia lamblia</a></i>, và <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_Cryptosporidium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh Cryptosporidium (trang không tồn tại)">bệnh Cryptosporidium</a><sup id="cite_ref-116" class="reference"><a href="#cite_note-116"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các bệnh này cũng như sự lây lan của chúng cũng được nghiên cứu rất kỹ. Cũng do tầm phổ biến của ngành nuôi gia cầm, việc phát hiện ra các ổ bệnh gia cầm có thể khiến chính quyền địa phương áp dụng các biện pháp triệt để và ngặt nghèo đối với việc chăn nuôi này. Vào tháng 9 năm 2007, 205.000 con gia cầm tại <a href="/w/index.php?title=Bavi%C3%A8re&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bavière (trang không tồn tại)">Bavière</a> đã bị thiêu hủy<sup id="cite_ref-117" class="reference"><a href="#cite_note-117"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, 160.000 gia cầm tại <a href="/wiki/Bangladesh" title="Bangladesh">Bangladesh</a> cũng đã bị thiêu hủy vào tháng 2 năm 2008<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> do phát hiện ra ổ dịch cúm gia cầm... Một số bệnh đặc thù như <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_Pacheco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh Pacheco (trang không tồn tại)">bệnh Pacheco</a> chỉ có ở các loài thuộc <a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">bộ Vẹt</a>. </p> <table> <caption>Các bệnh khác </caption> <tbody><tr> <td> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%91t_r%C3%A9t_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sốt rét gia cầm (trang không tồn tại)">Sốt rét gia cầm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_Newcastle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh Newcastle (trang không tồn tại)">Bệnh Newcastle</a></li> <li>Bệnh do <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a> thuộc lớp <a href="/w/index.php?title=Mollicutes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mollicutes (trang không tồn tại)">Mollicutes</a> (vi khuẩn không có màng thứ cấp)</li></ul> </td> <td> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ti%C3%AAu_ch%E1%BA%A3y_g%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiêu chảy gà (trang không tồn tại)">Tiêu chảy gà</a> hay gia cầm</li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_Gumboro" title="Bệnh Gumboro">Bệnh Gumboro</a></li></ul> </td> <td> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Vi%C3%AAm_kh%C3%AD_qu%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viêm khí quản (trang không tồn tại)">Viêm khí quản</a> ở chim</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%ADu_m%C3%B9a_gia_c%E1%BA%A7m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đậu mùa gia cầm (trang không tồn tại)">Đậu mùa gia cầm</a> (dạng bạch cầu)</li></ul> </td> <td> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_m%E1%BB%8F_v%C3%A0_l%C3%B4ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh mỏ và lông (trang không tồn tại)">Bệnh mỏ và lông</a> (PBFD)</li> <li>Giãn dạ dày (<a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A3n_d%E1%BA%A1_d%C3%A0y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giãn dạ dày (trang không tồn tại)">PSD,</a> thường ở <a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">bộ Vẹt</a>)</li></ul> </td> <td> <ul><li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_nhi%E1%BB%85m_n%E1%BA%A5m_Candida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh nhiễm nấm Candida (trang không tồn tại)">Bệnh nhiễm nấm Candida</a> ở gia cầm</li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_n%E1%BA%A5m_qu%E1%BA%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh nấm quạt (trang không tồn tại)">Bệnh nấm quạt</a></li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Văn_hóa"><span id="V.C4.83n_h.C3.B3a"></span>Văn hóa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Văn hóa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Văn hóa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phim_ảnh"><span id="Phim_.E1.BA.A3nh"></span>Phim ảnh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Phim ảnh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phim ảnh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Happy Feet (2006)</li> <li>Happy Feet Two (2011)</li> <li>Legend Of the Guardians: The Owls Of Ga'Hoole (Hộ Vệ Xứ Ga'Hoole) (2010)</li> <li>Pecola (2001 - 2002) (phim truyền hình hoạt hình)</li> <li>Penguins Of Madagascar (Penguins Of Madagascar: The Movie) (Biệt Đội Cánh Cụt Vùng Madagascar) (2014)</li> <li>Pingu (1986 - 2006) (phim truyền hình hoạt hình)</li> <li>Ploey - You Never Fly Alone (Lói: Þú Flýgur Aldrei Einn) (Ploey - Bay đi đừng sợ) (2018)</li> <li>Pororo The Little Penguin (Chú Chim Cánh Cụt Pororo) (2003 - nay) (phim truyền hình hoạt hình)</li> <li>Rio (2011)</li> <li>Rio 2 (2014)</li> <li>Storks (Tiểu Đội Cò Bay) (2016)</li> <li>Surf’s Up (Cánh Cụt Lướt Ván) (2007)</li> <li>Surf's Up 2: WaveMania (Cánh Cụt Lướt Ván (Phần 2)) (2017)</li> <li>The Angry Birds Movie (2016)</li> <li>The Angry Birds Movie 2 (2019)</li> <li>The Penguins Of Madagascar (2008 - 2015) (phim truyền hình hoạt hình)</li> <li>Valiant (Biệt Đội Bồ Câu) (2005)</li> <li>Zambezia (Thành Phố Của Các Loài Chim) (2012)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Âm_nhạc"><span id=".C3.82m_nh.E1.BA.A1c"></span>Âm nhạc</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Âm nhạc”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Âm nhạc"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Bồ Câu Ơi (Nguyễn Văn Chung)</li> <li>Chickens (Цыплята) (A. Filippenko) (do nhạc sĩ Việt Anh viết lời Việt với tự đề "Đàn Gà Con")</li> <li>Chim Chích Bông (Văn Dung) (phổ nhạc theo bài thơ cùng tên của Nguyễn Viết Bình)</li> <li>Chim Chích Chòe (Đức Quỳnh)</li> <li>Chim Chốc Mào (Trần Xuân Tiến)</li> <li>Chim Vành Khuyên (Hoàng Vân)</li> <li>Chú Chim Đánh Thức (Nguyễn Tiến Nghĩa)</li> <li>Chú Trống Choai (Thanh Tuyền)</li> <li>Chú Vịt Con (Triệu Ngọc Huyền)</li> <li>Con Chim Non (Lý Trọng)</li> <li>Đàn Gà Trong Sân (Nguyễn Văn Hiên)</li> <li>Em Như Chim Bồ Câu Trắng (Trần Ngọc)</li> <li>Gà Gáy Le Te (dân ca Cống Khao)</li> <li>Se Sẻ Ngoan (Trần Xuân Tiến)</li> <li>Một Con Vịt (Kim Duyên)</li> <li>Như Con Chim Sẻ (Lương Bằng Vinh)</li> <li>Như Đàn Cò Trắng (Nguyễn Ngọc Thiện)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thơ"><span id="Th.C6.A1"></span>Thơ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=32" title="Sửa đổi phần “Thơ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=32" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thơ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Chim Chích Bông (Nguyễn Viết Bình)</li> <li>Đàn Gà Con (Phạm Hổ)</li> <li>Tiếng Chim Chích Chòe (Trần Đăng Khoa)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tranh">Tranh</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=33" title="Sửa đổi phần “Tranh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=33" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tranh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Chim Sẻ (Mài Chân)</li> <li>Chim Sẻ Xanh (Mài Chân)</li> <li>Tranh Khảm Hy Lạp Cổ Đại: Water BirdS</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=34" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=34" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBrands2008" class="citation web cs1">Brands, Sheila (14 tháng 8 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://taxonomicon.taxonomy.nl/TaxonTree.aspx?id=80129&tree=0.1">“Systema Naturae 2000 / Classification, Class Aves”</a>. <i>Project: The Taxonomicon</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080505214909/http://taxonomicon.taxonomy.nl/TaxonTree.aspx?id=80129&tree=0.1">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 5 tháng 5 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Project%3A+The+Taxonomicon&rft.atitle=Systema+Naturae+2000+%2F+Classification%2C+Class+Aves&rft.date=2008-08-14&rft.aulast=Brands&rft.aufirst=Sheila&rft_id=http%3A%2F%2Ftaxonomicon.taxonomy.nl%2FTaxonTree.aspx%3Fid%3D80129%26tree%3D0.1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text">Thuật ngữ <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a> là <i>socially monogamy</i>, tức chỉ một cá thể cái và một cá thể đực sống chung, giao phối và hợp tác với nhau để đáp ứng các nhu cầu thiết yếu.</span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Josep del Hoyo & Andy Elliott & Jordi Sargatal (1992). <i>Handbook of Birds of the World, Volume 1: Ostrich to Ducks</i>. Barcelona: <a href="/w/index.php?title=Lynx_Edicions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lynx Edicions (trang không tồn tại)">Lynx Edicions</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/8487334105" title="Đặc biệt:Nguồn sách/8487334105"><bdi>8487334105</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Handbook+of+Birds+of+the+World%2C+Volume+1%3A+Ostrich+to+Ducks&rft.place=Barcelona&rft.pub=Lynx+Edicions&rft.date=1992&rft.isbn=8487334105&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"> <b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Latinh)</b> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLinnaeus1758" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Carolus_Linnaeus" class="mw-redirect" title="Carolus Linnaeus">Linnaeus, Carolus</a> (1758). <i><a href="/wiki/Systema_Naturae" title="Systema Naturae">Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata</a></i>. Holmiae. (Laurentii Salvii). tr. 824.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Systema+naturae+per+regna+tria+naturae%2C+secundum+classes%2C+ordines%2C+genera%2C+species%2C+cum+characteribus%2C+differentiis%2C+synonymis%2C+locis.+Tomus+I.+Editio+decima%2C+reformata&rft.pages=824&rft.pub=Holmiae.+%28Laurentii+Salvii%29&rft.date=1758&rft.aulast=Linnaeus&rft.aufirst=Carolus&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Theropoda-5">^ <a href="#cite_ref-Theropoda_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Theropoda_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Theropoda_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Bradley C. Livezey & Richard L. Zusi (tháng 1 năm 2007). “Higher-order phylogeny of modern birds (Theropoda, Aves: Neornithes) based on comparative anatomy. II. Analysis and discussion”. <i>Zoological Journal of the Linnean Society</i>. <b>149</b> (1): 1–95. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1096-3642.2006.00293.x">10.1111/j.1096-3642.2006.00293.x</a>. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0024-4082">0024-4082</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Zoological+Journal+of+the+Linnean+Society&rft.atitle=Higher-order+phylogeny+of+modern+birds+%28Theropoda%2C+Aves%3A+Neornithes%29+based+on+comparative+anatomy.+II.+Analysis+and+discussion&rft.volume=149&rft.issue=1&rft.pages=1-95&rft.date=2007-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1096-3642.2006.00293.x&rft.issn=0024-4082&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPhilip_J._Currie_&_Kevin_Padian1997" class="citation book cs1">Kevin Padian & L.M. Chiappe Chiappe LM (1997). “Bird Origins”. Trong <a href="/w/index.php?title=Philip_J._Currie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philip J. Currie (trang không tồn tại)">Philip J. Currie</a> & Kevin Padian (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075"><i>Encyclopedia of Dinosaurs</i></a>. San Diego: <a href="/wiki/Academic_Press" title="Academic Press">Academic Press</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediadino00curr_075/page/41">41</a>–96. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-226810-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-226810-5"><bdi>0-12-226810-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Bird+Origins&rft.btitle=Encyclopedia+of+Dinosaurs&rft.place=San+Diego&rft.pages=41-96&rft.pub=Academic+Press&rft.date=1997&rft.isbn=0-12-226810-5&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fencyclopediadino00curr_075&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGauthier1986" class="citation book cs1">Gauthier, Jacques (1986). “Saurischian Monophyly and the origin of birds”. Trong Kevin Padian (biên tập). <i>The Origin of Birds and the Evolution of Flight</i>. Memoirs of the California Academy of Science <b>8</b>. tr. 1–55. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-940228-14-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-940228-14-9"><bdi>0-940228-14-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Saurischian+Monophyly+and+the+origin+of+birds&rft.btitle=The+Origin+of+Birds+and+the+Evolution+of+Flight&rft.series=Memoirs+of+the+California+Academy+of+Science+%27%27%278%27%27%27&rft.pages=1-55&rft.date=1986&rft.isbn=0-940228-14-9&rft.aulast=Gauthier&rft.aufirst=Jacques&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRitchison" class="citation web cs1">Ritchison, Gary. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm">“Bird biogeography”</a>. Eastern Kentucky University. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070304043432/http://people.eku.edu/ritchisong/birdbiogeography1.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 3 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Bird+biogeography&rft.pub=Eastern+Kentucky+University&rft.aulast=Ritchison&rft.aufirst=Gary&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.eku.edu%2Fritchisong%2Fbirdbiogeography1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFClements2007" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=James_Clements&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Clements (trang không tồn tại)">Clements, James F.</a> (2007). <i><a href="/w/index.php?title=The_Clements_Checklist_of_Birds_of_the_World&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Clements Checklist of Birds of the World (trang không tồn tại)">The Clements Checklist of Birds of the World</a></i> (ấn bản thứ 6). Ithaca: <a href="/w/index.php?title=Cornell_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cornell University Press (trang không tồn tại)">Cornell University Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8014-4501-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8014-4501-9"><bdi>978-0-8014-4501-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Clements+Checklist+of+Birds+of+the+World&rft.place=Ithaca&rft.edition=6&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-8014-4501-9&rft.aulast=Clements&rft.aufirst=James+F.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGill2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Frank_Gill_(nh%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u_c%E1%BA%A7m_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frank Gill (nhà điểu cầm học) (trang không tồn tại)">Gill, Frank</a> (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/birdsofworldreco0000gill"><i>Birds of the World: Recommended English Names</i></a>. Princeton: Nhà in Đại học Princeton. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-691-12827-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-691-12827-6"><bdi>978-0-691-12827-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Birds+of+the+World%3A+Recommended+English+Names&rft.place=Princeton&rft.pub=Nh%C3%A0+in+%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+Princeton&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-691-12827-6&rft.aulast=Gill&rft.aufirst=Frank&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbirdsofworldreco0000gill&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><b><a href="#cite_ref-11">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPaul2002" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Gregory_S._Paul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregory S. Paul (trang không tồn tại)">Paul, Gregory S.</a> (2002). “Looking for the True Bird Ancestor”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul"><i>Dinosaurs of the Air: The Evolution and Loss of Flight in Dinosaurs and Birds</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/171">171</a>–224. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8018-6763-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8018-6763-0"><bdi>0-8018-6763-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Looking+for+the+True+Bird+Ancestor&rft.btitle=Dinosaurs+of+the+Air%3A+The+Evolution+and+Loss+of+Flight+in+Dinosaurs+and+Birds&rft.place=Baltimore&rft.pages=171-224&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=0-8018-6763-0&rft.aulast=Paul&rft.aufirst=Gregory+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdinosaursofairev0000paul&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Mark Norell & Mick Ellison (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/unearthingdragon00mark"><i>Unearthing the Dragon: The Great Feathered Dinosaur Discovery</i></a>. New York: Pi Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-13-186266-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-13-186266-9"><bdi>0-13-186266-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Unearthing+the+Dragon%3A+The+Great+Feathered+Dinosaur+Discovery&rft.place=New+York&rft.pub=Pi+Press&rft.date=2005&rft.isbn=0-13-186266-9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Funearthingdragon00mark&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-AHTetal07-13"><b><a href="#cite_ref-AHTetal07_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Alan H. Turner;Pol, Diego; Clarke, Julia A.; Erickson, Gregory M.; and Norell, Mark (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110906170051/http://www.sciencemag.org/content/317/5843/1378.full.pdf">“A basal dromaeosaurid and size evolution preceding avian flight”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a></i>. <b>317</b>: 1378–1381. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1144066">10.1126/science.1144066</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17823350">17823350</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/content/317/5843/1378.full.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 6 tháng 9 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+basal+dromaeosaurid+and+size+evolution+preceding+avian+flight&rft.volume=317&rft.pages=1378-1381&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1144066&rft_id=info%3Apmid%2F17823350&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcontent%2F317%2F5843%2F1378.full.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-xuetal2003-14"><b><a href="#cite_ref-xuetal2003_14-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFXing,_X.,_Zhou,_Z.,_Wang,_X.,_Kuang,_X.,_Zhang,_F.,_và_Du,_X.2003" class="citation journal cs1">Xing, X., Zhou, Z., Wang, X., Kuang, X., Zhang, F., và Du, X. (2003). “Four-winged dinosaurs from China”. <i><a href="/w/index.php?title=Nature_(t%E1%BA%A1o%5Cp_ch%C3%AD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nature (tạo\p chí) (trang không tồn tại)">Nature</a></i>. <b>421</b> (6921): 335–340. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature01342">10.1038/nature01342</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Four-winged+dinosaurs+from+China&rft.volume=421&rft.issue=6921&rft.pages=335-340&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature01342&rft.au=Xing%2C+X.%2C+Zhou%2C+Z.%2C+Wang%2C+X.%2C+Kuang%2C+X.%2C+Zhang%2C+F.%2C+v%C3%A0+Du%2C+X.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Thulborn1984-15"><b><a href="#cite_ref-Thulborn1984_15-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFThulborn,_R.A.1984" class="citation journal cs1">Thulborn, R.A. (1984). “The avian relationships of <i>Archaeopteryx</i>, and the origin of birds”. <i>Zoological Journal of the Linnean Society</i>. <b>82</b>: 119–158. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1096-3642.1984.tb00539.x">10.1111/j.1096-3642.1984.tb00539.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Zoological+Journal+of+the+Linnean+Society&rft.atitle=The+avian+relationships+of+Archaeopteryx%2C+and+the+origin+of+birds&rft.volume=82&rft.pages=119-158&rft.date=1984&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1096-3642.1984.tb00539.x&rft.au=Thulborn%2C+R.A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Kurzanov1987-16"><b><a href="#cite_ref-Kurzanov1987_16-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFKurzanov,_S.M.1987" class="citation journal cs1">Kurzanov, S.M. (1987). “Avimimidae and the problem of the origin of birds”. <i>Transactions of the joint Soviet - Mongolian Paleontological Expedition</i>. <b>31</b>: 31–94.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Transactions+of+the+joint+Soviet+-+Mongolian+Paleontological+Expedition&rft.atitle=Avimimidae+and+the+problem+of+the+origin+of+birds&rft.volume=31&rft.pages=31-94&rft.date=1987&rft.au=Kurzanov%2C+S.M.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Heilmann1927-17"><b><a href="#cite_ref-Heilmann1927_17-0">^</a></b> <span class="reference-text">Heilmann, Gerhard. "The origin of birds" (1927) "Dover Publications", New York.</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Diego Rasskin-Gutman & Angela D. Buscalioni (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_paleobiology_winter-2001_27_1/page/59">“Theoretical morphology of the Archosaur (Reptilia: Diapsida) pelvic girdle”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Paleobiology_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleobiology (journal) (trang không tồn tại)">Paleobiology</a></i>. <b>27</b> (1): 59–78. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1666%2F0094-8373%282001%29027%3C0059%3ATMOTAR%3E2.0.CO%3B2">10.1666/0094-8373(2001)027<0059:TMOTAR>2.0.CO;2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Paleobiology&rft.atitle=Theoretical+morphology+of+the+Archosaur+%28Reptilia%3A+Diapsida%29+pelvic+girdle&rft.volume=27&rft.issue=1&rft.pages=59-78&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1666%2F0094-8373%282001%29027%3C0059%3ATMOTAR%3E2.0.CO%3B2&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_paleobiology_winter-2001_27_1%2Fpage%2F59&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPaul,_Gregory_S.2002" class="citation book cs1">Paul, Gregory S. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul"><i>Dinosaurs of the air: the evolution and loss of flight in dinosaurs and birds</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dinosaursofairev0000paul/page/224">224</a>–258. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8018-6763-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8018-6763-0"><bdi>0-8018-6763-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dinosaurs+of+the+air%3A+the+evolution+and+loss+of+flight+in+dinosaurs+and+birds&rft.place=Baltimore&rft.pages=224-258&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=0-8018-6763-0&rft.au=Paul%2C+Gregory+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdinosaursofairev0000paul&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Alan Feduccia & Theagarten Lingham-Soliar, J. Richard Hinchliffe (tháng 11 năm 2005). “Do feathered dinosaurs exist? Testing the hypothesis on neontological and paleontological evidence”. <i>Journal of Morphology</i>. <b>266</b> (2): 125–66. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fjmor.10382">10.1002/jmor.10382</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16217748">16217748</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Morphology&rft.atitle=Do+feathered+dinosaurs+exist%3F+Testing+the+hypothesis+on+neontological+and+paleontological+evidence&rft.volume=266&rft.issue=2&rft.pages=125-66&rft.date=2005-11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fjmor.10382&rft_id=info%3Apmid%2F16217748&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPrum2003" class="citation journal cs1">Prum, Richard O. áng 4 (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/pss/4090212">“Are Current Critiques Of The Theropod Origin Of Birds Science? Rebuttal To Feduccia 2002”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_Auk&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Auk (trang không tồn tại)">The Auk</a></i>. <b>120</b> (2): 550–61.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Auk&rft.atitle=Are+Current+Critiques+Of+The+Theropod+Origin+Of+Birds+Science%3F+Rebuttal+To+Feduccia+2002&rft.volume=120&rft.issue=2&rft.pages=550-61&rft.date=2003&rft.aulast=Prum&rft.aufirst=Richard+O.+%C3%A1ng+4&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fpss%2F4090212&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFZhou2004" class="citation journal cs1">Zhou, Zhonghe áng 10 (2004). “The origin and early evolution of birds: discoveries, disputes, and perspectives from fossil evidence”. <i><a href="/w/index.php?title=Die_Naturwissenschaften&action=edit&redlink=1" class="new" title="Die Naturwissenschaften (trang không tồn tại)">Die Naturwissenschaften</a></i>. <b>91</b> (10): 455–71. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs00114-004-0570-4">10.1007/s00114-004-0570-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Die+Naturwissenschaften&rft.atitle=The+origin+and+early+evolution+of+birds%3A+discoveries%2C+disputes%2C+and+perspectives+from+fossil+evidence&rft.volume=91&rft.issue=10&rft.pages=455-71&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs00114-004-0570-4&rft.aulast=Zhou&rft.aufirst=Zhonghe+%C3%A1ng+10&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-chiappe2007-23">^ <a href="#cite_ref-chiappe2007_23-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-chiappe2007_23-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-chiappe2007_23-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-chiappe2007_23-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-chiappe2007_23-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFChiappe2007" class="citation book cs1">Chiappe, Luis M. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/glorifieddinosau0000luis"><i>Glorified Dinosaurs: The Origin and Early Evolution of Birds</i></a>. Sydney: University of New South Wales Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-86840-413-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-86840-413-4"><bdi>978-0-86840-413-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Glorified+Dinosaurs%3A+The+Origin+and+Early+Evolution+of+Birds&rft.place=Sydney&rft.pub=University+of+New+South+Wales+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-86840-413-4&rft.aulast=Chiappe&rft.aufirst=Luis+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fglorifieddinosau0000luis&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFClarke2004" class="citation journal cs1">Clarke, Julia A. (ngày 7 tháng 9 năm 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190318070421/http://digitallibrary.amnh.org/handle/2246/454">“Morphology, phylogenetic taxonomy, and systematics of Ichthyornis and Apatornis (Avialae, Ornithurae). Bulletin of the AMNH; no. 286”</a>. <i>Bulletin of the American Museum of Natural History</i>. <b>286</b>: 1–179. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digitallibrary.amnh.org/handle/2246/454">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 18 tháng 3 năm 2019<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 2 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+American+Museum+of+Natural+History&rft.atitle=Morphology%2C+phylogenetic+taxonomy%2C+and+systematics+of+Ichthyornis+and+Apatornis+%28Avialae%2C+Ornithurae%29.+Bulletin+of+the+AMNH%3B+no.+286&rft.volume=286&rft.pages=1-179&rft.date=2004-09-07&rft.aulast=Clarke&rft.aufirst=Julia+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fdigitallibrary.amnh.org%2Fhandle%2F2246%2F454&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digitallibrary.amnh.org/bitstream/handle/2246/454/B286.pdf?sequence=1">Pdf</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161020132345/http://digitallibrary.amnh.org/bitstream/handle/2246/454/B286.pdf?sequence=1">Lưu trữ</a> 2016-10-20 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFClarke2005" class="citation journal cs1">Clarke, Julia A. (2005). Claudia P. Tambussi, Jorge I. Noriega, Gregory M. Erickson and Richard A. Ketcham áng 1. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211115035701/http://www.digimorph.org/specimens/Vegavis_iaai/nature03150.pdf">“Definitive fossil evidence for the extant avian radiation in the Cretaceous”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/wiki/Nature_(t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD)" class="mw-redirect" title="Nature (tạp chí)">Nature</a></i>. <b>433</b>: 305–308. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature03150">10.1038/nature03150</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15662422">15662422</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.digimorph.org/specimens/Vegavis_iaai/nature03150.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 15 tháng 11 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Definitive+fossil+evidence+for+the+extant+avian+radiation+in+the+Cretaceous&rft.volume=433&rft.pages=305-308&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature03150&rft_id=info%3Apmid%2F15662422&rft.aulast=Clarke&rft.aufirst=Julia+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.digimorph.org%2Fspecimens%2FVegavis_iaai%2Fnature03150.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v433/n7023/suppinfo/nature03150.html">Supporting information</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181003200712/http://www.nature.com/nature/journal/v433/n7023/suppinfo/nature03150.html">Lưu trữ</a> 2018-10-03 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-Ericson-26">^ <a href="#cite_ref-Ericson_26-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ericson_26-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Per G.P. Ericson & Cajsa L. Anderson, Tom Britton (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325235703/http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf">“Diversification of Neoaves: Integration of molecular sequence data and fossils”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=Biology_Letters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biology Letters (trang không tồn tại)">Biology Letters</a></i>. <b>2</b> (4): 543–547. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frsbl.2006.0523">10.1098/rsbl.2006.0523</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17148284">17148284</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.senckenberg.de/files/content/forschung/abteilung/terrzool/ornithologie/neoaves.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biology+Letters&rft.atitle=Diversification+of+Neoaves%3A+Integration+of+molecular+sequence+data+and+fossils&rft.volume=2&rft.issue=4&rft.pages=543-547&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsbl.2006.0523&rft_id=info%3Apmid%2F17148284&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.senckenberg.de%2Ffiles%2Fcontent%2Fforschung%2Fabteilung%2Fterrzool%2Fornithologie%2Fneoaves.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Joseph W. Brown & Robert B. Payne, David P. Mindelláng 6 (2007). “Nuclear DNA does not reconcile 'rocks' and 'clocks' in Neoaves: a comment on Ericson”. <i><a href="/w/index.php?title=Biology_Letters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biology Letters (trang không tồn tại)">Biology Letters</a></i>. <b>3</b> (3): 257–259. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frsbl.2006.0611">10.1098/rsbl.2006.0611</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17389215">17389215</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biology+Letters&rft.atitle=Nuclear+DNA+does+not+reconcile+%27rocks%27+and+%27clocks%27+in+Neoaves%3A+a+comment+on+Ericson&rft.volume=3&rft.issue=3&rft.pages=257-259&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsbl.2006.0611&rft_id=info%3Apmid%2F17389215&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text">{{Chú thích sách |Sibley]] |authors=Charles [[Charles Sibley & <a href="/w/index.php?title=Jon_Edward_Ahlquist&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jon Edward Ahlquist (trang không tồn tại)">Jon Edward Ahlquist</a>|year=1990 |title=Phylogeny and classification of birds |location=New Haven |publisher=Yale University Press |isbn=0-300-04085-7|pages=}}</span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text">{{Chú thích sách |Mayr]] |authors=Ernst [[Ernst Mayr & Short, Lester L.|title=Species Taxa of North American Birds/A Contribution to Comparative Systematics|year=1970 |publisher=Nuttal Orinthological Club|location=Cambridge |oclc=517185}}</span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSibleyJon_Edward_Ahlquist1990" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Charles_Sibley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Sibley (trang không tồn tại)">Sibley, Charles</a>; Jon Edward Ahlquist (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/phylogenyclassif0000sibl"><i>Phylogeny and classification of birds</i></a>. New Haven: Nhà in Đại học Yale. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-300-04085-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-300-04085-7"><bdi>0-300-04085-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Phylogeny+and+classification+of+birds&rft.place=New+Haven&rft.pub=Nh%C3%A0+in+%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+Yale&rft.date=1990&rft.isbn=0-300-04085-7&rft.aulast=Sibley&rft.aufirst=Charles&rft.au=Jon+Edward+Ahlquist&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fphylogenyclassif0000sibl&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMayrShort,_Lester_L.1970" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Ernst_W._Mayr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ernst W. Mayr (trang không tồn tại)">Mayr, Ernst</a>; Short, Lester L. (1970). <i>Species Taxa of North American Birds: A Contribution to Comparative Systematics</i>. Publications of the Nuttall Ornithological Club, no. 9. Cambridge, Mass.: Nuttall Ornithological Club. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/517185">517185</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Species+Taxa+of+North+American+Birds%3A+A+Contribution+to+Comparative+Systematics&rft.place=Cambridge%2C+Mass.&rft.series=Publications+of+the+Nuttall+Ornithological+Club%2C+no.+9&rft.pub=Nuttall+Ornithological+Club&rft.date=1970&rft_id=info%3Aoclcnum%2F517185&rft.aulast=Mayr&rft.aufirst=Ernst&rft.au=Short%2C+Lester+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Jarvis2014-32">^ <a href="#cite_ref-Jarvis2014_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Jarvis2014_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJarvis2014" class="citation journal cs1">Jarvis, E. D. (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924170848/http://www.sciencemag.org/content/346/6215/1320.abstract">“Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds”</a>. <i>Science</i>. <b>346</b> (6215): 1320–1331. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1253451">10.1126/science.1253451</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/content/346/6215/1320.abstract">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 11 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Whole-genome+analyses+resolve+early+branches+in+the+tree+of+life+of+modern+birds&rft.volume=346&rft.issue=6215&rft.pages=1320-1331&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1253451&rft.aulast=Jarvis&rft.aufirst=E.+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcontent%2F346%2F6215%2F1320.abstract&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Prum2015-33">^ <a href="#cite_ref-Prum2015_33-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Prum2015_33-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPrum2015" class="citation journal cs1">Prum, R. O. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200529060101/http://www.nature.com/nature/journal/v526/n7574/full/nature15697.html">“A comprehensive phylogeny of birds (Aves) using targeted next-generation DNA sequencing”</a>. <i>Nature</i>. <b>526</b>: 569–573. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnature15697">10.1038/nature15697</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nature.com/nature/journal/v526/n7574/full/nature15697.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 29 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 4 tháng 11 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=A+comprehensive+phylogeny+of+birds+%28Aves%29+using+targeted+next-generation+DNA+sequencing&rft.volume=526&rft.pages=569-573&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature15697&rft.aulast=Prum&rft.aufirst=R.+O.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nature.com%2Fnature%2Fjournal%2Fv526%2Fn7574%2Ffull%2Fnature15697.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><b><a href="#cite_ref-34">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFYuri2013" class="citation journal cs1">Yuri, T.; và đồng nghiệp (2013). “Parsimony and Model-Based Analyses of Indels in Avian Nuclear Genes Reveal Congruent and Incongruent Phylogenetic Signals”. <i>Biology</i>. <b>2</b> (1): 419–444. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3390%2Fbiology2010419">10.3390/biology2010419</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biology&rft.atitle=Parsimony+and+Model-Based+Analyses+of+Indels+in+Avian+Nuclear+Genes+Reveal+Congruent+and+Incongruent+Phylogenetic+Signals&rft.volume=2&rft.issue=1&rft.pages=419-444&rft.date=2013&rft_id=info%3Adoi%2F10.3390%2Fbiology2010419&rft.aulast=Yuri&rft.aufirst=T.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFNewton2003" class="citation book cs1">Newton, Ian (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/speciationbiogeo0000newt"><i>The Speciation and Biogeography of Birds</i></a>. Amsterdam: Academic Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/speciationbiogeo0000newt/page/463">463</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-12-517375-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-12-517375-X"><bdi>0-12-517375-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Speciation+and+Biogeography+of+Birds&rft.place=Amsterdam&rft.pages=463&rft.pub=Academic+Press&rft.date=2003&rft.isbn=0-12-517375-X&rft.aulast=Newton&rft.aufirst=Ian&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspeciationbiogeo0000newt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBrooke2004" class="citation book cs1">Brooke, Michael (2004). <i>Albatrosses And Petrels Across The World</i>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-850125-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-850125-0"><bdi>0-19-850125-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Albatrosses+And+Petrels+Across+The+World&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0-19-850125-0&rft.aulast=Brooke&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Jason T. Weir & Dolph Schluteráng 3 (2007). “The Latitudinal Gradient in Recent Speciation and Extinction Rates of Birds and Mammals”. <i><a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a></i>. <b>315</b> (5818): 1574–76. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1135590">10.1126/science.1135590</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17363673">17363673</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+Latitudinal+Gradient+in+Recent+Speciation+and+Extinction+Rates+of+Birds+and+Mammals&rft.volume=315&rft.issue=5818&rft.pages=1574-76&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1135590&rft_id=info%3Apmid%2F17363673&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Burger-38"><b><a href="#cite_ref-Burger_38-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Elizabeth Anne Schreiber & Joanna Burger (2001). <i>Biology of Marine Birds</i>. Boca Raton: CRC Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8493-9882-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8493-9882-7"><bdi>0-8493-9882-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biology+of+Marine+Birds&rft.place=Boca+Raton&rft.pub=CRC+Press&rft.date=2001&rft.isbn=0-8493-9882-7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-39"><b><a href="#cite_ref-39">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Katsufumi Sato & Y. Naito, A. Katoáng 5 (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jeb.biologists.org/content/205/9/1189.full">“Buoyancy and maximal diving depth in penguins: do they control inhaling air volume?”</a>. <i>Journal of Experimental Biology</i>. <b>205</b> (9): 1189–1197. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11948196">11948196</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Experimental+Biology&rft.atitle=Buoyancy+and+maximal+diving+depth+in+penguins%3A+do+they+control+inhaling+air+volume%3F&rft.volume=205&rft.issue=9&rft.pages=1189-1197&rft.date=2002&rft_id=info%3Apmid%2F11948196&rft_id=http%3A%2F%2Fjeb.biologists.org%2Fcontent%2F205%2F9%2F1189.full&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">David Hill & Peter Robertson (1988). <i>The pheasant: Ecology, Management, and Conservation</i>. Oxford: BSP Professional. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-632-02011-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-632-02011-3"><bdi>0-632-02011-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+pheasant%3A+Ecology%2C+Management%2C+and+Conservation&rft.place=Oxford&rft.pub=BSP+Professional&rft.date=1988&rft.isbn=0-632-02011-3&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSpreyer1998" class="citation web cs1">Spreyer, Mark F. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/322">“Monk Parakeet (Myiopsitta monachus)”</a>. <i>The Birds of North America</i>. Cornell Lab of Ornithology. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2173%2Fbna.322">10.2173/bna.322</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200527144009/https://birdsoftheworld.org/bow/home">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 27 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Birds+of+North+America&rft.atitle=Monk+Parakeet+%28Myiopsitta+monachus%29&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.2173%2Fbna.322&rft.aulast=Spreyer&rft.aufirst=Mark+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fbna.birds.cornell.edu%2Fbna%2Fspecies%2F322&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Đã định rõ hơn một tham số trong author-name-list parameters (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#redundant_parameters" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFArendt1988" class="citation journal cs1">Arendt, Wayne J. (1988). “Range Expansion of the Cattle Egret, (<i>Bubulcus ibis</i>) in the Greater Caribbean Basin”. <i>Colonial Waterbirds</i>. <b>11</b> (2): 252–62. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1521007">10.2307/1521007</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Colonial+Waterbirds&rft.atitle=Range+Expansion+of+the+Cattle+Egret%2C+%28Bubulcus+ibis%29+in+the+Greater+Caribbean+Basin&rft.volume=11&rft.issue=2&rft.pages=252-62&rft.date=1988&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1521007&rft.aulast=Arendt&rft.aufirst=Wayne+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBierregaard1994" class="citation book cs1">Bierregaard, R.O. (1994). “Yellow-headed Caracara”. Trong Josep del Hoyo, Andrew Elliott & Jordi Sargatal (biên tập). <i><a href="/w/index.php?title=Handbook_of_the_Birds_of_the_World&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handbook of the Birds of the World (trang không tồn tại)">Handbook of the Birds of the World</a>. Volume 2; New World Vultures to Guineafowl</i>. Barcelona: Lynx Edicions. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/84-87334-15-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/84-87334-15-6"><bdi>84-87334-15-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Yellow-headed+Caracara&rft.btitle=Handbook+of+the+Birds+of+the+World.+Volume+2%3B+New+World+Vultures+to+Guineafowl&rft.place=Barcelona&rft.pub=Lynx+Edicions&rft.date=1994&rft.isbn=84-87334-15-6&rft.aulast=Bierregaard&rft.aufirst=R.O.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><b><a href="#cite_ref-44">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Tony Juniper & Mike Parr (1998). <i>Parrots: A Guide to the Parrots of the World</i>. London: <a href="/w/index.php?title=Helm_Identification_Guides&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helm Identification Guides (trang không tồn tại)">Christopher Helm</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7136-6933-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7136-6933-0"><bdi>0-7136-6933-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Parrots%3A+A+Guide+to+the+Parrots+of+the+World&rft.place=London&rft.pub=Christopher+Helm&rft.date=1998&rft.isbn=0-7136-6933-0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-hueuni-45">^ <a href="#cite_ref-hueuni_45-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-13"><sup><i><b>n</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-hueuni_45-14"><sup><i><b>o</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLê_Trọng_Sơn" class="citation web cs1">Lê Trọng Sơn. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elearning.hueuni.edu.vn/file.php/106/dongvathoc/htm/c20.htm">“Lớp Chim (Aves)”</a>. <i>Giáo trình Động vật học</i>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Hu%E1%BA%BF" title="Đại học Huế">Đại học Huế</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Gi%C3%A1o+tr%C3%ACnh+%C4%90%E1%BB%99ng+v%E1%BA%ADt+h%E1%BB%8Dc&rft.atitle=L%E1%BB%9Bp+Chim+%28Aves%29&rft.au=L%C3%AA+Tr%E1%BB%8Dng+S%C6%A1n&rft_id=http%3A%2F%2Felearning.hueuni.edu.vn%2Ffile.php%2F106%2Fdongvathoc%2Fhtm%2Fc20.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 10 tháng 2 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFEhrlich1988" class="citation web cs1">Ehrlich, Paul R. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html">“Adaptations for Flight”</a>. <i>Birds of Stanford</i>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Stanford" title="Đại học Stanford">Stanford University</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110815091901/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Adaptations.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 15 tháng 8 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Birds+of+Stanford&rft.atitle=Adaptations+for+Flight&rft.date=1988&rft.aulast=Ehrlich&rft.aufirst=Paul+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stanford.edu%2Fgroup%2Fstanfordbirds%2Ftext%2Fessays%2FAdaptations.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Đã định rõ hơn một tham số trong author-name-list parameters (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#redundant_parameters" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Gill-47">^ <a href="#cite_ref-Gill_47-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gill_47-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGill1995" class="citation book cs1">Gill, Frank (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ornithology0000gill"><i>Ornithology</i></a>. New York: WH Freeman and Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7167-2415-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7167-2415-4"><bdi>0-7167-2415-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ornithology&rft.place=New+York&rft.pub=WH+Freeman+and+Co&rft.date=1995&rft.isbn=0-7167-2415-4&rft.aulast=Gill&rft.aufirst=Frank&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fornithology0000gill&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html">“The Avian Skeleton”</a>. <i>paulnoll.com</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200531053439/http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 31 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=paulnoll.com&rft.atitle=The+Avian+Skeleton&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paulnoll.com%2FOregon%2FBirds%2FAvian-Skeleton.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://fsc.fernbank.edu/Birding/skeleton.htm">“Skeleton of a typical bird”</a>. <i>Fernbank Science Center's Ornithology Web</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110927020842/http://fsc.fernbank.edu/Birding/skeleton.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 27 tháng 9 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Fernbank+Science+Center%27s+Ornithology+Web&rft.atitle=Skeleton+of+a+typical+bird&rft_id=http%3A%2F%2Ffsc.fernbank.edu%2FBirding%2Fskeleton.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><b><a href="#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html">“Avian Muscle System”</a>. <i>paulnoll.com</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200531053439/http://www.paulnoll.com/Oregon/Birds/Avian-Skeleton.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 31 tháng 5 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=paulnoll.com&rft.atitle=Avian+Muscle+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paulnoll.com%2FOregon%2FBirds%2FAvian-Skeleton.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFEhrlich1988" class="citation web cs1">Ehrlich, Paul R. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html">“Drinking”</a>. <i>Birds of Stanford</i>. Standford University. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060502012513/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Drinking.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 5 năm 2006<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Birds+of+Stanford&rft.atitle=Drinking&rft.date=1988&rft.aulast=Ehrlich&rft.aufirst=Paul+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stanford.edu%2Fgroup%2Fstanfordbirds%2Ftext%2Fessays%2FDrinking.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Đã định rõ hơn một tham số trong author-name-list parameters (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#redundant_parameters" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-52"><b><a href="#cite_ref-52">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Ella Tsahar & Carlos Martínez del Rio, Ido Izhaki và Zeev Arad (2005). “Can birds be ammonotelic? Nitrogen balance and excretion in two frugivores”. <i>Journal of Experimental Biology</i>. <b>208</b> (6): 1025–34. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1242%2Fjeb.01495">10.1242/jeb.01495</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15767304">15767304</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Experimental+Biology&rft.atitle=Can+birds+be+ammonotelic%3F+Nitrogen+balance+and+excretion+in+two+frugivores&rft.volume=208&rft.issue=6&rft.pages=1025-34&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1242%2Fjeb.01495&rft_id=info%3Apmid%2F15767304&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Marion R. Preest & Carol A. Beuchatáng 4 (1997). “Ammonia excretion by hummingbirds”. <i>Nature</i>. <b>386</b>: 561–62. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F386561a0">10.1038/386561a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Ammonia+excretion+by+hummingbirds&rft.volume=386&rft.pages=561-62&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F386561a0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">J. Mora & J. Martuscelli, Juana Ortiz-Pineda, và G. Soberón (1965). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101105124407/http://www.biochemj.org/bj/096/0028/0960028.pdf">“The Regulation of Urea-Biosynthesis Enzymes in Vertebrates”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=Biochemical_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biochemical Journal (trang không tồn tại)">Biochemical Journal</a></i>. <b>96</b>: 28–35. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14343146">14343146</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biochemj.org/bj/096/0028/0960028.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 5 tháng 11 năm 2010<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biochemical+Journal&rft.atitle=The+Regulation+of+Urea-Biosynthesis+Enzymes+in+Vertebrates&rft.volume=96&rft.pages=28-35&rft.date=1965&rft_id=info%3Apmid%2F14343146&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biochemj.org%2Fbj%2F096%2F0028%2F0960028.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-55"><b><a href="#cite_ref-55">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPackard1966" class="citation journal cs1">Packard, Gary C. (1966). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/pss/2459303">“The Influence of Ambient Temperature and Aridity on Modes of Reproduction and Excretion of Amniote Vertebrates”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_American_Naturalist&action=edit&redlink=1" class="new" title="The American Naturalist (trang không tồn tại)">The American Naturalist</a></i>. <b>100</b> (916): 667–82. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F282459">10.1086/282459</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=The+Influence+of+Ambient+Temperature+and+Aridity+on+Modes+of+Reproduction+and+Excretion+of+Amniote+Vertebrates&rft.volume=100&rft.issue=916&rft.pages=667-82&rft.date=1966&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F282459&rft.aulast=Packard&rft.aufirst=Gary+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fpss%2F2459303&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><b><a href="#cite_ref-56">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBalgooyen1971" class="citation journal cs1">Balgooyen, Thomas G. (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325023305/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v073n03/p0382-p0385.pdf">“Pellet Regurgitation by Captive Sparrow Hawks (<i>Falco sparverius</i>)”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=Condor_(t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Condor (tạp chí) (trang không tồn tại)">Condor</a></i>. <b>73</b> (3): 382–85. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1365774">10.2307/1365774</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v073n03/p0382-p0385.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Condor&rft.atitle=Pellet+Regurgitation+by+Captive+Sparrow+Hawks+%28Falco+sparverius%29&rft.volume=73&rft.issue=3&rft.pages=382-85&rft.date=1971&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1365774&rft.aulast=Balgooyen&rft.aufirst=Thomas+G.&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FCondor%2Ffiles%2Fissues%2Fv073n03%2Fp0382-p0385.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-57"><b><a href="#cite_ref-57">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">James P. Gionfriddo & Louis B. Bestáng 2 (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325023232/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v097n01/p0057-p0067.pdf">“Grit Use by House Sparrows: Effects of Diet and Grit Size”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Condor</i>. <b>97</b> (1): 57–67. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1368983">10.2307/1368983</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v097n01/p0057-p0067.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Condor&rft.atitle=Grit+Use+by+House+Sparrows%3A+Effects+of+Diet+and+Grit+Size&rft.volume=97&rft.issue=1&rft.pages=57-67&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1368983&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FCondor%2Ffiles%2Fissues%2Fv097n01%2Fp0057-p0067.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Attenborough-58"><b><a href="#cite_ref-Attenborough_58-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFAttenborough1998" class="citation book cs1"><a href="/wiki/David_Attenborough" title="David Attenborough">Attenborough, David</a> (1998). <i><a href="/w/index.php?title=The_Life_of_Birds&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Life of Birds (trang không tồn tại)">The Life of Birds</a></i>. Princeton: Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-01633-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-01633-X"><bdi>0-691-01633-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Life+of+Birds&rft.place=Princeton&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=0-691-01633-X&rft.aulast=Attenborough&rft.aufirst=David&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Battley-59"><b><a href="#cite_ref-Battley_59-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Phil F. Battley & Theunis Piersma, Maurine W. Dietz.<i> (2000). “Empirical evidence for differential organ reductions during trans-oceanic bird flight”. </i><a href="/w/index.php?title=Proceedings_of_the_Royal_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proceedings of the Royal Society (trang không tồn tại)">Proceedings of the Royal Society</a> B<i>. <b>267</b> (1439): 191–5. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frspb.2000.0986">10.1098/rspb.2000.0986</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10687826">10687826</a>.</i></cite><i><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=Empirical+evidence+for+differential+organ+reductions+during+trans-oceanic+bird+flight&rft.volume=267&rft.issue=1439&rft.pages=191-5&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.2000.0986&rft_id=info%3Apmid%2F10687826&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span> (Erratum in </i>Proceedings of the Royal Society B<i> <b>267</b>(1461):2567.)</i></span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMaina2006" class="citation journal cs1">Maina, John N. áng 11 (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_biological-reviews_2006-11_81_4/page/545">“Development, structure, and function of a novel respiratory organ, the lung-air sac system of birds: to go where no other vertebrate has gone”</a>. <i>Biological Reviews</i>. <b>81</b> (4): 545–79. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17038201">17038201</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biological+Reviews&rft.atitle=Development%2C+structure%2C+and+function+of+a+novel+respiratory+organ%2C+the+lung-air+sac+system+of+birds%3A+to+go+where+no+other+vertebrate+has+gone&rft.volume=81&rft.issue=4&rft.pages=545-79&rft.date=2006&rft_id=info%3Apmid%2F17038201&rft.aulast=Maina&rft.aufirst=John+N.+%C3%A1ng+11&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_biological-reviews_2006-11_81_4%2Fpage%2F545&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Suthers-61"><b><a href="#cite_ref-Suthers_61-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFH._Philip_Zeigler_&_Peter_Marler2004" class="citation book cs1">Roderick A. Suthers & Sue Anne Zollinger (2004). “Producing song: the vocal apparatus”. Trong H. Philip Zeigler & Peter Marler (biên tập). <i>Behavioral Neurobiology of Birdsong</i>. Annals of the New York Academy of Sciences <b>1016</b>. New York: New York Academy of Sciences. tr. 109–129. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1196%2Fannals.1298.041">10.1196/annals.1298.041</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-57331-473-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-57331-473-0"><bdi>1-57331-473-0</bdi></a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15313772">15313772</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Producing+song%3A+the+vocal+apparatus&rft.btitle=Behavioral+Neurobiology+of+Birdsong&rft.place=New+York&rft.series=Annals+of+the+New+York+Academy+of+Sciences+%27%27%271016%27%27%27&rft.pages=109-129&rft.pub=New+York+Academy+of+Sciences&rft.date=2004&rft_id=info%3Apmid%2F15313772&rft_id=info%3Adoi%2F10.1196%2Fannals.1298.041&rft.isbn=1-57331-473-0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJune_Osborne1998" class="citation book cs1">June Osborne (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rubythroatedhumm0000osbo"><i>The Ruby-Throated Hummingbird</i></a>. University of Texas Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/rubythroatedhumm0000osbo/page/14">14</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-292-76047-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-292-76047-7"><bdi>0-292-76047-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Ruby-Throated+Hummingbird&rft.pages=14&rft.pub=University+of+Texas+Press&rft.date=1998&rft.isbn=0-292-76047-7&rft.au=June+Osborne&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Frubythroatedhumm0000osbo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><b><a href="#cite_ref-63">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFScott1966" class="citation journal cs1">Scott, Robert B. áng 3 (1966). “Comparative hematology: The phylogeny of the erythrocyte”. <i>Annals of Hematology</i>. <b>12</b> (6): 340–51. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF01632827">10.1007/BF01632827</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/5325853">5325853</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annals+of+Hematology&rft.atitle=Comparative+hematology%3A+The+phylogeny+of+the+erythrocyte&rft.volume=12&rft.issue=6&rft.pages=340-51&rft.date=1966&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF01632827&rft_id=info%3Apmid%2F5325853&rft.aulast=Scott&rft.aufirst=Robert+B.+%C3%A1ng+3&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFZotin1990" class="citation book cs1">Zotin, Aleksandr Ilich (1990). <i>Thermodynamic Bases of Biological Processes: Physiological Reactions and Adaptations</i>. Walter de Gruyter. tr. 121. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/3110114011" title="Đặc biệt:Nguồn sách/3110114011"><bdi>3110114011</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Thermodynamic+Bases+of+Biological+Processes%3A+Physiological+Reactions+and+Adaptations&rft.pages=121&rft.pub=Walter+de+Gruyter&rft.date=1990&rft.isbn=3110114011&rft.aulast=Zotin&rft.aufirst=Aleksandr+Ilich&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-willmerp-65">^ <a href="#cite_ref-willmerp_65-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-willmerp_65-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Pat Willmer & G. Stone, Ian A. Johnston (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/environmentalphy0000will"><i>Environmental Physiology of Animals</i></a>. Blackwell Publishing. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/environmentalphy0000will/page/n219">208</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/063203517X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/063203517X"><bdi>063203517X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Environmental+Physiology+of+Animals&rft.pages=208&rft.pub=Blackwell+Publishing&rft.date=2000&rft.isbn=063203517X&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fenvironmentalphy0000will&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-66"><b><a href="#cite_ref-66">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFInternational_Biological_Programme_PT_Section1973" class="citation book cs1">International Biological Programme PT Section (1973). <i>Productivity, Population Dynamics and Systematics of Granivorous Birds</i>. PWN-Polish Scientific Publishers. tr. 389.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Productivity%2C+Population+Dynamics+and+Systematics+of+Granivorous+Birds&rft.pages=389&rft.pub=PWN-Polish+Scientific+Publishers&rft.date=1973&rft.au=International+Biological+Programme+PT+Section&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">Ian A. Johnston & Albert F. Bennett (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/animalstemperatu0000unse"><i>Animals and Temperature: Phenotypic and Evolutionary Adaptation</i></a>. 0521496586: Cambridge University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/animalstemperatu0000unse/page/313">313</a>-314.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Animals+and+Temperature%3A+Phenotypic+and+Evolutionary+Adaptation&rft.place=0521496586&rft.pages=313-314&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1996&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fanimalstemperatu0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>) Quản lý CS1: địa điểm (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m" title="Thể loại:Quản lý CS1: địa điểm">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">S. Andersson & J. Ornborg & M. Andersson (1998). “Ultraviolet sexual dimorphism and assortative mating in blue tits”. <i>Proceeding of the Royal Society B</i>. <b>265</b> (1395): 445–50. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frspb.1998.0315">10.1098/rspb.1998.0315</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceeding+of+the+Royal+Society+B&rft.atitle=Ultraviolet+sexual+dimorphism+and+assortative+mating+in+blue+tits&rft.volume=265&rft.issue=1395&rft.pages=445-50&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspb.1998.0315&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSales2005" class="citation journal cs1">Sales, James (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070926005337/http://www.ivb.cz/folia/54/1-2/01-20.pdf">“The endangered kiwi: a review”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Folia Zoologica</i>. <b>54</b> (1–2): 1–20. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ivb.cz/folia/54/1-2/01-20.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 26 tháng 9 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Folia+Zoologica&rft.atitle=The+endangered+kiwi%3A+a+review&rft.volume=54&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=1-20&rft.date=2005&rft.aulast=Sales&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ivb.cz%2Ffolia%2F54%2F1-2%2F01-20.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Avian_Sense_of_Smell-70"><b><a href="#cite_ref-Avian_Sense_of_Smell_70-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFEhrlich1988" class="citation web cs1">Ehrlich, Paul R. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Avian_Sense.html">“The Avian Sense of Smell”</a>. <i>Birds of Stanford</i>. Standford University. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110810001505/http://www.stanford.edu/group/stanfordbirds/text/essays/Avian_Sense.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 10 tháng 8 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Birds+of+Stanford&rft.atitle=The+Avian+Sense+of+Smell&rft.date=1988&rft.aulast=Ehrlich&rft.aufirst=Paul+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stanford.edu%2Fgroup%2Fstanfordbirds%2Ftext%2Fessays%2FAvian_Sense.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Đã định rõ hơn một tham số trong author-name-list parameters (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#redundant_parameters" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Benoit Lequette & Christophe Verheyden, Pierre Jouventináng 8 (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120205180101/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v091n03/p0732-p0735.pdf">“Olfaction in Subantarctic seabirds: Its phylogenetic and ecological significance”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Condor</i>. <b>91</b> (3): 732–35. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1368131">10.2307/1368131</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v091n03/p0732-p0735.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 5 tháng 2 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Condor&rft.atitle=Olfaction+in+Subantarctic+seabirds%3A+Its+phylogenetic+and+ecological+significance&rft.volume=91&rft.issue=3&rft.pages=732-35&rft.date=1989&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1368131&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FCondor%2Ffiles%2Fissues%2Fv091n03%2Fp0732-p0735.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-72"><b><a href="#cite_ref-72">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Susan E. Wilkie & Peter M. A. M. Vissers, Debipriya Das (1998). “The molecular basis for UV vision in birds: spectral characteristics, cDNA sequence and retinal localization of the UV-sensitive visual pigment of the budgerigar (<i>Melopsittacus undulatus</i>)”. <i><a href="/w/index.php?title=Biochemical_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biochemical Journal (trang không tồn tại)">Biochemical Journal</a></i>. <b>330</b>: 541–47. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9461554">9461554</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Biochemical+Journal&rft.atitle=The+molecular+basis+for+UV+vision+in+birds%3A+spectral+characteristics%2C+cDNA+sequence+and+retinal+localization+of+the+UV-sensitive+visual+pigment+of+the+budgerigar+%28Melopsittacus+undulatus%29&rft.volume=330&rft.pages=541-47&rft.date=1998&rft_id=info%3Apmid%2F9461554&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-73"><b><a href="#cite_ref-73">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Jussi Viitala & Erkki Korplmäki, Pälvl Palokangas & Minna Koivula (1995). “Attraction of kestrels to vole scent marks visible in ultraviolet light”. <i>Nature</i>. <b>373</b> (6513): 425–27. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F373425a0">10.1038/373425a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Attraction+of+kestrels+to+vole+scent+marks+visible+in+ultraviolet+light&rft.volume=373&rft.issue=6513&rft.pages=425-27&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F373425a0&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-74"><b><a href="#cite_ref-74">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">David L. Williams & Edmund Flacháng 3 (2003). “Symblepharon with aberrant protrusion of the nictitating membrane in the snowy owl (<i>Nyctea scandiaca</i>)”. <i>Veterinary Ophthalmology</i>. <b>6</b> (1): 11–13. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1046%2Fj.1463-5224.2003.00250.x">10.1046/j.1463-5224.2003.00250.x</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12641836">12641836</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Veterinary+Ophthalmology&rft.atitle=Symblepharon+with+aberrant+protrusion+of+the+nictitating+membrane+in+the+snowy+owl+%28Nyctea+scandiaca%29&rft.volume=6&rft.issue=1&rft.pages=11-13&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1046%2Fj.1463-5224.2003.00250.x&rft_id=info%3Apmid%2F12641836&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-75"><b><a href="#cite_ref-75">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Craig R. White & Norman Day, Patrick J. Butler, Graham R. Martináng 7 (2007). “Vision and Foraging in Cormorants: More like Herons than Hawks?”. <i>PLoS ONE</i>. <b>2</b> (7): e639. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0000639">10.1371/journal.pone.0000639</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17653266">17653266</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PLoS+ONE&rft.atitle=Vision+and+Foraging+in+Cormorants%3A+More+like+Herons+than+Hawks%3F&rft.volume=2&rft.issue=7&rft.pages=e639&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0000639&rft_id=info%3Apmid%2F17653266&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-76"><b><a href="#cite_ref-76">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Graham R. Martin & Gadi Katzir (1999). “Visual fields in short-toed eagles, <i>Circaetus gallicus</i> (Accipitridae), and the function of binocularity in birds”. <i>Brain, Behaviour and Evolution</i>. <b>53</b> (2): 55–66. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1159%2F000006582">10.1159/000006582</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9933782">9933782</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Brain%2C+Behaviour+and+Evolution&rft.atitle=Visual+fields+in+short-toed+eagles%2C+Circaetus+gallicus+%28Accipitridae%29%2C+and+the+function+of+binocularity+in+birds&rft.volume=53&rft.issue=2&rft.pages=55-66&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1159%2F000006582&rft_id=info%3Apmid%2F9933782&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-77"><b><a href="#cite_ref-77">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFSaito1978" class="citation journal cs1">Saito, Nozomu (1978). “Physiology and anatomy of avian ear”. <i>The Journal of the Acoustical Society of America</i>. <b>64</b> (S1): S3. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1121%2F1.2004193">10.1121/1.2004193</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal+of+the+Acoustical+Society+of+America&rft.atitle=Physiology+and+anatomy+of+avian+ear&rft.volume=64&rft.issue=S1&rft.pages=S3&rft.date=1978&rft_id=info%3Adoi%2F10.1121%2F1.2004193&rft.aulast=Saito&rft.aufirst=Nozomu&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-78"><b><a href="#cite_ref-78">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFWarham1977" class="citation journal cs1">Warham, John (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325023223/http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/ProNZES24_84.pdf">“The Incidence, Function and ecological significance of petrel stomach oils”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Proceedings of the New Zealand Ecological Society</i>. <b>24</b>: 84–93. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1365556">10.2307/1365556</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newzealandecology.org/nzje/free_issues/ProNZES24_84.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+New+Zealand+Ecological+Society&rft.atitle=The+Incidence%2C+Function+and+ecological+significance+of+petrel+stomach+oils&rft.volume=24&rft.pages=84-93&rft.date=1977&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1365556&rft.aulast=Warham&rft.aufirst=John&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newzealandecology.org%2Fnzje%2Ffree_issues%2FProNZES24_84.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><b><a href="#cite_ref-79">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">J.P. Dumbacher & B.M. Beehler, T.F. Spande.<i>áng 10 (1992). “Homobatrachotoxin in the genus </i>Pitohui<i>: chemical defense in birds?”. </i>Science<i>. <b>258</b> (5083): 799–801. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1439786">10.1126/science.1439786</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1439786">1439786</a>.</i></cite><i><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Homobatrachotoxin+in+the+genus+Pitohui%3A+chemical+defense+in+birds%3F&rft.volume=258&rft.issue=5083&rft.pages=799-801&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1439786&rft_id=info%3Apmid%2F1439786&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></i></span> </li> <li id="cite_note-80"><b><a href="#cite_ref-80">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">James R. Belthoff & Alfred M. Dufty, Jr., Sidney A. Gauthreaux, Jr.áng 8 (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_condor_1994-08_96_3/page/614">“Plumage Variation, Plasma Steroids and Social Dominance in Male House Finches”</a>. <i>The Condor</i>. <b>96</b> (3): 614–25. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F1369464">10.2307/1369464</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Condor&rft.atitle=Plumage+Variation%2C+Plasma+Steroids+and+Social+Dominance+in+Male+House+Finches&rft.volume=96&rft.issue=3&rft.pages=614-25&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F1369464&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_condor_1994-08_96_3%2Fpage%2F614&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-81"><b><a href="#cite_ref-81">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGuthrie" class="citation web cs1">Guthrie, R. Dale. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090324055951/http://employees.csbsju.edu/lmealey/hotspots/chapter03.htm">“How We Use and Show Our Social Organs”</a>. <i>Body Hot Spots: The Anatomy of Human Social Organs and Behavior</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://employees.csbsju.edu/lmealey/hotspots/chapter03.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 19 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Body+Hot+Spots%3A+The+Anatomy+of+Human+Social+Organs+and+Behavior&rft.atitle=How+We+Use+and+Show+Our+Social+Organs&rft.aulast=Guthrie&rft.aufirst=R.+Dale&rft_id=http%3A%2F%2Femployees.csbsju.edu%2Flmealey%2Fhotspots%2Fchapter03.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-82"><b><a href="#cite_ref-82">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Philip S. Humphrey & Kenneth C. Parkes (1959). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325235722/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v076n01/p0001-p0031.pdf">“An approach to the study of molts and plumages”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Auk</i>. <b>76</b>: 1–31. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3677029">10.2307/3677029</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v076n01/p0001-p0031.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Auk&rft.atitle=An+approach+to+the+study+of+molts+and+plumages&rft.volume=76&rft.pages=1-31&rft.date=1959&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3677029&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FAuk%2Fv076n01%2Fp0001-p0031.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-pettingill-83">^ <a href="#cite_ref-pettingill_83-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-pettingill_83-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-pettingill_83-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPettingill_Jr._OS1970" class="citation book cs1">Pettingill Jr. OS (1970). <i>Ornithology in Laboratory and Field</i>. Burgess Publishing Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/808716093" title="Đặc biệt:Nguồn sách/808716093"><bdi>808716093</bdi></a><span class="cs1-visible-error error citation-comment"> Kiểm tra giá trị <code class="cs1-code">|isbn=</code>: số con số (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#bad_isbn" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ornithology+in+Laboratory+and+Field.&rft.pub=Burgess+Publishing+Co.&rft.date=1970&rft.au=Pettingill+Jr.+OS&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-debeeretal-84"><b><a href="#cite_ref-debeeretal_84-0">^</a></b> <span class="reference-text">de Beer SJ, Lockwood GM, Raijmakers JHFS, Raijmakers JMH, Scott WA, Oschadleus HD, Underhill LG (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.uct.ac.za/depts/stats/adu/ringmanual.htm">SAFRING Bird Ringing Manual.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030429105418/http://web.uct.ac.za/depts/stats/adu/ringmanual.htm">Lưu trữ</a> 2003-04-29 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> SAFRING.</span> </li> <li id="cite_note-85"><b><a href="#cite_ref-85">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGargallo1994" class="citation journal cs1">Gargallo, Gabriel (1994). “Flight Feather Moult in the Red-Necked Nightjar <i>Caprimulgus ruficollis</i>”. <i>Journal of Avian Biology</i>. <b>25</b> (2): 119–24. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F3677029">10.2307/3677029</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Avian+Biology&rft.atitle=Flight+Feather+Moult+in+the+Red-Necked+Nightjar+Caprimulgus+ruficollis&rft.volume=25&rft.issue=2&rft.pages=119-24&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F3677029&rft.aulast=Gargallo&rft.aufirst=Gabriel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-86"><b><a href="#cite_ref-86">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Ernst Mayr & Margaret Mayr (1954). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120819113044/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v071n02/p0172-p0178.pdf">“The tail molt of small owls”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Auk</i>. <b>71</b> (2): 172–78. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v071n02/p0172-p0178.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Auk&rft.atitle=The+tail+molt+of+small+owls&rft.volume=71&rft.issue=2&rft.pages=172-78&rft.date=1954&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FAuk%2Fv071n02%2Fp0172-p0178.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-87"><b><a href="#cite_ref-87">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPayne" class="citation web cs1">Payne, Robert B. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120226062512/http://www.ummz.umich.edu/birds/resources/families_otw.html">“Birds of the World, Biology 532”</a>. Bird Division, University of Michigan Museum of Zoology. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ummz.umich.edu/birds/resources/families_otw.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 2 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2007</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Birds+of+the+World%2C+Biology+532&rft.pub=Bird+Division%2C+University+of+Michigan+Museum+of+Zoology&rft.aulast=Payne&rft.aufirst=Robert+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ummz.umich.edu%2Fbirds%2Fresources%2Ffamilies_otw.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-88"><b><a href="#cite_ref-88">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFTurner1997" class="citation journal cs1">Turner, J. Scott (1997). “On the thermal capacity of a bird's egg warmed by a brood patch”. <i>Physiological Zoology</i>. <b>70</b> (4): 470–80. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F515854">10.1086/515854</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9237308">9237308</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physiological+Zoology&rft.atitle=On+the+thermal+capacity+of+a+bird%27s+egg+warmed+by+a+brood+patch&rft.volume=70&rft.issue=4&rft.pages=470-80&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F515854&rft_id=info%3Apmid%2F9237308&rft.aulast=Turner&rft.aufirst=J.+Scott&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-89"><b><a href="#cite_ref-89">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Bruno A. Walther & Dale H. Clayton (2005). “Elaborate ornaments are costly to maintain: evidence for high maintenance handicaps”. <i>Behavioural Ecology</i>. <b>16</b> (1): 89–95. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fbeheco%2Farh135">10.1093/beheco/arh135</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Behavioural+Ecology&rft.atitle=Elaborate+ornaments+are+costly+to+maintain%3A+evidence+for+high+maintenance+handicaps&rft.volume=16&rft.issue=1&rft.pages=89-95&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fbeheco%2Farh135&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-90"><b><a href="#cite_ref-90">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Matthew D. Shawkey & Shawkey, Shreekumar R. Pillai, Geoffrey E. Hill (2003). “Chemical warfare? Effects of uropygial oil on feather-degrading bacteria”. <i><a href="/w/index.php?title=Journal_of_Avian_Biology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of Avian Biology (trang không tồn tại)">Journal of Avian Biology</a></i>. <b>34</b> (4): 345–49. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.0908-8857.2003.03193.x">10.1111/j.0908-8857.2003.03193.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Avian+Biology&rft.atitle=Chemical+warfare%3F+Effects+of+uropygial+oil+on+feather-degrading+bacteria&rft.volume=34&rft.issue=4&rft.pages=345-49&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.0908-8857.2003.03193.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-91"><b><a href="#cite_ref-91">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Paul R. Ehrlich & David S. Dobkin, Darryl Wheye (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080910161715/http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v103n04/p0835-p0835.pdf">“The Adaptive Significance of Anting”</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>The Auk</i>. <b>103</b> (4): 835. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elibrary.unm.edu/sora/Auk/v103n04/p0835-p0835.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 10 tháng 9 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Auk&rft.atitle=The+Adaptive+Significance+of+Anting&rft.volume=103&rft.issue=4&rft.pages=835&rft.date=1986&rft_id=http%3A%2F%2Felibrary.unm.edu%2Fsora%2FAuk%2Fv103n04%2Fp0835-p0835.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-petedubeak-92">^ <a href="#cite_ref-petedubeak_92-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-petedubeak_92-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFoster_&_Smith" class="citation web cs1">Foster & Smith. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.peteducation.com/article.cfm?c=15+1829&aid=2752">“Bird Beaks: Anatomy, Care, and Diseases”</a>. PetEducation.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120604232117/http://www.peteducation.com/article.cfm?c=15+1829&aid=2752">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Bird+Beaks%3A+Anatomy%2C+Care%2C+and+Diseases&rft.pub=PetEducation.com&rft.au=Foster+%26+Smith&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.peteducation.com%2Farticle.cfm%3Fc%3D15%2B1829%26aid%3D2752&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-93"><b><a href="#cite_ref-93">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFProctor,_N.S._và_P.J._Lynch1993" class="citation book cs1">Proctor, N.S. và P.J. Lynch (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/manualofornithol0000proc"><i>Manual of ornithology: avian structure and function</i></a>. Yale Univ. Press, New Haven.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Manual+of+ornithology%3A+avian+structure+and+function&rft.pub=Yale+Univ.+Press%2C+New+Haven&rft.date=1993&rft.au=Proctor%2C+N.S.+v%C3%A0+P.J.+Lynch&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmanualofornithol0000proc&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><b><a href="#cite_ref-94">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRitchison" class="citation web cs1">Ritchison, Gary. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090211221510/http://people.eku.edu/ritchisong/birdfeet.html">“Bird feet”</a>. Eastern Kentucky University. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.eku.edu/ritchisong/birdfeet.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 2 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Bird+feet&rft.pub=Eastern+Kentucky+University&rft.aulast=Ritchison&rft.aufirst=Gary&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.eku.edu%2Fritchisong%2Fbirdfeet.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-95"><b><a href="#cite_ref-95">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLucas1972" class="citation book cs1">Lucas, Alfred M. (1972). <i>Avian Anatomy - integument</i>. East Lansing, Michigan, USA: USDA Avian Anatomy Project, Michigan State University. tr. 67, 344, 394–601.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Avian+Anatomy+-+integument&rft.place=East+Lansing%2C+Michigan%2C+USA&rft.pages=67%2C+344%2C+394-601&rft.pub=USDA+Avian+Anatomy+Project%2C+Michigan+State+University&rft.date=1972&rft.aulast=Lucas&rft.aufirst=Alfred+M.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-96"><b><a href="#cite_ref-96">^</a></b> <span class="reference-text">Robert S. Ridgely, Paul G. Greenfield, "The Birds of Ecuador volume 2- Field Guide", Cornell University Press, 2001</span> </li> <li id="cite_note-F&WL-97"><b><a href="#cite_ref-F&WL_97-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFU.S._Fish_and_Wildlife_Service1999" class="citation cs2">U.S. Fish and Wildlife Service (1999), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080416195055/http://www.fws.gov/endangered/recovery/peregrine/QandA.html"><i>All about the Peregrine falcon</i></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.fws.gov/endangered/recovery/peregrine/QandA.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2008<span class="reference-accessdate">, truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2007</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=All+about+the+Peregrine+falcon&rft.date=1999&rft.au=U.S.+Fish+and+Wildlife+Service&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fws.gov%2Fendangered%2Frecovery%2Fperegrine%2FQandA.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-98"><b><a href="#cite_ref-98">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRoots2006" class="citation book cs1">Roots, Clive (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/flightlessbirds0000root"><i>Flightless Birds</i></a>. Westport: Greenwood Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-313-33545-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-313-33545-7"><bdi>978-0-313-33545-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Flightless+Birds&rft.place=Westport&rft.pub=Greenwood+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-313-33545-7&rft.aulast=Roots&rft.aufirst=Clive&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fflightlessbirds0000root&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><b><a href="#cite_ref-99">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcNab1994" class="citation journal cs1">McNab, Brian K. áng 10 (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/pss/2462941">“Energy Conservation and the Evolution of Flightlessness in Birds”</a>. <i>The American Naturalist</i>. <b>144</b> (4): 628–42. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F285697">10.1086/285697</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Naturalist&rft.atitle=Energy+Conservation+and+the+Evolution+of+Flightlessness+in+Birds&rft.volume=144&rft.issue=4&rft.pages=628-42&rft.date=1994&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F285697&rft.aulast=McNab&rft.aufirst=Brian+K.+%C3%A1ng+10&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fpss%2F2462941&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-100"><b><a href="#cite_ref-100">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1">Christopher E. Kovacs & Ron A. Meyersáng 5 (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-morphology_2000-05_244_2/page/109">“Anatomy and histochemistry of flight muscles in a wing-propelled diving bird, the Atlantic Puffin, <i>Fratercula arctica</i>”</a>. <i>Journal of Morphology</i>. <b>244</b> (2): 109–25. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2F%28SICI%291097-4687%28200005%29244%3A2%3C109%3A%3AAID-JMOR2%3E3.0.CO%3B2-0">10.1002/(SICI)1097-4687(200005)244:2<109::AID-JMOR2>3.0.CO;2-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Morphology&rft.atitle=Anatomy+and+histochemistry+of+flight+muscles+in+a+wing-propelled+diving+bird%2C+the+Atlantic+Puffin%2C+Fratercula+arctica&rft.volume=244&rft.issue=2&rft.pages=109-25&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2F%28SICI%291097-4687%28200005%29244%3A2%3C109%3A%3AAID-JMOR2%3E3.0.CO%3B2-0&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-morphology_2000-05_244_2%2Fpage%2F109&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Feduccia1999-101"><b><a href="#cite_ref-Feduccia1999_101-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFeduccia,_A.1999" class="citation book cs1">Feduccia, A. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110606194123/http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=9780300078619"><i>The Origin and Evolution of Birds</i></a>. Yale University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780300078619" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780300078619"><bdi>9780300078619</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=9780300078619">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 6 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origin+and+Evolution+of+Birds&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1999&rft.isbn=9780300078619&rft.au=Feduccia%2C+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fyalepress.yale.edu%2Fbook.asp%3Fisbn%3D9780300078619&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-102"><b><a href="#cite_ref-102">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation book cs1">White & Jill Norris, Evan-Moor Educational Publishers, Marilyn Evans, Evan-Moor Corporation (1999). <i>Read & Understand Nonfiction: Nonfiction, Grades 4-6</i>. Evan-Moor Educational Publishers. tr. 113. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1557997403" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1557997403"><bdi>1557997403</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Read+%26+Understand+Nonfiction%3A+Nonfiction%2C+Grades+4-6&rft.pages=113&rft.pub=Evan-Moor+Educational+Publishers&rft.date=1999&rft.isbn=1557997403&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-103"><b><a href="#cite_ref-103">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/345861/locomotion/48456/Climbing-birds-and-mammals">“Climbing birds and mammals”</a>. <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 25 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.atitle=Climbing+birds+and+mammals&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F345861%2Flocomotion%2F48456%2FClimbing-birds-and-mammals&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-HBW-104"><b><a href="#cite_ref-HBW_104-0">^</a></b> <span class="reference-text">Winkler, Hans & Christie, David A. (2002), "Family Picidae (Woodpeckers)" <i>in</i> del Hoyo, J.; Elliot, A. & Sargatal, J. (biên tập). (2002). <i><a href="/w/index.php?title=Handbook_of_the_Birds_of_the_World&action=edit&redlink=1" class="new" title="Handbook of the Birds of the World (trang không tồn tại)">Handbook of the Birds of the World</a>. Volume 7: Jacamars to Woodpeckers.</i> Lynx Edicions. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/8487334377" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-87334-37-7</a></span> </li> <li id="cite_note-birdaqua-105">^ <a href="#cite_ref-birdaqua_105-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-birdaqua_105-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-birdaqua_105-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFYeh2008" class="citation web cs1">Yeh, Jennifer (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.highbeam.com/doc/1G2-3409400032.html">“Birds, Aquatic”</a>. <i>Water: Science and Issues</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Water%3A+Science+and+Issues&rft.atitle=Birds%2C+Aquatic&rft.date=2008&rft.aulast=Yeh&rft.aufirst=Jennifer&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.highbeam.com%2Fdoc%2F1G2-3409400032.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ ngày 28 tháng 1 năm 2021">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-106"><b><a href="#cite_ref-106">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFjeldså2004" class="citation book cs1">Fjeldså, Jon (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/grebespodicipedi0000fjel"><i>The Grebes: Podicipedidae</i></a>. Oxford University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/grebespodicipedi0000fjel/page/10">10</a>-11. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0198500645" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0198500645"><bdi>0198500645</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Grebes%3A+Podicipedidae&rft.pages=10-11&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2004&rft.isbn=0198500645&rft.aulast=Fjelds%C3%A5&rft.aufirst=Jon&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgrebespodicipedi0000fjel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-107"><b><a href="#cite_ref-autogenerated1_107-0">^</a></b> <span class="reference-text">Schreiber, Elizabeth A. & Burger, Joanne.(2001.) <i>Biology of Marine Birds</i>, Boca Raton:CRC Press, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0849398827" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8493-9882-7</a></span> </li> <li id="cite_note-108"><b><a href="#cite_ref-108">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110712233810/http://www.bbc.co.uk/nature/life/Gentoo_Penguin">“Gentoo penguin”</a>. <i>BBC</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/nature/life/Gentoo_Penguin">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 7 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC&rft.atitle=Gentoo+penguin&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnature%2Flife%2FGentoo_Penguin&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-encarta-109">^ <a href="#cite_ref-encarta_109-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-encarta_109-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGarrett" class="citation web cs1">Garrett, Kimball L. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090212224354/http://encarta.msn.com/text_761552516__1/Bird.html">“Bird”</a>. <i><a href="/wiki/Encarta" title="Encarta">Encarta</a></i>. <a href="/wiki/Microsoft_Corporation" class="mw-redirect" title="Microsoft Corporation">Microsoft Corporation</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/text_761552516__1/Bird.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 2 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encarta&rft.atitle=Bird&rft.aulast=Garrett&rft.aufirst=Kimball+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fencarta.msn.com%2Ftext_761552516__1%2FBird.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-110"><b><a href="#cite_ref-110">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090213015346/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761577802/Loon.html">“Loon”</a>. <i><a href="/wiki/Encarta" title="Encarta">Encarta</a></i>. <a href="/wiki/Microsoft_Corporation" class="mw-redirect" title="Microsoft Corporation">Microsoft Corporation</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/encyclopedia_761577802/Loon.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 13 tháng 2 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encarta&rft.atitle=Loon&rft_id=http%3A%2F%2Fencarta.msn.com%2Fencyclopedia_761577802%2FLoon.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-111"><b><a href="#cite_ref-111">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFStefoff2005" class="citation book cs1">Stefoff, Rebecca (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/penguins0000stef"><i>Penguins</i></a>. Marshall Cavendish. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/penguins0000stef/page/84">84</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0761417435" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0761417435"><bdi>0761417435</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Penguins&rft.pages=84&rft.pub=Marshall+Cavendish&rft.date=2005&rft.isbn=0761417435&rft.aulast=Stefoff&rft.aufirst=Rebecca&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpenguins0000stef&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-112"><b><a href="#cite_ref-112">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGöth2007" class="citation journal cs1">Göth, Anne (2007). “Incubation temperatures and sex ratios in Australian brush-turkey (<i>Alectura lathami</i>) mounds”. <i>Austral Ecology</i>. <b>32</b> (4): 278–85. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1442-9993.2007.01709.x">10.1111/j.1442-9993.2007.01709.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Austral+Ecology&rft.atitle=Incubation+temperatures+and+sex+ratios+in+Australian+brush-turkey+%28Alectura+lathami%29+mounds&rft.volume=32&rft.issue=4&rft.pages=278-85&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1442-9993.2007.01709.x&rft.aulast=G%C3%B6th&rft.aufirst=Anne&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-113"><b><a href="#cite_ref-113">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFAcademic_Press1994" class="citation book cs1">Lukas Jenni, Raffael Winkler (tháng 7 năm 1994). Academic Press (biên tập). <i>Moult and Ageing of European passerines</i> (bằng tiếng Anh). <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0123841506" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0123841506"><bdi>978-0123841506</bdi></a>. moult.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Moult+and+Ageing+of+European+passerines&rft.date=1994-07&rft.isbn=978-0123841506&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-GR-114">^ <a href="#cite_ref-GR_114-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-GR_114-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-GR_114-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-GR_114-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-GR_114-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Anh)</b><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRitchison" class="citation web cs1">Ritchison, Gary. Department of Biological Sciences Eastern Kentucky University (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://people.eku.edu/ritchisong/birdnests.html">“Avian Reproduction: Nests”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110717081801/http://people.eku.edu/ritchisong/birdnests.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 7 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Avian+Reproduction%3A+Nests&rft.aulast=Ritchison&rft.aufirst=Gary&rft_id=http%3A%2F%2Fpeople.eku.edu%2Fritchisong%2Fbirdnests.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-115"><b><a href="#cite_ref-115">^</a></b> <span class="reference-text"><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Pháp)</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uco-bn.fr/dummy-3.6.2/fileadmin/template/main/Recherche%20et%20Documentation/Pathog%E8nes.htm"><i>Les Pathogènes parasites des coques</i>, Laurent DABOUINEAU, Radouane OUBELLA, Claudie LE GOFF</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090107011424/http://www.uco-bn.fr/dummy-3.6.2/fileadmin/template/main/Recherche%20et%20Documentation/Pathog%E8nes.htm">Lưu trữ</a> 2009-01-07 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-116"><b><a href="#cite_ref-116">^</a></b> <span class="reference-text"><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Anh)</b> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFReed,_Kurt_D._Jennifer_K._Meece,_James_S._Henkel,_et_Sanjay_K._Shukla2003" class="citation journal cs1">Reed, Kurt D. Jennifer K. Meece, James S. Henkel, et Sanjay K. Shukla (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091118073320/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1069015/">“Birds, Migration and Emerging Zoonoses: West Nile Virus, Lyme Disease, Influenza A and Enteropathogens”</a>. <i>Clin Med Res</i> (bằng tiếng Anh). <b>1</b> (1): 5–12. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1069015/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 18 tháng 11 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Clin+Med+Res&rft.atitle=Birds%2C+Migration+and+Emerging+Zoonoses%3A+West+Nile+Virus%2C+Lyme+Disease%2C+Influenza+A+and+Enteropathogens&rft.volume=1&rft.issue=1&rft.pages=5-12&rft.date=2003&rft.au=Reed%2C+Kurt+D.+Jennifer+K.+Meece%2C+James+S.+Henkel%2C+et+Sanjay+K.+Shukla&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1069015%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|vol=</code> (gợi ý <code class="cs1-code">|volume=</code>) (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored_suggest" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-117"><b><a href="#cite_ref-117">^</a></b> <span class="reference-text"><b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Pháp)</b> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090213110005/http://www.planete-mag.fr/Grippe-aviaire-encore-205-000-canards-abattus-en-Baviere_a262.html">“Grippe aviaire: 205.000 canards abattus en Allemagne”</a>. <i>Planète mag</i> (bằng tiếng Pháp). 10 tháng 9 năm 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.planete-mag.fr/Grippe-aviaire-encore-205-000-canards-abattus-en-Baviere_a262.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 13 tháng 2 năm 2009<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2009</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Plan%C3%A8te+mag&rft.atitle=Grippe+aviaire%3A+205.000+canards+abattus+en+Allemagne&rft.date=2007-09-10&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.planete-mag.fr%2FGrippe-aviaire-encore-205-000-canards-abattus-en-Baviere_a262.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AChim" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-118"><b><a href="#cite_ref-118">^</a></b> <span class="reference-text">Reuteurs, tháng 2/2008</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Chim&veaction=edit&section=35" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Chim&action=edit&section=35" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style> <table class="metadata plainlinks side-box side-box-right" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;">Tìm hiểu thêm về<br /><b>Chim</b><br />tại <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">các dự án liên quan</a></div> </td></tr> <tr> <td style="padding-top:0.75em;"><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/chim" title="Tìm kiếm Wiktionary"><img alt="Tìm kiếm Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/25px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/38px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/50px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span> </td> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/chim" class="extiw" title="wikt:chim">Từ điển</a> từ Wiktionary </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Chim" title="Tìm kiếm Wikinews"><img alt="Tìm kiếm Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Chim" class="extiw" title="n:Special:Search/Chim">Tin tức</a> từ Wikinews </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/Birds" title="Tìm kiếm Wikiquote"><img alt="Tìm kiếm Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/21px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/32px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/42px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/Birds" class="extiw" title="q:Birds">Danh ngôn</a> từ Wikiquote </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Chim" title="Tìm kiếm Wikisource"><img alt="Tìm kiếm Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/36px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/48px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Chim" class="extiw" title="s:Đặc biệt:Tìm kiếm/Chim">Văn kiện</a> từ Wikisource </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Chim" title="Tìm kiếm Wikibooks"><img alt="Tìm kiếm Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/25px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/38px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/50px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Chim" class="extiw" title="b:Đặc biệt:Tìm kiếm/Chim">Tủ sách giáo khoa</a> từ Wikibooks </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Chim" title="Tìm kiếm Wikiversity"><img alt="Tìm kiếm Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/25px-Wikiversity-logo-en.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/38px-Wikiversity-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/50px-Wikiversity-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="900" /></a></span> </td> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Chim" class="extiw" title="v:Special:Search/Chim">Tài nguyên học tập</a> từ Wikiversity </td></tr> </tbody></table> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Wikispecies-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/14px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="14" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/20px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/27px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a></span> Dữ liệu liên quan tới <a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Aves" class="extiw" title="wikispecies:Aves">Aves</a> tại <a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Tư liệu liên quan tới <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aves" class="extiw" title="commons:Category:Aves"><span style="">Aves</span></a> tại <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sibagu.com/vietnam/indexvn.html">Chim Việt Nam (Tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Hán, tiếng Nhật, tiếng Thái, tiếng Mã Lai, tiếng Indonesia)</a> Sibagu</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/66391">Bird</a> tại <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i> <b style="font-size: 0.95em; color:var(--color-subtle,#555);">(tiếng Anh)</b></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/Lists/GiaiNghia/View_Detail.aspx?ItemID=32338">Chim</a> tại <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vncreatures.net/kqtracuu.php?ID=2002&tenloai=&Submit=Tra+c%E1%BB%A9u&type=nhom&ch=&loai=1&radio=V">479 loài chim tại Việt Nam</a> Viet Nam Creatures</li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chim_(lớp:_Aves)" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chim" title="Bản mẫu:Chim"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chim (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chim" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Chim"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chim_(lớp:_Aves)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">Chim</a> (<a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Lớp (sinh học)">lớp</a>: Aves)</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc" title="Giải phẫu học">Giải phẫu học</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3i_ph%E1%BA%ABu_h%E1%BB%8Dc_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giải phẫu học chim (trang không tồn tại)">Giải phẫu học chim</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_bay" class="mw-redirect" title="Chim bay">Bay</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BB%A9ng_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Trứng (sinh học)">Trứng</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">Lông vũ</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%B4ng_v%C5%A9" title="Lông vũ">Bộ lông</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%B4ng_bay" title="Lông bay">Lông bay</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BB%8F_chim" title="Mỏ chim">Mỏ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A7m_nh%C3%ACn_%E1%BB%9F_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tầm nhìn ở chim (trang không tồn tại)">Tầm nhìn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tuy%E1%BA%BFn_d%E1%BA%A7u_(chim)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyến dầu (chim) (trang không tồn tại)">Tuyến dầu</a></li> <li><a href="/wiki/Phao_c%C3%A2u" title="Phao câu">Phao câu</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BB%81" title="Mề">Mề</a></li> <li><a href="/wiki/M%E1%BB%93ng" class="mw-redirect" title="Mồng">Mồng</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Hành vi</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_k%C3%AAu_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiếng kêu của chim (trang không tồn tại)">Tiếng kêu</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%C3%AD_kh%C3%B4n_%E1%BB%9F_chim" title="Trí khôn ở chim">Trí khôn</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_di_c%C6%B0" class="mw-redirect" title="Chim di cư">Di cư</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%8Dn_b%E1%BA%A1n_t%C3%ACnh_%E1%BB%9F_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chọn bạn tình ở chim (trang không tồn tại)">Chọn bạn tình</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lek_(sinh_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lek (sinh học) (trang không tồn tại)">Lek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%A0nh_vi_sinh_s%E1%BA%A3n_c%E1%BB%A7a_chim_bi%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hành vi sinh sản của chim biển (trang không tồn tại)">Hành vi sinh sản của chim biển</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A4p_tr%E1%BB%A9ng" title="Ấp trứng">Ấp trứng</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%BD_sinh_nu%C3%B4i_d%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Ký sinh nuôi dưỡng">Ký sinh nuôi dưỡng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chim (trang không tồn tại)">Tổ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Tiến hóa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn gốc của chim (trang không tồn tại)">Nguồn gốc của chim</a> <ul><li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long_ch%C3%A2n_th%C3%BA" title="Khủng long chân thú">Khủng long chân thú</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Khủng long">Khủng long</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_kh%E1%BA%A3_n%C4%83ng_bay_%E1%BB%9F_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn gốc khả năng bay ở chim (trang không tồn tại)">Nguồn gốc khả năng bay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_hoa_%E1%BB%9F_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến hoa ở chim (trang không tồn tại)">Tiến hoa ở chim</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_bi%E1%BB%83n" title="Chim biển">Chim biển</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chi_chim_h%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chi chim hóa thạch (trang không tồn tại)">Hóa thạch</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/Archaeopteryx" title="Archaeopteryx">Archaeopteryx</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Omnivoropterygiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Omnivoropterygiformes (trang không tồn tại)">Omnivoropterygiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confuciusornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confuciusornithiformes (trang không tồn tại)">Confuciusornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%81_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Á điểu">Enantiornithes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chaoyangiiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chaoyangiiformes (trang không tồn tại)">Chaoyangiiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Patagopterygiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patagopterygiformes (trang không tồn tại)">Patagopterygiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ambiortiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ambiortiformes (trang không tồn tại)">Ambiortiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Songlingornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Songlingornithiformes (trang không tồn tại)">Songlingornithiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Apsaraviformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apsaraviformes (trang không tồn tại)">Apsaraviformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gansuiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gansuiformes (trang không tồn tại)">Gansuiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ichthyornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ichthyornithiformes (trang không tồn tại)">Ichthyornithiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hesperornithes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hesperornithes (trang không tồn tại)">Hesperornithes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lithornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lithornithiformes (trang không tồn tại)">Lithornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Dinornithiformes" class="mw-redirect" title="Dinornithiformes">Dinornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Aepyornithiformes" class="mw-redirect" title="Aepyornithiformes">Aepyornithiformes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gastornithiformes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gastornithiformes (trang không tồn tại)">Gastornithiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/H%C3%ACnh_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_lo%C3%A0i_chim_trong_v%C4%83n_h%C3%B3a" title="Hình tượng loài chim trong văn hóa">Tương tác <br />với người</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83u_h%E1%BB%8Dc" title="Điểu học">Điểu học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C6%B0u_t%E1%BA%A7m_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sưu tầm chim (trang không tồn tại)">Sưu tầm chim</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%E1%BA%AFm_chim" title="Ngắm chim">Ngắm chim</a></li> <li><a href="/wiki/Nu%C3%B4i_chim" title="Nuôi chim">Nuôi chim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3o_t%E1%BB%93n_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảo tồn chim (trang không tồn tại)">Bảo tồn chim</a></li> <li><a href="/wiki/S%C4%83n_th%E1%BB%A7y_c%E1%BA%A7m" title="Săn thủy cầm">Săn thủy cầm</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A1_g%C3%A0" title="Đá gà">Chọi gà</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90ua_b%E1%BB%93_c%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đua bồ câu (trang không tồn tại)">Đua bồ câu</a></li> <li><a href="/wiki/Nu%C3%B4i_chim_s%C4%83n" title="Nuôi chim săn">Nuôi chim săn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%B3i_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bói chim (trang không tồn tại)">Bói chim</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Danh sách</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim (trang không tồn tại)">Các họ và bộ</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_chi_chim" title="Danh sách chi chim">Chi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuật ngữ chim (trang không tồn tại)">Thuật ngữ chim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_theo_s%E1%BB%91_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim theo số lượng tồn tại (trang không tồn tại)">Số lượng tồn tại</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_theo_v%C3%B9ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim theo vùng (trang không tồn tại)">Danh sách theo vùng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%C3%A1c_lo%C3%A0i_chim_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách các loài chim tuyệt chủng gần đây (trang không tồn tại)">Mới tuyệt chủng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_k%E1%BB%B7_%C4%90%E1%BB%87_T%E1%BB%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim kỷ Đệ Tứ (trang không tồn tại)">Kỷ Đệ Tứ</a></li> <li>Chim nổi tiếng <ul><li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_n%E1%BB%95i_ti%E1%BA%BFng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim nổi tiếng (trang không tồn tại)">Nổi tiếng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_chim_h%C6%B0_c%E1%BA%A5u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách chim hư cấu (trang không tồn tại)">Hư cấu</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Neornithes_(Chim_hiện_đại)" style="font-size:114%;margin:0 4em">Neornithes (Chim hiện đại)</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Palaeognathae" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Palaeognathae" title="Palaeognathae">Palaeognathae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u" title="Họ Đà điểu">Struthionidae</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u_Nam_M%E1%BB%B9" title="Đà điểu Nam Mỹ">Rheiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Tinamidae" title="Tinamidae">Tinamiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Kiwi_(chim)" title="Kiwi (chim)">Apterygiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C4%90%C3%A0_%C4%91i%E1%BB%83u_ch%C3%A2u_%C3%9Ac" title="Họ Đà điểu châu Úc">Casuariiformes</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_th%E1%BB%A9_l%E1%BB%9Bp_Chim_h%C3%A0m_m%E1%BB%9Bi" title="Phân thứ lớp Chim hàm mới">N<br />e<br />o<br />g<br />n<br />a<br />t<br />h<br />a<br />e</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Galloanserae" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%83u_c%E1%BA%A7m" title="Điểu cầm">Galloanserae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ng%E1%BB%97ng" title="Bộ Ngỗng">Anseriformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%A0" title="Bộ Gà">Galliformes</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Neoaves" title="Neoaves">Neoaves</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Columbea" title="Columbea">Columbea</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Columbimorphae" title="Columbimorphae">Columbimorphae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_B%E1%BB%93_c%C3%A2u" title="Họ Bồ câu">Columbiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Mesitornithidae" title="Mesitornithidae">Mesitornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Pteroclidiformes" class="mw-redirect" title="Pteroclidiformes">Pteroclidiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Mirandornithes" title="Mirandornithes">Mirandornithes</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BB%93ng_h%E1%BA%A1c" title="Bộ Hồng hạc">Phoenicopteriformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_l%E1%BA%B7n" title="Họ Chim lặn">Podicipediformes</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Passerea" title="Passerea">Passerea</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otidimorphae" title="Otidimorphae">Otidimorphae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Cu_cu" class="mw-redirect" title="Bộ Cu cu">Cuculiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Turaco" title="Turaco">Musophagiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_%C3%94_t%C3%A1c" title="Họ Ô tác">Otidiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Strisores" title="Strisores">Strisores</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_C%C3%BA_mu%E1%BB%97i" title="Họ Cú muỗi">Caprimulgiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_d%E1%BA%A7u" title="Chim dầu">Steatornithiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_C%C3%BA_mu%E1%BB%97i_m%E1%BB%8F_qu%E1%BA%B7p" title="Họ Cú muỗi mỏ quặp">Podargiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Y%E1%BA%BFn" title="Bộ Yến">Apodiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Opisthocomidae" title="Opisthocomidae">Opisthocomiformes</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Opisthocomidae" title="Opisthocomidae">Opisthocomiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Gruimorphae" title="Gruimorphae">Gruimorphae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Choi_choi" title="Bộ Choi choi">Charadriiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BFu" title="Bộ Sếu">Gruiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Eurypygimorphae" title="Eurypygimorphae">Eurypygimorphae</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Chim_nhi%E1%BB%87t_%C4%91%E1%BB%9Bi" title="Bộ Chim nhiệt đới">Phaethontiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Eurypygiformes" title="Eurypygiformes">Eurypygiformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Aequornithes" title="Aequornithes">Aequornithes</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Gaviiformes" title="Gaviiformes">Gaviiformes</a></li> <li><a href="/wiki/Chim_c%C3%A1nh_c%E1%BB%A5t" title="Chim cánh cụt">Sphenisciformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A3i_%C3%A2u" title="Bộ Hải âu">Procellariiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BA%A1c" class="mw-redirect" title="Bộ Hạc">Ciconiiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_Chim_%C4%91i%C3%AAn" title="Bộ Chim điên">Suliformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_B%E1%BB%93_n%C3%B4ng" title="Bộ Bồ nông">Pelecaniformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Australaves" title="Australaves">Australaves</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Cariamiformes" title="Cariamiformes">Cariamiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%E1%BA%AFt" title="Bộ Cắt">Falconiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_V%E1%BA%B9t" title="Bộ Vẹt">Psittaciformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%BB" title="Bộ Sẻ">Passeriformes</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Afroaves" title="Afroaves">Afroaves</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_K%E1%BB%81n_k%E1%BB%81n_T%C3%A2n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Họ Kền kền Tân thế giới">Cathartiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_%C6%AFng" title="Bộ Ưng">Accipitriformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_C%C3%BA" title="Bộ Cú">Strigiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Chim_chu%E1%BB%99t" title="Họ Chim chuột">Coliiformes</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%8D_Nu%E1%BB%91c" title="Họ Nuốc">Trogoniformes</a></li> <li><a href="/wiki/Leptosomus_discolor" title="Leptosomus discolor">Leptosomatiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_H%E1%BB%93ng_ho%C3%A0ng" title="Bộ Hồng hoàng">Bucerotiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_S%E1%BA%A3" title="Bộ Sả">Coraciiformes</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%99_G%C3%B5_ki%E1%BA%BFn" title="Bộ Gõ kiến">Piciformes</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%9Bp_Chim" title="Thể loại:Lớp Chim">Thể loại</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Cổng thông tin"><img alt="Cổng thông tin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></span></span> <b><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Chim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Chim (trang không tồn tại)">Chủ đề</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Trang Commons"><img alt="Trang Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Birds" class="extiw" title="commons:Category:Birds">Hình ảnh</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Dự án Wiki"><img alt="Dự án Wiki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></span></span> <b><a href="/w/index.php?title=Wikipedia:WikiProject_Birds&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wikipedia:WikiProject Birds (trang không tồn tại)">WikiProject</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Ngành_hiện_hữu_của_giới_động_vật_theo_phân_giới" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Bản mẫu:Động vật"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Động vật (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Động vật"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Ngành_hiện_hữu_của_giới_động_vật_theo_phân_giới" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Ngành (sinh học)">Ngành</a> hiện hữu của giới <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Động vật">động vật</a> theo <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Giới (sinh học)">phân giới</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/w/index.php?title=Basal_(ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Basal (phát sinh loài) (trang không tồn tại)">Basal</a> / <a href="/wiki/Incertae_sedis" title="Incertae sedis">incertae sedis</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;text-align:left;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_l%E1%BB%97" class="mw-redirect" title="Động vật thân lỗ">Thân lỗ</a></b></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%A9a_l%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Sứa lược">Sứa lược</a></li> <li><a href="/wiki/Placozoa" title="Placozoa">Hình tấm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trung_%C4%91%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trung động vật (trang không tồn tại)">Trung động vật</a> <ul><li><a href="/wiki/Orthonectida" class="mw-redirect" title="Orthonectida">Orthonectida</a></li> <li><a href="/wiki/Dicyemida" class="mw-redirect" title="Dicyemida">Dicyemida</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><figure class="noresize mw-ext-imagemap-desc-bottom-right" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Animal_diversity_b.png/300px-Animal_diversity_b.png" decoding="async" width="300" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/Animal_diversity_b.png 1.5x" data-file-width="353" data-file-height="339" usemap="#ImageMap_3ade37bb330cb155" resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Animal_diversity_b.png" /></span><map name="ImageMap_3ade37bb330cb155"><area href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Da_gai" shape="rect" coords="0,0,100,73" alt="Ngành Da gai" title="Ngành Da gai" /><area href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Th%C3%ADch_ty_b%C3%A0o" shape="rect" coords="0,73,100,146" alt="Ngành Thích ty bào" title="Ngành Thích ty bào" /><area href="/wiki/G%E1%BA%A5u_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" shape="rect" coords="0,146,100,219" alt="Gấu nước" title="Gấu nước" /><area href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_gi%C3%A1p_x%C3%A1c" shape="rect" coords="0,219,100,292" alt="Động vật giáp xác" title="Động vật giáp xác" /><area href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_H%C3%ACnh_nh%E1%BB%87n" shape="rect" coords="0,292,100,365" alt="Lớp Hình nhện" title="Lớp Hình nhện" /><area href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_l%E1%BB%97" shape="rect" coords="100,0,201,73" alt="Động vật thân lỗ" title="Động vật thân lỗ" /><area href="/wiki/C%C3%B4n_tr%C3%B9ng" shape="rect" coords="100,73,201,146" alt="Côn trùng" title="Côn trùng" /><area href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%C3%ACnh_r%C3%AAu" shape="rect" coords="100,146,201,219" alt="Động vật hình rêu" title="Động vật hình rêu" /><area href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_%C4%91%E1%BA%A7u_gai" shape="rect" coords="100,219,201,292" alt="Ngành Giun đầu gai" title="Ngành Giun đầu gai" /><area href="/wiki/Giun_d%E1%BA%B9p" shape="rect" coords="100,292,201,365" alt="Giun dẹp" title="Giun dẹp" /><area href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_m%E1%BB%81m" shape="rect" coords="201,0,301,73" alt="Động vật thân mềm" title="Động vật thân mềm" /><area href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_%C4%91%E1%BB%91t" shape="rect" coords="201,73,301,146" alt="Ngành Giun đốt" title="Ngành Giun đốt" /><area href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" shape="rect" coords="201,146,301,219" alt="Động vật có xương sống" title="Động vật có xương sống" /><area href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%E1%BB%91ng_%C4%91u%C3%B4i" shape="rect" coords="201,219,301,292" alt="Phân ngành Sống đuôi" title="Phân ngành Sống đuôi" /><area href="/wiki/Giun_m%C3%B3ng_ng%E1%BB%B1a" shape="rect" coords="201,292,301,365" alt="Giun móng ngựa" title="Giun móng ngựa" /></map><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Planulozoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Planulozoa (trang không tồn tại)">Planu-<br />lozoa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Th%C3%ADch_ty_b%C3%A0o" title="Ngành Thích ty bào">Thích ty bào</a></b></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.0em;text-align:center;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%91i_x%E1%BB%A9ng_hai_b%C3%AAn" title="Động vật đối xứng hai bên">Đối<br />xứng<br />hai<br />bên</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Xenacoelomorpha" title="Xenacoelomorpha">Xenacoelomorpha</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Xenoturbellida" title="Xenoturbellida">Xenoturbellida</a></li> <li><a href="/wiki/Acoelomorpha" title="Acoelomorpha">Acoelomorpha</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Acoela&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acoela (trang không tồn tại)">Acoela</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nemertodermatida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nemertodermatida (trang không tồn tại)">Nemertodermatida</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.0em;text-align:center;"><a href="/wiki/Nephrozoa" title="Nephrozoa">Neph-<br />rozoa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Miệngthứ_sinh" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_mi%E1%BB%87ng_th%E1%BB%A9_sinh" title="Động vật miệng thứ sinh">Miệng<br />thứ <br />sinh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_d%C3%A2y_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có dây sống">Dây sống</a></b> <ul><li><b><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BA%A7u" title="Phân ngành Sống đầu">Sống đầu</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%E1%BB%91ng_%C4%91u%C3%B4i" title="Phân ngành Sống đuôi">Sống đuôi</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_h%E1%BB%99p_s%E1%BB%8D" title="Động vật có hộp sọ">Có sọ</a> / <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống">Có xương sống</a></b></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Ambulacraria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ambulacraria (trang không tồn tại)">Ambulacraria</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Da_gai" title="Ngành Da gai">Da gai</a></b></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_n%E1%BB%ADa_d%C3%A2y_s%E1%BB%91ng" title="Động vật nửa dây sống">Nửa dây sống</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Mang_ru%E1%BB%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Mang ruột (trang không tồn tại)">Mang ruột</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Mang_l%C3%B4ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Mang lông (trang không tồn tại)">Mang lông</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.0em;text-align:center;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_mi%E1%BB%87ng_nguy%C3%AAn_sinh" title="Động vật miệng nguyên sinh">Miệng<br />nguyên<br />sinh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Basal_/_incertae_sedis" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/w/index.php?title=Basal_(ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Basal (phát sinh loài) (trang không tồn tại)">Basal</a> / <a href="/wiki/Incertae_sedis" title="Incertae sedis">incertae sedis</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Chaetognatha" title="Chaetognatha">Hàm tơ</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_l%E1%BB%99t_x%C3%A1c" class="mw-redirect" title="Động vật lột xác">Động <br />vật<br />lột <br />xác</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;"><a href="/wiki/Scalidophora" title="Scalidophora">Scalidophora</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kinorhyncha" title="Kinorhyncha">Kinorhyncha</a></li> <li><a href="/wiki/Priapulida" title="Priapulida">Priapulida</a></li> <li><a href="/wiki/Loricifera" title="Loricifera">Loricifera</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;"><a href="/w/index.php?title=Nematoida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nematoida (trang không tồn tại)">Nematoida</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_tr%C3%B2n" title="Ngành Giun tròn">Giun tròn</a></b></li> <li><a href="/wiki/Nematomorpha" title="Nematomorpha">Giun bờm ngựa</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;"><a href="/wiki/Panarthropoda" title="Panarthropoda">Panar<br />thropoda</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Chân khớp</a></b></li> <li><a href="/wiki/G%E1%BA%A5u_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Gấu nước">Gấu nước</a></li> <li><a href="/wiki/Giun_nhung" title="Giun nhung">Giun nhung</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=Spiralia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spiralia (trang không tồn tại)">Spi<br />ra<br />lia</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;"><a href="/wiki/Gnathifera" class="mw-redirect" title="Gnathifera">Gna<br />thi<br />fera</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Gnathostomulida" class="mw-redirect" title="Gnathostomulida">Gnathostomulida</a></li> <li><a href="/wiki/Micrognathozoa" title="Micrognathozoa">Micrognathozoa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Syndermata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Syndermata (trang không tồn tại)">Syndermata</a> <ul><li><a href="/wiki/Lu%C3%A2n_tr%C3%B9ng" title="Luân trùng">Luân trùng</a></li> <li><a href="/wiki/Acanthocephala" class="mw-redirect" title="Acanthocephala">Giun đầu gai</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Cycliophora" class="mw-redirect" title="Cycliophora">Cycliophora</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width:9em;"><a href="/w/index.php?title=Platytrochozoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Platytrochozoa (trang không tồn tại)">Platy<br />tro<br />chozoa</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Platyzoa" title="Platyzoa">Trùng dẹt</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Giun_d%E1%BA%B9p" class="mw-redirect" title="Giun dẹp">Giun dẹp</a></b></li> <li><a href="/wiki/Gastrotricha" title="Gastrotricha">Giun bụng lông</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_l%C3%B4ng_rung_c%C3%B3_v%C3%B2ng_r%C3%A2u_s%E1%BB%9D" class="mw-redirect" title="Động vật lông rung có vòng râu sờ">Động vật <br />lông rung<br />có vòng <br />râu sờ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Lophophorata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lophophorata (trang không tồn tại)">Lopho<br />pho<br />rata</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%C3%ACnh_r%C3%AAu" title="Động vật hình rêu">Hình rêu</a></b></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brachiozoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brachiozoa (trang không tồn tại)">Brachiozoa</a> <ul><li><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Tay_cu%E1%BB%99n" title="Ngành Tay cuộn">Tay cuộn</a></li> <li><a href="/wiki/Phoronida" class="mw-redirect" title="Phoronida">Phoronida</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><i><span class="nobold">Các <br />ngành <br />khác</span></i></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_%C4%91%E1%BB%91t" title="Ngành Giun đốt">Giun đốt</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_m%E1%BB%81m" title="Động vật thân mềm">Thân mềm</a></b></li> <li><a href="/wiki/Nemertea" title="Nemertea">Nemertea</a></li> <li><a href="/wiki/Entoprocta" title="Entoprocta">Entoprocta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Agmata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agmata (trang không tồn tại)">Agmata</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><hr /></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="Các_lớp_lớntrong_ngành" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color: #f0f0f0">Các lớp <br />lớn<br />trong <br />ngành</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_l%E1%BB%97" class="mw-redirect" title="Động vật thân lỗ">Thân lỗ</a></b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Th%C3%A2n_l%E1%BB%97_%C4%91%C3%A1_v%C3%B4i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Thân lỗ đá vôi (trang không tồn tại)">Thân lỗ đá vôi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Th%C3%A2n_l%E1%BB%97_s%C3%A1u_tia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Thân lỗ sáu tia (trang không tồn tại)">Thân lỗ sáu tia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Th%C3%A2n_l%E1%BB%97_m%E1%BB%81m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Thân lỗ mềm (trang không tồn tại)">Thân lỗ mềm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Th%C3%A2n_l%E1%BB%97_thu%E1%BB%B7_tinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Thân lỗ thuỷ tinh (trang không tồn tại)">Thân lỗ thuỷ tinh</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Th%C3%ADch_ty_b%C3%A0o" title="Ngành Thích ty bào">Thích ty bào</a></b> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_San_h%C3%B4" class="mw-redirect" title="Lớp San hô">San hô</a></li> <li><a href="/wiki/Medusozoa" title="Medusozoa">Medusozoa</a></li> <li><a href="/wiki/Myxozoa" title="Myxozoa">Myxozoa</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống">Có xương sống</a></b> <ul><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_l%E1%BB%9Bp_C%C3%A1_kh%C3%B4ng_h%C3%A0m" class="mw-redirect" title="Liên lớp Cá không hàm">Cá không hàm</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_C%C3%A1_s%E1%BB%A5n" title="Lớp Cá sụn">Cá sụn</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_l%E1%BB%9Bp_C%C3%A1_x%C6%B0%C6%A1ng" title="Liên lớp Cá xương">Cá xương</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_l%C6%B0%E1%BB%A1ng_c%C6%B0" title="Động vật lưỡng cư">Lưỡng cư</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_b%C3%B2_s%C3%A1t" title="Động vật bò sát">Bò sát</a>/<a class="mw-selflink selflink">Chim</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Th%C3%BA" title="Lớp Thú">Thú</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Da_gai" title="Ngành Da gai">Da gai</a></b> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Hu%E1%BB%87_bi%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Lớp Huệ biển">Huệ biển</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Sao_bi%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Lớp Sao biển">Sao biển</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_C%E1%BA%A7u_gai" class="mw-redirect" title="Lớp Cầu gai">Cầu gai</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_tr%C3%B2n" title="Ngành Giun tròn">Giun tròn</a></b> <ul><li><a href="/wiki/Chromadorea" title="Chromadorea">Chromadorea</a></li> <li><a href="/wiki/Enoplea" title="Enoplea">Enoplea</a></li> <li><a href="/wiki/Secernentea" title="Secernentea">Secernentea</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_kh%E1%BB%9Bp" class="mw-redirect" title="Động vật Chân khớp">Chân khớp</a></b> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_Ch%C3%A2n_k%C3%ACm" class="mw-redirect" title="Động vật Chân kìm">Chân kìm</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_Nhi%E1%BB%81u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Nhiều chân">Nhiều chân</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_gi%C3%A1p_x%C3%A1c" title="Động vật giáp xác">Giáp xác</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_ng%C3%A0nh_S%C3%A1u_ch%C3%A2n" title="Phân ngành Sáu chân">Sáu chân</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Giun_d%E1%BA%B9p" class="mw-redirect" title="Giun dẹp">Giun dẹp</a></b> <ul><li><a href="/wiki/Turbellaria" title="Turbellaria">Sán tơ</a></li> <li><a href="/wiki/Trematoda" title="Trematoda">Sán lá song chủ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Monogenea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monogenea (trang không tồn tại)">Sán lá đơn chủ</a></li> <li><a href="/wiki/Cestoda" title="Cestoda">Sán dây</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_h%C3%ACnh_r%C3%AAu" title="Động vật hình rêu">Hình rêu</a></b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Phylactolaemata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phylactolaemata (trang không tồn tại)">Họng kín</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stenolaemata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stenolaemata (trang không tồn tại)">Stenolaemata</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gymnolaemata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gymnolaemata (trang không tồn tại)">Họng trần</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/Ng%C3%A0nh_Giun_%C4%91%E1%BB%91t" title="Ngành Giun đốt">Giun đốt</a></b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Giun_nhi%E1%BB%81u_t%C6%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giun nhiều tơ (trang không tồn tại)">Giun nhiều tơ</a></li> <li><a href="/wiki/Giun_c%C3%B3_%C4%91ai_sinh_d%E1%BB%A5c" title="Giun có đai sinh dục">Giun có đai sinh dục</a></li> <li><a href="/wiki/Giun_th%C3%ACa" class="mw-redirect" title="Giun thìa">Giun thìa</a></li></ul></li> <li><b><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_th%C3%A2n_m%E1%BB%81m" title="Động vật thân mềm">Thân mềm</a></b> <ul><li><a href="/wiki/L%E1%BB%9Bp_Ch%C3%A2n_b%E1%BB%A5ng" title="Lớp Chân bụng">Chân bụng</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_ch%C3%A2n_%C4%91%E1%BA%A7u" title="Động vật chân đầu">Chân đầu</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A2n_m%E1%BB%81m_hai_m%E1%BA%A3nh_v%E1%BB%8F" title="Thân mềm hai mảnh vỏ">Chân rìu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phan_ng%C3%A0nh_Song_kinh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phan ngành Song kinh (trang không tồn tại)">Song kinh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%9Bp_Ch%C3%A2n_th%C3%B9y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lớp Chân thùy (trang không tồn tại)">Chân thùy</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt" title="Thể loại:Động vật">Thể loại</a></b>  •  <b><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Chủ đề Sinh học</a></b>  •  <b><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Cổng thông tin:Thiên nhiên">Chủ đề Thiên nhiên</a></b></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5113#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5113#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5113#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX525524">XX525524</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11932889r">cb11932889r</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11932889r">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4063673-2">4063673-2</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85014310">sh85014310</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000052271&P_CON_LNG=ENG">000052271</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10639913">10639913</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00573307">00573307</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph115956&CON_LNG=ENG">ph115956</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Thẻ_nhận_dạng_đơn_vị_phân_loại" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Thẻ_nhận_dạng_đơn_vị_phân_loại" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align: left;"><a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Th%E1%BA%BB_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i" title="Trợ giúp:Thẻ nhận dạng đơn vị phân loại">Thẻ nhận dạng đơn vị phân loại</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata">Wikidata</a>: <span class="uid"><span class="external"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5113" class="extiw" title="wikidata:Q5113">Q5113</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Wikispecies" title="Wikispecies">Wikispecies</a>: <span class="uid"><span class="external"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Aves" class="extiw" title="wikispecies:Aves">Aves</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Animal_Diversity_Web&action=edit&redlink=1" class="new" title="Animal Diversity Web (trang không tồn tại)">ADW</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://animaldiversity.org/accounts/Aves/">Aves</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Australian_Faunal_Directory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Australian Faunal Directory (trang không tồn tại)">AFD</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://biodiversity.org.au/afd/taxa/Aves">Aves</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Barcode_of_Life_Data_System&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barcode of Life Data System (trang không tồn tại)">BOLD</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bench.boldsystems.org/index.php/TaxBrowser_TaxonPage?taxid=51">51</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Catalogue_of_Life" title="Catalogue of Life">CoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catalogueoflife.org/data/taxon/V2">V2</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Life" title="Encyclopedia of Life">EoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/695">695</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/EPPO_Code" class="mw-redirect" title="EPPO Code">EPPO</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://gd.eppo.int/taxon/1AVESC">1AVESC</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Fauna_Europaea" title="Fauna Europaea">Fauna Europaea</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eu-nomen.eu/portal/taxon.php?GUID=urn:lsid:faunaeur.org:taxname:10699">10699</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Fauna_Europaea" title="Fauna Europaea">Fauna Europaea (new)</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/f2fd1555-ab1f-40f7-9cbf-abebff1ffbda">f2fd1555-ab1f-40f7-9cbf-abebff1ffbda</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Global_Biodiversity_Information_Facility" class="mw-redirect" title="Global Biodiversity Information Facility">GBIF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gbif.org/species/212">212</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/INaturalist" title="INaturalist">iNaturalist</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/3">3</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Interim_Register_of_Marine_and_Nonmarine_Genera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interim Register of Marine and Nonmarine Genera (trang không tồn tại)">IRMNG</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.irmng.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1142">1142</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_System" class="mw-redirect" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=174371">174371</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/National_Center_for_Biotechnology_Information" class="mw-redirect" title="National Center for Biotechnology Information">NCBI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=8782">8782</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">NZOR: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nzor.org.nz/names/dcced4e7-06b1-466e-9d85-5a384501dac2">dcced4e7-06b1-466e-9d85-5a384501dac2</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Open_Tree_of_Life&action=edit&redlink=1" class="new" title="Open Tree of Life (trang không tồn tại)">Open Tree of Life</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://tree.opentreeoflife.org/taxonomy/browse?id=81461">81461</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Paleobiology_Database&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleobiology Database (trang không tồn tại)">Paleobiology Database</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://paleobiodb.org/classic/basicTaxonInfo?taxon_no=36616">36616</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Paleobiology_Database&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleobiology Database (trang không tồn tại)">Paleobiology Database</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=36616">36616</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/w/index.php?title=Plazi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plazi (trang không tồn tại)">Plazi</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://treatment.plazi.org/id/E1E0B077-76F6-D736-3B27-36617A705C73">E1E0B077-76F6-D736-3B27-36617A705C73</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/World_Register_of_Marine_Species" title="World Register of Marine Species">WoRMS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1836">1836</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/ZooBank" title="ZooBank">ZooBank</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://zoobank.org/NomenclaturalActs/AAFCA22F-1980-4B62-9149-8887F1C1FDC1">AAFCA22F-1980-4B62-9149-8887F1C1FDC1</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/21px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/42px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Cổng thông tin:Sinh học">Sinh học</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Tyrannoskull.jpg/21px-Tyrannoskull.jpg" decoding="async" width="21" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Tyrannoskull.jpg/32px-Tyrannoskull.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Tyrannoskull.jpg/42px-Tyrannoskull.jpg 2x" data-file-width="4095" data-file-height="3058" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Cổng thông tin:Khủng long">Khủng long</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Songbird.png" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/19px-Songbird.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/29px-Songbird.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Songbird.png/38px-Songbird.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn" title="Cổng thông tin:Thiên nhiên">Thiên nhiên</a></li></ul></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chim&oldid=72166261">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chim&oldid=72166261</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_userbox_sai_c%C3%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Bài viết sử dụng bản mẫu userbox sai cách (trang không tồn tại)">Bài viết sử dụng bản mẫu userbox sai cách</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%9Bp_Chim" title="Thể loại:Lớp Chim">Lớp Chim</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%E1%BB%A7ng_long" title="Thể loại:Khủng long">Khủng long</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%B3m_lo%C3%A0i_do_Carl_Linnaeus_%C4%91%E1%BA%B7t_t%C3%AAn" title="Thể loại:Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên">Nhóm loài do Carl Linnaeus đặt tên</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_tham_s%E1%BB%91_th%E1%BB%ABa" title="Thể loại:Lỗi CS1: tham số thừa">Lỗi CS1: tham số thừa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m" title="Thể loại:Quản lý CS1: địa điểm">Quản lý CS1: địa điểm</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_ISBN" title="Thể loại:Lỗi CS1: ISBN">Lỗi CS1: ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_tham_s%E1%BB%91_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Lỗi CS1: tham số không rõ">Lỗi CS1: tham số không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p_(fr)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)">Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Hatnote_tr%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_m%E1%BB%99t_trang_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại">Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Taxonbars_without_from_parameter" title="Thể loại:Taxonbars without from parameter">Taxonbars without from parameter</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BA%BB_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_v%E1%BB%9Bi_20%E2%80%9324_ID_%C4%91%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại">Thẻ đơn vị phân loại với 20–24 ID đơn vị phân loại</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 14 tháng 2 năm 2025, 08:53.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Chim&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Chim</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>242 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-nj9lq","wgBackendResponseTime":168,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.245","walltime":"2.571","ppvisitednodes":{"value":19001,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":825290,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":11589,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":32,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":45,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":524652,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":21,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2145.295 1 -total"," 94.01% 2016.870 56 Bản_mẫu:Clade"," 37.40% 802.436 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 16.75% 359.267 26 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 12.81% 274.889 52 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 11.09% 237.819 1 Bản_mẫu:Bảng_phân_loại"," 9.71% 208.298 1 Bản_mẫu:Taxonbar"," 8.97% 192.494 16 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 8.69% 186.328 35 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 8.68% 186.152 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.351","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11368979,"limit":52428800},"limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","360","22.2"],["?","340","21.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","240","14.8"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","120","7.4"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","80","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","60","3.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::plain","60","3.7"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","40","2.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","40","2.5"],["validateData \u003Cmw.lua:728\u003E","40","2.5"],["[others]","240","14.8"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-bdkn2","timestamp":"20250215141635","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Chim","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Chim","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5113","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5113","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-08-13T04:52:59Z","dateModified":"2025-02-14T08:53:37Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/bf\/Bird_Diversity_2013.png","headline":"t\u1eadp h\u1ee3p c\u00e1c lo\u00e0i \u0111\u1ed9ng v\u1eadt c\u00f3 x\u01b0\u01a1ng s\u1ed1ng, m\u00e1u n\u00f3ng, \u0111i \u0111\u1ee9ng b\u1eb1ng hai ch\u00e2n, c\u00f3 m\u1ecf, \u0111\u1ebb tr\u1ee9ng, c\u00f3 c\u00e1nh, c\u00f3 l\u00f4ng v\u0169 v\u00e0 \u0111a ph\u1ea7n bi\u1ebft bay"}</script> </body> </html>