CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Trận Verdun – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"c7da0bde-8c2a-427d-ad79-678f5218f7b6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Trận_Verdun","wgTitle":"Trận Verdun","wgCurRevisionId":71754548,"wgRevisionId":71754548,"wgArticleId":45035,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có lỗi chú thích","Trang thiếu chú thích trong bài","Bài viết sử dụng pull quote có nguồn","Quản lý CS1: ref trùng mặc định","Nguồn CS1 tiếng Đức (de)","Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài có liên kết hỏng","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Những trận đánh lớn trong lịch sử","Meuse", "Xung đột năm 1916","Các trận đánh trong đệ nhất thế chiến","Trận đánh liên quan tới Đức","Trận đánh liên quan tới Pháp","Pháp năm 1916","Trận đánh liên quan tới binh đoàn Lê dương Pháp"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Trận_Verdun","wgRelevantArticleId":45035,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false, "wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q130847","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready", "ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession", "wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/1200px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="897"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/800px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="598"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/640px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="479"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Trận Verdun – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Verdun"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Verdun"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Trận_Verdun rootpage-Trận_Verdun skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Tr%E1%BA%ADn+Verdun" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Tr%E1%BA%ADn+Verdun" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Tr%E1%BA%ADn+Verdun" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Tr%E1%BA%ADn+Verdun" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Giá_trị_của_Verdun" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giá_trị_của_Verdun"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Giá trị của Verdun</span> </div> </a> <ul id="toc-Giá_trị_của_Verdun-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bối_cảnh_trước_trận_đánh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bối_cảnh_trước_trận_đánh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Bối cảnh trước trận đánh</span> </div> </a> <ul id="toc-Bối_cảnh_trước_trận_đánh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Binh_lực_đôi_bên" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Binh_lực_đôi_bên"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Binh lực đôi bên</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Binh_lực_đôi_bên-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Binh lực đôi bên</span> </button> <ul id="toc-Binh_lực_đôi_bên-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Đức" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đức"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Đức</span> </div> </a> <ul id="toc-Đức-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Trận_chiến" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Trận_chiến"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Trận chiến</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Trận_chiến-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Trận chiến</span> </button> <ul id="toc-Trận_chiến-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giai_đoạn_1" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_1"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Giai đoạn 1</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_1-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Giai đoạn 2</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_3" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_3"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Giai đoạn 3</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_3-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_4" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_4"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Giai đoạn 4</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_4-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_5" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_5"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Giai đoạn 5</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_5-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giai_đoạn_6" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giai_đoạn_6"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Giai đoạn 6</span> </div> </a> <ul id="toc-Giai_đoạn_6-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kết_quả" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kết_quả"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Kết quả</span> </div> </a> <ul id="toc-Kết_quả-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ý_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ý_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ý nghĩa</span> </div> </a> <ul id="toc-Ý_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Một_số_cựu_binh_nổi_tiếng_của_trận_Verdun" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Một_số_cựu_binh_nổi_tiếng_của_trận_Verdun"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Một số cựu binh nổi tiếng của trận Verdun</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Một_số_cựu_binh_nổi_tiếng_của_trận_Verdun-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Một số cựu binh nổi tiếng của trận Verdun</span> </button> <ul id="toc-Một_số_cựu_binh_nổi_tiếng_của_trận_Verdun-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Người_Đức" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Người_Đức"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Người Đức</span> </div> </a> <ul id="toc-Người_Đức-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Người_Pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Người_Pháp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Người Pháp</span> </div> </a> <ul id="toc-Người_Pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sách" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sách"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Sách</span> </div> </a> <ul id="toc-Sách-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bách_khoa_toàn_thư" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bách_khoa_toàn_thư"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bách khoa toàn thư</span> </div> </a> <ul id="toc-Bách_khoa_toàn_thư-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tạp_chí" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tạp_chí"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Tạp chí</span> </div> </a> <ul id="toc-Tạp_chí-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Đọc thêm</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Đọc_thêm-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Đọc thêm</span> </button> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sách_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sách_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.1</span> <span>Sách</span> </div> </a> <ul id="toc-Sách_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khác"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.2</span> <span><b>Khác</b></span> </div> </a> <ul id="toc-Khác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Trận Verdun</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 65 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-65" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">65 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Slag_van_Verdun" title="Slag van Verdun – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Slag van Verdun" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="معركة فردان – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="معركة فردان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Verden_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Verden döyüşü – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Verden döyüşü" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A4%DB%8C%D9%88%D8%B4%D9%88" title="وردون دؤیوشو – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="وردون دؤیوشو" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pertempuran_Verdun" title="Pertempuran Verdun – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Pertempuran Verdun" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вердэнская аперацыя – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Вердэнская аперацыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B4_%D0%92%D1%8D%D1%80%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D0%B0%D0%BC" title="Бітва пад Вэрдэнам – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Бітва пад Вэрдэнам" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Emgann_Verdun_(1916)" title="Emgann Verdun (1916) – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Emgann Verdun (1916)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8E%D0%BD" title="Битка при Вердюн – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Битка при Вердюн" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Batalla_de_Verdun" title="Batalla de Verdun – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Batalla de Verdun" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Bitva_u_Verdunu" title="Bitva u Verdunu – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Bitva u Verdunu" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Brwydr_Verdun" title="Brwydr Verdun – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Brwydr Verdun" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Slaget_ved_Verdun" title="Slaget ved Verdun – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Slaget ved Verdun" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schlacht_um_Verdun" title="Schlacht um Verdun – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Schlacht um Verdun" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Verduni_lahing" title="Verduni lahing – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Verduni lahing" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%92%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CE%AD%CE%BD" title="Μάχη του Βερντέν – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Μάχη του Βερντέν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Verdun" title="Battle of Verdun – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Battle of Verdun" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Batalla_de_Verd%C3%BAn" title="Batalla de Verdún – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Batalla de Verdún" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Batalo_apud_Verdun" title="Batalo apud Verdun – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Batalo apud Verdun" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Verdungo_gudua" title="Verdungo gudua – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Verdungo gudua" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="نبرد وردن – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نبرد وردن" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bataille_de_Verdun" title="Bataille de Verdun – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Bataille de Verdun" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Slach_by_Ferdun" title="Slach by Ferdun – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Slach by Ferdun" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Cath_Verdun" title="Cath Verdun – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cath Verdun" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Batalla_de_Verd%C3%BAn" title="Batalla de Verdún – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Batalla de Verdún" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B2%A0%EB%A5%B4%EB%90%AD_%EC%A0%84%ED%88%AC" title="베르됭 전투 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="베르됭 전투" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A4%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%B3%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Վերդենի ճակատամարտ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վերդենի ճակատամարտ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bitka_za_Verdun" title="Bitka za Verdun – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bitka za Verdun" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Batalio_di_Verdun" title="Batalio di Verdun – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Batalio di Verdun" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Orrustan_vi%C3%B0_Verdun" title="Orrustan við Verdun – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Orrustan við Verdun" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Battaglia_di_Verdun" title="Battaglia di Verdun – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Battaglia di Verdun" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%91_%D7%95%D7%A8%D7%93%D7%9F" title="קרב ורדן – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="קרב ורדן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="ვერდენის ოპერაცია – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვერდენის ოპერაცია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D2%9B%D1%8B%D1%80%D2%93%D1%8B%D0%BD%D1%8B" title="Верден қырғыны – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Верден қырғыны" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Proelium_Verodunense" title="Proelium Verodunense – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Proelium Verodunense" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Verdenas_kauja" title="Verdenas kauja – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Verdenas kauja" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Schluecht_vu_Verdun" title="Schluecht vu Verdun – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Schluecht vu Verdun" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Verduni_csata_(1916)" title="Verduni csata (1916) – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Verduni csata (1916)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Верденска битка – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Верденска битка" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Battalja_ta%27_Verdun" title="Battalja ta' Verdun – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Battalja ta' Verdun" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%9A%E0%A5%80_%E0%A4%B2%E0%A4%A2%E0%A4%BE%E0%A4%88" title="व्हर्दुनची लढाई – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="व्हर्दुनची लढाई" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_om_Verdun" title="Slag om Verdun – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Slag om Verdun" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%B4%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%83%80%E3%83%B3%E3%81%AE%E6%88%A6%E3%81%84" title="ヴェルダンの戦い – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヴェルダンの戦い" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Slaget_ved_Verdun" title="Slaget ved Verdun – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Slaget ved Verdun" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Slaget_ved_Verdun" title="Slaget ved Verdun – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Slaget ved Verdun" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Batalha_de_Verdun_(1916)" title="Batalha de Verdun (1916) – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Batalha de Verdun (1916)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%B0%E0%A8%A6%E0%A9%82%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B2%E0%A9%9C%E0%A8%BE%E0%A8%88" title="ਵਰਦੂਨ ਦੀ ਲੜਾਈ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਰਦੂਨ ਦੀ ਲੜਾਈ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Verdun" title="Bitwa pod Verdun – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Bitwa pod Verdun" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Batalha_de_Verdun" title="Batalha de Verdun – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Batalha de Verdun" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/B%C4%83t%C4%83lia_de_la_Verdun" title="Bătălia de la Verdun – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Bătălia de la Verdun" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B8_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B5" title="Битва при Вердене – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Битва при Вердене" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Beteja_e_Verdunit" title="Beteja e Verdunit – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Beteja e Verdunit" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Verdun" title="Battle of Verdun – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Battle of Verdun" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Bitka_o_Verdun" title="Bitka o Verdun – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Bitka o Verdun" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Bitka_pri_Verdunu" title="Bitka pri Verdunu – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Bitka pri Verdunu" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Верденска битка – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Верденска битка" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Bitka_za_Verdun" title="Bitka za Verdun – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Bitka za Verdun" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Verdunin_taistelu" title="Verdunin taistelu – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Verdunin taistelu" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Slaget_vid_Verdun" title="Slaget vid Verdun – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Slaget vid Verdun" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%87" title="ยุทธการที่แวร์เดิง – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ยุทธการที่แวร์เดิง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Verdun_Muharebesi" title="Verdun Muharebesi – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Verdun Muharebesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Верденська битва – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Верденська битва" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%87%A1%E5%B0%94%E7%99%BB%E6%88%98%E5%BD%B9" title="凡尔登战役 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="凡尔登战役" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%9C%D7%90%D7%9B%D7%98_%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%A8%D7%93%D7%95%D7%9F" title="שלאכט פון ווערדון – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שלאכט פון ווערדון" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%87%A1%E5%B0%94%E7%99%BB%E6%88%98%E5%BD%B9" title="凡尔登战役 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="凡尔登战役" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130847#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Verdun" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Tr%E1%BA%ADn_Verdun" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Verdun"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Verdun"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Tr%E1%BA%ADn_Verdun" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Tr%E1%BA%ADn_Verdun" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&oldid=71754548" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&id=71754548&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTr%25E1%25BA%25ADn_Verdun"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTr%25E1%25BA%25ADn_Verdun"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Tr%E1%BA%ADn+Verdun"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Battle_of_Verdun" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q130847" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="box-Chú_thích_trong_bài plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Refimprove" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Question_book-new.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></a></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài viết này <b>cần thêm <a href="/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc">chú thích nguồn gốc</a> để <a href="/wiki/Wikipedia:Th%C3%B4ng_tin_ki%E1%BB%83m_ch%E1%BB%A9ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được">kiểm chứng thông tin</a></b>.<span class="hide-when-compact"> Mời bạn giúp <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit">hoàn thiện bài viết này</a> bằng cách bổ sung chú thích tới <a href="/wiki/Wikipedia:Ngu%E1%BB%93n_%C4%91%C3%A1ng_tin_c%E1%BA%ADy" title="Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy">các nguồn đáng tin cậy</a>. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ.</span></div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144306">@media all and (min-width:720px){.mw-parser-output .desktop-float-right{box-sizing:border-box;float:right;clear:right}}.mw-parser-output .infobox.vevent .status>p:first-child{margin:0}</style><table class="infobox vevent" style="width:25.5em;border-spacing:2px;padding:0.2em;"><tbody><tr><th class="summary" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Trận Verdun</th></tr><tr><td colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;text-align:center;vertical-align:middle;padding:5px;">Một phần của <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" class="mw-redirect" title="Mặt trận phía Tây (Chiến tranh thế giới thứ nhất)">Mặt trận phía Tây</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;border-bottom:1px solid #aaa;line-height:1.5em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bataille_de_Verdun_1916.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/220px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/330px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Bataille_de_Verdun_1916.jpg/440px-Bataille_de_Verdun_1916.jpg 2x" data-file-width="1875" data-file-height="1402" /></a></span><br />Quân Pháp chuẩn bị tiến công, 1916</td></tr><tr><td colspan="2"><table style="width:100%;margin:0;padding:0;border:0"><tbody><tr><th style="width:70px">Thời gian</th><td><a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_2" title="21 tháng 2">21 tháng 2</a> – <a href="/wiki/18_th%C3%A1ng_12" title="18 tháng 12">18 tháng 12</a> năm <a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a></td></tr><tr><th style="width:70px">Địa điểm</th><td><div class="location"><a href="/w/index.php?title=Verdun-sur-Meuse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Verdun-sur-Meuse (trang không tồn tại)">Verdun-sur-Meuse</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a></div></td></tr><tr><th style="width:70px">Kết quả</th><td class="status"> Bất phân thắng bại, tổn thất nặng nề cho cả hai bên.<sup id="cite_ref-Noblefarankland45_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Noblefarankland45-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sandler923_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-sandler923-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pháp bị khánh kiệt trong khi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> không thể nào tổng tấn công cho tới năm <a href="/wiki/1918" title="1918">1918</a>.<sup id="cite_ref-tucker219_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-tucker219-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Tham chiến</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Tam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ph%C3%A1p" title="Đệ Tam Cộng hòa Pháp">Pháp</a></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/23px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/35px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/45px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức">Đức</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Chỉ huy và lãnh đạo</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Joseph_Joffre" title="Joseph Joffre">Joseph Joffre</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Philippe_Petain" class="mw-redirect" title="Philippe Petain">Philippe Petain</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/wiki/Robert_Nivelle" title="Robert Nivelle">Robert Nivelle</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/23px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/35px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/45px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span></span> <a href="/w/index.php?title=Charler_Mangin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charler Mangin (trang không tồn tại)">Charler Mangin</a></td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức"><img alt="Đế quốc Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/23px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/35px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/45px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Erich_von_Falkenhayn" title="Erich von Falkenhayn">Erich von Falkenhayn</a> <br /> <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức"><img alt="Đế quốc Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/23px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/35px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/45px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Th%C3%A1i_t%E1%BB%AD" title="Thái tử">Thái tử</a> <a href="/wiki/Wilhelm,_Th%C3%A1i_t%E1%BB%AD_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Wilhelm, Thái tử Đức">Wilhelm</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức"><img alt="Đế quốc Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/23px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/35px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/45px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/w/index.php?title=Schmidt_von_Knobelsdorf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schmidt von Knobelsdorf (trang không tồn tại)">Schmidt von Knobelsdorf</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức"><img alt="Đế quốc Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/23px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/35px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/45px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Max_von_Gallwitz" title="Max von Gallwitz">Max von Gallwitz</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Lực lượng</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> 85 sư đoàn<br />1.140.000 quân</td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> ~50 sư đoàn<br />1.250.000 quân</td></tr><tr><th colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;text-align:center;vertical-align:middle;font-size:110%;padding:5px;">Thương vong và tổn thất</th></tr><tr><td style="width:50%;border-right:1px dotted #aaa;"> 379.000 - 400.000 thương vong<sup id="cite_ref-Dupuy,_4th_Ed.,1052_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dupuy,_4th_Ed.,1052-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, trong số đó 163.000 tử trận</td><td style="width:50%;padding-left:0.25em"> 336.000 - 355.000 thương vong<sup id="cite_ref-Dupuy,_4th_Ed.,1052_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dupuy,_4th_Ed.,1052-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, trong số đó 143.000 tử trận</td></tr></tbody></table> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Mặt_trận_phía_Tây" style="margin:0;float:right;clear:right;width:25.5em;margin-bottom:0.5em;margin-left:1em;;padding:3px"><table class="nowraplinks navbox-vertical mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_I)" title="Bản mẫu:Mặt trận phía Tây (Thế chiến I)"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_I)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Mặt trận phía Tây (Thế chiến I) (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_I)&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Mặt_trận_phía_Tây" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span style="line-height:1.6em"><a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" title="Mặt trận phía Tây (Thế chiến thứ nhất)"><span class="wrap">Mặt trận phía Tây</span></a></span></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b>1914</b><br /> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%A9c_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_B%E1%BB%89_(1914)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đức xâm lược Bỉ (1914) (trang không tồn tại)">Đức xâm lược Bỉ</a> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Li%C3%A8ge" title="Trận Liège">Liège</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Dinant" title="Trận Dinant">Dinant</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Namur_(1914)" title="Cuộc vây hãm Namur (1914)">Namur</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_B%E1%BA%AFc_Ph%C3%A1p" title="Trận Biên giới Bắc Pháp">Biên giới</a> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Lorraine" title="Trận Lorraine">Lorraine</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ardennes" class="mw-redirect mw-disambig" title="Trận Ardennes">Ardennes</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Charleroi" title="Trận Charleroi">Charleroi</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Mons" title="Trận Mons">Mons</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Trou%C3%A9e_de_Charmes" class="mw-redirect" title="Trận Trouée de Charmes">Trouée de Charmes</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_Tho%C3%A1i_lui&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại Thoái lui (trang không tồn tại)">Đại Thoái lui</a> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Le_Cateau" title="Trận Le Cateau">Le Cateau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_h%E1%BA%ADu_t%E1%BA%ADp_%C3%89treux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận hậu tập Étreux (trang không tồn tại)">Étreux</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_St._Quentin_(1914)" title="Trận St. Quentin (1914)">St. Quentin lần một</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Maubeuge" title="Cuộc vây hãm Maubeuge">Maubeuge</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Grand_Couronn%C3%A9" title="Trận Grand Couronné">Grand Couronné</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_s%C3%B4ng_Marne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận sông Marne lần thứ nhất">Marne lần một</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Aisne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Trận Aisne lần thứ nhất">Aisne lần một</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Antwerp_(1914)" title="Cuộc vây hãm Antwerp (1914)">Antwerp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_ra_bi%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chạy đua ra biển (trang không tồn tại)">Chạy đua ra biển</a> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_s%C3%B4ng_Yser" title="Trận sông Yser">Yser</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận Ypres lần thứ nhất">Ypres lần một</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_m%C3%B9a_%C4%90%C3%B4ng_1914%E2%80%931915&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch mùa Đông 1914–1915 (trang không tồn tại)">Chiến dịch mùa Đông</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Artois_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận Artois lần thứ nhất">Artois lần một</a></li></ul> <p><b>1915</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Champagne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận Champagne lần thứ nhất">Champagne lần thứ nhất</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Hartmannswillerkopf" title="Trận Hartmannswillerkopf">Hartmannswillerkopf</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Neuve_Chapelle" title="Trận Neuve Chapelle">Neuve Chapelle</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Ypres lần thứ hai">Ypres lần hai</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Artois_l%E1%BA%A7n_hai" class="mw-redirect" title="Trận Artois lần hai">Artois lần hai</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_H%C3%A9buterne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Hébuterne (trang không tồn tại)">Hébuterne</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Champagne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Champagne lần thứ hai">Champagne lần hai</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Loos" title="Trận Loos">Loos</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Artois_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" title="Trận Artois lần thứ ba">Artois lần ba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_phosgene_c%E1%BB%A7a_%C4%90%E1%BB%A9c_(19_th%C3%A1ng_12_n%C4%83m_1915)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ tấn công phosgene của Đức (19 tháng 12 năm 1915) (trang không tồn tại)">Tấn công phosgene</a></li></ul> <p><b>1916</b> </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_g%C3%B2_Bluff,_1916&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch tại gò Bluff, 1916 (trang không tồn tại)">Gò Bluff</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_c%E1%BB%A9_%C4%91i%E1%BB%83m_Hohenzollern,_2%E2%80%9318_th%C3%A1ng_3_n%C4%83m_1916&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch tại cứ điểm Hohenzollern, 2–18 tháng 3 năm 1916 (trang không tồn tại)">Cứ điểm Hohenzollern</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_h%E1%BB%91_St_Eloi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch tại hố St Eloi (trang không tồn tại)">St Eloi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99c_t%E1%BA%A1i_Hulluch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc tấn công khí độc tại Hulluch (trang không tồn tại)">Hulluch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_kh%C3%AD_%C4%91%E1%BB%99c_t%E1%BA%A1i_Wulverghem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc tấn công khí độc tại Wulverghem (trang không tồn tại)">Wulverghem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_v%C3%B2ng_cung_Kink&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận vòng cung Kink (trang không tồn tại)">Vòng cung Kink</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%A9c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_cao_%C4%91i%E1%BB%83m_Vimy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đức tấn công cao điểm Vimy (trang không tồn tại)">Cao điểm Vimy 1916</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Mont_Sorrel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Mont Sorrel (trang không tồn tại)">Mont Sorrel</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Verdun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Boar%27s_Head&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Boar's Head (trang không tồn tại)">Boar's Head</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Somme_(1916)" title="Trận Somme (1916)">Somme lần một</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Fromelles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Fromelles (trang không tồn tại)">Fromelles</a></li></ul> <p><b>1917</b> </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_Ancre,_th%C3%A1ng_1%E2%80%933_n%C4%83m_1917&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch tại Ancre, tháng 1–3 năm 1917 (trang không tồn tại)">Ancre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Alberich&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Alberich (trang không tồn tại)"><i>Alberich</i></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Nivelle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng tấn công Nivelle (trang không tồn tại)">Tổng tấn công Nivelle</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Arras_(1917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Arras (1917) (trang không tồn tại)">Arras</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_cao_%C4%91i%E1%BB%83m_Vimy" title="Trận cao điểm Vimy">Vimy</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Aisne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" class="mw-redirect" title="Trận Aisne lần thứ hai">Aisne lần hai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Champagne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Champagne lần thứ ba (trang không tồn tại)">Champagne lần ba</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Messines_(1917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Messines (1917) (trang không tồn tại)">Messines</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Passchendaele" title="Trận Passchendaele">Passchendaele</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_La_Malmaison" class="mw-disambig" title="Trận La Malmaison">La Malmaison</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cambrai_(1917)" title="Trận Cambrai (1917)">Cambrai</a></li></ul> <p><b>1918</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_M%C3%B9a_xu%C3%A2n_1918" title="Tổng tấn công Mùa xuân 1918">Tổng tấn công Mùa xuân 1918</a> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Michael" title="Chiến dịch Michael"><i>Michael</i></a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Lys_(1918)" class="mw-redirect" title="Trận Lys (1918)">Lys</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Aisne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" class="mw-redirect" title="Trận Aisne lần thứ ba">Aisne lần ba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_r%E1%BB%ABng_Belleau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận rừng Belleau (trang không tồn tại)">Rừng Belleau</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_s%C3%B4ng_Marne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận sông Marne lần thứ hai">Marne lần hai</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Soissons_(1918)" title="Trận Soissons (1918)">Soissons</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Amiens_(1918)" title="Trận Amiens (1918)">Amiens</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Ailette&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Ailette (trang không tồn tại)">Ailette</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Somme_(1918)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Somme (1918) (trang không tồn tại)">Somme lần hai</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Saint-Mihiel" class="mw-redirect" title="Trận Saint-Mihiel">Saint-Mihiel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_k%C3%AAnh_St_Quentin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận kênh St Quentin (trang không tồn tại)">Kênh St Quentin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Meuse%E2%80%93Argonne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng tấn công Meuse–Argonne (trang không tồn tại)">Meuse-Argonne</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_n%C4%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Ypres lần thứ năm (trang không tồn tại)">Ypres lần năm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Cambrai_(1918)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Cambrai (1918) (trang không tồn tại)">Cambrai lần hai</a></li> <li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Courtrai_(1918)" class="mw-redirect" title="Trận Courtrai (1918)">Courtrai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Sambre_(1918)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Sambre (1918) (trang không tồn tại)">Sambre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Lys_v%C3%A0_Escaut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Lys và Escaut (trang không tồn tại)">Lys và Escaut</a></li></ul> <hr /> <p><b>Chủ đề liên quan</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/H%C6%B0u_chi%E1%BA%BFn_L%E1%BB%85_Gi%C3%A1ng_Sinh" title="Hưu chiến Lễ Giáng Sinh">Hưu chiến Giáng Sinh 1914</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Binh_bi%E1%BA%BFn_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Ph%C3%A1p_1917&action=edit&redlink=1" class="new" title="Binh biến Quân đội Pháp 1917 (trang không tồn tại)">Binh biến Quân đội Pháp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_thu%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y,_1917&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến thuật ở Mặt trận phía Tây, 1917 (trang không tồn tại)">Chiến thuật ở Mặt trận phía Tây, 1917</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table></div> <p><b>Trận Verdun</b> là một trận lớn chính của <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_T%C3%A2y_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" class="mw-redirect" title="Mặt trận phía Tây (Chiến tranh thế giới thứ nhất)">mặt trận phía Tây</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a>. Trận đánh nổ ra giữa quân đội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> từ <a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_2" title="21 tháng 2">21 tháng 2</a> đến <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_12" title="19 tháng 12">19 tháng 12</a> năm <a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a> xung quanh <a href="/wiki/Verdun" title="Verdun">Verdun-sur-Meuse</a> ở đông bắc Pháp. </p><p>Người Đức đã lập kế hoạch trận đánh này dựa trên ý tưởng ban đầu của Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Đức là <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Thượng tướng">Thượng tướng</a> <a href="/wiki/Erich_von_Falkenhayn" title="Erich von Falkenhayn">Erich von Falkenhayn</a>, nhằm "rút sạch máu" quân Pháp.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trận đánh này là một trong những cuộc giáp chiến tiêu biểu của cuộc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất vì nó thể hiện tinh thần chiến đấu dũng mãnh của các binh sĩ tham chiến, với những phút giây quang vinh cũng như thảm khốc của họ.<sup id="cite_ref-AlanTaylor103_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-AlanTaylor103-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Với ý nghĩa lịch sử lớn lao.<sup id="cite_ref-AlanTaylor103_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-AlanTaylor103-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> đây là trận chiến kéo dài nhất trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, và là trận đẫm máu thứ hai sau <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Somme_(1916)" title="Trận Somme (1916)">Trận Somme (1916)</a>. Chiến dịch kinh hoàng này cũng được xem là trận đánh lâu dài bậc nhất trong lịch sử, với thời gian kéo dài đến 10 tháng.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kết quả là hơn 300.000 người chết và hơn 450.000 người bị thương cho cả 2 bên. Đây là trận đánh đẫm máu nhất <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_I" class="mw-redirect" title="Thế chiến I">Thế chiến I</a> tính đến thời điểm đó. </p><p>Khẩu hiệu nổi tiếng của quân Pháp phòng thủ trong trận này là "Chúng sẽ không vượt qua" (<i>Ils ne passeront pas</i>) của <a href="/wiki/Robert_Nivelle" title="Robert Nivelle">Robert Nivelle</a>. Cuối cùng, quân Đức phải hứng chịu tổn thất nặng nề và chẳng thể nào chiếm được Verdun, song đây là một <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_th%E1%BA%AFng_ki%E1%BB%83u_Pyrros" title="Chiến thắng kiểu Pyrros">chiến thắng kiểu Pyrros</a> của quân Pháp - tổn thất kinh khiếp của họ chứng tỏ chiến lược "hút sạch máu" quân Pháp của quân Đức đã phần nào gặt hái được thành công.<sup id="cite_ref-Noblefarankland45_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Noblefarankland45-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-tucker219_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-tucker219-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Foley236_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Foley236-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vì không thể hồi phục hoàn toàn sau thắng lợi ở Verdun, quân Pháp - phải dựa dẫm vào quân <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Đế quốc Anh">Anh</a> để chống nhau với quân Đức ở Mặt trận phía Tây.<sup id="cite_ref-skaarup1148_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-skaarup1148-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thất bại của người Đức đã gắn liền với tên tuổi của Falkenhayn, khiến cho ông bị sa thải.<sup id="cite_ref-parker147_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-parker147-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-parker159_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-parker159-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ở bên kia chiến hào, Tổng <a href="/wiki/T%C6%B0_l%E1%BB%87nh" title="Tư lệnh">tư lệnh</a> <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Quân đội Pháp">Quân đội Pháp</a> <a href="/wiki/Joseph_Joffre" title="Joseph Joffre">Joseph Joffre</a> bị sa thải vào <a href="/wiki/Th%C3%A1ng_m%C6%B0%E1%BB%9Di_hai" title="Tháng mười hai">tháng 12</a> năm 1916, trở thành một "tổn thất" ở Verdun<sup id="cite_ref-rhall29_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-rhall29-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Đối với người Pháp, trận chiến này là siêu điển hình cho những chết chóc của họ trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất.<sup id="cite_ref-Smith84_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Smith84-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đồng thời, do người Pháp quá cả tin vào hệ thống phòng ngự của mình trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_th%E1%BA%AFng" title="Chiến thắng">chiến thắng</a> này, họ đã thảm bại trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_chi%E1%BA%BFn_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Ph%C3%A1p" title="Trận chiến nước Pháp">cuộc tấn công</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> vào năm <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a>.<sup id="cite_ref-Alistairhorne336_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Alistairhorne336-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giá_trị_của_Verdun"><span id="Gi.C3.A1_tr.E1.BB.8B_c.E1.BB.A7a_Verdun"></span>Giá trị của Verdun</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Giá trị của Verdun”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giá trị của Verdun"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Verdun có một giá trị biểu tượng to lớn đối với nước Pháp. Trong lịch sử, nó đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ khu vực nội địa nhờ vào vị trí chiến lược trên sông <a href="/wiki/Meuse" title="Meuse">Meuse</a>. <a href="/wiki/Vua" title="Vua">Vua</a> <a href="/wiki/Attila" title="Attila">Attila</a> <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Hung" title="Người Hung">người Hung</a> chưa bao giờ thành công trong việc vây hãm xã. Khi chia tách <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_ch%E1%BA%BF_Frank" class="mw-redirect" title="Đế chế Frank">Đế chế Frank</a> của <a href="/wiki/Charlemagne" title="Charlemagne">Charlemagne</a>, <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Verdun" title="Hiệp ước Verdun">Hiệp ước Verdun</a> năm <a href="/wiki/843" title="843">843</a> đã quy định xã là một phần của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a>. Sau <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Munster&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Munster (trang không tồn tại)">Hiệp ước Munster</a> năm 1648 cho phép sáp nhập Verdun vào Pháp. Verdun đã đóng một vai trò quan trọng trong phòng tuyến được xây dựng sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ph%C3%A1p-Ph%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Pháp-Phổ">Chiến tranh Pháp-Phổ</a> năm <a href="/wiki/1870" title="1870">1870</a>. Để bảo vệ trước mối đe dọa của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đế quốc Đức">Đế chế Đức</a> từ phía Đông, các phòng tuyến giữa Verdun và <a href="/wiki/Toul" title="Toul">Toul</a> và giữa <a href="/w/index.php?title=Epinal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epinal (trang không tồn tại)">Epinal</a> và <a href="/wiki/Belfort" title="Belfort">Belfort</a> đã được xây dựng. Verdun bảo vệ hướng xâm nhập phía Bắc vào đồng bằng Champagne và hướng tiếp cận với thủ đô Pháp là <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>. </p><p>Trong năm <a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a>, Verdun đã đứng vững trước các cuộc tấn công của Quân đội Đức, và phòng tuyến đã chịu được đến cả các cuộc pháo kích của đại pháo <a href="/w/index.php?title=Big_Bertha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Big Bertha (trang không tồn tại)">Big Bertha</a>. Các đơn vị đã được đồn trú trong các thành cổ do <a href="/wiki/Vauban" class="mw-redirect" title="Vauban">Vauban</a> xây dựng từ thế kỷ thứ 17. Cuối thế kỷ thứ 19, một hệ thống ngầm dưới mặt đất đã được xây dựng để làm công binh xưởng, bệnh viện, và cả doanh trại cho quân Pháp. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bối_cảnh_trước_trận_đánh"><span id="B.E1.BB.91i_c.E1.BA.A3nh_tr.C6.B0.E1.BB.9Bc_tr.E1.BA.ADn_.C4.91.C3.A1nh"></span>Bối cảnh trước trận đánh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Bối cảnh trước trận đánh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bối cảnh trước trận đánh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Battle_of_Verdun_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Battle_of_Verdun_map.png/300px-Battle_of_Verdun_map.png" decoding="async" width="300" height="194" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Battle_of_Verdun_map.png/450px-Battle_of_Verdun_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Battle_of_Verdun_map.png/600px-Battle_of_Verdun_map.png 2x" data-file-width="971" data-file-height="628" /></a><figcaption>Bản đồ trận đánh</figcaption></figure> <p>Verdun là một mũi nhọn trong hệ thống phòng phủ của Pháp. Do sự uốn khúc quanh nhiều phía của <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Maas" title="Sông Maas">sông Meuse</a>, quân Pháp gặp phức tạp khi phòng thủ khu vực này. Ở đây, người Pháp cho xây dựng nhiều đồn lũy, trong đó có <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Douaumont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo đài Douaumont (trang không tồn tại)">pháo đài Douaumont</a> và <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Vaux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo đài Vaux (trang không tồn tại)">pháo đài Vaux</a>. Tuy nhiên, sau khi các đồn lũy ở <a href="/wiki/Li%C3%A8ge" title="Liège">Liège</a>, <a href="/wiki/Namur" title="Namur">Namur</a> và <a href="/wiki/Maubeuge" title="Maubeuge">Maubeuge</a> bị đạn pháo Đức phá hủy, các tướng lĩnh Pháp không còn tin tưởng vào các cứ điểm ở Verdun. Pháo binh ở Verdun bị rút đi theo mệnh lệnh vào ngày <a href="/wiki/12_th%C3%A1ng_8" title="12 tháng 8">12 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/1915" title="1915">1915</a>, làm suy yếu đi đáng kể khả năng phòng thủ của các cứ điểm. Khi đó, thống chế <a href="/wiki/Joseph_Joffre" title="Joseph Joffre">Joseph Joffre</a> cần pháo binh cho một đợt phản công đang lên kế hoạch. Hệ thống phòng ngự đôi chỗ bị cắt giảm chỉ còn một dãy <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_h%C3%A0o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến hào (trang không tồn tại)">chiến hào</a>, thay vì ba dãy như yêu cầu. Hệ thống <a href="/w/index.php?title=H%C3%A0ng_r%C3%A0o_d%C3%A2y_th%C3%A9p_gai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hàng rào dây thép gai (trang không tồn tại)">hàng rào dây thép gai</a> ở trong tình trạng tồi tệ. Quân số càng ngày càng bị suy giảm và không có tổ chức. Lực lượng phòng thủ đồn trú tại các pháo đài bị cắt đến mức chỉ còn khoảng vài chục binh sĩ mỗi nơi. Mặt khác, tình hình yên tĩnh trong ở đây một vài tháng đó làm sự sao lãng chú ý của tướng lĩnh Pháp vào khu vực này. Không ai nghĩ đến một đợt tấn công của người Đức nhằm chiếm đất. </p><p>Bên cạnh đó, có hai hệ thống đường tiếp tế hậu cần cho Verdun, một từ <a href="/wiki/Nancy" title="Nancy">Nancy</a> và một từ <a href="/wiki/Bar-le-Duc" title="Bar-le-Duc">Bar-le-Duc</a>. Nhưng tuyến đường từ Nancy đến đây đã bị quân Đức cắt đứt khi chiếm <a href="/wiki/Saint-Mihiel" title="Saint-Mihiel">Saint-Mihiel</a> năm <a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a>. Do vậy, nguồn tiếp liệu duy nhất của Verdun là tuyến <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_ray" title="Đường ray">đường sắt</a> nối từ <a href="/wiki/Bar-le-Duc" title="Bar-le-Duc">Bar-le-Duc</a> đến đây. Tuy nhiên, tuyến đường sắt này lại không đủ điều kiện cho việc vận chuyển các vũ khí hạng nặng. Bên cạnh tuyến đường sắt này là một con đường hàng tỉnh. Thêm vào đó là khả năng thông tin liên lạc yếu kém của quân Pháp với tuyến sau, tất cả càng làm cho cụm cứ điểm Verdun trở nên yếu ớt. </p><p>Sau khi nước Đức không thể giành được chiến thắng nhanh chóng trong năm 1914, cuộc đại chiến nhanh chóng sa lầy vào bế tắc. <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_chi%E1%BA%BFn_h%C3%A0o" title="Chiến tranh chiến hào">Chiến tranh chiến hào</a> đã được phát triển và không một bên nào có thể vượt qua. Trong năm 1915 mọi nỗ lực nhằm phá vỡ bế tắc của Quân đội Đức tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Ypres lần thứ hai">Ypres</a>, của quân Anh tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Neuve_Chapelle" title="Trận Neuve Chapelle">Neuve Chapelle</a> và của quân Pháp tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Champagne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Champagne lần thứ hai">Champagne</a> đã thất bại với con số thương vong khủng khiếp. </p><p>Năm 1915, quân Đức phải chiến đấu trên 2 mặt trận, phía Đông là quân Nga, phía Tây là quân Anh - Pháp. Tình hình này mà tiếp tục kéo dài thì rất bất lợi cho Đức, vì họ không có dự trữ nhân lực và tài nguyên nhiều như các nước đối thủ. Mục tiêu của Đức lúc này là phát động một chiến dịch tấn công lớn nhằm loại một nước đối thủ khỏi cuộc chiến. </p><p>Tổng tham mưu trưởng Quân đội Đức, tướng <a href="/wiki/Erich_von_Falkenhayn" title="Erich von Falkenhayn">Erich von Falkenhayn</a> quyết định nhằm mũi tiến công chính vào quân Pháp thay vì quân Nga, vì ông cho rằng người Nga sẽ sớm phải rút khỏi chiến tranh vì họ đang có nguy cơ đối mặt với một cơn bão táp cách mạng. Một khi quân Pháp đại bại thì quân Anh sẽ cũng phải nản chí.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ông tin rằng mặc dù một bước đột phá lớn có thể sẽ không bao giờ xảy ra, tuy nhiên quân Pháp vẫn có thể bị đánh bại nếu phải chịu đựng quá nhiều tổn thất, Falkenhayn mô tả mục đích chiến dịch là cú "chích máu đến chết" dành cho quân Pháp. Do vậy ông đã chuẩn bị kế hoạch tấn công vào một vị trí mà người Pháp không thể rút lui, vừa do lý do chiến lược, vừa vì thể diện quốc gia. Do vậy, người Đức hy vọng dồn một gánh nặng của cuộc chiến tiêu hao sinh lực đối phương lên vai người Pháp. Xã Verdun sur Meuse được chọn làm vị trí "chích máu" vì tính chiến lược của nó: </p> <ul><li>Verdun này được bao vây bằng một vòng các pháo đài phòng thủ nhưng bị cô lập ba phía. Thông tin liên lạc của quân Pháp ở đây rất nghèo nàn. Nó là một cứ điểm quan trọng của người Pháp lấn sâu vào trong phòng tuyến quân Đức. Mặt khác, xã này bảo vệ con đường tiến trực tiếp đến Paris.</li> <li>Chiếm được Verdun sẽ uy hiếp trực tiếp đến các nhà máy sản xuất pháo binh ở <a href="/w/index.php?title=Briey-Thionville&action=edit&redlink=1" class="new" title="Briey-Thionville (trang không tồn tại)">Briey-Thionville</a> và khu công nghiệp sắt ở <a href="/wiki/Metz" title="Metz">Metz</a>, ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền công nghiệp quốc phòng Pháp.</li> <li>Verdun là một biểu tượng quốc gia của Pháp, người Pháp thà chết chứ không thể rút lui.</li> <li>Quân Đức không phải di chuyển nhiều quân trong khu vực, nếu không vị trí được chọn sẽ là <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Somme_(1916)" title="Trận Somme (1916)">Somme</a>. Quân Đức có đường xe lửa phục vụ hậu cầu chỉ cách đó 20 dặm, trong khi quân Pháp chỉ có một con đường tiếp liệu duy nhất từ <a href="/wiki/Bar-le-Duc" title="Bar-le-Duc">Bar-le-Duc</a> đến Verdun.</li></ul> <p>Do vậy, Verdun được xem như một phương tiện nhằm phá hủy tiềm lực quân đội Pháp hơn là một chiến dịch quân sự thông thường. Trong thư gửi cho <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Hoàng đế">Hoàng đế</a> Đức (<i><a href="/wiki/Kaiser" title="Kaiser">Kaiser</a></i>) là <a href="/wiki/Wilhelm_II_c%E1%BB%A7a_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Wilhelm II của Đức">Wilhelm II</a>, Erich von Falkenhayn viết: </p> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;"> <p><i>Chuỗi phòng thủ ở Pháp đã xuất hiện điểm yếu của nó. Một bước ngoặt lớn, cái mà trong bất kì trường hợp nào đều vượt khỏi khả năng của chúng ta, là thực sự không cần thiết. Bên trong tầm với của chúng ta, đó là mục đích ép bộ tổng tham mưu giặc Pháp phải ném đến tên lính cuối cuối cùng mà bọn chúng có. Nếu chúng thực sự làm như vậy, quân đội Pháp sẽ bị trích máu cho đến chết.</i> </p> </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> <tr> <td colspan="3" class="cquotecite" style="border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; text-align: right;"><cite>— Tổng Tham mưu Trưởng Erich Von Falkenhayn</cite> </td></tr></tbody></table> <p>Và Hoàng đế đã tán thành với vị Thượng tướng này.<sup id="cite_ref-macdonogh3_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-macdonogh3-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Erich_von_Falkenhayn" title="Erich von Falkenhayn">Erich von Falkenhayn</a> tập trung khoảng 42 sư đoàn với 10 sư đoàn trực tiếp tham gia trận đánh 10 sư đoàn dự trữ tuyến 2. Kế hoạch tấn công Verdun mang tên Chiến dịch Tòa án (<i>Operation Gericht</i>). Việc tập trung quân này không thoát khỏi sự chú ý của quân Pháp, trung tá <a href="/w/index.php?title=%C3%89mile_Driant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Émile Driant (trang không tồn tại)">Émile Driant</a> chỉ huy Trung đoàn Kỵ binh 56 và 59 đã thông báo cho tổng chỉ huy quân Pháp về khu vực này. <a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_so%C3%A1i" title="Nguyên soái">Thống chế</a> chỉ huy quân đội Pháp lúc đó là <a href="/wiki/Joseph_Joffre" title="Joseph Joffre">Joseph Joffre</a> liền gửi một lực lượng công binh đến để chuẩn bị. Tuy nhiên, tướng Herr chỉ huy ở Verdun phàn nàn "Mỗi khi tôi yêu cầu tăng cường lực lượng pháo binh, tổng hành dinh lại rút đi của tôi 2 khẩu pháo". Đến giữa tháng 1 năm <a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a>, sự chuẩn bị của quân Đức về cơ bản đã hoàn thành. Thông tin tình báo này đã được <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%B2ng_nh%C3%AC_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Ph%C3%A1p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phòng nhì Tình báo Quân đội Pháp (trang không tồn tại)">Phòng nhì Tình báo Quân đội Pháp</a> (<i>2è bureau</i>) thuộc bộ tổng tham mưu quân đội Pháp xác nhận, bằng <a href="/wiki/Kh%C3%B4ng_%E1%BA%A3nh" title="Không ảnh">không ảnh</a> và qua khai thác quân đảo ngũ người <a href="/wiki/Alsace" title="Alsace">Alsace</a> và người <a href="/wiki/Lorraine" title="Lorraine">Lorraine</a>, tuy nhiên tướng Joseph Joffre vẫn làm ngơ. Mặc dù Verdun được phòng thủ sơ sài do pháo binh hạng nặng đã được di chuyển khỏi các pháo đài, nhưng do thông tin tình báo tốt của Pháp cộng với sự chậm trễ tấn công của quân Đức vì lý do thời tiết xấu đã cho phép quân Pháp tăng cường hai Sư đoàn 72 và 51 của Tập đoàn quân 30 vào vị trí. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Binh_lực_đôi_bên"><span id="Binh_l.E1.BB.B1c_.C4.91.C3.B4i_b.C3.AAn"></span>Binh lực đôi bên</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Binh lực đôi bên”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Binh lực đôi bên"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đức"><span id=".C4.90.E1.BB.A9c"></span>Đức</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Đức”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đức"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngày 20 tháng 2, bốn tập đoàn quân Đức gồm những đơn vị tinh nhuệ và ưu tú nhất của Quân đội Đức đã tập kết gần Verdun, tổng quân số của Đức tham gia trận đánh lên đến hơn 1.000.000 quân, trang bị 1.200 khẩu pháo và súng cối, trong đó có hơn 500 khẩu pháo có cỡ nòng trên 200mm, toàn bộ các lực lượng trên liên kết lại dưới quyền tướng Erich von Falkenhayn và Hoàng Thái tử Wilhelm. </p><p>Mũi nhọn của cuộc tấn công là Tập đoàn quân số 5, với 350.000 binh sĩ, chiếm gần 1/4 binh lực quân Đức, sẽ đồng loạt tấn công pháo đài Douaumont mà trọng tâm là làng Bois des Caurers. Theo kế hoạch, pháo binh luôn đóng vai trò quan trọng cho việc hỗ trợ quân tấn công, nhưng lần này quân Đức sẽ tấn công với chiến thuật mới, tiếng pháo vừa dứt, bộ binh đồng loạt xung phong, các khẩu pháo sẽ được kéo theo sau để yểm trợ tức thì, giảm thiểu tối đa thiệt hại cho bộ binh. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pháp"><span id="Ph.C3.A1p"></span>Pháp</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Pháp”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Pháp"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Do nắm được rất ít thông tin về kế hoạch của quân Đức nên trong thời điểm trước trận đánh chỉ có hai sư đoàn thuộc Tập đoàn quân số 30 Pháp đang đóng tại Verdun và các khu vực xung quanh, tuyến phòng ngự thứ nhất gồm các dãy hào và công sự phòng thủ xen kẽ, mà trung tâm là pháo đài Douaumont, do hai trung đoàn kinh kỵ binh Pháp trấn thủ. Hệ thống hỏa lực riêng của các pháo đài không được chỉ huy Pháp chú trọng, trên toàn tuyến quân Pháp chỉ có hơn 200 khẩu pháo, mỗi pháo đài chỉ có 30-50 binh sĩ bố phòng, tuyến tiếp tế duy nhất đến Verdun là Bar-le-Duc. Tuy gặp nhiều khó khăn trong công tác tổ chức phòng thủ, quân Pháp nắm trong tay nhiều cụm cứ điểm phòng ngự mạnh như pháo đài Vaux, cao điểm 304, cứ điểm Fleury.....pháo binh Pháp được cho là thiếu sức mạnh và phối hợp rất lỏng lẻo, nhưng lại được bố trí trên các ngọn đồi, dãy núi, giúp cho pháo có thể bắn trực xạ vào lực lượng tấn công với độ chính xác tuyệt đối. Giai đoạn đầu cuộc chiến, quân Pháp không có bất kỳ sĩ quan cấp tướng nào phụ trách việc phòng thủ Verdun, nhưng đến đêm ngày 24 tháng 2, ba ngày sau đợt tấn công thứ nhất của quân Đức, Tư lệnh quân Pháp-tướng Joseph Joffre đã báo động tình trạng khẩn cấp, quyết định tăng viện Tập đoàn quân Dự bị số 2 (190.000 quân, 180 khẩu pháo) do tướng Phillipe Pétain chỉ huy cho chiến trường Verdun </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Trận_chiến"><span id="Tr.E1.BA.ADn_chi.E1.BA.BFn"></span>Trận chiến</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Trận chiến”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trận chiến"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_1"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_1"></span>Giai đoạn 1</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 1”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 1"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG/250px-Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG/375px-Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG/500px-Fort_de_Douaumont_-_Vue_g%C3%A9n%C3%A9rale.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Pháo đài Douaumont</figcaption></figure> <p>Vào 7h sáng ngày thứ năm, <a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_2" title="21 tháng 2">21 tháng 2</a> năm <a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a>, tự tin vào sự vượt trội của pháo hạng nặng của mình, quân Đức mở màn trận đánh bằng một trận pháo kích dữ dội kéo dài 9 giờ rưỡi với hơn 1.000.000 lượt pháo kích trên toàn chiến tuyến dài 40 km của 1.200 khẩu <a href="/wiki/Ph%C3%A1o" title="Pháo">pháo</a> các loại, bao gồm 542 pháo hạng nặng, với hy vọng nhanh chóng đập tan quân Pháp và san bằng toàn bộ phòng tuyến. Tổng cộng quân Đức đã bắn khoảng hơn 2.000.000 viên đạn pháo trong vòng 2 ngày đầu tiên của trận chiến tàn khốc. Vào khoảng 16h cùng ngày, 2 sư đoàn quân Đức tấn công trên một trận tuyến dài 6 km ở <a href="/w/index.php?title=Bois_des_Caures&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bois des Caures (trang không tồn tại)">Bois des Caures</a>, pháo binh Đức tiến hành cơ động theo ngay, nhằm tăng tầm hoạt động sau khi triển khai tiếp ngay trên địa hình đã cắt đứt liên lạc giữa hai tuyến của quân Pháp, quân Pháp ở Bois des Caures hoàn toàn bị nghiền nát dưới trận mưa đạn pháo. Chỉ sau vài tiếng đồng hồ pháo kích, toàn bộ khu rừng cây biến mất dưới trận mưa đạn. Quân Pháp với hai trung đoàn <a href="/wiki/K%E1%BB%B5_binh" title="Kỵ binh">kị binh</a> nhẹ 56 và 59 gồm 1.300 quân với <a href="/wiki/S%C3%BAng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Súng trường">súng trường</a>, <a href="/wiki/L%E1%BB%B1u_%C4%91%E1%BA%A1n" title="Lựu đạn">lựu đạn</a> và <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%A1i_l%C3%AA" title="Lưỡi lê">lưỡi lê</a> dưới sự chỉ huy của Émile Driant, đã chống trả khốc liệt 60.000 quân Đức với pháo binh hạng nặng trong vòng hai ngày. Lần đầu tiên, quân Đức sử dụng <a href="/wiki/S%C3%BAng_phun_l%E1%BB%ADa" title="Súng phun lửa">súng phun lửa</a> để làm sạch các chiến hào. Ngày <a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_2" title="23 tháng 2">23 tháng 2</a>, <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_r%E1%BB%ABng_Caures&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận rừng Caures (trang không tồn tại)">Bois des Caurers</a> thất thủ, quân Đức tiêu diệt được tướng Driant cùng với khoảng 1.200 binh lính, quân Pháp chỉ còn 100 người sống sót. Tuy nhiên, khoảng thời gian quý báu hai ngày đã cho phép quân Pháp tăng cường phòng thủ Verdun. </p><p>Tuy nhiên, quân Đức tiến quân rất chậm, thực tế là việc sử dụng pháo binh của quân Đức có lợi trong giai đoạn đầu nay lại gây ra những phiền phức cho lực lượng tấn công. Địa hình bị cày nát trở nên không ổn định và nguy hiểm, quân Đức liên tục phải tiến quân theo hàng dọc nhằm tránh những chướng ngại vật. Trái ngược hẳn lại tất cả những dự tính, quân Đức gặp phải những ổ đề kháng của quân Pháp trên đường tiến quân. Tại những vị trí tưởng chừng đã thất thủ của quân Pháp, những người sống sót đã tập trung lại và kháng cự, có lúc chỉ một khẩu súng máy đủ chặn đứng một trung đoàn. Quân Pháp trong tình trạng thảm hại của mình đã ngoan cố chống trả và làm chậm đáng kể bước tiến của quân Đức. Vào ngày <a href="/wiki/24_th%C3%A1ng_2" title="24 tháng 2">24 tháng 2</a>, hàng phòng ngự thứ hai của quân Pháp bị chọc thủng, một phòng tuyến mới của quân Pháp được hình thành với 270 khẩu pháo cố gắng đáp trả. Hai sư đoàn Pháp nhanh chóng được gửi tới tăng viện cho lực lượng ngoài phòng tuyến. Cùng với những người sống sót sau trận pháo kích, họ đã chặn bước tiến của quân Đức. </p><p>Ngày <a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_2" title="25 tháng 2">25 tháng 2</a>, trung đoàn 24 Brandenburg Đức chiếm <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Douaumont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo đài Douaumont (trang không tồn tại)">pháo đài Douaumont</a>, với 60 quân phòng thủ. Đây được xem làm một diễn biến bất ngờ cho quân Đức, khi một binh sĩ Đức bị sức ép của pháo hất xuống hào của pháo đài. Anh quyết định bò vào bên trong pháo đài và phát hiện ra bên trong duy nhất chỉ còn một tên lính Pháp đang phòng thủ. Pháo đài này được xem như trung tâm của hệ thống phòng thủ Pháp. Đây là như một chiến thắng quan trọng cho quân Đức, mang lại thảm họa và làm tổn hại đến hệ thống phòng ngự của quân thù. Như thế người Đức đã có được lợi thế về chiến lược.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Từ đây, pháo của quân Đức ở Douaumont chĩa trực tiếp đe dọa Verdun. Sự thất thủ của xã tưởng chừng là một điều hiển nhiên. Vì vậy, quân Pháp phản kích quyết liệt nhằm tái chiếm lại pháo đài này. Trong suốt thời gian của cuộc chiến, hai bên đã giao chiến với nhau 13 lần ở khu vực pháo đài này. </p><p>Giai đoạn 1 của trận Verdun kết thúc. Tuy nhiên những mục tiêu ban đầu của tướng von Falkenhayn đã không đạt được. Đó là một mặt trận bị giới hạn, địa hình tiến quân quá phức tạp. Mặt khác, sự tan rã của quân Pháp đã chứng minh cho kế hoạch ban đầu của quân Đức. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_2"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_2"></span>Giai đoạn 2</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 2”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 2"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg/250px-French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg" decoding="async" width="250" height="312" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg/375px-French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/French_87th_Regiment_Cote_34_Verdun_1916.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="499" /></a><figcaption>Quân Pháp dưới chiến hào ở cao điểm 304</figcaption></figure> <p>Tối ngày <a href="/wiki/24_th%C3%A1ng_2" title="24 tháng 2">24 tháng 2</a>, tổng tham mưu trưởng quân Pháp, tướng <a href="/w/index.php?title=No%C3%ABl_%C3%89douard_de_Castelnau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Noël Édouard de Castelnau (trang không tồn tại)">Noël Édouard de Castelnau</a> khuyên tướng Joseph Joffre gửi ngay Tập đoàn quân số 2 dưới sự chỉ huy của đại tá <a href="/w/index.php?title=Phillipe_P%C3%A9tain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phillipe Pétain (trang không tồn tại)">Phillipe Pétain</a> ra mặt trận. Đây là tập đoàn quân dự trữ chiến lược, đặt dưới sự chỉ huy của Pétain từ năm 1915. Joffre quyết định cử Pétain làm tổng chỉ huy mặt trận Verdun. Pétain là một con người thực dụng, ông quyết định tăng cường hỏa lực pháo binh cho chiến tuyến, hàng phòng thủ của quân Pháp được tổ chức lại, tạo thành một tuyến nối hai bờ sông Meuse các pháo đài cũng được tăng cường hỏa lực. Bên cạnh đó, ông cũng tăng cường hỗ trợ hậu cần. Ngày <a href="/wiki/27_th%C3%A1ng_2" title="27 tháng 2">27 tháng 2</a>, quân Đức bắt đầu tấn công vào làng Douaumont nhưng bị liên tục bị đẩy lùi. Thời tiết xấu với mưa <a href="/wiki/Tuy%E1%BA%BFt" title="Tuyết">tuyết</a> nặng hạt và sự phòng ngự bền bỉ của Trung đoàn 33 Pháp đã cầm chân quân Đức tại đây, sau một tuần giao chiến quân Đức chỉ chiếm được cánh trái của làng. Điều này đã giúp cho quân Pháp kịp chuyển 90.000 quân và 23.000 tấn vũ khí ra đến Verdun qua tuyến đường giữa <a href="/wiki/Bar-le-Duc" title="Bar-le-Duc">Bar-le-Duc</a> đến Verdun. Đây là tuyến đường huyết mạch duy nhất nuôi sống phòng tuyến Verdun, được mệnh danh là <a href="/w/index.php?title=Con_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Con đường thần thánh (trang không tồn tại)">Con đường thần thánh</a> (<i>La Voie Sacrée</i>). Mặt khác, trái với đề nghị của các chỉ huy khu vực, Pétain ra lệnh cấm tổ chức bất kỳ cuộc phản công nào để tránh tổn thất lực lượng. </p><p>Tương tự như nhiều cuộc tấn công khác ở mặt trận phía tây, lực lượng Đức bị dần mất uy lực yểm trợ của pháo binh. Do bị pháo kích liên tục, địa hình mặt trận bị biến thành một biển bùn dẫn tạo nên khó khăn lớn cho sự di chuyển của pháo binh. Mặt khác, các mũi tiến công của quân Đức rơi vào tầm bắn của pháo binh Pháp ở bờ tây của sông Meuse. Tập đoàn quân số 5 của Đức tấn công với số lượng lớn ở hướng nam của bờ đông sông Meuse, ngày càng gặp phải tổn thất nặng hơn. Lực lượng này liên tục bị tấn công tạt sườn bởi pháo binh của Pétain ở bờ tây. Ngày <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_3" title="2 tháng 3">2 tháng 3</a>, khi chiếm được làng Douaumont, toàn bộ 4 trung đoàn của quân Đức đã hoàn toàn bị tiêu diệt. </p><p>Không có khả năng tiến quân xa hơn, ngày <a href="/wiki/6_th%C3%A1ng_3" title="6 tháng 3">6 tháng 3</a>, quân Đức quyết định chuyển hướng tấn công. Bên bờ tây (bờ trái) là các cứ điểm Le Mort Homme, Bois des Bourrus, Bois de Cumière và Bois des Corbeaux. Các đơn bị đặc biệt tinh nhuệ của quân Đức vượt sông Meuse ở Brabant và Champneuville, mục tiêu chính là các cứ điểm trên đồi 304 và đồi Le Mort Homme là nơi tập trung các khẩu trọng pháo của Pháp, không chiếm được hai cứ điểm này, quân Đức không thể uy hiếp được Verdun từ cánh phải. Kết thúc ngày 6 tháng 3, lực lượng tấn công Đức đã hội quân được với lực lượng vượt sông. Trong ngày này cứ điểm Bois des Corbeaux thất thủ, quân Đức tiến sâu thêm và bắt rất nhiều tù binh Pháp và đặt hàng loạt đơn vị Pháp trong vòng vây, đây được xem như bước tiến quan trọng của người Đức từ đầu chiến dịch. Nhưng cũng từ thời điểm này, quân Pháp sau khi bị đánh tan đã xốc lại đội hình và hai bên giành giật nhau từng thước đất, các tổ chiến đấu của Pháp kháng cự tới người cuối cùng, tới viên đạn cuối cùng. </p><p>Sáng sớm ngày <a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_3" title="8 tháng 3">8 tháng 3</a>, quân Pháp tổ chức phản công chiếm lại Bois des Corbeaux khiến quân Đức phải hủy bỏ kế hoạch sử dụng đây như bàn đạp tấn công đồi Le Mort Homme. Đến ngày <a href="/wiki/9_th%C3%A1ng_3" title="9 tháng 3">9 tháng 3</a> quân Đức tiến công cứ điểm Le Mort Homme. Nhưng ở đây họ lại phơi mình trực tiếp ra trước tầm đạn pháo của người Pháp và tiếp tục chịu tổn thất khủng khiếp. Sang đến ngày <a href="/wiki/10_th%C3%A1ng_3" title="10 tháng 3">10 tháng 3</a>, người Đức lại chiếm lại Bois de Corbeaux với cái giá là 70% lực lượng tấn công bị tiêu diệt. Sau 5 ngày tấn công liên tục, quân Đức hoàn toàn kiệt quệ và không còn khả năng tấn công. </p><p>Sang đến ngày <a href="/wiki/14_th%C3%A1ng_3" title="14 tháng 3">14 tháng 3</a>, quân Đức với lực lượng tăng viện tiếp tục tổ chức tấn công vào đồi Le Mort Homme, trận đánh được bắt đầu bằng một cơn mưa pháo kích xuống đầu quân phòng thủ và tiếp đó la <a href="/wiki/V%C5%A9_kh%C3%AD_h%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Vũ khí hóa học">vũ khí hóa học</a>. Quân phòng thủ Pháp chiến đấu dũng cảm đến người cuối cùng nhưng không thể cản được bước tiến của quân Đức. Họ bị đẩy khỏi đỉnh Le Mort Homme, tuy nhiên vẫn trụ lại ở sườn phía nam của quả đồi. Trong khi đó, quân Pháp sử dụng cao điểm 304 làm nơi yểm trợ hỏa lực cho đồi Le Mort Homme. Pháo binh ở đây bắn với sự chính xác cao độ, gây nên những thiệt hại không nhỏ cho quân Đức. Do vậy, người Đức hiểu rằng muốn chiếm được Le Mort Homme, phải tiêu diệt được cao điểm 304. Đến ngày <a href="/wiki/20_th%C3%A1ng_3" title="20 tháng 3">20 tháng 3</a>, cao điểm 304 hoàn toàn bị Sư đoàn 11 Bavaria của Đức bao vây, nhưng không một lính Đức nào chạm được tới đỉnh đồi do quân Pháp chống trả kịch liệt, tuy nhiên họ lại bi Sư đoàn 11 quét sạch khỏi Bois d'Avocourt và các làng Malancourt và Bethincourt. </p><p>Mặt khác, ở bờ đông (bờ phải) của sông Meuse, quân Đức cũng tổ chức tấn công vào pháo đài Vaux. Tuy nhiên do chậm trễ về hậu cần đã làm chậm kế hoạch tấn công của người Đức. Ngày 7 tháng 3, quân Đức với 5 sư đoàn từ pháo đài Douaumont tổ chức tấn công vào các cứ điểm bờ phải sông là <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Vaux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo đài Vaux (trang không tồn tại)">pháo đài Vaux</a>, Côte du Poivre và Avocourt. Tuy nhiên trước sự chuẩn bị chắc chắn của người Pháp, quân Đức đã không tiến sâu được nhiều, họ chỉ chiếm được những làng ở ngoại vi Vaux và bị chặn đứng ở Côte du Poivre, đây được xem như mốc son cho sự phòng thủ của người Pháp. Sang đến ngày 9 tháng 3, quân Đức chỉ tiến đến sát được dãy hào vòng ngoài của pháo đài Vaux, người Pháp đã rút kinh nghiệm từ các trận đánh ở pháo đài Douaumont, Pétain đã tái vũ trang đầy đủ lại tất cả những pháo đài còn lại của mình. </p><p>Kết thúc giai đoạn 2 của cuộc chiến, mặc dù đạt được một số thành công nhưng quân Đức không tạo được một bước ngoặt nào thực sự quan trọng, họ bị chặn đứng trên toàn bộ trận tuyến. Đây là những trận đánh cực kì đẫm máu, với tổn thất khủng khiếp về người cho cả hai bên với phía quân Đức là 54.000 người và phía quân Pháp 65.000 người chỉ trong tháng 3 trung bình mỗi ngày có khoảng 4.000 người thiệt mạng. Những trận đánh này được mệnh danh là <i>"chiến tranh của những chiến tranh"</i>. Hàng loạt đơn vị Pháp bị xóa sổ gần hoặc phải xây dựng lại hoàn toàn, Pétain yêu cầu sự chi viện của Joffre nhưng ông này đang chuẩn bị tập trung quân cho trận đánh ở sông Somme sau này. Điều này làm Pétain tuyên bố "Bộ tổng chỉ huy gây cho tôi nhiều phiền phức hơn là kẻ thù" (<i>Le GQG me donne plus de mal que les Boches</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_3"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_3"></span>Giai đoạn 3</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 3”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 3"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngày 9 tháng 4, người Đức thay đổi chiến thuật tấn công, họ tổ chức tấn công đồng loạt trên tất cả các cứ điểm. Bên bờ tây người Đức tổ chức tấn công cùng lúc vào cao điểm 304 và đồi Le Mort Homme. Cùng với quân số và khí tài tăng viện, tướng Đức <a href="/wiki/Max_von_Gallwitz" title="Max von Gallwitz">Max von Gallwitz</a> nhận được lệnh phải quét sạch quân Pháp ở đây. Trong khi đó, quân Pháp hoàn toàn kiệt quệ và không còn lực lượng dự trữ, tuy nhiên hỏa lực mạnh của pháo binh Pháp đã đẩy lùi quân Đức tại đồi Le Mort Homme. Quân Đức chỉ chiếm được phần chân đồi và cao điểm thấp nhất với tổn thất lớn về nhân mạng, các cao điểm quan trọng vẫn nằm trong tay người Pháp. Đây được xem như trận đánh khốc liệt nhất ở bờ tây sông, lực lượng tham chiến cả hai bên chỉ còn 1/10. Tại cao điểm 304, quân Đức cố gắng chọc thủng phòng tuyến của quân Pháp, nhưng cũng chỉ cũng chỉ chiếm được dãy hào thứ nhất tại rìa chân đồi, người Pháp vẫn tiếp tục đứng vững trước quân Đức và ra sức phản kích quyết liệt. Bên kia sông, quân Đức nỗ lực chiếm pháo đài Vaux, sang đến ngày 10 tháng 4, người Đức chiếm được đống đổ nát của khu làng Vaux sau 24 giờ chiến đấu. Pétain nổi tiếng với mệnh lệnh ngày hôm đó "Những đợt tấn công điên cuồng của quân đội đế chế Đức đã bị đập tan khắp nơi. Dũng cảm lên, chúng ta sẽ có chúng" (<i>Les assauts furieux des armées du Kronprinz ont partout été brisés. Courage... on les aura</i>). Từ cao điểm 304, người Pháp sử dụng hỏa lực từ pháo binh, các khí cầu và máy bay khiến cho quân Đức không thể thiết lập các vị trí phòng thủ cũng như bố trí pháo binh tấn công. Trong 12 ngày kế tiếp, trời mưa liên tục đã biến bãi chiến trường thành một biển nước ngập đến đầu gối. Sau đó các trận phản kích của quân Pháp đã đẩy quân Đức ra khỏi các cao điểm 304 và Le Mort Homme. Cho đến hết tháng 4, trên toàn mặt trận không có một trận đánh nào đáng kể. </p><p>Cũng trong thời gian này, tướng von Gallwitz đã thuyết phục thành công chỉ huy của mình là tướng <a href="/w/index.php?title=Schmidt_von_Knobelsdorf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schmidt von Knobelsdorf (trang không tồn tại)">Schmidt von Knobelsdorf</a> với quan điểm sẽ là vô nghĩa nếu tấn công đồi Le Mort Homme khi chưa hạ được cao điểm 304, người Đức âm thầm chuẩn bị cho một trận đánh mới, Sư đoàn 11 Bavaria sau một thời gian chiến đấu cũng đã hao tổn nặng nề được lệnh thay thế. Tướng von Gallwitz, nguyên là một sĩ quan pháo binh, quyết định tập trung hỏa lực pháo binh cho trận đánh này, ba sư đoàn Đức và hơn 500 khẩu pháo được tập kết trong một khu vực có chiều ngang chưa đầy 2 km. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_4"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_4"></span>Giai đoạn 4</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 4”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 4"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Verdun_Festung_Vaux.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Verdun_Festung_Vaux.jpg/300px-Verdun_Festung_Vaux.jpg" decoding="async" width="300" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Verdun_Festung_Vaux.jpg/450px-Verdun_Festung_Vaux.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Verdun_Festung_Vaux.jpg/600px-Verdun_Festung_Vaux.jpg 2x" data-file-width="1732" data-file-height="1168" /></a><figcaption>Pháo đài Vaux</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG/300px-Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG" decoding="async" width="300" height="400" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG/450px-Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG/600px-Fort_de_Vaux_-_Plaque.JPG 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Bia tưởng niệm những người trấn thủ pháo đài Vaux</figcaption></figure> <p>Đến thời điểm này, bộ tham mưu quân Đức bắt đầu cảm thấy lo ngại về sự suy giảm chất lượng chiến đầu của quân sĩ ngoài tiền tuyến. Người Đức đưa một binh đoàn ra tiền tuyến trong vòng nhiều tháng liền, các thiệt hại được bổ sung bằng các tân binh trẻ 18 tuổi, hoàn toàn không có kinh nghiệm chiến đấu. Vì vậy, khả năng sống sót của họ là không cao. Người Pháp thì ngược lại, Pétain sử dụng chiến thuật quay vòng. Mỗi một sư đoàn Pháp chiến đấu ở mặt trận trong một thời gian ngắn, rút về tuyến sau và được thay thế bằng một sư đoàn khác. Do vậy, quân Pháp luôn có lực lượng mới để chiến đấu, khoảng 70 trên tổng số 90 sư đoàn Pháp đều đã chiến đấu ở Verdun, trong khi chỉ có 25% quân Đức tham gia trận đánh. Một câu nói phổ biến trong quân đội Pháp thời kì này là:"Verdun, tôi đã ở đó" (<i>Verdun, j'y étais</i>). </p><p>Tuy nhiên, đến đây lại xảy ra lục đục ở bộ tổng tham mưu quân Pháp. Tướng Pétain bất hòa với tướng Joffre về quan điểm phòng ngự. Joffre cho rằng Pétain quá thụ động, quan trọng hơn khi Pétain yêu cầu kéo dài thời gian nghỉ ngơi cho binh sĩ, Joffre đã cho rằng điều này sẽ ảnh hưởng đến kế hoạch phản công ở Somme. Cuối cùng, Pétain bị điều lên làm tổng chỉ huy tập đoàn quân trung tâm, vị trí của ông ở Verdun được thay thế bằng Robert Nivelle, một viên tướng thiên về quan điểm tấn công. Cánh tay phải Nivelle là tướng <a href="/w/index.php?title=Charles_Mangin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Mangin (trang không tồn tại)">Charles Mangin</a>, được mệnh danh là "gã đồ tể", với lý do luôn yêu cầu thực hiện những cuộc tấn công không ngừng nghỉ nhằm chiếm lại pháo đài Douaumont. </p><p>Sáng ngày <a href="/wiki/3_th%C3%A1ng_5" title="3 tháng 5">3 tháng 5</a>, người Pháp chịu tổn thất kinh hoàng nhất từ đầu trận đánh khi 500 khẩu pháo đồng loạt khai hỏa trong vòng 36 giờ liên tục xuống đỉnh 304. Trận pháo kích khủng khiếp này thậm chí làm cao điểm 304 thấp đi 7m, phòng tuyến quân Pháp trở nên hỗn loạn trong cơn mưa đạn. Vào đêm thứ hai của cuộc pháo kích, quân Đức dễ dàng chiếm được cao điểm 304 sau khi quân Pháp đã bị bẻ gãy. Tuy nhiên, họ lại mất tiếp ba ngày với những trận đánh giáp lá cà đẫm máu trước khi hoàn toàn nắm giữ được cao điểm này, tổng cộng có khoảng 10.000 lính Pháp đã chết tại cao điểm này. </p><p>Sau khi cao điểm 304 thất thủ, số phận của Le Mort Homme nhanh chóng được định đoạt. Tất cả các họng pháo của quân Đức chuyển mục tiêu mới, một cơn bão lửa tương tự dội xuống đồi Le Mort Homme, quân Pháp ở đây hoàn toàn sụp đổ. Sự hỗn loạn xảy ra cả ở phía quân Đức, 13 trung đoàn quân Đức trên tuyến phòng ngự mất hoàn toàn liên lạc. Máy bay trinh sát xác định cột khói bụi ở Le Mort Homme có độ cao đến 800 mét. </p><p>Trong khi đó, bên bờ đông của sông Meuse, một tai nạn kinh hoàng khác xảy ra cho quân Đức tại pháo đài Douaumont. Sáng ngày <a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_5" title="8 tháng 5">8 tháng 5</a>, do bất cẩn khi chuẩn bị bữa sáng, kho xăng của súng phun lửa phát nổ, tạo ra một tiếng nổ khủng khiếp. Vụ nổ này phủ một lớp <a href="/wiki/B%E1%BB%93_h%C3%B3ng" title="Bồ hóng">bồ hóng</a> lên rất nhiều binh lính Đức sống sót. Bị chấn động bởi tiếng nổ, quân Đức nhầm lẫn những người lính Đức với khuôn mặt đen bóng vì <a href="/wiki/B%E1%BB%93_h%C3%B3ng" title="Bồ hóng">bồ hóng</a> với binh lính thuộc địa da đen của quân Pháp. Người Đức liền nổ súng vào chính những đồng ngũ của mình. Kết thúc ngày hôm đó, cùng với hậu quả của vụ nổ kho lựu đạn và súng phun lửa, người ta đếm được hơn 700 xác chết. Những người chết được cho vào một căn phòng trong pháo đài và xây tường bít kín lại. Ngày nay bức tường và di thể của những người lính Đức vẫn còn trong căn phòng đó. Sự cố này ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch tấn pháo đài Vaux, Bois de la Caillette và cụm phòng thủ Thiaumont của người Đức. Đến thời điểm này, người Đức nhận thấy, không chỉ quân Pháp, chính họ cũng đang bị "trích máu cho đến chết" trong cuộc chiến khủng khiếp này. </p><p>Ngày <a href="/wiki/13_th%C3%A1ng_5" title="13 tháng 5">13 tháng 5</a>, sau cuộc họp của bộ tổng tham mưu, quân Đức đã quyết định thay đổi hướng tấn công. Dựa trên tình hình, người Đức quyết định để cánh quân ở bờ tây nghỉ ngơi, và triển khai tấn công ở bờ đông với hai sư đoàn của Tập đoàn quân số 3. Từ đó, mục tiêu kế tiếp của người Đức là pháo đài Vaux. </p><p>Tuy nhiên, quân Pháp lại tổ chức phản công trong sự kinh ngạc của người Đức. Từ ngày 16 đến ngày <a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_5" title="22 tháng 5">22 tháng 5</a>, pháo đài Douaumont bị pháo kích nặng nề, lực lượng cả hai bên sử dụng pháo cỡ lớn và lựu đạn hóa học, rạng sáng ngày <a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_5" title="22 tháng 5">22 tháng 5</a>, hai trung đoàn bộ binh Pháp dưới sự chỉ huy của tướng <a href="/w/index.php?title=Charles_Mangin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Mangin (trang không tồn tại)">Charles Mangin</a> chiếm được nóc của pháo đài Douamont, và thậm chí là được một phần của pháo đài. Pháo binh của hai bên hoạt động hiệu quả đến mức lực lượng cả hai bên bị đều bị cắt khỏi hậu quân, trong số 200 quân tấn công, chỉ có 40 quân Pháp có khả năng đến được nóc pháo đài. Sau hai ngày quyết đấu đẫm máu với những trận đánh giáp lá cà mặt đối mặt, quân Đức phòng thủ được tăng viện, trong khi quân Pháp bị đẩy bật khỏi pháo đài do kiệt quệ về vũ khí và bị tràn ngập về số lượng, hơn 1.000 lính Pháp bị bắt làm <a href="/wiki/T%C3%B9_binh" title="Tù binh">tù binh</a>. Kết cục toàn bộ lực lượng tấn công chỉ còn vài người sống sót quay về tới Verdun, trận đánh này đã gây ra một hậu quả tâm lý khủng khiếp cho người Pháp, tướng Mangin ngay lập tức bị cách chức. </p><p>Ngày <a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_6" title="1 tháng 6">1 tháng 6</a>, bằng việc sử dụng tập trung súng phun lửa và pháo binh, quân Đức chiếm được Bois de la Caillette, Bois Fumin thẳng đường tiến đến pháo đài Vaux. Mất cứ điểm này, pháo đài Vaux bị uy hiếp do không còn hỏa lực hỗ trợ, quân Pháp ở đây có 600 quân, dưới sự chỉ huy của thiếu tá <a href="/w/index.php?title=Sylvain_Raynal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sylvain Raynal (trang không tồn tại)">Sylvain Raynal</a>. Rạng sáng ngày <a href="/wiki/2_th%C3%A1ng_6" title="2 tháng 6">2 tháng 6</a>, pháo đài Vaux hứng chịu một trận bão lửa của quân Đức với khoảng 1.500 đến 2.000 quả đạn/giờ. Quân Đức hoàn toàn bao vây pháo đài và chiếm một số cửa, cuộc chiến ác liệt diễn ra, giành giật nhau từng đường hầm một. Sự phòng thủ từ pháo đài và phòng tuyến cộng với sự yểm trợ chính xác của pháo binh, tạo thành một hàng rào chặn bước tiến quân Đức. Sylvain Raynal tổ chức phòng thủ kiên cường trong điều kiện không còn vũ khí và đặc biệt cạn kiệt nước uống. Đến ngày <a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_6" title="7 tháng 6">7 tháng 6</a>, khi tình hình không còn có thể kiểm soát nổi, Raynal quyết định đầu hàng với điều kiện bảo toàn danh dự của toàn bộ lực lượng đồn trú. Người Đức chấp nhận, đích thân Hoàng thái Đức, <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Wilhelm_Victor_August_Ernst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Wilhelm Victor August Ernst (trang không tồn tại)">Friedrich Wilhelm Victor August Ernst</a> ra đón chào Raynal, tặng ông một thanh kiếm để bày tỏ lòng ngưỡng mộ. Sau này, ba người Driant, Pétain và Raynal được coi là những người hùng của nước Pháp trong trận Verdun. Liền sau vài ngày sau đó, quân Pháp tổ chức phản công chiếm lại pháo đài nhưng thất bại và phải chịu một tổn thất nặng nề. Kết quả là Nivelle bị Pétain nghiêm cấm tổ chức bất kì cuộc phản kích nào. Sau đó, pháo đài Vaux trở thành một cứ điểm vững chắc làm bàn đạp cho những cuộc tấn công tiếp theo của quân Đức. </p><p>Trong khi đó, vào ngày <a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_6" title="4 tháng 6">4 tháng 6</a> năm 1916, trên <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" class="mw-redirect" title="Mặt trận phía Đông (Chiến tranh thế giới thứ nhất)">Mặt trận phía Đông</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Đại tướng">Đại tướng</a> Nga <a href="/wiki/Aleksey_Alekseyevich_Brusilov" title="Aleksey Alekseyevich Brusilov">Aleksey Alekseyevich Brusilov</a> đã phát động <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_t%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_c%E1%BB%A7a_Brusilov" title="Cuộc tổng tấn công của Brusilov">Chiến dịch Tổng tấn công</a> nhằm vào Quân đội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C3%81o-Hung" title="Đế quốc Áo-Hung">Áo-Hung</a>, và sự thảm bại của quân Áo-Hung đã buộc quân Đức phải chi viện 10 <a href="/wiki/S%C6%B0_%C4%91o%C3%A0n" title="Sư đoàn">Sư đoàn</a> cho họ, làm giảm bớt gánh nặng cho quân Pháp tại Verdun.<sup id="cite_ref-tucker219_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-tucker219-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_5"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_5"></span>Giai đoạn 5</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 5”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 5"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ngày <a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_6" title="22 tháng 6">22 tháng 6</a>, ba tập đoàn quân Đức tổ chức tấn công dọc phòng tuyến Fleury và pháo đài Souville. Sau khi pháo kích với đạn nổ và khí gas mới, và sự im lặng của quân Pháp, quân Đức tiến quân. Trái với sự mong đợi, đợt pháo kích mở màn gây ra rất ít tổn thất cho người Pháp và họ tổ chức kháng cự kịch liệt. Cuộc chiến diễn ra ác liệt nhất tại làng Fleury, binh lính hai bên giành giật nhau từng thước đất. Sau hai ngày giao chiến ác liệt quân Đức chiếm được cứ điểm Thiaumont, pháo đài Souville vẫn đứng vững. </p><p>Vào thời điểm này, quân Pháp tại Verdun đã rơi vào tình trạng hoảng loạn. Pétain và Nivelle thậm chí đã tính đến việc rút lui toàn bộ bờ tây sông Meuse. Tuy nhiên, Pétain e ngại việc rút quân sẽ gây ra một tâm lý hoảng loạn cho người Pháp. Bộ tổng chỉ huy Pháp lúc này chấp nhận bảo vệ Verdun bằng mọi giá, thất bại của Verdun bị coi là thất bại của nước Pháp. Để trấn an tinh thần binh sĩ, Joffre và de Castelnau tuyên bố gửi 4 sư đoàn tăng viện, nhưng thực tế là các sư đoàn này được gửi đến mặt trận Somme. Mangin được gọi trở lại chiến trường. </p><p>Vào lúc này, người Đức cũng trong tình trạng không khá hơn gì nhiều. Tập đoàn quân số 5 Đức bị yêu cầu phải tiết kiệm sinh lực và vũ khí do chỉ còn khoảng 1/3 binh lực (~100.000 so với 300.000 quân ban đầu), các tập đoàn quân còn lại cũng trong tình trạng tồi tệ, chỉ còn 50-80.000 quân đủ khả năng tham chiến, quân tăng viện không thể đáp ứng các yêu cầu của Bộ Tư lệnh do hầu hết là tân binh. Tướng von Knobelsdorf cân nhắc đến việc mở cuộc tấn công cuối cùng, nhưng những vùng đất mà quân Đức chiếm được lại không thể giữ lâu mà cũng không thể bỏ. Sự chú ý lúc này của người Đức chuyển sang mặt trận Somme và mặt trận phía Đông. Ngày <a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_7" title="1 tháng 7">1 tháng 7</a>, trận Somme mở màn khiến binh lực cả hai bên phải dồn sang để chia sẻ nhưng không vì thế mà cuộc chiến ở đây bớt quyết liệt (quân Đức chuyển 9 sư đoàn tới Somme, trong khi quân Pháp là 13 sư đoàn). Hai bên vẫn liên tục tấn công và phản kích lẫn nhau trong tình trạng kiệt quệ về vũ khí và sức lực. </p><p>Người Đức lại thay đổi chiến thuật, thay vì tấn công đồng loạt, họ tập trung hỏa lực vào một mũi nhằm tăng hiệu quả. Lần này họ tập trung vào giữa Bois de Chapitre và Fleury, một cánh khác tấn công pháo đài Tavannes. Sau khi bắn 63.000 quả đạn hóa học vào phòng tuyến quân Pháp, 40.000 quân Đức tấn công. Tại đây họ kinh ngạc phát hiện ra người Pháp đã có <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_n%E1%BA%A1_ph%C3%B2ng_%C4%91%E1%BB%99c" class="mw-redirect" title="Mặt nạ phòng độc">mặt nạ phòng độc</a> thế hệ mới, và chúng hoạt động vô cùng hiệu quả, hỏa lực pháo binh và súng máy của quân Pháp mãnh liệt đến mức, người Đức không thể tiến lên tạo ra một sự hỗn loạn kinh khủng cho quân Đức. Thậm chí, chỉ huy Trung đoàn 3 từ chối tiến quân vì không muốn hy sinh vô ích tân binh, Cuối cùng người Đức cũng chọc thủng được hàng phòng thủ, cứ điểm Fleury cũng thất thủ, quân Đức chỉ còn cách pháo đài Souville khoảng 500 mét. Tuy nhiên, thay vì tận dụng được lỗ thủng của phòng tuyến đối phương để tấn công Verdun, tạo bước ngoặt cho trận đánh, các chỉ huy Đức lại quyết định tấn công pháo đài Souville. Tình cờ, lực lượng ở đây lại được tăng viện thêm một đại đội quân Pháp rút chạy từ các nơi về. </p><p>Sáng ngày 12 tháng 7, 27.000 quân Đức tấn công pháo đài Souville, tuy nhiên chỉ có hai đại đội của Trung đoàn Bộ binh 147 là có khả năng tấn công. Cuối cùng một bộ phận nhỏ cũng chiếm được nóc pháo đài, tuy nhiên do không có lực lượng tăng viện cũng như mất hỏa lực yểm trợ từ pháo binh, họ nhanh chóng bị quân thù đẩy lui. Cũng trong ngày này, khi ca ngợi sự ngoan cố và đấu tranh bằng chết của quân Pháp, tướng Nivelle kết thúc bằng câu nói nổi tiếng "Chúng sẽ không vượt qua" (<i>Ils ne passeront pas</i>), phấn khích quân sĩ và nhân dân Pháp đang uể oải<sup id="cite_ref-sandler923_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-sandler923-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Kể từ thời điểm này trở đi, tướng Falkenhayn yêu cầu ngừng tiến công để chuyển một phần pháo, đạn dược và quân lính sang mặt trận phía Đông và mặt trận Somme. Các cuộc đụng độ chỉ diễn ra ở quy mô rất nhỏ. Ngày 15 tháng 7, tướng Mangin liều lĩnh tổ chức một cuộc phản kích vào Fleury, tuy nhiên, do không có được sự hỗ trợ của pháo binh, quân Pháp chịu thiệt hại lớn. </p><p>Sang đến tháng 8, quân Đức quyết định tổ chức một cuộc tấn công nữa vào Fleury, hai bên giành giật nhau cứ điểm Fleury đến ngày <a href="/wiki/17_th%C3%A1ng_8" title="17 tháng 8">17 tháng 8</a> thì Đức chiếm được nhưng lại chịu một đòn phản kích của quân Pháp nên phải rút lui. Lúc này, tại tổng hành dinh của quân Đức, người ta không còn bất kì hy vọng gì về một chiến thắng, tất cả lực lượng dữ trữ của quân Đức đều cạn kiệt. Tuy nhiên cuộc chiến giữa hai bên vẫn tiếp tục, chiến tuyến trở thành một bể bùn khổng lồ do sự cày phá của đạn pháo cả hai bên. Quân sĩ cả hai bên đều trong tình trạng tuyệt vọng, không có vũ khí, đạn dược, nước uống, hai bên chỉ ra sức củng cố hầm hào, công sự hòng chờ đợi cuộc tấn công cuối cùng, mặt trận tương đối tĩnh lặng trong thời gian này. </p><p>Tuy nhiên, ngày <a href="/wiki/4_th%C3%A1ng_9" title="4 tháng 9">4 tháng 9</a>, một thảm họa xảy ra cho quân Pháp tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_ng%E1%BA%A7m_Tavannes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường ngầm Tavannes (trang không tồn tại)">đường ngầm Tavannes</a>, vốn là nơi tập trung dự trữ đạn dược và trú quân của người Pháp từ đâu cuộc chiến. Đoạn đường này dài 1.300 mét, nối liền Verdun và Metz, được xem như điểm phòng thủ chiến lược cho người Pháp. Sáng ngày 4 tháng 9, do một tai nạn khiến lửa bắt nổ vào kho đạn, và phát hỏa toàn bộ hệ thống chiếu sáng bên trong. Toàn bộ đường ngầm biến thành một hỏa ngục. Quân Pháp hoảng loạn, không để lỡ thời cơ, quân Đức tập trung hỏa lực bắn vào đường hầm làm tình cảnh tồi tệ hơn. Nhờ đó, họ đã tiêu diệt được khoảng hơn 500 lính Pháp. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giai_đoạn_6"><span id="Giai_.C4.91o.E1.BA.A1n_6"></span>Giai đoạn 6</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Giai đoạn 6”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giai đoạn 6"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:French_trench_battle.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/French_trench_battle.jpg/260px-French_trench_battle.jpg" decoding="async" width="260" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/French_trench_battle.jpg/390px-French_trench_battle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/French_trench_battle.jpg/520px-French_trench_battle.jpg 2x" data-file-width="5417" data-file-height="3715" /></a><figcaption>Một hầm hào ở miền Đông Bắc nước Pháp</figcaption></figure> <p>Cuộc chiến dai dẳng giữa hai bên tiếp tục, đến cuối tháng 8, bộ chỉ huy quân Đức trở nên mệt mỏi. Tướng von Knobelsdorf bị cách chức, tướng Von Falkenhayn bị thuyên chuyển đến <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a>. Kaiser Wilhelm II chỉ định Thống chế <a href="/wiki/Paul_von_Hindenburg" title="Paul von Hindenburg">Paul von Hindenburg</a> làm Tổng Tham mưu trưởng và <a href="/wiki/Erich_Ludendorff" title="Erich Ludendorff">Erich Ludendorff</a> làm <i><a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_t%C6%B0%E1%BB%9Bng_B%E1%BB%99_binh" class="mw-redirect" title="Thượng tướng Bộ binh">Thượng tướng Bộ binh</a></i>, Phó Tổng Tham mưu trưởng thứ nhất của Quân đội Đức. Dưới áp lực của Hoàng thái tử Wilhelm, Ludendorff buộc phải ngừng mọi cuộc tấn công trên toàn mặt trận. Tuy nhiên, không may cho người Đức, quân Pháp lúc này không muốn kết thúc trận đánh. Họ tiếp tục tấn công vào các vị trí của quân Đức-vốn đã chịu quá nhiều tổn thất từ đầu cuộc chiến, trở nên rất khó phòng thủ. Do vậy, quân Đức tiếp tục gánh chịu những tổn thất lớn hơn. Quân Pháp tổ chức một kế hoạch phản công tỉ mỉ với lực lượng tăng viện mới, hơn 40 sư đoàn tăng viện với gần 500.000 quân từ Paris được đưa tới Verdun để củng cố. Cùng lúc đó, Nivelle đưa ra một chiến thuật tấn công mới, lực lượng bộ binh sẽ tiến quân cùng lúc theo tầm bắn của pháo binh. Như vậy, khi pháo binh vừa bắn dứt, thì bộ binh đồng thời tiến sát tới phòng tuyến đối phương. Để phục vụ cho chiến thuật tấn công này, ông cho thiết lập một hệ thống điện thoại đặc biệt nhằm phối hợp chính xác tọa độ giữa bộ binh và pháo binh. Ông cho sử dụng siêu pháo <a href="/w/index.php?title=Creusot-Schneider&action=edit&redlink=1" class="new" title="Creusot-Schneider (trang không tồn tại)">Creusot-Schneider</a> 400 mm và cho xây dựng hẳn một hệ thống đường sắt để vận chuyển pháo từ Verdun ra chiến trường. </p><p>Sáng ngày <a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_8" title="21 tháng 8">21 tháng 8</a>, quân Pháp tổ chức phản công, sau một ngày <a href="/wiki/B%E1%BA%AFn_c%E1%BA%A5p_t%E1%BA%ADp" title="Bắn cấp tập">bắn cấp tập</a>, gây nên sự hoảng loạn lớn cho quân Đức. Tuy nhiên, vào ngày hôm sau, pháo binh Pháp đột nhiên im lặng. Quân Đức đang trong tình thế chờ đó một cuộc tiến công bộ binh, bèn nổ pháo bắn và bị lộ vị trí. Ngay lập tức, quân Pháp <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_ph%C3%A1o" title="Phản pháo">phản pháo</a>, tiêu diệt 70% lực lượng pháo binh Đức. Sang đến ngày <a href="/wiki/23_th%C3%A1ng_8" title="23 tháng 8">23 tháng 8</a>, pháo hạng nặng Creusot-Schneider trực tiếp đe dọa Douaumont, hai phát đạn bắn trúng vào trung tâm của pháo đài làm hư hỏng toàn bộ hệ thống chiếu sáng và một phát đạn bắn trúng vào quân y viện bên trong pháo đài, giết sạch tất cả những người có mặt, quân Đức chịu tổn thất nặng nề buộc phải cho rút lui khỏi Douaumont. Tuy nhiên, đại úy Prollius và vài người lính vẫn quyết định ở lại pháo đài. Sáng hôm sau, quân Pháp tiến quân, chiến thuật mới của Nivelle tỏ ra rất hoàn hảo, quân Đức bị đẩy lùi trên phần lớn chiến tuyến, pháo đài Douaumont nhanh chóng bị thất thủ. Tại chiến tuyến giữa pháo đài Vaux và Bois de Fumin, quân Pháp chịu rất nhiều tổn thất. Tuy nhiên, đến tối ngày hôm đó, lực lượng phòng ngự Đức ra đầu hàng. </p><p>Sáng ngày 24, quân Pháp tổ chức tấn công vào pháo đài Vaux mặc dù không có sự yểm trợ của pháo binh. Tại đây súng máy của quân Đức gây thiệt hai khủng khiếp cho quân địch, tiêu diệt được khoảng 1.000 lính. Một ngoại lệ đã diễn ra, cả hai bên cùng ngưng bắn để thu dọn xác chết. Trước áp lực mới của quân Pháp, lực lượng ở pháo đài Vaux bị cắt rời khỏi cánh quân chính. Do vậy lần đầu tiên, Quân đội Đức đề cấp khái niệm rút lui chiến thuật. Được sự đồng ý của Thượng tướng Ludendorff, quân Đức rút lui khỏi pháo đài. Quân Pháp chỉ biết được điều này khi nghe radio vào sáng hôm sau. </p><p>Trước thắng lợi này, Nivelle được cử làm tổng chỉ huy quân đội Pháp, thay thế vị trí của Joseph Joffre, Mangin làm tổng chỉ huy mặt trận Verdun. Mangin quyết định tổ chức tiếp một đợt phản kích vào các vị trí của quân Đức. Ngày 11 tháng 12, quân Pháp tiếp tục tấn công theo chiến thuật mới, tuy nhiên họ vấp phải sự kháng cự mãnh liệt của quân Đức và phải gánh chịu tổn thất nặng nề. Cuối cùng, người Pháp cũng giành lại được các cứ điểm Bezonvaux, Bois de Hassoule, Bois de Chauffour và Louvemont, đẩy lui người Đức về các vị trí trước ngày 21 tháng 2. Đến ngày 19 tháng 12, Bộ Tổng Tham mưu Đức thừa nhận chiến dịch Verdun đã hoàn toàn thất bại, với hơn 11.000 binh sĩ và sĩ quan ra đầu hàng quân Pháp. Số còn lại không chịu tiếp tục tham chiến, do vậy toàn bộ Quân đội Đức buộc phải rút lui về vị trí ban đầu. Chiến dịch Verdun đã kết thúc bế tắc với phần thắng nghiêng về quân Pháp.<sup id="cite_ref-tucker219_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-tucker219-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặc dù rất đẫm máu, nhưng Chiến dịch đã không thể quyết định người thắng kẻ thua trên Mặt trận phía Tây.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Cảnh tượng bãi chiến trường Verdun sau Chiến dịch rất khủng khiếp, với đầy thây của các binh sĩ trận vong.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kết_quả"><span id="K.E1.BA.BFt_qu.E1.BA.A3"></span>Kết quả</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Kết quả”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kết quả"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork,_Verdun,_Montreal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork%2C_Verdun%2C_Montreal.jpg/300px-House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork%2C_Verdun%2C_Montreal.jpg" decoding="async" width="300" height="659" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork%2C_Verdun%2C_Montreal.jpg/450px-House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork%2C_Verdun%2C_Montreal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5b/House_at_75-81_Troy_Ave_with_swastika_brickwork%2C_Verdun%2C_Montreal.jpg 2x" data-file-width="557" data-file-height="1224" /></a><figcaption>Ngôi nhà có ốp gạch hình thập ngoặc tại 75-81 Đường Troy ở Verdun.</figcaption></figure> <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;"><i>Trận đánh "tệ hại" nhất trong lịch sử</i>. </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> <tr> <td colspan="3" class="cquotecite" style="border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; text-align: right;"><cite>— Alistair Horne, trong cuốn <i>The Price of Glory: Verdun, 1916</i>, trang 327<sup id="cite_ref-tucker219_3-4" class="reference"><a href="#cite_note-tucker219-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></cite> </td></tr></tbody></table> <p>Sau 10 tháng giao tranh khốc liệt, hai bên gánh chịu những thiệt hại kinh khủng. Theo con số chính thức mà Pháp công bố năm 1916, thiệt hại của quân Pháp là 350.231 người, trong số đó có 162.308 người bị chết. Theo thống kê năm 1918, thiệt hại của quân Đức ước chừng khoảng 337.000 người, trong số đó 100.000 người chết. Vậy rõ ràng, quân Pháp tổn hại có phần nhiều hơn quân Đức.<sup id="cite_ref-Foley236_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Foley236-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tổng số thiệt hại của hai bên lên đến 714.231 người. Theo tác giả Jan Philipp Reemtsma, tổng số tử sĩ ở Verdun là 698.000 quân, trong đó bao gồm 362.000 quân Pháp và 336.000 quân Đức.<sup id="cite_ref-jan26_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-jan26-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong khi đó, kết quả của trận đánh là không bên nào thu được thêm một phần đất nào của đối phương hay bất kì một chiến thắng chiến lược nào. Tuy người Đức đã phần nào gặt hái được thành công trong kế hoạch "hút sạch máu" quân thù, tuy nhiên bản thân họ cũng bị "hút máu" và phải chấm dứt chiến lược "Phía Tây" của mình.<sup id="cite_ref-Noblefarankland45_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-Noblefarankland45-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-sandler923_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-sandler923-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-JohnHamilton16_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-JohnHamilton16-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Về phía Pháp, một mặt, trận Verdun được coi là một <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_th%E1%BA%AFng_ki%E1%BB%83u_Pyrros" title="Chiến thắng kiểu Pyrros">chiến thắng kiểu Pyrros</a> - một chiến thắng phải trả giá đắt của Pháp. Mặt khác, nó gia tăng tinh thần ái quốc và sự kiên cường trong quân đội Pháp. </p><p>Rốt cuộc, cả hai bên tham chiến đều không thực sự thắng trận Verdun, do đó Chiến dịch này không hề quyết định.<sup id="cite_ref-Noblefarankland45_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-Noblefarankland45-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy vậy nhưng để xác định người thất bại thì thật dễ: giới trẻ Pháp và Đức.<sup id="cite_ref-sandler923_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-sandler923-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đối với Đức, thất bại của cuộc Tổng tấn công Verdun cùng với thất bại của <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Schlieffen" title="Kế hoạch Schlieffen">Kế hoạch Schlieffen</a> (<a href="/wiki/1914" title="1914">1914</a>) và cuộc <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_M%C3%B9a_xu%C3%A2n_1918" title="Tổng tấn công Mùa xuân 1918">Tổng tấn công Mùa xuân 1918</a> đã trở thành một chuỗi chiến bại gây nên sự bất mãn của nhân dân đối với Hoàng đế Đức và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_qu%C3%A2n_phi%E1%BB%87t" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa quân phiệt">chủ nghĩa quân phiệt</a> <a href="/wiki/Ph%E1%BB%95_(qu%E1%BB%91c_gia)" title="Phổ (quốc gia)">Phổ</a>.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Trận đánh khốc liệt này là siêu điển hình của những thương vong của người Pháp trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, và thể hiện sự thù địch lâu dài của dân tộc Đức với Pháp. Thống kê năm 1918 cho thấy người ta đã thu nhặt được 15 vạn hài cốt tử sĩ còn chưa được chôn trên tử địa.<sup id="cite_ref-horne2_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-horne2-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau Chiến dịch đẫm máu, người ta vẫn có thể nhìn thấy di hài của các tử sĩ trên chiến địa Verdun - địa danh lịch sử đã trở nên không thể nào quên.<sup id="cite_ref-parker147_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-parker147-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đến nay, bãi chiến trường hãy còn nguy hiểm, do ẩn dưới đó còn có đạn dược chưa nổ.<sup id="cite_ref-sandler923_2-4" class="reference"><a href="#cite_note-sandler923-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chính vào năm <a href="/wiki/1984" title="1984">1984</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Thủ tướng">Thủ tướng</a> <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tây Đức">Tây Đức</a> <a href="/wiki/Helmut_Kohl" title="Helmut Kohl">Helmut Kohl</a> có gặp gỡ <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Ph%C3%A1p" title="Tổng thống Pháp">Tổng thống Pháp</a> <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Mitterrand" title="François Mitterrand">François Mitterrand</a> tại Verdun, cả hai nhà lãnh đạo cùng tưởng niệm các binh sĩ đôi bên bị thiệt mạng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất.<sup id="cite_ref-Smith84_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Smith84-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, <a href="/wiki/Th%C3%A1ng_m%C6%B0%E1%BB%9Di_m%E1%BB%99t" title="Tháng mười một">tháng 11</a> năm <a href="/wiki/1998" title="1998">1998</a>, Thủ tướng Đức <a href="/wiki/Gerhard_Schr%C3%B6der" title="Gerhard Schröder">Gerhard Schröder</a> quyết định không tham gia lễ kỷ niệm chung Pháp - Đức với <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng" title="Tổng thống">Tổng thống</a> Pháp <a href="/wiki/Jacques_Chirac" title="Jacques Chirac">Jacques Chirac</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ý_nghĩa"><span id=".C3.9D_ngh.C4.A9a"></span>Ý nghĩa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Ý nghĩa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ý nghĩa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Với sự đẫm máu và khốc liệt, trận Verdun trở thành biểu tượng cho lòng can trường và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_anh_h%C3%B9ng" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa anh hùng">chủ nghĩa anh hùng</a>,<sup id="cite_ref-horne2_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-horne2-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> cũng như sự khủng khiếp của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a> và sự hủy diệt tận cùng của con người. Về mặt chiến thuật, phía Đức đã phần nào thành công hơn khi gây ra thiệt hại cho đối phương nhiều hơn là gánh chịu thiệt hại. Về mặt chiến lược, cả hai gần như bế tắc. Quân Pháp tuy chiến thắng, lại thiệt hại quá nặng nề để có thể tung ra bất kỳ đòn tất công lớn nào. Quân Đức tuy gây ra nhiều thiệt hại cho đối phương hơn là gánh chịu thiệt hại, thì thiệt hại mà họ gánh chịu cũng quá khủng khiếp để có thể leo thang hoặc ít nhất là duy trì chiến tranh về lâu về dài. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Một_số_cựu_binh_nổi_tiếng_của_trận_Verdun"><span id="M.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_c.E1.BB.B1u_binh_n.E1.BB.95i_ti.E1.BA.BFng_c.E1.BB.A7a_tr.E1.BA.ADn_Verdun"></span>Một số cựu binh nổi tiếng của trận Verdun</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Một số cựu binh nổi tiếng của trận Verdun”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Một số cựu binh nổi tiếng của trận Verdun"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Người_Đức"><span id="Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_.C4.90.E1.BB.A9c"></span>Người Đức</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Người Đức”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Người Đức"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Chỉ huy của tập đoàn quân số 6 Đức tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">trận Stalingrad</a>, vốn được mệnh danh là "trận Verdun của sông <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Volga" title="Sông Volga">Volga</a>" trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, thống chế <a href="/wiki/Friedrich_Paulus" title="Friedrich Paulus">Friedrich Paulus</a> nguyên là <a href="/wiki/Trung_%C3%BAy" title="Trung úy">trung úy</a> thuộc trung đoàn kị binh nhẹ số 2 Phổ. Ông đã tham dự trận đánh vào cứ điểm Fleury.</li> <li>Thống đốc Paris vào năm <a href="/wiki/1942" title="1942">1942</a>, tướng <a href="/w/index.php?title=Karl-Heinrich_von_St%C3%BClpnagel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl-Heinrich von Stülpnagel (trang không tồn tại)">Karl-Heinrich von Stülpnagel</a> nguyên là chỉ huy một trung đoàn tại Verdun trong trận đánh tại Le Mort Homme. Vào năm <a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a>, ông tham dự vào kế hoạch ám sát <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a>, bị phát hiện, ông đã định tự sát nhưng chỉ bị một mù. Ông mất vài tuần sau đó.</li> <li>Một trong số những viên tướng giỏi nhất của Hitler sau này, chỉ huy Tập đoàn quân số 4, cụm tập đoàn quân Trung tâm và bộ Tổng tư lệnh mặt trận phía Tây của Đức trong Chiến tranh thế giới thứ hai, thống chế <a href="/wiki/G%C3%BCnther_von_Kluge" title="Günther von Kluge">Hans Günther von Kluge</a>, nguyên là pháo thủ trong trận đánh Verdun. Ông cũng tham gia vào kế hoạch ám sát Hilter và cũng tự sát trước khi bị lực lượng <a href="/wiki/Schutzstaffel" title="Schutzstaffel">SS</a> bắt.</li> <li>Tham mưu trưởng của Hitler, trung tướng <a href="/wiki/Wilhelm_Keitel" title="Wilhelm Keitel">Wilhelm Keitel</a> nguyên là sĩ quan tham mưu của tập đoàn quân số 10 dự phòng, đóng quân trên bờ sông Meuse.</li> <li>Hai chiến lược gia của chiến tranh chớp nhoáng <a href="/wiki/Blitzkrieg" title="Blitzkrieg">Blitzkrieg</a> của người Đức sau này là đại tướng <a href="/wiki/Heinz_Guderian" title="Heinz Guderian">Heinz Guderian</a> và thống chế <a href="/wiki/Erich_von_Manstein" title="Erich von Manstein">Erich von Manstein</a> đều tham dự trận đánh Verdun. Guderian là sĩ quan tham mưu trinh sát của tập đoàn quân số 5, von Manstein là sĩ quan tham mưu của tướng von Gallwitz.</li> <li>Chỉ huy của lực lượng SA <a href="/wiki/Ernst_R%C3%B6hm" title="Ernst Röhm">Ernst Röhm</a> và Phó Quốc Trưởng <a href="/wiki/Rudolf_Hess" title="Rudolf Hess">Rudolf Hess</a> đều tham dự trận đánh Verdun.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Người_Pháp"><span id="Ng.C6.B0.E1.BB.9Di_Ph.C3.A1p"></span>Người Pháp</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Người Pháp”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Người Pháp"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Thống chế <a href="/wiki/Philippe_P%C3%A9tain" title="Philippe Pétain">Philippe Pétain</a>, chỉ huy quân Pháp ở Verdun, trở thành <a href="/wiki/Anh_h%C3%B9ng_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c" title="Anh hùng dân tộc">anh hùng dân tộc</a> Pháp<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Nhưng ông lại trở thành người đứng đầu <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Vichy" title="Chính phủ Vichy">chính phủ Vichy</a>, cộng tác với quân Đức Quốc xã chiếm đóng Pháp, trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Khi nước Pháp được giải phóng, Philippe Pétain bị tuyên án tử hình vì tội phản bội Tổ quốc, về sau được ân xá xuống tù chung thân.</li> <li>Chỉ huy của hải quân Pháp, phó thủ tướng của chính phủ Vichy, đô đốc <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Darlan" title="François Darlan">François Darlan</a> nguyên là trung úy pháo binh hải quân, tham chiến trong trận Verdun.</li> <li>Chỉ huy <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn_Ph%C3%A1p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực lượng kháng chiến Pháp (trang không tồn tại)">lực lượng kháng chiến Pháp</a> trong Chiến tranh thế giới thứ hai, người lập nên nền cộng hòa thứ 4, Thống chế <a href="/wiki/Charles_de_Gaulle" title="Charles de Gaulle">Charles de Gaulle</a> là một sĩ quan trong trận Verdun. Ông bị thương và bị bắt làm tù binh trong một trận đánh gần pháo đài Douaumont.</li> <li>Chỉ huy tập đoàn quân số 1 của quân kháng chiến Pháp, chỉ huy của lực lượng viễn chinh Pháp tại <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bán đảo Đông Dương">Đông Dương</a>, thống chế <a href="/wiki/Jean_de_Lattre_de_Tassigny" title="Jean de Lattre de Tassigny">Jean de Lattre de Tassigny</a> đã tham chiến trong trận đánh Verdun cùng trung đoàn bộ binh 93.</li> <li>Chỉ huy quân Pháp tại Đông Dương trong thời điểm trước khi diễn ra <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_%C4%90i%E1%BB%87n_Bi%C3%AAn_Ph%E1%BB%A7" title="Chiến dịch Điện Biên Phủ">trận Điện Biên Phủ</a>, chỉ huy quân Pháp tại <a href="/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a>, tướng <a href="/wiki/Raoul_Salan" title="Raoul Salan">Raoul Salan</a> cũng tham chiến tại Verdun.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C3%89mile_Driant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Émile Driant (trang không tồn tại)">Émile Driant</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1o_%C4%91%C3%A0i_Douaumont&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháo đài Douaumont (trang không tồn tại)">Pháo đài Douaumont</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ni%E1%BB%87m_Verdun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài tưởng niệm Verdun (trang không tồn tại)">Đài tưởng niệm Verdun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Con_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Con đường thần thánh (trang không tồn tại)">Con đường thần thánh</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Robert T. Foley, <i>German Strategy and the Path to Verdun</i>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0521841933" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-521-84193-3</a></li> <li>Alistair Horne, <i>The Price of Glory</i>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0140170413" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-14-017041-3</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Giles_MacDonogh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giles MacDonogh (trang không tồn tại)">Giles MacDonogh</a>, <i>The Last Kaiser: The Life of Wilhelm II</i>, St. Martin's Griffin (April 25, <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a>), English. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0312305575" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-312-30557-5</a>.</li> <li>Cindy Dowling, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?id=kN7479KPxmQC&pg=PA23&dq=%22verdun%22#v=onepage&q=%22verdun%22&f=false"><i>World War I: The Conflict that Gave Rise to the Anzac Legend</i></a>, Exisle Publishing, 01-07-<a href="/wiki/2007" title="2007">2007</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0908988494" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-908988-49-4</a>.</li> <li>William Martin, <i>Verdun 1916</i>, "They shall not pass"; Osprey Campaign Series #93, Osprey Publishing, 2001.</li> <li>John Mosier, <i>The Myth of the Great War</i>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0060084332" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-06-008433-2</a></li> <li>Spencer C. Tucker, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?id=wHpVn68GCogC&printsec=frontcover&dq=%22verdun%22#v=onepage&q=%22verdun%22&f=false"><i>Battles That Changed History: An Encyclopedia of World Conflict</i></a>, ABC-CLIO, 11-11-<a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1598844296" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-59884-429-6</a>.</li> <li>Anthony Clayton <i>Paths of Glory - The French Army 1914 - 18</i>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0304366528" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-304-36652-8</a></li> <li>Robert Cowley, Geoffrey Parker, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?ei=nRJ1T-qgMqq0iQfM69DbDg&hl=vi&id=qOEu4ALwR-IC&q=%22Verdun%22#v=snippet&q=%22Verdun%22&f=false"><i>The Reader's Companion to Military History</i></a>, Houghton Mifflin Harcourt, 10-07-<a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0618127429" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-618-12742-9</a>.</li> <li>Philip Warner, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?id=OClz6xxwgCUC&pg=PA2&dq=%22verdun%22#v=onepage&q=%22verdun%22&f=false"><i>The Battle of Loos</i></a>, Wordsworth Editions, 01-05-<a href="/wiki/2000" title="2000">2000</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1840222298" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-84022-229-8</a>.</li> <li>Richard Cooper Hall, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?id=Qy8WaU4FiL4C&pg=PA30&dq=%22verdun%22#v=onepage&q=%22verdun%22&f=false"><i>Consumed by War: European Conflict in the 20th Century</i></a>, University Press of Kentucky, <a href="/wiki/2010" title="2010">2010</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0813125588" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8131-2558-8</a>.</li> <li>Fiona Duncan, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.vn/books?ei=NkHPT8PbPM2ZiAew7P2_DQ&hl=vi&id=TJ3WAAAAMAAJ&dq=%22verdun%22"><i>France</i></a>, APA Publications, <a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Noblefarankland45-1">^ <a href="#cite_ref-Noblefarankland45_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Noblefarankland45_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Noblefarankland45_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Noblefarankland45_1-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Noble Frankland, Christopher Dowling, <i>Decisive battles of the twentieth century: land, sea, air</i>, trang 45</span> </li> <li id="cite_note-sandler923-2">^ <a href="#cite_ref-sandler923_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sandler923_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sandler923_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sandler923_2-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-sandler923_2-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Stanley Sandler, <i>Ground Warfare: An International Encyclopedia</i>, Tập 1, trang 923</span> </li> <li id="cite_note-tucker219-3">^ <a href="#cite_ref-tucker219_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-tucker219_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-tucker219_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-tucker219_3-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-tucker219_3-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Spencer C. Tucker, <i>Battles That Changed History: An Encyclopedia of World Conflict</i>, các trang 214-219.</span> </li> <li id="cite_note-Dupuy,_4th_Ed.,1052-4">^ <a href="#cite_ref-Dupuy,_4th_Ed.,1052_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dupuy,_4th_Ed.,1052_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Dupuy, 4th Ed.,1052.</span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text">Alistair Horne, <i>The price of glory: Verdun 1916</i>, trang 36</span> </li> <li id="cite_note-AlanTaylor103-6">^ <a href="#cite_ref-AlanTaylor103_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-AlanTaylor103_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Alan John Percivale Taylor, <i>The illustrated history of the world wars</i>, trang 103</span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text">Alistair Horne, <i>The price of glory: Verdun 1916</i>, trang 10</span> </li> <li id="cite_note-Foley236-8">^ <a href="#cite_ref-Foley236_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Foley236_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Robert T. Foley, <i>German strategy and the path to Verdun: Erich von Falkenhayn and the development of attrition, 1870-1916</i>, trang 236</span> </li> <li id="cite_note-skaarup1148-9"><b><a href="#cite_ref-skaarup1148_9-0">^</a></b> <span class="reference-text">Harold A. Skaarup, <i>Siegecraft - No Fortress Impregnable</i>, trang 148</span> </li> <li id="cite_note-parker147-10">^ <a href="#cite_ref-parker147_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-parker147_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Robert Cowley, Geoffrey Parker, <i>The Reader's Companion to Military History</i>, trang 147</span> </li> <li id="cite_note-parker159-11"><b><a href="#cite_ref-parker159_11-0">^</a></b> <span class="reference-text">Robert Cowley, Geoffrey Parker, <i>The Reader's Companion to Military History</i>, trang 159</span> </li> <li id="cite_note-rhall29-12"><b><a href="#cite_ref-rhall29_12-0">^</a></b> <span class="reference-text">Richard Cooper Hall, <i>Consumed by War: European Conflict in the 20th Century</i>, các trang 29-30.</span> </li> <li id="cite_note-Smith84-13">^ <a href="#cite_ref-Smith84_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Smith84_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Leonard V. Smith, Stéphane Audoin-Rouzeau, Annette Becker, <i>France and the Great War, 1914-1918</i>, trang 84</span> </li> <li id="cite_note-Alistairhorne336-14"><b><a href="#cite_ref-Alistairhorne336_14-0">^</a></b> <span class="reference-text">Sir Alistair Horne, <i>The Price of Glory: Verdun 1916</i>, trang 336</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text">John Hamilton, <i>Battles of World War I</i>, trang 14</span> </li> <li id="cite_note-macdonogh3-16"><b><a href="#cite_ref-macdonogh3_16-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Giles_MacDonogh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giles MacDonogh (trang không tồn tại)">Giles MacDonogh</a>, <i>The Last Kaiser: The Life of Wilhelm II </i>, các trang 385-386.</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text">Spencer Tucker, Priscilla Mary Roberts, <i>World War I: encyclopedia</i>, Tập 1, trang 1221</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text">Spencer C. Tucker, <i>Battles That Changed History: An Encyclopedia of World Conflict</i>, các trang 427-428.</span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text">Sir Alistair Horne, <i>The price of glory: Verdun 1916</i>, trang 331</span> </li> <li id="cite_note-20"><b><a href="#cite_ref-20">^</a></b> <span class="reference-text">Joseph R. Strayer, <i>The Mainstream of Civilization</i>, trang 703</span> </li> <li id="cite_note-21"><b><a href="#cite_ref-21">^</a></b> <span class="reference-text">Alistair Horne, <i>The price of glory: Verdun 1916</i>, trang 374</span> </li> <li id="cite_note-jan26-22"><b><a href="#cite_ref-jan26_22-0">^</a></b> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="vi" dir="ltr">Lỗi chú thích: Thẻ <code><ref></code> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên <code>jan26</code></span></li> <li id="cite_note-JohnHamilton16-23"><b><a href="#cite_ref-JohnHamilton16_23-0">^</a></b> <span class="reference-text">John Hamilton, <i>Battles of World War I</i>, trang 16</span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text">Cindy Dowling, <i>World War I: The Conflict that Gave Rise to the Anzac Legend</i>, trang 23</span> </li> <li id="cite_note-horne2-25">^ <a href="#cite_ref-horne2_25-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-horne2_25-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Alistair Horne, <i>The price of glory: Verdun 1916</i>, trang 2</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text">Fiona Duncan, <i>France</i>, trang 220</span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=vj7ZtPqyhNsC&oi=fnd&pg=PR9&dq=Battle+of+Verdun&ots=bZXvyNWLAv&sig=U16lMMQl7WGamUqPlOnnGPRAAbc#v=onepage&q=Verdun&f=false">http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=vj7ZtPqyhNsC&oi=fnd&pg=PR9&dq=Battle+of+Verdun&ots=bZXvyNWLAv&sig=U16lMMQl7WGamUqPlOnnGPRAAbc#v=onepage&q=Verdun&f=false</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text">Stanley Sandler, <i>Ground Warfare: An International Encyclopedia</i>, Tập 1, trang 676</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sách"><span id="S.C3.A1ch"></span>Sách</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Sách”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sách"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFAfflerbach1994" class="citation book cs1">Afflerbach, H. (1994). <i>Falkenhayn, Politisches Denken und Handeln im Kaiserreich</i> [<i>Falkenhayn, Political Thinking and Action in the Empire</i>] (bằng tiếng Đức). München: Verlag Oldenburg. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-3-486-55972-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-3-486-55972-9"><bdi>978-3-486-55972-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Falkenhayn%2C+Politisches+Denken+und+Handeln+im+Kaiserreich&rft.place=M%C3%BCnchen&rft.pub=Verlag+Oldenburg&rft.date=1994&rft.isbn=978-3-486-55972-9&rft.aulast=Afflerbach&rft.aufirst=H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFChickeringFörster2000" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Roger_Chickering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roger Chickering (trang không tồn tại)">Chickering, R.</a>; Förster, S. (2006) [2000]. <i>Great War, Total War, Combat and Mobilization on the Western Front 1914–1918</i> . London: Publications of the German Historical Institute. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-02637-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-02637-6"><bdi>978-0-521-02637-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Great+War%2C+Total+War%2C+Combat+and+Mobilization+on+the+Western+Front+1914%E2%80%931918&rft.place=London&rft.edition=Cambridge+University+Press&rft.pub=Publications+of+the+German+Historical+Institute&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-521-02637-6&rft.aulast=Chickering&rft.aufirst=R.&rft.au=F%C3%B6rster%2C+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFChurchill1938" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Churchill, W. S.</a> (1938) [1923–1931]. <i>The World Crisis</i> . London: Thornton Butterworth. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/4945014">4945014</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+World+Crisis&rft.place=London&rft.edition=Odhams&rft.pub=Thornton+Butterworth&rft.date=1938&rft_id=info%3Aoclcnum%2F4945014&rft.aulast=Churchill&rft.aufirst=W.+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFClayton2003" class="citation book cs1">Clayton, A. (2003). <i>Paths of Glory: The French Army 1914–18</i>. London: Cassell. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-304-35949-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-304-35949-3"><bdi>978-0-304-35949-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Paths+of+Glory%3A+The+French+Army+1914%E2%80%9318&rft.place=London&rft.pub=Cassell&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-304-35949-3&rft.aulast=Clayton&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDavillaSoltan1997" class="citation book cs1">Davilla, Dr. J. J.; Soltan, Arthur (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/frenchaircraftof0000davi"><i>French Aircraft of the First World War</i></a>. Mountain View, CA: Flying Machines Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-891268-09-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-891268-09-0"><bdi>978-1-891268-09-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=French+Aircraft+of+the+First+World+War&rft.place=Mountain+View%2C+CA&rft.pub=Flying+Machines+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-1-891268-09-0&rft.aulast=Davilla&rft.aufirst=Dr.+J.+J.&rft.au=Soltan%2C+Arthur&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffrenchaircraftof0000davi&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDenizot1996" class="citation book cs1">Denizot, A. (1996). <i>Verdun, 1914–1918</i> (bằng tiếng Pháp). Paris: Nouvelles Éditions Latines. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-2-7233-0514-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-2-7233-0514-3"><bdi>978-2-7233-0514-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun%2C+1914%E2%80%931918&rft.place=Paris&rft.pub=Nouvelles+%C3%89ditions+Latines&rft.date=1996&rft.isbn=978-2-7233-0514-3&rft.aulast=Denizot&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDoughty2005" class="citation book cs1">Doughty, R. A. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/pyrrhicvictoryfr0000doug"><i>Pyrrhic victory: French Strategy and Operations in the Great War</i></a>. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-674-01880-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-674-01880-8"><bdi>978-0-674-01880-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pyrrhic+victory%3A+French+Strategy+and+Operations+in+the+Great+War&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pub=The+Belknap+Press+of+Harvard+University&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-674-01880-8&rft.aulast=Doughty&rft.aufirst=R.+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpyrrhicvictoryfr0000doug&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDurantDurant1967" class="citation book cs1">Durant, A.; Durant, W. (1967). <i>The Story of Civilization</i>. <b>10</b>. New York, New York: Simon and Schuster. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/387805">387805</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Story+of+Civilization&rft.place=New+York%2C+New+York&rft.pub=Simon+and+Schuster&rft.date=1967&rft_id=info%3Aoclcnum%2F387805&rft.aulast=Durant&rft.aufirst=A.&rft.au=Durant%2C+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFalkenhayn1919" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Erich_von_Falkenhayn" title="Erich von Falkenhayn">Falkenhayn, E.</a> (2004) [1919]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/generalheadquart00falk"><i>Die Oberste Heeresleitung 1914–1916 in ihren wichtigsten Entschliessungen</i></a> [<i>General Headquarters and its Critical Decisions 1914–1916</i>] (bằng tiếng Đức). facsimile of Hutchinson 1919 trans. Berlin: Mittler & Sohn. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-84574-139-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-84574-139-6"><bdi>978-1-84574-139-6</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Oberste+Heeresleitung+1914%E2%80%931916+in+ihren+wichtigsten+Entschliessungen&rft.place=Berlin&rft.edition=Naval+%26+Military+Press&rft.pub=Mittler+%26+Sohn&rft.date=2004&rft.isbn=978-1-84574-139-6&rft.aulast=Falkenhayn&rft.aufirst=E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgeneralheadquart00falk&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFoley2007" class="citation book cs1">Foley, R. T. (2007) [2005]. <i>German Strategy and the Path to Verdun: Erich von Falkenhayn and the Development of Attrition, 1870–1916</i> . Cambridge: CUP. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-521-04436-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-521-04436-3"><bdi>978-0-521-04436-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=German+Strategy+and+the+Path+to+Verdun%3A+Erich+von+Falkenhayn+and+the+Development+of+Attrition%2C+1870%E2%80%931916&rft.place=Cambridge&rft.edition=pbk.&rft.pub=CUP&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-521-04436-3&rft.aulast=Foley&rft.aufirst=R.+T.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGrant2005" class="citation book cs1">Grant, R. G. (2005). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/battlevisualjour0000gran_e3z7"><i>Battle: A Visual Journey through 5,000 Years of Combat</i></a></span>. London: Dorling Kindersley Publishers. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-4053-1100-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-4053-1100-7"><bdi>978-1-4053-1100-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Battle%3A+A+Visual+Journey+through+5%2C000+Years+of+Combat&rft.place=London&rft.pub=Dorling+Kindersley+Publishers&rft.date=2005&rft.isbn=978-1-4053-1100-7&rft.aulast=Grant&rft.aufirst=R.+G.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbattlevisualjour0000gran_e3z7&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGreenhalgh2014" class="citation book cs1">Greenhalgh, Elizabeth (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/frencharmyfirstw00unse"><i>The French Army and the First World War</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-107-60568-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-107-60568-8"><bdi>978-1-107-60568-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+French+Army+and+the+First+World+War&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-107-60568-8&rft.aulast=Greenhalgh&rft.aufirst=Elizabeth&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffrencharmyfirstw00unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGuttman2014" class="citation book cs1">Guttman, J. (2014). <i>Nieuport 11/16 Bébé vs Fokker Eindecker – Western Front 1916</i>. Duel 59. Oxford: Osprey. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-78200-353-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-78200-353-3"><bdi>978-1-78200-353-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nieuport+11%2F16+B%C3%A9b%C3%A9+vs+Fokker+Eindecker+%E2%80%93+Western+Front+1916&rft.place=Oxford&rft.series=Duel+59&rft.pub=Osprey&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-78200-353-3&rft.aulast=Guttman&rft.aufirst=J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHeerNaumann2000" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Hannes_Heer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hannes Heer (trang không tồn tại)">Heer, H.</a>; Naumann, K. (2000). <i>War of Extermination: The German Military in World War II, 1941–44</i>. New York: Berghahn Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-57181-232-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-57181-232-2"><bdi>978-1-57181-232-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=War+of+Extermination%3A+The+German+Military+in+World+War+II%2C+1941%E2%80%9344&rft.place=New+York&rft.pub=Berghahn+Books&rft.date=2000&rft.isbn=978-1-57181-232-2&rft.aulast=Heer&rft.aufirst=H.&rft.au=Naumann%2C+K.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHolstein2010" class="citation book cs1">Holstein, C. (2010) [2002]. <i>Fort Douaumont</i>. Battleground Europe . Barnsley: Pen and Sword. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-84884-345-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-84884-345-5"><bdi>978-1-84884-345-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fort+Douaumont&rft.place=Barnsley&rft.series=Battleground+Europe&rft.edition=repr.&rft.pub=Pen+and+Sword&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-84884-345-5&rft.aulast=Holstein&rft.aufirst=C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHolstein2011" class="citation book cs1">Holstein, C. (2011). <i>Fort Vaux</i>. Battleground Europe. Barnsley: Pen and Sword. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-78303-235-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-78303-235-8"><bdi>978-1-78303-235-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fort+Vaux&rft.place=Barnsley&rft.series=Battleground+Europe&rft.pub=Pen+and+Sword&rft.date=2011&rft.isbn=978-1-78303-235-8&rft.aulast=Holstein&rft.aufirst=C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHorne2007" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Alistair_Horne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alistair Horne (trang không tồn tại)">Horne, A.</a> (2007) [1962]. <i>The Price of Glory: Verdun 1916</i> . London. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-14-193752-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-14-193752-6"><bdi>978-0-14-193752-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Price+of+Glory%3A+Verdun+1916&rft.place=London&rft.edition=Penguin+repr.&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-14-193752-6&rft.aulast=Horne&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJackson2001" class="citation book cs1">Jackson, J. (2001). <span class="cs1-lock-registration" title="Yêu cầu đăng ký miễn phí"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/france00juli"><i>France: The Dark Years, 1940–1944</i></a></span>. London: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-820706-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-820706-1"><bdi>978-0-19-820706-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=France%3A+The+Dark+Years%2C+1940%E2%80%931944&rft.place=London&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-19-820706-1&rft.aulast=Jackson&rft.aufirst=J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffrance00juli&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJankowski2014" class="citation book cs1">Jankowski, P. (2014) [2013]. <i>Verdun: The Longest Battle of the Great War</i>. Oxford: Oxford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-19-931689-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-19-931689-2"><bdi>978-0-19-931689-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun%3A+The+Longest+Battle+of+the+Great+War&rft.place=Oxford&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2014&rft.isbn=978-0-19-931689-2&rft.aulast=Jankowski&rft.aufirst=P.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLe_Hallé1998" class="citation book cs1">Le Hallé, G. (1998). <i>Verdun, les Forts de la Victoire</i> [<i>Verdun, the Forts of Victory</i>] (bằng tiếng Pháp). Paris: Citédis. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-2-911920-10-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-2-911920-10-3"><bdi>978-2-911920-10-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun%2C+les+Forts+de+la+Victoire&rft.place=Paris&rft.pub=Cit%C3%A9dis&rft.date=1998&rft.isbn=978-2-911920-10-3&rft.aulast=Le+Hall%C3%A9&rft.aufirst=G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMason2000" class="citation book cs1">Mason, D. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/verdun0000maso"><i>Verdun</i></a>. Moreton-in-Marsh: Windrush Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-900624-41-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-900624-41-1"><bdi>978-1-900624-41-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun&rft.place=Moreton-in-Marsh&rft.pub=Windrush+Press&rft.date=2000&rft.isbn=978-1-900624-41-1&rft.aulast=Mason&rft.aufirst=D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fverdun0000maso&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMurase2002" class="citation book cs1">Murase, T. (2002). <i>An Asian Zone of Monetary Stability</i>. Canberra: Asia Pacific Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7315-3664-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7315-3664-1"><bdi>978-0-7315-3664-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Asian+Zone+of+Monetary+Stability&rft.place=Canberra&rft.pub=Asia+Pacific+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-7315-3664-1&rft.aulast=Murase&rft.aufirst=T.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFOusby2002" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Ian_Ousby&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ian Ousby (trang không tồn tại)">Ousby, I.</a> (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/roadtoverdunfran0000ousb_b7c9"><i>The Road to Verdun: France, Nationalism and the First World War</i></a>. London: Jonathan Cape. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-224-05990-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-224-05990-9"><bdi>978-0-224-05990-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Road+to+Verdun%3A+France%2C+Nationalism+and+the+First+World+War&rft.place=London&rft.pub=Jonathan+Cape&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-224-05990-9&rft.aulast=Ousby&rft.aufirst=I.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Froadtoverdunfran0000ousb_b7c9&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPedroncini1989" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Guy_Pedroncini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guy Pedroncini (trang không tồn tại)">Pedroncini, G.</a> (1989). <i>Petain: Le Soldat 1914–1940</i> [<i>Petain, the Soldier 1914–1940</i>] (bằng tiếng Pháp). Paris: Perrin. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-2-262-01386-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-2-262-01386-8"><bdi>978-2-262-01386-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Petain%3A+Le+Soldat+1914%E2%80%931940&rft.place=Paris&rft.pub=Perrin&rft.date=1989&rft.isbn=978-2-262-01386-8&rft.aulast=Pedroncini&rft.aufirst=G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPetain1930" class="citation book cs1"><a href="/wiki/Philippe_P%C3%A9tain" title="Philippe Pétain">Pétain, H. P.</a> (1930) [1929]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/verdun00henr"><i>Verdun</i></a>. MacVeagh, M. biên dịch. London: Elkin Mathews & Marrot. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/1890922">1890922</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 5 năm 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun&rft.place=London&rft.pub=Elkin+Mathews+%26+Marrot&rft.date=1930&rft_id=info%3Aoclcnum%2F1890922&rft.aulast=P%C3%A9tain&rft.aufirst=H.+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fverdun00henr&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhilpott2009" class="citation book cs1">Philpott, W. (2009). <i>Bloody Victory: The Sacrifice on the Somme and the making of the Twentieth Century</i>. London: Little, Brown. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-4087-0108-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-4087-0108-9"><bdi>978-1-4087-0108-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bloody+Victory%3A+The+Sacrifice+on+the+Somme+and+the+making+of+the+Twentieth+Century&rft.place=London&rft.pub=Little%2C+Brown&rft.date=2009&rft.isbn=978-1-4087-0108-9&rft.aulast=Philpott&rft.aufirst=W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhilpott2014" class="citation book cs1">Philpott, W. (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/attritionfightin0000phil"><i>Attrition: Fighting the First World War</i></a>. London: Little, Brown. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-4087-0355-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-4087-0355-7"><bdi>978-1-4087-0355-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Attrition%3A+Fighting+the+First+World+War&rft.place=London&rft.pub=Little%2C+Brown&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-4087-0355-7&rft.aulast=Philpott&rft.aufirst=W.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fattritionfightin0000phil&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSamuels1995" class="citation book cs1">Samuels, M. (1995). <i>Command or Control? Command, Training and Tactics in the British and German Armies 1888–1918</i>. London: Frank Cass. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7146-4214-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7146-4214-7"><bdi>978-0-7146-4214-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Command+or+Control%3F+Command%2C+Training+and+Tactics+in+the+British+and+German+Armies+1888%E2%80%931918&rft.place=London&rft.pub=Frank+Cass&rft.date=1995&rft.isbn=978-0-7146-4214-7&rft.aulast=Samuels&rft.aufirst=M.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchwencke1928" class="citation book cs1">Schwencke, A. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://digi.landesbibliothek.at/viewer/image/AC05825508/1/LOG_0003/"><i>Die Tragödie von Verdun 1916. II. Teil: Das Ringen um Fort Vaux</i></a> [<i>The Tragedy of Verdun 1916 Part II: The Struggle for Fort Vaux</i>]. Schlachten des Weltkrieges: In Einzeldarstellungen bearbeitet und herausgegeben im Auftrage des Reichsarchivs. Unter Benutzung der amtlichen Quellen des Reichsarchivs (Battles of the World War in Monographs Edited and Published on behalf of the Reicharchiv. Using Official Sources of the Reichsarchiv). <b>XIV</b> . Oldenburg, Berlin: Gerhard Stalling Verlag. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/929264533">929264533</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2019</span> – qua Die digitale Landesbibliothek Oberösterreich.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Die+Trag%C3%B6die+von+Verdun+1916.+II.+Teil%3A+Das+Ringen+um+Fort+Vaux&rft.place=Oldenburg%2C+Berlin&rft.series=Schlachten+des+Weltkrieges%3A+In+Einzeldarstellungen+bearbeitet+und+herausgegeben+im+Auftrage+des+Reichsarchivs.+Unter+Benutzung+der+amtlichen+Quellen+des+Reichsarchivs+%28Battles+of+the+World+War+in+Monographs+Edited+and+Published+on+behalf+of+the+Reicharchiv.+Using+Official+Sources+of+the+Reichsarchiv%29&rft.edition=online+scan&rft.pub=Gerhard+Stalling+Verlag&rft_id=info%3Aoclcnum%2F929264533&rft.aulast=Schwencke&rft.aufirst=A.&rft_id=https%3A%2F%2Fdigi.landesbibliothek.at%2Fviewer%2Fimage%2FAC05825508%2F1%2FLOG_0003%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchwerin1939" class="citation book cs1">Schwerin, E. Graf von (1939). <i>Königlich preußisches Sturm-Bataillon Nr 5 (Rohr): nach der Erinnerung aufgezeichnet unter Zuhilfenahme des Tagebuches von Oberstleutnant a. D. Rohr</i> [<i>Royal Prussian Storm Battalion No. 5 (Rohr): after the Memory Recorded using the Diary of Lieutenant-Colonel a. D. Rohr</i>]. Aus Deutschlands großer Zeit. Sporn: Zeulenroda. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/250134090">250134090</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=K%C3%B6niglich+preu%C3%9Fisches+Sturm-Bataillon+Nr+5+%28Rohr%29%3A+nach+der+Erinnerung+aufgezeichnet+unter+Zuhilfenahme+des+Tagebuches+von+Oberstleutnant+a.+D.+Rohr&rft.place=Sporn&rft.series=Aus+Deutschlands+gro%C3%9Fer+Zeit&rft.pub=Zeulenroda&rft.date=1939&rft_id=info%3Aoclcnum%2F250134090&rft.aulast=Schwerin&rft.aufirst=E.+Graf+von&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSheldon2012" class="citation book cs1">Sheldon, J. (2012). <i>The German Army on the Western Front 1915</i>. Barnsley: Pen and Sword Military. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-84884-466-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-84884-466-7"><bdi>978-1-84884-466-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+German+Army+on+the+Western+Front+1915&rft.place=Barnsley&rft.pub=Pen+and+Sword+Military&rft.date=2012&rft.isbn=978-1-84884-466-7&rft.aulast=Sheldon&rft.aufirst=J.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTerraine1992" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_Terraine&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Terraine (trang không tồn tại)">Terraine, J.</a> (1992) [1980]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/smokefiremythsan0000terr"><i>The Smoke and the Fire, Myths and Anti-myths of War 1861–1945</i></a> . London: Sidgwick & Jackson. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-85052-330-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-85052-330-0"><bdi>978-0-85052-330-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Smoke+and+the+Fire%2C+Myths+and+Anti-myths+of+War+1861%E2%80%931945&rft.place=London&rft.edition=Leo+Cooper&rft.pub=Sidgwick+%26+Jackson&rft.date=1992&rft.isbn=978-0-85052-330-0&rft.aulast=Terraine&rft.aufirst=J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsmokefiremythsan0000terr&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMichelin1919" class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/cu31924027945991"><i>Verdun and the Battles for its Possession</i></a>. Clermont Ferrand: Michelin and Cie. 1919. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/654957066">654957066</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 8 năm 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Verdun+and+the+Battles+for+its+Possession&rft.place=Clermont+Ferrand&rft.pub=Michelin+and+Cie&rft.date=1919&rft_id=info%3Aoclcnum%2F654957066&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcu31924027945991&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWindrow2004" class="citation book cs1">Windrow, M. (2004). <i>The Last Valley: The Battle of Dien Bien Phu</i>. London: Weidenfeld & Nicolson. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-297-84671-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-297-84671-0"><bdi>978-0-297-84671-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Last+Valley%3A+The+Battle+of+Dien+Bien+Phu&rft.place=London&rft.pub=Weidenfeld+%26+Nicolson&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-297-84671-0&rft.aulast=Windrow&rft.aufirst=M.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWilliams1998" class="citation book cs1">Williams, C. (1998). <i>A Life of General De Gaulle: The Last Great Frenchman</i>. Hoboken, NJ: Jossey Bass. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-471-11711-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-471-11711-7"><bdi>978-0-471-11711-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Life+of+General+De+Gaulle%3A+The+Last+Great+Frenchman&rft.place=Hoboken%2C+NJ&rft.pub=Jossey+Bass&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-471-11711-7&rft.aulast=Williams&rft.aufirst=C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWynne1976" class="citation book cs1">Wynne, G. C. (1976) [1939]. <i>If Germany Attacks: The Battle in Depth in the West</i> . London: Faber & Faber. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8371-5029-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8371-5029-1"><bdi>978-0-8371-5029-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=If+Germany+Attacks%3A+The+Battle+in+Depth+in+the+West&rft.place=London&rft.edition=Greenwood+Press%2C+NY&rft.pub=Faber+%26+Faber&rft.date=1976&rft.isbn=978-0-8371-5029-1&rft.aulast=Wynne&rft.aufirst=G.+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bách_khoa_toàn_thư"><span id="B.C3.A1ch_khoa_to.C3.A0n_th.C6.B0"></span>Bách khoa toàn thư</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Bách khoa toàn thư”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Bách khoa toàn thư"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDupuyDupuy1993" class="citation encyclopaedia cs1">Dupuy, E. R.; <a href="/w/index.php?title=Trevor_N._Dupuy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trevor N. Dupuy (trang không tồn tại)">Dupuy, T. N.</a> (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/harperencycloped0000dupu"><i>The Harper's Encyclopaedia of Military History: From 3,500 BC to the Present</i></a> (ấn bản thứ 4). New York: Harper Reference. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-06-270056-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-06-270056-8"><bdi>978-0-06-270056-8</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Harper%27s+Encyclopaedia+of+Military+History%3A+From+3%2C500+BC+to+the+Present&rft.place=New+York&rft.edition=4th&rft.pub=Harper+Reference&rft.date=1993&rft.isbn=978-0-06-270056-8&rft.aulast=Dupuy&rft.aufirst=E.+R.&rft.au=Dupuy%2C+T.+N.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fharperencycloped0000dupu&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tạp_chí"><span id="T.E1.BA.A1p_ch.C3.AD"></span>Tạp chí</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Tạp chí”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tạp chí"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBarcellini1996" class="citation journal cs1">Barcellini, S. (1996). “Memoire et Memoires de Verdun 1916–1996” [Memory and Memoirs of Verdun 1916–1996]. <i>Guerres Mondiales et Conflits Contemporains</i>. Paris: Presses universitaires de France. <b>46</b> (182): 77–98. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0984-2292">0984-2292</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/25732329">25732329</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Guerres+Mondiales+et+Conflits+Contemporains&rft.atitle=Memoire+et+Memoires+de+Verdun+1916%E2%80%931996&rft.volume=46&rft.issue=182&rft.pages=77-98&rft.date=1996&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F25732329%23id-name%3DJSTOR&rft.issn=0984-2292&rft.aulast=Barcellini&rft.aufirst=S.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFoerster1937" class="citation journal cs1">Förster, W. (1937). “Falkenhayns Plan für 1916 ein Beitrag zur Frage: Wie gelangt man aus dem Stellungskrieg zu Entscheidungsuchender Operation?” [Falkenhayn's plan for 1916: A Contribution to the Question: How to get out of Trench Warfare and Attain a Decisive Decision?]. <i>Militärwissenschaftliche Rundschau</i> (bằng tiếng Đức) (ấn bản thứ 2). Berlin: Mittler. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0935-3623">0935-3623</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Milit%C3%A4rwissenschaftliche+Rundschau&rft.atitle=Falkenhayns+Plan+f%C3%BCr+1916+ein+Beitrag+zur+Frage%3A+Wie+gelangt+man+aus+dem+Stellungskrieg+zu+Entscheidungsuchender+Operation%3F&rft.date=1937&rft.issn=0935-3623&rft.aulast=F%C3%B6rster&rft.aufirst=W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKrumeich1996" class="citation journal cs1">Krumeich, G. (1996). “<span class="cs1-kern-left">"</span>Saigner la France"? Mythes et Realite de la Strategie Allemande de la Bataille de Verdun” ["Bleed France"? Myths and Reality of the German Strategy of the Battle of Verdun]. <i>Guerres Mondiales et Conflits Contemporains</i> (bằng tiếng Pháp). Paris: Presses universitaires de France. <b>46</b> (182): 17–29. <a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_cho_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_nhi%E1%BB%81u_k%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Mã số tiêu chuẩn quốc tế cho xuất bản phẩm nhiều kỳ">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0984-2292">0984-2292</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/25732324">25732324</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Guerres+Mondiales+et+Conflits+Contemporains&rft.atitle=%22Saigner+la+France%22%3F+Mythes+et+Realite+de+la+Strategie+Allemande+de+la+Bataille+de+Verdun&rft.volume=46&rft.issue=182&rft.pages=17-29&rft.date=1996&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F25732324%23id-name%3DJSTOR&rft.issn=0984-2292&rft.aulast=Krumeich&rft.aufirst=G.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: ref trùng mặc định (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">liên kết</a>)</span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm"><span id=".C4.90.E1.BB.8Dc_th.C3.AAm"></span>Đọc thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="refbegin" style=""> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sách_2"><span id="S.C3.A1ch_2"></span>Sách</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Sách”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sách"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="citation book">Bourachot, A. (2014) [2010]. <i>Marshal Joffre: The Triumphs, Failures and Controversies of France's Commander-in-Chief in the Great War</i>. Paris: Bernard Giovanangeli Éditeur. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-78346-165-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-78346-165-3">978-1-78346-165-3</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Bourachot%2C+A.&rft.aufirst=A.&rft.aulast=Bourachot&rft.btitle=Marshal+Joffre%3A+The+Triumphs%2C+Failures+and+Controversies+of+France%27s+Commander-in-Chief+in+the+Great+War&rft.date=2014&rft.edition=Eng+trans.+Pen+%26+Sword+Military%2C+Barnsley&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-78346-165-3&rft.place=Paris&rft.pub=Bernard+Giovanangeli+%C3%89diteur&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">Brown, M. (1999). <i>Verdun 1916</i>. Stroud: Tempus. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7524-1774-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7524-1774-5">978-0-7524-1774-5</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Brown%2C+M.&rft.aufirst=M.&rft.aulast=Brown&rft.btitle=Verdun+1916&rft.date=1999&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-7524-1774-5&rft.place=Stroud&rft.pub=Tempus&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">Holstein, C. (2009). <i>Walking Verdun</i>. Barnsley: Pen and Sword. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-84415-867-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-84415-867-6">978-1-84415-867-6</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Holstein%2C+C.&rft.aufirst=C.&rft.aulast=Holstein&rft.btitle=Walking+Verdun&rft.date=2009&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-84415-867-6&rft.place=Barnsley&rft.pub=Pen+and+Sword&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book"><a href="/wiki/John_Keegan" title="John Keegan">Keegan, J.</a> (1998). <i>The First World War</i>. London: Hutchinson. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-09-180178-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-09-180178-6">978-0-09-180178-6</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Keegan%2C+J.&rft.aufirst=J.&rft.aulast=Keegan&rft.btitle=The+First+World+War&rft.date=1998&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-09-180178-6&rft.place=London&rft.pub=Hutchinson&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">MacKenzie, D. A. (1920). <i>The Story of the Great War</i>. Glasgow: Blackie & Son. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/179279677">179279677</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=MacKenzie%2C+D.+A.&rft.aufirst=D.+A.&rft.aulast=MacKenzie&rft.btitle=The+Story+of+the+Great+War&rft.date=1920&rft.genre=book&rft.place=Glasgow&rft.pub=Blackie+%26+Son&rft_id=info%3Aoclcnum%2F179279677&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">McDannald, A. H. (1920). <i>The Encyclopedia Americana</i> <b>38</b>. New York: J. B. Lyon. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/506108219">506108219</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=McDannald%2C+A.+H.&rft.aufirst=A.+H.&rft.aulast=McDannald&rft.btitle=The+Encyclopedia+Americana&rft.date=1920&rft.genre=book&rft.place=New+York&rft.pub=J.+B.+Lyon&rft.volume=38&rft_id=info%3Aoclcnum%2F506108219&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">Martin, W. (2001). <i>Verdun 1916</i>. London: Osprey. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-85532-993-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-85532-993-5">978-1-85532-993-5</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Martin%2C+W.&rft.aufirst=W.&rft.aulast=Martin&rft.btitle=Verdun+1916&rft.date=2001&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-85532-993-5&rft.place=London&rft.pub=Osprey&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book"><a href="/w/index.php?title=John_Mosier&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Mosier (trang không tồn tại)">Mosier, J.</a> (2001). <i>The Myth of the Great War</i>. London: Profile Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-86197-276-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-86197-276-7">978-1-86197-276-7</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Mosier%2C+J.&rft.aufirst=J.&rft.aulast=Mosier&rft.btitle=The+Myth+of+the+Great+War&rft.date=2001&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-86197-276-7&rft.place=London&rft.pub=Profile+Books&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Jules_Romains&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jules Romains (trang không tồn tại)">Romains, J.</a> (1999) [1938]. <i>Prélude à Verdun and Verdun</i> [<i>Prelude to Verdun and Verdun</i>] (bằng tiếng French). Paris: Flammarion. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-85375-358-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-85375-358-9">978-1-85375-358-9</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Romains%2C+J.&rft.aufirst=J.&rft.aulast=Romains&rft.btitle=Pr%C3%A9lude+%C3%A0+Verdun+and+Verdun&rft.date=1999&rft.edition=Prion+Lost+Treasures&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-85375-358-9&rft.place=Paris&rft.pub=Flammarion&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3o_tr%C3%AC_CS1:_Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ">link</a>)</span></li> <li><span class="citation book">Rouquerol, J. J. (1931). <i>Le Drame de Douaumont</i> [<i>The Drama of Verdun</i>] (bằng tiếng French). Paris: Payot. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/248000026">248000026</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Rouquerol%2C+J.+J.&rft.aufirst=J.+J.&rft.aulast=Rouquerol&rft.btitle=Le+Drame+de+Douaumont&rft.date=1931&rft.genre=book&rft.place=Paris&rft.pub=Payot&rft_id=info%3Aoclcnum%2F248000026&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3o_tr%C3%AC_CS1:_Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ">link</a>)</span></li> <li><span class="citation book">Sandler, S. biên tập (2002). <i>Ground Warfare: an International Encyclopedia</i>. International Warfare Encyclopedias from ABC Clio <b>I</b>. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-57607-344-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-57607-344-5">978-1-57607-344-5</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.btitle=Ground+Warfare%3A+an+International+Encyclopedia&rft.date=2002&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-57607-344-5&rft.place=Santa+Barbara%2C+CA&rft.pub=ABC-CLIO&rft.series=International+Warfare+Encyclopedias+from+ABC+Clio&rft.volume=I&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li> <li><span class="citation book">Serrigny, B. (1959). <i>Trente Ans avec Pétain</i> [<i>Thirty Years with Pétain</i>] (bằng tiếng French). Paris: Librairie Plon. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/469408701">469408701</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Serrigny%2C+B.&rft.aufirst=B.&rft.aulast=Serrigny&rft.btitle=Trente+Ans+avec+P%C3%A9tain&rft.date=1959&rft.genre=book&rft.place=Paris&rft.pub=Librairie+Plon&rft_id=info%3Aoclcnum%2F469408701&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3o_tr%C3%AC_CS1:_Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Bảo trì CS1: Ngôn ngữ không rõ">link</a>)</span></li> <li><span class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Arnold_Zweig&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arnold Zweig (trang không tồn tại)">Zweig, A.</a> (1936) [1935]. <i>Education Before Verdun</i> [<i>Erziehung vor Verdun</i>] (ấn bản 2). Amsterdam: Querido Verlag. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/1016268225">1016268225</a>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Zweig%2C+A.&rft.aufirst=A.&rft.aulast=Zweig&rft.btitle=Education+Before+Verdun&rft.date=1936&rft.edition=2nd.+trans.+Viking+Press%2C+New+York&rft.genre=book&rft.place=Amsterdam&rft.pub=Querido+Verlag&rft_id=info%3Aoclcnum%2F1016268225&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khác"><span id="Kh.C3.A1c"></span><b>Khác</b></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Khác”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khác"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="citation thesis">Sonnenberger, M. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cgsc.contentdm.oclc.org/cdm/singleitem/collection/p4013coll2/id/3077/rec/15"><i>Initiative Within the Philosophy of Auftragstaktik: Determining Factors of the Understanding of Initiative in the German Army 1806–1955</i></a> (MMAS). Fort Leavenworth, KS: US Army Command and General Staff College. <a href="/wiki/OCLC" class="mw-redirect" title="OCLC">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/875682161">875682161</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2014</span>.</span><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun&rft.au=Sonnenberger%2C+M.&rft.aufirst=M.&rft.aulast=Sonnenberger&rft.btitle=Initiative+Within+the+Philosophy+of+Auftragstaktik%3A+Determining+Factors+of+the+Understanding+of+Initiative+in+the+German+Army+1806%E2%80%931955&rft.date=12+June+2014&rft.genre=book&rft.place=Fort+Leavenworth%2C+KS&rft.pub=US+Army+Command+and+General+Staff+College&rft_id=http%3A%2F%2Fcgsc.contentdm.oclc.org%2Fcdm%2Fsingleitem%2Fcollection%2Fp4013coll2%2Fid%2F3077%2Frec%2F15&rft_id=info%3Aoclcnum%2F875682161&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Battle_of_Verdun?uselang=vi">Trận Verdun</a></b></i>.</div></div> </div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144143">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col"> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/download/verdun_l7_2000255/verdun_l7_2000255.jpg">NASA satellite map</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://fortiffsere.fr/verdun/">Map of the Verdun battlefield, showing fortifications</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230127155843/http://fortiffsere.fr/verdun/">Lưu trữ</a> 2023-01-27 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://conflictarchaeology1.files.wordpress.com/2011/12/verdun-1916.pdf">Underground at Verdun</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180210220935/http://eng.verdun.fr/Universal-city/Verdun-and-World-War-I/The-Battle-of-Verdun">The Battle of Verdun</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.firstworldwar.com/battles/verdun.htm">Info from firstworldwar.com</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040813081743/http://www.third-reich-books.com/x-590a-verdun.htm">Verdun (excerpt)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.forumeerstewereldoorlog.nl/viewforum.php?f=69">Dutch/Flemish Forum</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng"><span title=" kể từ 2023-03-21">liên kết hỏng</span></a></i>]</span></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.verdun14-18.de/">Verdun, A Battle of the Great War</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120313232657/http://www.panopixel.fr/page.php?30">Douaumont Bataille Ossuaire Three panoramas</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://maps.omniatlas.com/europe/19160221/">Map of Europe, 1916</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120222002340/http://maps.omniatlas.com/europe/19160221/">Lưu trữ</a> 2012-02-22 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wereldoorlog1418.nl/battleverdun/index.htm#battle04">The Battle of Verdun – The Greatest Battle Ever</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220925020011/https://www.wereldoorlog1418.nl/battleverdun/index.htm#battle04">Lưu trữ</a> 2022-09-25 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sturm-Bataillon_Nr._5_(Rohr)" class="extiw" title="de:Sturm-Bataillon Nr. 5 (Rohr)">Sturm-Bataillon Nr. 5 (Rohr) German Wikipedia</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140522232558/http://octant.u-bourgogne.fr/portail/documentsafb/dossiers/187AQ588-01/PDF/187AQ588-01.pdf">Contemporary Schneider artillery catalogue</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lynetteabel.org/Report-Verdun.html">Chlumberg, H. "The Miracle at Verdun"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.xs4all.nl/~verdun">The Battle of Verdun (English-Dutch Site)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070104075951/http://www.xs4all.nl/~verdun/">Lưu trữ</a> 2007-01-04 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20010330174324/http://www.geocities.com/bunker1914/verdun.htm">DIE SCHLACHT UM VERDUN - EINE EUROPÄISCHE TRAGÖDIE</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.firstworldwar.com/battles/verdun.htm">Info from firstworldwar.com</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.third-reich-books.com/x-590a-verdun.htm">Verdun book excerpt</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040813081743/http://www.third-reich-books.com/x-590a-verdun.htm">Lưu trữ</a> 2004-08-13 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.verdun14-18.de">“Verdun - A Battle of the Great war”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Verdun+-+A+Battle+of+the+Great+war&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.verdun14-18.de&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATr%E1%BA%ADn+Verdun" class="Z3988"></span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wereldoorlog1418.nl/battleverdun/index.htm#battle04">The Battle of Verdun 1916 - the greatest battle ever</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><span class="portal-bar-header"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:</span><ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="flag" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/21px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="21" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/32px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/42px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cổng thông tin:Đức">Đức</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="flag" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/21px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="21" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/32px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/42px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ph%C3%A1p" title="Cổng thông tin:Pháp">Pháp</a></li><li class="portal-bar-item"><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Bluetank.png/21px-Bluetank.png" decoding="async" width="21" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Bluetank.png/32px-Bluetank.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Bluetank.png/42px-Bluetank.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="237" /></span></span> </span><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Cổng thông tin:Quân sự">Quân sự</a></li></ul></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Bản mẫu:Chiến tranh thế giới thứ nhất"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ch%C3%A2u_%C3%82u_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến trường Châu Âu (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Châu Âu</a> – <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Trung_%C4%90%C3%B4ng_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến trường Trung Đông (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Trung Đông</a> – <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ch%C3%A2u_Phi_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến trường Châu Phi (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Châu Phi</a> – <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_Ch%C3%A2u_%C3%81_-_Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Châu Á - Thái Bình Dương (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Châu Á-Thái Bình Dương</a> – <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng_(1914%E2%80%931918)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến trường Đại Tây Dương (1914–1918) (trang không tồn tại)">Đại Tây Dương</a> – <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A3i_chi%E1%BA%BFn_%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hải chiến Địa Trung Hải (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Địa Trung Hải</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_tham_gia_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách các quốc gia tham gia Chiến tranh thế giới thứ hai (trang không tồn tại)">Tham chiến</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/Entente" title="Entente">Phe Hiệp ước</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga,_1892-1917" class="mw-redirect" title="Lịch sử Nga, 1892-1917">Đế quốc Nga</a>/<a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_L%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Nga" title="Chính phủ Lâm thời Nga">Chính phủ Lâm thời Nga</a> •  <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n_Ph%C3%A1p" title="Đế quốc thực dân Pháp">Đế quốc Pháp</a>: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Ph%C3%A1p" title="Lịch sử Pháp">Pháp</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Việt Nam trong Chiến tranh thế giới thứ nhất">Việt Nam</a> •  <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Đế quốc Anh">Đế quốc Anh</a>: <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Anh_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử quân sự Anh trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Anh</a>, <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_%C3%9Ac_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử quân sự Úc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Úc</a>, <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Canada_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử quân sự Canada trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Canada</a>, <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội Ấn Độ trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Ấn Độ</a>, <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_New_Zealand" title="Lịch sử New Zealand">New Zealand</a>, <a href="/w/index.php?title=Thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_Newfoundland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuộc địa Newfoundland (trang không tồn tại)">Newfoundland</a>, <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nam_Phi_(1910%E2%80%931948)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Nam Phi (1910–1948) (trang không tồn tại)">Nam Phi</a> •  <a href="/w/index.php?title=%C3%9D_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ý trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Ý</a> •  <a href="/w/index.php?title=Romania_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romania trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Romania</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hoa_K%E1%BB%B3_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoa Kỳ trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Hoa Kỳ</a> •  <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Serbia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Serbia (trang không tồn tại)">Serbia</a> •  <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bồ Đào Nha trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Bồ Đào Nha</a> •  <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Trung_Hoa_D%C3%A2n_Qu%E1%BB%91c#Chiến_tranh_thế_giới_thứ_nhất_và_sự_phục_hồi_vương_triều_Mãn_Châu" title="Lịch sử Trung Hoa Dân Quốc">Trung Quốc</a> •  <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Nhật Bản trong Chiến tranh thế giới thứ nhất">Nhật Bản</a> •  <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_B%E1%BB%89" title="Lịch sử Bỉ">Bỉ</a> •  <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Montenegro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Montenegro (trang không tồn tại)">Montenegro</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hy_L%E1%BA%A1p_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hy Lạp trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Hy Lạp</a> •  <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Armenia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hòa Dân chủ Armenia (trang không tồn tại)">Armenia</a> •  <a href="/w/index.php?title=Brazil_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brazil trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Brazil</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_Trung_t%C3%A2m" title="Liên minh Trung tâm">Phe Liên minh</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%90%E1%BB%A9c_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Đức trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Đế quốc Đức</a> •  <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C3%81o-Hung_trong_th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Lịch sử đế quốc Áo-Hung trong thế chiến thứ nhất">Đế quốc Áo-Hung</a> •  <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman_trong_%C4%90%E1%BB%87_nh%E1%BA%A5t_th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn" title="Lịch sử đế quốc Ottoman trong Đệ nhất thế chiến">Đế quốc Ottoman</a> •  <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Bulgaria_trong_%C4%90%E1%BB%87_nh%E1%BA%A5t_th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn" title="Lịch sử Bulgaria trong Đệ nhất thế chiến">Bulgaria</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;"><a href="/w/index.php?title=Ni%C3%AAn_bi%E1%BB%83u_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niên biểu Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Diễn biến</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Trước chiến tranh</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Mexico" class="mw-redirect" title="Cách mạng Mexico">Cách mạng Mexico</a> <small>(1910–1920)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C3%9D_%E2%80%93_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Chiến tranh Ý – Thổ Nhĩ Kỳ">Chiến tranh Ý – Thổ Nhĩ Kỳ</a> <small>(1911–1912)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Balkan_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Balkan lần thứ nhất">Chiến tranh Balkan lần thứ nhất</a> <small>(1912–1913)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Balkan_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh Balkan lần thứ hai">Chiến tranh Balkan lần thứ hai</a> <small>(1913)</small></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Mở màn</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Nguy%C3%AAn_nh%C3%A2n_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguyên nhân Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Nguyên nhân sâu xa</a> •  <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_%C4%90%E1%BA%A1i_v%C6%B0%C6%A1ng_c%C3%B4ng_Franz_Ferdinand" title="Vụ ám sát Đại vương công Franz Ferdinand">Vụ ám sát Đại vương công Franz Ferdinand</a> •  <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Th%C3%A1ng_B%E1%BA%A3y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Tháng Bảy (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Tháng Bảy</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">1914</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_B%E1%BA%AFc_Ph%C3%A1p" title="Trận Biên giới Bắc Pháp">Trận Biên giới Bắc Pháp</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cer" title="Trận Cer">Trận Cer</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_s%C3%B4ng_Marne_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận sông Marne lần thứ nhất">Trận sông Marne lần thứ nhất</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Tannenberg" title="Trận Tannenberg">Trận Tannenberg</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Lemberg_(1914)" title="Trận Lemberg (1914)">Trận Lemberg</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_h%E1%BB%93_Masuren_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận hồ Masuren lần thứ nhất">Trận hồ Masuren lần thứ nhất</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kolubara" title="Trận Kolubara">Trận Kolubara</a> •  <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Sarikamish&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Sarikamish (trang không tồn tại)">Trận Sarikamish</a> •  <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_ra_bi%E1%BB%83n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc chạy đua ra biển (trang không tồn tại)">Cuộc chạy đua ra biển</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Trận Ypres lần thứ nhất">Trận Ypres lần thứ nhất</a> •  <a href="/wiki/H%C6%B0u_chi%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%AAm_Gi%C3%A1ng_sinh" class="mw-redirect" title="Hưu chiến đêm Giáng sinh">Hưu chiến đêm Giáng sinh</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">1915</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Ypres_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Trận Ypres lần thứ hai">Trận Ypres lần thứ hai</a> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Gallipoli" title="Chiến dịch Gallipoli">Chiến dịch Gallipoli</a> •  <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Isonzo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Isonzo (trang không tồn tại)">Trận Isonzo</a> •  <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A1i_r%C3%BAt_lui_(Nga)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc đại rút lui (Nga) (trang không tồn tại)">Đại Rút lui</a> •  <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_Serbia_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Serbia (Chiến tranh thế giới thứ nhất) (trang không tồn tại)">Chiếm Serbia</a> •  <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_v%C3%A2y_h%C3%A3m_Kut" title="Cuộc vây hãm Kut">Cuộc vây hãm Kut</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">1916</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Erzerum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Erzerum (trang không tồn tại)">Chiến dịch Erzerum</a> •  <a class="mw-selflink selflink">Trận Verdun</a> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_h%E1%BB%93_Naroch" title="Chiến dịch tấn công hồ Naroch">Chiến dịch tấn công hồ Naroch</a> •  <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Asiago&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Asiago (trang không tồn tại)">Trận Asiago</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Jutland" title="Trận Jutland">Trận Jutland</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Somme_(1916)" title="Trận Somme (1916)">Trận Somme</a> •  <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_t%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_c%E1%BB%A7a_Brusilov" title="Cuộc tổng tấn công của Brusilov">Cuộc tổng tấn công của Brusilov</a> •  <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng_(Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" class="mw-redirect" title="Mặt trận phía Đông (Chiến tranh thế giới thứ nhất)">Chiếm Romania</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">1917</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Bagdad_th%E1%BA%A5t_th%E1%BB%A7_(1917)" title="Bagdad thất thủ (1917)">Baghdad thất thủ</a> •  <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_%C4%91i%E1%BB%87n_Zimmermann" class="mw-redirect" title="Bức điện Zimmermann">Hoa Kỳ tham chiến</a> • <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Arras_(1917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Arras (1917) (trang không tồn tại)">Trận Arras thứ hai</a> •  <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_t%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_c%E1%BB%A7a_Kerensky" title="Cuộc tổng tấn công của Kerensky">Cuộc tổng tấn công của Kerensky</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Passchendaele" title="Trận Passchendaele">Trận Ypres thứ ba</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Caporetto" title="Trận Caporetto">Trận Caporetto</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Cambrai_(1917)" title="Trận Cambrai (1917)">Trận Cambrai</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">1918</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_%C4%91%C3%ACnh_chi%E1%BA%BFn_Erzincan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định đình chiến Erzincan (trang không tồn tại)">Hiệp định đình chiến Erzincan</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Brest-Litovsk" title="Hòa ước Brest-Litovsk">Hòa ước Brest-Litovsk</a> •  <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_M%C3%B9a_xu%C3%A2n_1918" title="Tổng tấn công Mùa xuân 1918">Tổng tấn công Mùa xuân</a> •  <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_M%E1%BB%99t_tr%C4%83m_ng%C3%A0y" title="Tổng tấn công Một trăm ngày">Tổng tấn công Một trăm ngày</a> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Meuse-Argonne" title="Chiến dịch Meuse-Argonne">Tổng tấn công Meuse-Argonne</a> •  <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Baku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Baku (trang không tồn tại)">Trận Baku</a> •  <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Megiddo_(1918)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Megiddo (1918) (trang không tồn tại)">Trận Megiddo</a> •  <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Vittorio_Veneto" title="Trận Vittorio Veneto">Trận Vittorio Veneto</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_%C4%91%C3%ACnh_chi%E1%BA%BFn_v%E1%BB%9Bi_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định đình chiến với Đức (trang không tồn tại)">Đình chiến với Đức</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_%C4%91%C3%ACnh_chi%E1%BA%BFn_Mudros&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định đình chiến Mudros (trang không tồn tại)">Đình chiến với Đế quốc Ottoman</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Các sự kiện khác</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_lo%E1%BA%A1n_Maritz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi loạn Maritz (trang không tồn tại)">Bạo loạn Maritz</a> <small>(1914–1915)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Angola_c%E1%BB%A7a_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Angola của Đức (trang không tồn tại)">Angola</a> <small>(1914–1915)</small> •  <a href="/w/index.php?title=%C3%82m_m%C6%B0u_Hindu%E2%80%93%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Âm mưu Hindu–Đức (trang không tồn tại)">Âm mưu Hindu–Đức</a> <small>(1914–1919)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_b%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Ph%E1%BB%A5c_S%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc bạo loạn Phục Sịnh (trang không tồn tại)">Khởi nghĩa Ireland</a> <small>(1916)</small> •  <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nga_(1917)" title="Cách mạng Nga (1917)">Cách mạng Nga</a> <small>(1917)</small> •  <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Nội chiến Phần Lan">Nội chiến Phần Lan</a> <small>(1918)</small></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Sau chiến tranh</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">Nội chiến Nga</a> <small>(1917–1921)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Ukraina" title="Chiến tranh giành độc lập Ukraina">Chiến tranh giành độc lập Ukraina</a> <small>(1917–1921)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Armenia%E2%80%93Azerbaijan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Armenia–Azerbaijan (trang không tồn tại)">Chiến tranh Armenia–Azerbaijan</a> <small>(1918–1920)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Georgia%E2%80%93Armenia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Georgia–Armenia (trang không tồn tại)">Chiến tranh Georgia–Armenia</a> <small>(1918)</small> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_v%C3%A0_can_thi%E1%BB%87p_t%E1%BA%A1i_Hungary_(1918%E2%80%931920)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng và can thiệp tại Hungary (1918–1920) (trang không tồn tại)">Cách mạng và can thiệp tại Hungary</a> <small>(1918–1920)</small> •  <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_%C4%90%E1%BB%A9c_(1918%E2%80%931919)" title="Cách mạng Đức (1918–1919)">Cách mạng Đức</a> <small>(1918–1919)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Hungary-Romania_(1919)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Hungary-Romania (1919) (trang không tồn tại)">Chiến tranh Hungary-Romania</a> <small>(1918–1919)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_%C4%90%E1%BA%A1i_Ba_Lan_(1918%E2%80%931919)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khởi nghĩa Đại Ba Lan (1918–1919) (trang không tồn tại)">Khởi nghĩa Wielkopolska</a> <small>(1918–1919)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Estonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Estonia (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Estonia</a> <small>(1918–1920)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Latvia (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Latvia</a> <small>(1918–1920)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Lithuania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Lithuania (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Lithuania</a> <small>(1918–1920)</small> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Anh-Afghanistan_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ ba">Chiến tranh Anh-Afghanistan lần thứ ba</a> <small>(1919)</small> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ba_Lan%E2%80%93Ukraina" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Ba Lan–Ukraina">Chiến tranh Ba Lan–Ukraina</a> <small>(1918–1919)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nga-Ba_Lan_(1919-1921)" title="Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)">Chiến tranh Nga-Ba Lan</a> <small>(1919–1921)</small> • <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Ireland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Ireland (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Ireland</a> <small>(1919–1921)</small> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Chiến tranh giành độc lập Thổ Nhĩ Kỳ">Chiến tranh giành độc lập Thổ Nhĩ Kỳ</a> và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Hy_L%E1%BA%A1p-Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_(1919%E2%80%931922)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ (1919–1922)">Chiến tranh Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ</a> <small>(1919–1923)</small> • <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ba_Lan-Lithuania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ba Lan-Lithuania (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ba Lan-Lithuania</a> <small>(1920)</small> •  <a href="/w/index.php?title=Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Georgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nga Xô viết xâm lược Georgia (trang không tồn tại)">Nga Xô viết xâm lược Georgia</a> <small>(1921)</small> •  <a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Ireland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Ireland (trang không tồn tại)">Nội chiến Ireland</a> <small>(1922–1923)</small></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:left;">Khía cạnh khác</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Tổng quan</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/C%C3%A1c_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_trong_Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Các trận đánh trong Thế chiến thứ nhất">Giao tranh quân sự</a> •  <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A3i_chi%E1%BA%BFn_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hải chiến trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Hải chiến</a> •  <a href="/w/index.php?title=H%C3%A0ng_kh%C3%B4ng_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hàng không trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Không chiến</a> •  <a href="/w/index.php?title=N%C3%A9m_bom_chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ném bom chiến lược trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Ném bom chiến lược</a> •  <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%ADt_m%C3%A3_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mật mã trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Mật mã</a> •  <a href="/w/index.php?title=Ng%E1%BB%B1a_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngựa trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Sử dụng ngựa</a> • <a href="/w/index.php?title=H%C6%A1i_%C4%91%E1%BB%99c_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hơi độc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Hơi độc</a> •  <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_xe_l%E1%BB%ADa_h%E1%BA%A1ng_nh%E1%BA%B9_c%E1%BB%A7a_B%E1%BB%99_Chi%E1%BA%BFn_tranh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường xe lửa hạng nhẹ của Bộ Chiến tranh (trang không tồn tại)">Đường xe lửa</a> • <a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_k%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học kỹ thuật trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Khoa học kỹ thuật</a> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_chi%E1%BA%BFn_h%C3%A0o" title="Chiến tranh chiến hào">Chiến tranh chiến hào</a> •  <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_to%C3%A0n_di%E1%BB%87n" title="Chiến tranh toàn diện">Chiến tranh toàn diện</a> •  <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%C3%A1c_c%E1%BB%B1u_binh_s%E1%BB%91ng_s%C3%B3t_c%E1%BB%A7a_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách các cựu binh sống sót của Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Danh sách các cựu binh sống sót của Chiến tranh thế giới thứ nhất</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Các ảnh hưởng/<br />Tội ác chiến tranh</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0%C6%A1ng_vong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thương vong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Thương vong</a> •  <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%E1%BB%8Bch_c%C3%BAm_T%C3%A2y_Ban_Nha_1918" title="Đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918">Bệnh cúm Tây Ban Nha</a> •  <a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_B%E1%BB%89&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ thảm sát Bỉ (trang không tồn tại)">Vụ thảm sát Bỉ</a> •  <a href="/w/index.php?title=Th%C6%B0%C6%A1ng_vong_c%E1%BB%A7a_%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thương vong của Đế quốc Ottoman trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Dân Ottoman:</a> (<a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Armenia" class="mw-redirect" title="Cuộc diệt chủng người Armenia">Diệt chủng Armenia</a> •  <a href="/wiki/Di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_Assyria" title="Diệt chủng Assyria">Diệt chủng Assyria</a> •  <a href="/wiki/Di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Diệt chủng Hy Lạp">Diệt chủng Hy Lạp</a>) •  <a href="/w/index.php?title=Vai_tr%C3%B2_c%E1%BB%A7a_ph%E1%BB%A5_n%E1%BB%AF_trong_c%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vai trò của phụ nữ trong các cuộc Chiến tranh thế giới (trang không tồn tại)">Phụ nữ</a> •  <a href="/w/index.php?title=V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Văn học trong Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Văn học</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Hiệp ước/<br />Hòa ước</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ph%C3%A2n_chia_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman" title="Phân chia đế quốc Ottoman">Chia cắt đế quốc Ottoman</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Sykes-Picot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Sykes-Picot (trang không tồn tại)">Sykes-Picot</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_St.-Jean-de-Maurienne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước St.-Jean-de-Maurienne (trang không tồn tại)">St.-Jean-de-Maurienne</a> •  <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Ph%C3%A1p-Armenia_(1916)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Pháp-Armenia (1916) (trang không tồn tại)">Pháp-Armenia</a> •  <a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%8B_%C4%91%E1%BB%8Bnh_th%C6%B0_Damascus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghị định thư Damascus (trang không tồn tại)">Damascus</a> •  <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_h%C3%B2a_b%C3%ACnh_Paris_(1919)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị hòa bình Paris (1919) (trang không tồn tại)">Hội nghị hòa bình Paris</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Brest-Litovsk" title="Hòa ước Brest-Litovsk">Hòa ước Brest-Litovsk</a> •  <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Lausanne" title="Hiệp ước Lausanne">Hòa ước Lausanne</a> •  <a href="/w/index.php?title=H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_London_(1915)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hòa ước London (1915) (trang không tồn tại)">Hòa ước London</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Neuilly" title="Hòa ước Neuilly">Hòa ước Neuilly</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Saint-Germain-en-Laye_(1919)" title="Hòa ước Saint-Germain-en-Laye (1919)">Hòa ước St. Germain</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_S%C3%A8vres" title="Hòa ước Sèvres">Hòa ước Sèvres</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trianon" title="Hòa ước Trianon">Hòa ước Trianon</a> •  <a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Versailles" title="Hòa ước Versailles">Hòa ước Versailles</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:11em;"><div style="padding:0em 0.75em;">Kết quả</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;width:auto;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Hậu quả</a> •  <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_b%E1%BB%91n_%C4%90i%E1%BB%83m_c%E1%BB%A7a_Woodrow_Wilson" title="Mười bốn Điểm của Woodrow Wilson">"Mười bốn Điểm"</a> •  <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_Qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn" title="Hội Quốc Liên">Hội Quốc Liên</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><b><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Thể loại:Chiến tranh thế giới thứ nhất">Thể loại</a>  •  <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Chủ đề</a> •  <a href="/w/index.php?title=Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wikipedia:Dự án/Chiến tranh thế giới thứ nhất (trang không tồn tại)">Dự án</a></b><br /><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/25px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/38px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/50px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></span></span> <a href="https://en.wiktionary.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="wiktionary:Special:Search/World War I">Từ điển</a> •  <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/25px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/38px-Wikibooks-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/50px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> <a href="https://en.wikibooks.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="wikibooks:Special:Search/World War I">Thông tin</a> •  <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/21px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/32px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/42px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> <a href="https://en.wikiquote.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="wikiquote:Special:Search/World War I">Danh ngôn</a> • <br /> <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/36px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/48px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> <a href="https://en.wikisource.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="wikisource:Special:Search/World War I">Văn kiện và tác phẩm</a> •  <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/28px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/37px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="commons:Special:Search/World War I">Hình ảnh và tài liệu</a> •  <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/25px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/38px-Wikinews-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/50px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></span></span> <a href="https://en.wikinews.org/wiki/Special:Search/World_War_I" class="extiw" title="wikinews:Special:Search/World War I">Tin tức</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trận_Verdun&oldid=71754548">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Trận_Verdun&oldid=71754548</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%E1%BB%AFng_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_l%E1%BB%9Bn_trong_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD" title="Thể loại:Những trận đánh lớn trong lịch sử">Những trận đánh lớn trong lịch sử</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Meuse" title="Thể loại:Meuse">Meuse</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%C4%83m_1916" title="Thể loại:Xung đột năm 1916">Xung đột năm 1916</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%C3%A1c_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_trong_%C4%91%E1%BB%87_nh%E1%BA%A5t_th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn" title="Thể loại:Các trận đánh trong đệ nhất thế chiến">Các trận đánh trong đệ nhất thế chiến</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_li%C3%AAn_quan_t%E1%BB%9Bi_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Thể loại:Trận đánh liên quan tới Đức">Trận đánh liên quan tới Đức</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_li%C3%AAn_quan_t%E1%BB%9Bi_Ph%C3%A1p" title="Thể loại:Trận đánh liên quan tới Pháp">Trận đánh liên quan tới Pháp</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ph%C3%A1p_n%C4%83m_1916" title="Thể loại:Pháp năm 1916">Pháp năm 1916</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tr%E1%BA%ADn_%C4%91%C3%A1nh_li%C3%AAn_quan_t%E1%BB%9Bi_binh_%C4%91o%C3%A0n_L%C3%AA_d%C6%B0%C6%A1ng_Ph%C3%A1p" title="Thể loại:Trận đánh liên quan tới binh đoàn Lê dương Pháp">Trận đánh liên quan tới binh đoàn Lê dương Pháp</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_l%E1%BB%97i_ch%C3%BA_th%C3%ADch" title="Thể loại:Trang có lỗi chú thích">Trang có lỗi chú thích</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_thi%E1%BA%BFu_ch%C3%BA_th%C3%ADch_trong_b%C3%A0i" title="Thể loại:Trang thiếu chú thích trong bài">Trang thiếu chú thích trong bài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_pull_quote_c%C3%B3_ngu%E1%BB%93n" title="Thể loại:Bài viết sử dụng pull quote có nguồn">Bài viết sử dụng pull quote có nguồn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ref_tr%C3%B9ng_m%E1%BA%B7c_%C4%91%E1%BB%8Bnh" title="Thể loại:Quản lý CS1: ref trùng mặc định">Quản lý CS1: ref trùng mặc định</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c_(de)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Đức (de)">Nguồn CS1 tiếng Đức (de)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p_(fr)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)">Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 14 tháng 9 năm 2024, 14:28.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Verdun&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-gbbp4","wgBackendResponseTime":183,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.777","walltime":"1.067","ppvisitednodes":{"value":5119,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":240350,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":18346,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":110690,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 735.204 1 -total"," 36.88% 271.136 36 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 14.72% 108.206 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"," 11.66% 85.726 1 Bản_mẫu:If_then_show"," 9.88% 72.639 1 Bản_mẫu:Mặt_trận_phía_Tây_(Thế_chiến_I)"," 9.48% 69.709 1 Bản_mẫu:Campaignbox"," 8.77% 64.470 1 Bản_mẫu:Military_navigation"," 7.94% 58.403 4 Bản_mẫu:Navbox"," 6.05% 44.507 1 Bản_mẫu:Dẫn_chứng_trong_bài"," 5.86% 43.087 1 Bản_mẫu:WWI"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.401","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5564512,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-zmfvg","timestamp":"20241123135045","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tr\u1eadn Verdun","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Tr%E1%BA%ADn_Verdun","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130847","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q130847","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-06-12T06:35:15Z","dateModified":"2024-09-14T14:28:33Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e6\/Bataille_de_Verdun_1916.jpg","headline":"tr\u1eadn \u0111\u00e1nh trong Th\u1ebf chi\u1ebfn th\u1ee9 nh\u1ea5t"}</script> </body> </html>