CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>Eerste Wereldoorlog - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"56c2fcb8ff852edacc7614c3","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Eerste_Wereldoorlog","wgTitle":"Eerste Wereldoorlog","wgCurRevisionId":892355,"wgRevisionId":892355,"wgArticleId":6131,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Eerste Wereldoorlog","Oorlog"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Eerste_Wereldoorlog","wgRelevantArticleId":6131,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Eerste_Wereldoorlog rootpage-Eerste_Wereldoorlog skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">Eerste Wereldoorlog</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><table align="center" class="toccolours"> <tbody><tr align="center"> <td><a href="/Bestand:Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png" class="image"><img alt="Deus Eerste Wereldoorlog loopgraaf.png" src="/images/thumb/d/d2/Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png/40px-Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png" decoding="async" width="40" height="40" srcset="/images/thumb/d/d2/Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png/60px-Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png 1.5x, /images/thumb/d/d2/Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png/80px-Deus_Eerste_Wereldoorlog_loopgraaf.png 2x" /></a> </td> <td>Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! <a href="/Portaal:Eerste_Wereldoorlog" title="Portaal:Eerste Wereldoorlog"><b>Klik hier</b></a> om het portaal te bekijken! <br /> </td></tr></tbody></table> <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="4" style="float:right; margin: 0 0 .7em .7em; width: 260px; border-radius: 1.5em; border: 1px solid olive; font-size: 11px;"> <tbody><tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white; border-radius: 1em 1em 0 0;">Eerste Wereldoorlog </td></tr> <tr> <th align="center" colspan="3" style="background:#white"> <p><a href="/Bestand:WWImontage.jpg" class="image"><img alt="WWImontage.jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/WWImontage.jpg/250px-WWImontage.jpg" decoding="async" width="250" height="259" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/WWImontage.jpg/375px-WWImontage.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/WWImontage.jpg/500px-WWImontage.jpg 2x" /></a> </p> </th></tr> <tr style="display: none;"> <td colspan="3" style="font-size: 10px; font-style: italic; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td width="50%"><b>Datum</b> </td> <td width="50%" colspan="2">28 juli 1914 - 11 november 1918 </td></tr> <tr> <td><b>Locatie</b> </td> <td colspan="2"><a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>, <a href="/Afrika" title="Afrika">Afrika</a> (Duitse koloniën), <a href="/Azi%C3%AB" title="Azië">Azië</a> (Duitse Koloniën), het <a href="/Midden-Oosten" title="Midden-Oosten">Midden-Oosten</a> en <a href="/Oceani%C3%AB" title="Oceanië">Oceanië</a> (Duitse koloniën) </td></tr> <tr> <td><b>Overwinning voor</b> </td> <td colspan="2">Geallieerden </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Resultaat</b> </td> <td colspan="2"> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white;">Strijdende partijen </td></tr> <tr valign="top"> <td><a href="/Geallieerden_(Eerste_Wereldoorlog)" title="Geallieerden (Eerste Wereldoorlog)">Geallieerden</a> </td> <td><a href="/Centralen" title="Centralen">Centralen</a> </td> <td> </td></tr> <tr valign="top"> <td><a href="/Bestand:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="image"><img alt="Flag of the United Kingdom (3-5).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-20px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-30px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Verenigd Koninkrijk</a> <br /><a href="/Bestand:Flag_of_the_United_States_(Pantone).svg" class="image" title="Vlag van de Verenigde Staten"><img alt="Vlag van de Verenigde Staten" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg/langnl-20px-Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg/langnl-30px-Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg/langnl-40px-Flag_of_the_United_States_%28Pantone%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_(1914%E2%80%931917).svg" class="image"><img alt="Flag of Russian Empire for private use (1914–1917).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Keizerrijk_Rusland" title="Keizerrijk Rusland">Keizerrijk Rusland</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_Italy_(1861%E2%80%931946).svg" class="image"><img alt="Flag of Italy (1861–1946).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Koninkrijk_Itali%C3%AB_(1861-1946)" title="Koninkrijk Italië (1861-1946)">Koninkrijk Italië</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_France.svg" class="image" title="Vlag van Frankrijk"><img alt="Vlag van Frankrijk" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/langnl-20px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/langnl-30px-Flag_of_France.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/langnl-40px-Flag_of_France.svg.png 2x" /></a> <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a><br /><small><a href="/Geallieerden_(Eerste_Wereldoorlog)" title="Geallieerden (Eerste Wereldoorlog)"><i>En andere...</i></a></small> </td> <td><a href="/Bestand:Flag_of_Germany_(1867%E2%80%931918).svg" class="image"><img alt="Flag of Germany (1867–1918).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Duitse_Keizerrijk" title="Duitse Keizerrijk">Duitse Keizerrijk</a><br /><a href="/Bestand:Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_(1869-1918).svg" class="image"><img alt="Ensign of Austro-Hungarian civil fleet (1869-1918).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-20px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-30px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-40px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1844%E2%80%931922).svg" class="image"><img alt="Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-20px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-30px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-40px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_Bulgaria.svg" class="image" title="Bulgarije"><img alt="Bulgarije" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/langnl-20px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/langnl-30px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/langnl-40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" /></a> <a href="/Bulgarije" title="Bulgarije">Koninkrijk Bulgarije</a> </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white;">Leiders </td></tr> <tr valign="top"> <td><a href="/Bestand:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" class="image" title="Groot-Brittannië"><img alt="Groot-Brittannië" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-20px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-30px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/langnl-40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/George_V_van_het_Verenigd_Koninkrijk" title="George V van het Verenigd Koninkrijk">George V van het Verenigd Koninkrijk</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_the_United_States.svg" class="image" title="Verenigde Staten"><img alt="Verenigde Staten" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/langnl-20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/langnl-30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/langnl-40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" /></a> <a href="/Woodrow_Wilson" title="Woodrow Wilson">Woodrow Wilson</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_Italy_(1861%E2%80%931946).svg" class="image"><img alt="Flag of Italy (1861–1946).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Victor_Emanuel_III_van_Itali%C3%AB" title="Victor Emanuel III van Italië">Victor Emanuel III van Italië</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_(1914%E2%80%931917).svg" class="image"><img alt="Flag of Russian Empire for private use (1914–1917).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Russian_Empire_for_private_use_%281914%E2%80%931917%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Nicolaas_II_van_Rusland" title="Nicolaas II van Rusland">Nicolaas II van Rusland</a> </td> <td><a href="/Bestand:Flag_of_Germany_(1867%E2%80%931918).svg" class="image"><img alt="Flag of Germany (1867–1918).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-20px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-30px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/langnl-40px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Wilhelm_II_van_Duitsland" title="Wilhelm II van Duitsland">Wilhelm II van Duitsland</a><br /><a href="/Bestand:Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_(1869-1918).svg" class="image"><img alt="Ensign of Austro-Hungarian civil fleet (1869-1918).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-20px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-30px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg/langnl-40px-Ensign_of_Austro-Hungarian_civil_fleet_%281869-1918%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Frans_Jozef_I_van_Oostenrijk" title="Frans Jozef I van Oostenrijk">Frans Jozef I van Oostenrijk</a><br /><a href="/Bestand:Flag_of_the_Ottoman_Empire_(1844%E2%80%931922).svg" class="image"><img alt="Flag of the Ottoman Empire (1844–1922).svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-20px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="thumbborder" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-30px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg/langnl-40px-Flag_of_the_Ottoman_Empire_%281844%E2%80%931922%29.svg.png 2x" /></a> <a href="/Mehmet_V_van_het_Ottomaanse_Rijk" title="Mehmet V van het Ottomaanse Rijk">Mehmet V van het Ottomaanse Rijk</a> </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white;">Troepensterkte </td></tr> <tr valign="top"> <td>42.079.000 soldaten </td> <td>22.850.000 soldaten </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white;">Verliezen </td></tr> <tr valign="top"> <td>5.421.000 dode soldaten,<br />9.291.487 gewonde soldaten,<br />4.846.376 krijgsgevangen </td> <td>5.029.000 dode soldaten,<br />8.379.418 gewonde soldaten,<br />3.078.545 krijgsgevangen </td> <td> </td></tr> <tr> <td colspan="3" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: olive; color: white; border-radius: 0 0 1em 1em;">Portaal <a href="/Bestand:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-30px-Portal.svg.png" decoding="async" width="30" height="27" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-45px-Portal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-60px-Portal.svg.png 2x" /></a> <a href="/Portaal:Geschiedenis" title="Portaal:Geschiedenis"><font color="white">Geschiedenis</font></a> </td></tr> </tbody></table> <p>Van 28 juli <a href="/1914" title="1914">1914</a> tot 11 november <a href="/1918" title="1918">1918</a> vond een grote <a href="/Oorlog" title="Oorlog">oorlog</a> plaats waaraan veel <a href="/Land_(staat)" title="Land (staat)">landen</a> meededen, de <b>Eerste Wereldoorlog</b> (ook wel de <b>WOI</b>). Omdat de oorlog op meerdere fronten op verschillende continenten werd uitgevochten, wordt het een wereldoorlog genoemd. Aan het begin van de oorlog hadden verschillende Europese landen grote delen van de wereld in bezit als <a href="/Kolonie" title="Kolonie">kolonie</a>. Daardoor werd ook gestreden in verschillende koloniën. Landen die meededen waren bijvoorbeeld het <a href="/Duitse_Keizerrijk" title="Duitse Keizerrijk">Duitse Keizerrijk</a>, <a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a>, <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>, <a href="/Verenigd_Koninkrijk_(land)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (land)">Brittannië</a>, <a href="/Keizerrijk_Rusland" title="Keizerrijk Rusland">Rusland</a>, de <a href="/Verenigde_Staten_van_Amerika" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten van Amerika">Verenigde Staten van Amerika</a>, het <a href="/Ottomaanse_Rijk" title="Ottomaanse Rijk">Ottomaanse Rijk</a>, het <a href="/Koninkrijk_Itali%C3%AB_(1861-1946)" title="Koninkrijk Italië (1861-1946)">Koninkrijk Italië</a> enz. Ze noemden die <a href="/Oorlog" title="Oorlog">oorlog</a> daarom toen <b>de grote oorlog</b> of <b>de loopgravenoorlog</b>. Die naam is later veranderd in Eerste Wereldoorlog, omdat in <a href="/1939" title="1939">1939</a> een nog grotere <a href="/Oorlog" title="Oorlog">oorlog</a> uitbrak: de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. Ook werd het wel <b>de oorlog om oorlog voor altijd te eindigen</b> genoemd. Dit werd zo genoemd omdat vroeger iedereen dacht dat de verliezen zo groot waren, dat de landen in de nesten zouden zitten (bang waren) dat er niet nog zo'n oorlog zou kunnen komen. Uiteindelijk bleek dat niet juist te zijn en scheen het zelfs dat de Eerste Wereldoorlog de Tweede Wereldoorlog had veroorzaakt. </p><p><a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> deed niet mee aan de Eerste Wereldoorlog, <a href="/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> wel: het werd aangevallen door het Duitse <a href="/Krijgsmacht" title="Krijgsmacht">leger</a>, op weg naar <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>. Honderdduizenden Belgen vluchtten toen naar <a href="/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Voorgeschiedenis"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Voorgeschiedenis</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Moord_op_Frans_Ferdinand_van_Oostenrijk"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Brittanni.C3.AB_en_Belgi.C3.AB"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Brittannië en België</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Oostenrijk-Hongarije_en_Rusland"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Oostenrijk-Hongarije en Rusland</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#De_oorlog_in_loopgraven"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">De oorlog in loopgraven</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Wapens_en_materiaal"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Wapens en materiaal</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Gifgas"><span class="tocnumber">6.1</span> <span class="toctext">Gifgas</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Vliegtuigen"><span class="tocnumber">6.2</span> <span class="toctext">Vliegtuigen</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Geweren"><span class="tocnumber">6.3</span> <span class="toctext">Geweren</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Tanks"><span class="tocnumber">6.4</span> <span class="toctext">Tanks</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Het_einde_van_de_oorlog"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Het einde van de oorlog</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#De_gevolgen_van_de_oorlog"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">De gevolgen van de oorlog</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="#Zie_ook"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Zie ook</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Externe_links"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">Externe links</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="#Video.27s"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Video's</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Voorgeschiedenis">Voorgeschiedenis</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Map_Europe_alliances_1914-nl.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Map_Europe_alliances_1914-nl.svg/langnl-300px-Map_Europe_alliances_1914-nl.svg.png" decoding="async" width="300" height="178" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Map_Europe_alliances_1914-nl.svg/langnl-450px-Map_Europe_alliances_1914-nl.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Map_Europe_alliances_1914-nl.svg/langnl-600px-Map_Europe_alliances_1914-nl.svg.png 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Map_Europe_alliances_1914-nl.svg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een kaart van voor de Eerste Wereldoorlog</div></div></div> <p>Aan het begin van de 20e eeuw waren de mensen in Europa erg optimistisch. Grote cruiseschepen zoals de <a href="/RMS_Titanic" title="RMS Titanic">Titanic</a> werden gebouwd en nieuwe uitvindingen werden gedaan. Ook werden de mensen <i>nationalistischer</i>. Dat houdt in dat ze erg trots op hun eigen land waren en hun eigen land het beste vonden. De tijd die vooraf ging aan de oorlog wordt het de tijd van het <a href="/Modern_imperialisme" title="Modern imperialisme">Modern imperialisme</a> genoemd. Europese landen waanden zich oppermachtig omdat ze meer dan de helft van de wereld beheersten. Ze geloofden dat het blanke Europese ras het beste was en het <a href="/Sociaal_darwinisme" title="Sociaal darwinisme">sociaal darwinisme</a> had daardoor veel aanhangers. Daar kwam bij dat er in de 19e eeuw na de oorlogen van <a href="/Napoleon" class="mw-redirect" title="Napoleon">Napoleon</a> vaak vrede was in Europa. Er was echter ook angst voor de overbevolking en het <a href="/Socialisme" title="Socialisme">socialisme</a>. Juist vanwege het internationale socialisme, kozen de Europese leiders ervoor om zo veel mogelijk het nationalisme aan te wakkeren. Daarnaast was in sommige Europese landen het gevoel dat de verdeling van de koloniën niet eerlijk was. Zodoende liepen de spanningen op. Veel landen sloten verbonden met andere landen, want dit had ervoor gezorgd dat Napoleon aan het begin van de 19e eeuw werd verslagen. Daarnaast zorgde de <a href="/Industri%C3%ABle_Revolutie" class="mw-redirect" title="Industriële Revolutie">Industriële Revolutie</a> voor een grote toename van de productiviteit van de fabrieken. Eigenlijk konden ze meer dingen maken dan ze konden verkopen. Zodoende werd een <a href="/Wapenwedloop" title="Wapenwedloop">wapenwedloop</a> begonnen. <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> en <a href="/Groot-Brittanni%C3%AB" title="Groot-Brittannië">Groot-Brittannië</a> hielden een wedloop wie het beste leger (vooral de vloot) had en nieuwe oorlogstactieken werden uitgevonden. Met al die verbonden kon er erg makkelijk oorlog komen. Er hoefde maar een klein landje ruzie gaan zitten maken en de bom zou al kunnen barsten. En dat is gebeurd. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Moord_op_Frans_Ferdinand_van_Oostenrijk">Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk</span></h2> <div style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 2.5em; font-size:95%;" role="note"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Farm-Fresh_bullet_go.png" decoding="async" width="32" height="32" /> <i>Zie <a href="/Moord_op_Frans_Ferdinand_van_Oostenrijk" title="Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk">Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:202px;"><a href="/Bestand:Gavrilloprincip.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Gavrilloprincip.jpg/200px-Gavrilloprincip.jpg" decoding="async" width="200" height="195" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d3/Gavrilloprincip.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Gavrilloprincip.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Gavrilo Princip.</div></div></div> <p>Op 28 <a href="/Juni" title="Juni">juni</a> 1914 was <a href="/Aartshertog" title="Aartshertog">aartshertog</a> <a href="/Frans_Ferdinand_van_Oostenrijk-Este" title="Frans Ferdinand van Oostenrijk-Este">Frans Ferdinand</a>, de troonopvolger (niet kroonprins zoals wel eens wordt gedacht) van <a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a> (<a href="/Huis_Habsburg" title="Huis Habsburg">Huis Habsburg</a>) op bezoek in <a href="/Sarajevo" title="Sarajevo">Sarajevo</a>, <a href="/Bosni%C3%AB_en_Herzegovina" title="Bosnië en Herzegovina">Bosnië</a>. Hij maakte een rondrit door die stad toen plotseling een Servische terrorist, een zekere <a href="/Gavrilo_Princip" title="Gavrilo Princip">Gavrilo Princip</a>, uit het publiek opdook en hem en zijn vrouw Sophie doodschoot. Princip was lid van de <a href="/index.php?title=Zwarte_Hand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zwarte Hand (de pagina bestaat niet)">Zwarte Hand</a>. Een organisatie die wilde dat Bosnië bij <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> ging horen. Hij had van tevoren afgesproken om met een paar vrienden een moordaanslag te plegen. Een vriend van Princip probeerde mee te doen, maar hij raakte de verkeerde auto. De officieren die daarin zaten waren wel gewond en Frans Ferdinand wilde ze gaan opzoeken, maar z'n chauffeur verdwaalde. Intussen ging Princip ontmoedigd een broodje eten. Princip liep toevallig nét op het moment dat Frans Ferdinand langsreed de broodjeszaak uit en greep z'n kans om hem te vermoorden. Puur toeval dus. </p><p>Al gauw stelde Oostenrijk-Hongarije allerlei eisen aan <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a>, bijvoorbeeld dat er een rechtszaak kwam tegen degenen die Princip een pistool hadden gegeven en dat de <a href="/Politie" title="Politie">politie</a> van Oostenrijk-Hongarije daar dan bij moest zijn. Maar dat wilde Servië helemaal niet en het besloot zijn leger klaar te maken. Toen Oostenrijk-Hongarije dat hoorde verklaarde het op 28 juli 1914, precies een maand na de moordaanslag dus, Servië de oorlog. Dat werd het officiële begin van de Eerste Wereldoorlog. Een dag later vielen de eerste schoten, toen Oostenrijk-Hongarije de Servische hoofdstad <a href="/Belgrado" title="Belgrado">Belgrado</a> bombardeerde. </p><p><a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a> steunde Servië en sprak dreigende taal in de richting van Oostenrijk-Hongarije, en leek tussenbeide te zullen komen, waardoor <a href="/Duitse_Keizerrijk" title="Duitse Keizerrijk">Duitsland</a> (een vriend van Oostenrijk-Hongarije) de oorlog aan Rusland verklaarde. <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> had echter een verbond met Rusland en ging zich ook met de zaak bemoeien. Hierop verklaarde Duitsland ook aan Frankrijk de oorlog. </p> <h2><span id="Brittannië_en_België"></span><span class="mw-headline" id="Brittanni.C3.AB_en_Belgi.C3.AB">Brittannië en België</span></h2> <p><a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> begon al zijn soldaten neer te zetten bij de grens van <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> en <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a>. Op 2 augustus 1914 vroeg Duitsland aan <a href="/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> of het zijn troepen door België mocht sturen om Frankrijk aan te vallen, maar dat wilde België natuurlijk niet. Duitsland trok zich hier echter niets van aan en viel op 4 augustus 1914 België binnen op weg naar Frankrijk. Daarop verklaarde <a href="/Groot-Brittanni%C3%AB" title="Groot-Brittannië">Brittannië</a>, dat een verbond had met België, weer de oorlog aan Duitsland. Daarna volgde nog oorlogsverklaring op oorlogsverklaring en was er geen houden meer aan. Een tijd van zware gevechten begon, vooral in <a href="/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Oostenrijk-Hongarije_en_Rusland">Oostenrijk-Hongarije en Rusland</span></h2> <p><a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a> had dus nog een appeltje met <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a> te schillen maar raakte daardoor in oorlog met de vriend van <a href="/Servi%C3%AB" title="Servië">Servië</a>: <a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a>. Servië werd uitgeschakeld, maar de oorlog met Rusland zelf duurde nog tot 1917, toen er in Rusland <a href="/Russische_Revolutie" title="Russische Revolutie">een revolutie</a> uitbrak. <a href="/Oostenrijk-Hongarije" title="Oostenrijk-Hongarije">Oostenrijk-Hongarije</a> en <a href="/Duitsland" title="Duitsland">Duitsland</a> sloten begin 1918 <a href="/Vrede_van_Brest-Litovsk" title="Vrede van Brest-Litovsk">vrede</a> met <a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a>. </p> <h2><span class="mw-headline" id="De_oorlog_in_loopgraven">De oorlog in loopgraven</span></h2> <div class="thumb tleft"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Australian_53rd_Bn_Fromelles_19_July_1916.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Australian_53rd_Bn_Fromelles_19_July_1916.jpg/300px-Australian_53rd_Bn_Fromelles_19_July_1916.jpg" decoding="async" width="300" height="438" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/39/Australian_53rd_Bn_Fromelles_19_July_1916.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Australian_53rd_Bn_Fromelles_19_July_1916.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een loopgraaf.</div></div></div> <p>De Duitsers waren inmiddels door België getrokken en in Noord-Frankrijk aangekomen. Daar werden ze in een verschrikkelijke veldslag, de <a href="/Slag_aan_de_Marne" title="Slag aan de Marne">Slag aan de Marne</a>, tegengehouden door het Franse leger, dat geholpen werd door de Engelsen. Maar echt teruggedrongen werden ze ook niet. Ze groeven <a href="/Loopgraaf" title="Loopgraaf">loopgraven</a>, een soort geulen, waarin ze de Fransen en Britten afwachtten. Die groeven zich op hun beurt ook in. Er ontstonden nu loopgraven, Duitse tegenover Franse, soms maar honderd meter van elkaar vandaan, die steeds langer werden en zich ten slotte uitstrekten, dwars door Noord-Frankrijk, van de <a href="/Zwitserland" title="Zwitserland">Zwitserse</a> grens tot aan de Belgische kust. Beide partijen wilden zo snel mogelijk om de vijand heen om die in te sluiten. Uiteindelijk kwamen ze een natuurlijk obstakel tegen: de zee. Dit werd later ook wel <a href="/index.php?title=De_Race_naar_de_Zee&action=edit&redlink=1" class="new" title="De Race naar de Zee (de pagina bestaat niet)">de Race naar de Zee</a> genoemd. De <a href="/Slag_aan_de_Somme" title="Slag aan de Somme">Slag aan de Somme</a> was een grote veldslag. Op 1 juli 1916 kwamen er honderdduizenden soldaten uit de loopgraven en renden naar de Duitse loopgraven. De slag duurde bijna 5 maanden, maar de geallieerden waren vrijwel niks opgeschoten. Ze veroverden enkele honderd vierkante kilometers, maar dat was heel erg weinig. Er vielen in de slag ongeveer 300.000 doden aan geallieerde en Duitse kant en heel erg veel gewonden. Zo ging het maar door. Steeds weer kwamen de soldaten uit de loopgraven om naar de vijand te rennen, maar heel vaak veroverden ze bijna geen land. De twee enorme legers hebben zich vier jaar lang ingegraven, zonder enig voordeel te bereiken, tot de tanden toe gewapend, tegenover elkaar liggend. Vandaar ook de naam "loopgravenoorlog" voor de Eerste Wereldoorlog. </p><p>Het werd steeds moeilijker om een loopgraaf te veroveren, want er kwamen ook mijnen en prikkeldraad, zodat een aanval vaak mislukte. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Wapens_en_materiaal">Wapens en materiaal</span></h2> <h3><span class="mw-headline" id="Gifgas">Gifgas</span></h3> <p>Het Franse leger was de eerste die het gifgas gebruikte als wapen. In oktober 1914 gebruikte ook het Duitse leger het gifgas. Dat <a href="/Gifgas" title="Gifgas">gifgas</a> zakte in de loopgraven doordat het zwaarder was dan lucht, waarna de soldaten meestal doodgingen. De geallieerden besloten dat ze <a href="/index.php?title=Gasmasker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gasmasker (de pagina bestaat niet)">gasmaskers</a> moesten gaan dragen en ze zetten zelf ook gifgas in. Het Duitse leger was het eerste leger dat het <a href="/index.php?title=Chloorgas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chloorgas (de pagina bestaat niet)">chloorgas</a> gebruikte. <a href="/Chloor" title="Chloor">Chloor</a>-gas maakte belangrijke <a href="/Orgaan" title="Orgaan">organen</a> kapot en zorgde voor een langzame en pijnlijke <a href="/Dood" title="Dood">dood</a>. In september 1915 deed het Britse leger een gasaanval, maar het gas waaide, door het slechte weer, terug in de richting van het Britse leger. Dit probleem werd verholpen doordat het <a href="/Gifgas" title="Gifgas">gifgas</a> in <a href="/Granaat_(munitie)" title="Granaat (munitie)">granaten</a> voor zware <a href="/Artillerie" title="Artillerie">artillerie</a> werd gedaan. Artillerie is in de krijgsmacht het wapen dat vuursteun geeft aan de eigen troepen. Dit zorgde ervoor dat het gas niet rap terugwaaide als het weer niet zo geschikt was om te schieten. Bij de eerste Duitse chloorgas-aanval kregen de geallieerde troepen een katoenen masker, dat in <a href="/Urine" title="Urine">urine</a> gedoopt was. In urine zit een stofje dat het gif onschadelijk maakte. Anderen doopten hun kleren in sodawater en tijdens de aanval hielden ze hun mond en neus bedekt met de kleren. Een nadeel van chloorgas was dat de mensen begonnen te hoesten en zo minder gas binnen kregen. Gasmaskers werden gedragen vanaf juli 1915. Later ontdekten beide legers dat het fosgeen (carbonyldichloride en de chemische formule is COCl<sub>2</sub> , <a href="/Koolstof" title="Koolstof">koolstof</a>, <a href="/Zuurstof_(element)" title="Zuurstof (element)">zuurstof</a>, 2x <a href="/Chloor" title="Chloor">chloor</a>) een veel efficiënter gas was. Met het fosgeengas was de tegenstander veel sneller dood dan met chloorgas. Van fosgeen had je niet veel nodig om dood te gaan. Het doodde de slachtoffers binnen veertig uur. Sommige legers gebruikte ook een mengsel van chloorgas en fosgeen. Dat werd White Star genoemd. Het ergste gas was waarschijnlijk het mosterdgas, zodra je het inademt is je doodvonnis getekend, je sterft een langzame dood. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Vliegtuigen">Vliegtuigen</span></h3> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg/300px-It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg" decoding="async" width="300" height="443" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg/450px-It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg/600px-It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:It_is_far_better_to_face_the_bullets.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Een poster met een zeppelin boven Londen. Deze poster geeft goed aan dat de mensen bang waren en is bedoeld om die angst te gebruiken om te vechten voor de Britten.</div></div></div> <p>Vanaf het begin van de Eerste Wereldoorlog zetten alle landen vliegtuigen in (toen nog eenvoudige enkel- of dubbeldekkers). In het begin vooral bommenwerpers maar later ook jachtvliegtuigen (kleine vliegtuigen waar één persoon in zat) om de vijandelijke bommenwerpers uit de lucht te schieten, maar ook om hun eigen bommenwerpers te beschermen. Erg serieus werd er niet gevochten in de lucht. De meeste vliegtuigen waren gewoon om te verkennen en als ze bombardementen uitvoerden gooiden de piloten de bommen vaak zelf met de hand naar beneden, niet met een mechanisme. De Duitsers gebruikte ook veel <a href="/Zeppelin" title="Zeppelin">zeppelins</a> die ze naar onder andere Parijs stuurden en die dan lichte bombardementen uitvoerden. Die zeppelins waren ook om de bevolking angst aan te jagen. Het was nou eenmaal een eng gezicht, zo'n groot, vliegend ding beschenen door schijnwerpers in de nacht. Toch waren die dingen kwetsbaar, ze vatten erg makkelijk vlam. Ook al werden vliegtuigen niet veel gebruikt, toch was de basis gelegd voor de gigantische luchtoorlogen in de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Geweren">Geweren</span></h3> <p>De soldaten in de loopgraven gebruikten geen musketten meer, maar <a href="/index.php?title=Grendelgeweer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grendelgeweer (de pagina bestaat niet)">grendelgeweren</a>. Een grendelgeweer is een geweer waarbij je sneller kunt schieten en niet steeds hoeft te herladen, doordat er een magazijn in zit. Als je hebt geschoten trek je aan een pin, dan komt er een andere kogel in. Ook werden in de Eerste Wereldoorlog voor het eerst <a href="/Machinegeweer" title="Machinegeweer">machinegeweren</a> op grote schaal gebruikt. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Tanks">Tanks</span></h3> <p><a href="/Verenigd_Koninkrijk_(land)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (land)">Brittannië</a> zocht een manier om de loopgraven te veroveren. Ze kwamen op de <a href="/Tank_(voertuig)" class="mw-redirect" title="Tank (voertuig)">tank</a>. In 1915 werd de eerste tank ter wereld uitgevonden door de Britten, de <a href="/Mark_I" title="Mark I">Mark I</a>, die werd opgevolgd door de <a href="/index.php?title=Mark_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark II (de pagina bestaat niet)">Mark II</a>, de <a href="/index.php?title=Mark_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark III (de pagina bestaat niet)">Mark III</a>, de <a href="/index.php?title=Mark_IV&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark IV (de pagina bestaat niet)">Mark IV</a> en de <a href="/index.php?title=Whippet_(tank)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Whippet (tank) (de pagina bestaat niet)">Whippet</a>. In het begin werden ze snel vernietigd, maar naar het einde van de oorlog toe zorgden ze ervoor dat de geallieerden veel makkelijker grond konden veroveren. De Duitsers maakten als reactie daarop een tank met wel 20 bemanningsleden: de <a href="/index.php?title=A7V&action=edit&redlink=1" class="new" title="A7V (de pagina bestaat niet)">A7V</a>. De Fransen maakten de eerste echt handige tank: de <a href="/index.php?title=Renault_FT&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renault FT (de pagina bestaat niet)">Renault FT</a>, deze had een draaibaar kanon en werd na de Eerste Wereldoorlog door veel landen gebruikt. De tanks konden als het waren over de loopgraven heen rijden met hun rupsbanden. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Het_einde_van_de_oorlog">Het einde van de oorlog</span></h2> <p>In 1918 kwam er een einde aan de Eerste Wereldoorlog doordat Frankrijk en Brittannië versterking kregen van de Verenigde Staten (Amerika). <a href="/Frankrijk" title="Frankrijk">Frankrijk</a> en <a href="/Verenigd_Koninkrijk_(land)" class="mw-redirect" title="Verenigd Koninkrijk (land)">Brittannië</a> kregen er daardoor zoveel soldaten bij, dat Duitsland in november 1918 om een wapenstilstand vroeg. Een jaar later werd in <a href="/Versailles" title="Versailles">Versailles</a> bij <a href="/Parijs" title="Parijs">Parijs</a> de officiële vrede gesloten. In de vier jaar die de oorlog geduurd had, waren ongeveer 10 miljoen soldaten gesneuveld en waarschijnlijk ongeveer 9 miljoen burgers. Ook vielen er vele gewonden, waarvan de meesten voorgoed invalide werden met de nodige <a href="/Trauma_(medisch)" title="Trauma (medisch)">trauma's</a>. </p> <h2><span class="mw-headline" id="De_gevolgen_van_de_oorlog">De gevolgen van de oorlog</span></h2> <p>De oorlog had er voor gezorgd dat de kaart van Europa erg veranderde. Oostenrijk-Hongarije bestond niet meer en was uiteengevallen in allemaal kleine landen. In totaal zijn er 19 miljoen soldaten en burgers gestorven. Toen de uitgeputte overlevende soldaten weer thuiskwamen, bleken dat velen van hen dragers van het vaak dodelijke virus van de <a href="/index.php?title=Spaanse_Griep&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spaanse Griep (de pagina bestaat niet)">Spaanse Griep</a> waren, waardoor het aantal doden met miljoenen verder opliep. In het totaal zijn er ongeveer 100 miljoen mensen overleden in heel de wereld. </p><p>In Duitsland was de verbijstering over het verliezen van de "Grote Oorlog" zeer groot. Ze hadden tijdens die oorlog alleen oorlogspropaganda gehoord en gezien. Hen werd voorgespiegeld dat ze op winnen stonden in de zomer van 1918 en dat ze aan het oostfront Rusland hadden verslagen. Bovendien braken er in November 1918 opstanden uit, gevoed door het <a href="/Socialisme" title="Socialisme">socialisme</a> en het <a href="/Communisme" title="Communisme">communisme</a>. Omdat <a href="/Karl_Marx" title="Karl Marx">Karl Marx</a> een jood was en hij aan de wieg stond van beide bewegingen, werd het <a href="/Antisemitisme" title="Antisemitisme">antisemitisme</a> sterk aangewakkerd in Duitsland en de Oostenrijkse gebieden. Toen de burgerregering akkoord ging met het vernederende <a href="/Verdrag_van_Versailles" class="mw-redirect" title="Verdrag van Versailles">Verdrag van Versailles</a>, werd de kiem gelegd van de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>. <a href="/Hitler" class="mw-redirect" title="Hitler">Hitler</a> zou dit allemaal later gebruiken in wat later de <a href="/Dolkstootlegende" title="Dolkstootlegende">dolkstootlegende</a> zou heten. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Zie_ook">Zie ook</span></h2> <ul><li><a href="/Geallieerden_in_de_Eerste_Wereldoorlog" class="mw-redirect" title="Geallieerden in de Eerste Wereldoorlog">Geallieerden in de Eerste Wereldoorlog</a></li> <li><a href="/Centralen" title="Centralen">Centralen</a></li> <li><a href="/Portaal:Eerste_Wereldoorlog" title="Portaal:Eerste Wereldoorlog">Portaal:Eerste Wereldoorlog</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Externe_links">Externe links</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://historiek.net/het-ontstaan-van-de-eerste-wereldoorlog/51194/">Ontstaan en oorzaken van de Eerste Wereldoorlog</a></li></ul> <h2><span id="Video's"></span><span class="mw-headline" id="Video.27s">Video's</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=FereKo_oK_w&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=44/">Oorzaken van de Eerste Wereldoorlog</a></li> <li>Schooltv beeldbank: <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071126_wereldoorlog01">http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071126_wereldoorlog01</a> & <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071126_wereldoorlog02">http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20071126_wereldoorlog02</a></li></ul> <table class="navigatiesjabloon" style="width:100%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-7px; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#f8f8f8;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <th> </th> <th style="width:100%; font-size:12px; padding:3px 0; text-align:center; background-color:#ccccff; color:black;">De tien <a href="/Tijdvak" title="Tijdvak">tijdvakken</a> van de <a href="/Canon_van_Nederland" title="Canon van Nederland">Nederlandse geschiedenis</a> </th> <th> </th></tr> <tr> <td align="center" style="font-size:12px; padding:3px 0;" colspan="3"><a href="/Prehistorie" title="Prehistorie">Jagers en boeren</a> · <a href="/Oudheid" title="Oudheid">Grieken en Romeinen</a> · <a href="/Vroege_middeleeuwen" title="Vroege middeleeuwen">Monniken en ridders</a> · <a href="/Tijd_van_steden_en_staten" title="Tijd van steden en staten">Steden en staten</a> · <a href="/Renaissance_(periode)" title="Renaissance (periode)">Ontdekkers en hervormers</a> · <a href="/Gouden_Eeuw_(Nederland)" title="Gouden Eeuw (Nederland)">Regenten en vorsten</a> · <a href="/Verlichting_(stroming)" class="mw-redirect" title="Verlichting (stroming)">Pruiken en revoluties</a> · <a href="/Moderne_tijd" title="Moderne tijd">Burgers en stoommachines</a> · <a href="/Tijd_van_de_wereldoorlogen" title="Tijd van de wereldoorlogen">Wereldoorlogen</a> · <a href="/Tijd_van_televisie_en_computer" title="Tijd van televisie en computer">Televisie en computer</a> </td> <td valign="top"> </td></tr></tbody></table>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&oldid=892355">https://wikikids.nl/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&oldid=892355</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorieën">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/Categorie:Eerste_Wereldoorlog" title="Categorie:Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a></li><li><a href="/Categorie:Oorlog" title="Categorie:Oorlog">Oorlog</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Eerste+Wereldoorlog" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Eerste+Wereldoorlog" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/Eerste_Wereldoorlog" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk"><a href="/Overleg:Eerste_Wereldoorlog" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/Eerste_Wereldoorlog">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Eerste_Wereldoorlog" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Eerste_Wereldoorlog" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&oldid=892355" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=Eerste_Wereldoorlog&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-lang" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-lang-label" role="navigation" > <h3 id="p-lang-label"> <span>In andere talen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li class="interlanguage-link interwiki-es"><a href="http://es.vikidia.org/wiki/Primera_Guerra_Mundial" title="Primera Guerra Mundial – español" lang="es" hreflang="es" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr"><a href="http://fr.vikidia.org/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale – français" lang="fr" hreflang="fr" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it"><a href="http://it.vikidia.org/wiki/Prima_guerra_mondiale" title="Prima guerra mondiale – italiano" lang="it" hreflang="it" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en"><a href="http://en.vikidia.org/wiki/World_War_I" title="World War I – English" lang="en" hreflang="en" class="interlanguage-link-target">English</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 25 okt 2024 om 13:04.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.066","walltime":"0.090","ppvisitednodes":{"value":881,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":7146,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3822,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 22.489 1 -total"," 66.16% 14.879 1 Sjabloon:Infobox_oorlog"," 27.19% 6.114 1 Sjabloon:UK"," 19.70% 4.430 3 Sjabloon:Vlag"," 15.23% 3.424 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 11.56% 2.599 1 Sjabloon:Navigatie_tien_tijdvakken"," 8.18% 1.840 1 Sjabloon:Multiparameters"," 6.05% 1.360 1 Sjabloon:Portaal_beschikbaar"," 5.84% 1.313 1 Sjabloon:Navigatie"," 5.08% 1.142 1 Sjabloon:FR"]},"cachereport":{"timestamp":"20241025110413","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":41});});</script></body> </html>