CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Çerkes dilleri - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"f8c50e3b-b004-4ecc-b512-7308affeaf8a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Çerkes_dilleri","wgTitle":"Çerkes dilleri","wgCurRevisionId":32943332,"wgRevisionId":32943332,"wgArticleId":1597871,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler","Webarşiv şablonu wayback bağlantıları","KB1 hataları: eksik başlık","KB1 hataları: başlıksız URL","Kullanımdan kaldırılmış görüntü sözdizimi kullanan sayfalar","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","Çerkes dilleri","Doğal diller","Çerkes kültürü"],"wgPageViewLanguage":"tr", "wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Çerkes_dilleri","wgRelevantArticleId":1597871,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Çerkesçe","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":32943332,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%C3%87erkes_dilleri","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader": true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q858543","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect", "ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/1200px-Caucasic_languages.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="714"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/800px-Caucasic_languages.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="476"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/640px-Caucasic_languages.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="381"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Çerkes dilleri - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/%C3%87erkes_dilleri"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87erkes_dilleri"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Çerkes_dilleri rootpage-Çerkes_dilleri skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Ana menü </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z">Anasayfa</a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Hakkımızda</a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at">İçindekiler</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x">Rastgele madde</a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik">Seçkin içerik</a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler">Yakınımdakiler</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1">Deneme tahtası</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler">Köy çeşmesi</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r">Son değişiklikler</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle">Dosya yükle</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir">Topluluk portali</a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org">Wikimedia dükkânı</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için">Yardım</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"> Ara </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Görünüm </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class="">Bağış yapın</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=%C3%87erkes+dilleri" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class="">Hesap oluştur</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=%C3%87erkes+dilleri" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class="">Oturum aç</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Kişisel araçlar </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr">Bağış yapın</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=%C3%87erkes+dilleri" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"> Hesap oluştur</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=%C3%87erkes+dilleri" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"> Oturum aç</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin">daha fazla bilgi</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y">Katkılar</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n">Mesaj</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Adlandırma_sorunu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Adlandırma_sorunu"> <div class="vector-toc-text"> 1 Adlandırma sorunu </div> </a> <ul id="toc-Adlandırma_sorunu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sınıflandırma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sınıflandırma"> <div class="vector-toc-text"> 2 Sınıflandırma </div> </a> <ul id="toc-Sınıflandırma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diaspora_Çerkesçesi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Diaspora_Çerkesçesi"> <div class="vector-toc-text"> 3 Diaspora Çerkesçesi </div> </a> <ul id="toc-Diaspora_Çerkesçesi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabeler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabeler"> <div class="vector-toc-text"> 4 Alfabeler </div> </a> <ul id="toc-Alfabeler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ortak_sözler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ortak_sözler"> <div class="vector-toc-text"> 5 Ortak sözler </div> </a> <ul id="toc-Ortak_sözler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ses_değişimleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ses_değişimleri"> <div class="vector-toc-text"> 6 Ses değişimleri </div> </a> <ul id="toc-Ses_değişimleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Çerkes_diyalektlerinin_en_belirgin_farkları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Çerkes_diyalektlerinin_en_belirgin_farkları"> <div class="vector-toc-text"> 7 Çerkes diyalektlerinin en belirgin farkları </div> </a> <ul id="toc-Çerkes_diyalektlerinin_en_belirgin_farkları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alıntılar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alıntılar"> <div class="vector-toc-text"> 8 Alıntılar </div> </a> <ul id="toc-Alıntılar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ayrıca_bakınız" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ayrıca_bakınız"> <div class="vector-toc-text"> 9 Ayrıca bakınız </div> </a> <ul id="toc-Ayrıca_bakınız-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> 10 Kaynakça </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliyografya" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliyografya"> <div class="vector-toc-text"> 11 Bibliyografya </div> </a> <ul id="toc-Bibliyografya-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dış_bağlantılar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dış_bağlantılar"> <div class="vector-toc-text"> 12 Dış bağlantılar </div> </a> <ul id="toc-Dış_bağlantılar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > İçindekiler tablosunu değiştir </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Çerkes dilleri</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 26 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-26" aria-hidden="true" > 26 dil </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%8B%D0%B3%D0%B0_%D0%B1%D1%8B%D0%B7%D1%88%D3%99%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0" title="Адыга бызшәақәа - Abhazca" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Адыга бызшәақәа" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Abhazca" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%B1%D0%B7%D1%8D" title="Адыгабзэ - Adigece" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Адыгабзэ" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="Adigece" class="interlanguage-link-target">Адыгабзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%D9%83%D8%B3%D9%8A%D8%A9" title="اللغات الشركسية - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اللغات الشركسية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Lling%C3%BCes_circasianes" title="Llingües circasianes - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Llingües circasianes" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="چرکس دیللری - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="چرکس دیللری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Lleng%C3%BCes_circassianes" title="Llengües circassianes - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Llengües circassianes" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tscherkessische_Sprachen" title="Tscherkessische Sprachen - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Tscherkessische Sprachen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Circassian_languages" title="Circassian languages - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="Circassian languages" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Lenguas_circasianas" title="Lenguas circasianas - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Lenguas circasianas" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="زبان‌های چرکسی - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زبان‌های چرکسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%27%D7%A8%D7%A7%D7%A1%D7%99%D7%AA" title="צ'רקסית - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="צ'רקסית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Cserkesz_nyelv" title="Cserkesz nyelv - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Cserkesz nyelv" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%A4%D5%A8%D5%B2%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ադըղեական լեզուներ - Ermenice" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ադըղեական լեզուներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Ermenice" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lingue_circasse" title="Lingue circasse - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Lingue circasse" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target">İtaliano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%96%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ჩერქეზული ენები - Gürcüce" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩერქეზული ენები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gürcüce" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%8B%D0%B3%D1%8D%D0%B1%D0%B7%D1%8D" title="Адыгэбзэ - Kabardeyce" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Адыгэбзэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Kabardeyce" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fiteny_tsirkasiana" title="Fiteny tsirkasiana - Malgaşça" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fiteny tsirkasiana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malgaşça" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tsjerkessiske_spr%C3%A5k" title="Tsjerkessiske språk - Norveççe Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tsjerkessiske språk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveççe Nynorsk" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyki_adygejskie" title="Języki adygejskie - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Języki adygejskie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%8B%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8" title="Адыгские языки - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Адыгские языки" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tjerkessiska_spr%C3%A5k" title="Tjerkessiska språk - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tjerkessiska språk" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Czerkeske_g%C5%8Fdki" title="Czerkeske gŏdki - Silezyaca" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Czerkeske gŏdki" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silezyaca" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D1%8C%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8" title="Адизькі мови - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Адизькі мови" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="چرکیسی زبان - Urduca" lang="ur" hreflang="ur" data-title="چرکیسی زبان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urduca" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Circassia" title="Nhóm ngôn ngữ Circassia - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nhóm ngôn ngữ Circassia" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98%E1%83%A6%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ადიღური ნინეფი - Megrelce" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ადიღური ნინეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Megrelce" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q858543#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%87erkes_dilleri" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c">Madde</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:%C3%87erkes_dilleri" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t">Tartışma</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Türkçe </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%87erkes_dilleri">Oku</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v">Değiştir</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e">Kaynağı değiştir</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h">Geçmişi gör</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Araçlar </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%87erkes_dilleri">Oku</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v">Değiştir</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e">Kaynağı değiştir</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=history">Geçmişi gör</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/%C3%87erkes_dilleri" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j">Sayfaya bağlantılar</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/%C3%87erkes_dilleri" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k">İlgili değişiklikler</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q">Özel sayfalar</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&oldid=32943332" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı">Kalıcı bağlantı</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi">Sayfa bilgisi</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=%C3%87erkes_dilleri&id=32943332&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi">Bu sayfayı kaynak göster</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C3%2587erkes_dilleri">Kısaltılmış URL'yi al</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25C3%2587erkes_dilleri">Karekodu indir</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=%C3%87erkes+dilleri">Bir kitap oluştur</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=%C3%87erkes_dilleri&action=show-download-screen">PDF olarak indir</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p">Basılmaya uygun görünüm</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q858543" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g">Vikiveri ögesi</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">(<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes%C3%A7e&redirect=no" class="mw-redirect" title="Çerkesçe">Çerkesçe</a> sayfasından yönlendirildi)</div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r30188614">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28603389">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="background-color: lightgreen;">Çerkes dilleri</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Coğrafi dağılım</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Kuzey_Kafkasya" title="Kuzey Kafkasya">Kuzey Kafkasya</a> <ul><li><a href="/wiki/%C3%87erkesya" title="Çerkesya">Çerkesya</a></li></ul> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Dil_aileleri" class="mw-redirect" title="Dil aileleri">Sınıflandırma</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Kuzeybat%C4%B1_Kafkas_dilleri" title="Kuzeybatı Kafkas dilleri">Kuzeybatı Kafkas dilleri</a><ul style="line-height:100%; margin-left:15px;padding-left:0"><li>Çerkes dilleri</li></ul></td></tr><tr class="plainlist"><th scope="row" class="infobox-label">Alt bölümler</th><td class="infobox-data"> <ul><li><a href="/wiki/Adigece" title="Adigece">Adigece</a> (Batı Çerkesçesi)</li> <li><a href="/wiki/Kabardeyce" title="Kabardeyce">Kabardeyce</a> (Doğu Çerkesçesi)</li></ul> </td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/Dosya:Caucasic_languages.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/250px-Caucasic_languages.svg.png" decoding="async" width="250" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/375px-Caucasic_languages.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Caucasic_languages.svg/500px-Caucasic_languages.svg.png 2x" data-file-width="840" data-file-height="500" /></a><div style="text-align:left;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32638653">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend">  Çerkes dilleri</div></div></td></tr></tbody></table> Çerkes dilleri, <a href="/wiki/Kuzey_Kafkasya" title="Kuzey Kafkasya">Kuzey Kafkasya</a>’da, <a href="/wiki/Rusya" title="Rusya">Rusya</a>'ya bağlı <a href="/wiki/Adigey" class="mw-redirect" title="Adigey">Adigey</a>, <a href="/wiki/Kara%C3%A7ay-%C3%87erkesya" title="Karaçay-Çerkesya">Karaçay-Çerkesya</a> ve <a href="/wiki/Kabartay-Balkarya" class="mw-redirect" title="Kabartay-Balkarya">Kabartay-Balkarya</a> cumhuriyetleri ile <a href="/wiki/Krasnodar_Kray%C4%B1" title="Krasnodar Krayı">Krasnodar Krayı</a>'nda yerli <a href="/wiki/%C3%87erkesler" title="Çerkesler">Çerkeslerin</a> ve bugün <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Türkiye</a>, <a href="/wiki/%C3%9Crd%C3%BCn" title="Ürdün">Ürdün</a>, <a href="/wiki/Suriye" title="Suriye">Suriye</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0srail" title="İsrail">İsrail</a> gibi ülkelerde yaşayan <a href="/wiki/Diaspora" title="Diaspora">diaspora</a> Çerkeslerinin dili ya da lehçeleri (тхыбзэ <a href="/wiki/ISO_639" title="ISO 639">ISO 639</a> kodu ady ile kbd) birliğidir.<a href="#cite_note-1">[1]</a> Batı (ady<a href="#cite_note-ethnologue.com-2">[2]</a>) ve Doğu (kbd<a href="#cite_note-3">[3]</a>) olmak üzere her biri resmî olarak dil kabul edilen iki formu bulunur. En yakın akrabası 1992 yılında soyu tükenen <a href="/wiki/Ub%C4%B1h%C3%A7a" title="Ubıhça">Ubıhça</a> [uby], en uzak akrabaları ise <a href="/wiki/Abazaca" title="Abazaca">Abazaca</a> [abq] ile <a href="/wiki/Abhazca" title="Abhazca">Abhazca</a> [abk] olup hepsi de <a href="/wiki/Kuzeybat%C4%B1_Kafkas_dilleri" title="Kuzeybatı Kafkas dilleri">Kuzeybatı Kafkas dilleri</a> adıyla bir grupta toplanır. 17. yüzyılda <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi" title="Evliya Çelebi">Evliya Çelebi</a> tarafından Çerkesçenin ilk kaydı yapılmıştır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> Çerkesçe <a href="/wiki/Eklemeli_diller" class="mw-redirect" title="Eklemeli diller">eklemeli dillerden</a> olup <a href="/wiki/Ergatif" class="mw-redirect" title="Ergatif">ergatif</a> yapı görülür.<a href="#cite_note-Nurayalagözlü-5">[5]</a> <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9F_Ulusal_Rayonu" class="mw-redirect" title="Şapsığ Ulusal Rayonu">Şapsığ Ulusal Rayonu</a>’nda 1945 yılına kadar bir yazı ve edebiyat dili olan ve <a href="/wiki/Bat%C4%B1_%C3%87erkes%C3%A7esi" class="mw-redirect" title="Batı Çerkesçesi">Batı Çerkesçesi</a> içinde ilk sivrilen <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9Fca" class="mw-redirect" title="Şapsığca">Şapsığca</a> 1945’te, <a href="/wiki/Josef_Stalin" title="Josef Stalin">Stalin</a> tarafından bir tehlike olarak değerlendirilip <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9Flar" title="Şapsığlar">Şapsığların</a> özerkliğine son verilmesiyle birlikte, diasporada halen yaygın olarak konuşulmasına rağmen artık bir yazı ve edebiyat dili olmaktan çıkmıştır.<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a> 1906'da <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>'da yayımlanan <a href="/wiki/Ad%C4%B1gece_Mevlid" class="mw-redirect" title="Adıgece Mevlid">Adıgece Mevlid</a> (Адыгэ Мэулыд) Şapsığ lehçesiyle kaleme alınmıştır.<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a> Rusya'da 2010 rakamlarına göre Batı Çerkesçesini konuşanlar 117.489, Doğu Çerkesçesini konuşanlar ise 515.672 kişidir.<a href="#cite_note-Gksru2010-7">[7]</a> Batı Çerkesçesi Adigey Cumhuriyetinde, Doğu Çerkesçesi ise Karaçay-Çerkesya ile Kabartay-Balkarya Cumhuriyetinde <a href="/wiki/Resm%C3%AE_dil" title="Resmî dil">resmî dildir</a>. Rusçada dilin resmî adı cumhuriyetlerin adlarına paralel olarak, Adigey'deki ady kodlu dil için Adigece (адыгейский) Karaçay-Çerkesya'daki kbd kodlu dil için Çerkesçe (черкесский), Kabartay-Balkarya'daki kbd kodlu dil için de Kabardeyce (кабардинский) biçimindedir. Günümüzde Kafkasya'da Çerkesçe iki ayrı dil olarak gelişim göstermektedir. Batı Çerkesçesi Temirgoy (Çemguy) ağzı, Doğu Çerkesçesi ise Baksan (Büyük Kabardey) ağzı esas alınarak düzenlenmiştir.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> Küçük farklılıkları olan iki ayrı <a href="/wiki/Kiril_alfabesi" title="Kiril alfabesi">Kiril alfabesi</a> kullanılır.<a href="#cite_note-9">[9]</a> Üçü işaret olmak üzere, 1938'den beri kullanılan Batı (Ç'ahe) Adığe alfabesinde 64 harf (tamığ тамыгь), 1936'dan beri kullanılan Doğu (Şhağ) Adığe alfabesinde ise 59 harf (damığe дамыгъэ) bulunur.<a href="#cite_note-10">[10]</a> Doğu Çerkesçesince 48 <a href="/wiki/%C3%9Cns%C3%BCz" title="Ünsüz">ünsüz</a> harf bulunur.<a href="#cite_note-soglasn-11">[11]</a> Çerkesçeyi oluşturan iki dil arasında ortak sözler bulunduğu gibi, ufak tefek ses değişimleri de bir hayli fazla olsa da karşılıklı anlaşmayı kısıtlamaz. Pratikte iki ayrı kolda ilerleyen Çerkes dillerinin tek alfabe ve tek dil olarak yapılanması tartışılmaktadır.<a href="#cite_note-12">[12]</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye_%C3%87erkesleri" title="Türkiye Çerkesleri">Türkiye Çerkeslerinin</a> anadillerini koruma sürecinde <a href="/wiki/Latin_harfleri" title="Latin harfleri">Latin</a> ve <a href="/wiki/Kiril_alfabesi" title="Kiril alfabesi">Kiril</a> alfabeleri arasında seçim yapma tartışmaları sürmektedir ve 2004 yılındaki tartışma üzerine <a href="/wiki/Kafkas_Dernekleri_Federasyonu" title="Kafkas Dernekleri Federasyonu">Kafkas Dernekleri Federasyonu</a>’nun düzenlediği toplantıda Kiril alfabesinden yana karar çıkmıştır.<a href="#cite_note-13">[13]</a> Yine de farklı Latin alfabeleri kullanımı görülür.<a href="#cite_note-14">[14]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Adlandırma_sorunu">Adlandırma sorunu</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Adlandırma sorunu" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Adlandırma sorunu">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Northwest_Caucasian_languages_map.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Northwest_Caucasian_languages_map.png/400px-Northwest_Caucasian_languages_map.png" decoding="async" width="400" height="238" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Northwest_Caucasian_languages_map.png/600px-Northwest_Caucasian_languages_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Northwest_Caucasian_languages_map.png/800px-Northwest_Caucasian_languages_map.png 2x" data-file-width="840" data-file-height="500" /></a><figcaption><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32638653"><div class="legend">  Çerkesçe (<a href="/wiki/Adigey" class="mw-redirect" title="Adigey">Adigey</a>, <a href="/wiki/Kara%C3%A7ay-%C3%87erkesya" title="Karaçay-Çerkesya">Karaçay-Çerkesya</a>, <a href="/wiki/Kabartay-Balkarya" class="mw-redirect" title="Kabartay-Balkarya">Kabartay-Balkarya</a>)</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32638653"><div class="legend">  <a href="/wiki/Abhazca" title="Abhazca">Abhazca</a> (Gürcitan'daki) - <a href="/wiki/Abazaca" title="Abazaca">Abazaca</a> (Karaçay-Çerkesya'daki)</div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r32638653"><div class="legend">  <a href="/wiki/Ub%C4%B1h%C3%A7a" title="Ubıhça">Ubıhça</a> (tükenmiştir)</div></figcaption></figure> <a href="/wiki/ISO_639" title="ISO 639">ISO 639</a> kodu ady ve kbd olan dilleri konuşan Kafkasyalılar kendi dilleri için kullandıkları Adığece/Adıgece/Adigece/Adiğece (адыгабзэ/aдыгэбзэ) adını Türkçe ve diğer dillerde ifade ederken de Çerkesçe/Çerkezce<a href="#cite_note-Sonerdaur-15">[15]</a> biçimini kullansalar da, her ikisinin yer değiştirerek kullanıldığı da olur. Karaçay-Çerkesya'dakiler kbd kodlu dilleri için Çerkesçe (шэрджэсыбзэ, черкесыбзэ) terimini de kullanmaktadırlar. Aynı şekilde Adığece (ve diğer türevleri) bu dil dışındaki metinlerde de kullanılmaktadır. Batı Çerkesçesi (ady) <a href="/wiki/Adigey_Cumhuriyeti" class="mw-redirect" title="Adigey Cumhuriyeti">Adigey Cumhuriyeti</a>'nde, Doğu Çerkesçesi (kbd) ise <a href="/wiki/Kara%C3%A7ay-%C3%87erkesya" title="Karaçay-Çerkesya">Karaçay-Çerkesya</a> ile <a href="/wiki/Kabartay-Balkarya" class="mw-redirect" title="Kabartay-Balkarya">Kabartay-Balkarya</a> cumhuriyetlerinde <a href="/wiki/Resm%C3%AE_dil" title="Resmî dil">resmî dildir</a>. Rusçada dilin resmî adı cumhuriyetlerin adlarına paralel olarak, Adigey'deki ady kodlu dil için Adigece (адыгейский) Karaçay-Çerkesya'daki kbd kodlu dil için Çerkesçe (черкесский), Kabartay-Balkarya'daki kbd kodlu dil için de Kabardeyce (кабардинский) biçimindedir. Bu üç idari birimde yaşayan Çerkesler/Adığeler üç ayrı ulusmuş gibi (Adıgeyler, Çerkesler ve Kabardeyler) kabul edilmeye başlanmıştır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> İlgili kaynakların, özellikle dille ilgili olanların çoğu <a href="/wiki/Rus%C3%A7a" title="Rusça">Rusça</a> olduğu için bu terminoloji Türkçeye de aktarılmıştır. Bu yapılırken bir de Adıgey’de konuşulan Batı lehçesi (‘Adıgey dili’) Adığece olarak tercüme edilmiş ve ortaya “Adığece ve Kabardeyce” gibi gariplikler çıkmıştır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> Türkiye’de Çerkes sık sık diğer Kafkas halklarını da kapsayacak şekilde kullanıldığından ady ve kbd kodlu dillerin ortak adı olarak Çerkesçe yerine Adığece terimini tercih edenler de bulunmaktadır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Kurumu" title="Türk Dil Kurumu">Türk Dil Kurumu</a> Çerkez yazımını tercih ederken,<a href="#cite_note-16">[16]</a> <a href="/wiki/Kafkas_Dernekleri_Federasyonu" title="Kafkas Dernekleri Federasyonu">Kafkas Dernekleri Federasyonu</a> (KAFFED) Çerkes yazımını tercih etmektedir. Çerkes kökenlilerin çoğu federasyonun kararları doğrultusunda Çerkes<a href="#cite_note-Sonerdaur-15">[15]</a> yazımını kullanırken, Çerkez yazımını daha doğru kabul edenler de bulunmaktadır. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sınıflandırma">Sınıflandırma</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Sınıflandırma" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sınıflandırma">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png/400px-%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png" decoding="async" width="400" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png/600px-%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png/800px-%C3%87erkes%C3%A7e_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1.png 2x" data-file-width="4562" data-file-height="2721" /></a><figcaption>Çerkesçe Sınıflandırması</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG/240px-Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG" decoding="async" width="240" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG/360px-Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG/480px-Northwest_Caucasian_Family_Tree.JPG 2x" data-file-width="508" data-file-height="325" /></a><figcaption>Kuzeybatı Kafkas Dilleri (Abaza-Çerkes dilleri)</figcaption></figure> Kuzey Kafkas dilleri esasen iki ana kola ayrılır:<a href="#cite_note-17">[17]</a> <ul><li><a href="/wiki/Kuzeybat%C4%B1_Kafkas_dilleri" title="Kuzeybatı Kafkas dilleri">Kuzeybatı Kafkas dilleri</a> <ul><li>Abhaz-Abaza dilleri (konuşanlarına Türkiye'de ayırt etmeksizin Abaza denir<a href="#cite_note-Muratpapşuabhazabaza-18">[18]</a>) <ul><li><a href="/wiki/Abhazca" title="Abhazca">Abhazca</a></li> <li><a href="/wiki/Abazaca" title="Abazaca">Abazaca</a></li></ul></li> <li>Ubıh-Çerkes dilleri <ul><li><a href="/wiki/Ub%C4%B1h%C3%A7a" title="Ubıhça">Ubıhça</a></li> <li>Çerkesçe (circ<a href="#cite_note-19">[19]</a>) <ul><li><a href="/wiki/Adigece" title="Adigece">Batı Çerkesçesi</a> ya da Yukarı Çerkesçe (ady resmî olarak: Adigece; kendilerince адыгабзэ<a href="#cite_note-20">[20]</a> Adıgabze, кӀэхабзэ, ыхэрэ адыгабзэ; Doğu кӀахыбзэ, кӀах тхыбзэ). Adigey Cumhuriyeti ile Krasnodar Krayında konuşulur. <ul><li>Kıyı lehçeleri: Karadeniz kıyısında<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a> <ul><li><a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9Fca" class="mw-redirect" title="Şapsığca">Şapsığca</a> (Batı шапсыгъабзэ, Doğu шапсыгъэбзэ): Bjeduğların batısında, Adigey'in dört köyü ile Kıyıboyu Şapsığya'da (Soçi ve Tuapse) 13 köyde konuşulur. Önceden <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9F_Ulusal_Rayonu" class="mw-redirect" title="Şapsığ Ulusal Rayonu">Şapsığ Ulusal Rayonunda</a> (1924-1945) yazı dili idi ve <a href="/wiki/Ad%C4%B1gece_Mevlid" class="mw-redirect" title="Adıgece Mevlid">Adıgece Mevlid</a> Şapsığca kaleme alınmıştır. <ul><li>Kuzey Şapsığ, Büyük Şapsığ, Kuban Şapsığ şivesi (шапсыгъэ шху)</li> <li>Güney Şapsığ, Küçük Şapsığ, Kıyı Şapsığ, Karadeniz Şapsığ (шапсыгъэ-цIыкIу) şivesi</li> <li>Temirgoy-Şapsığ, Pseuşko şivesi (кIэмгуе-шапсыгъ)</li> <li><a href="/wiki/Kfar_Kama_%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9Fcas%C4%B1" title="Kfar Kama Şapsığcası">Kfar Kama Şapsığcası</a> (Кфар Камэм ешапсыгъэбзэ): <a href="/wiki/%C4%B0srail" title="İsrail">İsrail</a>'de <a href="/wiki/Kfar_Kama" title="Kfar Kama">Kfar Kama</a> kasabasında konuşulur</li> <li><a href="/wiki/Haku%C3%A7%C3%A7a" class="mw-redirect" title="Hakuçça">Hakuçça</a> (хьакӀуцубзэ, къaрaцхaибзэ): Kıyıboyu Şapsığya'da Soçi'ye bağlı Thağapş (Kirova) köyünde ve Türkiye'de konuşulur</li></ul></li> <li>Natuhay/Natukuay lehçesi (нэтхъуадж) tükendi</li></ul></li> <li>Bozkır lehçeleri: Kuban ırmağı havzasında<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a> <ul><li><a href="/wiki/Bjedu%C4%9Fca" class="mw-redirect" title="Bjeduğca">Bjeduğca</a> (бжъэдыгъубзэ): Adigey Cumhuriyetinde Kuban ırmağı boyunda ve <a href="/wiki/Biga" title="Biga">Biga'da</a> konuşulur.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%87emguyca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çemguyca (sayfa mevcut değil)">Çemguyca</a> (кӀэмыгуябзэ, кӀэмгуибзэ, чIэмгуй): Laba ırmağı solundaki köylerde konuşulur.</li> <li><a href="/wiki/Abzeh%C3%A7e" class="mw-redirect" title="Abzehçe">Abzehçe</a> (абдзэхабзэ): Adigey’in iki köyünde (Hakurınehab ve Mefehabl) konuşulur.</li> <li>Jane lehçesi (жанэ) tükendi</li> <li>Hatukay lehçesi (хьатыкъуай): Şu an Türkiye'de -özellikle Kayseri'de- konuşulur. Kafkasya'da Hatukay yoktur.<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a></li> <li>Yecerıkuay lehçesi (еджэркъуай) tükendi ve şimdi Yecerıkuaylar Kemguy lehçesiyle konuşmaktadır<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a></li> <li>Mamhığ lehçesi (мамхэгъ, мамхыгъ) tükendi ve şimdi Mamhığlar Kemguy lehçesiyle konuşmaktadır<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a></li> <li>Mahoş lehçesi (мэхъош)</li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kabardeyce" title="Kabardeyce">Doğu Çerkesçesi</a> ya da Aşağı Çerkesçe (kbd resmî olarak: Kabardeyce; kendilerince aдыгэбзэ Adıgebze, къэбэрдеибзэ, къэбэрдей-шэрджэсыбзэ, къэбэрдей-черкесыбзэ,<a href="#cite_note-21">[21]</a> къэбэрдей тхыбзэ; Batı ышъхьэрэ адыгабзэ, къэбэртэябзэ). Kabartay-Balkarya, Karaçay-Çerkesya, Osetya ve Stavropol'da konuşulur. Konuşan boylar: <a href="/wiki/Kabardeyler" title="Kabardeyler">Kabardeyler</a> (къэбэрдейхэр), <a href="/wiki/Besleneyler" title="Besleneyler">Besleneyler</a> (беслъэнейхэр). Yaklaşık 13-14. yüzyıllarda ortak Çerkes dilinden ayrıldığı düşünülüyor.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> Anadolu Kabartay lehçesi Türkçeden kelime aldığı için Kafkasya Kabartay lehçesi de Rusçadan kelime almakta ve her ikisi de farklılaşmaktadır.<a href="#cite_note-Nurayalagözlü-5">[5]</a> <ul><li>Kabardeyce (къэбэрдеи-бзэ): Baksan, Terek, Malka ve Kuban-Zelençuk ağızları Asıl Kabardeyce adıyla bir grup oluşturur<a href="#cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">[6]</a> <ul><li>Batı Kabardeycesi <ul><li>Kuban Kabardeycesi (псыжь): Adigey Cumhuriyetinde Laba ırmağının solundaki dört köyde konuşulur</li> <li>Kuban-Zelençuk Kabardeycesi, resmî adı: Çerkesçe (шэрджэсыбзэ, черкесыбзэ): Karaçay-Çerkesya'da konuşulur</li></ul></li> <li>Merkezî Kabardeyce <ul><li>Baksan Kabardeycesi, Büyük Kabardeyce (бахъсэн, къэбэрдеишхуэ): Baksan ırmağı boyunca konuşulur ve yazı dilinin temelidir</li> <li>Malka Kabardeycesi (хьэжыхьэблэ): Malka ırmağı boyunca konuşulur</li></ul></li> <li>Doğu Kabardeycesi <ul><li>Terek Kabardeycesi, Küçük Kabardeyce (тэрк, болътей): Terek ırmağı boyunca konuşulur</li> <li>Mozdok Kabardeycesi (мэздэгу): <a href="/wiki/Kuzey_Osetya-Alanya" title="Kuzey Osetya-Alanya">Kuzey Osetya-Alanya</a>'da</li></ul></li> <li>Kuzey Kabardeycesi <ul><li>Mulka Kabardeycesi</li> <li>Zabardiqa Kabardeycesi</li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Besleneyce" class="mw-redirect" title="Besleneyce">Besleneyce</a>, Merkezî Çerkesçe (беслъэней): Karaçay-Çerkesya'daki iki <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye%27nin_k%C3%B6yleri" title="Türkiye'nin köyleri">köy</a> ile Krasnodar Krayındaki iki köyde konuşulur</li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Diaspora_Çerkesçesi">Diaspora Çerkesçesi</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Diaspora Çerkesçesi" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Diaspora Çerkesçesi">kaynağı değiştir</a>]</div> 19. yüzyıldaki <a href="/wiki/%C3%87erkes_S%C3%BCrg%C3%BCn%C3%BC" class="mw-redirect" title="Çerkes Sürgünü">Çerkes Sürgünü</a> sırasında Kafkasya'daki yurtlarından <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı İmparatorluğuna</a> sürgün edilen Çerkeslerin boy-kabile düzenleri yerle bir edildiği gibi şiveleri de bu yıkımdan etkilenmiştir. Bugün Kafkasya'da Batı Çerkesçesi konuşanlar Doğu Çerkesçesi konuşanların beşte biri kadardır. Kafkasya dışı Çerkes <a href="/wiki/Diaspora" title="Diaspora">diasporasının</a> yoğun olduğu Osmanlı coğrafyasında kurulan <a href="/wiki/T%C3%BCrkiye" title="Türkiye">Türkiye</a>, <a href="/wiki/%C3%9Crd%C3%BCn" title="Ürdün">Ürdün</a>, <a href="/wiki/Suriye" title="Suriye">Suriye</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0srail" title="İsrail">İsrail</a>'de ise bunun tersidir. Sürgün öncesi Kafkasya’da ve bugün diasporada konuşulan en yaygın Batı Çerkesçesi ağzı, nüfusları itibarıyla <a href="/wiki/Abzehler" class="mw-redirect" title="Abzehler">Abzehlerin</a> konuştuğu ağızdır. Kafkasya’da ise Abzeh ağzı konuşan tek köy Adigey Cumhuriyeti’nde bulunan Hakurine Hable (Şovgenovski)’dir.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> Diasporada <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9Flar" title="Şapsığlar">Şapsığların</a> sayısı da Abzehlere yakındır. Hemen hemen aynı bölgelerde, birçok köyde de karışık olarak yaşamaktadırlar. Şapsığların tarihi topraklarının büyük bölümü bugünkü Adigey Cumhuriyeti’nin sınırları dışında kalmıştır. Adıgey’deki küçük bir grup dışında Şapsığlar bugün <a href="/wiki/Krasnodar_Kray%C4%B1" title="Krasnodar Krayı">Krasnodar Krayı</a>’nın <a href="/wiki/Tuapse" title="Tuapse">Tuapse</a> ve <a href="/w/index.php?title=Lazarevsk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lazarevsk (sayfa mevcut değil)">Lazarevsk</a> ilçelerine bağlı köylerde yaşıyorlar (yaklaşık 10 bin). 1924-1945 yıllarında feshedilene kadar <a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9F_Ulusal_Rayonu" class="mw-redirect" title="Şapsığ Ulusal Rayonu">Şapsığ Ulusal Rayonu</a> döneminde Şapsığcanın gelişimi için adımlar atılsa da, Adigey Cumhuriyeti’nin dışında kaldıklarından günümüzde anadillerinde eğitim ve yayın hakkından yararlanamamaktadırlar.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> Bjeduğ ve Temirgoy ağızlarını konuşanların sayısı Kafkasya’daki nüfuslarıyla ters orantılı olarak Türkiye’de ve diğer ülkelerde nispeten azdır; Temirgoylar (Çemguylar) diasporadaki en küçük Çerkes topluluğudur. Günümüzde Adigey Cumhuriyeti’ndeki Çerkeslerin çoğunu Bjeduğlar ve Temirgoylar oluşturur. Kafkasya’da kalmadığı için Çerkes diyalektolojisinde adları geçmeyen Hatukaylar ise birkaç köy dışında <a href="/wiki/Kayseri" title="Kayseri">Kayseri</a>-<a href="/wiki/P%C4%B1narba%C5%9F%C4%B1" class="mw-disambig" title="Pınarbaşı">Pınarbaşı</a>’nda yaşarlar (18 köy).<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> Diyasporada Doğu Çerkesçesi konuşanların sayısı az olup Kafkasya'dakiyle ters orantılıdır. Türkiye’deki Çerkesler içinde dillerini en iyi koruyan grup olan Kabardeylerin en yoğun yaşadığı bölge, esas olarak Kayseri ve <a href="/wiki/Sivas" title="Sivas">Sivas</a>’a bağlı köylerin bulunduğu <a href="/wiki/Uzunyayla" title="Uzunyayla">Uzunyayla</a> ile <a href="/wiki/Mara%C5%9F" class="mw-disambig" title="Maraş">Maraş</a>-<a href="/wiki/G%C3%B6ksun" title="Göksun">Göksun</a> ilçesidir.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> <a href="/wiki/TRT-3" class="mw-redirect" title="TRT-3">TRT-3</a> kanalında devletçe yayın yapılan ilk Çerkes dili Türkiye'de sayıları en az olan Kabardeylerin konuştuğu Doğu Çerkesçesidir.<a href="#cite_note-refCahitaslan2005-22">[22]</a><a href="#cite_note-23">[23]</a><a href="#cite_note-24">[24]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabeler">Alfabeler</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Alfabeler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Alfabeler">kaynağı değiştir</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Adyghe_arabic_alphabet.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Adyghe_arabic_alphabet.JPG/240px-Adyghe_arabic_alphabet.JPG" decoding="async" width="240" height="485" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Adyghe_arabic_alphabet.JPG/360px-Adyghe_arabic_alphabet.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Adyghe_arabic_alphabet.JPG/480px-Adyghe_arabic_alphabet.JPG 2x" data-file-width="849" data-file-height="1716" /></a><figcaption>Arap harfli Batı Çerkes alfabesi (1918—1927)<a href="#cite_note-25">[25]</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Adyge_alphabet_1927_(2).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG/240px-Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG" decoding="async" width="240" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG/360px-Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG/480px-Adyge_alphabet_1927_%282%29.JPG 2x" data-file-width="1370" data-file-height="2131" /></a><figcaption>Latin harfli Batı Çerkes alfabesi (1927—1938)<a href="#cite_note-26">[26]</a></figcaption></figure> Çerkesçe için ilk alfabe denemeleri 1800’lerin başlarında Rusya'da yapılmaya başlanmıştır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında yazı, dar bir aydın çevresinde sınırlı kalmıştır. İlk önce <a href="/wiki/Arap_harfleri" title="Arap harfleri">Arap harflerini</a> esas alan alfabeler kullanıldı. Batı lehçesi için 1918’den 1927 yılına kadar Arap alfabesi, 1927’den 1938’e kadar Latin alfabesi kullanıldıktan sonra 1938’den itibaren de <a href="/wiki/Kiril_alfabesi" title="Kiril alfabesi">Kiril alfabesine</a> geçilmiştir. Doğu lehçesi için Latin alfabesi 1923’te yapılmış, 1924’te <a href="/w/index.php?title=N._F._Yakovlev&action=edit&redlink=1" class="new" title="N. F. Yakovlev (sayfa mevcut değil)">N. F. Yakovlev</a> tarafından geliştirilip 1936’ya kadar kullanılmıştır. 1936’dan itibaren Rus harfleri esas alınarak hazırlanan Kiril alfabesine geçilmiştir.<a href="#cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">[8]</a> <a href="/wiki/Evliya_%C3%87elebi" title="Evliya Çelebi">Evliya Çelebi</a> 1660’lı yıllarda gezip gördüğü Çerkes topraklarında konuşulan çerkesçeyi "yüz kırk yedi lisanın hepsini gayet güzel yazdım ama bu Çerkes lisanı gibi <a href="/wiki/Saksa%C4%9Fan" title="Saksağan">saksağan</a> sadalı lisanı yazamadım" demiştir.<a href="#cite_note-Mustafaoral2008-27">[27]</a> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu" title="Osmanlı İmparatorluğu">Osmanlı Devleti</a>'nde ilk alfabe denemesi 1897 yılında Tharhet <a href="/w/index.php?title=Ahmet_Cavit_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahmet Cavit Paşa (sayfa mevcut değil)">Ahmet Cavit Paşa</a> tarafından <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_alfabesi" title="Osmanlı alfabesi">Osmanlı alfabesi</a> temel alınarak yapılmıştır. Ahmet Cavit Paşa’nın başkanı olduğu <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_%C4%B0ttihad_ve_Teav%C3%BCn_Cemiyeti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti (sayfa mevcut değil)">Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti</a> (1908-1923) tarafından <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a>’da çıkarılan <a href="/wiki/%C4%9Euaze" title="Ğuaze">Ğuaze</a> («Гъуазэ / Rehber») adlı gazetede bu alfabeyle yazılar yayımlanmıştır.<a href="#cite_note-refMuratpapşualfabe-4">[4]</a> Batı Çerkes alfabesi (Batı Adığe alfabesi<a href="#cite_note-refMuratpapşubatıadige-28">[28]</a> ady) ve kendi dilinde harflerin okunuşu <table class="wikitable"> <tbody><tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">А а а </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Б б бы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">В в вы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Г г гы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гу гу гуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гъ гъ гъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гъу гъу гъуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Д д ды </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Дж дж джы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Дз дз дзы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Дзу дзу дзуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Е е йэ </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ё ё) йо </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ж ж жы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Жъ жъ жъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Жъу жъу жъуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Жь жь жьы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">З з зы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">И и йы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Й й йы кӀакӀыу </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">К к кы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ку ку куы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Къ къ къы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Къу къу къуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">КӀ кӀ кӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">КӀу кӀу кӀуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Л л лы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Лъ лъ лъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЛӀ лӀ лӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">М м мы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Н н ны </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">О о уэ </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">П п пы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ПӀ пӀ пӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ПӀу пӀу пӀуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Р р ры </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">С с сы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Т т ты </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ТӀ тӀ тӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ТӀу тӀу тӀуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">У у уы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ф ф фы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Х х хы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хъ хъ хъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хъу хъу хъуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хь хь хьы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ц ц цы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Цу цу цуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЦӀ цӀ цӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ч ч чы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЧӀ чӀ чӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ш ш шы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Шъ шъ шъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ШӀ шӀ шӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ШӀу шӀу шӀуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Щ щ щы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ъ ъ) пытэ тамыгь </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ы ы ы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ь ь) шъэбэ тамыгь </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Э э э </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ю ю) йыу </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Я я) йа </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ӏ Ӏы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ӏу Ӏыу </td></tr></tbody></table> Doğu Çerkes alfabesi (Doğu Adığe alfabesi<a href="#cite_note-refMuratpapşudoğuadige-29">[29]</a> kbd) ve kendi dilinde harflerin okunuşu <table class="wikitable"> <tbody><tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">А а а </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Э э э </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Б б бы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">В в вы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Г г гы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гу гу гуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гъ гъ гъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Гъу гъу гъуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Д д ды </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Дж дж джы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Дз дз дзы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Е е йэ </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ё ё) йо </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ж ж жы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Жь жь жьы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">З з зы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">И и йы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Й й йы кӀэщӀу </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">К к кы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ку ку куы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Къ къ къы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Къу къу къуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Кхъ кхъ кхъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Кхъу кхъу кхъуы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">КӀ кӀ кӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">КӀу кӀу кӀуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Л л лы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Лъ лъ лъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЛӀ лӀ лӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">М м мы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Н н ны </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">О о уэ </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">П п пы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ПӀ пӀ пӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Р р ры </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">С с сы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Т т ты </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ТӀ тӀ тӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">У у уы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ф ф фы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ФӀ фӀ фӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Х х хы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ху ху хуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хъ хъ хъы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хъу хъу хъуы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Хь хь хьы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ц ц цы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЦӀ цӀ цІы </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ч ч чы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ш ш шы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Щ щ щы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">ЩӀ щӀ щӀы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ъ ъ) быдэ дамыгъэ </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ы ы ы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ь ь) щабэ дамыгъэ </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Ю ю) йыу </td></tr> <tr> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">(Я я) йа </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ӏ Ӏы </td> <td style="width:5em; text-align:center; padding: 3px;">Ӏу Ӏуы </td> <td colspan="5"> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ortak_sözler">Ortak sözler</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Ortak sözler" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ortak sözler">kaynağı değiştir</a>]</div> Her iki Çerkesçede de ortak olan sözler bulunur: хэт (kim); сэ (ben); хабзэ (âdet); бын (aile); унэ (ev); лӀы (adam; koca); нысэ (gelin; yenge); шыпхъу (kız kardeş); лъэпкъ (soy); гъунэгъу (komşu); тхьэ (tanrı); ябгэ (zalim, hain); цӀэ (ad); зы (bir); щы (üç); плӀы (dört); хы (altı); и (sekiz); псы (su); лъы (kan); лы (et); цы (saç); нэ (göz); Ӏэ (el); гу (kalp); пэ (burun); бзэгу (dil, organ); бзэ (dil, lisan); тхылъ (kӀtap); дагъэ (yağ); мазэ (ay); дин (din); бжьэ (arı); цӀэ (bit); блэ (yılan); бэдж (örümcek); хьэ (köpek); шы (at); махъшэ (deve); тӀы (koç); пыл (fil); къаз (kaz); тутын (tütün); цы (yün); гъатхэ (ilkbahar); илъэс (yıl); мастэ (iğne); пхъэ (odun); сабын (sabun); жьы (eskӀ; yaşlı); е (kötülük); тхьэ (iyi); дахэ (güzel); къабзэ (temiz); куу (derin); из (dolu); лъагэ (yüksek); гъуаплъэ (bakır); къалэ (şehir, kasaba; kale); щхъуантӀэ (mavi); шхъуантӀэ (yeşil); еджапӀэ (okul); бэ (çok); емыкӀу (ayıp, uygunsuz); лӀэн (ölmek); лэгъуп (kazan); цӀыкӀу (küçük); Ӏыгъын (tutmak); ятӀэ (toprak); яжьэ (kül); хъы (ağ); лъапӀэ (pahalı; değerli); пӀэ (yatak); пӀалъэ (süre); тӀэкӀу (biraz); хы (deniz) ...<a href="#cite_note-refMuratpapşubatıadige-28">[28]</a><a href="#cite_note-refMuratpapşudoğuadige-29">[29]</a><a href="#cite_note-Geonamescaucasus-30">[30]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ses_değişimleri">Ses değişimleri</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: Ses değişimleri" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ses değişimleri">kaynağı değiştir</a>]</div> Batı (Adıgabze aдыгaбзэ) ve Doğu (Adıgebze aдыгэбзэ) Çerkes dilleri arasındaki ses değişimleri:<a href="#cite_note-refMuratpapşubatıadige-28">[28]</a><a href="#cite_note-refMuratpapşudoğuadige-29">[29]</a><a href="#cite_note-Geonamescaucasus-30">[30]</a><a href="#cite_note-31">[31]</a><a href="#cite_note-32">[32]</a> <ul><li>Batı a ↔ э Doğu: адыгабзэ ↔ aдыгэбзэ (Çerkesçe, Adığece); бай ↔ бей (zengin); сыхьат ↔ сыхьэт (saat); аслъан ↔ аслъэн (aslan); къэплъан ↔ къаплъэн (kaplan); алашэ ↔ алащэ (at); дунай ↔ дуней (dünya); тхьакӀум ↔ тхьэкӀумэ (kulak); хьарыф ↔ хьэрф (harf); тхьаркъо ↔ тхьэрыкъуэ (güvercin); картоф ↔ кӀэртӀоф (patates); Ӏай ↔ Ӏей (çirkin); хьамлыу ↔ хьэмбылу (solucan, kurt); хьау ↔ хьэуэ (hayır)</li> <li>Batı ы ↔ э Doğu: ны ↔ анэ (anne)</li> <li>Batı э ↔ ы Doğu: хъэдэн ↔ хъыдан (bez)</li> <li>Batı а ↔ ы Doğu: Ӏахьыл ↔ Ӏыхьлы (akraba)</li> <li>Batı о ↔ уэ Doğu: о ↔ уэ (sen); од ↔ уэд; огу ↔ уэгу; огъу ↔ уэгъу; ощхы ↔ уэшх (yağmur); ощы ↔ уэщ (balta); осы ↔ уэс (kar); орэд ↔ уэрэд (şarkı); еон ↔ еуэн; кӀон ↔ кӀуэн; къэкӀон ↔ къэкӀуэн (gelmek); Ӏотэн ↔ Ӏуэтэн; гъогу ↔ гъуэгу (yol); гъожьы ↔ гъуэжь (sarı); гогон ↔ гуэгуэн; гъо ↔ гъуэ; къо ↔ къуэ (oğul); ко ↔ куэ (kalça, but); коцы ↔ гуэдз (buğday); къо ↔ кхъуэ (domuz); макӀо ↔ макӀуэ; лӀакъо ↔ лӀакъуэ; лъакъо ↔ лъакъуэ (ayak, bacak); тӀаркъо ↔ тӀаркъуэ; тӀо ↔ тӀуэ; маӀо ↔ маӀуэ; мао ↔ мауэ; зао ↔ зауэ (savaş); закъо ↔ закъуэ (yalnız); пшахъо ↔ пшахъуэ (kum); осы ↔ уэс (kar); ткӀопс ↔ ткӀуэпс (damla)</li> <li>Batı у ↔ о Doğu: тӀурыс ↔ тӀорысэ (yaşlı, eski);</li> <li>Batı ыу ↔ у Doğu: бзыу ↔ бзу (kuş); чэзыу ↔ чэзу (mevsim)</li> <li>Batı и ↔ ы Doğu: мэлэӀич ↔ мэлэӀыч (melek)</li> <li>Batı ы ↔ и Doğu: сабый ↔ сабий (çocuk, sabi)</li> <li>Batı ы ↔ е Doğu: жъэжъый ↔ жьэжьей (böbrek); дэжъый ↔ дэжьей (fındık)</li> <li>Batı ц ↔ дз Doğu: цэ ↔ дзэ (diş); цыгъо ↔ дзыгъуэ (fare); пцэжъый ↔ бдзэжьей (balık)</li> <li>Batı ч ↔ ж Doğu: чэмы ↔ жэм (inek); чъыгы ↔ жыг (ağaç); чэщы ↔ жэщ (gece); чылэ ↔ жылэ (köy)</li> <li>Batı ч ↔ дж Doğu: чэтыу ↔ джэду (kedi); чэты ↔ джэд (tavuk); апч ↔ абдж (cam)</li> <li>Batı ч ↔ щ Doğu: пачъыхь ↔ пащтыхь (kral, padişah); гъучӀы ↔ гъущӀ (demir); упчӀэ ↔ упщӀэ (soru); чыӀу ↔ щӀыӀу (düğme)</li> <li>Batı дз ↔ з Doğu: хъырбыдз ↔ хъарбыз (karpuz)</li> <li>Batı дж ↔ ж Doğu: баджэ ↔ бажэ (tilki); лъэмыдж ↔ лъэмыж (kemik); аджал ↔ ажал (ecel); хьаджыгъэ ↔ хьэжыгъэ (un); лъэгуанджэ ↔ лъэгуажьэ (dӀz); къуадж ↔ къуажэ (köy)</li> <li>Batı жь ↔ з Doğu: ежь ↔ езы (kendisi)</li> <li>Batı жъ ↔ жь Doğu: жъы ↔ жьы; бжъэ ↔ бжьэ; жъэн ↔ жьэн</li> <li>Batı ж ↔ жь Doğu: бжыхьэ ↔ бжьыхьэ (sonbahar); жакӀэ ↔ жьакӀэ (sakal); бжыдзэ ↔ бжьыдзэ (pire); жэ ↔ жьэ (ağız)</li> <li>Batı ш ↔ щ Doğu: дышъ ↔ дыщэ (altın); шъхьэ ↔ щхьэ (baş, kafa); гъашӀэ ↔ гъащӀэ (hayat); нашэ ↔ нащэ (kavun; hıyar)</li> <li>Batı щ ↔ ш Doğu: щэ ↔ шэ (süt); щай ↔ шай (çay); щыгъу ↔ шыгъу (tuz); ахъщ ↔ ахъшэ (akçe, para); щэбзащ ↔ шабзэ (ok); щыды ↔ шыд (eşek); щынагъо ↔ шынагъуэ (korku); щыбжьый ↔ шыбжий (karabiber)</li> <li>Batı шъ ↔ щ Doğu: шъабэ ↔ щабэ; шъхьэ ↔ щхьэ; шъынэ ↔ щынэ (lamba); дышъэ ↔ дыщэ; пшъашъэ ↔ пщащэ; мышъэ ↔ мыщэ (ayı); псэушъхь ↔ псэущхьэ (hayvan); шъхьэ ↔ щхьэ (çatı)</li> <li>Batı шъэ ↔ ща Doğu: шъэбэ ↔ щабэ</li> <li>Batı шӀ ↔ щӀ Doğu: шӀын ↔ щӀын; шӀэн ↔ щӀэн; гъашӀэ ↔ гъащӀэ</li> <li>Batı кӀ ↔ щӀ Doğu: кӀэ ↔ щӀэ (yeni); мэгыкӀэ ↔ мэгыщӀэ; тӀэкӀын ↔ тӀэщӀын; икӀыӀу ↔ ищӀыӀу; макӀэ ↔ мащӀэ (az); хьакӀэ ↔ хьэщӀэ (misafir)</li> <li>Batı ш ↔ ф Doğu: шъоу ↔ фо (bal); шъуз ↔ фыз (kadın); ешъон ↔ ефэн (içmek); уашъо ↔ уафэ (gök); уцышъо ↔ удзыфэ (yeşil); къашъо ↔ къафэ (dans); лӀыкӀо ↔ лӀыкӀуэ (elçi, aracı); машӀо ↔ мафӀэ (ateş); шӀуцӀэ ↔ фӀыцӀэ (siyah); шӀомыкӀы ↔ фӀамыщӀ (kömür); ошӀу ↔ уэфӀ (hava durumu)</li> <li>Batı ф ↔ х Doğu: фыжьы ↔ хужь (beyaz); Ӏофы ↔ Ӏуэху (iş); мафэ ↔ махуэ (gün); гъэмафэ ↔ гъэмахуэ (yaz); цӀыфы ↔ цӀыху (insan)</li> <li>Batı къ ↔ кхъ Doğu: къуае ↔ кхъуей (peynir); къужъы ↔ кхъужь (armut); къухьэ ↔ кхъухь (gemi)</li> <li>Batı т ↔ д Doğu: тэ ↔ дэ (biz); тамэ ↔ дамэ (kanat); тамыгь ↔ дамыгъэ (damga; harf); тыгъужъы ↔ дыгъужь (kurt); тыгъуас ↔ дыгъуасэ (dün); ты ↔ адэ (baba); тыжьыны ↔ дыжьын (gümüş); ''такъикъ ↔ дакъикъэ (dakika); атакъэ ↔ адакъэ (horoz); хатэ ↔ хадэ (bahçe); псычэт ↔ псыджэд; тхьамат ↔ тхьэмадэ (yaşlı, başkan, aksakal)</li> <li>Batı п ↔ б Doğu: панэ ↔ банэ (diken); пытэ ↔ быдэ; пчэны ↔ бжэн (keçi); пыи ↔ бий (düşman); пегъэмбар ↔ бегъымбар (peygamber)</li> <li>Batı м ↔ н Doğu: мамун ↔ номин (maymun)</li> <li>Batı н ↔ Ø Doğu: гъунджэ ↔ гъуджэ (ayna)</li> <li>Batı -Ø ↔ -э Doğu: емын ↔ емынэ; иун ↔ иунэ; джан ↔ джанэ (gömlek); лӀэныгъ ↔ лӀэныгъэ; макъэ ↔ макъ (ses); мыӀэрыс ↔ мыӀэрысэ (elma); лэныст ↔ лэныстэ (makas); лӀэныгъ ↔ лӀэныгъэ (ölüm); гъыбз ↔ гъыбзэ (ağıt); ау ↔ ауэ (fakat); музык ↔ музыкэ (müzik); Ӏудан ↔ Ӏуданэ (iplik); сымадж ↔ сымаджэ (hasta);</li> <li>Batı -Ø ↔ -р Doğu: Ӏехы ↔ Ӏехыр; сӀехы ↔ сӀехыр; тӀехы ↔ тӀехыр</li> <li>Batı -Ø ↔ -щ Doğu: тӀыгъ ↔ тӀыгъщ</li> <li>Batı -ы ↔ -Ø Doğu: гыны ↔ гын (barut); ины ↔ ин (büyük); уты ↔ ут; узы ↔ уз (ağrı, acı, sızı); дыджы ↔ дыдж (acı); мылы ↔ мыл (buz); мэлы ↔ мэл (koyun); мэзы ↔ мэз (orman); бжьыны ↔ бжьын (soğan); плъыжьы ↔ плъыжь (kırmızı)</li> <li>Batı Ø- ↔ и- Doğu: джыри ↔ иджыри (henüz)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Çerkes_diyalektlerinin_en_belirgin_farkları">Çerkes diyalektlerinin en belirgin farkları</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Çerkes diyalektlerinin en belirgin farkları" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Çerkes diyalektlerinin en belirgin farkları">kaynağı değiştir</a>]</div> Günümüz Çerkes diyalektlerinin en belirgin farkları aşağıdaki gibidir: 1. Şapsığ diyalektinde yumuşak sessiz harfler görülür, onlar Bjeduğ ve Çemguy diyalektlerinde patlamalı birleşik sessiz ses (affrikat) olarak görülmüşlerdir: Şaps. гьянэ, Bjed.-Çemg. джанэ; Şaps. кьеты, Bjed.-Çemg. чэты; Şaps. кIьакIьэ, Bjed.-Çemg. кIэнкIэ. Görülen o ki Şapsığ diyalektinde ikinci affrikat bulunmuyor. 2. Bjeduğ ve Çemguy diyalektlerinde birinci ve ikinci affrikatlar belirgindir. гь, кь, кIь şeklindeki yumuşak sessizler дж, ч, кI olarak sert sessizlere dönüşüyor. 3. Bjeduğ ve Şağsığ diyalektlerinde eskiden kalma sessizler hâlâ bulunur: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Çemg.-Abdz.</th> <th>Bjed.-Şaps.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>пэ</td> <td>ппэ</td> <td>пэ </td></tr> <tr> <td>куэ</td> <td>ккуэ</td> <td>куэ </td></tr> <tr> <td>чы</td> <td>ччы</td> <td>чы </td></tr></tbody></table> 4. Abdzeh diyalektinde patlamalı birleşik sessizler (afrikat) bulunmaz. Onun yerine sürtünmeli ünsüzler görülür: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Bjed.-Çemg.</th> <th>Abdz.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>лъэмыдж</td> <td>лъэмыжь</td> <td>лъэмыж </td></tr> <tr> <td>чIыгу</td> <td>шIъыгу</td> <td>щIыгу </td></tr> <tr> <td>чылэ</td> <td>щылэ</td> <td>жылэ </td></tr></tbody></table> 5. Araç durumundan sonraki ekler de diyalektlere göre değişir: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Şaps.</th> <th>Bjed.</th> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>кIалэ-м-гьэ</td> <td>кIалэ-м-джэ</td> <td>кIалэ-м-кIэ</td> <td>щIалэ-м-кIэ </td></tr> <tr> <td>багьэ-м-гьэ</td> <td>баджэ-м-джэ</td> <td>баджэ-м-кIэ</td> <td>бажэ-м-кIэ </td></tr> <tr> <td>Ахьмэд-гьэ</td> <td>Ахьмэд-джэ</td> <td>Ахьмэд-кIэ</td> <td>Ахьмэд-кIэ </td></tr></tbody></table> 6. Bjeduğ ve Şağsığ diyalektlerinde yalın halinden sonra р eki öncesinde э harfi yerine Abdzeh ve Çemguy diyalektlerinde ы harfi görülür: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Bjed. - Şaps.</th> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>чэм-э-р</td> <td>чэм-ы-р</td> <td>жэм-ы-р </td></tr> <tr> <td>Исхьакъ-э-р</td> <td>Исхьакъ-ы-р</td> <td>Исхьакъ-ы-р </td></tr> <tr> <td>фыжь-э-р</td> <td>фыжь-ы-р</td> <td>хужь-ы-р </td></tr></tbody></table> 7. Bjeduğ ve Şağsığ diyalektlerinde хь, I sessizlerinin öncesinde a harfi yerine Abdzeh ve Çemguy diyalektlerinde ы harfi görülür: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Bjed. - Şaps.</th> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>къу-а-хьы</td> <td>къу (ы)-хьэ</td> <td>кхъу(ы)-хь </td></tr> <tr> <td>къэкIу-а-хьын</td> <td>къэкIу(ы)-хьан</td> <td>къэкIу(ы)-хьын </td></tr> <tr> <td>гущ-а-I</td> <td>гущ-ы-I</td> <td>гущ-ы-I-э (сэмэркъэу) </td></tr></tbody></table> 8. İşaret zamirleri olarak Bjeduğ ve Şapsığ diyalektlerinde у, ур yerine Abdzeh ve Çemguy diyalektlerinde мо, мор, мы kelimeleri kullanılır: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Bjed. - Şaps.</th> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>у кIалэр</td> <td>мо кIалэр</td> <td>мо щIалэр </td></tr> <tr> <td>ур къахэсхыгъ</td> <td>мыр къахэсхыгъ</td> <td>мыр къахэсхащ </td></tr></tbody></table> 9. Abdzeh ve Çemguy diyalektlerinde пэ-, къэ-, чIэ-, фэ-, кIэ-, хэ-, дэ- fiil ön eklerinin yerine Bjeduğ ve Şapsığ diyalektlerinde па-, къа-, чIа-, фа-, кIа-, ха-, да- ekleri kullanılır: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Bjed. - Şaps.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>пэплъэ</td> <td>паплъэ</td> <td>- </td></tr> <tr> <td>къэкIо</td> <td>къакIо</td> <td>къокIуэ </td></tr> <tr> <td>фэкIо</td> <td>факIо</td> <td>хокIуэ </td></tr> <tr> <td>кIэнэ</td> <td>кIанэ</td> <td>щIэнэ </td></tr> <tr> <td>хэплъэ</td> <td>хаплъэ</td> <td>хуэплъэ </td></tr> <tr> <td>дэкIо</td> <td>дакIо</td> <td>докIуэ </td></tr></tbody></table> 10. Bjeduğ diyalektinde kullanılan birleşik sessiz harfler olan шк yerine Abdzeh ve Çemguy diyalektlerinde шх ünsüzleri kullanılır: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Bjed.</th> <th>Abdz.-Çemg.</th> <th>Kab. </th></tr> <tr> <td>шкэн</td> <td>шхэн</td> <td>шхэн </td></tr> <tr> <td>шко</td> <td>шхуэ</td> <td>шхо </td></tr></tbody></table> 11. Bjeduğ diyalektinde kullanılan gelecek zaman eki olan т yerine diğer Batı Çerkesçe diyalektlerinde (veya ağızlarında) щт kullanılır: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>бжъ.д.</th> <th>абдз.д.</th> <th>кIэм.д.</th> <th>шапс.д. </th></tr> <tr> <td>кIо-т</td> <td>кIо-щт</td> <td>кIо-щт</td> <td>кIо-щт </td></tr> <tr> <td>тхэ-т</td> <td>тхэ-щт</td> <td>тхэ-щт</td> <td>тхэ-щт </td></tr> <tr> <td>плъэ-т</td> <td>плъэ-щт</td> <td>плъэ-щт</td> <td>плъэ-щт </td></tr></tbody></table><a href="#cite_note-33">[33]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alıntılar">Alıntılar</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Alıntılar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Alıntılar">kaynağı değiştir</a>]</div> <a href="/wiki/Dil_bilimi" class="mw-redirect" title="Dil bilimi">Dil biliminde</a> bir dilde başka dillerden geçen kelimelere <a href="/wiki/Al%C4%B1nt%C4%B1" title="Alıntı">alıntı</a> adı verilir. <a href="/wiki/Bi%C3%A7imbirim" title="Biçimbirim">Biçimbirim</a> seviyesinde katı kelime oluşum kuralları yüzünden ikinci dil parçacıklarının (alıntı) girmesine izin vermez, düzenek kaydırımı söz konusu olduğunda Çerkesçeye girmesi ancak <a href="/wiki/S%C3%B6z_dizimi" class="mw-redirect" title="Söz dizimi">söz dizimi</a> seviyesinde mümkündür.<a href="#cite_note-Nurayalagözlü-5">[5]</a> Kafkasya Çerkesçesindeki <a href="/wiki/T%C3%BCrk_dilleri" title="Türk dilleri">Türkçe</a> kökenli alıntıların büyük çoğunluğu <a href="/wiki/Kara%C3%A7ay-Balkarca" title="Karaçay-Balkarca">Karaçay-Malkar</a> dilinden geçen kelimelerdir. Bunun dışında az sayıda <a href="/wiki/Nogayca" title="Nogayca">Kırım-Nogay</a> dilinden ve <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1ca" title="Osmanlıca">Osmanlıca</a>’dan geçen kelimeler de Çerkes dilinde yer almaktadır.<a href="#cite_note-34">[34]</a> Karaçay-Çerkesya'da konuşulan <a href="/wiki/Do%C4%9Fu_%C3%87erkes%C3%A7esi" class="mw-redirect" title="Doğu Çerkesçesi">Doğu Çerkesçesinde</a> Türk dillerinden geçen alıntılardan bazıları (Arapça-Farsça kökenli olup da Türkçenin aracılığıyla geçenler dahil):<a href="#cite_note-35">[35]</a>адэ < ata, baba; акъыл < akıl; анэ < ana, anne; аркъэн < arkan, kement; арщын < arşın; аслъэн < aslan; атэлыкъ < atalık; ахъшэ < akçe, para; ахъшэм < akşam namazı; батыр, бэгъэтыр < batur, bahadır, kahraman; бэзэр < pazar; бегъымбар < peygamber; бей < bey; белджылы < belgi, özel, açık; борэн < boran, tipi; бру < burgu; гъуэншэдж < gönçek, pantolon; делэ < deli; жасы < yatsı (jası) namazı; къады < kadı; къаз < kaz; къамэ < kama; къанлы < kanlı; къаплъэн < kaplan; къарэ < kara; къаргъэ, къаргъей < kırgı, atmaca; къат < kat; къашыргъэ < karçıga, çakırkuşu; къэзан < kazan; къэптал < kaftan; къыдыр < katır; къум < kum, çöl; къундуз < kunduz, su samuru; къурэ < kuru; лэкъум < lokum; малъхъэдис < mıknatıs; мэскъал < miskal; мэскъарэ < maskara; мэхькэмэ < mahkeme; мыхъур < mühür; сабын < sabun; сабыр < sabır; сагъро < sağır; сагъындакъ < sağadak, sadak, ok kabı; cакъ < sak, saklı, dikkatli; сатыр < satır; саулыкъу < sağlık; сэкъат < sakat; сэман < saman; сэрей < saray; сом < som, ruble; табын < tabun, sürü; тэмакъ < damak; той < toy, düğün; топ < top; тумэн < tümen, para; тутнакъ < tutmak, hapishane; тутын < tütün; уэчыл < ökül, avukat; хъан < han; хъуржын < hurcun, heybe; хьэщыкъ < aşık; шагъыр < çağır, fermente olmamış şarap; шордакъ < çardak; шынакъ < çanak ... <a href="/wiki/Ogur_grubu" class="mw-redirect" title="Ogur grubu">Ogur grubundan</a> <a href="/wiki/%C3%96n_Bulgarlar" title="Ön Bulgarlar">Ön Bulgarların</a> Kuzey Kafkasya'da bulunduğu çağlardaki dili olan Kuban Bulgar Türkçesinden Çerkesçeye geçtiği düşünülen alıntılar:<a href="#cite_note-36">[36]</a>кӀакӀуэ [çaku] (Batı) ~ щӀакӀуэ [şaku] (Doğu) «yamçı, yağmurluk» < Bulgar Türkçesi *caku < Genel Türkçe yaku <dl><dd>дагъэ [dağ] «yağ» < Bulgar Türkçesi *dağ < Genel Türkçe yağ</dd> <dd>къамыл [kamıl] «kamış» < Bulgar Türkçesi *kamıl < Genel Türkçe kamış</dd> <dd>бэдж [bec] «örümcek» < Bulgar Türkçesi *bog/bag < Genel Türkçe <a href="/wiki/B%C3%B6%C4%9F" title="Böğ">bög</a></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ayrıca_bakınız">Ayrıca bakınız</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Ayrıca bakınız" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ayrıca bakınız">kaynağı değiştir</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Ad%C4%B1gece_Mevlid" class="mw-redirect" title="Adıgece Mevlid">Adıgece Mevlid</a> (Batı Çerkesçesiyle)</li> <li><a href="/wiki/Bat%C4%B1rb%C4%B1y_B%C4%B1rs%C4%B1r" title="Batırbıy Bırsır">Batırbıy Bırsır</a></li> <li><a href="/wiki/Abzah_leh%C3%A7esi" title="Abzah lehçesi">Abdzeh diyalekti</a></li> <li><a href="/wiki/Bjedu%C4%9F_leh%C3%A7esi" title="Bjeduğ lehçesi">Bjeduğ diyalekti</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9Eaps%C4%B1%C4%9F_leh%C3%A7esi" title="Şapsığ lehçesi">Şapsığ diyalekti</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça">Kaynakça</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça">kaynağı değiştir</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.com/family/17-2622">"Arşivlenmiş kopya"</a>. 12 Nisan 2013 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130412055728/http://www.ethnologue.com/family/17-2622">arşivlendi</a>. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ar%C5%9Fivlenmi%C5%9F+kopya&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Ffamily%2F17-2622&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-ethnologue.com-2"><a href="#cite_ref-ethnologue.com_2-0">^</a> Kaynak hatası: Geçersiz <code><ref></code> etiketi; <code>ethnologue.com</code> isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: <a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme">Kaynak gösterme</a>)</li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.com/language/kbd">"Arşivlenmiş kopya"</a>. 28 Mart 2013 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130328193342/http://www.ethnologue.com/language/kbd">arşivlendi</a>. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ar%C5%9Fivlenmi%C5%9F+kopya&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ethnologue.com%2Flanguage%2Fkbd&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-refMuratpapşualfabe-4">^ <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-1">b</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-2">c</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-3">d</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-4">e</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşualfabe_4-5">f</a> Papşu, Murat (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassianworld.com/TR/Adige_Yazisi.pdf">Çerkes-Adığe yazısının tarihçesi</a> 14 Aralık 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131214161014/http://www.circassianworld.com/TR/Adige_Yazisi.pdf">arşivlendi</a>.. Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi, Sayı 51, Eylül-Ekim 2006 </li> <li id="cite_note-Nurayalagözlü-5">^ <a href="#cite_ref-Nurayalagözlü_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-Nurayalagözlü_5-1">b</a> <a href="#cite_ref-Nurayalagözlü_5-2">c</a> Alagözlü, Nuray (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkasfederasyonu.org/nart_dergisi/sayi_52/nart_52/57-61arastirma-kabardeyce.pdf">Kabardey dilinin Uzunyayla'daki yapısına bir bakış</a> 28 Şubat 2014 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140228233220/http://www.kafkasfederasyonu.org/nart_dergisi/sayi_52/nart_52/57-61arastirma-kabardeyce.pdf">arşivlendi</a>.. Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi, Sayı 52, Temmuz-Kasım-Aralık 2006 </li> <li id="cite_note-refHapicevdetyılmaz-6">^ <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-0">a</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-1">b</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-2">c</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-3">d</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-4">e</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-5">f</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-6">g</a> <a href="#cite_ref-refHapicevdetyılmaz_6-7">h</a> Hapi Cevdet Yılmaz. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/edebiyat/genel_konular/060_adigediliveedebiyati-2.htm">Adige dili ve edebiyatı</a> 12 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130412031509/http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/edebiyat/genel_konular/060_adigediliveedebiyati-2.htm">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-Gksru2010-7"><a href="#cite_ref-Gksru2010_7-0">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls">"Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года"</a>. 6 Şubat 2018 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180206181745/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls">arşivlendi</a>. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B+%D0%BE%D0%B1+%D0%BE%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%87%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0%D1%85+%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+2010+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gks.ru%2Ffree_doc%2Fnew_site%2Fpopulation%2Fdemo%2Fper-itog%2Ftab6.xls&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-refMuratpapşuçerkesdilleri-8">^ <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-1">b</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-2">c</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-3">d</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-4">e</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-5">f</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşuçerkesdilleri_8-6">g</a> Papşu, Murat (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkasfederasyonu.org/kultursanat/anadil/cerkes_dilleri.htm">Çerkes dillerine genel bir bakış Kafkasya ve Türkiye</a> 10 Haziran 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130610062416/http://www.kafkasfederasyonu.org/kultursanat/anadil/cerkes_dilleri.htm">arşivlendi</a>.. Nart Dergisi, Mart-Nisan 2003, Sayı:35 </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">^</a> <cite class="kaynak kitap">Aydın, Şamil Emre (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/27975691/%C3%87ERKES_ALFABELER%C4%B0">Çerkes Alfabeleri</a>. ekitap. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9786056569104" title="Özel:KitapKaynakları/9786056569104">9786056569104</a>. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210711140300/https://www.academia.edu/27975691/%C3%87ERKES_ALFABELER%C4%B0">arşivlendi</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C3%87erkes+Alfabeleri&rft.pub=ekitap&rft.date=2015&rft.isbn=9786056569104&rft.aulast=Ayd%C4%B1n&rft.aufirst=%C5%9Eamil+Emre&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F27975691%2F%25C3%2587ERKES_ALFABELER%25C4%25B0&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">^</a> Papşu, Murat. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkas.org.tr/kultur/kafkas_dilleri.html">Adığe ve Abaza dilleri</a> 14 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130414062111/http://www.kafkas.org.tr/kultur/kafkas_dilleri.html">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-soglasn-11"><a href="#cite_ref-soglasn_11-0">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130314141645/http://books.google.ru/books?id=X98sAAAAMAAJ&q=kabardian+language+has+48+consonants&dq=kabardian+language+has+48+consonants&ei=6fcOS8m5JqCeygTTtuXoDA">"Ethnology, т. 5 стр. 31 — 1966, University of Pittsburgh"</a>. 14 Mart 2013 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.ru/books?id=X98sAAAAMAAJ&q=kabardian+language+has+48+consonants&dq=kabardian+language+has+48+consonants&ei=6fcOS8m5JqCeygTTtuXoDA">kaynağından</a> arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ethnology%2C+%D1%82.+5+%D1%81%D1%82%D1%80.+31+%E2%80%94+1966%2C+University+of+Pittsburgh&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.ru%2Fbooks%3Fid%3DX98sAAAAMAAJ%26q%3Dkabardian%2Blanguage%2Bhas%2B48%2Bconsonants%26dq%3Dkabardian%2Blanguage%2Bhas%2B48%2Bconsonants%26ei%3D6fcOS8m5JqCeygTTtuXoDA&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://circassiancanada.com/tr/edebiyat/genel_konular/097_adegecenin-2.htm">Adigece'nin temel sorunları -2</a> 25 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130425044650/http://www.circassiancanada.com/tr/edebiyat/genel_konular/097_adegecenin-2.htm">arşivlendi</a>.. Prof. Dr. ĞIŞ Nuh (yazan), HAPİ Cevdet Yıldız (çeviren), Adige Mak, 12/13 Şubat 2009 </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">^</a> Papşu, Murat (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassianworld.com/TR/Alfabe_Tartismasi.pdf">2004'te alfabe tartışması</a> 30 Mart 2014 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140330215808/http://www.circassianworld.com/TR/Alfabe_Tartismasi.pdf">arşivlendi</a>.. Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi, Sayı 38, Temmuz-Ağustos 2004 </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">^</a> nartajans.net : <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nartajans.net/nuke/adigabze/Ad%fdge%20Latin%20Alfabesi.doc">Latin harfleriyle sembolize edilmiş Adıgey alfabesi</a> 18 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130418062813/http://www.nartajans.net/nuke/adigabze/Ad%FDge%20Latin%20Alfabesi.doc">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-Sonerdaur-15">^ <a href="#cite_ref-Sonerdaur_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-Sonerdaur_15-1">b</a> <cite class="kaynak web"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130927212012/http://www.cerkes.net/cerkes/index.php/daur/195-cerkes-mi-cerkez-mi.html">https://web.archive.org/web/20130927212012/http://www.cerkes.net/cerkes/index.php/daur/195-cerkes-mi-cerkez-mi.html</a>. 27 Eylül 2013 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cerkes.net/cerkes/index.php/daur/195-cerkes-mi-cerkez-mi.html">kaynağından</a> arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cerkes.net%2Fcerkes%2Findex.php%2Fdaur%2F195-cerkes-mi-cerkez-mi.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  Eksik ya da boş <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|başlık=</code> (<a href="/wiki/Yard%C4%B1m:KB1_hatalar%C4%B1#citation_missing_title" title="Yardım:KB1 hataları">yardım</a>) </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">^</a> Türkçe Sözlük, TDK yayınları: 549, 10. baskı, Ankara 2005, sayfa: 417 </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130207020711/http://egedostlukkulubu.com/">"Atlas of Caucasian languages"</a>. 7 Şubat 2013 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://egedostlukkulubu.com/">kaynağından</a> arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atlas+of+Caucasian+languages&rft_id=http%3A%2F%2Fegedostlukkulubu.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Muratpapşuabhazabaza-18"><a href="#cite_ref-Muratpapşuabhazabaza_18-0">^</a> Papşu, Murat. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassianworld.com/TR/Abhaz_Abaza.pdf">Bir Adlandırma Sorunu: Abhaz mı Abaza mı?</a> 18 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130418031456/http://www.circassianworld.com/TR/Abhaz_Abaza.pdf">arşivlendi</a>.. Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi, Kafkas Dernekleri Federasyonu Yayın Organı, Sayı 51, Eylül-Ekim 2006 </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">^</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://multitree.org/codes/circ">"Linguist List (Multitree): Circassian"</a>. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120422230404/http://multitree.org/codes/circ">arşivlendi</a>. Erişim tarihi: 8 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Linguist+List+%28Multitree%29%3A+Circassian&rft_id=http%3A%2F%2Fmultitree.org%2Fcodes%2Fcirc&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">^</a> Тхаркахо Ю. А. Адыгейско-русский словарь. Майкоп: Адыгейское книжное издательство, 1991 </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">^</a> Например, в названии книги: Дзасэжь Хь. Э. Иджырей къэбэрдей-черкесыбзэ. Черкесск, 1964. 230 с. </li> <li id="cite_note-refCahitaslan2005-22"><a href="#cite_ref-refCahitaslan2005_22-0">^</a> Aslan, Cahit (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cerkesarastirmalari.org/pdf/turkcekitap/doguakdenizdeki_cerkesler.pdf">Doğu Akdeniz’deki Çerkesler</a> 4 Ekim 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131004214409/http://www.cerkesarastirmalari.org/pdf/turkcekitap/doguakdenizdeki_cerkesler.pdf">arşivlendi</a>.. Adana Kafkas Kültür Deneği Yayınları, Yayın No : 02, Temmuz-2005, Adana </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">^</a> Nart Ajans : <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nartajans.net/site/haberler_399_trt_nin_cerkezce_yayini_begenildi.html">TRT'nin Çerkezce yayını beğenildi</a> 4 Ekim 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131004213044/http://www.nartajans.net/site/haberler_399_trt_nin_cerkezce_yayini_begenildi.html">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> Dr Meşfeşşu Necdet Hatam. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/yorum/nh/131_bilgi.htm">Bilgi kirliliği</a> 4 Ekim 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131004215931/http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/yorum/nh/131_bilgi.htm">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">^</a> Хатанов А., Хатков А. Учись-трудись. Сельскохозяйственный букварь для взрослых. М., 1924 </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">^</a> sixv s., ʀuвe ʃ. Apere ʟAгv. restow-don, krAsnodar, 1927 </li> <li id="cite_note-Mustafaoral2008-27"><a href="#cite_ref-Mustafaoral2008_27-0">^</a> Oral, Mustafa (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/dergi%2016-17/5_mustafa_oral.pdf">Sultan II. Abdülhamit döneminde bir "Çerkes Tarihi" yazılması girişimi</a> 30 Mart 2014 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140330221959/http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/ai/uploaded_files/file/dergi%2016-17/5_mustafa_oral.pdf">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-refMuratpapşubatıadige-28">^ <a href="#cite_ref-refMuratpapşubatıadige_28-0">a</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşubatıadige_28-1">b</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşubatıadige_28-2">c</a> Papşu, Murat. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkas.org.tr/kultur/Bati_Adige_Alfabe.pdf">Batı Adığe alfabesi</a> 2 Mayıs 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130502185426/http://www.kafkas.org.tr/kultur/Bati_Adige_Alfabe.pdf">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-refMuratpapşudoğuadige-29">^ <a href="#cite_ref-refMuratpapşudoğuadige_29-0">a</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşudoğuadige_29-1">b</a> <a href="#cite_ref-refMuratpapşudoğuadige_29-2">c</a> Papşu, Murat. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkas.org.tr/kultur/Dogu_Adige_Alfabesi.pdf">Doğu Adığe (Kabardey) alfabesi</a> 2 Mayıs 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130502190256/http://www.kafkas.org.tr/kultur/Dogu_Adige_Alfabesi.pdf">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-Geonamescaucasus-30">^ <a href="#cite_ref-Geonamescaucasus_30-0">a</a> <a href="#cite_ref-Geonamescaucasus_30-1">b</a> <cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130305112738/http://www.geonames.de/wl-eus-caucasus.html">"geonames.de : Basque • Caucasus glossary"</a>. 5 Mart 2013 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geonames.de/wl-eus-caucasus.html">kaynağından</a> arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=geonames.de+%3A+Basque+%E2%80%A2+Caucasus+glossary&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.geonames.de%2Fwl-eus-caucasus.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">^</a> <cite class="kaynak kitap">Aydın, Şamil Emre (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/27977779/%C3%87ERKES_D%C4%B0YALEKTLER%C4%B0">Çerkes Diyalektleri</a>. ekitap. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9786056569111" title="Özel:KitapKaynakları/9786056569111">9786056569111</a>. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200527174302/https://www.academia.edu/27977779/%C3%87ERKES_D%C4%B0YALEKTLER%C4%B0">arşivlendi</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C3%87erkes+Diyalektleri&rft.pub=ekitap&rft.date=2015&rft.isbn=9786056569111&rft.aulast=Ayd%C4%B1n&rft.aufirst=%C5%9Eamil+Emre&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F27977779%2F%25C3%2587ERKES_D%25C4%25B0YALEKTLER%25C4%25B0&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3A%C3%87erkes+dilleri" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/edebiyat/genel_konular/075_karsilastirmali.htm">Karşılaştırmalı değişiklik / Тхэпкъылэр зымыкъуытэ зэхъуэчьыныгъэ мыйынхэр</a> 30 Mart 2014 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140330221702/http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/edebiyat/genel_konular/075_karsilastirmali.htm">arşivlendi</a>. (Çerkesçe) </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">^</a> Джырэ адыгабз Шъаукъо Аскэр Мыекъуапэ 2009 н. 15 </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> Tavkul, Ufuk. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kafkas.gen.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=79:adige-diline-karacay-malkar-dilinden-gecen-kelimeler&catid=27:karacay-malkar&Itemid=37">Adige (Çerkes) diline Karaçay-Malkar dilinden geçen kelimeler</a> 4 Ocak 2014 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140104205555/http://www.kafkas.gen.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=79:adige-diline-karacay-malkar-dilinden-gecen-kelimeler&catid=27:karacay-malkar&Itemid=37">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> folk-lore.narod.ru : <a rel="nofollow" class="external text" href="http://folk-lore.narod.ru/a-r.htm">Черкесско-русский словарь</a> 12 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130412070927/http://folk-lore.narod.ru/a-r.htm">arşivlendi</a>. </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> Tavkul, Ufuk (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://turkoloji.cu.edu.tr/CAGDAS%20TURK%20LEHCELERI/ufuk_tavkul_cerkes_dilinde_bulgar_turkcesi_alinti_sozcukler.pdf">Adige (Çerkes) dilinde Bulgar Türkçesi alıntı sözcükler üzerine</a> 18 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130418042550/http://turkoloji.cu.edu.tr/CAGDAS%20TURK%20LEHCELERI/ufuk_tavkul_cerkes_dilinde_bulgar_turkcesi_alinti_sozcukler.pdf">arşivlendi</a>.. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, cilt 4, sayı 2, Haziran 2007, sayfa: 104-115] </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliyografya">Bibliyografya</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: Bibliyografya" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bibliyografya">kaynağı değiştir</a>]</div> Batı Çerkesçesi <ul><li>Адыгейская орфография (Адыгэ орфографиер)/ Подгот. Д. А. Ашхамаф при участии Н. Ф. Яковлева. — 2-е изд. — Майкоп: Адыгнациздат, 1938. — 24 с.</li> <li>Ашхамаф Д. А. Краткий обзор адыгейских диалектов. — Майкоп: Адыгнациздат, 1939. — 20 с.</li> <li>Яковлев Н. Ф., Ашхамаф Д. А. Грамматика адыгейского литературного языка/ Отв. ред. И. И. Мещанинов, С. Л. Быховская. — М.-Л.: Изд-во АН СССР, 1941. — 464 с.</li> <li>Русско-адыгейский словарь (Урыс-адыгэ гущыIалъ)/ Под редакцией Х. Д. Водождокова; С приложением краткого грамматического очерка адыгейского языка 3. И. Керашевой. — М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1960. — 1098 с.</li> <li>Рогова Г. В., Керашева З. И. Грамматика адыгейского языка. — Майкоп: Адыгейское отделение Краснодарского книжного издательства, 1966. — 462 с.</li> <li>Сборник статей по синтаксису адыгейского языка/ Отв. ред. Б. М. Берсиров, К. X. Курашинов. — Майкоп, 1973. — 220 с.</li> <li>Адыгейско-русский словарь (Адыгэ-урыс гущыIалъ)/ Под ред. Ж. А. Шаова. — Майкоп: Адыгейский НИИ, 1975. — 440 с.</li> <li>Сборник статей по адыгейскому языку/ Отв. ред. М. А. Кумахов, К. X. Меретуков. — Майкоп, 1976. — 422 с.</li> <li>Строение предложения в адыгейском языке: Сб. статей/ Редкол.: З. Ю. Кумахова, Ю. А. Тхаркахо. — Майкоп, 1976. — 156 с.</li> <li>Блягоз З. У. Адыгейско-русское двуязычие. — Майкоп: Адыгейское отделение Краснодарского книжного издательства, 1982. — 135 с.</li> <li>Тхаркахо Ю. А. Становление стилей и норм адыгейского литературного языка/ Отв. ред. 3. Ю. Кумахова. — Майкоп: Адыгейское отделение Краснодарского книжного издательства, 1982. — 192 с.</li> <li>Лексика и словообразование в адыгейском языке: Сб. статей/ Отв. ред. З. У. Блягоз. — Майкоп, 1987. — 158 с.</li> <li>Адыгабзэм играмматикэрэ илексикэрэ яIофыгъо-хэр (Вопросы грамматики и лексики адыгейского языка)/ Ред. Къ. Мэрэтыкъо, К. КIуращынэ. — Мыекъуапэ, 1989. — 144 н.</li> <li>Тхаркахо Ю. А. Адыгейско-русский словарь (Адыгэ-урыс гущыIалъ). — Майкоп: Адыгейское книжное издательство, 1991. — 304 с.</li></ul> Doğu Çerkesçesi <ul><li>Карданов Б. М., Бичоев А. Т. Русско-кабардинско-черкесский словарь: 30 000 слов/ Под ред. А. О. Шогенцукова; С приложением краткого грамматического очерка кабардино-черкесского языка Б. М. Карданова. — М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1955. — 1056 с.</li> <li>Кабардинско-русский словарь: 20 000 слов. С приложением грамматического очерка кабардинского языка Б. М. Карданова/ Сост. М. Л. Апажев и др.; Под общ. ред. Б. М. Карданова. — М.: Госиздат иностранных и национальных словарей, 1957. — 576 с.</li> <li>Табухов Х. К. Школьный русско-кабардино-черкесский фразеологический словарь. — Нальчик, 1997. — 456 с.</li> <li>Апажев М. Л., Коков Дж. Н. Кабардино-черкесско-русский словарь: Около 27 000 слов/ Под ред. Б. Ч. Бижоева. — Нальчик: Эльбрус, 2008. — 704 с.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dış_bağlantılar">Dış bağlantılar</h2>[<a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Dış bağlantılar" class="mw-editsection-visualeditor">değiştir</a> | <a href="/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dış bağlantılar">kaynağı değiştir</a>]</div> <ul><li>Hikmet Ber, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923203640/http://www.circassiandiaspora.com/index.php/tarih/kafkasya-tarihi/3022-adigece-cerkesce-sayilarn-kokeni-ve-ortaya-cikisi.pdf">Adıgece (Çerkesçe) Sayıların Kökeni ve Ortaya Çıkışı</a>, 20 Aralık 2011</li></ul> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q858543&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q858543&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q858543" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4120367-7">4120367-7</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph524431&CON_LNG=ENG">ph524431</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0srail_Ulusal_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İsrail Ulusal Kütüphanesi">NLI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007286430705171">987007286430705171</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çerkes_dilleri&oldid=32943332">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çerkes_dilleri&oldid=32943332</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:%C3%87erkes_dilleri" title="Kategori:Çerkes dilleri">Çerkes dilleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Do%C4%9Fal_diller" title="Kategori:Doğal diller">Doğal diller</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:%C3%87erkes_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Kategori:Çerkes kültürü">Çerkes kültürü</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Kaynak_g%C3%B6sterme_hatas%C4%B1_bulunan_maddeler" title="Kategori:Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler">Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Webar%C5%9Fiv_%C5%9Fablonu_wayback_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1" title="Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları">Webarşiv şablonu wayback bağlantıları</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:KB1_hatalar%C4%B1:_eksik_ba%C5%9Fl%C4%B1k" title="Kategori:KB1 hataları: eksik başlık">KB1 hataları: eksik başlık</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:KB1_hatalar%C4%B1:_ba%C5%9Fl%C4%B1ks%C4%B1z_URL" title="Kategori:KB1 hataları: başlıksız URL">KB1 hataları: başlıksız URL</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Kullan%C4%B1mdan_kald%C4%B1r%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_g%C3%B6r%C3%BCnt%C3%BC_s%C3%B6zdizimi_kullanan_sayfalar" title="Kategori:Kullanımdan kaldırılmış görüntü sözdizimi kullanan sayfalar">Kullanımdan kaldırılmış görüntü sözdizimi kullanan sayfalar</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NLI_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 21.25, 29 Mayıs 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz. Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%C3%87erkes_dilleri&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-59bbd5969d-mzd52","wgBackendResponseTime":199,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.333","walltime":"0.409","ppvisitednodes":{"value":1680,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":36673,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1079,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":41270,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 296.594 1 -total"," 43.62% 129.360 1 Şablon:Kaynakça"," 21.99% 65.222 1 Şablon:Dil_ailesi_bilgi_kutusu"," 21.22% 62.945 1 Şablon:Otorite_kontrolü"," 20.50% 60.814 1 Şablon:Bilgi_kutusu"," 20.32% 60.282 8 Şablon:Web_kaynağı"," 7.64% 22.674 4 Şablon:Lejant"," 7.48% 22.199 19 Şablon:Webarşiv"," 4.15% 12.309 4 Şablon:Arkaplan_ile_renk_karşıtlığı"," 3.09% 9.166 2 Şablon:Kitap_kaynağı"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.123","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3213263,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-rr5qc","timestamp":"20241109114005","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u00c7erkes dilleri","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/%C3%87erkes_dilleri","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q858543","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q858543","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-04-07T11:57:20Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a9\/Caucasic_languages.svg","headline":"Kuzeybat\u0131 Kafkas dil ailesinin alt b\u00f6l\u00fcm\u00fc"}</script> </body> </html>