CINXE.COM

<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head><script type="text/javascript" src="/_static/js/bundle-playback.js?v=HxkREWBo" charset="utf-8"></script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/wombat.js?v=txqj7nKC" charset="utf-8"></script> <script>window.RufflePlayer=window.RufflePlayer||{};window.RufflePlayer.config={"autoplay":"on","unmuteOverlay":"hidden"};</script> <script type="text/javascript" src="/_static/js/ruffle/ruffle.js"></script> <script type="text/javascript"> __wm.init("https://web.archive.org/web"); __wm.wombat("http://arche.by/by/12/20/476/","20090406133453","https://web.archive.org/","web","/_static/", "1239024893"); </script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/banner-styles.css?v=S1zqJCYt" /> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="/_static/css/iconochive.css?v=3PDvdIFv" />  <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"/> <meta name="copyright" content="Arche"/> <meta name="keywords" content="новости,комментарии,вести,рубрики,блоги,статья,экономика,политика,факты,Беларусь,Минск"/> <title>Arche - Беларуская трасянка і ўкраінскі суржык вачыма навукоўцаў</title> <meta name="description" content="Arche - новостное он-лайн издание"/> <meta name="robots" content="all"/> <meta name="revised" content="04 June 2008"/> <script src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/jquery-1.2.6.pack.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/ui.tabs.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/height.js" type="text/javascript"></script> <script src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/uitabs/forms.js" type="text/javascript"></script> <script type="text/javascript" src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/archivetabs.js"></script> <script type="text/javascript" src="/web/20090406133453js_/http://arche.by/templates/javascript/popup.js"></script> <script type="text/javascript">$(function(){$('#container-1 ul').tabs();$('#container-2 ul').tabs();$('#container-3 ul').tabs();});</script> <link href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/templates/styles/reset.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/templates/styles/arche.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/templates/styles/ui.tabs.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/templates/styles/tabsheets.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/dd-formmailer.css" rel="stylesheet" type="text/css"/> <link rel="shortcut icon" type="image/x-icon" href="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/favicon.ico"></head> <body>  <div id="header"> <div class="header-content"> <ul id="navlist"> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/" class="home">Галоўная</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/10/">Аналiтыка</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/">Крытыка</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/30/">Гiсторыя</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/40/">Эсэiстыка</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/50/">Лiтаратура</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/60/">Кароткiя рэцэнзii</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/70/">Кнiгi ARCHE</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=123" class="rss">RSS</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/200/?tpl=111">Пра нас</a></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/210/?tpl=111">Кантакты</a></li> <li style="margin:0;"><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=137">Архіў</a></li> </ul> <div class="copy-text"> <p>Запрашаем на <em>arche.by!</em> Часопіс кніжных аглядаў, інтэлектуальнай аналітыкі і добрай літаратуры.</p> <div class="copy-divider"> <hr/> </div> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/"><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/logo.gif" alt=" " class="logopic"/></a> <div class="search-box"> <img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/gpowered.gif" style="float:right;margin:0 0 0 -15px;" alt="Google search"/> <form action="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/" id="cse-search-box"> <input type="hidden" name="tpl" value="154"/> <input type="hidden" name="cx" value="005827618818561026790:xqfyfyene4w"/> <input type="hidden" name="cof" value="FORID:9"/> <input type="hidden" name="ie" value="UTF-8"/> <input type="text" name="q" maxlength="255" size="10" value="" type="text"/> <input type="submit" name="sa" value="OK" class="button"/> </form> <p>6 красавiка 2009 г.</p> </div> </div> </div> </div>   <div id="main" class="clearfix">  <div class="article-column clearfix"> <p class="article-tools"><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=100" class="print">Друкаваць</a> <a href="#comments" class="comments">Камэнтары (0)</a><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=149" class="email">Пераслаць на э-адрас</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=123" class="rss">RSS</a></p> <p class="section-title">Крытыка</p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> <div style="float:left;clear:both;" class="list-heads"> </div><br/><br/> <div class="imgfloater"><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/get_img?NrImage=2&NrArticle=476" alt="www.br23.net"/><p>www.br23.net</p></div> <h1>Беларуская трасянка і ўкраінскі суржык вачыма навукоўцаў</h1> <p class="author">Ігар Клімаў</p> <div class="intro">Даследаваць якія-небудзь піджыны дзе-небудзь на Гаіці ці ў Гвіяне здавалася нам сапраўднай навукай, вартай увагі ўсёй мовазнаўчай супольнасці, а вось аналагічныя аб’екты ў сябе дома чамусьці цікавасці вучоных раней не выклікалі. Не дзіва, што сур’ёзную ўвагу славянскіх лінгвістаў да нашай трасянкі і ўкраінскага суржыка па-сапраўднаму абудзілі замежныя даследчыкі.</div> <div class="full-text"><p><strong>Выданне, якое разглядаецца ў артыкуле: <em>Belarusian trasjanka and Ukrainian Suržyk: Structural and social aspects of their description and categorization / Eds. Hentschel G., Zaprudski S. Oldenburg, 2008. 133 с. (Studia Slavica Oldenburgensia 17). </em></strong></p> <p> </p> <p>Гэта невялікая кніжка – першая ў свеце манаграфія (праўда, калектыўная), прысвечаная беларускай трасянцы і ўкраінскаму суржыку як аб’ектам навуковага вывучэння. Гэтыя з’явы мовазнаўцы Беларусі і Украіны доўгі час зусім не заўважалі і да нядаўняга часу ў лепшым выпадку згадвалі (ды і то мімаходзь) хіба што ў кантэксце культуры мовы. Даследаваць якія-небудзь піджыны або крэолы дзе-небудзь на Гаіці ці ў Гвіяне здавалася сапраўднай навукай, вартай увагі ўсёй мовазнаўчай супольнасці, а вось аналагічныя аб’екты ў сябе дома чамусьці цікавасці вучоных не выклікалі. Гэтаму ў пэўнай ступені замінала навуковая традыцыя Беларусі і Украіны, схільная да тэарэтызавання. Згодна з гэтай традыцыяй мала ўвагі надавалася палявым доследам (за выключэннем дыялекталагічных, але ў іх рэальнае маўленне часта ігнаравалася на карысць архаічных з’яў), на сітуацыю ўплываў таксама пэўны дагматызм савецкага мовазнаўства. У дадатак, аб’ектыўная фіксацыя рэальнага маўлення (асабліва ў гарадах) была непажаданая, паколькі магла б паказаць высокую ступень русіфікаванасці беларускага і ўкраінскага грамадстваў. Таму трасянку і суржык заўважалі (звычайна, у пеяратыўным кантэксце) больш публіцысты і палітыкі, але зусім не навукоўцы. Не дзіва, што сур’ёзную ўвагу славянскіх лінгвістаў да трасянкі (і суржыка) па-сапраўднаму абудзілі замежныя даследчыкі.</p> <p> </p> <p>У прыватнасці, трасянкай напачатку новага тысячагоддзя зацікавіўся старшыня камісіі па моўных кантактах пры Міжнародным камітэце славістаў, нямецкі славіст-мовазнавец Г. Генчэль (Альдэнбург), які вывеў вывучэнне гэтай з’явы на сур’ёзны навуковы ўзровень. На працягу вось ужо некалькіх апошніх гадоў ён разам са С. Тэш (Альдэнбург), ураджэнкай Беларусі, рупліва займаецца даследаваннем трасянкі, апошнім часам да іх працы далучыўся і С. Запрудскі (Мінск). Беларускім філолагам Г. Генчэль вядомы паводле некалькіх выступаў і публікацый у Мінску на тэму трасянкі, якія выклікалі значную ўвагу. Менавіта дзякуючы ініцыятыве сп. Генчэля ўлетку 2007 г. у Альдэнбургу ўпершыню адбылася навуковая канферэнцыя, прысвечаная асэнсаванню такіх з’яў, як трасянка і суржык.</p> <p> </p> <p>Наступнай публічнай акцыяй гэтага альдэнбургскага праекта па вывучэнні трасянкі стала разглядаемы зборнік. Ён уяўляе сабой збор дакладаў тэматычнага блока 14-га Міжнароднага з’езда славістаў, што адбыўся ў верасні 2008 г. у Охрыдзе (Македонія). На гэтым тэматычным блоку, які сабраў шырокае кола зацікаўленых навукоўцаў, выступілі не толькі прадстаўленыя ў манаграфіі дакладчыкі, але і адбылася актыўная дыскусія па ўзнятых праблемах.</p> <p> </p> <p>Манаграфія складаецца з 4 артыкулаў і кароткіх уводзін (на англійскай мове), напісаных рэдактарамі. Склад удзельнікаў, напэўна, мусіў прадстаўляць розныя гледзішчы на праблему: два славянскія аўтары даследуюць праблему нібы знутры (і на роднай мове) – з Украіны (Л. Масэнка) ці Беларусі (С. Запрудскі); два замежныя аўтары (М. Флаер, Г. Генчэль) нібы падаюць знешні погляд, звонку (і на англійскай мове, хаця рэзюмэ дакладаў двух апошніх аўтараў змешчаны на рускай мове).</p> <p> </p> <p>Першы артыкул <em>Суржик: історія формування, сучасний стан, перспективи функціонування</em> (с. 1-37) належыць Л. Масэнцы з Кіева (Нацыянальны ўніверсітэт Кіева-Магілянская акадэмія) і ў асноўным прысвечаны гісторыі суржыка на Украіне (с. 5-22). Аўтарка выводзіць паходжанне суржыка з мяжы 17-18 ст. (с. 5-7), што тыпова для ўкраіністыкі. Некаторыя (пераважна заходнія) украіністы гатовыя пад суржыкам бачыць любую мяшаную і макаранічную мову аж з эпохі ВКЛ і нават часоў Кіеўскай Русі, хаця гэта выглядае надта смела: атрымліваецца, што суржык з’явіўся на стагоддзе раней за сучасную ўкраінскую літаратурную мову (калі яе пачаткам лічыць «Энеіду» 1798 г. Катлярэўскага). З’яўленне і пашырэнне суржыка аўтарка звязвае з усталяваннем на Украіне маскоўскай, затым расійскай, а потым савецкай улады, якая несла ўкраінцам толькі гора і русіфікацыю. Даследчыца таксама разглядае слоўнікавыя дэфініцыі тэрміна «суржык» і погляды (пераважна негатыўныя) некаторых сучаснікаў на саму з’яву (с. 1-4, 22-24, 26-27), а таксама спробы класіфікацыі ва ўкраіністыцы разнавіднасцяў суржыка (с.30-31) -- але не дае яго ўласнай дэфініцыі, хаця і адзначае патрэбу адрознення пры гэтым мяшанага і інтэрферыраванага маўлення (с. 4, 25). На падставе розных дадзеных яна спрабуе падлічыць дэмаграфічны патэнцыял суржыкамоўнасці на Украіне (с. 24-25) і аналізуе (вызначае русізмы на розных узроўнях) некалькі прыкладаў маўлення ўкраінцаў (с. 15-18, 28-30). Мімаходзь яна характарызуе суржык як хаатычнае паяднанне элементаў рускай і ўкраінскай моў (с. 17, 28) – выснова, далёка не новая ў мовазнаўстве, што ўсведамляе і сама даследчыца.</p> <p> </p> <p>У сваім артыкуле <em>Suržyk or suržyks? </em>(с. 39-56) М. Флаер з Гарвардскага ўніверсітэта (ЗША) шукае пацвярджэння фаналагічных, марфалагічных, лексічных і сінтаксічных адпаведнасцяў (правіл суадносін) паміж суржыкам, рускай і ўкраінскай мовамі, якія даследчык вывеў раней у сваім артыкуле 2000 г. Дзеля гэтага ён паддаў аналізу тыя разнавіднасці суржыка, што былі вылучаныя ў 2004-2005 гг. амерыканскай украіністкай Л. Біланюк (с. 45-52), і прыйшоў да высновы, што яе матэрыял рэпрэзентуе толькі пэўны від суржыка. На погляд вучонага, можна казаць толькі пра дзве разнавіднасці суржыка (часам прадстаўленыя і ў аднаго моўцы) – русіфікаваны на ўкраінскай базе і ўкраінізаваны на рускай базе, паколькі ў структурных адносінах дамешак іншай мовы мусіць грунтавацца на аснове пэўнай мовы (с. 44, 50, 52-53).</p> <p> </p> <p>С. Запрудскі з Мінска (Беларускі дзяржаўны універсітэт) у артыкуле <em>Маўленчая акамадацыя і пераключэнне кодаў ў працэсе міжкультурнай камунікацыі: выпадак Беларусі</em> (с. 57-97) разглядае трасянку як вынік маўленчай акамадацыі (псіхалагічнай з’явы), г. зн. прыстасавання маўлення носьбітаў беларускіх дыялектаў да больш «культурнага» (як ім здаецца) рускага маўлення, што дамінуе ў гарадах рэспублікі (с. 66-68, 69-70, 76-80). Такі падыход не новы ў навуцы, але з яго дапамогай складана вытлумачыць з’яўленне русізмаў (і часам даволі шматлікіх) у маўленні людзей, што не знаходзяцца ў кантакце з рускамоўнымі (напрыклад, “аўтахтонныя” вяскоўцы, якія ніколі ў сваім жыцці не пакідалі роднай вёскі, ці вяскоўцы, якія размаўляюць з беларускамоўнымі). Даследчык акрэслівае трасянку як «змешанае беларуска-рускае маўленне, ... у якім фіксуецца адносна высокая доля “дыферэнцыяльных” элементаў двюх моў» (с. 69), але ў іншым месцы гаворыць пра трасянку як «гібрыдную форму» – фактычна мову (с. 81, 85-86). Ён вылучае дзве яе разнавіднасці (с. 71-74): трасянку 1 (на глебе беларускай мовы) і трасянку 2 (на глебе рускай мовы – аднак гэта трасянка не рускіх, а беларусаў, якія засвоілі рускую мову), што блізка да поглядаў М. Флаера (адносна суржыка) і некаторых іншых даследчыкаў. Апрача таго С. Запрудскі разглядае тэрміналогію і дэфініцыі шэрагу заходніх і айчынных прац, прысвечаных розным аспектам маўленчай камунікацыі (с. 57-58, 64-66, 74-76) і пытанням білінгвізму (с. 60-63). Ён таксама падае вядомыя ў беларусістыцы класіфікацыі маўленчых сітуацый рэспублікі (с. 59-60, 68-69, 71) і прапануе ўласную класіфікацыю (с. 69-71), а таксама дае прыклады пераключэння кодаў у маўленні жыхароў Беларусі (80-86).</p> <p> </p> <p>Апошні артыкул <em>On the development of inflectional paradigms in Belarusian trasjanka: the example of demonstrative pronouns</em> (с. 99-133) належыць Г. Генчэлю з Альдэнбургскага ўніверсітэта (Паўночная Германія) і прадстаўляе ў значнай меры прамежкавыя вынікі яго праекта па вывучэнні трасянкі. Даследчык пачынае з тэарэтычных уводзін, дзе абмяркоўвае магчымасці існавання трасянкі як пэўнай «трэцяй мовы» (з уласнымі набыткамі кшталту гібрыдных утварэнняў), што ўзнікла ў выніку змяшэння дзвюх моў – беларускай (у дыялектнай постаці) і рускай (c. 99-100). Ён таксама выказвае абгрунтаваны сумнеў у бессістэмнасці і хаатычнасці трасянкі і прапануе ў якасці метаду яе даследавання колькасны (статыстычны) аналіз выбару спецыфічна беларускіх, рускіх ці марфалагічна мяшаных (гібрыдных) элементаў (пры ігнараванні элементаў агульных) у тэкстах на трасянцы (с. 100-104). На прыкладзе выкарыстання формаў указальных займенікаў (гэты – этот, той – тот і камбінацый іх асноў ды канчаткаў, с. 104-110) ён вызначыў шэраг цікавых прэферэнцый і тэндэнцый у маўленні на трасянцы, што карэлюць з тымі ці іншымі агульнамоўнымі заканамернасцямі і працэсамі (у галіне марфалогіі і ў маўленчай дзейнасці, з некаторымі сацыяльнымі акцэнтамі, с. 110-126) і знаходзяць сабе аналогіі ў іншых кантактуючых мовах і дыялектах.</p> <p> </p> <p>У цэлым зборнік дае дастаткова рознабаковае ўяўленне пра аспекты ды падыходы ў тлумачэнні і даследаванні такіх далёка неадназначных з’яў, як трасянка ці суржык. Славянскія аўтары, Масэнка і Запрудскі, паспрабавалі прадставіць праблемныя працы (гістарычнага кірунку – украінская даследчыца, і тэарэтычнага характару – беларускі вучоны), тады як амерыканскі ды нямецкі ўдзельнікі прэзентавалі больш прыватныя фрагменты сваіх даследаванняў, але таксама з грунтоўным тэарэтычным суправаджэннем.</p> <p> </p> <p>_____________________________________________</p> <p> </p> <p><em><span style="color: #000000;"><strong>Рэцэнзія перадрукоўваецца з: </strong></span></em><em>Бюлетэнь Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў. 2009. № 3.</em></p></div><br/><br/> <div style="float:left;" class="list-heads"> </div><br/><br/>  <a name="comments"></a> <div class="articlecomments"> <p class="title">Камэнтары(0)</p> <div class="articlecomment-hr"><hr/></div> </div> <div class="articlecomments"> <p class="title">Паслаць камэнтар</p> <div class="articlecomment-hr"><hr/></div> <form name="submit_comment" action="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/#comments" method="post"> <input type="hidden" name="IdLanguage" value="21"/> <input type="hidden" name="IdPublication" value="1"/> <input type="hidden" name="NrIssue" value="12"/> <input type="hidden" name="NrSection" value="20"/> <input type="hidden" name="NrArticle" value="476"/> <label>Iмя:</label><input type="text" name="f_comment_reader_email" maxlength="255" size="10" value="" class="formInputText"/> <br/><br/> <label>Тэма:</label><input type="text" name="f_comment_subject" maxlength="255" size="10" value="" class="formInputText"/><br/><br/> <label>Камэнтар:</label><textarea name="f_comment_content" cols="40" rows="4"></textarea><br/><br/> <label>CAPTCHA код:</label><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/include/captcha/image.php"/> <br/><br/> <label>Увядзiце CAPTCHA код:</label> <input type="text" name="f_captcha_code" size="10" maxlength="255" class="formInputText"/><br/><br/> <input type="submit" name="f_submit_comment" id="article_comment_submit" value="Паслаць камэнтар"/> </form> </div>  </div>   <div class="column-3 clearfix">  <div id="container-1"> <ul> <li><a href="#fragment-1"><span>Абнаўленьні э-поштай</span></a></li> <li><a href="#fragment-2"><span>Ліст рэдактару</span></a></li> </ul> <div id="fragment-1"> <p>Каб атрымліваць інфармацыю пра новыя тэксты, што выстаўляюцца на arche.by, увядзіце свой э-адрас сюды </p> <div id="output1"> <form enctype="multipart/form-data" action="https://web.archive.org/web/20090406133453/http://arche.by/templates/phpscripts/newsletter/process1224770489.php" id="newsletter" method="post"> <table border="0" align="center" cellpadding="2" cellspacing="0" class="lightborder"> <tr> <td width="0%"> </td> <td class="error_msg"> </td> </tr> <tr> <td nowrap>Email <span class="error_msg">*</span>  </td> <td><input class="inputtext" type="Text" name="Email" value="">   </td> </tr><tr> <td nowrap>  </td> <td><input type="radio" name="Choice" value="падпісацца" class="radio"> <span class="normal">падпісацца</span><br><input type="radio" name="Choice" value="спыніць падпіску" class="radio"> <span class="normal">спыніць падпіску</span><br>   </td> </tr> <tr> <td nowrap> </td> <td><input type="submit" name="Submit" class="button" value="OK"></td> </tr> </table> </form> <script type="text/javascript"> // prepare the form when the DOM is ready $(document).ready(function() { // bind form using ajaxForm $('#newsletter').ajaxForm({ // target identifies the element(s) to update with the server response target: '#output1', // success identifies the function to invoke when the server response // has been received; here we apply a fade-in effect to the new content success: function() { $('#output1').fadeIn('slow'); return true; } }); }); </script> </div> </div> <div id="fragment-2"> <p>Каб даслаць ліст рэдактару ARCHE, упішыце тэкст і ўвядзіце свой э-адрас тутака.</p> <div id="output2" style="width:275px;overflow:hidden;"> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml"> <head profile="http://gmpg.org/xfn/11"> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8"/> <title>Contact</title> <link rel="stylesheet" href="/web/20090406133453cs_/http://arche.by/by/12/20/476/dd-formmailer.css" type="text/css" media="screen"/> </head> <body style="margin:0;padding:0;"> <div align="left"> <div style="width: 380px; text-align:left;">  <div class="ddfmwrap"><form class="ddfm" id="mail" method="post" action="https://web.archive.org/web/20090406133453/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/send.php" enctype="multipart/form-data"> <p class="fieldwrap"><label for="fm_name"><span class="required">*</span> Iмя</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_name" id="fm_name" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_email"><span class="required">*</span> e-mail</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_email" id="fm_email" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_subject"><span class="required">*</span> Тэма</label><input class="fmtext" type="text" name="fm_subject" id="fm_subject" value=""/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_verify"><span class="required">*</span> Увядзiце код</label> <input class="fmverify" type="text" name="fm_verify" id="fm_verify"/> <img src="https://web.archive.org/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/phpscripts/sendmail/send.php?v=1" alt="Увядзiце код" title="Увядзiце код"/></p> <p class="fieldwrap"><label for="fm_message"><span class="required">*</span> Тэкст</label> <textarea class="fmtextarea" name="fm_message" cols="20" rows="6" id="fm_message"></textarea></p> <p><input type="hidden" name="MAX_FILE_SIZE" value="1000000"/></p> <div class="submit"><input type="submit" name="form_submitted" value="Отправить"/></div> <div class="credits"> <a href="#" title="Dagon Design"></a></div> <script type="text/javascript"> $(document).ready(function() { var options = { target: '#output2', }; $('#mail').ajaxForm(options); }); </script> </form></div>  </div> </div> </body> </html> </div> </div> </div>  <div class="readers-meeting"> <div class="title">Абвесткi</div> <h4><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/300/471/">Хрысьціянства ў гістарычным лёсе беларускага народу</a></h4> <p class="date"> </p> <h4><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/300/433/">Стажыроўка імя Паўла Тыгрыда</a></h4> <p class="date"> </p> <h4><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/300/442/">Міжнародная летняя школа беларускіх дасьледаваньняў у Гайнаўцы</a></h4> <p class="date"> </p> <div class="title-divider"> <hr/> </div> </div> <div id="container-2"> <ul> <li><a href="#fragment-3"><span>Абмеркаваньні</span></a></li> </ul> <div id="fragment-3"> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/10/449/">Дыскрэдытацыя праваслаўя</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/10/449/#comments" class="comment"> (1) </a></p> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/110/448/">«Крывакрыж» і другія енкі паганаліцьвінаў</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/110/448/#comments" class="comment"> (2) </a></p> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/20/441/">Мадэль не Лефеўра</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/20/441/#comments" class="comment"> (1) </a></p> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/110/407/">Нацыя ліцьвінаў атрымала грант на сайт у Інтэрнэце</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/110/407/#comments" class="comment"> (12) </a></p> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/40/431/">Змена оптыкі: рэванш спальных раёнаў</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/40/431/#comments" class="comment"> (4) </a></p> <p><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/10/30/379/">Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</a> <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/10/30/379/#comments" class="comment"> (33) </a></p> </div> </div> <br/>  <div class="column-3-banner"> <script type="text/javascript"></script><noscript><a href="https://web.archive.org/web/20090406133453/http://new.arche.by/banner/delivery/ck.php?n=a1f77c20&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE" target="_blank"><img src="https://web.archive.org/web/20090406133453im_/http://new.arche.by/banner/delivery/avw.php?zoneid=1&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE&n=a1f77c20" border="0" alt=""/></a></noscript> </div>   <div class="promobox"> <div class="boxtop">Самае чытанае</div> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>1. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/110/407/">Нацыя ліцьвінаў атрымала грант на сайт у Інтэрнэце</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>2. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/10/30/379/">Праект “Беларусь”: aut pro, aut contra?</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>3. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/9/30/222/">Міф пра Кастуся Каліноўскага*</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>4. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/10/30/360/">Дзяржаўная сымболіка Беларускай Народнай Рэспублікі</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>5. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/10/60/391/">Тры канцэпцыі беларускай нацыянальнай ідэнтычнасьці</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>6. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/9/20/331/">Міф пра вечнае вяртанне Літоўскай імперыі</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>7. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/11/40/431/">Змена оптыкі: рэванш спальных раёнаў</a></span></li> </ul> <ul style="list-style-type:none;"> <li><span>8. <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/9/40/262/">Дасканалы дуэт: КГБ і Алесь Белы</a></span></li> </ul> <div class="boxbottom"> </div> </div>  <div class="column-3-banner">   <script type="text/javascript"></script><noscript><a href="https://web.archive.org/web/20090406133453/http://new.arche.by/banner/delivery/ck.php?n=a2a20169&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE" target="_blank"><img src="https://web.archive.org/web/20090406133453im_/http://new.arche.by/banner/delivery/avw.php?zoneid=2&cb=INSERT_RANDOM_NUMBER_HERE&n=a2a20169" border="0" alt=""/></a></noscript> </div>   </div>  </div>   <div id="footer"> <div class="footer-content"> <ul class="footerlist"> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/" class="home">Галоўная</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/10/">Аналiтыка</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/">Крытыка</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/30/">Гiсторыя</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/40/">Эсэiстыка</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/50/">Лiтаратура</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/60/">Кароткiя рэцэнзii</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/70/">Кнiгi ARCHE</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=123" class="rss">RSS</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/200/?tpl=111">Пра нас</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/1/210/?tpl=111">Кантакты</a><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/bottom-menu-spacer.gif" alt="spacer"/></li> <li style="margin:0;"><a href="/web/20090406133453/http://arche.by/by/12/20/476/?tpl=137">Архіў</a></li> </ul> <a target="_top" href="https://web.archive.org/web/20090406133453/http://www.akavita.by/"> <script language="javascript"></script><script language="javascript1.1"></script><script language="javascript1.2"></script><script language="javascript1.3"></script><script language="javascript"></script><noscript> <img src="https://web.archive.org/web/20090406133453im_/http://adlik.akavita.com/bin/lik?id=116" border="0" height="31" width="88" alt="Akavita: каталог, рейтинг, счетчик для сайтов Беларуси"> </noscript><script language="JavaScript"></script></a>  <a href="/web/20090406133453/http://arche.by/" class="footer-logo"><img src="/web/20090406133453im_/http://arche.by/templates/images/footer-logo.gif" alt="login"/></a> <p>Часопіс кніжных аглядаў, інтэлектуальнай аналітыкі і добрай літаратуры.</p> <p class="copyright">© Copyright 2009 Arche пачатак</p> </div> </div> <script type="text/javascript"> var gaJsHost = (("https:" == document.location.protocol) ? "https://web.archive.org/web/20090406133453/https://ssl." : "https://web.archive.org/web/20090406133453/http://www."); document.write(unescape("%3Cscript src='" + gaJsHost + "google-analytics.com/ga.js' type='text/javascript'%3E%3C/script%3E")); </script> <script type="text/javascript"> var pageTracker = _gat._getTracker("UA-5799499-1"); pageTracker._trackPageview(); </script>  </body> </html>