CINXE.COM
Tacitus – Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="de" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tacitus – Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )dewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Januar","Februar","März","April","Mai","Juni","Juli","August","September","Oktober","November","Dezember"],"wgRequestId":"e71fb276-1369-4129-ae87-1e712f28fcfd","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tacitus","wgTitle":"Tacitus","wgCurRevisionId":254343724,"wgRevisionId":254343724,"wgArticleId":80155,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Belege fehlen","Konsul (Römische Kaiserzeit)","Quindecimvir","Autor","Literatur (Latein)","Sachliteratur","Historiker der Antike","Cornelier","Geboren im 1. Jahrhundert","Gestorben im 2. Jahrhundert","Mann","Person als Namensgeber für einen Asteroiden","Person als Namensgeber für einen Mondkrater"],"wgPageViewLanguage":"de","wgPageContentLanguage":"de","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tacitus","wgRelevantArticleId":80155,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":254343724,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"de","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"de"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2161","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.citeRef":"ready","ext.gadget.defaultPlainlinks":"ready","ext.gadget.dewikiCommonHide":"ready","ext.gadget.dewikiCommonLayout":"ready","ext.gadget.dewikiCommonStyle":"ready","ext.gadget.NavFrame":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.createNewSection","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.CommonsDirekt","ext.gadget.donateLink","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=de&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=de&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=de&modules=ext.gadget.NavFrame%2CciteRef%2CdefaultPlainlinks%2CdewikiCommonHide%2CdewikiCommonLayout%2CdewikiCommonStyle&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=de&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg/1200px-Wien-_Parlament-Tacitus.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1584"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg/960px-Wien-_Parlament-Tacitus.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1056"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="845"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tacitus – Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//de.m.wikipedia.org/wiki/Tacitus"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Seite bearbeiten" href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (de)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//de.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tacitus"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.de"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Atom-Feed für „Wikipedia“" href="/w/index.php?title=Spezial:Letzte_%C3%84nderungen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tacitus rootpage-Tacitus skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Tacitus</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Zur Navigation springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Zur Suche springen</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="de" dir="ltr"><div class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1 navigation-not-searchable noprint" style="border-bottom-style: solid; border-bottom-width: 1px; font-size:95%; margin-bottom:1em; padding: 0.25em; overflow: hidden; word-break: break-word; word-wrap: break-word;" id="Vorlage_Begriffsklärungshinweis"><div class="noviewer noresize bksicon" style="display: table-cell; padding-bottom: 0.2em; padding-left: 0.25em; padding-right: 1em; padding-top: 0.2em; vertical-align: middle;" aria-hidden="true" role="presentation"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/40px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/60px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></div> <div style="display: table-cell; vertical-align: middle; width: 100%;"> <div role="navigation"> Der Titel dieses Artikels ist mehrdeutig. Weitere Bedeutungen sind unter <a href="/wiki/Tacitus_(Begriffskl%C3%A4rung)" class="mw-disambig" title="Tacitus (Begriffsklärung)">Tacitus (Begriffsklärung)</a> aufgeführt.</div> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datei:Wien-_Parlament-Tacitus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg/250px-Wien-_Parlament-Tacitus.jpg" decoding="async" width="220" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg/330px-Wien-_Parlament-Tacitus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg/500px-Wien-_Parlament-Tacitus.jpg 2x" data-file-width="1952" data-file-height="2576" /></a><figcaption>Tacitus, moderne Skulptur vor dem <a href="/wiki/Parlamentsgeb%C3%A4ude_(Wien)" title="Parlamentsgebäude (Wien)">Parlamentsgebäude</a> in Wien</figcaption></figure> <p><b>Publius Cornelius Tacitus</b> (* um 58, † um 120) war ein bedeutender <a href="/wiki/R%C3%B6misches_Reich" title="Römisches Reich">römischer</a> <a href="/wiki/Geschichtsschreibung" title="Geschichtsschreibung">Geschichtsschreiber</a>, Politiker und <a href="/wiki/R%C3%B6mischer_Senat" title="Römischer Senat">Senator</a>. Tacitus’ ganz oder weitgehend erhaltene Schriften sind <i><a href="/wiki/Agricola_(Tacitus)" title="Agricola (Tacitus)">Agricola</a></i>, <i><a href="/wiki/Germania_(Tacitus)" title="Germania (Tacitus)">Germania</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Dialogus_de_oratoribus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialogus de oratoribus (Seite nicht vorhanden)">Dialogus de oratoribus</a></i>, <i><a href="/wiki/Historiae_(Tacitus)" title="Historiae (Tacitus)">Historien</a></i> und <i><a href="/wiki/Annales_(Tacitus)" title="Annales (Tacitus)">Annalen</a></i>. Sowohl die <i>Historien</i> als auch die <i>Annalen</i> gehören zu den bekanntesten und wichtigsten historischen Schriften der römischen Geschichte, sind aber nur teilweise erhalten. Die <i>Germania</i> ist eine bedeutende ethnographische Darstellung verschiedener Stämme der <a href="/wiki/Germanen" title="Germanen">Germanen</a>, die aber eine sehr problematische Rezeptionsgeschichte aufweist. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="de" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhaltsverzeichnis</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Name_und_Familie"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Name und Familie</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Leben"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Leben</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Werke"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Werke</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Allgemeines"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Allgemeines</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Charakter_der_taciteischen_Historiographie"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Charakter der taciteischen Historiographie</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Tacitus_und_der_Aufstand_des_Arminius"><span class="tocnumber">3.3</span> <span class="toctext">Tacitus und der Aufstand des Arminius</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Tacitus_über_das_frühe_Christentum"><span class="tocnumber">3.4</span> <span class="toctext">Tacitus über das frühe Christentum</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Judenexkurs"><span class="tocnumber">3.5</span> <span class="toctext">Judenexkurs</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Nachleben"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Nachleben</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#Moderne_Bewertung"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Moderne Bewertung</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#Literatur"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Literatur</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#Weblinks"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Weblinks</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="#Anmerkungen"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Anmerkungen</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Name_und_Familie">Name und Familie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=1" title="Abschnitt bearbeiten: Name und Familie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=1" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Name und Familie"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tacitus’ <i>praenomen</i> (Vorname) dürfte, wie aus einer Handschrift ersichtlich, <i>Publius</i> gewesen sein,<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> wenngleich ihn <a href="/wiki/Sidonius_Apollinaris" title="Sidonius Apollinaris">Sidonius Apollinaris</a> (5. Jahrhundert) als <i>Gaius</i> bezeichnete. Das <a href="/wiki/Cognomen" title="Cognomen">Cognomen</a> <i>Tacitus</i> (wörtlich „der Schweigsame“) findet sich auch beim möglichen Vater des Historikers, einem <a href="/wiki/Prokurator" title="Prokurator">Prokurator</a> der Provinz <i><a href="/wiki/Gallia_Belgica" title="Gallia Belgica">Gallia Belgica</a></i>, den Plinius der Ältere erwähnt.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Wenn diese Verbindung korrekt ist, gehörte Tacitus’ Familie dem <a href="/wiki/Eques" title="Eques">Ritterstand</a> an, und er stieg als ihr erster Angehöriger <i>(<a href="/wiki/Homo_novus" title="Homo novus">homo novus</a>)</i> in die <a href="/wiki/Nobilit%C3%A4t" title="Nobilität">Nobilität</a> auf. Die Familie stammte wahrscheinlich aus einer der westlichen <a href="/wiki/R%C3%B6mische_Provinz" title="Römische Provinz">römischen Provinzen</a>, vielleicht <i><a href="/wiki/Gallia_cisalpina" title="Gallia cisalpina">Gallia Cisalpina</a></i> oder <i><a href="/wiki/Gallia_Narbonensis" title="Gallia Narbonensis">Gallia Narbonensis</a></i>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tacitus’ mögliche Grabinschrift<sup id="cite_ref-grabinschrift_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-grabinschrift-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> überliefert mit <i>CA</i> den Beginn eines weiteren Namensbestandteils; möglicherweise lautete er vollständig <i>Caecina (Paetus?)</i>, was auf eine familiäre Verbindung mit der senatorischen Familie der <a href="/wiki/Caecinier" title="Caecinier">Caecinae</a> hindeuten könnte. Eventuell war Tacitus’ Vater mit einer Caecinia verheiratet.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Leben">Leben</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=2" title="Abschnitt bearbeiten: Leben" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=2" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Leben"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datei:Tacitus,_Sepulchral_Inscription.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg/220px-Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg/330px-Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg/440px-Tacitus%2C_Sepulchral_Inscription.jpg 2x" data-file-width="1570" data-file-height="1047" /></a><figcaption>Mutmaßliche Grabinschrift für Tacitus (Fragment), <i>Museo delle Terme di Diocleziano</i>, Rom</figcaption></figure> <p>Über Tacitus’ Leben existieren nur verstreute Zeugnisse von ihm selbst oder von seinen Zeitgenossen, vor allem vom jüngeren <a href="/wiki/Plinius_der_J%C3%BCngere" title="Plinius der Jüngere">Plinius</a>, in dessen <a href="/wiki/Plinius-Briefe" title="Plinius-Briefe">Briefesammlung</a> Tacitus der häufigste Adressat ist. Er dürfte etwa 58 n. Chr. geboren sein<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> und wurde offenbar zielstrebig auf den Eintritt in den Staatsdienst vorbereitet. Als seine Lehrer nennt er selbst<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Marcus_Aper" title="Marcus Aper">Marcus Aper</a> und <a href="/w/index.php?title=Iulius_Secundus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iulius Secundus (Seite nicht vorhanden)">Iulius Secundus</a>. Er schlug die übliche Laufbahn als Gerichtsredner, also Rechtsanwalt, ein. Schon als junger Mann brachte er es zu Ansehen, wie der etwas jüngere Plinius angibt, der ihm nachzueifern strebte.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Etwa im Jahr 76 oder 77 verlobte sich Tacitus mit der Tochter des <a href="/wiki/Consulat" class="mw-redirect" title="Consulat">Konsuls</a> <a href="/wiki/Gnaeus_Iulius_Agricola" title="Gnaeus Iulius Agricola">Gnaeus Iulius Agricola</a> und heiratete sie bald darauf. Unter <a href="/wiki/Vespasian" title="Vespasian">Vespasian</a> begann er die politische Karriere eines römischen Senators <i>(<a href="/wiki/Cursus_honorum" title="Cursus honorum">cursus honorum</a>)</i>, die er unter den beiden folgenden <a href="/wiki/Flavier" title="Flavier">flavischen</a> Kaisern fortsetzte.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In welchen Jahren er dabei die üblichen Ämter bekleidete, ist nicht genau bekannt, lässt sich aber aus dem Vergleich mit besser dokumentierten Karrieren teilweise erschließen. Nach einer neueren Vermutung, die eine fragmentarisch überlieferte Grabinschrift auf Tacitus bezieht,<sup id="cite_ref-grabinschrift_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-grabinschrift-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> war er <i><a href="/wiki/Decemviri_stlitibus_iudicandis" title="Decemviri stlitibus iudicandis">Decemvir stlitibus iudicandis</a></i>, etwa im Jahr 76, und anschließend vermutlich <a href="/wiki/Milit%C3%A4rtribun" title="Militärtribun">Militärtribun</a>.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Die Inschrift nennt als nächstes Amt eine Vertrauensstellung beim Kaiser als <i><a href="/wiki/Quaestur" title="Quaestur">quaestor</a> Augusti</i>, die Tacitus vielleicht gegen Ende der Herrschaft des <a href="/wiki/Titus" title="Titus">Titus</a> im Jahr 81 bekleidete. Letztes erhaltenes Amt auf der Inschrift ist das <a href="/wiki/Volkstribun" title="Volkstribun">Volkstribunat</a>, das in die ersten Jahre der Herrschaft <a href="/wiki/Domitian" title="Domitian">Domitians</a> fallen dürfte. Möglicherweise war Tacitus vorher oder nachher als <a href="/wiki/Legatus" title="Legatus">Legat</a> eines <a href="/wiki/Prokonsul" title="Prokonsul">Prokonsuls</a> in einer Provinz.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Von Tacitus selbst ist bezeugt, dass er 88 n. Chr., im Jahr der von Domitian gefeierten <a href="/wiki/S%C3%A4kularfeier_(Antike)" title="Säkularfeier (Antike)">Säkularspiele</a>, <a href="/wiki/Praetur" title="Praetur">Prätor</a> war und zu diesem Zeitpunkt schon die religiöse Funktion eines <i><a href="/wiki/Quindecimviri_sacris_faciundis" title="Quindecimviri sacris faciundis">Quindecimvir sacris faciundis</a></i> innehatte.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anschließend war er (als Statthalter oder Legat einer Legion?) mehrere Jahre lang nicht in Rom und deswegen nicht zugegen, als sein Schwiegervater im Jahr 93 starb.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tacitus kann also, übrigens ebenso wie Agricola, kaum als Gegner Domitians gelten, sondern er machte unter diesem Kaiser, den er später als Tyrannen darstellte, Karriere. Während der Herrschaft <a href="/wiki/Nerva" title="Nerva">Nervas</a> (96–98 n. Chr.) im Jahre 97 wurde Tacitus <a href="/wiki/Suffektkonsul" title="Suffektkonsul">Suffektkonsul</a> – umstritten ist, ob ihn hierzu bereits Domitian designiert hatte – und hielt in diesem Amt eine Leichenrede auf <a href="/wiki/Lucius_Verginius_Rufus" title="Lucius Verginius Rufus">Lucius Verginius Rufus</a>.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Etwa in dieser Zeit, spätestens mit Beginn der Herrschaft <a href="/wiki/Trajan" title="Trajan">Trajans</a> (98–117 n. Chr.), nahm er seine schriftstellerische Tätigkeit auf. </p><p>Im Jahr 100 klagte Tacitus zusammen mit Plinius den früheren Statthalter der Provinz <a href="/wiki/Africa" title="Africa">Africa</a>, <a href="/w/index.php?title=Marius_Priscus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marius Priscus (Seite nicht vorhanden)">Marius Priscus</a>, in einem <a href="/wiki/Repetundenverfahren" title="Repetundenverfahren">Repetundenverfahren</a> an.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In den folgenden Jahren bis 104/105 scheint er zeitweilig von Rom abwesend gewesen zu sein,<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> möglicherweise als Statthalter einer konsularischen Provinz.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nach seiner Rückkehr arbeitete er an seinem ersten großen Geschichtswerk, den <i>Historien</i>, erwähnt in mehreren Briefen des Plinius.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tacitus bekleidete, wohl im Amtsjahr 112/113, das Prokonsulat der Provinz <a href="/wiki/Asia_(Provinz)" title="Asia (Provinz)">Asia</a>, wie eine in <a href="/wiki/Mylasa" class="mw-redirect" title="Mylasa">Mylasa</a> gefundene Inschrift zeigt.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er hat vermutlich Trajan überlebt; das genaue Todesjahr ist nicht bekannt.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Werke">Werke</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=3" title="Abschnitt bearbeiten: Werke" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=3" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Werke"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Allgemeines">Allgemeines</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=4" title="Abschnitt bearbeiten: Allgemeines" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=4" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Allgemeines"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tacitus galt als einer der bedeutendsten Redner seiner Zeit; der <a href="/wiki/Rhetorik" title="Rhetorik">Redekunst</a> widmete er unter <a href="/wiki/Stil" title="Stil">stilistischer</a> Anlehnung an <a href="/wiki/Marcus_Tullius_Cicero" title="Marcus Tullius Cicero">Marcus Tullius Cicero</a>, den bedeutendsten Redner der <a href="/wiki/Goldene_Latinit%C3%A4t" title="Goldene Latinität">goldenen Latinität</a>, den <i>Dialogus de oratoribus</i>. Nach dem Konsulat (97) unter <a href="/wiki/Nerva" title="Nerva">Nerva</a> begann er mit der Arbeit an seinen großen Geschichtswerken, die sich eventuell bis in die Herrschaft des Kaisers <a href="/wiki/Hadrian_(Kaiser)" title="Hadrian (Kaiser)">Hadrian</a> hinzog. Tacitus schrieb seine Geschichtswerke aus der Perspektive des Senators, der die Zeit der römischen Kaiser von <a href="/wiki/Tiberius" title="Tiberius">Tiberius</a> bis <a href="/wiki/Domitian" title="Domitian">Domitian</a> danach beurteilt, wie weit sie noch den Idealvorstellungen der <a href="/wiki/R%C3%B6mische_Republik" title="Römische Republik">römischen Republik</a> entsprach. Im Grunde lehnte er die Monarchie ab und beklagte immer wieder den Verlust der senatorischen Freiheit. Seine scharfen und sprachlich brillanten Analysen haben das moderne Bild vom Römischen Reich im 1. Jahrhundert n. Chr. wesentlich geprägt. Er kritisierte zeitgenössische Zustände als <a href="/wiki/Dekadenz" title="Dekadenz">Verfallserscheinungen</a> und versuchte, dies anhand bewusst ausgewählter Episoden der Geschichte zu belegen. Der subtilen Koloration der Charaktere kam die Aufgabe zu, dem Leser ein ganz bestimmtes Bild zu vermitteln. Dabei ist zu beachten, dass Tacitus sich zwar ausdrücklich der Maxime <i><a href="/wiki/Sine_ira_et_studio" title="Sine ira et studio">sine ira et studio</a></i> (lateinisch „ohne Zorn und Eifer“) verschrieben hatte; dies meinte aber keine neutrale oder objektive Berichterstattung. Ähnlich wie sein Vorbild <a href="/wiki/Sallust" title="Sallust">Sallust</a> wollte Tacitus durch die Formel seine Unabhängigkeit von der Tagespolitik betonen: Er beanspruchte, weder aus Rachsucht noch aus Angst oder Gefälligkeit zu schreiben. </p><p>Bei der Wiedergabe tatsächlicher Ereignisse hielt er sich in der Regel an die Fakten, wie ein Abgleich mit der 1982 gefundenen <i><a href="/wiki/Tabula_Siarensis" title="Tabula Siarensis">Tabula Siarensis</a></i>, einer Inschriftentafel, deutlich macht.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Seine Auswahl des Materials und die Interpretation der Vorgänge ist hingegen selten objektiv. Dies zeigt sich beispielhaft bei der Charakterisierung des Tiberius, dem Tacitus grundsätzlich üble Absichten und Hintergedanken unterstellte. Hier macht sich Tacitus’ Denken in <a href="/wiki/Stereotyp" title="Stereotyp">stereotypen</a> Kategorien bemerkbar. Seine Angaben sind besonders dann zu hinterfragen, wenn er die Verantwortung für das Berichtete nicht selbst übernimmt, sondern ausdrücklich Gerüchte oder Erzählungen anderer wiedergibt – dies gilt etwa für seine wenig plausible Darstellung der angeblichen Ermordung des <a href="/wiki/Claudius" title="Claudius">Claudius</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datei:Tacitus,_Annals,_Florence,_Plut._68,2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg/220px-Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg" decoding="async" width="220" height="273" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg/330px-Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg/440px-Tacitus%2C_Annals%2C_Florence%2C_Plut._68%2C2.jpg 2x" data-file-width="1408" data-file-height="1747" /></a><figcaption>Tacitus, <i>Annalen</i> (Ende des 11. und Anfang des 12. Buches) in der Handschrift Florenz, <a href="/wiki/Biblioteca_Medicea_Laurenziana" title="Biblioteca Medicea Laurenziana">Biblioteca Medicea Laurenziana</a>, Plut. 68,2, fol. 6v (2. Hälfte des 11. Jahrhunderts)</figcaption></figure> <p>Als Quellen dienten dem Geschichtsschreiber Tacitus neben mündlichen Berichten und Senatsakten auch mehrere Geschichtswerke, die nicht erhalten sind. Er benutzte unter anderem die <i>Germanenkriege</i> und die <i>Historien</i> des <a href="/wiki/Plinius_der_%C3%84ltere" title="Plinius der Ältere">älteren Plinius</a>. Des Weiteren wurden wohl die Werke des <a href="/wiki/Aufidius_Bassus" title="Aufidius Bassus">Aufidius Bassus</a>, des <a href="/wiki/Servilius_Nonianus" title="Servilius Nonianus">Servilius Nonianus</a>, des <a href="/wiki/Fabius_Rusticus" title="Fabius Rusticus">Fabius Rusticus</a> und des <a href="/wiki/Cluvius_Rufus" title="Cluvius Rufus">Cluvius Rufus</a> in Anspruch genommen.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Die Tatsache, dass diese Werke verloren sind, erschwert es erheblich, die Originalität und Bedeutung des Tacitus im Vergleich zu seinen Vorgängern zu beurteilen. In der neueren Forschung wird davon ausgegangen, dass Tacitus jeweils mehrere Quellen benutzt hat. </p><p>Die Werke in vermuteter Entstehungsfolge: </p> <ul><li><i><a href="/wiki/Agricola_(Tacitus)" title="Agricola (Tacitus)">Agricola</a></i> (<i>De vita et moribus Iulii Agricolae</i>) – Biographie des Feldherrn <a href="/wiki/Gnaeus_Iulius_Agricola" title="Gnaeus Iulius Agricola">Gnaeus Iulius Agricola</a>, seines Schwiegervaters, mit einer geographischen Beschreibung Britanniens.</li> <li><i><a href="/wiki/Germania_(Tacitus)" title="Germania (Tacitus)">Germania</a></i> (<i>De origine et situ Germanorum liber</i>) – Geographie und Kultur der <a href="/wiki/Germanen" title="Germanen">Germanen</a>, teilweise seinen Landsleuten als Gegenbild zu einer korrupten und dekadenten Gesellschaft vor Augen gehalten.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Dialogus_de_oratoribus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialogus de oratoribus (Seite nicht vorhanden)">Dialogus de oratoribus</a></i> – über den Verfall der Beredsamkeit.</li> <li><i>Historien</i> (<i><a href="/wiki/Historiae_(Tacitus)" title="Historiae (Tacitus)">Historiae</a></i>) – Geschichte des römischen Reiches von <a href="/wiki/Galba" title="Galba">Galba</a> (69) bis Domitian (96) (nur teilweise erhalten).</li> <li><i><a href="/wiki/Annales_(Tacitus)" title="Annales (Tacitus)">Annalen</a></i> (<i>Annales</i> bzw. <i>ab excessu divi Augusti)</i> – Geschichte des römischen Reiches vom Tod des <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> (14) bis <a href="/wiki/Nero" title="Nero">Nero</a> (68) (etwa zur Hälfte erhalten)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Charakter_der_taciteischen_Historiographie">Charakter der taciteischen Historiographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=5" title="Abschnitt bearbeiten: Charakter der taciteischen Historiographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=5" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Charakter der taciteischen Historiographie"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tacitus war ein scharfer Kritiker der von <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> begründeten staatlichen Ordnung des <a href="/wiki/Prinzipat" title="Prinzipat">Prinzipats</a>. Als Anhänger der alten Republik (und der damit assoziierten Freiheit aus der Perspektive der senatorisch-republikanischen Oberschicht) kritisierte er die Alleinherrschaft, die er als ursächlich für den Verfall von Gerechtigkeit und <i><a href="/wiki/Virtus_(Gottheit)" title="Virtus (Gottheit)">virtus</a></i> ansah. Zugleich war er Realist genug, um die faktische Unvermeidbarkeit der Monarchie anzuerkennen. Geprägt vom Erlebnis der (in dieser Weise wohl zu Unrecht) als <a href="/wiki/Tyrannei" title="Tyrannei">Tyrannei</a> dargestellten Herrschaft <a href="/wiki/Domitian" title="Domitian">Domitians</a> (81–96) schildert er die Ereignisse um die julisch-claudischen Kaiser von Tiberius bis Nero <i>(Annales)</i> sowie der Flavier <a href="/wiki/Vespasian" title="Vespasian">Vespasian</a>, <a href="/wiki/Titus" title="Titus">Titus</a> und eben jenes Domitian <i>(Historiae)</i>, wobei sich sein <a href="/wiki/Geschichtsbild" title="Geschichtsbild">Geschichtsbild</a> allmählich verdunkelt: Die vorgebliche Absicht, Zeugnis vom gegenwärtigen Glück <i>(testimonium praesentium bonorum)</i> abzulegen, tritt in den Hintergrund und weicht dem Bestreben, die Erinnerung an frühere Knechtschaft <i>(memoria prioris servitutis)</i> wachzuhalten. In dem Bewusstsein, dass die Zeiten knapp bemessen seien, in welchen man frei seine Meinung äußern könne, geriet ebendies zu seinem Hauptaugenmerk: den Taten der historischen Personen Würdigung oder Schmach zuteilwerden zu lassen, wobei Tacitus in stereotype Denkmuster verfiel. Tiberius etwa ist bei ihm ein durch und durch böser Mensch, wobei Tacitus die Person des Germanicus als Antipode zu Tiberius glorifizierend darstellt. Zur angeblich geplanten Schilderung der ihm positiver erscheinenden Zeit unter Augustus, Nerva und Trajan kam es nicht mehr (nach Ansicht mancher <a href="/wiki/Alte_Geschichte" title="Alte Geschichte">Althistoriker</a> schrieb Tacitus hingegen deshalb nicht über seine eigene Zeit, weil ihm dies zu riskant erschien). Wohl sah Tacitus auch ein, dass es unmöglich war, zu den idealisierten Zuständen der <i>res publica libera</i> zurückzukehren bzw. dass er beim Verfassen einer „Zeitgeschichte“ auf Trajan hätte Rücksicht nehmen müssen. </p><p>Tacitus’ Geschichtsschreibung ist demnach nicht wie beispielsweise die eines <a href="/wiki/Titus_Livius" title="Titus Livius">Titus Livius</a> didaktisch-moralisch, sondern deskriptiv-moralisch und zutiefst pessimistisch. Er glaubt nicht an eine Besserung der Situation, da die Heilmittel gegen die Laster der Zeit zu langsam gewirkt hätten, zumal die meisten Träger der Tugend (<i>virtus</i>) Tyrannen zum Opfer gefallen seien und der Rest der Bürgerschaft (<i>civitas</i>) in <a href="/wiki/Lethargie" title="Lethargie">Lethargie</a> versunken sei. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tacitus_und_der_Aufstand_des_Arminius">Tacitus und der Aufstand des Arminius</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=6" title="Abschnitt bearbeiten: Tacitus und der Aufstand des Arminius" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=6" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Tacitus und der Aufstand des Arminius"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tacitus beschrieb in seinen Annalen eingehend den Krieg gegen die Germanen. Von den zeitgenössischen Autoren unterschied er sich gerade durch seine bittere Kritik am Ausgang des Krieges. </p><p>Hinsichtlich der verwendeten Quellen in Bezug auf die <a href="/wiki/Germanicus-Feldz%C3%BCge" title="Germanicus-Feldzüge">Germanicusfeldzüge</a> sind keine sicheren Angaben möglich. In Frage kommen diverse heute verlorene Werke, wie die des <a href="/wiki/Aufidius_Bassus" title="Aufidius Bassus">Aufidius Bassus</a> oder des <a href="/wiki/Plinius_der_%C3%84ltere" title="Plinius der Ältere">älteren Plinius</a>; wenigstens letzteren erwähnt Tacitus auch.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Für die Germanicusfeldzüge erlaubt die Darstellung des Tacitus nur bedingt eine sachliche Rekonstruktion der Ereignisse; vor allem die hinter den einzelnen Feldzügen stehenden Ziele und Absichten bleiben unklar. </p><p>Der zentrale kompositorische Aspekt der ersten beiden Annalenbücher des Tacitus ist der scharfe Gegensatz zwischen dem Helden Germanicus und dem Tyrannen Tiberius (Parallele zu Tacitus’ Schwiegervater Agricola und Domitian). Der <a href="/wiki/Marser_(Germanien)" title="Marser (Germanien)">Marserfeldzug</a> nach der Niederschlagung der Meuterei der Rheinlegionen (Herbst 14 n. Chr.) wird zum eigentlichen Neubeginn sieg- und ruhmreicher römischer Offensiven gegen das rechtsrheinische Germanien. Auch erzeugt Tacitus die Vorstellung, dass Rom bereits unter Augustus das einzig ehrenvolle Ziel definitiv aufgegeben hatte, expansiv die römische Herrschaft über Germanien (bis an die <a href="/wiki/Elbe" title="Elbe">Elbe</a>) wiederherzustellen. Für Tacitus – und nur für ihn – begann „der“ germanische Krieg im Herbst 14 und endete im Herbst 16. Aus der Natur der Sache ergab sich seine Auffassung dort keineswegs. Die moderne Geschichtsschreibung ist ihm dennoch zum Teil darin gefolgt. </p><p>Ein ebenfalls bedeutendes Werk ist seine <i>Germania</i>. Diese Schrift wurde vermutlich im Jahre 98 unter dem Titel <i>De origine et situ Germanorum</i> herausgegeben. Dieses Buch gehört zu seinen sogenannten kleinen Schriften. Das Werk gibt einen Einblick in das Leben der Völkerstämme („Germanen“) nördlich der Alpen, wie sie im ersten Jahrhundert nach Christus existierten. In seiner <i>Germania</i> werden nicht nur kriegerische Eigenheiten der Germanen beschrieben, sondern auch die Lebensweise dieser Völker bis hinein in familiäre Strukturen. Auch nimmt Tacitus eine Stammanalyse der Germanen vor, wie sie vor der Völkerwanderung vorhanden waren.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tacitus_über_das_frühe_Christentum"><span id="Tacitus_.C3.BCber_das_fr.C3.BChe_Christentum"></span>Tacitus über das frühe Christentum</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=7" title="Abschnitt bearbeiten: Tacitus über das frühe Christentum" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=7" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Tacitus über das frühe Christentum"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datei:MII.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/MII.png/220px-MII.png" decoding="async" width="220" height="285" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/MII.png/330px-MII.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/MII.png/440px-MII.png 2x" data-file-width="2600" data-file-height="3373" /></a><figcaption>Tacitus, <i>Annales</i> 15,44 (Ausführungen über die Christenverfolgung Neros) in der Handschrift Florenz, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 68,2, fol. 38r (2. Hälfte des 11. Jahrhunderts)</figcaption></figure> <p>Tacitus überlieferte auch ein außerbiblisches Zeugnis über das frühe <a href="/wiki/Christentum" title="Christentum">Christentum</a>.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Im 15. Buch seiner <i>Annalen</i> schreibt Tacitus über den <a href="/wiki/Gro%C3%9Fer_Brand_Roms" title="Großer Brand Roms">Brand Roms</a> im Jahre 64 n. Chr. und über den Versuch <a href="/wiki/Nero" title="Nero">Neros</a>, die Schuld dafür den Christen zu geben.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Über ihren Namen berichtet Tacitus: „Dieser Name stammt von Christus, der unter <a href="/wiki/Tiberius" title="Tiberius">Tiberius</a> vom <a href="/wiki/Prokurator" title="Prokurator">Prokurator</a> <a href="/wiki/Pontius_Pilatus" title="Pontius Pilatus">Pontius Pilatus</a> hingerichtet worden war“.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In den ältesten Handschriften steht statt <i>Christus</i> und <i>Christiani</i> <i>Chrestus</i> und <i>Chrestiani</i>, was in der älteren Forschung teils für Verwirrung gesorgt hat.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nicht zutreffend ist die Bezeichnung <i>Procurator</i>, da Pilatus eigentlich <i>praefectus iudaeae</i> war und Tacitus ansonsten diese beiden Amtsbezeichnungen sehr wohl unterscheidet. Ein direkter Zusammenhang zwischen dem Brand und den Verfolgungen finden sich bis zum 5. nachchristlichen Jahrhundert weder bei christlichen noch nichtchristlichen Autoren. Aufgrund solcher Beobachtungen überlegen manche Historiker, ob dieser Abschnitt eine nachträgliche Einfügung, eine <a href="/wiki/Interpolation_(Literatur)" title="Interpolation (Literatur)">Interpolation</a>, sein könnte.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Judenexkurs">Judenexkurs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=8" title="Abschnitt bearbeiten: Judenexkurs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=8" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Judenexkurs"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tacitus gibt im 5. Buch der <a href="/wiki/Historiae_(Tacitus)" title="Historiae (Tacitus)"><i>Historiae</i></a> als Exkurs zur Darstellung des <a href="/wiki/J%C3%BCdischer_Krieg" title="Jüdischer Krieg">jüdischen Kriegs</a> einen Abriss über das antike <a href="/wiki/Judentum" title="Judentum">Judentum</a>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Seiner Meinung nach folgen die Juden keinem Glauben, sondern einem abstoßenden „<a href="/wiki/Aberglaube" title="Aberglaube">Aberglauben</a>“ <i>(superstitio)</i>, sie seien ein „abscheulicher Volksstamm“ <i>(taeterrima gens)</i> und hätten für alle anderen Menschen nur „feindseligen Hass“ <i>(hostile odium)</i> übrig. Sein Urteil war vernichtend: Die gesamte jüdische Lebensart sei „absurd und verächtlich“ <i>(absurdus sordidusque)</i>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tacitus charakterisierte die jüdische Religionsausübung als <a href="/wiki/Kontr%C3%A4r" title="Konträr">konträr</a> zu der der nichtjüdischen Gläubigen: </p> <dl><dd>„Damit er sich des Volkes für die Zukunft versichere, gab <a href="/wiki/Mose" title="Mose">Moyses</a> ihnen neue Kultbräuche, die im Gegensatz stehen zu denen aller übrigen Menschen. Unheilig ist dort alles, was bei uns heilig, andererseits ist erlaubt bei ihnen, was für uns als Schande gilt.“<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nachleben">Nachleben</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=9" title="Abschnitt bearbeiten: Nachleben" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=9" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Nachleben"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datei:Lipsius_manuscript.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Lipsius_manuscript.jpg/220px-Lipsius_manuscript.jpg" decoding="async" width="220" height="354" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Lipsius_manuscript.jpg/330px-Lipsius_manuscript.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Lipsius_manuscript.jpg/440px-Lipsius_manuscript.jpg 2x" data-file-width="823" data-file-height="1324" /></a><figcaption>Die Titelseite von <a href="/wiki/Justus_Lipsius" title="Justus Lipsius">Justus Lipsius</a>’ Edition von Tacitus’ kompletten Werken (1598), mit Stempeln der <i>Biblioteca Comunale</i> in <a href="/wiki/Empoli" title="Empoli">Empoli</a>, <a href="/wiki/Italien" title="Italien">Italien</a></figcaption></figure> <p>In der Antike fand Tacitus relativ wenig Beachtung, obwohl er, wie Plinius belegt, bei seinen Zeitgenossen als Schriftsteller großen Ruhm genoss. Durch den großen Erfolg <a href="/wiki/Sueton" title="Sueton">Suetons</a> erlosch die traditionelle Form der Geschichtsschreibung im lateinischen Westen (besonders in ihrer spezifischen <a href="/wiki/Senatorische_Geschichtsschreibung" title="Senatorische Geschichtsschreibung">senatorischen Form</a>, für die Tacitus stand) bis in die <a href="/wiki/Sp%C3%A4tantike" title="Spätantike">Spätantike</a>; zumindest kennen wir keine entsprechenden Werke. Dort dominierte, anders als im griechischen Osten, fortan das Genre der Kaiserbiographien (siehe auch <a href="/wiki/Marius_Maximus" title="Marius Maximus">Marius Maximus</a>). Zudem galten Tacitus’ Sprache und Stil vielen vermutlich als zu anspruchsvoll. <a href="/wiki/Ammianus_Marcellinus" title="Ammianus Marcellinus">Ammianus Marcellinus</a> schloss mit seinem umfassenden Geschichtswerk im späten 4. Jahrhundert bewusst an Tacitus an; nicht wenige Historiker, darunter Syme, sehen Ammianus sogar als (literarischen) „Erben des Tacitus“ an.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Sidonius_Apollinaris" title="Sidonius Apollinaris">Sidonius Apollinaris</a> (5. Jahrhundert) hat Tacitus offenbar gelesen, und der Kirchenvater <a href="/wiki/Hieronymus_(Kirchenvater)" title="Hieronymus (Kirchenvater)">Hieronymus</a> fasste die <i>Annalen</i> und die <i>Historien</i> als eine 30 Bücher umfassende Kaisergeschichte auf. </p><p>Im Mittelalter gerieten die Schriften des Tacitus fast völlig in Vergessenheit. Immerhin gibt es jedoch eine umfangreiche Benutzung der <i>Germania</i> in der Einleitung zur <i><a href="/wiki/De_miraculis_sancti_Alexandri" title="De miraculis sancti Alexandri">Translatio s. Alexandri</a></i> des <a href="/wiki/Rudolf_von_Fulda" title="Rudolf von Fulda">Rudolf von Fulda</a>, der für eine Beschreibung der Sachsen des 9. Jahrhunderts die Germanencharakteristik des Tacitus nahezu wörtlich verwendet. In der Zeit des <a href="/wiki/Humanismus" title="Humanismus">Humanismus</a> (15./16. Jahrhundert) wurden die Schriften des Tacitus (vor allem die <i>Germania</i>, aber auch die Kapitel über <a href="/wiki/Arminius" title="Arminius">Arminius</a> in den <i>Annalen</i>) nach ihrer Wiederauffindung und Publizierung in Erstdrucken dann zu einer wichtigen Grundlage eines entstehenden Nationalbewusstseins. Deutsche Humanisten nahmen die positive Charakteristik der <a href="/wiki/Germanen" title="Germanen">Germanen</a> durch Tacitus begeistert auf und zogen sie recht unkritisch und in wörtlicher Übernahme zur Darstellung „des“ deutschen Nationalcharakters heran. Auch die Gestalt des Arminius entwickelte sich zum deutschen Nationalhelden und zum Vorkämpfer deutscher Freiheit gegen Rom (vgl. vor allem den <i>Arminius</i> des <a href="/wiki/Ulrich_von_Hutten" title="Ulrich von Hutten">Ulrich von Hutten</a>). In der Zeit der Französischen Revolution wurde er als Vorkämpfer gegen die Unterdrückung gefeiert, später wurde er jedoch teils sehr kritisch betrachtet (<a href="/wiki/Theodor_Mommsen" title="Theodor Mommsen">Theodor Mommsen</a>). </p><p>Der Mondkrater <a href="/wiki/Tacitus_(Mondkrater)" title="Tacitus (Mondkrater)">Tacitus</a> wurde 1935 und später der Asteroid des Hauptgürtels <a href="/wiki/(3097)_Tacitus" title="(3097) Tacitus">(3097) Tacitus</a> nach ihm benannt.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Moderne_Bewertung">Moderne Bewertung</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=10" title="Abschnitt bearbeiten: Moderne Bewertung" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=10" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Moderne Bewertung"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1 navigation-not-searchable noprint Vorlage_Belege_fehlen hatnote" style="border-style: solid; border-width: 1px; clear: left; margin-bottom:1em; margin-top:1em; padding: 0.25em; overflow: hidden; word-break: break-word; word-wrap: break-word;"><div class="noviewer noresize" style="display: table-cell; padding-bottom: 0.2em; padding-left: 0.25em; padding-right: 1em; padding-top: 0.2em; vertical-align: middle;" aria-hidden="true" role="presentation"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Belege" title="Belege"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Qsicon_Quelle.svg/24px-Qsicon_Quelle.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Qsicon_Quelle.svg/36px-Qsicon_Quelle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Qsicon_Quelle.svg/48px-Qsicon_Quelle.svg.png 2x" data-file-width="24" data-file-height="24" /></a></span></div> <div style="display: table-cell; vertical-align: middle; width: 100%;"> <div> Dieser Artikel oder nachfolgende Abschnitt ist nicht hinreichend mit <a href="/wiki/Wikipedia:Belege" title="Wikipedia:Belege">Belegen</a> (beispielsweise <a href="/wiki/Hilfe:Einzelnachweise" title="Hilfe:Einzelnachweise">Einzelnachweisen</a>) ausgestattet. Angaben ohne ausreichenden Beleg könnten demnächst entfernt werden. Bitte hilf Wikipedia, indem du die Angaben recherchierst und <span style="white-space:nowrap">gute Belege einfügst.</span><br /> <span class="editoronly" style="display:none;"></span></div> </div></div> <p>Es muss bei der Betrachtung der Geschichtswerke des Tacitus – die stilistisch beeindruckend sind und die annalistisch-historiographische Tradition Roms auf ihren Höhepunkt führten – kritisch verfahren werden. So baute Tacitus oft Gerüchte und Hofklatsch ein,<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> was wohl auf das Quellenmaterial zurückzuführen ist, das er zur Fertigstellung seiner Werke gesichtet hatte. Geschickt bringt er dem Leser eine bestimmte Interpretation der geschilderten Vorgänge nahe, ohne selbst Farbe zu bekennen. Auch sein Denken in Schwarz-Weiß-Kategorien sollte zur Vorsicht mahnen. Manche Ereignisse lässt er wegfallen, andere interpretiert er so, dass sie seine Thesen zu untermauern scheinen. Gerne werden den Akteuren heimliche Motive unterstellt, von denen Tacitus, objektiv betrachtet, gar keine Kenntnis besessen haben kann. Von seinem verlockend klingenden Grundsatz, <i>sine ira et studio</i> („ohne <a href="/wiki/Zorn" title="Zorn">Zorn</a> und Eifer“) zu schreiben, kann daher bei seinem eigenen Werk nur bedingt die Rede sein. Gemeint ist an der fraglichen Stelle nicht Objektivität, sondern Tacitus behauptet lediglich, in seinem Urteil unabhängig zu sein. Gerade in solchen Fällen, in denen eine Parallelüberlieferung existiert, die eine Überprüfung seiner Angaben ermöglicht, zeigt sich, dass der Historiker das ihm vorliegende Material mitunter manipuliert hat. Eindrucksvolles Beispiel ist die Affäre rund um <a href="/wiki/Gnaeus_Calpurnius_Piso_(Konsul_7_v._Chr.)" title="Gnaeus Calpurnius Piso (Konsul 7 v. Chr.)">Gnaeus Calpurnius Piso</a>; da der Senatsbeschluss in Sachen Piso heute als Inschrift vorliegt, kann man einen Vergleich mit der taciteischen Version durchführen.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dies alles mindert jedoch kaum den Quellenwert seiner Darstellung, sofern man sie mit entsprechender Vorsicht nutzt, und ganz und gar nicht die literarische Qualität seiner Werke. Es bleibt auch unbestritten, dass Tacitus einer der bedeutendsten römischen Historiker der frühen Kaiserzeit war. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatur">Literatur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=11" title="Abschnitt bearbeiten: Literatur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=11" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Literatur"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Für Ausgaben und Übersetzungen der einzelnen Werke des Tacitus sowie für wissenschaftliche Kommentare zu diesen siehe die Artikel <a href="/wiki/Agricola_(Tacitus)" title="Agricola (Tacitus)">Agricola (Tacitus)</a>, <a href="/wiki/Germania_(Tacitus)" title="Germania (Tacitus)">Germania (Tacitus)</a>, <a href="/w/index.php?title=Dialogus_de_oratoribus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialogus de oratoribus (Seite nicht vorhanden)">Dialogus de oratoribus</a>, <a href="/wiki/Historiae_(Tacitus)" title="Historiae (Tacitus)">Historiae (Tacitus)</a> und <a href="/wiki/Annales_(Tacitus)" title="Annales (Tacitus)">Annales (Tacitus)</a>. </p> <dl><dt>Übersichtsdarstellung</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Michael_von_Albrecht" title="Michael von Albrecht">Michael von Albrecht</a>: <i>Geschichte der römischen Literatur von Andronicus bis Boethius und ihr Fortwirken</i>. Band 2. 3., verbesserte und erweiterte Auflage. De Gruyter, Berlin 2012, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783110265255" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-11-026525-5</a>, S. 926–969.</li></ul> <dl><dt>Einführungen, Gesamtdarstellungen und Untersuchungen</dt></dl> <ul><li><i><a href="/wiki/Aufstieg_und_Niedergang_der_r%C3%B6mischen_Welt" title="Aufstieg und Niedergang der römischen Welt">Aufstieg und Niedergang der römischen Welt</a>.</i> Band II 33, 2/3/4/5. De Gruyter, Berlin/New York 1990–1991. Mehrere fachwissenschaftliche Aufsätze bzw. Bibliographien zu Tacitus und seinen Werken.</li> <li><a href="/wiki/Herbert_W._Benario" title="Herbert W. Benario">Herbert W. Benario</a>: <i>An introduction to Tacitus.</i> The University of Georgia Press, Athens, GA 1975, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/0820303615" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8203-0361-5</a>.</li> <li><a href="/wiki/Istv%C3%A1n_Borzs%C3%A1k" title="István Borzsák">István Borzsák</a>: <i>P. C. Tacitus der Geschichtsschreiber.</i> In: <i><a href="/wiki/Paulys_Realencyclop%C3%A4die_der_classischen_Altertumswissenschaft" title="Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft">Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft</a></i> (RE). Supplementband XI, Stuttgart 1968, Sp. 373–512 (auch als eigenständige Monographie erschienen: Druckenmüller, Stuttgart 1968; 2. Auflage 1978).</li> <li><a href="/wiki/Konrad_Heldmann" title="Konrad Heldmann">Konrad Heldmann</a>: <i>Sine ira et studio. Das Subjektivitätsprinzip der römischen Geschichtsschreibung und das Selbstverständnis antiker Historiker</i> (= <i><a href="/wiki/Zetemata" title="Zetemata">Zetemata</a>.</i> Band 139). Beck, München 2011, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783406614941" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-406-61494-1</a>.</li> <li><a href="/wiki/Heinz_Heubner" title="Heinz Heubner">Heinz Heubner</a>: <i>Studien zur Darstellungskunst des Tacitus.</i> Triltsch, Würzburg 1935.</li> <li>Ronald Mellor: <i>Tacitus.</i> Routledge, London/New York 1993, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/0415906652" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-415-90665-2</a>.</li> <li>Victoria Emma Pagán (Hrsg.): <i>A Companion to Tacitus.</i> Wiley-Blackwell, Malden, MA u. a. 2012 (aktuelle wissenschaftliche Einführung).</li> <li>Dylan Sailor: <i>Writing and Empire in Tacitus.</i> Cambridge University Press, Cambridge 2008, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9780521897471" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-521-89747-1</a>.</li> <li>Stephan Schmal: <i>Tacitus</i> (= <i>Studienbücher Antike.</i> Band 14). Olms, Hildesheim 2005, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/3487128845" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 3-487-12884-5</a>.</li> <li><a href="/wiki/Werner_Suerbaum" title="Werner Suerbaum">Werner Suerbaum</a>: <i>Skepsis und Suggestion. Tacitus als Historiker und als Literat.</i> Universitätsverlag Winter, Heidelberg 2015, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783825364199" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-8253-6419-9</a>.</li> <li><a href="/wiki/Ronald_Syme" title="Ronald Syme">Ronald Syme</a>: <i>Tacitus.</i> Zwei Bände. Clarendon Press, Oxford 1958 (immer noch ein wichtiges Standardwerk).</li> <li>Bram ten Berge: <i>Writing Imperial History: Tacitus from Agricola to Annales.</i> University of Michigan Press, Ann Arbor 2023.</li> <li>Meinolf Vielberg: <i>Pflichten, Werte, Ideale. Eine Untersuchung zu den Wertvorstellungen des Tacitus</i>. Stuttgart 1987 (= Hermes Einzelschriften 52).</li> <li>A. J. Woodman (Hrsg.): <i>The Cambridge Companion to Tacitus.</i> Cambridge University Press, Cambridge 2009, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9780521874601" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-521-87460-1</a> (wissenschaftliche Einführung).</li> <li>Verena Schulz: <i>Deconstructing Imperial Representation. Tacitus, Cassius Dio, and Suetonius on Nero and Domitian</i> (= Mnemosyne-Supplements, Bd. 427). Leiden/Boston: Brill 2019 (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.plekos.uni-muenchen.de/2022/r-schulz.pdf">Rezension in Plekos 24</a>).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Weblinks">Weblinks</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=12" title="Abschnitt bearbeiten: Weblinks" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=12" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Weblinks"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><div class="noresize noviewer" style="display:inline-block; line-height:10px; min-width:1.6em; text-align:center;" aria-hidden="true" role="presentation"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div><b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus?uselang=de"><span lang="en">Commons</span>: Tacitus</a></span></b> – Album mit Bildern, Videos und Audiodateien</div> <div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><div class="noviewer" style="display:inline-block; line-height:10px; min-width:1.6em; text-align:center;" aria-hidden="true" role="presentation"><span class="mw-default-size skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Wikiquote"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/13px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/27px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div><b><a href="https://de.wikiquote.org/wiki/Tacitus" class="extiw" title="q:Tacitus">Wikiquote: Tacitus</a></b> – Zitate </div> <div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><div class="noviewer" style="display:inline-block; line-height:10px; min-width:1.6em; text-align:center;" aria-hidden="true" role="presentation"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span title="Wikisource"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/20px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div><b><a href="https://de.wikisource.org/wiki/Tacitus" class="extiw" title="s:Tacitus">Wikisource: Tacitus</a></b> – Quellen und Volltexte</div> <div class="sisterproject" style="margin:0.1em 0 0 0;"><div class="noviewer" style="display:inline-block; line-height:10px; min-width:1.6em; text-align:center;" aria-hidden="true" role="presentation"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span title="Wikisource"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/20px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div><b><a href="https://de.wikisource.org/wiki/la:Scriptor:Publius_Cornelius_Tacitus" class="extiw" title="s:la:Scriptor:Publius Cornelius Tacitus">Wikisource: Tacitus</a></b> – Quellen und Volltexte (Latein)</div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&query=118620452">Literatur von und über Tacitus</a> im Katalog der <a href="/wiki/Deutsche_Nationalbibliothek" title="Deutsche Nationalbibliothek">Deutschen Nationalbibliothek</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/person/gnd/118620452">Werke von und über Tacitus</a> in der <a href="/wiki/Deutsche_Digitale_Bibliothek" title="Deutsche Digitale Bibliothek">Deutschen Digitalen Bibliothek</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.projekt-gutenberg.org/autoren/namen/tacitus.html">Werke von Tacitus</a> im <a href="/wiki/Projekt_Gutenberg-DE" title="Projekt Gutenberg-DE">Projekt Gutenberg-DE</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/search.php?query=Tacitus&and%5B%5D=languageSorter%3A%22German%22">Tacitus</a> im Internet Archive</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tac.html">Werke auf Latein</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://onlinebooks.library.upenn.edu/webbin/book/search?author=tacitus&amode=words">Werke in englischer Übersetzung</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gottwein.de/Lat/tac/Germ01.php">Germania, lateinisch und deutsch mit weiterführenden Angaben</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.latein-imperium.de/?path=content&type=&contentid=100">Germania, lateinisch und deutsch mit Kommentar</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gottwein.de/Lat/tac00.php">Lektüreauswahl für den altsprachlichen Unterricht (mit deutscher Übersetzung)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://latein-imperium.de/?path=content&type=&contentid=226">Agricola, lateinisch und deutsch mit Kommentar</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Tacitus/home.html">Englische Übersetzung der <i>Annalen</i> und der <i>Historien</i></a> bei <a href="/wiki/LacusCurtius" title="LacusCurtius">LacusCurtius</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kxp.k10plus.de/DB=1.28/SET=4/TTL=1/CMD?ACT=SRCHA&IKT=12&TRM=004292499">Druckschriften von und über Tacitus</a> im <a href="/wiki/VD_17" title="VD 17">VD 17</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Anmerkungen">Anmerkungen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit&section=13" title="Abschnitt bearbeiten: Anmerkungen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>Bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit&section=13" title="Quellcode des Abschnitts bearbeiten: Anmerkungen"><span>Quelltext bearbeiten</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Anthony_R._Birley" title="Anthony R. Birley">Anthony R. Birley</a>: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>. In: <i>Historia</i> 49 (2000), S. 231 mit Anm. 4.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Plinius_der_%C3%84ltere" title="Plinius der Ältere">Plinius der Ältere</a>, <i><a href="/wiki/Naturalis_historia" title="Naturalis historia">naturalis historia</a></i> 7, 76: <i>Corneli Taciti, equitis Romani Belgicae Galliae rationes procurantis</i> („des Cornelius Tacitus, eines römischen Ritters, der die Finanzen der Gallia Belgica verwaltete“).</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ronald_Syme" title="Ronald Syme">Ronald Syme</a>, <i>Tacitus</i>, Bd. 2, S. 611 ff., hat als möglichen Herkunftsort Vasio (<a href="/wiki/Vaison-la-Romaine" title="Vaison-la-Romaine">Vaison-la-Romaine</a>) vorgeschlagen.</span> </li> <li id="cite_note-grabinschrift-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-grabinschrift_4-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-grabinschrift_4-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Corpus_Inscriptionum_Latinarum" title="Corpus Inscriptionum Latinarum"><i>CIL</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://db.edcs.eu/epigr/epi_einzel_de.php?p_belegstelle=CIL+06%2C+41106&r_sortierung=Belegstelle">6, 41106</a> (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://edh-www.adw.uni-heidelberg.de/edh/inschrift/HD030484">Epigraphische Datenbank Heidelberg mit Abbildung und Rekonstruktionszeichnung</a>): <i>[---]cito Ca[--- X]viro stlitib[us iudicandis --- quaesto]ri Aug(usti) tribun[o] plebis</i> („dem -cito Ca---, Decemvir stlitibus iudicandis, … Quästor des Kaisers, Volkstribun“); dazu <a href="/wiki/G%C3%A9za_Alf%C3%B6ldy" title="Géza Alföldy">Géza Alföldy</a>: <i>Bricht der Schweigsame sein Schweigen? Eine Grabinschrift aus Rom</i>. In: <i><a href="/wiki/R%C3%B6mische_Mitteilungen" title="Römische Mitteilungen">Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Römische Abteilung</a>.</i> Band 102, 1995, S. 251–268.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 231–233.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 236.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>dialogus</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.dialogus.shtml#2">2, 1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Plinius_der_J%C3%BCngere" title="Plinius der Jüngere">Plinius der Jüngere</a>, <i>epistulae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep7.html">7, 20, 4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Historiae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.hist1.shtml">1, 1, 3</a>: <i>dignitatem nostram a Vespasiano inchoatam, a Tito auctam, a Domitiano longius provectam non abnuerim</i> („ich will nicht ableugnen, dass mein Rang von Vespasian begonnen, von Titus vermehrt, von Domitian noch weiter vorangebracht wurde“).</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 237–238, hält es für möglich, dass Tacitus im Heer seines Schwiegervaters diente, der zu dieser Zeit Statthalter von Britannien war.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">So die Vermutung von Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 237–238.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Annales</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ann11.shtml#11">11, 11, 1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Agricola</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.agri.shtml#45">45, 4–5</a>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Plinius, <i>epistulae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep2.html">2, 1, 6</a>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Plinius, <i>epistulae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep2.html">2, 11</a>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Plinius, <i>epistulae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep4.html">4, 13, 1</a>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 247, Anm. 70, weist auf eine ohne Namensnennung erhaltene Inschrift vom Anfang des 2. Jahrhunderts hin (<a href="/wiki/Corpus_Inscriptionum_Latinarum" title="Corpus Inscriptionum Latinarum"><i>CIL</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://db.edcs.eu/epigr/epi_einzel_de.php?p_belegstelle=CIL+03%2C+10804&r_sortierung=Belegstelle">3, 10804</a>); der in ihr Geehrte, Quindecimvir wie Tacitus, war Statthalter von Germania Inferior und Hispania Tarraconensis.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Plinius, <i>epistulae</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep6.html">6, 16 und 20</a>; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/pliny.ep7.html">7, 33</a>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Inschriften von Mylasa</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://epigraphy.packhum.org/inscriptions/oi?ikey=261172&bookid=512&region=8">365, Z. 2</a>: <span lang="grc-Grek" class="Grek">[ἀνθυπά]τω Κορνηλίω Τακίτω</span> („unter dem Prokonsul Cornelius Tacitus“).</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Zur Frage vgl. Birley: <i>The life and death of Cornelius Tacitus</i>, S. 241–247, der es wie schon <a href="/wiki/Ronald_Syme" title="Ronald Syme">Ronald Syme</a> für möglich hält, dass große Teile der <i>Annalen</i> erst unter <a href="/wiki/Hadrian_(Kaiser)" title="Hadrian (Kaiser)">Hadrian</a> entstanden sind, während andere Wissenschaftler keine Anzeichen dafür sehen, dass Tacitus Trajan überlebt hat.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Vergleiche etwa <a href="/wiki/Wolfgang_Dieter_Lebek" title="Wolfgang Dieter Lebek">Wolfgang Dieter Lebek</a>: <i>Die zwei Ehrenbeschlüsse für Germanicus und einer der „seltsamsten Schnitzer“ des Tacitus (ann. 2,83,2).</i> In: <i><a href="/wiki/Zeitschrift_f%C3%BCr_Papyrologie_und_Epigraphik" title="Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik">Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik</a>.</i> Band 90, 1992, S. 65–86 (<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uni-koeln.de/phil-fak/ifa/zpe/downloads/1992/090pdf/090065.pdf">PDF</a>)</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Ausführliche Diskussion bei Syme, <i>Tacitus</i>, passim. Allgemein siehe auch John Wilkes: <i>Julio-Claudian Historians</i>. In: <i>Classical World</i> 65 (1972), S. 177ff.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Annales</i> 1, 69; zu den von Tacitus für diese Zeit benutzten Quellen siehe unter anderem F. A. Marx: <i>Die Quellen der Germanenkriege bei Tacitus und Dio</i>. In: <i>Klio</i> 26 (1933), S. 323–329; <a href="/wiki/Friedrich_M%C3%BCnzer" title="Friedrich Münzer">Friedrich Münzer</a>: <i>Die Quelle des Tacitus für die Germanenkriege</i>. In: <i>Bonner Jahrbücher</i> 104 (1899), S. 67ff.; Sage, <i>Historical Works</i>, S. 1004ff.; Schmal, <i>Tacitus</i>, S. 113; Syme, <i>Tacitus</i>, Bd. 1, S. 274ff.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Tacitus, Germania.</i> Bearbeitet von Arno Mauerberger. Dieterich’sche Verlagsbuchhandlung, Leipzig 1971.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Zu seiner Beschreibung siehe allgemein <a href="/wiki/Harald_Fuchs_(Altphilologe)" title="Harald Fuchs (Altphilologe)">Harald Fuchs</a>: <i>Tacitus über die Christen.</i> In: <i>Vigiliae Christianae</i> Band 4, 1950, S. 65–93; Josef Michelfeit: <i>Das ‚Christenkapitel’ des Tacitus.</i> In: <i><a href="/wiki/Gymnasium_(Zeitschrift)" title="Gymnasium (Zeitschrift)">Gymnasium</a>.</i> Band 73, Nummer 6, 1966, S. 514–540.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Zu diesem Bericht siehe etwa Gregory N. Daugherty: <i>The cohortes vigilium and the Great Fire of 64 AD.</i> In: <i>Classical Journal.</i> Band 87, 1991, S. 229–240.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Annalen</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.ann15.shtml#44">15, 44, 3–4</a>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Erich Koestermann: „Ein folgenschwerer Irrtum des Tacitus (Ann. 15, 44, 2ff.)?“ In: <i>Historia</i> 16, 1967, S. 456–469.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Siehe <a href="/wiki/Anthony_A._Barrett" title="Anthony A. Barrett">Anthony A. Barrett</a>: <i>Rom brennt! Nero und das Ende einer Epoche.</i> wbg Theiss, Darmstadt 2021, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783806243406" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-8062-4340-6</a>, S. 158–191 (mit Hinweisen auf weitere Literatur seit dem 19. Jahrhundert).</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Allgemein zu dieser Passage René S. Bloch: <i>Antike Vorstellungen vom Judentum. Der Judenexkurs des Tacitus im Rahmen der griechisch-römischen Ethnographie</i>. Steiner, Stuttgart 2002, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/3515079718" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 3-515-07971-8</a>; Volker Herholt: <i>Antisemitismus in der Antike. Kontinuitäten und Brüche eines historischen Phänomens</i> (= <i>Pietas.</i> Band 2). Computus, Gutenberg 2009, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783940598059" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-940598-05-9</a>, S. 79–142.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Peter_Sch%C3%A4fer_(Judaist)" title="Peter Schäfer (Judaist)">Peter Schäfer</a>: <i>Kurze Geschichte des Antisemitismus.</i> C.H. Beck, München 2020, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783406755781" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-406-75578-1</a>, S. 40–41.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Historien</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelatinlibrary.com/tacitus/tac.hist5.shtml#4">5, 4–5</a>: <i>Moyses quo sibi in posterum gentem firmaret, novos ritus contrariosque ceteris mortalibus indidit. profana illic omnia quae apud nos sacra, rursum concessa apud illos quae nobis incesta</i>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Syme, <i>Tacitus</i>, Bd. 2, S. 503, Anmerkung 8: „The heir of Tacitus, in every sense, is Ammianus“.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Lutz_D._Schmadel" title="Lutz D. Schmadel">Lutz D. Schmadel</a>: <i>Dictionary of Minor Planet Names.</i> 5. Auflage, Springer Verlag, Berlin/Heidelberg 2003, <a href="/wiki/Spezial:ISBN-Suche/9783540299257" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-540-29925-7</a>, S. 186 (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-3-540-29925-7_3098">online</a>).</span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text">Tacitus, <i>Annales</i>, 4, 53.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">vgl. Cynthia Damon: <i>The Trial of Cn. Piso in Tacitus’ </i>Annales<i> and the </i>Senatus consultum de Cn. Pisone Patre<i>. New light on Narrative Technique</i>. In: <i>American Journal of Philology</i> 120 (1999), S. 143–162.</span> </li> </ol> <div class="hintergrundfarbe1 rahmenfarbe1 navigation-not-searchable normdaten-typ-p" style="border-style: solid; border-width: 1px; clear: left; margin-bottom:1em; margin-top:1em; padding: 0.25em; overflow: hidden; word-break: break-word; word-wrap: break-word;" id="normdaten"> <div style="display: table-cell; vertical-align: middle; width: 100%;"> <div> Normdaten (Person): <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="plainlinks-print"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118620452">118620452</a></span> <span class="noprint">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://lobid.org/gnd/118620452">lobid</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://swb.bsz-bw.de/DB=2.104/SET=1/TTL=1/CMD?retrace=0&trm_old=&ACT=SRCHA&IKT=2999&SRT=RLV&TRM=118620452">OGND</a><span class="metadata">, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://prometheus.lmu.de/gnd/118620452">AKS</a></span>)</span> | <a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="plainlinks-print"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/n80145600">n80145600</a></span> | <a href="/wiki/Web_NDL_Authorities" title="Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="plainlinks-print"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00458252">00458252</a></span> | <a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="plainlinks-print"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/100226923/">100226923</a></span> | <span class="noprint"><a class="external text" href="https://persondata.toolforge.org/p/Tacitus">Wikipedia-Personensuche</a></span><span class="metadata"></span></div> </div></div> <table class="metadata rahmenfarbe1" id="Vorlage_Personendaten" style="border-style: solid; margin-top: 20px;"> <tbody><tr> <th colspan="2"><a href="/wiki/Hilfe:Personendaten" title="Hilfe:Personendaten">Personendaten</a> </th></tr> <tr> <td style="color: #aaa;">NAME </td> <td style="font-weight: bold;">Tacitus </td></tr> <tr> <td style="color: #aaa;">ALTERNATIVNAMEN </td> <td>Tacitus, Publius Cornelius; Tacitus, Gaius Cornelius </td></tr> <tr> <td style="color: #aaa;">KURZBESCHREIBUNG </td> <td>römischer Historiker und Politiker </td></tr> <tr> <td style="color: #aaa;">GEBURTSDATUM </td> <td>um 58 </td></tr> <tr> <td style="color: #aaa;">STERBEDATUM </td> <td>um 120 </td></tr> </tbody></table></div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Abgerufen von „<a dir="ltr" href="https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Tacitus&oldid=254343724">https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Tacitus&oldid=254343724</a>“</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Wikipedia:Kategorien" title="Wikipedia:Kategorien">Kategorien</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorie:Konsul_(R%C3%B6mische_Kaiserzeit)" title="Kategorie:Konsul (Römische Kaiserzeit)">Konsul (Römische Kaiserzeit)</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Quindecimvir" title="Kategorie:Quindecimvir">Quindecimvir</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Autor" title="Kategorie:Autor">Autor</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Literatur_(Latein)" title="Kategorie:Literatur (Latein)">Literatur (Latein)</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Sachliteratur" title="Kategorie:Sachliteratur">Sachliteratur</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Historiker_der_Antike" title="Kategorie:Historiker der Antike">Historiker der Antike</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Cornelier" title="Kategorie:Cornelier">Cornelier</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Geboren_im_1._Jahrhundert" title="Kategorie:Geboren im 1. Jahrhundert">Geboren im 1. Jahrhundert</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Gestorben_im_2._Jahrhundert" title="Kategorie:Gestorben im 2. Jahrhundert">Gestorben im 2. Jahrhundert</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Mann" title="Kategorie:Mann">Mann</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Person_als_Namensgeber_f%C3%BCr_einen_Asteroiden" title="Kategorie:Person als Namensgeber für einen Asteroiden">Person als Namensgeber für einen Asteroiden</a></li><li><a href="/wiki/Kategorie:Person_als_Namensgeber_f%C3%BCr_einen_Mondkrater" title="Kategorie:Person als Namensgeber für einen Mondkrater">Person als Namensgeber für einen Mondkrater</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Versteckte Kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategorie:Wikipedia:Belege_fehlen" title="Kategorie:Wikipedia:Belege fehlen">Wikipedia:Belege fehlen</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigationsmenü</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Meine Werkzeuge</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Benutzerseite der IP-Adresse, von der aus du Änderungen durchführst">Nicht angemeldet</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Meine_Diskussionsseite" title="Diskussion über Änderungen von dieser IP-Adresse [n]" accesskey="n"><span>Diskussionsseite</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Meine_Beitr%C3%A4ge" title="Eine Liste der Bearbeitungen, die von dieser IP-Adresse gemacht wurden [y]" accesskey="y"><span>Beiträge</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:Benutzerkonto_anlegen&returnto=Tacitus" title="Wir ermutigen dich dazu, ein Benutzerkonto zu erstellen und dich anzumelden. Es ist jedoch nicht zwingend erforderlich."><span>Benutzerkonto erstellen</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:Anmelden&returnto=Tacitus" title="Anmelden ist zwar keine Pflicht, wird aber gerne gesehen. [o]" accesskey="o"><span>Anmelden</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Namensräume</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Tacitus" title="Seiteninhalt anzeigen [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Diskussion:Tacitus" rel="discussion" title="Diskussion zum Seiteninhalt [t]" accesskey="t"><span>Diskussion</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Deutsch</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ansichten</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Tacitus"><span>Lesen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&veaction=edit" title="Diese Seite mit dem VisualEditor bearbeiten [v]" accesskey="v"><span>Bearbeiten</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=edit" title="Den Quelltext dieser Seite bearbeiten [e]" accesskey="e"><span>Quelltext bearbeiten</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=history" title="Frühere Versionen dieser Seite [h]" accesskey="h"><span>Versionsgeschichte</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Weitere Optionen" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Weitere</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Suche</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia durchsuchen" aria-label="Wikipedia durchsuchen" autocapitalize="sentences" title="Durchsuche die Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Spezial:Suche"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Suche nach Seiten, die diesen Text enthalten" value="Suchen"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Gehe direkt zu der Seite mit genau diesem Namen, falls sie vorhanden ist." value="Artikel"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Wikipedia:Hauptseite" title="Hauptseite"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Navigation</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Hauptseite" title="Hauptseite besuchen [z]" accesskey="z"><span>Hauptseite</span></a></li><li id="n-topics" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Wikipedia_nach_Themen"><span>Themenportale</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Zuf%C3%A4llige_Seite" title="Zufällige Seite aufrufen [x]" accesskey="x"><span>Zufälliger Artikel</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Spezialseiten"><span>Spezialseiten</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Mitmachen" class="mw-portlet mw-portlet-Mitmachen vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Mitmachen-label" > <h3 id="p-Mitmachen-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Mitmachen</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Artikel-verbessern" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Beteiligen"><span>Artikel verbessern</span></a></li><li id="n-Neuerartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hilfe:Neuen_Artikel_anlegen"><span>Neuen Artikel anlegen</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Autorenportal" title="Info-Zentrum über Beteiligungsmöglichkeiten"><span>Autorenportal</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hilfe:%C3%9Cbersicht" title="Übersicht über Hilfeseiten"><span>Hilfe</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Letzte_%C3%84nderungen" title="Liste der letzten Änderungen in Wikipedia [r]" accesskey="r"><span>Letzte Änderungen</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt" title="Kontaktmöglichkeiten"><span>Kontakt</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=de.wikipedia.org&uselang=de" title="Unterstütze uns"><span>Spenden</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Werkzeuge</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:Linkliste/Tacitus" title="Liste aller Seiten, die hierher verlinken [j]" accesskey="j"><span>Links auf diese Seite</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Spezial:%C3%84nderungen_an_verlinkten_Seiten/Tacitus" rel="nofollow" title="Letzte Änderungen an Seiten, die von hier verlinkt sind [k]" accesskey="k"><span>Änderungen an verlinkten Seiten</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&oldid=254343724" title="Dauerhafter Link zu dieser Seitenversion"><span>Permanenter Link</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&action=info" title="Weitere Informationen über diese Seite"><span>Seiteninformationen</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:Zitierhilfe&page=Tacitus&id=254343724&wpFormIdentifier=titleform" title="Hinweise, wie diese Seite zitiert werden kann"><span>Artikel zitieren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:URL-K%C3%BCrzung&url=https%3A%2F%2Fde.wikipedia.org%2Fwiki%2FTacitus"><span>Kurzlink</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fde.wikipedia.org%2Fwiki%2FTacitus"><span>QR-Code herunterladen</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Drucken/exportieren</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Spezial:DownloadAsPdf&page=Tacitus&action=show-download-screen"><span>Als PDF herunterladen</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tacitus&printable=yes" title="Druckansicht dieser Seite [p]" accesskey="p"><span>Druckversion</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">In anderen Projekten</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" hreflang="en"><span>Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://de.wikiquote.org/wiki/Tacitus" hreflang="de"><span>Wikiquote</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://de.wikisource.org/wiki/Tacitus" hreflang="de"><span>Wikisource</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2161" title="Link zum verbundenen Objekt im Datenrepositorium [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-Datenobjekt</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">In anderen Sprachen</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Schweizerdeutsch" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Schweizerdeutsch" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Tacito" title="Tacito – Aragonesisch" lang="an" hreflang="an" data-title="Tacito" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%AA%D8%B3" title="تاسيتس – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاسيتس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%AA%D8%B3" title="تاسيتس – Ägyptisches Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تاسيتس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Ägyptisches Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1citu" title="Tácitu – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Tácitu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Publi_Korneli_Tasit" title="Publi Korneli Tasit – Aserbaidschanisch" lang="az" hreflang="az" data-title="Publi Korneli Tasit" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Aserbaidschanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%B9_%D0%A2%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%82" title="Публій Карнелій Тацыт – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Публій Карнелій Тацыт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82" title="Публий Корнелий Тацит – Bulgarisch" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Публий Корнелий Тацит" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%81%E0%A6%B8_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B8" title="কর্নেলিয়ুস তাকিতুস – Bengalisch" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কর্নেলিয়ুস তাকিতুস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalisch" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Bretonisch" lang="br" hreflang="br" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Publije_Kornelije_Tacit" title="Publije Kornelije Tacit – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Publije Kornelije Tacit" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/T%C3%A0cit" title="Tàcit – Katalanisch" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Tàcit" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Tschechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tschechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Walisisch" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Walisisch" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Dänisch" lang="da" hreflang="da" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Dänisch" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AC%CE%BA%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%82_(%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82)" title="Τάκιτος (ιστορικός) – Griechisch" lang="el" hreflang="el" data-title="Τάκιτος (ιστορικός)" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Griechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Englisch" lang="en" hreflang="en" data-title="Tacitus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Englisch" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="lesenswerter Artikel"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Tacito_(verkisto)" title="Tacito (verkisto) – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Tacito (verkisto)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1cito" title="Tácito – Spanisch" lang="es" hreflang="es" data-title="Tácito" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Estnisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kornelio_Tazito" title="Kornelio Tazito – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kornelio Tazito" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1citu" title="Tácitu – Extremadurisch" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Tácitu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremadurisch" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1)" title="تاسیتوس (تاریخنگار) – Persisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تاسیتوس (تاریخنگار)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Persisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Finnisch" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Finnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tacite" title="Tacite – Französisch" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tacite" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Französisch" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Tacito" title="Tacito – Frankoprovenzalisch" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Tacito" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Frankoprovenzalisch" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Nordfriesisch" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Nordfriesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Tacit" title="Tacit – Friaulisch" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Tacit" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Friaulisch" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="lesenswerter Artikel"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Tasitus_(skriuwer)" title="Tasitus (skriuwer) – Westfriesisch" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Tasitus (skriuwer)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Westfriesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" title="Publius Cornelius Tacitus – Irisch" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Publius Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Irisch" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Publio_Cornelio_T%C3%A1cito" title="Publio Cornelio Tácito – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Publio Cornelio Tácito" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%98%D7%A7%D7%99%D7%98%D7%95%D7%A1" title="טקיטוס – Hebräisch" lang="he" hreflang="he" data-title="טקיטוס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebräisch" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Tacit" title="Tacit – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Tacit" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" title="Publius Cornelius Tacitus – Ungarisch" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Publius Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Ungarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D5%8F%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D5%BD" title="Կոռնելիոս Տակիտոս – Armenisch" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կոռնելիոս Տակիտոս" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armenisch" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="exzellenter Artikel"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Tacito" title="Tacito – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Tacito" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" title="Publius Cornelius Tacitus – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Publius Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Tac%C3%ADtus" title="Tacítus – Isländisch" lang="is" hreflang="is" data-title="Tacítus" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Isländisch" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Publio_Cornelio_Tacito" title="Publio Cornelio Tacito – Italienisch" lang="it" hreflang="it" data-title="Publio Cornelio Tacito" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italienisch" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BF%E3%82%AD%E3%83%88%E3%82%A5%E3%82%B9" title="タキトゥス – Japanisch" lang="ja" hreflang="ja" data-title="タキトゥス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japanisch" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82_%D0%9F%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B9" title="Тацит Публий Корнелий – Kasachisch" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Тацит Публий Корнелий" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kasachisch" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B3%80%E0%B2%B2%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B2%B8%E0%B3%8D_%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%9F%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ಕಾರ್ನೀಲಿಯಸ್ ಟ್ಯಾಸಿಟಸ್ – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಾರ್ನೀಲಿಯಸ್ ಟ್ಯಾಸಿಟಸ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%80%ED%82%A4%ED%88%AC%EC%8A%A4" title="타키투스 – Koreanisch" lang="ko" hreflang="ko" data-title="타키투스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreanisch" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Kurdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kurdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cornelius_Tacitus" title="Cornelius Tacitus – Latein" lang="la" hreflang="la" data-title="Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latein" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Tacito" title="Tacito – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Tacito" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Publijus_Kornelijus_Tacitas" title="Publijus Kornelijus Tacitas – Litauisch" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Publijus Kornelijus Tacitas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litauisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Tacits" title="Tacits – Lettisch" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tacits" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lettisch" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%82" title="Такит – Mazedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Такит" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Mazedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9F%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ടാസിറ്റസ് – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ടാസിറ്റസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Niederdeutsch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Niederdeutsch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" title="Publius Cornelius Tacitus – Niedersächsisch" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Publius Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Niedersächsisch" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Publius_Cornelius_Tacitus" title="Publius Cornelius Tacitus – Niederländisch" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Publius Cornelius Tacitus" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Niederländisch" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Norwegisch (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norwegisch (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Norwegisch (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norwegisch (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Tacit" title="Tacit – Okzitanisch" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Tacit" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Okzitanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Publiusz_Korneliusz_Tacyt" title="Publiusz Korneliusz Tacyt – Polnisch" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Publiusz Korneliusz Tacyt" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Polnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1cito" title="Tácito – Portugiesisch" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Tácito" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugiesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Rätoromanisch" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Rätoromanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Tacit" title="Tacit – Rumänisch" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Tacit" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumänisch" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="exzellenter Artikel"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%A2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82" title="Публий Корнелий Тацит – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Публий Корнелий Тацит" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Pubbliu_Curneliu_T%C3%A0citu" title="Pubbliu Curneliu Tàcitu – Sizilianisch" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Pubbliu Curneliu Tàcitu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Sizilianisch" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Schottisch" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schottisch" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Tacit" title="Tacit – Serbokroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Tacit" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Serbokroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – einfaches Englisch" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="einfaches Englisch" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Slowakisch" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowakisch" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Publij_Kornelij_Tacit" title="Publij Kornelij Tacit – Slowenisch" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Publij Kornelij Tacit" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slowenisch" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Taciti" title="Taciti – Albanisch" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Taciti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanisch" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82" title="Тацит – Serbisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Тацит" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Serbisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Schwedisch" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Schwedisch" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Suaheli" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Suaheli" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%AA" title="ตากิตุส – Thailändisch" lang="th" hreflang="th" data-title="ตากิตุส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thailändisch" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Türkisch" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Türkisch" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%82" title="Тацит – Ukrainisch" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Тацит" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukrainisch" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Tatsit" title="Tatsit – Usbekisch" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Tatsit" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Usbekisch" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Vietnamesisch" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tacitus" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1cito" title="Tácito – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Tácito" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E8%A5%BF%E9%99%80" title="塔西陀 – Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="塔西陀" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%A1_%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%98" title="პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი – Mingrelisch" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelisch" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E8%A5%BF%E4%BD%97" title="塔西佗 – Chinesisch" lang="zh" hreflang="zh" data-title="塔西佗" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinesisch" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Tacitus" title="Tacitus – Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tacitus" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E8%A5%BF%E4%BD%97" title="塔西佗 – Kantonesisch" lang="yue" hreflang="yue" data-title="塔西佗" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2161#sitelinks-wikipedia" title="Links auf Artikel in anderen Sprachen bearbeiten" class="wbc-editpage">Links bearbeiten</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Diese Seite wurde zuletzt am 19. März 2025 um 13:53 Uhr bearbeitet.</li> <li id="footer-info-copyright"><div id="footer-info-copyright-stats" class="noprint"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://pageviews.wmcloud.org/?pages=Tacitus&project=de.wikipedia.org">Abrufstatistik</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://xtools.wmcloud.org/authorship/de.wikipedia.org/Tacitus?uselang=de">Autoren</a> </div><div id="footer-info-copyright-separator"><br /></div><div id="footer-info-copyright-info"> <p>Der Text ist unter der Lizenz <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.de">„Creative-Commons Namensnennung – Weitergabe unter gleichen Bedingungen“</a> verfügbar; Informationen zu den Urhebern und zum Lizenzstatus eingebundener Mediendateien (etwa Bilder oder Videos) können im Regelfall durch Anklicken dieser abgerufen werden. Möglicherweise unterliegen die Inhalte jeweils zusätzlichen Bedingungen. Durch die Nutzung dieser Website erklären Sie sich mit den <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/de">Nutzungsbedingungen</a> und der <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/de">Datenschutzrichtlinie</a></span> einverstanden.<br /> </p> Wikipedia® ist eine eingetragene Marke der Wikimedia Foundation Inc.</div></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/de">Datenschutz</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:%C3%9Cber_Wikipedia">Über Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Impressum">Impressum</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Verhaltenskodex</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Entwickler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/de.wikipedia.org">Statistiken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Stellungnahme zu Cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//de.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tacitus&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobile Ansicht</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet vector-menu-portal portal" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-58c4b96c94-n4v4g","wgBackendResponseTime":211,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.297","walltime":"0.426","ppvisitednodes":{"value":1885,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":17998,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3212,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":18918,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 334.691 1 -total"," 34.11% 114.149 1 Vorlage:Normdaten"," 20.38% 68.220 3 Vorlage:Hinweisbaustein"," 16.06% 53.740 1 Vorlage:Lang"," 7.36% 24.627 1 Vorlage:DDB"," 6.89% 23.074 1 Vorlage:Belege_fehlen"," 6.39% 21.374 1 Vorlage:Str_match"," 5.96% 19.957 2 Vorlage:Wikidata-Registrierung"," 5.39% 18.052 2 Vorlage:Wikisource"," 4.42% 14.778 1 Vorlage:RE"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.103","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5464719,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-677b7547f6-2kdcq","timestamp":"20250319125412","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tacitus","url":"https:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Tacitus","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2161","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2161","author":{"@type":"Organization","name":"Autoren der Wikimedia-Projekte"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-11-23T17:47:13Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d3\/Wien-_Parlament-Tacitus.jpg","headline":"r\u00f6mischer Historiograph und Senator"}</script> </body> </html>