CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Նատուրալիզմ - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"269f38b5-d1c8-4134-bc67-cc81679eacc1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Նատուրալիզմ","wgTitle":"Նատուրալիզմ","wgCurRevisionId":10109755,"wgRevisionId":10109755,"wgArticleId":460591,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","Webarchive template wayback links","CS1 սխալներ: ավելորդ պարամետր","Pages using ISBN magic links","Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից", "Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից","Աթեիզմ","Գոյաբանություն","Իմացաբանական տեսություններ","Փիլիսոփայական ուղղություններ և դպրոցներ"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Նատուրալիզմ","wgRelevantArticleId":460591,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain": false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q56000","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init": "ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2a/George_Santayana.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1461"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2a/George_Santayana.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="974"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="779"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Նատուրալիզմ - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Նատուրալիզմ rootpage-Նատուրալիզմ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Սկզբնակետ_և_պատմություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Սկզբնակետ_և_պատմություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Սկզբնակետ և պատմություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Սկզբնակետ_և_պատմություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Սկզբնակետ և պատմություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Սկզբնակետ_և_պատմություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ստուգաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ստուգաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Ստուգաբանություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Ստուգաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Մետաֆիզիկական_նատուրալիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Մետաֆիզիկական_նատուրալիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Մետաֆիզիկական նատուրալիզմ</span> </div> </a> <ul id="toc-Մետաֆիզիկական_նատուրալիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Մեթոդաբանական_նատուրալիզմ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Մեթոդաբանական_նատուրալիզմ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Մեթոդաբանական նատուրալիզմ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Մեթոդաբանական_նատուրալիզմ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Մեթոդաբանական նատուրալիզմ subsection</span> </button> <ul id="toc-Մեթոդաբանական_նատուրալիզմ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Տեսակետներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տեսակետներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Տեսակետներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Տեսակետներ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ռոբերտ_Պեննոկ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ռոբերտ_Պեննոկ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Ռոբերտ Պեննոկ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ռոբերտ_Պեննոկ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ալվին_Պլատինգա" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ալվին_Պլատինգա"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.2</span> <span>Ալվին Պլատինգա</span> </div> </a> <ul id="toc-Ալվին_Պլատինգա-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վ.Վ._Քուին" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Վ.Վ._Քուին"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3</span> <span>Վ.Վ. Քուին</span> </div> </a> <ul id="toc-Վ.Վ._Քուին-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կարլ_Պոպպեր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Կարլ_Պոպպեր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.4</span> <span>Կարլ Պոպպեր</span> </div> </a> <ul id="toc-Կարլ_Պոպպեր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Արտաքին_հղումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Արտաքին_հղումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Արտաքին հղումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արտաքին_հղումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Նատուրալիզմ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 51 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-51" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">51 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofie)" title="Naturalisme (filosofie) – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Naturalisme (filosofie)" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D9%8A_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9)" title="المذهب الطبيعي (فلسفة) – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="المذهب الطبيعي (فلسفة)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Naturalizm_(f%C9%99ls%C9%99f%C9%99)" title="Naturalizm (fəlsəfə) – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="Naturalizm (fəlsəfə)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="ناتورالیسم (فلسفه) – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ناتورالیسم (فلسفه)" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6_(%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8)" title="প্রকৃতিবাদ (দর্শন) – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="প্রকৃতিবাদ (দর্শন)" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofia)" title="Naturalisme (filosofia) – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Naturalisme (filosofia)" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Naturalismus_(filozofie)" title="Naturalismus (filozofie) – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Naturalismus (filozofie)" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Naturiolaeth_(athroniaeth)" title="Naturiolaeth (athroniaeth) – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Naturiolaeth (athroniaeth)" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofi)" title="Naturalisme (filosofi) – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Naturalisme (filosofi)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="լավ հոդված"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Naturalismus_(Philosophie)" title="Naturalismus (Philosophie) – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Naturalismus (Philosophie)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Naturalism_(philosophy)" title="Naturalism (philosophy) – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Naturalism (philosophy)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Naturalismo_(filozofio)" title="Naturalismo (filozofio) – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Naturalismo (filozofio)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Naturalismo_(filosof%C3%ADa)" title="Naturalismo (filosofía) – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Naturalismo (filosofía)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Naturalism_(filosoofia)" title="Naturalism (filosoofia) – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Naturalism (filosoofia)" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Naturalismo_(filosofia)" title="Naturalismo (filosofia) – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Naturalismo (filosofia)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه) – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Naturalismi_(filosofia)" title="Naturalismi (filosofia) – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Naturalismi (filosofia)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(philosophie)" title="Naturalisme (philosophie) – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Naturalisme (philosophie)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%98%D7%95%D7%A8%D7%9C%D7%99%D7%96%D7%9D_(%D7%A4%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%A1%D7%95%D7%A4%D7%99%D7%94)" title="נטורליזם (פילוסופיה) – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="נטורליזם (פילוסופיה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A5%83%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%A6_(%E0%A4%A6%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B6%E0%A4%A8)" title="प्रकृतिवाद (दर्शन) – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रकृतिवाद (दर्शन)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Naturalizam_(filozofija)" title="Naturalizam (filozofija) – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Naturalizam (filozofija)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Naturalizmus_(filoz%C3%B3fia)" title="Naturalizmus (filozófia) – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Naturalizmus (filozófia)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Naturalismo" title="Naturalismo – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Naturalismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filsafat)" title="Naturalisme (filsafat) – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Naturalisme (filsafat)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/A%C3%B0fer%C3%B0afr%C3%A6%C3%B0ileg_n%C3%A1tt%C3%BAruhyggja" title="Aðferðafræðileg náttúruhyggja – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Aðferðafræðileg náttúruhyggja" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Naturalismo_(filosofia)" title="Naturalismo (filosofia) – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Naturalismo (filosofia)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9E%90%EC%97%B0%EC%A3%BC%EC%9D%98_(%EC%B2%A0%ED%95%99)" title="자연주의 (철학) – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="자연주의 (철학)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Натурализм – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Натурализм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Naturalismus_(philosophia)" title="Naturalismus (philosophia) – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Naturalismus (philosophia)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Nat%C5%ABralizmas_(filosofija)" title="Natūralizmas (filosofija) – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Natūralizmas (filosofija)" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Natoralisma_(fil%C3%B4z%C3%B4fia)" title="Natoralisma (filôzôfia) – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Natoralisma (filôzôfia)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofie)" title="Naturalisme (filosofie) – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Naturalisme (filosofie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofi)" title="Naturalisme (filosofi) – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Naturalisme (filosofi)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(filosofia)" title="Naturalisme (filosofia) – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Naturalisme (filosofia)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Naturalizm_(filozofia)" title="Naturalizm (filozofia) – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Naturalizm (filozofia)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Naturalismo_(filosofia)" title="Naturalismo (filosofia) – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Naturalismo (filosofia)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%8F)" title="Натурализм (философия) – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Натурализм (философия)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Naturalizam_(filozofija)" title="Naturalizam (filozofija) – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Naturalizam (filozofija)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Naturalism_(philosophy)" title="Naturalism (philosophy) – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Naturalism (philosophy)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Naturalizmus_(filozofia)" title="Naturalizmus (filozofia) – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Naturalizmus (filozofia)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Natyralizmi_n%C3%AB_filozofi" title="Natyralizmi në filozofi – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Natyralizmi në filozofi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC_(%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B7%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Натурализам (филозофија) – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Натурализам (филозофија)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Naturalism_(filosofi)" title="Naturalism (filosofi) – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Naturalism (filosofi)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="இயற்கையியல் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இயற்கையியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC_(%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%BE%D1%84%D1%96%D1%8F)" title="Натуралізм (філософія) – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Натуралізм (філософія)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%86%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="نیچریت – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="نیچریت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Naturalizm_(yo%CA%BBnalish)" title="Naturalizm (yoʻnalish) – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Naturalizm (yoʻnalish)" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn_(tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc)" title="Chủ nghĩa tự nhiên (triết học) – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chủ nghĩa tự nhiên (triết học)" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E4%B8%BB%E4%B9%89" title="自然主义 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="自然主义" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E4%B8%BB%E4%B9%89" title="自然主义 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="自然主义" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="自然主義 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="自然主義" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q56000#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին (դեռ գրված չէ) [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&oldid=10109755" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&id=10109755&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2586%25D5%25A1%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25AB%25D5%25A6%25D5%25B4"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2586%25D5%25A1%25D5%25BF%25D5%25B8%25D6%2582%25D6%2580%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25AB%25D5%25A6%25D5%25B4"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Naturalism_(philosophy)" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q56000" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:George_Santayana.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/George_Santayana.jpg/222px-George_Santayana.jpg" decoding="async" width="222" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/George_Santayana.jpg/333px-George_Santayana.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/George_Santayana.jpg/444px-George_Santayana.jpg 2x" data-file-width="560" data-file-height="682" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%80%D5%BB_%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Ջորջ Սանտայանա">Ջորջ Սանտայանա</a></figcaption></figure> <p><b>Նատուրալիզմ</b>, գաղափար կամ հավատ է, համաձայն որի միայն բնության օրենքներն ու ուժերն են (ֆիզիկայի օրենք)(ի տարբերություն գերբնականին և հոգևորին) իշխում աշխարհի վրա. գաղափար կամ հավատ՝ բնական աշխարհից այն կողմ ոչինչ չկա<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նատուրալիզմի հետևորդները (նատուրալիստներ) պնդում են՝ բնական <a href="/wiki/%D5%8F%D5%AB%D5%A5%D5%A6%D5%A5%D6%80%D6%84" title="Տիեզերք">տիեզերքի</a> կառուցվածքը և վարքագիծը ձևավորում են բնական օրենքները և որ յուրաքանչյուր փուլում փոփոխվող տիեզերքը այս օրենքների արդյունքն է<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Նատուրալիզմը ինտուիտիվ կերպով կարելի է բաժանել մետաֆիզիկական և մեթոդաբանական բաղադրիչների<sup id="cite_ref-Stanford_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stanford-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մետաֆիզիկական բաղադրիչը այս դեպքում վերաբերում է իրականության բնույթի <a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փիլիսոփայություն">փիլիսոփայական</a> ուսումնասիրությանը։ Փիլիսոփա Պոլ Կուրցը վիճում է՝ ասելով, որ բնությունը լավագույնս բացատրվում է նյութական սկզբունքներով։ Այս սկզբունքներից են <a href="/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Զանգված">զանգվածը</a>, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Էներգիա">էներգիան</a> և ֆիզիկական և քիմիական այլ հատկություններ, որոնք ընդունվում են գիտական հասարակության կողմից։ Համաձայն նատուրալիզմի նման տեսանկյան՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%A3%D5%AB" title="Հոգի">հոգիները</a>, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Աստված">աստվածները</a> և ոգիները իրական չեն և որ բնության մեջ ոչ մի «նպատակ չկա»։ Նատուրալիզմում նման բացարձակ հավատը սովորաբար նշանակում է <i>մետաֆիզիկական նատուրալիզմ</i><sup id="cite_ref-KurtzDistinction_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-KurtzDistinction-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ի տարբերություն, ենթադրական նատուրալիզմը աշխատանքային մեթոդներում առանց անպայմանորեն հաշվի առնելու նատուրալիզմը որպես բացարձակ հավատ՝ փիլիսոփայության մասնակցությամբ, կոչվում է <i>մեթոդաբանական նատուրալիզմ</i><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Թեման ընկալվող <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%84" title="Գիտելիք">գիտելիքի</a> փիլիսոփայությունն է։ </p><p>Բացառությամբ <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պանթեիզմ">պանթեիստների</a>, որոնք հավատում են, որ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բնություն">Բնությունը</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Աստված">Աստված</a> մեկն է և միևնույն բանն է, թեիստները խաղարկում են այն գաղափարը, որ բնության մեջ է ամբողջ իրականությունը։ Համաձայն որոշ թեիստների, բնական օրենքները կարելի է տեսնել որպես այսպես կոչված աստծու (աստվածների) երկրորդական պատճառներ։ 20-րդ դարում <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D5%8E%D5%A1%D5%B6_%D5%95%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%94%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիլիարդ Վան Օրման Քյուն (դեռ գրված չէ)">Վիլիարդ Վան Օրման Քյունը</a>, <a href="/wiki/%D5%8B%D5%B8%D6%80%D5%BB_%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%A1" title="Ջորջ Սանտայանա">Ջորջ Սանտայանան</a> և այլ փիլիսոփաներ պնդում էին, որ նատուրալիզմի հաջողությունը գիտության մեջ նշանակում էր՝ գիտական մեթոդները պետք է նույնպես կիրառվեն փիլիսոփայության մեջ։ Համաձայն այս տեսակետի գիտությունը և փիլիսոփայությունը պետք է ձևավորեն շարունակական բնույթ։ </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Սկզբնակետ_և_պատմություն"><span id=".D5.8D.D5.AF.D5.A6.D5.A2.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A5.D5.BF_.D6.87_.D5.BA.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Սկզբնակետ և պատմություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Սկզբնակետ և պատմություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Սկզբնակետ և պատմություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Փիլիսոփայական նատուրալիզմի գաղափարները և ենթադրությունները առաջին անգամ երևան են եկել <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Հոնիա">հոնիական</a> նախասոկրատեսյան փիլիսոփաների աշխատանքներում։ Նրանցից մեկը Թեյլսն է, որը համարվում էր գիտության հայրը, քանի որ նա առաջինն էր բացատրություն տվել բնական երևույթներին՝ առանց կիրառելու գերբնական պատճառներ։ Վաղ շրջանի այս փիլիսոփաները համաձայնում էին փորձառական ուսումնասիրություններին, որոնք զարմանալի կերպով կանխատեսում էին նատուրալիզմը<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Մեթոդաբանական նատուրալիզմում առկա ժամանակակից ընդգծումները առաջին հերթին ծագել են միջնադարյան գիտնականների, մտածողների մոտ 12-րդ դարի <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4" title="Վերածնունդ">Վերածնունդի</a> շրջանում։ Մինչև ուշ միջնադար բնական պատճառների վերաբերյալ ուսումնասիրությունները դարձան քրիստոնյա նատուրալիստ փիլիսոփաների խորհրդանիշը։ Չնայած բնութագրորեն բաց պատուհան թողնելով աստծո ուղղակի միջամտության հնարավորության համար, նրանք հաճախ արհամարհանքով են վերաբերվել այն ժամանակակիցների նկատմամբ, ովքեր հավատում էին հրաշքներին՝ բնական բացատրություններ փնտրելու փոխարեն։ <a href="/wiki/%D5%93%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Փարիզի համալսարան">Փարիզի Համալսարանի</a> հոգևորական Ժան Բուրիդանը, ով համարվել է թերևս միջին դարերի արվեստի ամենավառ ներկայացուցիչը համադրել է համապատասխան բնական պատճառների ուսումնասիրությունները անսովոր աստղագիտական երևույթները գերբնականին վերագրելու ընդհանուր ժողովրդական սովորությանը։ 14-րդ դարում նատուրալիստ փիլիսոփա Նիկոլ Օրեսմեն, ով դառնալու էր նաև հռոմեական կաթոլիկ <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BA%D5%AB%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D5%BD" title="Եպիսկոպոս">եպիսկոպոս</a>, հորդորում էր, որ բնության տարբեր հրաշալիքներ քննարկելով՝ ոչ մի պատճառ չկա օգնություն խնդրելու երկնքից, որը տկարի վերջին ապաստանն է, կամ սատանայից, կամ մեր փառավոր Աստծուց, կարծես թե նա ստեղծել է այս ամենը ավելի ուղղակիորեն, քան այն երևույթները, որոնց պատճառները, մեր կարծիքով հայտնի է մեզ"։ </p><p>Բնության նատուրալիստական ուսումնասիրությունների վերաբերյալ խանդավառությունը աճեց 16-րդ և 17-րդ դարերում, երբ քրիստոնյաները ավելի ու ավելի շեղեցին իրենց հետաքրքրությունը հայտնաբերելու այսպես կոչված երկրորդական պատճառները, որոնք Աստված կիրառել է աշխարհը ստեղծելուց։ Իտալացի կաթոլիկ Գալիլեո Գալիլեին (1564–1642) նոր փիլիսոփայության առաջին ջատագովներից մեկը, պնդում էր, որ "բնությունը երբեք չի խախտում օրենքները, որոնք դրված են նրա առջև"<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հետագա գիտական հեղափոխությունները բացատրական եղանակներ էին առաջարկում ոչ թեիստական բնույթի՝ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կենսաբանություն">կենսաբանության</a>, <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երկրաբանություն">երկրաբանության</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Ֆիզիկա">ֆիզիկայի</a> և բնական այլ գիտությունների համար։ Երբ Պիեռ Սիմոն դե Լապլասեին հարցրեցին, թե ինչու մեխանիզմների վերաբերյալ իր աշխատանքներում ոչինչ չկա Աստծու մասին նշված, նա պատասխանեց, որ այդ <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D5%A9%D5%A5%D5%A6" title="Հիպոթեզ">հիպոթեզի</a> կարիքը չունի<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Համաձայն <a href="/wiki/%D4%B9%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%A1%D5%BD" class="mw-redirect" title="Թեքսաս">Թեքսասի</a> գիտությունների քաղաքացիներ կազմակերպության նախագահ Ստիվեն Շաֆերսմենի մեթոդաբանական նատուրալիզմի շարունակական որդեգրումը, ավելի ուշ նաև մետաֆիզիկական նատուրալիզմը գիտության մեջ նվաճումներ ունեցավ և իր բացատրական ուժի աճ<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս նվաճումները նույնպես պատճառ հանդիսացան դիրքերի ցրման՝ կապված մետաֆիզիկական նատուրալիզմի հետ, ինչպիսին է օրինակ իկզիստենցիալիզմը<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Նատուրալիզմ տերմինի ընթացիք կիրառումը ծագում է <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Ամերիկա">Ամերիկայում</a> տեղի ունեցող բանավեճերից վերջին դարավերջի առաջին կեսին։ Այս շրջանի ինքնահռչակ նատուրալիստներ են Ջոն Դեվեյը, Էռնեստ Նեյջելը, Սիդնեյ Հուքը և Ռոյ Վուդ Սելլարսը։ Նրանց համար միակ իրականությունը բնությունն է։ Չկա գերբնական ոչինչ։ Գիտական մեթոդը ամբողջ իրականությունը ուսումնասիրել կարողանալն է՝ ներառյալ մարդկային հոգին։ "Այսպես ասած, նատուրալիզմը մասնավորապես տեղեկատվական տերմին չէ...Ժամանակակից փիլիսոփաների մեծամասնությունը հոժարակամ կմերժեր գերբնական երևույթները և կթողներ միայն գիտությունը, որը մարդկության հոգու մասին կարևոր ճշմարտությունը տանող հնարավոր ճանապարհ է (եթե ոչ միակը)"<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ստուգաբանություն"><span id=".D5.8D.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.A3.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Ստուգաբանություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Ստուգաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Ստուգաբանություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մեթոդաբանական նատուրալիզմ տերմինը ծագել է վերջերս։ Համաձայն Ռոնալդ Նամբերսի այն հորինել է Պոլ դե Վրիեսը (Վիթոնի Քոլեջի պրոֆեսոր)<a href="/wiki/1983" title="1983">1983</a> թվականին։ Նա տարբերում էր, ինչպես ինքն էր կոչում Մեթոդաբանական նատուրալիզմ, (կարգապահական մեթոդ, որը չի խոսում Աստծու գոյության մասին) և մետաֆիզիկական նատուրալիզմ(հերքում է մշտագո Աստծու գոյությունը )<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մեթոդաբանական նատուրալիզմ տերմինը օգտագործվել է <a href="/wiki/1937" title="1937">1937</a> թվականին Էդգար Բրայթմենի կողմից "Փիլիսոփայական ակնարկ " հոդվածում ի հակադրություն նատուրալիզմին առհասարակ, սակայն այստեղ գաղափարը ամբողջապես ձևավորված չէ<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Մետաֆիզիկական_նատուրալիզմ"><span id=".D5.84.D5.A5.D5.BF.D5.A1.D6.86.D5.AB.D5.A6.D5.AB.D5.AF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B6.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D6.80.D5.A1.D5.AC.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Մետաֆիզիկական նատուրալիզմ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Մետաֆիզիկական նատուրալիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Մետաֆիզիկական նատուրալիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մետաֆիզիկական նատուրալիզմը, որը նաև կոչվում է օնթոլոգիական նատուրալիզմ և փիլիսոփայական նատուրալիզմ, փիլիսոփայական աշխարհայացք է և հավատական համակարգ, համաձայն որի չկա ոչինչ բացի բնական տարրերից, օրենքներից և նման փոխհարաբերությունները ուսումնասիրվում են բնական գիտությունների կողմից, այսինքն նրանք հասկանում են մեր ֆիզիկական շրջակայքը մաթեմատիկական մոդելի շնորհիվ։ Մեթոդաբանական նատուրալիզմը, մյուս կողմից, վերաբերում է բացառապես գիտության մեթոդաբանությանը, որի համար մետաֆիզիկական նատուրալիզմը նախատեսում է միայն մեկ հնարավոր օնթոլոգիական հիմք։ Համաձայն մետաֆիզիկական նատուրալիզմի՝ գիտակցության և մտքի հետ կապված բոլոր հատկությունները նվազեցվում են կամ կատարվում են բնության կողմից։ Ընդհանուր առմամբ, համապատասխան աստվածաբանական պատկերը կրոնական նատուրալիզմ կամ հոգևոր նատուրալիզմ է։ Մետաֆիզիկական նատուրալիզմը հատկապես հերքում է մի շարք <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6" title="Կրոն">կրոնների</a> մաս կազմող գերբնական գաղափարներն ու բացատրությունները։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Մեթոդաբանական_նատուրալիզմ"><span id=".D5.84.D5.A5.D5.A9.D5.B8.D5.A4.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B6.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D6.80.D5.A1.D5.AC.D5.AB.D5.A6.D5.B4"></span>Մեթոդաբանական նատուրալիզմ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Մեթոդաբանական նատուրալիզմ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Մեթոդաբանական նատուրալիզմ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Մեթոդաբանական նատուրալիզմը առնչվում է ոչ թե գոյություն ունենալուն, այլ բնության էության ուսումնասիրության <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%A9%D5%B8%D5%A4" title="Մեթոդ">մեթոդներին</a>։ Բացառապես բոլոր գիտական աշխատանքները (վարկածներն ու իրադարձությունները) պետք է բացատրվեն և ստուգվեն բնական պատճառներին և իրադարձություններին համաձայն։ Բնության ծագումը պարզ չէ։ Նատուրալիզմի այս երկրորդ իմաստը միայն փորձում է ապահովել մի շրջանակ, որի շրջանակներում կառավարելի լինի բնության օրենքների գիտական ուսումնասիրությունը։ Մեթոդաբանական նատուրալիզմը գիտելիք ստանալու ձև է։ Սա <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BF%D6%84" title="Միտք">մտքի</a> անջատ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Համակարգ">համակարգ</a> է, որը կապված է իրականության ճանաչողական մոտեցման հետ և այսպիսով գիտելիքի փիլիսոփայություն է։ Սոցիոլոգ Էլեն Էքլանդի ուսումնասիրությունները առաջարկում են այն տեսակետը, որ կրոնական գիտնականները գործնականում դիմում են մեթոդաբանական նատուրալիզմին։ Նրանք զեկուցում են, որ իրենց կրոնական հավատները ազդում են հետևանքների վրա, բայց ոչ գիտական փորձերի վրա<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/wiki/1996" title="1996">1996</a> թվականից այն կողմ թողարկված հոդվածներում և գրքերում Ռոբերտ Փեննոքը գրել է՝ կիրառելով մեթոդաբանական նատուրալիզմ տերմինը հստակեցնելու համար, որ գիտական մեթոդը սահմանափակվում է բնական բացատրություններով առանց ենթադրելու գերբնականի առկայությունը կամ ոչ առկայությունը և հիմնված չէ դոգմատիկ մետաֆիզիկական նատուրալիզմի վրա (ինչպես որ պնդում են ինտելեկտուալ նախագծման ստեղծողներն ու հետևորդները)։ Պեննոկի վկայությունը որպես փորձագետ վկա Կիզմիլլերում ընդդեմ Դովերի շրջանի դպրոցի դատի ժամանակ դատավորի կողմից վկայակոչվել է նրա "Հուշագիր տեսակետ"-ում՝ "Մեթոդաբանական նատուրալիզմը գիտության հիմունքային օրենքն է այսօր"<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-kitz_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-kitz-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տեսակետներ"><span id=".D5.8F.D5.A5.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.A5.D5.BF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Տեսակետներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Տեսակետներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Տեսակետներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ռոբերտ_Պեննոկ"><span id=".D5.8C.D5.B8.D5.A2.D5.A5.D6.80.D5.BF_.D5.8A.D5.A5.D5.B6.D5.B6.D5.B8.D5.AF"></span>Ռոբերտ Պեննոկ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Ռոբերտ Պեննոկ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Ռոբերտ Պեննոկ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ռ. Պեննոկը պնդում է՝ քանի որ գերբնական գործոններն ու ուժերը բնական աշխարհի վերևում և ներքևում են և դրա գործոններն ու ուժերն են և սահմանափակված չեն բնական օրենքներով, միայն <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տրամաբանություն">տրամաբանական</a> անհնարինություններն են սահմանափակում այն, ինչ գերբնական գործոնները չեն կարող իրականացնել<sup id="cite_ref-lettuce_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-lettuce-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նա ասում է, "Եթե մենք կարող էինք ստանալ բնական գիտելիք գերբնական ուժերը հասկանալու համար, ապա սահմանումով դրանք չէին լինի գերբնական"։ Քանի որ գերբնականը մեզ համար համարվում է առեղծված, ապա այն ոչ մի հիմքեր չի կարող ապահովել՝ գիտական մոդելները դատելու համար։ Փորձարարությունը պահանջում է փոփոխականների դիտարկում և վերահսկում... Սակայն ելնելով սահմանումից մենք ոչ մի վերահսկողություն չունենք գերբնական սուբյեկտների կամ ուժերի նկատմամբ։ <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գիտություն">Գիտությունը</a> ոչ մի գործ չունի իմաստի հետ. գիտական պատճառաբանման փակ համակարգը չի կարող կիրառվել այն սահմանելու համար։ Թողնելով որ գիտությունը դիմի անփորձարկելի գերբնական ուժերին, գիտնականի գործը կդարձներ անիմաստ՝ խաթարելով կարգապահությունը, որի շնորհիվ գիտությունը վերելք է ապրում։ Այս տեսակի նատուրալիզմում ոչինչ չկա գերբնականի առկայության կամ ոչ առկայության վերաբերյալ, որը համաձայն այս սահմանման՝ բնական փորձարկումից դուրս է։ </p><p>Որպես գործնական քննարկում, գերբնական բացատրությունների հերքումը կարող է պարզապես պրագմատիկ լինել, սակայն այնուամենայնիվ այն կարող է հնարավոր լինել օնթոլոգիական սուպերնատուրալիստի համար՝ ընդունելու և փորձարկելու մեթոդաբանական նատուրալիզմը։ Օրինակ, գիտնականը կարող է հավատալ Աստծուն միաժամանակ կիրառելով մեթոդաբանական նատուրալիզմը իր գիտական աշխատանքներում։ Այս կերպ չի բացառվում գիտելիքը, որը ինչ որ կերպ կապված է գերբնականի հետ։ Ընդհանուր առմամբ այն, ինչ կարելի է գիտականորեն ուսումնասիրել և բացատրել չի կարող գերբնական լինել՝ պարզապես ելնելով սահմանումից։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ալվին_Պլատինգա"><span id=".D4.B1.D5.AC.D5.BE.D5.AB.D5.B6_.D5.8A.D5.AC.D5.A1.D5.BF.D5.AB.D5.B6.D5.A3.D5.A1"></span>Ալվին Պլատինգա</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Ալվին Պլատինգա" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Ալվին Պլատինգա"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ալվին Պլատինգան, ով փիլիսոփայության դասախոս էր Նոտրե Դամում, ինչպես նաև քրիստոնյա, հայտնի է որպես նատուրալիզմի քննադատ<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Beilby2002p9_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Beilby2002p9-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նատուրալիզմի վերաբերյալ իր էվոլյուցիոն բանավեճում նա ասում է, որ հավանականությունը, ըստ որի էվոլյուցիան ստեղծվել է մարդկանց վստահելի ճշմարիտ համոզմունքներով, փոքր է կամ անհասկանալի, մինչև որ նրանց <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BE%D5%B8%D5%AC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Էվոլյուցիա">էվոլյուցիան</a> չի հետաքննվում։ Համաձայն Դեյվիդ Կահանի (<a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%B8" title="Գլազգո">Գլազգոյի</a> Համալսարան)՝ որպեսզի պարզ դառնա հավատի արդարացումը. այն պետք է փնտրել գերբնական թեիզմի կոնտեքստում<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i>(See also <a href="/w/index.php?title=Supernormal_stimuli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Supernormal stimuli (դեռ գրված չէ)">supernormal stimuli</a>)։</i> Պլանտինգան պնդում է, որ նատուրալիզմը և էվոլյուցիան միասին հաղթահարում են այն հավատաը, որ մեր ճանաչողական ընդունակությունները վստահելի են։ </p><p>Կիզմիլլերի դատավարության ժամանակ, նա բնութագրում է մեթոդաբանական նատուրալիզմը որպես "առաջարկվող հարկադրում " գիտության վրա և պնդում է, որ գիտությունը կարհամարհի գերբնական պատճառի վերաբերյալ յուրաքանչյուր հավատ<sup id="cite_ref-Plantinga2006_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Plantinga2006-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Վ.Վ._Քուին"><span id=".D5.8E..D5.8E._.D5.94.D5.B8.D6.82.D5.AB.D5.B6"></span>Վ.Վ. Քուին</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Վ.Վ. Քուին" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Վ.Վ. Քուին"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քուինը նկարագրում է նատուրալիզմը որպես մի դիրքը, որտեղ ճշմարտության համար չկա ավելի բարձր դատարան, քան բնական գիտությունն է։ Գիտության պնդումները դատելու համար չկա ավելի լավ մեթոդ, քան գիտական մեթոդն է։ Ինչպես նաև չկա կարիք կամ տեղ "առաջին փիլիսոփայի" համար, ինչպիսին է աբստրակտ մետաֆիզիկան կամ Էպիստեմոլոգիան, որը կարող է հիմնավորել գիտությունը կամ գիտական մեթոդը։ </p><p>Այսպիսով փիլիսոփայությունը պետք է օգտվի <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="Գիտնական">գիտնականների</a> հայտնագործություններից՝ միաժամանակ քննադատելով, եթե այդ պնդումները անհիմն են, շփոթեցուցիչ կամ հակասական։ Քուինի կարծիքով, փիլիսոփայությունը շարունակական է գիտությանը զուգահեռ և երկուսն էլ էմպիրիկ են<sup id="cite_ref-Rudder_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Rudder-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նատուրալիզմը դոգմատիկ հավատ չէ գիտության ժամանակակից տեսանկյան լիարժեք ճշգրտության մասին։ Այլ այն պարզապես պնդում է, որ գիտությունը լավագույն միջոցն է տիեզերքի գործընթացների բացահայտման համար և որ այս գործընթացները այն է, ինչ ժամանակակից գիտությունը փորձում է հասկանալ։ Սակայն Քուինի "Փոխարինող նատուրալիզմը" քիչ թվով աջակիցներ ունի փիլիսոփաների շրջանակներում<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Կարլ_Պոպպեր"><span id=".D4.BF.D5.A1.D6.80.D5.AC_.D5.8A.D5.B8.D5.BA.D5.BA.D5.A5.D6.80"></span>Կարլ Պոպպեր</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Կարլ Պոպպեր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Կարլ Պոպպեր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Պոպպերը նատուրալիզմը հավասարեցնում է գիտության ինդուկտիվ թեորիայի։ Նա հերքում է, որ այն հիմնված է իր ընդհանուր ինդուկցիայի քննադատության վրա, միաժամանակ ճանաչելով նրա օգտակարությունը հիպոթեզներ հորինելու միջոց։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Oxford English Dictionary Online <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oed.com/">naturalism</a> Subscription needed, possibly via a library.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/10713a.htm">«CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Naturalism»</a>. 2009 թ․ նոյեմբերի 21<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 6-ին</span>. «Naturalism is not so much a special system as a point of view or tendency common to a number of philosophical and religious systems; not so much a well-defined set of positive and negative doctrines as an attitude or spirit pervading and influencing many doctrines. As the name implies, this tendency consists essentially in looking upon nature as the one original and fundamental source of all that exists, and in attempting to explain everything in terms of nature. Either the limits of nature are also the limits of existing reality, or at least the first cause, <a href="/w/index.php?title=Cosmological_argument&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosmological argument (դեռ գրված չէ)">if its existence is found necessary</a>, has nothing to do with the working of natural agencies. All events, therefore, find their adequate explanation within nature itself. But, as the terms nature and natural are themselves used in more than one sense, the term naturalism is also far from having one fixed meaning.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=CATHOLIC+ENCYCLOPEDIA%3A+Naturalism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F10713a.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Stanford-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Stanford_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Papineau, David <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/naturalism/">"Naturalism"</a>, in "The Stanford Encyclopedia of Philosophy" Papineau used the term "ontological" instead of "metaphysical."</span> </li> <li id="cite_note-KurtzDistinction-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-KurtzDistinction_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKurtz,_Paul1998" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Paul_Kurtz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Kurtz (դեռ գրված չէ)">Kurtz, Paul</a> (Spring 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.secularhumanism.org/library/fi/kurtz_18_2.html">«Darwin Re-Crucified: Why Are So Many Afraid of Naturalism?»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Free_Inquiry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free Inquiry (դեռ գրված չէ)">Free Inquiry</a></i>. <b>18</b> (2).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Free+Inquiry&rft.atitle=Darwin+Re-Crucified%3A+Why+Are+So+Many+Afraid+of+Naturalism%3F&rft.ssn=spring&rft.volume=18&rft.issue=2&rft.date=1998&rft.au=Kurtz%2C+Paul&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.secularhumanism.org%2Flibrary%2Ffi%2Fkurtz_18_2.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSchafersman1996" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Steven_Schafersman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steven Schafersman (դեռ գրված չէ)">Schafersman, Steven D.</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190705061915/http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">«Naturalism is Today An Essential Part of Science»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">օրիգինալից</a> 2019 թ․ հուլիսի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին</span>. «Methodological naturalism is the adoption or assumption of naturalism in scientific belief and practice without really believing in naturalism.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Naturalism+is+Today+An+Essential+Part+of+Science&rft.date=1996&rft.aulast=Schafersman&rft.aufirst=Steven+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stephenjaygould.org%2Fctrl%2Fschafersman_nat.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Jonathan_Barnes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jonathan Barnes (դեռ գրված չէ)">Jonathan Barnes</a>'s introduction to Early Greek Philosophy (Penguin)</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Ronald_L._Numbers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ronald L. Numbers (դեռ գրված չէ)">Ronald L. Numbers</a> (2003). "Science without God: Natural Laws and Christian Beliefs." In: When Science and Christianity Meet, edited by David C. Lindberg, Ronald L. Numbers. Chicago: University Of Chicago Press, p. 267.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=W._W._Rouse_Ball&action=edit&redlink=1" class="new" title="W. W. Rouse Ball (դեռ գրված չէ)">Rouse Ball, W. W.</a> [1908] (2003) "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maths.tcd.ie/pub/HistMath/People/Laplace/RouseBall/RB_Laplace.html">Pierre Simon Laplace (1749–1827)</a>", in <i>A Short Account of the History of Mathematics</i>, 4th ed., Dover, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0486206300" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-486-20630-0</a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFWilliams" class="citation news cs1">Williams, Sally (2007 թ․ հուլիսի 4). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.telegraph.co.uk/arts/main.jhtml?xml=/arts/2007/04/07/smcreate07.xml&page=2">«The God curriculum»</a>. London: <a href="/wiki/The_Daily_Telegraph" title="The Daily Telegraph">The Telegraph</a><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 26–ին-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+God+curriculum&rft.aulast=Williams&rft.aufirst=Sally&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Farts%2Fmain.jhtml%3Fxml%3D%2Farts%2F2007%2F04%2F07%2Fsmcreate07.xml%26page%3D2&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(չաշխատող հղում)</span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSchafersman1996" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Steven_Schafersman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steven Schafersman (դեռ գրված չէ)">Schafersman, Steven D.</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190705061915/http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">«Naturalism is Today An Essential Part of Science»</a>. Section "The Origin of Naturalism and Its Relation to Science". Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">օրիգինալից</a> 2019 թ․ հուլիսի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին</span>. «Naturalism did not exist as a philosophy before the nineteenth century, but only as an occasionally adopted and non-rigorous method among natural philosophers. It is a unique philosophy in that it is not ancient or prior to science, and that it developed largely due to the influence of science.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Naturalism+is+Today+An+Essential+Part+of+Science&rft.pages=Section+%22The+Origin+of+Naturalism+and+Its+Relation+to+Science%22&rft.date=1996&rft.aulast=Schafersman&rft.aufirst=Steven+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stephenjaygould.org%2Fctrl%2Fschafersman_nat.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSchafersman1996" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Steven_Schafersman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steven Schafersman (դեռ գրված չէ)">Schafersman, Steven D.</a> (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190705061915/http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">«Naturalism is Today An Essential Part of Science»</a>. Section "The Origin of Naturalism and Its Relation to Science". Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stephenjaygould.org/ctrl/schafersman_nat.html">օրիգինալից</a> 2019 թ․ հուլիսի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին</span>. «Naturalism is almost unique in that it would not exist as a philosophy without the prior existence of science. It shares this status, in my view, with the philosophy of existentialism.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Naturalism+is+Today+An+Essential+Part+of+Science&rft.pages=Section+%22The+Origin+of+Naturalism+and+Its+Relation+to+Science%22&rft.date=1996&rft.aulast=Schafersman&rft.aufirst=Steven+D.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stephenjaygould.org%2Fctrl%2Fschafersman_nat.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Papineau, David <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/naturalism/">"Naturalism"</a>, in "The Stanford Encyclopedia of Philosophy"</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Nick_Matzke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nick Matzke (դեռ գրված չէ)">Nick Matzke</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pandasthumb.org/archives/2006/03/on_the_origins.html">On the Origins of Methodological Naturalism</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060903191457/http://www.pandasthumb.org/archives/2006/03/on_the_origins.html">Արխիվացված</a> 2006-09-03 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. <i>The Pandas Thumb</i> (March 20, 2006)</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120801144730/http://www.calvin.edu/archive/asa/200603/0501.html">«ASA March 2006 – Re: Methodological Naturalism»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.calvin.edu/archive/asa/200603/0501.html">օրիգինալից</a> 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ASA+March+2006+%E2%80%93+Re%3A+Methodological+Naturalism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.calvin.edu%2Farchive%2Fasa%2F200603%2F0501.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">More than one of <code class="cs1-code">|archivedate=</code> and <code class="cs1-code">|archive-date=</code> specified (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#redundant_parameters" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">More than one of <code class="cs1-code">|archiveurl=</code> and <code class="cs1-code">|archive-url=</code> specified (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#redundant_parameters" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blog.beliefnet.com/roddreher/2010/04/science-vs-religion-what-do-scientists-say.html">Belief Net, "What do scientists say"</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/Science-vs-Religion-Scientists-Really/dp/0195392981">Elaine Ecklund's book "Science versus Religion: What do scientists really think"</a></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.talkorigins.org/faqs/dover/day3am2.html">Kitzmiller trial: testimony of Robert T. Pennock</a></span> </li> <li id="cite_note-kitz-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-kitz_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://en.wikisource.org/wiki/Kitzmiller_v._Dover_Area_School_District/4:Whether_ID_Is_Science#4._Whether_ID_is_Science" class="extiw" title="wikisource:Kitzmiller v. Dover Area School District/4:Whether ID Is Science">Kitzmiller v. Dover: Whether ID is Science</a></span> </li> <li id="cite_note-lettuce-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-lettuce_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Robert_T._Pennock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert T. Pennock (դեռ գրված չէ)">Robert T. Pennock</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.msu.edu/~pennock5/research/papers/Pennock_SupNatExpl.html">Supernaturalist Explanations and the Prospects for a Theistic Science or "How do you know it was the lettuce?"</a></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://philosophy.nd.edu/people/alvin-plantinga/">http://philosophy.nd.edu/people/alvin-plantinga/</a></span> </li> <li id="cite_note-Beilby2002p9-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Beilby2002p9_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBeilby2002" class="citation book cs1">Beilby, J.K. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=p40tc_T7-rMC&pg=PR9"><i>Naturalism Defeated?: Essays on Plantinga's Evolutionary Argument Against Naturalism</i></a>. G - Reference,Information and Interdisciplinary Subjects Series. Cornell University Press. էջ 9. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9780801487637" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9780801487637"><bdi>9780801487637</bdi></a>. <a href="/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="LCCN (identifier) (դեռ գրված չէ)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://lccn.loc.gov/2001006111">2001006111</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Naturalism+Defeated%3F%3A+Essays+on+Plantinga%27s+Evolutionary+Argument+Against+Naturalism&rft.series=G+-+Reference%2CInformation+and+Interdisciplinary+Subjects+Series&rft.pages=9&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=2002&rft_id=info%3Alccn%2F2001006111&rft.isbn=9780801487637&rft.aulast=Beilby&rft.aufirst=J.K.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3Dp40tc_T7-rMC%26pg%3DPR9&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120104024641/http://www.giffordlectures.org/Browse.asp?PubID=TPWAPF&Cover=TRUE">«Gifford Lecture Series - Warrant and Proper Function 1987-1988»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.giffordlectures.org/Browse.asp?PubID=TPWAPF&Cover=TRUE">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հունվարի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gifford+Lecture+Series+-+Warrant+and+Proper+Function+1987-1988&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.giffordlectures.org%2FBrowse.asp%3FPubID%3DTPWAPF%26Cover%3DTRUE&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">More than one of <code class="cs1-code">|archivedate=</code> and <code class="cs1-code">|archive-date=</code> specified (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#redundant_parameters" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span>; <span class="cs1-visible-error citation-comment">More than one of <code class="cs1-code">|archiveurl=</code> and <code class="cs1-code">|archive-url=</code> specified (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#redundant_parameters" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPlantinga" class="citation web cs1">Plantinga, Alvin (2010 թ․ ապրիլի 11). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://chronicle.com/article/Evolution-Shibboleths-and/64990/">«Evolution, Shibboleths, and Philosophers — Letters to the Editor»</a>. The Chronicle of Higher Education. «...I do indeed think that evolution functions as a contemporary shibboleth by which to distinguish the ignorant fundamentalist goats from the informed and scientifically literate sheep.<br /><br />According to Richard Dawkins, 'It is absolutely safe to say that, if you meet somebody who claims not to believe in evolution, that person is ignorant, stupid, or insane (or wicked, but I'd rather not consider that).' Daniel Dennett goes Dawkins one (or two) further: 'Anyone today who doubts that the variety of life on this planet was produced by a process of evolution is simply ignorant—inexcusably ignorant.' You wake up in the middle of the night; you think, can that whole Darwinian story really be true? Wham! You are inexcusably ignorant.<br /><br />I do think that evolution has become a modern idol of the tribe. But of course it doesn't even begin to follow that I think the scientific theory of evolution is false. And I don't.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Evolution%2C+Shibboleths%2C+and+Philosophers+%E2%80%94+Letters+to+the+Editor&rft.pub=The+Chronicle+of+Higher+Education&rft.aulast=Plantinga&rft.aufirst=Alvin&rft_id=http%3A%2F%2Fchronicle.com%2Farticle%2FEvolution-Shibboleths-and%2F64990%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPlantinga1993" class="citation book cs1">Plantinga, Alvin (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/warrantproperfun0000plan"><i>Warrant and Proper Function</i></a>. Oxford: Oxford University Press. Chap. 11. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-19-507863-2" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-19-507863-2"><bdi>0-19-507863-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Warrant+and+Proper+Function&rft.place=Oxford&rft.pages=Chap.+11&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1993&rft.isbn=0-19-507863-2&rft.aulast=Plantinga&rft.aufirst=Alvin&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwarrantproperfun0000plan&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Plantinga2006-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Plantinga2006_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPlantinga" class="citation web cs1">Plantinga, Alvin (2006 թ․ մարտի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stnews.org/Commentary-2690.htm">«Whether ID is science isn't semantics»</a>. Science & Theology News. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060927232952/http://www.stnews.org/Commentary-2690.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 27-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 20-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Whether+ID+is+science+isn%27t+semantics&rft.pub=Science+%26+Theology+News&rft.aulast=Plantinga&rft.aufirst=Alvin&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stnews.org%2FCommentary-2690.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Rudder-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Rudder_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLynne_Rudder2013" class="citation book cs1">Lynne Rudder (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=9G_bIWzgjFkC&pg=PA5"><i>Naturalism and the First-Person Perspective</i></a>. Oxford University Press. էջ 5. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0199914745" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0199914745"><bdi>0199914745</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Naturalism+and+the+First-Person+Perspective&rft.pages=5&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2013&rft.isbn=0199914745&rft.au=Lynne+Rudder&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3D9G_bIWzgjFkC%26pg%3DPA5&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFFeldman2012" class="citation encyclopaedia cs1">Feldman, Richard (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/archives/sum2012/entries/epistemology-naturalized/">«Naturalized Epistemology»</a>. In <a href="/w/index.php?title=Edward_N._Zalta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward N. Zalta (դեռ գրված չէ)">Zalta, Edward N.</a> (ed.). <i>The Stanford Encyclopedia of Philosophy</i> (Summer 2012 ed.)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 4-ին</span>. «Quinean Replacement Naturalism finds relatively few supporters.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Naturalized+Epistemology&rft.btitle=The+Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.edition=Summer+2012&rft.date=2012&rft.aulast=Feldman&rft.aufirst=Richard&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Farchives%2Fsum2012%2Fentries%2Fepistemology-naturalized%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արտաքին_հղումներ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.BF.D5.A1.D6.84.D5.AB.D5.B6_.D5.B0.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արտաքին հղումներ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Արտաքին հղումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Արտաքին հղումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.naturalism.org/">naturalism.org</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tupperwoods.com/nature-naturalist-jim-conrad/index.htm">Նատուրալիստ տեղեկագիր</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130516195209/http://tupperwoods.com/nature-naturalist-jim-conrad/index.htm">Արխիվացված</a> 2013-05-16 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.naturalism.org/center_for_naturalism.htm">Նատուրալիզմի Կենտրոն</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050406210913/http://www.naturalism.org/center_for_naturalism.htm">Արխիվացված</a> 2005-04-06 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://infidels.org/library/modern/nontheism/naturalism/#method">Նատուրալիզմ։ Նատուրալիստական աշխարհայացք</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/naturalism/">Նատուրալիզ, Դեյվիդ Պապինո։ Սթենդֆորդի Փիլիսոփայության Հանրագիտարան</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.the-brights.net/">Դը Բրայթ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://philpapers.org/browse/naturalism">Նատուրալիզմ, Ֆիլփեյփըրս</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inpho.cogs.indiana.edu/idea/375">Հնդկական փիլիսոփայական օնթոլոգիական ծրագիր</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170223075913/https://inpho.cogs.indiana.edu/idea/375">Արխիվացված</a> 2017-02-23 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/naturali/">Նատուրալիզմ, Փիլիսոփայության ինտերնետային հանրագիտարան</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/n/naturali.htm">Նատուրալիզմ, Ջոն Ջեկոբս</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/10713a.htm">"Նատուրալիզմ", կաթոլիկական հանրագիտարան</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.calvin.edu/academic/philosophy/virtual_library/articles/plantinga_alvin/naturalism_defeated.pdf">Ալվին, Պլատինգա, Հաղթված նատուրալիզմ</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090930150703/http://www.calvin.edu/academic/philosophy/virtual_library/articles/plantinga_alvin/naturalism_defeated.pdf">Արխիվացված</a> 2009-09-30 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gotjustice.wordpress.com/2007/09/04/the-incompatibility-of-naturalism-and-reason-or-proof-of-the-supernatural/">Լուիզի վտանգավոր գաղափարների կարճ տարբերակը</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arn.org/docs/johnson/pjdogma1.htm">Ֆիլիպ Ջոնսոնի "Էվոլյուցիան որպես դոգմա"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928033143/http://www.metanexus.net/Magazine/tabid/68/id/10028/Default.aspx">Ռոբերտ Դելֆինոս, "Փոխարինելով մեթոդաբանական նատուրալիզմը"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ashgate.com/isbn/9781409481560">Ռոբերտ Դելֆինոս, Գիտական Նատուրալիզմ և Չեզոք մետաֆիզիկական նատուրալիզմի կարիքը</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923185631/http://www.ashgate.com/isbn/9781409481560">Արխիվացված</a> 2015-09-23 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li></ul> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կաղապար:Փիլիսոփայություն"><span title="Դիտել կաղապարը" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;">դ</span></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կաղապարի քննարկում:Փիլիսոփայություն"><span title="Քննարկել կաղապարը" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;">ք</span></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit"><span title="Խմբագրել կաղապարը" style=";;background:none transparent;color:inherit;border:none;">խ</span></a></li></ul></div><div style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Փիլիսոփայություն">Փիլիսոփայություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%B4%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արևմտյան փիլիսոփայություն">Արևմտյան փիլիսոփայություն</a><span style="white-space:nowrap; font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հին Արևելյան փիլիսոփայություն">Արևելյան փիլիսոփայություն</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայության պատմությունը (դեռ գրված չէ)">Պատմություն</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="background-color: transparent; font-size:100%; padding:0; border:none; margin:-3px; text-align:left;"> <tbody><tr> <td style="background: #eaecf0; white-space: nowrap; text-align: right; font-weight: bold; width: 1%; padding: 0 7px;"><a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Դասական փիլիսոփայություն">Անտիկ</a></td> <td style=""> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բուդդայականություն">Բուդդայականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Չինական փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Չինական</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Անտիկ հունական փիլիսոփայություն">Հունական</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%AC%D5%AC%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հելլենիստական փիլիսոփայություն">Հելլենիստական</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%80%D5%B6%D5%A4%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հնդկական փիլիսոփայություն">Հնդկական</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8B%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ջայնիզմ">Ջայնիզմ</a>) <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իրանական փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Իրանական</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%83%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ճապոնական փիլիսոփայություն">Ճապոնական</a> </span></td> </tr><tr> <td style="background: #eaecf0; white-space: nowrap; text-align: right; font-weight: bold;width: 1%; padding: 0 7px;"><a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Միջնադարյան փիլիսոփայություն">Միջնադարյան</a></td> <td style=""> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%94%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քրիստոնեական փիլիսոփայություն">Քրիստոնեական</a> (<a href="/wiki/%D5%8D%D5%AD%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Սխոլաստիկա">Սխոլաստիկա</a>) <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իսլամական փիլիսոփայություն">Իսլամական</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%B2_%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վաղ իսլամական փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Վաղ իսլամական</a>) <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հրեական փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Հրեական</a> (<a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%A1%D5%AB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(800_%E2%80%93_1400)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հուդաիսլամական փիլիսոփայություն (800 – 1400) (դեռ գրված չէ)">Հուդա-իսլամական</a>)</span></td> </tr><tr> <td style="background: #eaecf0;white-space:nowrap;text-align:right; font-weight: bold;width: 1%; padding: 0 7px;"><a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր Ժամանակի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Նոր Ժամանակի</a></td> <td style=""> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D4%B7%D5%B4%D5%BA%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էմպիրիզմ">Էմպիրիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect mw-disambig" title="Ռացիոնալիզմ">Ռացիոնալիզմ</a></span></td> </tr><tr> <td style="background: #eaecf0;white-space:nowrap;text-align:right; font-weight: bold;width: 1%; padding: 0 7px;"><a href="/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D6%81_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ժամանակակից փիլիսոփայություն">Ժամանակակից</a></td> <td style=""> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Վերլուծական փիլիսոփայություն">Վերլուծական</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%B5%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մայրցամաքային փիլիսոփայություն">Մայրցամաքային</a></span></td> </tr> </tbody></table></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group">Ցանկեր</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայական դպրոցներ (դեռ գրված չէ)">Դպրոցներ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայության բառարան (դեռ գրված չէ)">Բառարան</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Փիլիսոփաների ցանկ">Փիլիսոփաներ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայական շարժումներ (դեռ գրված չէ)">Շարժումներ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:WikiProject_Science_pearls/List_of_publications_in_philosophy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիքիպեդիա:WikiProject Science pearls/List of publications in philosophy (դեռ գրված չէ)">Հրապարակումներ</a></span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայության ճյուղեր (դեռ գրված չէ)">Մասնագիտական ճյուղավորում</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="background-color: transparent; font-size:100%; padding:0; border:none; margin:-3px; text-align:left;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style=""> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բնազանցություն (դեռ գրված չէ)">Բնազանցություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իմացաբանություն">Իմացաբանություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տրամաբանություն">Տրամաբանություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Բարոյագիտություն">Բարոյագիտություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BD%D5%A9%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Էսթետիկա">Էսթետիկա</a></span></td> </tr><tr> <td style="" colspan="2"> <span style="white-space:nowrap"><b>Փիլիսոփայություններ</b> <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_(%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գործողության տեսություն (փիլիսոփայություն) (դեռ գրված չէ)">Գործողություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Արվեստի փիլիսոփայություն">Արվեստի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կենսաբանության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Կենսաբանության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%AB%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քիմիայի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Քիմիայի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիլմի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Ֆիլմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կրթության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Կրթության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տնտեսության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Տնտեսագիտության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%87%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%AF%D5%A1_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Շրջակա միջավայրի պահպանության փիլիսոփայություն">Շրջակա միջազվայրի պահպանություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աշխարհագրության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Աշխարհագրության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ինֆորմացիայի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Ինֆորմացիայի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%B8%D5%B2%D5%BB_%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առողջ ապրելակերպի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Առողջ ապրելակերպ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պատմության փիլիսոփայություն">Պատմության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B7%D5%B8%D6%80%D5%AB_%D5%A9%D5%A5%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հուշորի թեորիսներ (դեռ գրված չէ)">Հումորի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%A6%D5%BE%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեզվի փիլիսոփայություն">Լեզվի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արդարադատություն">Իրավունքի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6_%D6%87_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիլիսոփայություն և գրականություն (դեռ գրված չէ)">Գրականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մաթեմատիկայի փիլիսոփայություն">Մաթեմատիկայի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%BF%D6%84%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Մտքի փիլիսոփայություն">Մտքի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երաժշտության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Երաժշտություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Մետաֆիզիկա">Մետաֆիզիկա</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիզիկայի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Ֆիզիկայի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քաղաքագիտության փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Քաղաքագիտության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Ֆիզիոլոգիա">Ֆիզիոլոգիայի փիլիսոփայություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կրոնի փիլիսոփայություն">Կրոնի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գիտության փիլիսոփայություն">Գիտության</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սոցիալական գիտությունների փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Սոցիալական գիտությունների</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%AD%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեխնոլոգիայի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Տեխնոլոգիայի</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%AB_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պատերազմի փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Պատերազմի</a></span></td> </tr> </tbody></table></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group"><a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6#.D5.80.D5.AB.D5.B4.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.83.D5.AC.D5.AB.D5.BD.D5.B8.D6.83.D5.A1.D5.B5.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80.D5.A8.2C_.D5.B8.D6.82.D5.B2.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8_.D6.87_.D5.B0.D5.A1.D5.B5.D5.A5.D6.81.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A3.D5.A5.D6.80.D5.A8" title="Փիլիսոփայություն">Ուղղություններ և<br />հայեցակարգեր</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0em 0.25em"> <span style="white-space:nowrap"><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆրիկյան փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Աֆրիկյան փիլիսոփայություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Անարխիզմ">Անարխիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%BF%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արիստոտելականություն">Արիստոտելականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ավերոյականություն (դեռ գրված չէ)">Ավերոյականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BE%D5%AB%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ավիցենիզմ (դեռ գրված չէ)">Ավիցենիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դասական լիբերալիզմ">Դասական լիբերալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քննադատական տեսություն (դեռ գրված չէ)">Քննադատական տեսություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կինիկյան փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Կինիկյան փիլիսոփայություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%A5%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դեկոնստրուկցիոնիզմ (դեռ գրված չէ)">Դեկոնստրուկցիոնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դեիզմ">Դեիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Դեոնտոլոգիա">Դեոնտոլոգիա</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դիալեկտիկական մատերիալիզմ">Դիալեկտիկական մատերիալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Դուալիզմ">Դուալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%A3%D5%B8%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էգոիզմ">Էգոիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%BA%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էպիկուրյան փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Էպիկուրյան փիլիսոփայություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B7%D5%BA%D5%AB%D6%86%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էպիֆենոմենալիզմ">Էպիֆենոմենալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B7%D6%84%D5%A6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Էքզիստենցիալիզմ">Էքզիստենցիալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆեմինիզմ">Ֆեմինիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ֆունկցիոնալիզմ">Ֆունկցիոնալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հեդոնիզմ">Հեդոնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հեգելականություն">Հեգելականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AF%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեկնության արվեստ (դեռ գրված չէ)">Մեկնության արվեստ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Հումանիզմ">Հումանիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BB%D5%A4%D5%A5%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Իդեալիզմ">Իդեալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կանտականություն (դեռ գրված չէ)">Կանտականություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D5%B5%D5%AB_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81" title="Կիոտոյի դպրոց">Կիոտոյի դպրոց</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D5%A6%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Իրավական պոզիտիվիզմ (դեռ գրված չէ)">Իրավական պոզիտիվիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8F%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%B8%D5%A6%D5%AB%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Տրամաբանական պոզիտիվիզմ">Տրամաբանական պոզիտիվիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մարքսիզմ">Մարքսիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մատերիալիզմ">Մատերիալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%A4%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մոդեռնիզմ">Մոդեռնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Մոնիզմ">Մոնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a class="mw-selflink selflink">Նատուրալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%86%D5%A5%D5%B8%D5%BA%D5%AC%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect" title="Նեոպլատոնիզմ">Նեոպլատոնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%B8%D6%80_%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նոր Փիլիսոփաներ (դեռ գրված չէ)">Նոր Փիլիսոփաներ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B0%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Նիհիլիզմ">Նիհիլիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պարտիկուլարիզմ (դեռ գրված չէ)">Պարտիկուլարիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պերիպաթետիկ դպրոց (դեռ գրված չէ)">Պերիպաթետիկ դպրոց</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Ֆենոմենոլոգիա">Ֆենոմենոլոգիա</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D6%87%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Հերմենևտիկա">Հերմենևտիկա</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AF%D6%86%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81" title="Ֆրանկֆուրտյան դպրոց">Ֆրանկֆուրտյան դպրոց</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ֆեմինիստական փիլիսոփայություն">Ֆեմինիստական փիլիսոփայություն</a>  <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8A%D5%AC%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պլատոնականություն">Պլատոնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պոստհումանիզմ (դեռ գրված չէ)">Պոստհումանիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D5%A4%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պոստմոդեռնիզմ">Պոստմոդեռնիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պոստստրուկտուրալիզմ">Պոստստրուկտուրալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8A%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Պրագմատիզմ">Պրագմատիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%BD%D5%B8%D5%AF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նախասոկրատյան փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Նախասոկրատյան փիլիսոփայություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%A8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գործընթաց (դեռ գրված չէ)">Գործընթաց</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հոգեվերլուծություն">Հոգեվերլուծություն</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%BD%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սոլիպսիզմ">Սոլիպսիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8C%D5%A5%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" class="mw-redirect mw-disambig" title="Ռեալիզմ">Ռեալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8C%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%BE%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ռելատիվիզմ (դեռ գրված չէ)">Ռելատիվիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%AD%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սխոլաստիցիզմ (դեռ գրված չէ)">Սխոլաստիցիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%AF%D5%A5%D5%BA%D5%BF%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Սկեպտիցիզմ">Սկեպտիցիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D5%AB%D6%81%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստոիցիզմ">Ստոիցիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ստրուկտուրալիզմ">Ստրուկտուրալիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D5%B4%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Թոմիզմ">Թոմիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/wiki/%D5%88%D6%82%D5%BF%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Ուտիլիտարիզմ">Ուտիլիտարիզմ</a> <b>·</b></span> <span style="white-space:nowrap"> <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կատեգորիա:Փիլիսոփայական ուղղություններ (դեռ գրված չէ)">ավելին...</a></span></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AC:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պորտալ:Փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Պորտալ</a><span style="white-space:nowrap; font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Փիլիսոփայություն">Կատեգորիա</a><span style="white-space:nowrap; font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%AE:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիքիպեդիա:Նախագիծ:Փիլիսոփայություն (դեռ գրված չէ)">Նախագիծ</a></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Naturalism_(philosophy)" class="extiw" title="commons:Category:Naturalism (philosophy)">«Նատուրալիզմ»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Բառարաններ և հանրագիտարաններ</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/naturalism-philosophy">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0125688.xml">Մեծ կատալոնական</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em"> </span><div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11975875m">11975875m</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4171303-5">4171303-5</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85090269">sh85090269</a> · <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Լատվիայի ազգային գրադարան">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/processed/LNB%7CLNC10-000090936">000090936</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/43236755">43236755</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/01135460">01135460</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph412791">ph412791</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> <table class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:0.1em; margin-bottom:0.1em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both;" width="100%"> <tbody><tr> <td><i>Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Հայկական սովետական հանրագիտարան">Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a>  (<a href="https://hy.wikisource.org/wiki/%D4%B7%D5%BB:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(Soviet_Armenian_Encyclopedia)_8.djvu/200" class="extiw" title="s:Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 8.djvu/200">հ․ 8, էջ 200</a>)։</i> <span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:CC_BY-SA_icon_80x15.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/CC_BY-SA_icon_80x15.png" decoding="async" width="80" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="80" data-file-height="15" /></a></span> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նատուրալիզմ&oldid=10109755">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նատուրալիզմ&oldid=10109755</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A9%D5%A5%D5%AB%D5%A6%D5%B4" title="Կատեգորիա:Աթեիզմ">Աթեիզմ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D5%B8%D5%B5%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Կատեգորիա:Գոյաբանություն">Գոյաբանություն</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Իմացաբանական տեսություններ">Իմացաբանական տեսություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%83%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D6%87_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Փիլիսոփայական ուղղություններ և դպրոցներ">Փիլիսոփայական ուղղություններ և դպրոցներ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%B8%D6%80%D5%A4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%BF%D6%80" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: ավելորդ պարամետր">CS1 սխալներ: ավելորդ պարամետր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_ISBN_magic_links" title="Կատեգորիա:Pages using ISBN magic links">Pages using ISBN magic links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%B8%D5%BE%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից">Նյութեր Հայկական սովետական հանրագիտարանից</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%81" title="Կատեգորիա:Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից">Չստուգված հոդվածներ ազատ աղբյուրներից</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 16 Սեպտեմբերի 2024-ի ժամը 04:02-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-6twhv","wgBackendResponseTime":141,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.420","walltime":"0.807","ppvisitednodes":{"value":1593,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":122016,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":14178,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":53739,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 424.527 1 -total"," 52.86% 224.415 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 29.17% 123.839 8 Կաղապար:Cite_web"," 27.51% 116.788 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 17.03% 72.304 1 Կաղապար:Փիլիսոփայություն"," 14.41% 61.185 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 10.82% 45.916 1 Կաղապար:Navbox"," 6.52% 27.689 2 Կաղապար:Navbox_subgroups"," 5.32% 22.593 6 Կաղապար:Webarchive"," 3.75% 15.928 3 Կաղապար:Cite_book"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.192","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4490178,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64cd99f567-j2msq","timestamp":"20241125164552","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0546\u0561\u057f\u0578\u0582\u0580\u0561\u056c\u056b\u0566\u0574","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%86%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%B4","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q56000","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q56000","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-06-14T08:23:28Z","dateModified":"2024-09-16T04:02:45Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/2a\/George_Santayana.jpg"}</script> </body> </html>