CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Język górnołużycki – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"7698be0e-ad45-4d0d-ae56-e20d9bd630d5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Język_górnołużycki","wgTitle":"Język górnołużycki","wgCurRevisionId":74962113,"wgRevisionId":74962113,"wgArticleId":23117,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon IPA do sprawdzenia","Układ wielokolumnowy - 2 kolumny","Języki zachodniosłowiańskie","Łużyce Górne","Języki zagrożone w Europie","Języki Niemiec","Kultura serbołużycka"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Język_górnołużycki","wgRelevantArticleId":23117,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74962113,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q13248","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Język górnołużycki – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Język_górnołużycki rootpage-Język_górnołużycki skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Główne menu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu główne </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z">Strona główna</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x">Losuj artykuł</a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne">Kategorie artykułów</a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii">Najlepsze artykuły</a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ">Częste pytania (FAQ)</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne">Strony specjalne</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami">Kontakt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki">Pierwsze kroki</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje">Portal wikipedystów</a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84">Ogłoszenia</a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady">Zasady</a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci">Pomoc</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r">Ostatnie zmiany</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> Szukaj </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Wygląd </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl" class="">Wspomóż Wikipedię</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=J%C4%99zyk+g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class="">Utwórz konto</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=J%C4%99zyk+g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class="">Zaloguj się</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Narzędzia osobiste </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pl.wikipedia.org&uselang=pl">Wspomóż Wikipedię</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=J%C4%99zyk+g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."> Utwórz konto</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=J%C4%99zyk+g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"> Zaloguj się</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania">dowiedz się więcej</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y">Edycje</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Klasyfikacja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Klasyfikacja"> <div class="vector-toc-text"> 1 Klasyfikacja </div> </a> <ul id="toc-Klasyfikacja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> 2 Geografia </div> </a> <button aria-controls="toc-Geografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Geografia </button> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Zasięg_i_dane_liczbowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zasięg_i_dane_liczbowe"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Zasięg i dane liczbowe </div> </a> <ul id="toc-Zasięg_i_dane_liczbowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dane_socjolingwistyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dane_socjolingwistyczne"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Dane socjolingwistyczne </div> </a> <ul id="toc-Dane_socjolingwistyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dialekty" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dialekty"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Dialekty </div> </a> <ul id="toc-Dialekty-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Pismo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pismo"> <div class="vector-toc-text"> 3 Pismo </div> </a> <ul id="toc-Pismo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia_języka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_języka"> <div class="vector-toc-text"> 4 Historia języka </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia_języka-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Historia języka </button> <ul id="toc-Historia_języka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Połowa_I_tysiąclecia_–_XV_wiek_(okres_przedpiśmienny)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Połowa_I_tysiąclecia_–_XV_wiek_(okres_przedpiśmienny)"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Połowa I tysiąclecia – XV wiek (okres przedpiśmienny) </div> </a> <ul id="toc-Połowa_I_tysiąclecia_–_XV_wiek_(okres_przedpiśmienny)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Od_XVI_do_XXI_wieku_(okres_piśmienności)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Od_XVI_do_XXI_wieku_(okres_piśmienności)"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Od XVI do XXI wieku (okres piśmienności) </div> </a> <ul id="toc-Od_XVI_do_XXI_wieku_(okres_piśmienności)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Od_XVI_do_XVIII_wieku" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Od_XVI_do_XVIII_wieku"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.1 Od XVI do XVIII wieku </div> </a> <ul id="toc-Od_XVI_do_XVIII_wieku-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XIX_wiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XIX_wiek"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.2 XIX wiek </div> </a> <ul id="toc-XIX_wiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XX_–_XXI_wiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#XX_–_XXI_wiek"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.3 XX – XXI wiek </div> </a> <ul id="toc-XX_–_XXI_wiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Fonetyka_historyczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonetyka_historyczna"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Fonetyka historyczna </div> </a> <ul id="toc-Fonetyka_historyczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Morfologia_historyczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologia_historyczna"> <div class="vector-toc-text"> 4.4 Morfologia historyczna </div> </a> <ul id="toc-Morfologia_historyczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia_pisma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_pisma"> <div class="vector-toc-text"> 4.5 Historia pisma </div> </a> <ul id="toc-Historia_pisma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Charakterystyka_lingwistyczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Charakterystyka_lingwistyczna"> <div class="vector-toc-text"> 5 Charakterystyka lingwistyczna </div> </a> <button aria-controls="toc-Charakterystyka_lingwistyczna-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Charakterystyka lingwistyczna </button> <ul id="toc-Charakterystyka_lingwistyczna-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Fonetyka_i_fonologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fonetyka_i_fonologia"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Fonetyka i fonologia </div> </a> <ul id="toc-Fonetyka_i_fonologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Samogłoski" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Samogłoski"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.1 Samogłoski </div> </a> <ul id="toc-Samogłoski-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spółgłoski" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Spółgłoski"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.2 Spółgłoski </div> </a> <ul id="toc-Spółgłoski-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wymowa_łużycka_a_polska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Wymowa_łużycka_a_polska"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.2.1 Wymowa łużycka a polska </div> </a> <ul id="toc-Wymowa_łużycka_a_polska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Prozodia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Prozodia"> <div class="vector-toc-text"> 5.1.3 Prozodia </div> </a> <ul id="toc-Prozodia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Morfologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologia"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Morfologia </div> </a> <ul id="toc-Morfologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rzeczownik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Rzeczownik"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1 Rzeczownik </div> </a> <ul id="toc-Rzeczownik-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Liczba_pojedyncza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Liczba_pojedyncza"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1.1 Liczba pojedyncza </div> </a> <ul id="toc-Liczba_pojedyncza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liczba_podwójna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Liczba_podwójna"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1.2 Liczba podwójna </div> </a> <ul id="toc-Liczba_podwójna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liczba_mnoga" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Liczba_mnoga"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1.3 Liczba mnoga </div> </a> <ul id="toc-Liczba_mnoga-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Szczególne_wypadki_odmiany_niektórych_rzeczowników" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Szczególne_wypadki_odmiany_niektórych_rzeczowników"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.1.4 Szczególne wypadki odmiany niektórych rzeczowników </div> </a> <ul id="toc-Szczególne_wypadki_odmiany_niektórych_rzeczowników-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przymiotnik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Przymiotnik"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.2 Przymiotnik </div> </a> <ul id="toc-Przymiotnik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liczebnik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Liczebnik"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.3 Liczebnik </div> </a> <ul id="toc-Liczebnik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zaimek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Zaimek"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.4 Zaimek </div> </a> <ul id="toc-Zaimek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przysłówek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Przysłówek"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.5 Przysłówek </div> </a> <ul id="toc-Przysłówek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Czasownik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Czasownik"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6 Czasownik </div> </a> <ul id="toc-Czasownik-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Czas_teraźniejszy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Czas_teraźniejszy"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.1 Czas teraźniejszy </div> </a> <ul id="toc-Czas_teraźniejszy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Czas_przyszły" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Czas_przyszły"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.2 Czas przyszły </div> </a> <ul id="toc-Czas_przyszły-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Perfectum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Perfectum"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.3 Perfectum </div> </a> <ul id="toc-Perfectum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Syntetyczne_praeteritum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Syntetyczne_praeteritum"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.4 Syntetyczne praeteritum </div> </a> <ul id="toc-Syntetyczne_praeteritum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Plusquamperfectum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Plusquamperfectum"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.5 Plusquamperfectum </div> </a> <ul id="toc-Plusquamperfectum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Iteratywne_praeteritum" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Iteratywne_praeteritum"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.6 Iteratywne praeteritum </div> </a> <ul id="toc-Iteratywne_praeteritum-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tryb_przypuszczający" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Tryb_przypuszczający"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.7 Tryb przypuszczający </div> </a> <ul id="toc-Tryb_przypuszczający-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tryb_rozkazujący" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Tryb_rozkazujący"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.8 Tryb rozkazujący </div> </a> <ul id="toc-Tryb_rozkazujący-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Strona_bierna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Strona_bierna"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.9 Strona bierna </div> </a> <ul id="toc-Strona_bierna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aspekty_czasownika" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Aspekty_czasownika"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.10 Aspekty czasownika </div> </a> <ul id="toc-Aspekty_czasownika-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Imiesłów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Imiesłów"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.11 Imiesłów </div> </a> <ul id="toc-Imiesłów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bezokolicznik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Bezokolicznik"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.12 Bezokolicznik </div> </a> <ul id="toc-Bezokolicznik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rzeczownik_odprzymiotnikowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Rzeczownik_odprzymiotnikowy"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.6.13 Rzeczownik odprzymiotnikowy </div> </a> <ul id="toc-Rzeczownik_odprzymiotnikowy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przyimki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Przyimki"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.7 Przyimki </div> </a> <ul id="toc-Przyimki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spójniki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Spójniki"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.8 Spójniki </div> </a> <ul id="toc-Spójniki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Partykuły" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Partykuły"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.9 Partykuły </div> </a> <ul id="toc-Partykuły-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wykrzykniki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Wykrzykniki"> <div class="vector-toc-text"> 5.2.10 Wykrzykniki </div> </a> <ul id="toc-Wykrzykniki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Składnia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Składnia"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Składnia </div> </a> <ul id="toc-Składnia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Leksyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Leksyka"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Leksyka </div> </a> <ul id="toc-Leksyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Historia_studiów_nad_językiem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_studiów_nad_językiem"> <div class="vector-toc-text"> 6 Historia studiów nad językiem </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia_studiów_nad_językiem-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Historia studiów nad językiem </button> <ul id="toc-Historia_studiów_nad_językiem-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Przykład_tekstu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Przykład_tekstu"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Przykład tekstu </div> </a> <ul id="toc-Przykład_tekstu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> 7 Uwagi </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> 8 Przypisy </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> 9 Bibliografia </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> 10 Linki zewnętrzne </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Spis treści" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Język górnołużycki</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 78 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-78" aria-hidden="true" > 78 języków </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Opper-Sorbies" title="Opper-Sorbies – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Opper-Sorbies" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Obersorbische_Sprache" title="Obersorbische Sprache – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Obersorbische Sprache" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%8B%E1%8B%AD%E1%8A%9B_%E1%88%B6%E1%88%AD%E1%89%A5%E1%8A%9B" title="ላይኛ ሶርብኛ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ላይኛ ሶርብኛ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%8A%D8%A7" title="اللغة الصوربية العليا – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="اللغة الصوربية العليا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Idioma_altu_sorabo" title="Idioma altu sorabo – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Idioma altu sorabo" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Yuxar%C4%B1_sorb_dili" title="Yuxarı sorb dili – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Yuxarı sorb dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="یوخاری سورب دیلی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یوخاری سورب دیلی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Si%C5%8Dng_Sorbia-g%C3%AD" title="Siōng Sorbia-gí – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Siōng Sorbia-gí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D1%80%D0%B3%D0%B5_%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Үрге лужи теле – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Үрге лужи теле" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Верхнялужыцкая мова – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Верхнялужыцкая мова" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D1%8F%D0%BB%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Верхнялужыцкая мова – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Верхнялужыцкая мова" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%88%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Горнолужишки език – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Горнолужишки език" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Gornjolu%C5%BEi%C4%8Dkosrpski_jezik" title="Gornjolužičkosrpski jezik – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Gornjolužičkosrpski jezik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alt_s%C3%B2rab" title="Alt sòrab – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alt sòrab" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B8_%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D1%87%C4%95%D0%BB%D1%85%D0%B8" title="Тури лужица чĕлхи – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Тури лужица чĕлхи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hornolu%C5%BEick%C3%A1_srb%C5%A1tina" title="Hornolužická srbština – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hornolužická srbština" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Obersorbische_Sprache" title="Obersorbische Sprache – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Obersorbische Sprache" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3rnoserb%C5%A1%C4%87ina" title="Górnoserbšćina – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Górnoserbšćina" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/%C3%9Clemsorbi_keel" title="Ülemsorbi keel – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Ülemsorbi keel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CF%89_%CE%A3%CE%BF%CF%81%CE%B2%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1" title="Άνω Σορβική γλώσσα – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Άνω Σορβική γλώσσα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Upper_Sorbian_language" title="Upper Sorbian language – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Upper Sorbian language" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Idioma_alto_sorabo" title="Idioma alto sorabo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Idioma alto sorabo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Suprasoraba_lingvo" title="Suprasoraba lingvo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Suprasoraba lingvo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Goi-sorabiera" title="Goi-sorabiera – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Goi-sorabiera" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان سوربی بالایی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زبان سوربی بالایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Haut_sorabe" title="Haut sorabe – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Haut sorabe" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Heechsorbysk" title="Heechsorbysk – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Heechsorbysk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Sorbish_Eaghtyragh" title="Sorbish Eaghtyragh – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Sorbish Eaghtyragh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/S%C3%B2rbais_Uachdarach" title="Sòrbais Uachdarach – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Sòrbais Uachdarach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Alto_sorbio" title="Alto sorbio – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Alto sorbio" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/K%C3%B4-thi_Sorbia-ng%C3%AE" title="Kô-thi Sorbia-ngî – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Kô-thi Sorbia-ngî" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%A0%EC%A7%80_%EC%86%8C%EB%A5%B4%EB%B8%8C%EC%96%B4" title="고지 소르브어 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="고지 소르브어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Hornjoserb%C5%A1%C4%87ina" title="Hornjoserbšćina – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Hornjoserbšćina" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Gornjolu%C5%BEi%C4%8Dkosrpski_jezik" title="Gornjolužičkosrpski jezik – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Gornjolužičkosrpski jezik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Pagsasao_nga_Akinngato_a_Sorabo" title="Pagsasao nga Akinngato a Sorabo – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Pagsasao nga Akinngato a Sorabo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Sorbia_Hulu" title="Bahasa Sorbia Hulu – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Sorbia Hulu" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Supra-sorabian" title="Supra-sorabian – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Supra-sorabian" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Lingua_soraba_superiore" title="Lingua soraba superiore – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Lingua soraba superiore" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/G%C3%B3rnosorbsczi_j%C3%A3z%C3%ABk" title="Górnosorbsczi jãzëk – kaszubski" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Górnosorbsczi jãzëk" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="kaszubski" class="interlanguage-link-target">Kaszëbsczi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%BE%D2%93%D0%B0%D1%80%D2%93%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D1%80%D0%B1_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Жоғарғы сорб тілі – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Жоғарғы сорб тілі" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81_%D1%81%D0%BE%D1%80%D0%B1_%D0%BA%D1%8B%D0%B2" title="Вылыс сорб кыв – komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Вылыс сорб кыв" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aug%C5%A1sorbu_valoda" title="Augšsorbu valoda – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Augšsorbu valoda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Uewersorbesch" title="Uewersorbesch – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Uewersorbesch" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Auk%C5%A1tutini%C5%B3_sorb%C5%B3_kalba" title="Aukštutinių sorbų kalba – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Aukštutinių sorbų kalba" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Oppersorbisch" title="Oppersorbisch – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Oppersorbisch" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sorab_de_Sora" title="Sorab de Sora – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sorab de Sora" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Горнолужички јазик – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Горнолужички јазик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Oppersorbisch" title="Oppersorbisch – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Oppersorbisch" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%AB%98%E5%9C%B0%E3%82%BD%E3%83%AB%E3%83%96%E8%AA%9E" title="高地ソルブ語 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="高地ソルブ語" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Aut_sorab" title="Aut sorab – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Aut sorab" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="اتلی سوربین – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="اتلی سوربین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8D_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%8A%D9%8A_%DA%98%D8%A8%D9%87" title="پورتنۍ سوربیايي ژبه – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پورتنۍ سوربیايي ژبه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lenga_Sorbian_%C3%A0ut" title="Lenga Sorbian àut – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lenga Sorbian àut" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6versorbsche_Spraak" title="Böversorbsche Spraak – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Böversorbsche Spraak" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alto_sor%C3%A1bio" title="Alto sorábio – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Alto sorábio" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Yuqar%C4%B1_Sorb_tili" title="Yuqarı Sorb tili – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Yuqarı Sorb tili" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Limba_sorab%C4%83_de_sus" title="Limba sorabă de sus – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Limba sorabă de sus" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA" title="Верхнелужицкий язык – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Верхнелужицкий язык" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AA%E1%B1%AE%E1%B1%9B%E1%B1%9F%E1%B1%B1_%E1%B1%A5%E1%B1%B3%E1%B1%A8%E1%B1%B5%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F%E1%B1%B1_%E1%B1%AF%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%A8%E1%B1%A5%E1%B1%A4" title="ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱳᱨᱵᱤᱭᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱪᱮᱛᱟᱱ ᱥᱳᱨᱵᱤᱭᱟᱱ ᱯᱟᱹᱨᱥᱤ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Limba_s%C3%B2raba_de_susu" title="Limba sòraba de susu – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Limba sòraba de susu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Upper_Sorbian_leid" title="Upper Sorbian leid – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Upper Sorbian leid" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjuha_sorbiane_e_ep%C3%ABrme" title="Gjuha sorbiane e epërme – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjuha sorbiane e epërme" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Upper_Sorbian_language" title="Upper Sorbian language – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Upper Sorbian language" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hornolu%C5%BEick%C3%A1_srb%C4%8Dina" title="Hornolužická srbčina – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hornolužická srbčina" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Gornjelu%C5%BEi%C5%A1ka_srb%C5%A1%C4%8Dina" title="Gornjelužiška srbščina – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Gornjelužiška srbščina" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D1%8C%D0%BD%D1%A5%D1%81%D1%80%D1%8C%D0%B1%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D1%A9%EA%99%81%EA%99%91%D0%BA%D1%8A" title="Горьнѥсрьбьскъ ѩꙁꙑкъ – cerkiewnosłowiański" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Горьнѥсрьбьскъ ѩꙁꙑкъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="cerkiewnosłowiański" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/G%C5%8Drnosorbsk%C5%8F_g%C5%8Fdka" title="Gōrnosorbskŏ gŏdka – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Gōrnosorbskŏ gŏdka" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D1%9A%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%BE%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Горњолужичкосрпски језик – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Горњолужичкосрпски језик" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Gornjolu%C5%BEi%C4%8Dkosrpski_jezik" title="Gornjolužičkosrpski jezik – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Gornjolužičkosrpski jezik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%87%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%9A%E0%AF%8A%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%AF_%E0%AE%AE%E0%AF%8A%E0%AE%B4%E0%AE%BF" title="மேல் சொருபிய மொழி – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மேல் சொருபிய மொழி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Югары Лужица теле – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Югары Лужица теле" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yukar%C4%B1_Sorbca" title="Yukarı Sorbca – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yukarı Sorbca" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Верхньолужицька мова – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Верхньолужицька мова" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="سوربی بالائی زبان – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سوربی بالائی زبان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Sorb" title="Tiếng Thượng Sorb – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tiếng Thượng Sorb" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%8A%E7%B4%A2%E5%B8%83%E8%AF%AD" title="上索布语 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="上索布语" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%8A%E7%B4%A2%E5%B8%83%E6%96%87" title="上索布文 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="上索布文" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%8A%E7%B4%A2%E5%B8%83%E8%AF%AD" title="上索布语 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="上索布语" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q13248#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c">Artykuł</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >polski </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki">Czytaj</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Narzędzia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki">Czytaj</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=history">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j">Linkujące</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k">Zmiany w linkowanych</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u">Prześlij plik</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&oldid=74962113" title="Stały link do tej wersji tej strony">Link do tej wersji</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony">Informacje o tej stronie</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&id=74962113&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę">Cytowanie tego artykułu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ%25C4%2599zyk_g%25C3%25B3rno%25C5%2582u%25C5%25BCycki">Zobacz skrócony adres URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ%25C4%2599zyk_g%25C3%25B3rno%25C5%2582u%25C5%25BCycki">Pobierz kod QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=J%C4%99zyk+g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki">Utwórz książkę</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=show-download-screen">Pobierz jako PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p">Wersja do druku</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Upper_Sorbian_language" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibooks mw-list-item"><a href="https://pl.wikibooks.org/wiki/G%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" hreflang="pl">Wikibooks</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikifunctions mw-list-item"><a href="https://www.wikifunctions.org/wiki/Z1642" hreflang="en">Wikifunkcje</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q13248" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g">Element Wikidanych</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75281693">.mw-parser-output table.jezyk.infobox>tbody>tr>.naglowek{text-align:center;font-weight:bold;padding:2px;border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output .maf-info{font-size:90%;text-align:left;background-color:var(--background-color-neutral,#eaecf0);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}.mw-parser-output .wwikipedii tr{background:var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .wwikipedii th{vertical-align:middle;width:30px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center}.mw-parser-output .wwikipedii td{vertical-align:middle;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center}</style> <table class="infobox jezyk"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562627">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">hornjoserbšćina</div> </caption> <tbody><tr> <th>Obszar </th> <td> <a href="/wiki/%C5%81u%C5%BCyce" title="Łużyce">Łużyce</a> (<a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemcy</a>) </td></tr> <tr style="text-align:left;"> <th>Liczba mówiących </th> <td> 20 tys.<a href="#cite_note-Sprachkulturen_in_Europa-1">[1]</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Pismo" title="Pismo">Pismo</a>/<a href="/wiki/Alfabet" title="Alfabet">alfabet</a> </th> <td> <a href="/wiki/Alfabet_%C5%82aci%C5%84ski" title="Alfabet łaciński">łacińskie</a> </td></tr> <tr> <th class="naglowek" colspan="2"><a href="/wiki/Klasyfikacja_j%C4%99zyk%C3%B3w" title="Klasyfikacja języków">Klasyfikacja genetyczna</a> </th></tr> <tr class="tree"> <td colspan="2"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_indoeuropejskie" title="Języki indoeuropejskie">Języki indoeuropejskie</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_ba%C5%82tos%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki bałtosłowiańskie">Języki bałtosłowiańskie</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki słowiańskie">Języki słowiańskie</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_zachodnios%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki zachodniosłowiańskie">Języki zachodniosłowiańskie</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%82u%C5%BCyckie" title="Języki łużyckie">Języki łużyckie</a></li> <li>Język górnołużycki</li></ul> </td></tr> <tr> <th class="naglowek" colspan="2">Status oficjalny </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/J%C4%99zyk_urz%C4%99dowy" title="Język urzędowy">język urzędowy</a> </th> <td><a href="/wiki/J%C4%99zyk_regionalny" title="Język regionalny">Język regionalny</a> w <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemczech</a> (<a href="/wiki/Brandenburgia" title="Brandenburgia">Brandenburgia</a> i <a href="/wiki/Saksonia" title="Saksonia">Saksonia</a>) </td></tr> <tr> <th>Organ regulujący </th> <td>Hornjoserbska rěčna komisija </td></tr> <tr class="iboxs"> <th><a href="/wiki/Ethnologue" title="Ethnologue">Ethnologue</a> </th> <td>4 edukacyjny<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q29051550" class="extiw" title="d:Q29051550">↗</a> </td></tr> <tr> <th class="naglowek" colspan="2">Kody języka </th></tr> <tr> <th>ISO 639-2 </th> <td>hsb </td></tr> <tr> <th>ISO 639-3 </th> <td>hsb </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Internet_Engineering_Task_Force" title="Internet Engineering Task Force">IETF</a> </th> <td>hsb </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Glottolog" title="Glottolog">Glottolog</a> </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://glottolog.org/resource/languoid/id/uppe1395">uppe1395</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Ethnologue" title="Ethnologue">Ethnologue</a> </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ethnologue.com/language/hsb">hsb</a> </td></tr> <tr> <th>WALS </th> <td><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wals.info/languoid/lect/wals_code_sou">sou</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/SIL_International" title="SIL International">SIL</a> </th> <td>WEN </td></tr> <tr> <th colspan="2" class="naglowek">W Wikipedii </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table class="iboxtab wwikipedii"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="background:#f8f8f8; color:black; text-align:center; border-top:0px; padding-bottom:0.5em;">Zobacz też: <a href="/wiki/J%C4%99zyk_(mowa)" title="Język (mowa)">język</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%9Bwiata" title="Języki świata">języki świata</a> </td></tr> <tr> <th><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg/40px-Wikipedia-logo-v2.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Wikipedia-logo-v2.svg/60px-Wikipedia-logo-v2.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /> </th> <td><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/" class="extiw" title="hsb:">Wikipedia w języku górnołużyckim</a> </td></tr> <tr> <th><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/25px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="25" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/38px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/50px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /> </th> <td><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/Kategoria:J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" class="extiw" title="wikt:Kategoria:Język górnołużycki">Słownik języka górnołużyckiego</a> w <a href="/wiki/Wikis%C5%82ownik" title="Wikisłownik">Wikisłowniku</a> </td></tr> </tbody></table> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="maf-info">Ta strona zawiera symbole fonetyczne <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">MAF</a>. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków <a href="/wiki/Unicode" title="Unicode">Unikodu</a>. </td></tr> </tbody></table> Język górnołużycki (górnołuż. hornjoserbšćina) – jeden z dwóch <a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%82u%C5%BCyckie" title="Języki łużyckie">języków łużyckich</a>, którym posługują się <a href="/wiki/Serbo%C5%82u%C5%BCyczanie" title="Serbołużyczanie">Serbołużyczanie</a> na niewielkim obszarze wokół <a href="/wiki/Budziszyn" title="Budziszyn">Budziszyna</a> we wschodniej części <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemiec</a> (kraina historyczna <a href="/wiki/G%C3%B3rne_%C5%81u%C5%BCyce" title="Górne Łużyce">Łużyce Górne</a>). Wraz z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_dolno%C5%82u%C5%BCycki" title="Język dolnołużycki">językiem dolnołużyckim</a> należy do podgrupy łużyckiej <a href="/wiki/J%C4%99zyki_zachodnios%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki zachodniosłowiańskie">języków zachodniosłowiańskich</a>. Liczba użytkowników języka wynosi około 20 tysięcy<a href="#cite_note-Sprachkulturen_in_Europa-1">[1]</a><a href="#cite_note-Lewis-2">[2]</a>. Język górnołużycki odróżnia się od najbliższego mu języka dolnołużyckiego (razem z którym tworzy podgrupę łużycką języków zachodniosłowiańskich) na wszystkich płaszczyznach języka, m.in. <a href="/wiki/Fonetyka" title="Fonetyka">fonetycznej</a>, <a href="/wiki/Morfologia_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Morfologia (językoznawstwo)">morfologicznej</a> i <a href="/wiki/S%C5%82ownictwo" title="Słownictwo">słownikowej</a>. Jednocześnie oba języki łączy szereg cech wspólnych, decydujących o ich odrębności od innych języków zachodniosłowiańskich: zachowanie <a href="/wiki/Liczba_podw%C3%B3jna" title="Liczba podwójna">liczby podwójnej</a>, obecność prostych form czasu przeszłego czasowników, dużo większy niż w pozostałych językach udział <a href="/wiki/Germanizm" title="Germanizm">germanizmów</a> w zasobie słownym. Szereg cech łączy język górnołużycki z <a href="/wiki/J%C4%99zyki_lechickie" title="Języki lechickie">językami lechickimi</a><a href="#cite_note-Językoznawstwo_Język_łużycki-3">[3]</a>, wiele cech decyduje także o jego podobieństwie do języków <a href="/wiki/J%C4%99zyki_czesko-s%C5%82owackie" title="Języki czesko-słowackie">podgrupy czesko-słowackiej</a>. Współcześnie język górnołużycki jest nie tylko językiem kontaktów domowych (w odmianach lokalnych), jego ustandaryzowana postać pełni bowiem funkcję <a href="/wiki/J%C4%99zyk_literacki" title="Język literacki">języka literackiego</a> w oświacie, mediach, nauce itd. W porównaniu z językiem dolnołużyckim opisywany język ma większą liczbę użytkowników, charakteryzuje się bardziej konserwatywną normą literacką i lepszym wypracowaniem stylistycznym<a href="#cite_note-Lewis-2">[2]</a><a href="#cite_note-Językoznawstwo_Język_łużycki-3">[3]</a>. Niemniej jednak liczba użytkowników języka górnołużyckiego stale się zmniejsza, posługują się nim zazwyczaj przedstawiciele starszego pokolenia <a href="/wiki/Serbo%C5%82u%C5%BCyczanie" title="Serbołużyczanie">Serbów Łużyckich</a>, przy czym głównym środkiem komunikacji jest dla nich nie dialekt literacki, a jedna z <a href="/wiki/Gwara" title="Gwara">gwar lokalnych</a> (które zachowały się najlepiej w rejonach Górnych Łużyc zamieszkanych przez katolików)<a href="#cite_note-Jermakowa-4">[4]</a>. Piśmiennictwo ukształtowało się na bazie alfabetu łacińskiego, pierwsze świadectwa pisemne w języku górnołużyckim pochodzą z XVI wieku<a href="#cite_note-Lewis-2">[2]</a><a href="#cite_note-Językoznawstwo_Język_łużycki-3">[3]</a>. Najstarszym zachowanym tekstem w języku górnołużyckim jest licząca 65 słów rota przyrzeczenia mieszczan budziszyńskich z 1532 roku<a href="#cite_note-5">[5]</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Klasyfikacja">Klasyfikacja</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Klasyfikacja" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Klasyfikacja">edytuj kod</a>]</div> Wysuwane były trzy punkty widzenia na miejsce języka górnołużyckiego i dolnołużyckiego w klasyfikacji języków słowiańskich<a href="#cite_note-CITEREFTaszycki1928127-6">[6]</a>: <ul><li>Wchodzą one w skład grupy czesko-słowackiej (opinia wyrażona przez <a href="/wiki/August_Schleicher" title="August Schleicher">Augusta Schleichera</a>);</li> <li>Są one zbliżone do języków lechickich (opinia wyrażona przez <a href="/wiki/Jan_Niecis%C5%82aw_Baudouin_de_Courtenay" title="Jan Niecisław Baudouin de Courtenay">J. Baudouina de Courtenay</a>, popierali ją również <a href="/wiki/Witold_Taszycki" title="Witold Taszycki">Witold Taszycki</a>, <a href="/wiki/Zdzis%C5%82aw_Stieber" title="Zdzisław Stieber">Zdzisław Stieber</a>, <a href="/wiki/Jerzy_Nalepa" title="Jerzy Nalepa">Jerzy Nalepa</a>). Podstawowe argumenty na poparcie tej tezy: prawie identyczne rezultaty metatezy spółgłosek płynnych, analogiczny charakter rozwoju grup *TṛT, przejście *e > *o, *ṛ’ > *ṛ, *ḷ’ > *ḷ przed kolejną <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_z%C4%99bowa" title="Spółgłoska zębowa">spółgłoską zębową</a>, silna palatalizacja spółgłosek przed samogłoskami przednimi, charakterystyczna zarówno dla języków lechickich, jak i łużyckich<a href="#cite_note-CITEREFTaszycki1928128–135-7">[7]</a>;</li> <li>Tworzą one odrębną podgrupę języków zachodniosłowiańskich (opinia wyrażona przez <a href="/wiki/Stefan_Ramu%C5%82t" title="Stefan Ramułt">Stefana Ramułta</a>, popierał ją <a href="/wiki/Friedrich_Lorentz" title="Friedrich Lorentz">Friedrich Lorentz</a>). <a href="/wiki/Arno%C5%A1t_Muka" title="Arnošt Muka">Arnošt Muka</a> nazywał języki łużyckie mostem do <a href="/wiki/J%C4%99zyk_polski" title="Język polski">języka polskiego</a> – dla którego bliższy jest język dolnołużycki – oraz <a href="/wiki/J%C4%99zyk_czeski" title="Język czeski">czeskiego</a>, z którym więcej cech wspólnych ma język górnołużycki<a href="#cite_note-CITEREFSzuster-Szewc197670-8">[8]</a>.</li></ul> Dominującym poglądem we współczesnym językoznawstwie jest klasyfikacja języków łużyckich jako samodzielnej podgrupy języków zachodniosłowiańskich. Sporne jest zagadnienie wzajemnych relacji między kodem górnołużyckim oraz dolnołużyckim – czy są one dwoma odrębnymi językami czy też może dwoma wariantami języka serbołużyckiego<a href="#cite_note-9">[9]</a>. Pierwszy punkt widzenia reprezentuje <a href="/wiki/Heinz_Schuster-%C5%A0ewc" title="Heinz Schuster-Šewc">Heinz Schuster-Šewc</a><a href="#cite_note-CITEREFSzuster-Szewc197670-8">[8]</a>, inni badacze, tacy jak Helmut Faska wraz z większością łużyckich lingwistów<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>, rozpatrują serbołużycki jako jeden język, dzielący się na dwie grupy dialektów, na bazie których powstały dwie różne normy literackie: górnołużycka oraz dolnołużycka<a href="#cite_note-Jencz-11">[11]</a>. Analogicznie – dyskusyjna jest kwestia istnienia domniemanego języka prałużyckiego. Dominują dwa poglądy na to zagadnienie<a href="#cite_note-Z_językowych_dziejów_Słowiańszczyzny-12">[12]</a>: <ul><li>Nie istniał żaden język prałużycki, oba języki łużyckie istniały niezależnie od siebie aż do czasu, gdy zetknęły się ze sobą oba łużyckie masywy osadnicze, oddzielone do tej pory pasem lasów i mokradeł (Z. Stieber, <a href="/wiki/Oleg_Trubaczow" title="Oleg Trubaczow">O. Trubaczow</a><a href="#cite_note-Trubaczow_1963-13">[13]</a>);</li> <li>Język prałużycki istniał, ponieważ można zaobserwować liczne innowacje językowe, wspólne dla obu języków łużyckich.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geografia">Geografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Geografia">edytuj kod</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg/240px-%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg.png" decoding="async" width="240" height="325" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg/360px-%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg/480px-%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B5_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8.svg.png 2x" data-file-width="2000" data-file-height="2706" /></a><figcaption>Zasięg języków łużyckich w Niemczech</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zasięg_i_dane_liczbowe">Zasięg i dane liczbowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Zasięg i dane liczbowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zasięg i dane liczbowe">edytuj kod</a>]</div> Ogólna liczba użytkowników języka górnołużyckiego wynosi około 10–15 tys. osób<a href="#cite_note-14">[14]</a>. Według danych <a href="/wiki/Serbski_institut" title="Serbski institut">Instytutu Serbołużyckiego</a> (Serbski institut, Budyšin) oraz Towarzystwa Szkół Serbołużyckich (Serbske šulske towarstwo) liczba użytkowników języka wynosi 23 tys. osób spośród 40 tys. etnicznych Serbów łużyckich (2009)<a href="#cite_note-15">[15]</a>, zamieszkałych w <a href="/wiki/Saksonia" title="Saksonia">Saksonii</a>; według danych publikacji <a href="/wiki/Ethnologue" title="Ethnologue">Ethnologue</a> językiem górnołużyckim posługuje się 18 240 osób spośród 45 tys. etnicznych Serbów łużyckich (1995)<a href="#cite_note-Lewis-2">[2]</a>. Według innych danych liczba 20 tysięcy dotyczy osób mówiących w obu językach łużyckich, 2/3 spośród których posługuje się językiem górnołużyckim<a href="#cite_note-16">[16]</a>. Język górnołużycki rozpowszechniony jest w regionie historyczno-geograficznym <a href="/wiki/G%C3%B3rne_%C5%81u%C5%BCyce" title="Górne Łużyce">Łużyce Górne</a> (Hornja Łužica, Oberlausitz), znajdującym się współcześnie w składzie kraju związkowego Saksonia (w jego wschodniej części)<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199718-17">[17]</a>. W większości terytorium to zajmuje środkową i wschodnią część <a href="/wiki/Powiat_Budziszyn" title="Powiat Budziszyn">powiatu Budziszyn</a> oraz zachodnią część <a href="/wiki/Powiat_G%C3%B6rlitz" title="Powiat Görlitz">powiatu Görlitz</a>, w okolicach takich miast, jak <a href="/wiki/Budziszyn" title="Budziszyn">Budziszyn</a>, <a href="/wiki/Kamenz" title="Kamenz">Kamenz</a>, <a href="/wiki/L%C3%B6bau" title="Löbau">Löbau</a>, <a href="/wiki/Niska" title="Niska">Niska</a>, <a href="/wiki/Hoyerswerda" title="Hoyerswerda">Hoyerswerda</a> (Wojerecy) i <a href="/wiki/Bia%C5%82a_Woda_(Niemcy)" title="Biała Woda (Niemcy)">Biała Woda</a>. Do czasów współczesnych terytorium zasięgu języka górnołużyckiego znacznie się zmniejszyło, w ciągu kilku stuleci kolejne tereny peryferyjne łużyckiego areału językowego były sukcesywnie przejmowane przez język niemiecki<a href="#cite_note-Dartmouth-18">[18]</a>. Niewielka część użytkowników języka górnołużyckiego zamieszkuje w USA<a href="#cite_note-Lewis-2">[2]</a>. Centrum kultury górnołużyckiej jest miasto <a href="/wiki/Budziszyn" title="Budziszyn">Budziszyn</a><a href="#cite_note-Sussex94-19">[19]</a>, w którym skoncentrowane są wszystkie naukowe, kulturalne i administracyjne instytucje Łużyc Górnych. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dane_socjolingwistyczne">Dane socjolingwistyczne</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Dane socjolingwistyczne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dane socjolingwistyczne">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg/250px-Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg/330px-Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg/500px-Laden_in_der_Bautzener_Karl-Marx-Stra%C3%9Fe.jpg 2x" data-file-width="1768" data-file-height="1185" /></a><figcaption>Szyld przy wejściu do sklepu w Budziszynie z tekstem w języku niemieckim oraz górnołużyckim</figcaption></figure> Sytuacja językowa współczesnych Górnych Łużyc cechuje się pełną niemiecko-serbołużycką <a href="/wiki/Wieloj%C4%99zyczno%C5%9B%C4%87" title="Wielojęzyczność">dwujęzycznością</a> z tendencją do przejścia ku niemieckiej jednojęzyczności. Sfera użycia języka górnołużyckiego, w odróżnieniu od niemieckiego, jest w znacznym stopniu ograniczona. Język niemiecki jest dla wszystkich Serbów łużyckich uniwersalnym środkiem komunikacji, w odróżnieniu od języka górnołużyckiego, który używany jest (w formie dialektalnej i potocznej) tylko w kontaktach domowych – w gronie rodziny, przyjaciół i znajomych; w życiu społecznym użycie literackiego języka górnołużyckiego ograniczone jest do organizacji serbołużyckich oraz kościoła<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>. Sfera funkcjonowania języka górnołużyckiego obejmuje również serbołużyckie bądź dwujęzyczne grupy w przedszkolach, używanie go jako wykładowego dla szeregu przedmiotów szkolnych, wydawnictwa periodyczne i książkowe, użycie w niektórych sferach sztuki, kultury i nauki, wspierane przez Fundusz Narodu Serbołużyckiego, który działa dzięki wsparciu finansowemu <a href="/wiki/Rz%C4%85d_federalny_Niemiec" title="Rząd federalny Niemiec">rządu federalnego Niemiec</a> oraz władz Saksonii i <a href="/wiki/Brandenburgia" title="Brandenburgia">Brandenburgii</a>. Jednocześnie jednak, z uwagi na niewielką liczbę uczniów, serbołużyckie szkoły zagrożone są zamknięciem. Przeszkodą w rozwoju języka jest rozbicie administracyjne terytorium zamieszkania Serbołużyczan, rozpoczęty jeszcze w latach 90. masowy odpływ młodzieży z Łużyc na obszar <a href="/wiki/Republika_Federalna_Niemiec_(1949%E2%80%931990)" title="Republika Federalna Niemiec (1949–1990)">Niemiec Zachodnich</a>, rozwój przemysłowy regionu, zwiększenie eksploatacji złóż węgla brunatnego, które powodowało przesiedlenia Serbów łużyckich, naruszając w ten sposób zwartość terytorium ich zasiedlenia<a href="#cite_note-Łaptiewa_29-30-20">[20]</a>. Stałemu zmniejszaniu się liczby użytkowników języka górnołużyckiego sprzyja ponadto jego niewysoki <a href="/wiki/Presti%C5%BC_(socjolingwistyka)" title="Prestiż (socjolingwistyka)">prestiż</a>, mieszane związki serbołużycko-niemieckie oraz dominująca pozycja języka niemieckiego we wszystkich sferach życia Łużyc Górnych<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bautzen_Theater.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Bautzen_Theater.JPG/250px-Bautzen_Theater.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Bautzen_Theater.JPG/330px-Bautzen_Theater.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Bautzen_Theater.JPG/500px-Bautzen_Theater.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Budynek Niemiecko-Serbołużyckiego Teatru Narodowego w Budziszynie</figcaption></figure> Język górnołużycki istnieje w kilku formach: w formie ponadregionalnej, do której zaliczają się forma ustna i pisemna, a także formy potoczne (wyróżniana jest także forma pisemna języka potocznego); formami regionalnymi języka górnołużyckiego są dialekty górnołużyckie. Cechą specyficzną wzajemnych relacji między różnymi formami języka górnołużyckiego jest relatywnie duże rozdarcie między językiem literackim a rozwijającym się dialektalnym <a href="/wiki/Koin%C3%A9_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Koiné (językoznawstwo)">koiné</a>, wpływającym na formę potoczną języka górnołużyckiego. Użycie języka górnołużyckiego nie jest równomierne na terytorium całych Łużyc Górnych. Regiony z dominującą populacją katolicką cechują się lepszą sytuacją językową niż regiony ewangelickie. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg/270px-Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg.png" decoding="async" width="270" height="382" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg/405px-Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg/540px-Sb_sulska_syc_sb_09.10.2012.svg.png 2x" data-file-width="842" data-file-height="1191" /></a><figcaption>Sieć łużyckich szkół w Niemczech</figcaption></figure> Katolicy zamieszkujący na skrajnym zachodzie górnołużyckiego terytorium językowego zachowali proces naturalnego przekazywania języka (początkowo na poziomie dialektu) młodszym pokoleniom przez starszych użytkowników. We wspólnotach katolickich znajdujących się w trójkącie Budziszyn – Hoyerswerda – Kamenz językiem górnołużyckim włada do 60–65% ludności, w niektórych miejscach poziom ten zbliża się nawet do 80–90%<a href="#cite_note-Dartmouth-18">[18]</a>. Przedstawicieli młodego pokolenia charakteryzuje dobre posługiwanie się zarówno językiem górnołużyckim, jak i niemieckim. Zdarza się, że również zamieszkała w opisywanych miejscach ludność niemiecka posiada pasywną znajomość języka serbołużyckiego (a czasem jest to nawet znajomość aktywna). W lokalnych parafiach rzymskokatolickich msze celebrowane są w języku górnołużyckim, w części szkół jest on językiem wykładowym, w innych zaś nauczany jest jako oddzielny przedmiot. Cechą charakterystyczną opisywanego regionu jest aktywniejsze niż w innych miejscach Łużyc użycie języka literackiego (zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej), wynikające ze skoncentrowania w tym regionie wszystkich górnołużyckich organizacji naukowych i kulturalnych. Mieszkańcy opisywanego terenu często komunikują się ze sobą za pomocą dialektalnych <a href="/wiki/Odmiana_j%C4%99zykowa" title="Odmiana językowa">form języka</a>, z których jedne są bliskie do typowych dialektów, a inne – nasyconym dialektyzmami językiem półliterackim. Sytuacja językowa we wspólnotach katolickich przypomina w pewnym stopniu sytuację w centrum kulturalnych Serbów łużyckich – Budziszynie<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a><a href="#cite_note-Skorwid_2001-21">[21]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG/200px-Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG/300px-Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG/400px-Budy%C5%A1in_Serbski_Dom.JPG 2x" data-file-width="2800" data-file-height="1868" /></a><figcaption>„Dom Serbski” w Budziszynie, siedziba Związku Serbołużyckich Towarzystw Narodowych „<a href="/wiki/Domowina" title="Domowina">Domowina</a>”</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:SerbskeNowiny-title.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/SerbskeNowiny-title.jpg/220px-SerbskeNowiny-title.jpg" decoding="async" width="220" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/SerbskeNowiny-title.jpg/330px-SerbskeNowiny-title.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/SerbskeNowiny-title.jpg/440px-SerbskeNowiny-title.jpg 2x" data-file-width="513" data-file-height="55" /></a><figcaption>Winieta gazety <a href="/wiki/Serbske_Nowiny" title="Serbske Nowiny">Serbske Nowiny</a></figcaption></figure> W przypadku większości pozostałych użytkowników języka górnołużyckiego (na terenach konfesyjnie ewangelickich) proces naturalnego przekazywania języka został przerwany. Przedstawiciele średniego i młodszego pokolenia literackiej formy języka ojczystego uczyli się wyłącznie w szkole. Serbołużyczanie stanowią mniejszość i środkiem komunikacji jest dla nich język niemiecki, a miejscowi Niemcy nie znają zazwyczaj języka serbołużyckiego. Użycie języka górnołużyckiego w życiu społecznym jest ograniczone, w szkołach język ten nauczany jest fakultatywnie jako oddzielny przedmiot. Rola języka literackiego jest bardzo niska w porównaniu z formami dialektalnymi. Sytuacja językowa Serbołużyczan w ewangelickich rejonach Łużyc Górnych ma wiele cech wspólnych z sytuacją obserwowaną w <a href="/wiki/Dolne_%C5%81u%C5%BCyce" title="Dolne Łużyce">Łużycach Dolnych</a><a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a><a href="#cite_note-Skorwid_2001-21">[21]</a>. O zakresie użycia języka górnołużyckiego w wychowaniu przedszkolnym i szkolnym mówią następujące liczby: według danych z 2009 roku w Saksonii działało 12 serbołużyckich przedszkoli, spośród których 3 funkcjonowały na zasadach programu <a href="/w/index.php?title=Witaj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Witaj (strona nie istnieje)">Witaj</a>. Oprócz tego w 11 przedszkolach stworzono oddzielne grupy działające na zasadach programu „Witaj”<a href="#cite_note-22">[22]</a>. Łużyccy uczniowie uczęszczali do 6 serbołużyckich i 3 dwujęzycznych szkół podstawowych, 4 serbołużyckich i jednej dwujęzycznej szkoły średniej. Ogólnie w roku szkolnym 2009/2010 zarejestrowanych było 2232 uczniów serbołużyckich uczęszczających do szkół swojej mniejszości. Oprócz tego w Budziszynie funkcjonowało gimnazjum serbołużyckie, natomiast w kolejnych dwóch gimnazjach język górnołużycki był nauczany jako oddzielny przedmiot<a href="#cite_note-23">[23]</a>. Badania nad językiem górnołużyckim prowadzone są w Instytucie Sorabistyki (Institut za sorabistiku) na <a href="/wiki/Uniwersytet_w_Lipsku" title="Uniwersytet w Lipsku">Uniwersytecie w Lipsku</a><a href="#cite_note-24">[24]</a>. W języku górnołużyckim wydawane są następujące tytuły prasowe: gazeta <a href="/wiki/Serbske_Nowiny" title="Serbske Nowiny">Serbske Nowiny</a>, miesięcznik kulturalny Rozhlad (również z tekstami w języku dolnołużyckim), pismo dla dzieci Płomjo, wydania religijne – katolicki <a href="/wiki/Katolski_Poso%C5%82" title="Katolski Posoł">Katolski Posoł</a> oraz ewangelicki Pomhaj Bóh. Audycje radiowe w języku górnołużyckim nadawane są przez stację MDR 1 Radio Sachsen. W telewizji MDR nadawany jest półgodzinny program pod tytułem Wuhladko. Istnieją również magazyny internetowe, na przykład Runjewonline.info (z tekstami w obu językach łużyckich). Zachowaniem i rozwojem języka i kultury serbołużyckiej zajmuje się <a href="/wiki/Domowina" title="Domowina">Domowina</a> – związek naukowych, kulturalnych, religijnych i studenckich organizacji Serbów łużyckich<a href="#cite_note-25">[25]</a>. Przy „Domowinie” działa wydawnictwo, które wydaje książki w obu językach serbołużyckich. <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg" class="mw-file-description" title="Dwujęzyczna informacja na wieży Reichenturm w Budziszynie"><img alt="Dwujęzyczna informacja na wieży Reichenturm w Budziszynie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg/120px-Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg/180px-Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg/240px-Bautzen_-_Kornmarkt_-_Reichenturm_05_ies.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext"> Dwujęzyczna informacja na wieży Reichenturm w Budziszynie</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Niesky_-_Muskauer_Stra%C3%9Fe_-_Umweltamt_02_ies.jpg" class="mw-file-description" title="Dwujęzyczna informacja na jednym z urzędów w Niskach"><img alt="Dwujęzyczna informacja na jednym z urzędów w Niskach" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Niesky_-_Muskauer_Stra%C3%9Fe_-_Umweltamt_02_ies.jpg/120px-Niesky_-_Muskauer_Stra%C3%9Fe_-_Umweltamt_02_ies.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Niesky_-_Muskauer_Stra%C3%9Fe_-_Umweltamt_02_ies.jpg/250px-Niesky_-_Muskauer_Stra%C3%9Fe_-_Umweltamt_02_ies.jpg 1.5x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext">Dwujęzyczna informacja na jednym z urzędów w <a href="/wiki/Niska" title="Niska">Niskach</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Bautzen_-_Wendischer_Graben_02_ies.jpg" class="mw-file-description" title="Dwujęzyczna tabliczka z nazwą ulicy w Budziszynie"><img alt="Dwujęzyczna tabliczka z nazwą ulicy w Budziszynie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Bautzen_-_Wendischer_Graben_02_ies.jpg/120px-Bautzen_-_Wendischer_Graben_02_ies.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Bautzen_-_Wendischer_Graben_02_ies.jpg/250px-Bautzen_-_Wendischer_Graben_02_ies.jpg 1.5x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext">Dwujęzyczna tabliczka z nazwą ulicy w Budziszynie</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Bautzen_-_Friedensbr%C3%BCcke_01_ies.jpg" class="mw-file-description" title="Dwujęzyczna tabliczka z nazwą rzeki Sprewa"><img alt="Dwujęzyczna tabliczka z nazwą rzeki Sprewa" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Bautzen_-_Friedensbr%C3%BCcke_01_ies.jpg/120px-Bautzen_-_Friedensbr%C3%BCcke_01_ies.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Bautzen_-_Friedensbr%C3%BCcke_01_ies.jpg/250px-Bautzen_-_Friedensbr%C3%BCcke_01_ies.jpg 1.5x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext">Dwujęzyczna tabliczka z nazwą rzeki <a href="/wiki/Sprewa" title="Sprewa">Sprewa</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg" class="mw-file-description" title="Szkoła w Chrósćicach, w której prowadzone jest nauczanie języka górnołużyckiego"><img alt="Szkoła w Chrósćicach, w której prowadzone jest nauczanie języka górnołużyckiego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg/120px-Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg/180px-Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg/240px-Chr%C3%B3s%C4%87icy_%E2%80%93_serbska_%C5%A1ula.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext">Szkoła w <a href="/wiki/Crostwitz" title="Crostwitz">Chrósćicach</a>, w której prowadzone jest nauczanie języka górnołużyckiego</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/Plik:Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG" class="mw-file-description" title="Budynek gimnazjum serbołużyckiego w Budziszynie"><img alt="Budynek gimnazjum serbołużyckiego w Budziszynie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG/120px-Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG" decoding="async" width="120" height="85" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG/180px-Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG/240px-Sorbisches_Gymnasium_Bautzen_1.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2314" /></a></div> <div class="gallerytext">Budynek gimnazjum serbołużyckiego w Budziszynie</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dialekty">Dialekty</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Dialekty" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dialekty">edytuj kod</a>]</div> Dla większości użytkowników języków serbołużyckich, będących zazwyczaj mieszkańcami terenów wiejskich, głównym środkiem komunikacji są dialekty, normy literackiej używa relatywnie niewielka część ludności serbołużyckiej, przede wszystkim przedstawiciele inteligencji<a href="#cite_note-Jermakowa-4">[4]</a>. Na peryferiach serbołużyckiego terytorium językowego miejscowe dialekty stosunkowo szybko zanikają (wyjątkiem są katolickie rejony Łużyc Górnych). W rejonach centralnych dialekty zachowane są lepiej. Ogólnie rzecz biorąc dialekty uległy wpływowi języka niemieckiego silniej niż literacki język górnołużycki<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sorbische_Dialekte.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Sorbische_Dialekte.png/250px-Sorbische_Dialekte.png" decoding="async" width="240" height="306" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Sorbische_Dialekte.png/500px-Sorbische_Dialekte.png 1.5x" data-file-width="1200" data-file-height="1528" /></a><figcaption>Dialekty łużyckie<a href="#cite_note-Schuster-Šewc_H.-26">[26]</a></figcaption></figure> Na terytorium Łużyc Górnych rozpowszechniona jest górnołużycka grupa dialektów, na bazie gwar której ukształtował się współczesny górnołużycki język literacki. Zasięg opisywanej grupy dialektów dotyczy południowej części serbołużyckiego terytorium językowego, natomiast północ tego terytorium objęta jest zasięgiem dialektów dolnołużyckich<a href="#cite_note-Językoznawstwo_Język_łużycki-3">[3]</a>. Dialekty górnołużyckie i dolnołużyckie oddziela od siebie pas dialektów przejściowych, w którym licznie reprezentowane są wiązki izoglos najważniejszych serbołużyckich zjawisk językowych<a href="#cite_note-27">[27]</a>. Mimo że zasięg języka łużyckiego jest relatywnie niewielki, język ten charakteryzuje się znacznym rozdrobnieniem dialektalnym. Wyróżnić można następujące główne dialekty<a href="#cite_note-Schuster-Šewc_H.-26">[26]</a>: <ul><li>zachodnie: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dialekt_ku%C5%82owski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialekt kułowski (strona nie istnieje)">dialekt kułowski</a> (kulowska narěč, niem. Wittichenauer Dialekt)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dialekt_katolicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialekt katolicki (strona nie istnieje)">dialekt katolicki</a> (katolska narěč, niem. katholischer Dialekt)</li></ul></li> <li>centralne: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dialekt_budziszy%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialekt budziszyński (strona nie istnieje)">dialekt budziszyński</a> (budyska narěč, niem. Bautzener Dialekt)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Dialekt_hola%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialekt holański (strona nie istnieje)">dialekt holański</a> (holanska narěč, niem. Heidedialekt)</li></ul></li> <li>wschodnie: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dialekt_wschodniohola%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dialekt wschodnioholański (strona nie istnieje)">dialekt wschodnioholański</a> (wuchodna holanska narěč, niem. östlicher Heidedialekt).</li></ul></li></ul> Według danych serbołużyckiego atlasu językowego<a href="#cite_note-28">[28]</a><a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199713-29">[29]</a> wyodrębnić można także dialekt lubijski i inne. Dialekt budziszyński, na podstawie którego opracowano normę literacką języka górnołużyckiego, rozpowszechniony jest w okolicach miasta Budziszyn. Dialekt katolicki rozpowszechniony jest na terytorium parafii rzymskokatolickich, znajdujących się na zachód od Budziszyna po miasto Kamenz. Dialekt kułowski, zbliżony do katolickiego, używany jest przez Serbołużyczan zamieszkałych wokół miasta <a href="/wiki/Wittichenau" title="Wittichenau">Wittichenau</a> (Kulów). Na północ i północny wschód od dialektu budziszyńskiego znajdują się tereny zasięgu dialektu holańskiego i wschodnioholańskiego<a href="#cite_note-Jencz-11">[11]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Frencel_1706.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Frencel_1706.jpg/240px-Frencel_1706.jpg" decoding="async" width="240" height="440" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Frencel_1706.jpg/360px-Frencel_1706.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Frencel_1706.jpg/480px-Frencel_1706.jpg 2x" data-file-width="880" data-file-height="1613" /></a><figcaption>Strona z Nowego Testamentu w tłumaczeniu górnołużyckim z 1706</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bible_(Serbski).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Bible_%28Serbski%29.jpg/240px-Bible_%28Serbski%29.jpg" decoding="async" width="240" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Bible_%28Serbski%29.jpg/360px-Bible_%28Serbski%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Bible_%28Serbski%29.jpg/480px-Bible_%28Serbski%29.jpg 2x" data-file-width="763" data-file-height="582" /></a><figcaption>Karta tytułowa <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblii</a> z 1728 roku, w języku górnołużyckim oraz niemieckim</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pismo">Pismo</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Pismo" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pismo">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Alfabet_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Alfabet górnołużycki">Alfabet górnołużycki</a>.</div> Serbowie łużyccy posługują się alfabetem łacińskim uzupełnionym o litery wzbogacone o <a href="/wiki/Znaki_diakrytyczne" title="Znaki diakrytyczne">znaki diakrytyczne</a> ˇ (<a href="/wiki/Haczek" title="Haczek">háček</a>) oraz ´ (<a href="/wiki/Akcent_ostry" title="Akcent ostry">smužka</a>)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974472-30">[30]</a>. Po reformie ortograficznej z 1 grudnia 1948 alfabet górnołużycki liczy 34 litery<a href="#cite_note-CITEREFStone1993601-31">[31]</a>. Litery Qq, Vv, Xx wykorzystywane są tylko do zapisu obcych nazw własnych<a href="#cite_note-CITEREFStone1993601-31">[31]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974473-32">[32]</a>. Ortografia górnołużycka oparta jest na zasadzie etymologiczno-fonetycznej<a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941227-33">[33]</a>. <table> <tbody><tr> <td> <table class="wikitable" style="text-align:center; font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode, sans-serif;"> <tbody><tr> <th>Litera </th> <th>Nazwa </th> <th>Allofon główny (<a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">MAF</a>) </th> <th>Pozostałe allofony </th></tr> <tr> <td>A a</td> <td>a</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona">a</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>B b</td> <td>bej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">b</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>C c</td> <td>cej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">ts</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa dziąsłowa dźwięczna">dz</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Č č</td> <td>čej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">tʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">dʒ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Ć ć<a href="#cite_note-34">[a]</a></td> <td>ćet</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">tʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">dʒ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>D d</td> <td>dej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna">d</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna">t</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Dź dź</td> <td>dźej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">dʒ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">tʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>E e</td> <td>ej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona">ɛ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Ě ě</td> <td>ět</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona">e</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona">ɛ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a>, <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona">e</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_podniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska półotwarta podniebienna dźwięczna">j</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>F f</td> <td>ef</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_wargowo-z%C4%99bowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa bezdźwięczna">f</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>G g</td> <td>gej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[g]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>H h</td> <td>ha</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_krtaniowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa krtaniowa dźwięczna">ɦ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Ch ch</td> <td>cha</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna">x</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a>, <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Przydech" title="Przydech">ʰ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>I i</td> <td>i</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_prawie_przymkni%C4%99ta_przednia_scentralizowana_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska prawie przymknięta przednia scentralizowana niezaokrąglona">ɪ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>J j</td> <td>jot</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_podniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska półotwarta podniebienna dźwięczna">j</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>K k</td> <td>ka</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[g]</a> </td></tr> <tr> <td>Ł Ł</td> <td>eł</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_wargowo-mi%C4%99kkopodniebienna" title="Spółgłoska półotwarta wargowo-miękkopodniebienna">w</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr></tbody></table> </td> <td></td> <td> </td> <td> <table class="wikitable" style="text-align:center; font-family: Arial Unicode MS, Lucida Sans Unicode, sans-serif;"> <tbody><tr> <th>Litera </th> <th>Nazwa </th> <th>Allofon główny (<a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">MAF</a>) </th> <th>Pozostałe allofony </th></tr> <tr> <td>L l</td> <td>el</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_boczna_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska boczna dziąsłowa dźwięczna">l</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>M m</td> <td>em</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dwuwargowa dźwięczna">m</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>N n</td> <td>en</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dziąsłowa dźwięczna">n</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_tylnoj%C4%99zykowo-mi%C4%99kkopodniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna dźwięczna">ŋ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a><a href="#cite_note-35">[b]</a>. </td></tr> <tr> <td>Ń ń</td> <td>ejn</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dziąsłowa dźwięczna">n</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>O o</td> <td>o</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta tylna zaokrąglona">ɔ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Ó ó</td> <td>ót</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta tylna zaokrąglona">o</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>P p</td> <td>pej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">b</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>R r</td> <td>er</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna">r</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_j%C4%99zyczkowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa języczkowa dźwięczna">ʁ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Ř ř</td> <td>eř</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">ʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>S s</td> <td>es</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">s</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna">z</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Š š</td> <td>eš</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">ʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">ʒ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>T t</td> <td>tej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna">t</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna">d</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>U u</td> <td>u</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_prawie_przymkni%C4%99ta_tylna_scentralizowana_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska prawie przymknięta tylna scentralizowana zaokrąglona">ʊ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>W w</td> <td>wej</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_wargowo-mi%C4%99kkopodniebienna" title="Spółgłoska półotwarta wargowo-miękkopodniebienna">w</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Y y</td> <td>ypsilon</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_centralna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona">ɨ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td> </td></tr> <tr> <td>Z z</td> <td>zet</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna">z</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">s</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr> <tr> <td>Ž ž</td> <td>žet</td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">ʒ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a></td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">[</a><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">ʃ</a><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">]</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_języka">Historia języka</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Historia języka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia języka">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Połowa_I_tysiąclecia_–_XV_wiek_(okres_przedpiśmienny)">Połowa I tysiąclecia – XV wiek (okres przedpiśmienny)</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Połowa I tysiąclecia – XV wiek (okres przedpiśmienny)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Połowa I tysiąclecia – XV wiek (okres przedpiśmienny)">edytuj kod</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%9F%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2-pl.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/%D0%9F%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2-pl.png/250px-%D0%9F%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2-pl.png" decoding="async" width="240" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/%D0%9F%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2-pl.png/500px-%D0%9F%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%B0-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2-pl.png 1.5x" data-file-width="750" data-file-height="766" /></a><figcaption><a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_plemion_serbskich" title="Związek plemion serbskich">Plemiona Serbów łużyckich</a> w okresie od VIII do X wieku<a href="#cite_note-36">[34]</a><a href="#cite_note-37">[35]</a><a href="#cite_note-38">[36]</a></figcaption></figure> Współczesne dialekty górnołużyckie i, odpowiednio, język literacki, który ukształtował się na ich podstawie, pochodzą od dialektu zachodniosłowiańskiego plemienia <a href="/wiki/Milczanie" title="Milczanie">Milczan</a>, które zasiedliło tereny Łużyc Górnych w drugiej połowie I tysiąclecia (pierwsze wzmianki o nich znajdują się u <a href="/wiki/Geograf_Bawarski" title="Geograf Bawarski">Geografa Bawarskiego</a> z IX wieku). Przodkiem dialektów grupy dolnołużyckiej był dialekt plemienia <a href="/wiki/%C5%81u%C5%BCyczanie" title="Łużyczanie">Łużyczan</a>. Inne mówiące własnymi dialektami plemiona serbołużyckie – <a href="/wiki/Glomici" title="Glomici">Glomici</a>, Serbowie właściwi, <a href="/wiki/Ni%C5%BCanie" title="Niżanie">Niżanie</a> – zostały w różnych okresach zniemczone i do dzisiejszych czasów nie dotarły żadne szczegółowe informacje o ich języku. Wraz z rozwojem związku plemion serbskich do IX wieku wśród Milczan, Łużyczan i innych plemion słowiańskich między <a href="/wiki/So%C5%82awa" title="Soława">Soławą</a> i <a href="/wiki/Odra" title="Odra">Odrą</a> rozpowszechnił się <a href="/wiki/Etnonim" title="Etnonim">etnonim</a> „Serbowie”, który zachował się do dzisiaj<a href="#cite_note-39">[37]</a>. Według jednej grupy badaczy dialekty górnołużyckie nigdy nie stanowiły jedności z dialektami dolnołużyckimi – miałyby one pochodzić od różnych, choć bliskich sobie, dialektów języka prasłowiańskiego. Według innych badaczy – język górnołużycki wykształcił się na bazie części dialektów jednolitego niegdyś języka prałużyckiego<a href="#cite_note-Z_językowych_dziejów_Słowiańszczyzny-12">[12]</a><a href="#cite_note-Trubaczow_1963-13">[13]</a>. Początkowo terytorium wokół <a href="/wiki/Budziszyn" title="Budziszyn">Budziszyna</a>, zasiedlone przez Milczan, nazywane było ziemią budziszyńską, później zaś otrzymało ono nazwę Łużyc Górnych, która rozpowszechniła się do XV wieku i jest późniejsza niż sama nazwa „Łużyce”, która początkowo odnosiła się tylko do terenu określanego współcześnie jako Dolne Łużyce, a więc do północnej części serbołużyckiego obszaru etnograficznego, zasiedlonego przez plemię Łużyczan<a href="#cite_note-40">[38]</a><a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941221-41">[39]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg/230px-Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg" decoding="async" width="230" height="172" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg/345px-Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg/460px-Kingdom_of_Bohemia_during_the_Hussite_Wars.jpg 2x" data-file-width="1151" data-file-height="861" /></a><figcaption><a href="/wiki/G%C3%B3rne_%C5%81u%C5%BCyce" title="Górne Łużyce">Łużyce Górne</a> i <a href="/wiki/G%C3%B3rne_%C5%81u%C5%BCyce" title="Górne Łużyce">Dolne</a> w składzie <a href="/wiki/Kraje_Korony_Czeskiej" title="Kraje Korony Czeskiej">Korony Czeskiej</a> (XV wiek)</figcaption></figure> Serbowie łużyccy w ciągu całej swojej historii nie byli w stanie powołać samodzielnego państwa. Już w X wieku zostali podbici przez <a href="/wiki/Frankowie" title="Frankowie">Franków</a> (plemię Milczan zostało podbite ostatecznie w 990 roku). W późniejszym czasie Łużyce znajdowały się w różnych okresach pod kontrolą feudałów niemieckich, polskich oraz czeskich<a href="#cite_note-42">[40]</a>. Z przerwami do 1635 roku Łużyce Górne wchodziły w skład <a href="/wiki/Kraje_Korony_Czeskiej" title="Kraje Korony Czeskiej">Korony Czeskiej</a> (w ramach <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99te_Cesarstwo_Rzymskie" title="Święte Cesarstwo Rzymskie">Świętego Cesarstwa Rzymskiego</a>), co doprowadziło według <a href="/wiki/Jerzy_Nalepa" title="Jerzy Nalepa">J. Nalepy</a> do intensyfikacji wpływów <a href="/wiki/J%C4%99zyk_czeski" title="Język czeski">języka czeskiego</a> na górnołużycki<a href="#cite_note-43">[41]</a>. Heinz Schuster-Šewc utrzymuje jednak, że brak gwar przejściowych czesko-górnołużyckich przeczy powyższej hipotezie<a href="#cite_note-CITEREFSzuster-Szewc197673-44">[42]</a>. Ważniejszą rolę w historii zarówno języka górnołużyckiego, jak i dolnołużyckiego, odegrał zapoczątkowany w końcu X wieku i trwający przez tysiąc lat, aż do czasów współczesnych, wpływ <a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">języka niemieckiego</a>. Historia Serbów łużyckich była bowiem ściśle związana z historią <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">narodu niemieckiego</a> i <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">jego państwa</a>. Użytkownicy języków łużyckich zmuszeni zostali do funkcjonowania w warunkach zarówno naturalnej, jak i przymusowej <a href="/wiki/Germanizacja" title="Germanizacja">germanizacji</a>, która była realizowana z różną intensywnością w różnych okresach rozwoju języka łużyckiego i w różnych miejscach Łużyc. Masowa kolonizacja Łużyc przez niemieckojęzyczną ludność chłopską w XII wieku była początkiem procesu stałego uszczuplania serbołużyckiego terytorium językowego<a href="#cite_note-45">[43]</a>. Począwszy od wczesnego etapu rozwoju aż do XVI wieku w języku górnołużyckim nie stworzono żadnych świadectw pisanych. Funkcjonował on jedynie w formie mówionej. Do naszych czasów dotarły jedynie pojedyncze serbołużyckie nazwy własne, tytuły i nieliczne frazy wplecione w teksty <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łacińskie</a> i niemieckojęzyczne<a href="#cite_note-CITEREFStone1993596-46">[44]</a><a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199722-47">[45]</a> (w szczególności takie <a href="/wiki/Toponim" title="Toponim">toponimy</a> ze starołużyckimi rdzeniami, jak Zossen – od *sosna, Gera – od *gora, Belgern – od *běla gora i tak dalej). Jednocześnie, choć język górnołużycki używany był przez lud serbołużycki tylko jako język kontaktów z najbliższym otoczeniem, jeszcze przed etapem piśmiennym wykształciła się w tym języku terminologia kościelna, która powstawała od momentu przyjęcia przez Serbołużyczan chrześcijaństwa<a href="#cite_note-Jencz_6-48">[46]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Od_XVI_do_XXI_wieku_(okres_piśmienności)">Od XVI do XXI wieku (okres piśmienności)</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Od XVI do XXI wieku (okres piśmienności)" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Od XVI do XXI wieku (okres piśmienności)">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Od_XVI_do_XVIII_wieku">Od XVI do XVIII wieku</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Od XVI do XVIII wieku" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Od XVI do XVIII wieku">edytuj kod</a>]</div> Począwszy od XVI wieku, w wyniku <a href="/wiki/Reformacja" title="Reformacja">reformacji</a>, języki serbołużyckie zaczęły być wykorzystywane jako liturgiczne. W 1550 roku oficjalnie zezwolono na ich wykorzystanie w celu dalszego rozprzestrzeniania <a href="/wiki/Luteranizm" title="Luteranizm">luteranizmu</a> (wielu Łużyczan nie rozumiało niemieckiego)<a href="#cite_note-49">[47]</a>. Pierwszym świadectwem pisanym języka górnołużyckiego jest tak zwana „Przysięga budziszyńska” (1532). W odróżnieniu od większości pierwszych tekstów pisanych w języku górnołużyckim, mających związek z obrzędami luterańskimi, tekst „Przysięgi budziszyńskiej” ma treść świecką – stanowi rotę przysięgi na wierność czeskiemu królowi <a href="/wiki/Ferdynand_I_Habsburg" title="Ferdynand I Habsburg">Ferdynandowi I</a>, napisanej przez mieszczan Budziszyna. Pierwszą księgą drukowaną w języku górnołużyckim jest „Mały Katechizm” (1595), w którym odzwierciedlone są cechy dialektu budziszyńskiego. Księga została przetłumaczona i wydana przez Wjacława Warichiusa<a href="#cite_note-CITEREFStone1993596-46">[44]</a><a href="#cite_note-CITEREFFasske198364-50">[48]</a>. Początkowo liturgiczne teksty luterańskie tłumaczone były przez kapłanów i używane były jedynie w życiu liturgicznym ich parafii. Tłumaczenia takie oparte były na różnych dialektach, przez co ówczesny górnołużycki język pisany był wyraźnie zróżnicowany regionalnie<a href="#cite_note-Jencz_6-48">[46]</a>. W czasie późniejszych wydarzeń związanych z <a href="/wiki/Kontrreformacja" title="Kontrreformacja">Kontrreformacją</a> również i przedstawiciele duchowieństwa katolickiego zmuszeni byli do zwracania się do wierzących Serbołużyczan w ich języku ojczystym. W rezultacie po pewnym czasie obok kościelnych tekstów ewangelickich pojawiła się również górnołużycka katolicka literatura kościelna<a href="#cite_note-51">[49]</a>. Na przełomie XVII i XVIII wieku na bazie zróżnicowanej dialektalnie literatury kościelnej zaczęły kształtować się dwa warianty literackiego języka górnołużyckiego – „protestancki” („ewangelicki”, „centralny”), bazujący na dialekcie budziszyńskim, oraz „katolicki” („peryferyjny”) na bazie dialektu kułowskiego (w połowie XVIII wieku bazą dialektalną języka katolików stały się gwary kroszczańskie, co sprzyjało w dalszej perspektywie zbliżeniu obu standardów literackich)<a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978160-52">[50]</a><a href="#cite_note-53">[51]</a>. Podstawą standardu protestanckiego stał się przekład Nowego Testamentu sporządzony przez kapłana M. Frencla (1706), natomiast standardu katolickiego – przekład Biblii Jurija Swětlika (1688–1707)<a href="#cite_note-54">[52]</a>. Różnice między dwiema normami dotyczyły przede wszystkim ortografii<a href="#cite_note-CITEREFFasske198361-55">[53]</a>. Zauważalne były jednak również różnice w gramatyce i leksyce, co wynikało z użycia innej bazy dialektalnej (np. ewangelickiemu słowu wjećenje odpowiadało katolickie racha (‘zemsta’), słowu šlachta – splaw (‘ród’), słowu składnosc – přiležnosć (‘okazja’) itd.). Po reformie ortografii z 1862 roku różnice między oboma wariantami zostały zniwelowane<a href="#cite_note-CITEREFJermakowa2008117-56">[54]</a><a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199717-57">[55]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lausitz_map_18thC.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Lausitz_map_18thC.jpg/230px-Lausitz_map_18thC.jpg" decoding="async" width="230" height="196" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Lausitz_map_18thC.jpg/345px-Lausitz_map_18thC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Lausitz_map_18thC.jpg/460px-Lausitz_map_18thC.jpg 2x" data-file-width="1624" data-file-height="1383" /></a><figcaption>Mapa Łużyc w XVIII wieku</figcaption></figure> Charakterystycznym zjawiskiem dla wczesnego etapu rozwoju górnołużyckiej normy literackiej były bezpośrednie zapożyczenia i kalki z języka niemieckiego, związane przede wszystkim z pojęciami abstrakcyjnymi, na przykład takie zapożyczenia, jak lazować (‘czytać’), hnada (‘litość’), frejota (‘wolność’), oraz kalki: radna khejža (‘ratusz’, z niemieckiego Rathaus), znać wuknyć (‘poznać’, z niemieckiego kennenlernen itd.). Jednocześnie bez względu na znaczny wpływ języka niemieckiego język górnołużycki zachował rdzenną słowiańską warstwę powszechnie używanej leksyki, reprezentowanej przez pojęcia związane z otaczającym światem i życiem człowieka, na przykład dešć, słónco, liška (‘lis’), kwas (‘ślub’) itd. Z prasłowiańskiej warstwy leksykalnej pochodzą również pojęcia odnoszące się do życia religijnego, na przykład wěra, hrěch i inne<a href="#cite_note-58">[56]</a>. Ważną rolę w rozwoju i unormowaniu języków literackich odegrało opracowanie gramatyk i słowników języka górnołużyckiego. Pierwszą gramatyką języka górnołużyckiego było Principia Linguae Wendicae („Podstawy języka wendyjskiego”) <a href="/w/index.php?title=Jakub_Ticin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jakub Ticin (strona nie istnieje)">Jakuba Ticina</a> (1670), napisana po łacinie. Gramatyka ta używana była w katolickich rejonach Łużyc Górnych. „Gramatyka serbołużycka” opisywała ewangelicki wariant języka górnołużyckiego. Najbardziej znanym słownikiem górnołużyckim był w tym czasie Vocabularium Latino-Serbicum („Słownik łacińsko-serbołużycki”), opracowany przez Jurija Swětlika (1721). W odróżnieniu od sytuacji języka dolnołużyckiego w Brandenburgii (który w okresie od XVII do XVIII wieku cierpiał z powodu wymierzonych przeciwko niemu aktów prawnych) sytuacja języka górnołużyckiego w Saksonii nie była aż tak ciężka. Tamtejszy język i kultura serbołużycka rozwijały się dość swobodnie, w okresie 1668–1728 wydrukowano 31 ksiąg w języku łużyckim, w 1690 roku powołana została komisja wydająca zezwolenia na druk w tym języku<a href="#cite_note-59">[57]</a>. Niemniej jednak w Łużycach Górnych XVIII wieku językiem ludności miejskiej stał się niemiecki. Użycie języka górnołużyckiego ograniczyło się do regionów wiejskich (przy tym górnołużycki używany był we wsiach jako główny środek komunikacji, a niemiecki – jako drugi język). Choć język górnołużycki pozostawał głównie językiem używanym w kontaktach domowych, to wykorzystywano go także w ograniczonym stopniu jako język liturgiczny oraz toczono w nim postępowania przed sądem. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XIX_wiek">XIX wiek</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: XIX wiek" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: XIX wiek">edytuj kod</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png/230px-%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png" decoding="async" width="230" height="377" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png/345px-%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png/460px-%D0%A1%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%89%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE-%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1638" /></a><figcaption>Mapa obrazująca zmniejszanie się zasięgu <a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%82u%C5%BCyckie" title="Języki łużyckie">języków łużyckich</a></figcaption></figure> XIX wiek jest w historii narodu serbołużyckiego i jego języków czasem postępującego uszczuplania się udziału ludności słowiańskiej na rzecz ludności niemieckiej (na początku XIX wieku już jedynie jedna trzecia mieszkańców Łużyc miała słowiańskie pochodzenie)<a href="#cite_note-60">[58]</a>. Jest to również okres, w którym na podział konfesyjny ziem łużyckich nałożył się również podział administracyjny (po przekazaniu w 1815 roku części ziem górnołużyckich <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Prus" title="Królestwo Prus">Prusom</a>)<a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978162-61">[59]</a><a href="#cite_note-Teplý9-62">[60]</a>. Jednocześnie XIX wiek był dla Serbów łużyckich okresem odrodzenia narodowego, analogicznym do tych, które w tym samym czasie przeżywały inne narody słowiańskie. K. Trofimowicz oceniał, że odrodzenie narodowe w Łużycach Górnych rozpoczęło się w latach 30.-40. XIX wieku, a zakończyło – w latach 70. XIX wieku<a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978158–159-63">[61]</a>. M. I. Jermakowa uważa, że kulminacja tego procesu przypadła na lata 40. XIX wieku<a href="#cite_note-CITEREFJermakowa2008121-64">[62]</a>. Jedną z ważniejszych ról w odrodzeniu narodowym Łużyczan oraz w zachowaniu i rozwoju ich tożsamości narodowej i kultury odegrał język serbołużycki. W saksońskiej części Łużyc Górnych język górnołużycki, spotykany dotąd przede wszystkim w tekstach kościelnych, zaczyna pojawiać się również w literaturze świeckiej, zaczynają w nim być wydawane książki i czasopisma, częściowo używany jest również w nauce. W Łużycach i poza nimi zaczynają pojawiać się organizacje młodzieży serbołużyckiej, dążące do rozwoju swojego języka i kultury. Uruchomione zostało wtedy również serbołużyckie wydawnictwo i księgarnia. Kształtowaniu i rozwojowi ojczystego języka, a także pokonaniu różnic między jego dwoma wariantami literackimi, poświęcają swoją działalność tacy przedstawiciele serbołużyckiej kultury i nauki jak <a href="/wiki/Handrij_Zejler" title="Handrij Zejler">Handrij Zejler</a>, <a href="/wiki/Jan_P%C4%9Btr_Jordan" title="Jan Pětr Jordan">Jan Pětr Jordan</a>, <a href="/wiki/Jan_Arno%C5%A1t_Smoler" title="Jan Arnošt Smoler">Jan Arnošt Smoler</a>, <a href="/wiki/Micha%C5%82_H%C3%B3rnik" title="Michał Hórnik">Michał Hórnik</a> i inni<a href="#cite_note-65">[63]</a>. W 1847 zostaje utworzone serbołużyckie narodowe towarzystwo kulturalno-oświatowe <a href="/wiki/Ma%C4%87ica_Serbska" title="Maćica Serbska">Maćica Serbska</a><a href="#cite_note-Sussex94-19">[19]</a>. W latach 1848–1851 władze Saksonii pozwalają nauczać języków łużyckich w szkołach<a href="#cite_note-Teplý9-62">[60]</a><a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978167-66">[64]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Hymna-rukopis01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Hymna-rukopis01.jpg/190px-Hymna-rukopis01.jpg" decoding="async" width="190" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Hymna-rukopis01.jpg/285px-Hymna-rukopis01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/47/Hymna-rukopis01.jpg 2x" data-file-width="358" data-file-height="344" /></a><figcaption>Rękopis utworu Handrija Zejlera, który stał się później <a href="/wiki/Hymn_Serbo%C5%82u%C5%BCyczan" title="Hymn Serbołużyczan">hymnem Serbołużyczan</a></figcaption></figure> Około roku 1875 kształtuje się ruch młodoserbski, w skład którego wchodzili poeta <a href="/wiki/Jakub_Bart-%C4%86i%C5%A1inski" title="Jakub Bart-Ćišinski">Jakub Bart-Ćišinski</a>, naukowiec <a href="/wiki/Arno%C5%A1t_Muka" title="Arnošt Muka">Arnošt Muka</a> i inni przedstawiciele. Członkowie ruchu wnieśli znaczny wkład w zachowanie i rozwój języka serbołużyckiego<a href="#cite_note-Łaptiewa_17-19-67">[65]</a>. W XIX wieku znacznie wzbogacił się górnołużycki zasób leksykalny. Pojawiły się słowa (nierzadko zapożyczone z czeskiego bądź innych języków słowiańskich) oznaczające nowe realia życia Serbołużyczan, przede wszystkim związane z polityką, sztuką, nauką i techniką, jak wustawa („konstytucja”), runoprawny („równoprawny”), wukraj („zagranica”), zdźěłanosć („oświata”), narodopis („etnografia”), železnica („kolej”) itd. W języku górnołużyckim pojawiły się wówczas także liczne internacjonalizmy, na przykład republika, psychologija, technika i inne<a href="#cite_note-68">[66]</a>. Na wzór górnołużyckich nierzadko tworzone były neologizmy także w języku dolnołużyckim, istnieją jednak również przykłady odwrotnej sytuacji, gdy nowe słowa w języku górnołużyckim pojawiały się pod wpływem języka dolnołużyckiego – na przykład wosypicy („ospa”) przejęte z dolnołużyckiego słowa wóspice czy sćekły („wściekły”) z dolnołużyckiego słowa sćakły. W tym samym czasie w środowisku wykształconych Serbołużyczan nasilają się <a href="/wiki/Puryzm_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Puryzm (językoznawstwo)">tendencje purystyczne</a>, skierowane na oczyszczenie języka z zapożyczeń, przede wszystkim <a href="/wiki/Germanizm" title="Germanizm">germanizmów</a>. W poszukiwaniu „czystego” wzoru zwracano się do poezji ludowej, a także do języka czeskiego i polskiego. W ten sposób zastąpiono choćby słowa lazować („czytać”), kumšt („sztuka”), cwyflować/cwoblować („wątpić”) na słowa čitać, wumělstwo, dwělować. „Oczyszczanie” literackiego języka górnołużyckiego doprowadziło do większego rozzdźwięku między wersją literacką a poszczególnym gwarami<a href="#cite_note-CITEREFJermakowa2008132–133,_141-69">[67]</a><a href="#cite_note-70">[68]</a>. W ostatnim dwudziestopięcioleciu XIX wieku w środowisku Maćicy Serbskiej wykształcił się odrębny wariant języka górnołużyckiego, który spajał opisywane wcześniej dwa warianty konfesyjne. Został on użyty w pochodzącej z 1867 roku pracy K. Pfula Laut- und Formenlehre der oberlauzitzisch-wendischen Sprache<a href="#cite_note-Duliczenko_1989-71">[69]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg/220px-Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg" decoding="async" width="220" height="264" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg/330px-Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg/440px-Prague_07-2016_Lusatian_Seminary.jpg 2x" data-file-width="2840" data-file-height="3408" /></a><figcaption>Seminarium łużyckie w <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Pradze</a>, w którym uczył się Jakub Bart-Ćišinski</figcaption></figure> Równocześnie z kształtowaniem się jednolitej normy literackiej, wzrostem prestiżu i rozszerzeniem sfer użycia języka górnołużyckiego następował również wzrost znajomości języka niemieckiego wśród Serbów łużyckich, nawet tych, którzy zamieszkiwali na wsi. Polityka germanizacji sprawiła, że język niemiecki stał się środkiem komunikacji między użytkownikami różnych dialektów łużyckich i wyparł z tej funkcji różne ponaddialektalne łużyckie wytwory językowe<a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978161-72">[70]</a>. W rezultacie już na początku XX wieku nastąpiło przejście ku pełnej serbołużycko-niemieckiej dwujęzyczności i trwało postępujące zmniejszanie się liczby użytkowników języka górnołużyckiego. Rozpowszechnieniu się języka niemieckiego wśród Serbów łużyckich sprzyjała zarobkowa migracja ludności chłopskiej do miast, również poza granice Łużyc<a href="#cite_note-73">[71]</a>, oraz masowe zatrudnianie robotników pochodzących z innych obszarów Niemiec w łużyckich fabrykach<a href="#cite_note-74">[72]</a>. Zmniejszenie się liczebności Serbołużyczan i naruszanie zwartości ich osiedlenia wiązało się również z emigracją do <a href="/wiki/Stany_Zjednoczone" title="Stany Zjednoczone">Stanów Zjednoczonych</a>, <a href="/wiki/Australia" title="Australia">Australii</a> oraz innych krajów. Pierwsza fala emigracji nastąpiła w latach 40. XIX wieku. Emigracja Serbołużyczan osiągnęła największe rozmiary w połowie XIX wieku i była tak znaczna, że możliwe stało się nawet zwarte osiedlanie się przedstawicieli tego narodu w nowych miejscach, oddzielnie od ludności miejscowej oraz innych emigrantów. Przykładowo 600 Serbołużyczan założyło w stanie <a href="/wiki/Teksas" title="Teksas">Teksas</a> osadę <a href="/wiki/Serbin" title="Serbin">Serbin</a>. Możliwe że ich potomkowie (przedstawiciele starszego pokolenia) zachowali język łużycki do dzisiaj. Większość łużyckich emigrantów osiedlała się jednak w otoczeniu emigrantów pochodzenia niemieckiego, co doprowadzało do utraty języka ojczystego już w drugim pokoleniu<a href="#cite_note-75">[73]</a>. Od lat 80. XIX wieku górnołużycki język literacki, który w sytuacjach oficjalnych używany był zarówno w formie pisemnej i ustnej w saksońskiej części Łużyc Górnych, stał się ponadregionalną formą komunikacji językowej, przede wszystkim między przedstawicielami łużyckiej inteligencji. W tym samym czasie nastąpiła zmiana polityki władz odnośnie do języka Serbołużyczan. W 1873 weszła w życie saksońska ustawa o szkole ludowej, na mocy której językiem nauczania we wszystkich szkołach stał się język niemiecki. Dotyczyło to również szkół na tych terenach, gdzie dzieci niemieckie stanowiły mniej niż 5% wszystkich uczniów, a dzieci łużyckie języka niemieckiego nie znały<a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>. Również kościół ewangelicki starał się kierować do pracy w parafiach łużyckich jedynie pastorów pochodzenia niemieckiego. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="XX_–_XXI_wiek">XX – XXI wiek</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: XX – XXI wiek" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: XX – XXI wiek">edytuj kod</a>]</div> Rozwój zarówno literackiego języka górnołużyckiego, jak i jego regionalnych wariantów, powstrzymywały w XX wieku – podobnie zresztą jak w poprzednich okresach – przede wszystkim bardzo ograniczone możliwości zastosowania go w życiu społecznym. Język górnołużycki nigdy nie był językiem państwowym. Funkcję języka oficjalnego w Łużycach Górnych spełniał zawsze język niemiecki. Podobnie jak i wiele innych języków mniejszości narodowych język górnołużycki charakteryzuje się niewielkim zasobem leksykalnym dotyczącym szeregu dziedzin słabo reprezentowanych przez jego piśmienność<a href="#cite_note-76">[74]</a>. Na przełomie XIX i XX wieku, w odpowiedzi na środki represji stosowane przeciw językowi serbołużyckiemu, powstało wiele organizacji, których członkowie uczyli się czytać i pisać w języku ojczystym. W 1913 w saksońskiej części Łużyc Górnych funkcjonowało 58 towarzystw kulturalnych, które skupiały 8800 członków<a href="#cite_note-Łaptiewa_17-19-67">[65]</a>. W 1904 rozpoczął działalność „<a href="/wiki/Dom_Serbski" title="Dom Serbski">Dom Serbski</a>”, a 13 października 1912 w mieście <a href="/wiki/Hoyerswerda" title="Hoyerswerda">Hoyerswerda</a> stworzono organizację „Domowina”, która stała się główną organizacją narodową Serbów łużyckich. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg/250px-Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg/330px-Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg/500px-Braugasse1Geb%C3%A4ude.jpg 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1440" /></a><figcaption>Budynek w Hoyerswerdzie, w którym od 1912 roku mieściło się przedstawicielstwo „Domowiny”</figcaption></figure> W XX wieku mogły zostać stworzone warunki dla pełnego rozwoju języka serbołużyckiego. Po <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojnie światowej</a> na <a href="/wiki/Konferencja_pokojowa_w_Pary%C5%BCu_(1919%E2%80%931920)" title="Konferencja pokojowa w Paryżu (1919–1920)">Konferencji pokojowej w Paryżu</a> przedstawiciel Serbołużyckiego Komitetu Narodowego prosił o nadanie Serbom łużyckim autonomii w składzie Niemiec, stworzenie samodzielnego państwa łużyckiego bądź też włączenia Łużyc w skład <a href="/wiki/Czechos%C5%82owacja" title="Czechosłowacja">Czechosłowacji</a><a href="#cite_note-77">[75]</a>. Po <a href="/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="II wojna światowa">II wojnie światowej</a> Serbowie łużyccy ponownie opowiedzieli się za przyłączeniem do Czechosłowacji lub niepodległością. Wszystkie te pomysły pozostały jednak niezrealizowane. Serbołużyczanie nie tylko nie otrzymali żadnej autonomii, ale zastosowano wobec nich środki skierowane na przyśpieszenie procesu germanizacji. Działania takie odbywały się już w czasach <a href="/wiki/Republika_Weimarska" title="Republika Weimarska">Republiki Weimarskiej</a> i rozgorzały z całą mocą po dojściu do władzy <a href="/wiki/Narodowosocjalistyczna_Niemiecka_Partia_Robotnik%C3%B3w" title="Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników">Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników</a><a href="#cite_note-78">[76]</a><a href="#cite_note-79">[77]</a><a href="#cite_note-80">[78]</a>. Niemniej jednak po II wojnie światowej sfera wykorzystania języka górnołużyckiego powiększyła się. Języki łużyckie zostały zrównane w prawie z językiem niemieckim. Działalność wznowiła zamknięta przez nazistów organizacja „Domowina”<a href="#cite_note-81">[79]</a>. Wznowiono wydawanie górnołużyckich czasopism oraz książek. W 1948 ustawodawstwo Saksonii zagwarantowało wsparcie języka i kultury serbołużyckiej, stworzono również warunki umożliwiające zarówno powołanie szkół z językami łużyckimi jako wykładowymi, jak również wprowadzenie języków łużyckich w kontaktach z urzędami państwowymi<a href="#cite_note-82">[80]</a>. Wszystkie te prawa zostały zachowane w mocy również w zjednoczonych Niemczech, co wynikało z porozumienia między NRD i RFN podpisanego we wrześniu 1990 roku<a href="#cite_note-CITEREFStone1993597-83">[81]</a>. W latach powojennych powołano Łużycką Szkołę Wyższą w Budziszynie (Serbska wyša šula Budyšin)<a href="#cite_note-84">[82]</a>, zaczął funkcjonować Instytut Etnografii Serbołużyckiej w składzie Akademii Nauk NRD (obecnie niezależne zarejestrowane stowarzyszenie Instytut Serbołużycki), zaczęto emitować audycje radiowe w języku górnołużyckim, uruchomiono Serbołużycki Teatr Narodowy, powstał zespół folklorystyczny, zaczęły być organizowane festiwale kultury ludowej. Według danych z 1969 roku w dziewięciu szkołach języki łużyckie były wykładowymi, a w kolejnych 85 język łużycki był nauczany jako jeden z przedmiotów<a href="#cite_note-85">[83]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B-%D0%B2-%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8-1954-1955.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B-%D0%B2-%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8-1954-1955.png/250px-%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B-%D0%B2-%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8-1954-1955.png" decoding="async" width="240" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B-%D0%B2-%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8-1954-1955.png/500px-%D0%9B%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5-%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B-%D0%B2-%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B8-1954-1955.png 1.5x" data-file-width="500" data-file-height="618" /></a><figcaption>Szkoły łużyckie w roku szkolnym 1954/1955 oznaczone na mapie ze współczesnymi granicami Saksonii</figcaption></figure> Mimo tego Serbom łużyckim nie udało się wymóc na władzach powołania specjalnej jednostki administracyjnej, która obejmowałaby obszary, na których zwarcie zamieszkiwała ludność słowiańska. Proporcje narodowościowe między niemiecką i słowiańską ludnością Łużyc naruszyło wysiedlenie w 1946 na te tereny Niemców z <a href="/wiki/Kraj_Sudet%C3%B3w" title="Kraj Sudetów">Sudetów</a> oraz Śląska. W wyniku tych wydarzeń zniknęły praktycznie wszystkie wsie zamieszkane wyłącznie przez Serbołużyczan<a href="#cite_note-86">[84]</a>. Pod koniec lat 50. XX wieku polityka odnośnie do Serbów łużyckich po raz kolejny uległa zmianie i władze ograniczyły wsparcie udzielane językowi i kulturze serbołużyckiej<a href="#cite_note-87">[85]</a>. Plany eksploatacji węgla brunatnego były z jednej strony przyczyną przesiedlenia całych wsi, a z drugiej – spowodowały napływ dużej liczby robotników pochodzenia niemieckiego, którzy byli zatrudniani w kopalniach, przy przetwórstwie węgla, a także przy budowie kolejnych elektrowni<a href="#cite_note-88">[86]</a><a href="#cite_note-89">[87]</a><a href="#cite_note-90">[88]</a>. Wszystkie te procesy negatywnie odbiły się na sytuacji języka górnołużyckiego. Po <a href="/wiki/Ponowne_zjednoczenie_Niemiec" title="Ponowne zjednoczenie Niemiec">zjednoczeniu Niemiec</a> reaktywowano organizację Maćica Serbska<a href="#cite_note-91">[89]</a>. Przyjęte w 1992 roku konstytucje krajów związkowych Brandenburgia i Saksonia przewidywały wspieranie języka i kultury serbołużyckiej. W 1991 roku w Saksonii weszła w życie ustawa umożliwiająca nauczanie w ojczystym języku Serbów łużyckich. Ustawy z 1993 roku umożliwiły stworzenie serbołużyckich bądź dwujęzycznych grup w przedszkolach<a href="#cite_note-Łaptiewa_29-30-20">[20]</a>. 1 marca 1998 roku w Łużycach Dolnych zainaugurowano program „Witaj” (oparty na doświadczeniach bretońskiego programu „DIWAN”). Wkrótce wprowadzono go również na terenie Łużyc Górnych. Jednym z założeń programu jest komunikowanie się wychowawcy z dziećmi wyłącznie za pomocą języka łużyckiego<a href="#cite_note-92">[90]</a>. Przemiany drugiej połowy XX – początku XXI wieku, skierowane na wzmocnienie i rozwój języków łużyckich, umożliwiły rozszerzenie sfery użycia języka górnołużyckiego w życiu społecznym, co z kolei sprzyjało rozwojowi ich leksyki i możliwości stylistycznych. Niemniej jednak w porównaniu z literackim językiem niemieckim funkcje języka górnołużyckiego nadal są ograniczone, a liczba użytkowników języka stale się zmniejsza. W XX i na początku XXI wieku dały o sobie znać główne tendencje rozwoju górnołużyckiego języka literackiego, odziedziczone jeszcze po wcześniejszych epokach. Zapożyczenia językowe i neologizmy pojawiają się w języku górnołużyckim pod wpływem tradycyjnych kontaktów z językiem niemieckim oraz sąsiednimi językami słowiańskimi. Do języka górnołużyckiego przenika również duża ilość internacjonalizmów, co jest cechą wspólną wszystkich współczesnych języków literackich. Przy tworzeniu nowych słów w języku górnołużyckim najbardziej produktywnym było w XX wieku stosowanie kalek językowych na wzór konstrukcji niemieckich, na przykład datowa banka (‘baza danych’ z niemieckiego Datenbank), pomnikoškit (‘ochrona zabytków’, z niemieckiego Denkmalschutz) i inne. Stało się tak, gdyż nowe pojęcia przychodzą do języka łużyckiego za pośrednictwem języka niemieckiego. Język niemiecki jest dla górnołużyckiego również głównym pośrednikiem w przyswajaniu internacjonalizmów. Jednocześnie do języka górnołużyckiego prawie w ogóle nie przenikają bezpośrednie zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego. Po II wojnie światowej zwiększa się liczba zapożyczeń nowych słów z języka czeskiego i polskiego, w tym również stworzonych za pomocą kalek językowych, na przykład wulkowiki (‘targi’, z czeskiego veletrh), wučbnica (‘podręcznik’, z czeskiego učebnice), spěšnosmykanje (‘łyżwiarstwo szybkie’, z czeskiego rychlobruslení), telewizija (pod wpływem czeskiego ‘televize’ i polskiego ‘telewizja’), prosta (pod wpływem polskiego ‘prosta’ [w znaczeniu ‘linia’]) itd. Po II wojnie światowej zauważalny był również wpływ <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">języka rosyjskiego</a>. W większości zapożyczano z niego terminologię szeroko używaną w okresie socjalizmu – aktiw, kolektiw, kombajn, kombinat i inne<a href="#cite_note-93">[91]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonetyka_historyczna">Fonetyka historyczna</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Fonetyka historyczna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Fonetyka historyczna">edytuj kod</a>]</div> Tak zwana <a href="/wiki/Przestawka" title="Przestawka">metateza</a> spółgłosek płynnych w języku łużyckim odbyła się bez wzdłużenia samogłoski i w śródgłosie wyglądała następująco: *TorT, *TolT, *TerT *TelT > TroT, TloT, TreT, TleT (przy intonacji opadającej) oraz TróT, TlóT, TrěT, TlěT (przy intonacji rosnącej lub w sylabie znajdującej się przed sylabą akcentowaną), w nagłosie grupy typu *orT, *olT przy intonacji wznoszącej przekształciły się w raT, laT, a przy intonacji opadającej oraz nowoakutowej – w roT, loT (gdzie T jest dowolną <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska" title="Spółgłoska">spółgłoską</a>)<a href="#cite_note-CITEREFStone1993609–610-94">[92]</a><a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199745-95">[93]</a>. Podobnie jak w języku polskim i czeskim obie prasłowiańskie głoski zredukowane przeszły w pozycji silnej w e<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199759-96">[94]</a>. Samogłoski pełne, znajdujące się w sylabie przed głoskami zredukowanymi w słabej pozycji, uległy po zaniku jerów wzdłużeniu<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199757-97">[95]</a>. Długie *ē oraz *ō w pozycji akcentowanej przeszły w samogłoski półprzymknięte, oznaczane we współczesnym alfabecie górnołużyckim przez litery ě oraz ó. Prasłowiańska głoska *ē upodobniła się do *ě<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199789-98">[96]</a>. W późniejszym czasie przed <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_tylnoj%C4%99zykowa" title="Spółgłoska tylnojęzykowa">spółgłoskami tylnojęzykowymi</a> oraz <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_wargowa" title="Spółgłoska wargowa">wargowymi</a> dźwięk ó przeszedł w o: mloko – w mlóce (‘mleko’ – ‘w mleku’). Powyższa zmiana zaszła dopiero w XIX wieku<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997141-99">[97]</a>. Wraz z upływem czasu zanikł podział na głoski długie i krótkie, natomiast akcent ustabilizował się na pierwszej sylabie (podczas gdy akcent w języku prasłowiańskim był swobodny)<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199787–88-100">[98]</a>. Zgłoskotwórcze ṛ dało w języku górnołużyckim or: *kъrmiti > *kṛmiti > kormić (‘karmić’), w podobny sposób uległo przekształceniu ṛ’ w pozycji przed twardą spółgłoską zębową: pьrstъ > pṛ’stъ > porst (‘palec’), w pozostałych pozycjach nastąpiło przejście w er z uprzednim zmiękczeniem: *pьrstenь > * *pṛ’stenь > pjeršćeń (‘pierścień’). Zgłoskotwórcze ḷ przeszło w oł: *dъlgъ > *dḷgъ > dołh (‘dług’). Podobnie zachowało się ḷ’ przed twardymi spółgłoskami zębowymi: *pьlnъ > *pḷ’nъ > połny (‘pełny’), w innych pozycjach przeszło ono w el z uprzednim zmiękczeniem: *vьlkъ > *vḷ’kъ > wjelk (‘wilk’)<a href="#cite_note-CITEREFStone1993608–609-101">[99]</a>. <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_nosowa" title="Samogłoska nosowa">Samogłoski nosowe</a> zanikły w językach łużyckich w drugiej połowie XII wieku. Zdaniem J. Nalepy wpływ na ten proces miały oddziaływania języka czeskiego<a href="#cite_note-102">[100]</a><a href="#cite_note-103">[101]</a>. Samogłoska a między dwiema spółgłoskami miękkimi przeszła w języku górnołużyckim w e: jejo (‘jajo’), žel (‘żal’). Zmiana ta datowana jest na podstawie świadectw pisanych na XVII – XVIII wiek, nie zaszła ona w dialekcie holańskim oraz wschodnioholańskim<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997138–139-104">[102]</a>. Podobnie jak w języku czeskim, słowackim oraz ukraińskim w języku górnołużyckim <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna dźwięczna">spółgłoska zwarta miękkopodniebienna dźwięczna</a> g przeszła w <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_krtaniowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa krtaniowa dźwięczna">spółgłoskę szczelinową krtaniową dźwięczną</a> h. Dźwięk g w języku górnołużyckim spotykany jest jedynie w relatywnie późnych zapożyczeniach bądź w słowach nacechowanych ekspresyjnie<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984236-105">[103]</a><a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199795-106">[104]</a>. Opierając się na danych pochodzących ze świadectw pisanych, J. Nalepa datuje początek przejścia g > h na koniec XIII wieku<a href="#cite_note-107">[105]</a>. G. Stone uważa, że proces ten rozpoczął się już w XII wieku i sądzi, że postępował on z południa w kierunku północnym<a href="#cite_note-108">[106]</a>. G. Schaarschmidt, posługując się danymi ze świadectw pisanych i toponimów, uważa, że etapem przejściowym w tym procesie było pojawienie się stadium <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna">spółgłoski szczelinowej miękkopodniebiennej dźwięcznej</a> γ (podobnie jak w <a href="/wiki/J%C4%99zyk_bia%C5%82oruski" title="Język białoruski">języku białoruskim</a>), a także, że dźwięk γ istniał w języku górnołużyckim już w XII wieku, a w XIV przeszedł w h<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199796–97-109">[107]</a>. W późniejszym okresie dźwięk h zanikł w języku górnołużyckim praktycznie we wszystkich pozycjach (z wyjątkiem pozycji przed samogłoską z jednoczesnym położeniem nie po spółgłosce). W <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wernakularny" title="Język wernakularny">dialektach wernakularnych</a> i <a href="/wiki/Styl_potoczny" title="Styl potoczny">potocznym języku</a> górnołużyckim dźwięk ten zniknął również w pozycji interwokalicznej. Pierwsze teksty zaświadczające opisywany zanik pochodzą z początku XVII wieku<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997131–132-110">[108]</a>. Podobnie jak w <a href="/wiki/J%C4%99zyk_polski" title="Język polski">języku polskim</a> (i początkowo w <a href="/wiki/J%C4%99zyk_kaszubski" title="Język kaszubski">kaszubskim</a>) w językach łużyckich miękkie zębowe ť oraz ď przeszły w afrykaty ć oraz dź na wzór: *tělo > ćěło (‘ciało’), *devętь > dźewjeć (‘dziewięć’)<a href="#cite_note-111">[109]</a>. Fonologizacja rezultatów opisywanego przekształcenia odbyła się już w XIII wieku<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199798-112">[110]</a>. W późniejszym czasie w języku górnołużyckim ć pokryło się z č, а dź z allofonem č – dž, co spowodowało jego fonologizację<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997118-113">[111]</a>. Prasłowiańskie połączenia *šč oraz *ždž początkowo uległy uproszczeniu odpowiednio do * šť oraz *žď, a następnie na skutek afrykatyzacji ť oraz ď – do šć и ždź<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199780–81-114">[112]</a>. Miękkie c’, z’ oraz s’ stwardniały, przy tym występujące po nich i oraz ě przeszły w y: *cělъ > cyły, *sila > syła, *zima > zyma<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997112–113-115">[113]</a>. Afrykata ʒ, podobnie jak w przypadku większości języków słowiańskich, uprościła się do z: mjeza (miedza)<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199779–80-116">[114]</a>. Podobnie jak w języku czeskim i polskim r’ w pozycji po spółgłoskach p, t oraz k przeszedł w ř<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997105–109-117">[115]</a>. W języku górnołużyckim dźwięk ten przekształcił się później w š<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997116-118">[116]</a>. Jeszcze później zaszło uproszczenie połączenia tš do c’. <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna">Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna</a> x na początku morfemu przeszła w języku górnołużyckim w <a href="/wiki/Przydech" title="Przydech">przydechowe</a> k (kʰ) w pozycji przed samogłoską oraz w nieprzydechowe k – przed płynnymi. Przemiana ta zaświadczona jest przez teksty pisane już poczynając od XVI wieku, nie znalazła ona jednak odbicia we współczesnej ortografii górnołużyckiej<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997122–124-119">[117]</a>. Podobnie jak w języku polskim twarda głoska ł przeszła w dwuwargowy dźwięk w (zjawisko zaświadczone pisemnie począwszy od XVII wieku), z wyjątkiem gwar północno-wschodnich. Natomiast miękka głoska l’ w pozycji przed samogłoskami przednimi uzyskała dziąsłową artykulację (jak w języku niemieckim)<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997124–126-120">[118]</a>. Dźwięk w wypadł w językach łużyckich w nagłosowych grupach gw- oraz xw- – na przykład: *gvozdь > hózdź (‘gwóźdź’); *xvorstъ > chróst (‘chrust’) – jak również na początku słowa przed spółgłoską, a także po spółgłosce przed u. Proces ten rozpoczął się prawdopodobnie jeszcze przed XIII wiekiem, a zakończył się w XVI wieku<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997129–131-121">[119]</a>. Miękkie w’ w środku słowa w pozycji interwokalicznej i przed samogłoską, a także na końcu słowa, przeszło w j: prajić (‘mówić’, podobnie do archaicznego polskiego prawić), mužej (‘mężowi’), krej (‘krew’)<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997133-122">[120]</a>. Przed spółgłoskami miękkimi znajdującymi się na końcu słowa bądź przed inną spółgłoską (a przed pierwotnie miękkimi zębowymi afrykatami i spirantami również i w innych pozycjach) w języku górnołużyckim pojawiało się <a href="/wiki/Epenteza" title="Epenteza">epentetyczne</a> j. Jeśli j pojawiało się po e bądź ě, to poprzedzająca tę samogłoskę spółgłoska ulegała stwardnieniu. Procesowi stwardnienia ulegała również spółgłoska ń przed inną spółgłoską. Opisywane zjawisko nie znalazło odzwierciedlenia w ortografii: dźeń [ˈd͡ʒejn] (‘dzień’), ležeć [ˈlejʒet͡ʃ] (‘leżeć’), tež [tejʃ] (‘też’), chěža [ˈkʰejʒa] (‘dom’). Przypuszczalnie epentetyczne j pojawiło się w języku górnołużyckim już pod koniec XVI wieku<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199790–92-123">[121]</a>. W szeregu gwar górnołużyckich nastąpiło ponadto zastąpienie dziąsłowego r <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_j%C4%99zyczkowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca języczkowa dźwięczna">spółgłoską drżącą języczkową</a>. Wyjaśniane jest to wpływem języka niemieckiego<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997156-124">[122]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Morfologia_historyczna">Morfologia historyczna</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Morfologia historyczna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Morfologia historyczna">edytuj kod</a>]</div> W sferze morfologii charakterystyczne dla języka górnołużyckiego są zarówno procesy historyczne wspólne dla wszystkich języków zachodniosłowiańskich, jak i specyficzne tylko dla języków serbołużyckich, w tym znane jedynie językowi górnołużyckiemu i jego dialektom. Niektóre z zasadniczych procesów językowych, które ujawniły się w trakcie historii języka górnołużyckiego<a href="#cite_note-125">[123]</a>: <ul><li>Zachowanie kategorii <a href="/wiki/Liczba_podw%C3%B3jna" title="Liczba podwójna">liczby podwójnej</a>, utraconej przez większość języków słowiańskich, wraz z rozwojem ogólnego końcowego wykładnika gramatycznego -j, który pojawia się w formach gramatycznych różnych części mowy w liczbie podwójnej: Na brjoze staj dwaj mokraj rybakaj (‘Na brzegu siedzieli dwaj mokrzy rybacy’) / Na brjoze stej dwaj mokrej rybačkaj sedźałoj (‘Na brzegu siedziały dwa mokre zimorodki’) itp.</li> <li>Wykształcenie się kategorii osobowości w liczbie pojedynczej i podwójnej rzeczowników rodzaju męskiego i słów pozostających z nimi w związku zgody: w mianowniku liczby mnogiej: Widźach, zo su třo mokri rybacy na brjoze sedźeli (‘Widziałem, że na brzegu siedzieli trzej mokrzy rybacy’) oraz w bierniku liczby mnogiej Widźach třoch mokrych rybakow na brjoze sedźeć (‘Widziałem siedzących na brzegu trzech mokrych rybaków’), ale Widźach, zo su tři mokre rybački na brjoze sedźeli (‘Widziałem, że na brzegu siedziały trzy mokre zimorodki’) czy też Widźach tři mokre rybački na brjoze sedźeć (‘Widziałem siedzące na brzegu trzy mokre zimorodki’).</li> <li>Zanik formy <a href="/wiki/Supinum" title="Supinum">supinum</a> w systemie czasownika, która to z kolei zachowała się w języku dolnołużyckim.</li> <li>Zachowanie w języku literackim oraz w południowych dialektach języka górnołużyckiego form prostych czasów przeszłych czasownika. Ich zanik nastąpił natomiast w dialektach północnych języka górnołużyckiego oraz w dialektach dolnołużyckich (do literackiego języka dolnołużyckiego były one wprowadzone sztucznie poprzez analogię z językiem górnołużyckim).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historia_pisma">Historia pisma</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Historia pisma" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia pisma">edytuj kod</a>]</div> Do XIX wieku książki łużyckie drukowane były <a href="/wiki/Fraktura_(kr%C3%B3j_pisma)" title="Fraktura (krój pisma)">frakturą</a> zgodnie z zasadami ortografii niemieckiej<a href="#cite_note-CITEREFStone1993597-83">[81]</a>. W 1827 H. Zejler zaczął wykorzystywać „ortografię czesko-słowiańską”, z drobnymi modyfikacjami w stosunku do pierwowzoru<a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978173–174-126">[124]</a>. Wysiłki J. Smolera doprowadziły do powstania „ortografii analogicznej” (to jest skonstruowanej na zasadach analogii do innych słowiańskich pisowni, przede wszystkim czeskiej). Opracowany przez siebie system J. Smoler po raz pierwszy wykorzystał w druku w 1841 w swej książce Mały Serb abo Serbske a Njemske Rozmołwjenja. Charakterystycznymi cechami tej ortografii są: <ul><li>wykorzystanie <a href="/wiki/Antykwa" title="Antykwa">antykwy</a>;</li> <li>użycie umieszczanych nad literą znaków diakrytycznych ˇ (<a href="/wiki/Haczek" title="Haczek">háček</a>) oraz ´ (<a href="/wiki/Akcent_ostry" title="Akcent ostry">čárka</a>);</li> <li>oznaczenie miękkości spółgłosek przed samogłoskami (z wyjątkiem i) za pomocą litery j, a przed spółgłoskami i na końcu słowa za pomocą znaku ´<a href="#cite_note-127">[125]</a>.</li></ul> W 1843 J. Smoler wprowadził do swej pisowni pewne zmiany: <ul><li>zamienił pisownię je na ě;</li> <li>dž zostało zamienione na dź;</li> <li>pisownia kš, pš oraz ts została zastąpiona połączeniami odpowiednio kř, př oraz tř:</li> <li>poniechał oznaczania miękkości za pomocą litery j po spółgłoskach palatalnych oraz pierwotnie palatalnych.</li></ul> Pisownię podobną do tej propagowanej przez Smolera, wykorzystał Jan Jordan w swojej gramatyce Grammatik der wendisch-sorbischen Sprache (1841)<a href="#cite_note-128">[126]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Charakterystyka_lingwistyczna">Charakterystyka lingwistyczna</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Charakterystyka lingwistyczna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Charakterystyka lingwistyczna">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fonetyka_i_fonologia">Fonetyka i fonologia</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Fonetyka i fonologia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Fonetyka i fonologia">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Samogłoski">Samogłoski</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Samogłoski" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Samogłoski">edytuj kod</a>]</div> W języku górnołużyckim istnieje 7 samogłosek<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198420-129">[127]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974474-130">[128]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993600-131">[129]</a>: <div style="background:transparent;"> <table cellspacing="0" cellpadding="0" style="text-align:center; background:transparent;"> <tbody><tr style="text-align:center; font-size:7pt;"> <td> </td> <td style="width:100px;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przednia" title="Samogłoska przednia">Przednie</a> </td> <td style="width:100px;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_centralna" title="Samogłoska centralna">Centralne</a> </td> <td style="width:100px;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_tylna" title="Samogłoska tylna">Tylne</a> </td></tr> <tr> <td style="height:30px; font-size:7pt; text-align:right;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta" title="Samogłoska przymknięta">Przymknięte</a> </td> <td style="height:210px;" colspan="5" rowspan="7"><div style="position:relative;"><a href="/wiki/Plik:Blank_vowel_trapezoid.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Blank_vowel_trapezoid.svg/300px-Blank_vowel_trapezoid.svg.png" decoding="async" width="300" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Blank_vowel_trapezoid.svg/450px-Blank_vowel_trapezoid.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Blank_vowel_trapezoid.svg/600px-Blank_vowel_trapezoid.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a><div style="background:transparent; position:absolute; top:0px; left:0px;"> <table style="position:relative; width:300px; height:210px; text-align:center; background:transparent;"> <tbody><tr> <td style="width:300px; height:210px; text-align:center; background:transparent;"> <div style="position:absolute; left:5%; width:2.33em; top:2%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta przednia niezaokrąglona">i</a> •</div> <div style="position:absolute; left:45%; width:2.33em; top:2%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_centralna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona">ɨ</a> •</div> <div style="position:absolute; left:82%; width:3em; top:2%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> • <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta tylna zaokrąglona">u</a></div> <div style="position:absolute; left:16%; width:2.66em; top:30%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona">e</a> •</div> <div style="position:absolute; left:83%; width:2.66em; top:30%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> • <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta tylna zaokrąglona">o</a></div> <div style="position:absolute; left:31%; width:2.66em; top:58%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta przednia niezaokrąglona">ɛ</a> •</div> <div style="position:absolute; left:84%; width:2.33em; top:58%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> • <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półotwarta tylna zaokrąglona">ɔ</a></div> <div style="position:absolute; left:44%; width:2.66em; top:86%; height:1.33em; font-size:120%; background:white;" class="nounderlines"> <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_otwarta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska otwarta przednia niezaokrąglona">a</a> •</div> </td></tr></tbody></table> </div></div> </td></tr> <tr> <td style="height:100px; font-size:7pt; text-align:right;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta" title="Samogłoska półprzymknięta">Półprzymknięte</a> </td></tr> <tr> <td style="height:50px; font-size:7pt; text-align:right;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta" title="Samogłoska półotwarta">Półotwarte</a> </td></tr> <tr> <td style="height:50px; font-size:7pt; text-align:right;"><a href="/wiki/Samog%C5%82oska_otwarta" title="Samogłoska otwarta">Otwarte</a> </td></tr></tbody></table> </div> Średniowysokie samogłoski <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_tylna_zaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta tylna zaokrąglona">o</a> oraz <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska półprzymknięta przednia niezaokrąglona">e</a>, oznaczane na piśmie jako ó i ě, przejawiają tendencję do <a href="/wiki/Dyftongizacja" title="Dyftongizacja">dyftongizacji</a>. Samogłoska <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_przednia_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta przednia niezaokrąglona">i</a>, wymawiania po spółgłoskach miękkich, a także po l, ch, h, k, g, oraz samogłoska <a href="/wiki/Samog%C5%82oska_przymkni%C4%99ta_centralna_niezaokr%C4%85glona" title="Samogłoska przymknięta centralna niezaokrąglona">ɨ</a>, wymawiana po twardych spółgłoskach, są wariantami jednego <a href="/wiki/Fonem" title="Fonem">fonemu</a> i<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974472–473-132">[130]</a>. <table align="left"> <tbody><tr valign="top"> <td><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C3%B3.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C3%B3.png/250px-%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C3%B3.png" decoding="async" width="150" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C3%B3.png/330px-%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C3%B3.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="396" /></a><figcaption>Artykulacja samogłoski ó</figcaption></figure> </td> <td><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png/150px-%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png" decoding="async" width="150" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png/225px-%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png/300px-%D0%90%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%C4%9B.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="396" /></a><figcaption>Artykulacja samogłoski ě</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Spółgłoski">Spółgłoski</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Spółgłoski" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Spółgłoski">edytuj kod</a>]</div> Spółgłoski języka górnołużyckiego (w nawiasach ujęto pozycyjne i fakultatywne warianty fonemów)<a href="#cite_note-CITEREFStone1993600-131">[129]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198446-133">[131]</a>: <table class="wikitable" style="text-align: center"> <tbody><tr style="vertical-align: center; font-size: x-small; height: 3em"> <td style="font-size: 90%;">Sposób artykulacji ↓ </td> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dwuwargowa" title="Spółgłoska dwuwargowa">Dwuwargowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_wargowo-z%C4%99bowa" title="Spółgłoska wargowo-zębowa">Wargowo-zębowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_przednioj%C4%99zykowo-dzi%C4%85s%C5%82owa" title="Spółgłoska przedniojęzykowo-dziąsłowa">Dziąsłowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zadzi%C4%85s%C5%82owa" title="Spółgłoska zadziąsłowa">Zadziąsłowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_podniebienna" title="Spółgłoska podniebienna">Podniebienne</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_tylnoj%C4%99zykowa" title="Spółgłoska tylnojęzykowa">Tylnojęzykowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_j%C4%99zyczkowa" title="Spółgłoska języczkowa">Języczkowe</a> </th> <th style="width: 4em;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_krtaniowa" title="Spółgłoska krtaniowa">Krtaniowe</a> </th></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <th style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta" title="Spółgłoska zwarta">Zwarte</a> </th> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">b</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa bezdźwięczna">p</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">b</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna">t</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna">d</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa bezdźwięczna">t</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dziąsłowa dźwięczna">d</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">g</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">g</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Przydech" title="Przydech">Przydechowe </a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>(<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Przydech" title="Przydech">ʰ</a>) (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta miękkopodniebienna bezdźwięczna">k</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a><a href="/wiki/Przydech" title="Przydech">ʰ</a>) </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa" title="Spółgłoska nosowa">Nosowe</a> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dwuwargowa dźwięczna">m</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dwuwargowa dźwięczna">m</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dziąsłowa dźwięczna">n</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa dziąsłowa dźwięczna">n</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td>(<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_tylnoj%C4%99zykowo-mi%C4%99kkopodniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna dźwięczna">ŋ</a>) (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_nosowa_tylnoj%C4%99zykowo-mi%C4%99kkopodniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska nosowa tylnojęzykowo-miękkopodniebienna dźwięczna">ŋ</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca" title="Spółgłoska drżąca">Drżące</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna">r</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca dziąsłowa dźwięczna">r</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>(<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_j%C4%99zyczkowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca języczkowa dźwięczna">ʀ</a>) (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_dr%C5%BC%C4%85ca_j%C4%99zyczkowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska drżąca języczkowa dźwięczna">ʀ</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa">Afrykaty</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">t͡s</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">t͡s</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">d͡z</a>) </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">ʧ</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarto-szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">dʒ</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa" title="Spółgłoska szczelinowa">Szczelinowe</a> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_wargowo-z%C4%99bowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa bezdźwięczna">f</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_wargowo-z%C4%99bowa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa bezdźwięczna">f</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_wargowo-z%C4%99bowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna">v</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_wargowo-z%C4%99bowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa wargowo-zębowa dźwięczna">v</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna">s</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna">z</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa dźwięczna">z</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna">ʃ</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_zadzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa zadziąsłowa dźwięczna">ʒ</a> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna">x</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna">x</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_krtaniowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa krtaniowa dźwięczna">ɦ</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_krtaniowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa krtaniowa dźwięczna">ɦ</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/w/index.php?title=Aproksymanty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aproksymanty (strona nie istnieje)">Aproksymanty</a> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">u̯</a> <span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_alfabet_fonetyczny" title="Międzynarodowy alfabet fonetyczny">u̯</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_p%C3%B3%C5%82otwarta_podniebienna_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska półotwarta podniebienna dźwięczna">j</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr style="font-size: 120%;"> <td style="font-size: x-small; text-align:left"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_boczna" title="Spółgłoska boczna">Boczne</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td><span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_boczna_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska boczna dziąsłowa dźwięczna">l</a> (<span title="To jest transkrypcja fonetyczna IPA" class="IPA nounderlines" style="font-family: 'Cambria','DejaVu Sans','Doulos SIL','Lucida Grande','Segoe UI','Arial Unicode MS','Adobe Pi Std','Lucida Sans Unicode','Chrysanthi Unicode',Code2000,Gentium,GentiumAlt,'TITUS Cyberbit Basic','Bitstream Vera Sans','Bitstream Cyberbit','Hiragino Kaku Gothic Pro','Matrix Unicode',sans-serif;"><a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_boczna_dzi%C4%85s%C5%82owa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska boczna dziąsłowa dźwięczna">l</a><a href="/wiki/Palatalizacja" title="Palatalizacja">ʲ</a>) </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td></tr></tbody></table> Fonem f pojawił się w systemie fonologicznym języka górnołużyckiego relatywnie niedawno, występuje on w zapożyczeniach i jednym słowie rodzimym – łhać ([fat͡ʃ])<a href="#cite_note-134">[132]</a>. Status fonemu v jest problematyczny, spotykany jest on tylko w zapożyczeniach i w dwóch słowach rodzimych w dialekcie budziszyńskim – zełharny ([zevarnɨ]) ‘fałszywy’ i zełharnosć ([zevarnost͡ʃ]) ‘fałszywość’<a href="#cite_note-CITEREFStone1993603–604-135">[133]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Wymowa_łużycka_a_polska">Wymowa łużycka a polska</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Wymowa łużycka a polska" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wymowa łużycka a polska">edytuj kod</a>]</div> W poniższej tabelce zaprezentowano litery, reprezentujące głoski inne niż w przypadku odpowiednich liter alfabetu polskiego, oraz litery nieznane polskiemu alfabetowi. <table class="wikitable" width="750"> <tbody><tr> <th>Litera </th> <th>Polski odpowiednik/wymowa </th></tr> <tr> <td>č </td> <td>cz (ale jest to głoska miękka) </td></tr> <tr> <td>ć </td> <td>ć; miękczący znak diaktryczny pisze się zawsze: maći! (matko), ćelacy (cielęcy) </td></tr> <tr> <td>dź </td> <td>dź; miękczący znak diaktryczny pisze się zawsze: dźenik (dziennik) </td></tr> <tr> <td>ě </td> <td>pomiędzy polskimi e oraz i </td></tr> <tr> <td>h </td> <td>nieme przed i za spółgłoską oraz na końcu wyrazu: bahnity (bagnisty) → banity, zhonić so (dowiedzieć się) → zonić so, juh (geogr. południe) → ju </td></tr> <tr> <td>ch </td> <td>na początku słowa i za przedrostkiem jak kh: chodojta (wiedźma) → khodojta, na końcu słowa oraz między samogłoskami jednak jak ch: mucha </td></tr> <tr> <td>ł </td> <td>nieme na końcu słowa za spółgłoską: njesł (niósł) → njes, poza tym jak ł </td></tr> <tr> <td>ó </td> <td>pomiędzy polskimi o oraz u </td></tr> <tr> <td>ř </td> <td>w dwuznakach kř, př jak polskie rz, choć bardziej miękko: křidło (skrzydło), přistojny (przywoity), natomiast grupę tř wymawia się jako ć: tři (trzy) →ci </td></tr> <tr> <td>š </td> <td>sz (ale jest to głoska miękka) </td></tr> <tr> <td>w </td> <td>na początku słowa przed spółgłoską nieme: wzdać so (wyrzec się) → zdać so, w większości przypadków jak bezdźwięczne u: Serbow (Serbołużyczan) → Serbou, jedynie przed i oraz ě jak w: hwězda (gwiazda) → wězda </td></tr> <tr> <td>ž </td> <td>ż, w niektórych wyrazach ma przed sobą j w wymowie hdźež (gdzież) → dziejż </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Prozodia">Prozodia</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Prozodia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Prozodia">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Akcent_wyrazowy" title="Akcent wyrazowy">Akcent wyrazowy</a> w języku górnołużyckim jest akcentem dynamicznym i pada zazwyczaj na pierwszą sylabę. W słowach czterosylabowych i dłuższych na przedostatnią sylabę pada akcent poboczny (ˈdźiwaˌdźelnik). W wyrazach złożonych akcent poboczny pada na pierwszą sylabę drugiego członu (ˈzapadoˌslowjanski), w formach stopnia najwyższego przymiotników akcent główny pada na prefiks naj-, a poboczny – na pierwszą sylabę rdzenia (choć możliwe jest także odwrotne akcentowanie). W wyrażeniach typu przyimek+rzeczownik akcent z prostych i złożonych rzeczowników i zaimków przenosi się na przyimek (ˈke mni, ˈdo města), jednak jeśli na rzeczownik pada akcent logiczny, to jednocześnie pada na niego również akcent wyrazowy. W języku górnołużyckim istnieją również <a href="/wiki/Enklityka" title="Enklityka">enklityki</a>, czyli wyrazy nieposiadające własnego akcentu. W zapożyczeniach akcent pada na tę samą sylabę, co w języku-źródle (literaˈtura, šoˈfer)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974473–474-136">[134]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198427–28-137">[135]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Morfologia">Morfologia</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Morfologia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Morfologia">edytuj kod</a>]</div> W gramatyce górnołużyckiej wydzielane są następujące <a href="/wiki/Cz%C4%99%C5%9B%C4%87_mowy" title="Część mowy">części mowy</a>: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek, przysłówek, czasownik, spójnik, przyimek, partykuła i wykrzyknik. Rzeczowniki i zaimki w języku górnołużyckim posiadają kategorie <a href="/wiki/Rodzaj_gramatyczny" title="Rodzaj gramatyczny">rodzaju</a>, liczby, <a href="/wiki/Przypadek" title="Przypadek">przypadka</a>, żywotności i osobowości. Jak i w innych językach słowiańskich w języku górnołużyckim wyróżniany jest rodzaj męski, żeński i nijaki.Kategoria żywotności charakterystyczna jest dla rzeczowników rodzaju męskiego i uzgodnionych z nimi słów w liczbie pojedynczej. Kategoria osobowości ujawnia się w rzeczownikach rodzaju męskiego i uzgodnionych z nimi słowach w liczbie podwójnej i mnogiej. W kategorii liczby zachowała się archaiczna <a href="/wiki/Liczba_podw%C3%B3jna" title="Liczba podwójna">liczba podwójna</a>, którą we współczesnych językach słowiańskich można spotkać jeszcze tylko w języku dolnołużyckim oraz <a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owe%C5%84ski" title="Język słoweński">słoweńskim</a> (jednak o ile w języku prasłowiańskim forma miejscownika liczby podwójnej zbiegała się z formą dopełniacza, to w języku górnołużyckim zaczęła być równa celownikowi-narzędnikowi)<a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941244-138">[136]</a>. Rzeczowniki i zaimki odmieniają się przez sześć przypadków: <a href="/wiki/Mianownik_(przypadek)" title="Mianownik (przypadek)">mianownik</a>, <a href="/wiki/Dope%C5%82niacz_(przypadek)" title="Dopełniacz (przypadek)">dopełniacz</a>, <a href="/wiki/Celownik_(przypadek)" title="Celownik (przypadek)">celownik</a>, <a href="/wiki/Biernik" title="Biernik">biernik</a>, <a href="/wiki/Narz%C4%99dnik" title="Narzędnik">narzędnik</a> i <a href="/wiki/Miejscownik" title="Miejscownik">miejscownik</a>, istnieje także osobna forma wołacza<a href="#cite_note-139">[137]</a> (mają tę formę jednak tylko rzeczowniki męskoosobowe, prócz zakończonych na -a, oraz rzeczownik rodzaju żeńskiego mać – ‘matka’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rzeczownik">Rzeczownik</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Rzeczownik" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rzeczownik">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Liczba_pojedyncza">Liczba pojedyncza</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Liczba pojedyncza" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liczba pojedyncza">edytuj kod</a>]</div> W liczbie pojedynczej wyróżniana jest z jednej strony deklinacja rzeczowników (wěcownik, substantiw) rodzaju męskiego i nijakiego, a z drugiej – rodzaju żeńskiego<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>. Przed końcówką -e w celowniku rzeczowników rodzaju żeńskiego oraz miejscowniku wszystkich rzeczowników zachodzi wymiana twardej spółgłoski tematu na miękką, a także wymiana d – dź, t – ć, ł – l, h – z, ch – š, k – c, g – z. Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego z miękkimi i stwardniałymi spółgłoskami w miejscowniku, a także w większości przypadków na g, h, ch, k, ł i na niektóre inne spółgłoski kończą się na -u, a nie na -e. W rzeczownikach na h, ch, k przed rzadko spotykaną końcówką -e następują wymiany h – z, ch – š, k – c. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego z tematem na z, c, s w celowniku i miejscowniku mają końcówkę -y. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego z tematem na k, g, ch, h w dopełniaczu mają końcówkę -i<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">[139]</a>. <ul><li>Rodzaj męski. Przykłady deklinacji rzeczowników rodzaju męskiego: nan (‘ojciec’), jěž (‘jeż’), dub (‘dąb’) i ćerń (‘cierń’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>:</li></ul> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="2">Żywotne </th> <th colspan="2">Nieżywotne </th></tr> <tr> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>nan </td> <td>jěž </td> <td>dub </td> <td>ćerń </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>nana </td> <td>jěža </td> <td>duba </td> <td>ćernja </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>nanej </td> <td>jěžej </td> <td>dubej </td> <td>ćernjej </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>nana </td> <td>jěža </td> <td>dub </td> <td>ćerń </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>nanom </td> <td>jěžom </td> <td>dubom </td> <td>ćernjom </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>nanje </td> <td>jěžu </td> <td>dubje </td> <td>ćernju </td></tr></tbody></table> <dl><dd>Niektóre proste rzeczowniki nieżywotne w dopełniaczu mogą mieć obok końcówki -a także końcówkę -u: hroda/hrodu (‘twierdzy’), doma/domu (‘domu’), loda/lodu (‘lodu’), mjeda/mjedu (‘miodu’) itp. W celowniku niektórych rzeczowników obok końcówki -u spotykana jest także końcówka -ej: ludu, měru (‘światu’), wozu itp., słowo bóh (‘Bóg’) w celowniku przyjmuje wyłącznie końcówkę -u. W bierniku końcówki rzeczowników żywotnych zbiegają się z końcówkami dopełniacza, natomiast nieżywotnych – mianownika<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">[139]</a>.</dd> <dd>Szczególne paradygmaty rzeczowników na -a oraz nazw własnych na -o<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974483–484-142">[140]</a>: predsyda (‘przewodniczący’), predsydy, predsydźe, predsydu, predsydu, predsydźe; ćěsla (‘cieśla’), ćěsle, ćěsli, ćěslu, ćěslu, ćěsli; Beno, Bena, Benej, Bena, Benom, Benje.</dd></dl> <ul><li>Rodzaj żeński i nijaki. Przykłady deklinacji rzeczowników rodzaju nijakiego: słowo (‘słowo’), morjo (‘morze’), ranje (‘ranek’) oraz rodzaju żeńskiego: žona (‘kobieta’, ‘żona’), kólnja (‘stodoła’) i hródź (‘obora’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>:</li></ul> <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="2">Rodzaj nijaki </th> <th colspan="2">Rodzaj żeński </th></tr> <tr> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>słowo </td> <td>morjo, ranje </td> <td>žona </td> <td>kólnja, hródź </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>słowa </td> <td>morja </td> <td>žony </td> <td>kólnje, hródźe </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>słowu </td> <td>morju </td> <td>žonje </td> <td>kólni, hródźi </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>słowo </td> <td>morjo, ranje </td> <td>žonu </td> <td>kólnju, hródź </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>słowom </td> <td>morjom </td> <td>žonu </td> <td>kólnju, hródźu </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>słowje </td> <td>morju </td> <td>žonje </td> <td>kólni, hródźi </td></tr></tbody></table> <dl><dd>W mianowniku i bierniku rzeczownik knjeni (‘pani’) przybiera końcówkę -i, w pozostałych przypadkach odmienia się jak słowo kólnja (‘stodoła’). Rzeczowniki typu kuchnja (‘kuchnia’), bróžnja (‘stodoła’) mają paralelne formy kucheń, bróžeń. Rzeczowniki typu spěwanje (‘śpiewanie’), drěnje (‘szarpanie’), ranje (‘ranek’) mają końcówkę -e, w pozostałych przypadkach odmieniają się jak słowo morjo (‘morze’). Rzeczowniki škla (‘miska’) i woš (‘wesz’) mają w dopełniaczu formy šklě i wši. W celowniku i miejscowniku rzeczowniki stwa (‘pokój’) i hra (‘gra’) mają końcówkę -ě<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">[139]</a>.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Liczba_podwójna">Liczba podwójna</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Liczba podwójna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liczba podwójna">edytuj kod</a>]</div> Końcówki rzeczowników rodzaju męskiego w mianowniku i bierniku liczby podwójnej różnią się od końcówek rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego. Rzeczowniki rodzaju męskiego przybierają różne końcówki w bierniku liczby podwójnej w zależności od tego, czy oznaczają one osobę, czy też nie. W przypadku rzeczowników oznaczających przedmioty występujące parzyście zamiast form liczby podwójnej mogą być używane formy liczby mnogiej: nohi zamiast noze (‘nogi’), ruki zamiast ruce (‘ręce’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>. Przed końcówką -e w mianowniku i bierniku w rzeczownikach rodzaju żeńskiego i nijakiego zachodzi wymiana twardej spółgłoski tematu na miękką, a także wymiany d – dź, t – ć, ł – l, h – z, ch – š, k – c, g – z. Po spółgłoskach miękkich w mianowniku i bierniku następuje wymiana a – e. Rzeczowniki rodzaju nijakiego i żeńskiego z tematem na z, c, s w mianowniku i bierniku mają końcówkę -y<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">[139]</a>. Przykłady deklinacji rzeczowników rodzaju męskiego: nanaj (‘dwaj ojcowie’), mužej (‘dwaj mężowe’, ‘dwoje ludzi’), psykaj (‘dwa psy’) i ježej (‘dwa jeże’), rodzaju żeńskiego: žonje (‘dwie żony’, ‘dwie kobiety’) oraz rodzaju nijakiego: mori (‘dwa morza’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="3">Przypadek </th> <th colspan="4">Rodzaj męski </th> <th colspan="2" rowspan="2">Rodzaj żeński i nijaki </th></tr> <tr> <th colspan="2">męskoosobowe </th> <th colspan="2">niemęskoosobowe </th></tr> <tr> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę twardą </th> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę miękką </th> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę twardą </th> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę miękką </th> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę twardą </th> <th style="width:100px">temat na spółgłoskę miękką </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>nanaj </td> <td>mužej </td> <td>psykaj </td> <td>ježej </td> <td>žonje </td> <td>mori </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>nanow </td> <td>mužow </td> <td>psykow </td> <td>ježow </td> <td>žonow </td> <td>morjow </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>nanomaj </td> <td>mužomaj </td> <td>psykomaj </td> <td>ježomaj </td> <td>žonomaj </td> <td>morjomaj </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>nanow </td> <td>mužow </td> <td>psykaj </td> <td>ježej </td> <td>žonje </td> <td>mori </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>nanomaj </td> <td>mužomaj </td> <td>psykomaj </td> <td>ježomaj </td> <td>žonomaj </td> <td>morjomaj </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>nanomaj </td> <td>mužomaj </td> <td>psykomaj </td> <td>ježomaj </td> <td>žonomaj </td> <td>morjomaj </td></tr></tbody></table> <dl><dd>W mianowniku i bierniku rzeczowniki stwa i hra mają końcówkę -ě. Rzeczowniki wucho (‘ucho’) i woko (‘oko’) przybierają w mianowniku i bierniku formy wuši i woči.</dd> <dd>Szczególne paradygmaty rzeczowników na -a<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974483–484-142">[140]</a>: predsydaj (‘dwaj kierownicy’), predsydow, predsydomaj, predsydow, predsydomaj, predsydomaj; ćěslej (‘dwaj cieśle’), ćěslow, ćěslomaj, ćěslow, ćěslomaj, ćěslomaj.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Liczba_mnoga">Liczba mnoga</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Liczba mnoga" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liczba mnoga">edytuj kod</a>]</div> W zależności od końcówek występujących w mianowniku i bierniku liczby mnogiej wszystkie rzeczowniki dzielą się na trzy grupy: rzeczowniki rodzaju męskiego, oznaczające osoby (męskoosobowe), pozostałe rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego (niemęskoosobowe) oraz rzeczowniki rodzaju nijakiego<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>. Przykłady odmiany rzeczowników męskoosobowych: nanojo (‘ojcowie’), mužojo (‘mężowie’, ‘ludzie’), niemęskoosobowych rodzaju męskiego: duby (‘dęby’) oraz rodzaju żeńskiego: kólnje (‘stodoły’), a także rodzaju nijakiego: słowa (‘słowa’) i morja (‘morza’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">[138]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="3">Przypadek </th> <th colspan="4">Rodzaj męski i żeński </th> <th colspan="2" rowspan="2">Rodzaj nijaki </th></tr> <tr> <th colspan="2">rzeczowniki męskoosobowe </th> <th colspan="2">rzeczowniki niemęskoosobowe </th></tr> <tr> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na twardą spółgłoskę </th> <th style="width:100px">temat na miękką spółgłoskę </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>nanojo </td> <td>mužojo </td> <td>duby </td> <td>kólnje </td> <td>słowa </td> <td>morja </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>nanow </td> <td>mužow </td> <td>dubow </td> <td>kólnjow </td> <td>słowow </td> <td>morjow </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>nanam </td> <td>mužam </td> <td>dubam </td> <td>kólnjam </td> <td>słowam </td> <td>morjam </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>nanow </td> <td>mužow </td> <td>duby </td> <td>kólnje </td> <td>słowa </td> <td>morja </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>nanami </td> <td>mužemi </td> <td>dubami </td> <td>kólnjemi </td> <td>słowami </td> <td>morjemi </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>nanach </td> <td>mužach </td> <td>dubach </td> <td>kólnjach </td> <td>słowach </td> <td>morjach </td></tr></tbody></table> <dl><dd>Rzeczowniki niemęskoosobowe rodzaju męskiego i żeńskiego z tematem na k, g, ch, h w mianowniku i bierniku mają końcówkę -i. W dopełniaczu po spółgłoskach miękkich zachodzi wymiana a – e<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">[139]</a>. Rzeczowniki męskosobowe mają w mianowniku zazwyczaj końcówkę -ojo. Rzeczowniki z sufiksami -ar-, -er-, -el-, -ol-, -an- mają końcówkę -jo (przed którą w sufiksie -an- zachodzi wymiana a – e). Rzeczowniki z tematem na -c i -k mają końcówkę -y (z wymianą k – c przed tą końcówką). Niektóre rzeczowniki mają końcówkę -i bądź -a, przed którymi zachodzi wymiana twardej spółgłoski tematu na miękką, a także wymiany t – ć, d – dź, ł – l, ch – š i inne: bratřa (‘bracia’), kmótřa (‘chrzestni’), susodźa (‘sąsiedzi’), husići/husića (‘Husyci’), studenći/studenća (‘studenci’) itp. Rzeczowniki škla i woš przybierają w mianowniku i bierniku formy šklě i wši. Rzeczowniki miękkotematowe lub z tematem na -ł mają w dopełniaczu obok końcówki -ow także paralelną końcówkę -i (rzeczowniki dźěći (‘dzieci’ D l.mn.) i ludźi (‘ludzi’) mają wyłącznie końcówkę -i), rzeczowniki husy (‘gęsi’) i kury (‘kury’) używane bywają zarówno z końcówką -y, jak i -ow. Część rzeczowników ma w dopełniaczu końcówkę zerową: pjenjez (‘pieniędzy’), Drježdźan (‘Drezna’) i inne. Szereg rzeczowników oznaczających istoty żywe przybiera w celowniku obok końcówki -am również paralelną końcówkę -om: wołam/wołom (‘wołom’), kruwam/kruwom (‘krowom’), husam/husom (‘gęsiom’) itp., przy czym niektóre rzeczowniki mają wyłącznie końcówkę -om: dźěćom (‘dzieciom’), ludźom (‘ludziom’) itp. W narzędniku spotykane są paralelne końcówki -ami (-emi) oraz -imi (-ymi): konjemi/konimi (‘końmi’), kruwami/kruwymi (‘krowami’) itp., niektóre rzeczowniki mają jednak wyłącznie końcówkę -imi (-ymi): dźěćimi (‘dziećmi’), ludźimi (‘ludźmi’) itp. W miejscowniku spotykane są paralelne końcówki -ach oraz -och: konjach/konjoch (‘koniach’), kruwach/kruwoch (‘krowach’), swinjach/swinjoch (‘świniach’) itp., niektóre rzeczowniki mają jednak wyłącznie końcówkę -och: dźěćoch (‘dzieciach’), ludźoch (‘ludziach’) itp.</dd> <dd>Szczególne paradygmaty rzeczowników na -a<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974483–484-142">[140]</a>: predsydojo (‘kierownicy’), predsydow, predsydam, predsydow, predsydami, predsydach; ćěslojo (‘cieśle’), ćěslow, ćěslam, ćěslow, ćěslemi, ćěslach.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Szczególne_wypadki_odmiany_niektórych_rzeczowników">Szczególne wypadki odmiany niektórych rzeczowników</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Szczególne wypadki odmiany niektórych rzeczowników" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Szczególne wypadki odmiany niektórych rzeczowników">edytuj kod</a>]</div> Do rzeczowników, które oznaczają istoty niedorosłe, w liczbie pojedynczej oraz podwójnej do tematu dodawany jest sufiks -eć- (oprócz formy mianownika i biernika), natomiast w liczbie mnogiej – sufiks -at-: ćelo (‘cielę’), ćeleća (liczba pojedyncza), ćeleći (liczba podwójna), ćelata (liczba mnoga). Cechą charakterystyczną części rzeczowników z tematem na spółgłoskę miękką jest dołączanie do tematu sufiksu -en- (z wyjątkiem form mianownika i biernika): znamjo (‘znak’), znamjenja (liczba pojedyncza), znamjeni (liczba podwójna), znamjenja (liczba mnoga). Do tematu rzeczownika mać we wszystkich formach, prócz form mianownika i biernika, dodawany jest sufiks -er- (w bierniku poprawną jest zarówno forma mać, jak i maćer). Do rzeczownika dźěćo (‘dziecko’) w liczbie pojedynczej i podwójnej do tematu dołączany jest sufiks -s- (prócz form mianownika i biernika): dźěćo, dźěsća (liczba pojedyncza), dźěsći (liczba podwója). Paradygmat liczby mnogiej: dźěći, dźěći, dźěćom, dźěći, dźěćimi, dźěćoch<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974483–484-142">[140]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Przymiotnik">Przymiotnik</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Przymiotnik" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przymiotnik">edytuj kod</a>]</div> Przymiotniki (adjektiwy, kajkostniki) dzielą się na trzy klasy<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984100–105-143">[141]</a>: <ul><li>jakościowe (kajkostne, kwalitatiwne): stary, młody, wuski (‘wąski’), šěroki, wysoki, niski, němy (‘niemy’), slepy, žiwy, mortwy;</li> <li>relacyjne (poćahowe, relaciske), wyrażają one właściwości przedmiotu za pośrednictwem innego przedmiotu: hórski (‘górski’), dobroćiwy (‘życzliwy’), wěriwy (‘wierzący’, ‘ufny’);</li> <li>dzierżawcze (přiswojace, posesiwne), wyrażające przynależność: nanowy (‘ojcowski’), maćerny (‘matczyny’).</li></ul> Wyróżniane są dwa typy odmiany przymiotników – miękki (odmieniają się tak przymiotniki, temat których kończy się na č, š, ž bądź miękkie n oraz w) oraz twardy (dotyczy wszystkich pozostałych przymiotników)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984106–108-144">[142]</a>. Szereg przymiotników to słowa nieodmienne: ryzy (‘rudy’), bosy, nabruń (‘brązowy’), načorń (‘czarniawy’), nazeleń (‘zielonawy’), sćicha (‘cichy’, ‘spokojny’), zhorda (‘dumny’), zwulka (‘wyniosły’) i inne<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984109-145">[143]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974485-146">[144]</a>. Odmiana przymiotników twardego typu na przykładzie przymiotnika mały<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974485-146">[144]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">Liczba pojedyncza </th> <th rowspan="2">Liczba podwójna </th> <th rowspan="2">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>rodzaj męski </th> <th>rodzaj nijaki </th> <th>rodzaj żeński </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>mały </td> <td>małe </td> <td>mała </td> <td>małej, małaj<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td> <td>małe, mali<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>małeho </td> <td>małeho </td> <td>małeje </td> <td>małeju </td> <td>małych </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>małemu </td> <td>małemu </td> <td>małej </td> <td>małymaj </td> <td>małym </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>mały, małeho<a href="#cite_note-Forma_przymiotnika_uzgodnionego_z_rzeczownikiem_żywotnym-148">[d]</a> </td> <td>małe </td> <td>mału </td> <td>małej, małeju<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td> <td>małe, małych<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>małym </td> <td>małym </td> <td>małej </td> <td>małymaj </td> <td>małymi </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>małym </td> <td>małym </td> <td>małej </td> <td>małymaj </td> <td>małych </td></tr></tbody></table> Odmiana przymiotników miękkiego typu na przykładzie przymiotnika tuni (‘tani’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984108-149">[145]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">Liczba pojedyncza </th> <th rowspan="2">Liczba podwójna </th> <th rowspan="2">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>rodzaj męski </th> <th>rodzaj nijaki </th> <th>rodzaj żeński </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>tuni </td> <td>tunje </td> <td>tunja </td> <td>tunjej </td> <td>tunje, tuni<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>tunjeho </td> <td>tunjeho </td> <td>tunjeje </td> <td>tunjeju </td> <td>tunich </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>tunjemu </td> <td>tunjemu </td> <td>tunjej </td> <td>tunimaj </td> <td>tunim </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>tuni, tunjeho<a href="#cite_note-Forma_przymiotnika_uzgodnionego_z_rzeczownikiem_żywotnym-148">[d]</a> </td> <td>tunje </td> <td>tunju </td> <td>tunjej, tunjeju<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td> <td>tunje, tunich<a href="#cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">[c]</a> </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>tunim </td> <td>tunim </td> <td>tunjej </td> <td>tunimaj </td> <td>tunimi </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>tunim </td> <td>tunim </td> <td>tunjej </td> <td>tunimaj </td> <td>tunich </td></tr></tbody></table> W rodzaju męskim forma biernika liczby pojedynczej zbiega się z formą dopełniacza pod warunkiem, że przymiotnik uzgodniony jest z rzeczownikiem żywotnym. W liczbie podwójnej i mnogiej forma biernika jest tożsama z formą dopełniacza pod warunkiem, że przymiotnik uzgodniony jest z rzeczownikiem męskoosobowym. W męskoosobowych formach mianownika liczby mnogiej zachodzą wymiany spółgłoskowe ch – š, t – ć, d – dź, l – ł przed końcówką -i, przy analogicznych wymianach k – c, h – z sama końcówka przybiera postać -y: wulki (‘duży’) – wulcy (‘duzi’), nahi (‘nagi’) – nazy (‘nadzy’) itp. Język górnołużycki nie zna krótkich form przymiotnika<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974485-146">[144]</a><a href="#cite_note-150">[146]</a>. Formy stopnia wyższego (komparatiw) i najwyższego (superlatiw) tworzone są tylko od przymiotników relacyjno-jakościowych. Forma stopnia wyższego tworzona jest przy pomocy sufiksów -ši oraz -iši/-yši (-yši występuje po spółgłoskach c, z, s). Niektóre formy stopnia wyższego tworzone są supletywnie: wulki – wjetši, mały – mjeńši, dobry – lěpši, zły – hórši, dołhi – dlěši. Forma stopnia najwyższego tworzona jest poprzez dodanie do formy stopnia wyższego prefiksu naj-. Oprócz syntetycznego sposobu tworzenia stopni przymiotnika istnieje także sposób analityczny, przy którym forma stopnia wyższego tworzona jest poprzez dołączenie do przymiotnika w stopniu równym przysłówka bóle, a stopnia najwyższego – poprzez dołączenie przysłówka najbóle<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984110–113-151">[147]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993629-152">[148]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Liczebnik">Liczebnik</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Liczebnik" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Liczebnik">edytuj kod</a>]</div> Górnołużyckie liczebniki (ličbniki, numerale) dzielone są na następujące klasy<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984132–139-153">[149]</a>: <ul><li>główne (kardinalne, zakładne);</li> <li>porządkowe (ordinalne, rjadowe);</li> <li>zbiorowe (kolektiwne) – towarzyszą rzeczownikom <a href="/wiki/Plurale_tantum" title="Plurale tantum">plurale tantum</a>: jedne, dwoje, troje, štwore, pjećore, šesćore;</li> <li>wielorakie (diferinciske) – wskazują na pewne zróżnicowanie: jenaki, dwojaki, trojaki, štworaki, pjećoraki;</li> <li>mnożne (multiplikatiwne): dwójny (‘podwójny’), trójny (‘potrójny’);</li> <li>okolicznościowe (numerale wobstejenja): jónu (‘jednokrotnie’), dwójce (‘dwukrotnie’), trójce (‘trzykrotnie’).</li></ul> Liczebniki górnołużyckie od jednego do dwudziestu pięciu: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="2">Główne </th> <th rowspan="2">Porządkowe </th> <th rowspan="2">Zbiorowe </th></tr> <tr> <th>formy niemęskoosobowe </th> <th>formy męskoosobowe </th></tr> <tr> <th>1 </th> <td>jedyn (r. m.), jedna (r. ż.), jedne (r. n.) </td> <td> </td> <td>prěni </td> <td> </td></tr> <tr> <th>2 </th> <td>dwaj (r. m.), dwě (r. ż, r. n.) </td> <td> </td> <td>druhi </td> <td>dwoje </td></tr> <tr> <th>3 </th> <td>tři </td> <td>třo </td> <td>třeći </td> <td>troje </td></tr> <tr> <th>4 </th> <td>štyri </td> <td>štyrjo </td> <td>štwórty </td> <td>štwore </td></tr> <tr> <th>5 </th> <td>pjeć </td> <td>pjećo </td> <td>pjaty </td> <td>pjećore </td></tr> <tr> <th>6 </th> <td>šěsć </td> <td>šěsćo </td> <td>šěsty </td> <td>šěsćory </td></tr> <tr> <th>7 </th> <td>sydom </td> <td>sydmjo </td> <td>sydmy </td> <td>sydmore </td></tr> <tr> <th>8 </th> <td>wosom </td> <td>wosmjo </td> <td>wosmy </td> <td>wosmory </td></tr> <tr> <th>9 </th> <td>dźewjeć </td> <td>dźewjećo </td> <td>dźewjaty </td> <td>dźewjećore </td></tr> <tr> <th>10 </th> <td>dźesać </td> <td>dźesaćo </td> <td>dźesaty </td> <td>dźesaćore </td></tr> <tr> <th>11 </th> <td>jědnaće </td> <td>jědnaćo </td> <td>jědnaty </td> <td>jědnaćore </td></tr> <tr> <th>12 </th> <td>dwanaće </td> <td>dwanaćo </td> <td>dwanaty </td> <td>dwanaćore </td></tr> <tr> <th>13 </th> <td>třinaće </td> <td>třinaćo </td> <td>třinaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>14 </th> <td>štyrnaće </td> <td>štyrnaćo </td> <td>štyrnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>15 </th> <td>pjatnaće </td> <td>pjatnaćo </td> <td>pjatnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>16 </th> <td>šěsnaće </td> <td>šěsnaćo </td> <td>šěsnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>17 </th> <td>sydomnaće </td> <td>sydomnaćo </td> <td>sydomnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>18 </th> <td>wosomnaće </td> <td>wosomnaćo </td> <td>wosomnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>19 </th> <td>dźewjatnaće </td> <td>dźewjatnaćo </td> <td>dźewjatnaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>20 </th> <td>dwaceći </td> <td>dwacećo </td> <td>dwacety </td> <td>dwacećore </td></tr> <tr> <th>21 </th> <td>jedynadwaceći </td> <td>jedynadwacećo </td> <td>jedynadwacety </td> <td> </td></tr></tbody></table> Liczebniki od trzydziestu do miliarda: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th rowspan="2"> </th> <th colspan="2">Główne </th> <th rowspan="2">Porządkowe </th> <th rowspan="2">Zbiorowe </th></tr> <tr> <th>formy niemęskoosobowe </th> <th>formy męskoosobowe </th></tr> <tr> <th>30 </th> <td>třiceći </td> <td>třicećo </td> <td>třicety </td> <td> </td></tr> <tr> <th>40 </th> <td>štyrceći </td> <td>štyrcećo </td> <td>štyrcety </td> <td> </td></tr> <tr> <th>50 </th> <td>pjećdźesat </td> <td>pjećdźesaćo </td> <td>pjećdźesaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>60 </th> <td>šěsćdźesat </td> <td>šěsćdźesaćo </td> <td>šěsćdźesaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>70 </th> <td>sydomdźesat </td> <td>sydomdźesaćo </td> <td>sydomdźesaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>80 </th> <td>wosomdźesat </td> <td>wosomdźesaćo </td> <td>wosomdźesaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>90 </th> <td>dźewjećdźesat </td> <td>dźewjećdźesaćo </td> <td>dźewjećdźesaty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>100 </th> <td>sto </td> <td> </td> <td>stoty </td> <td>stotory </td></tr> <tr> <th>101 </th> <td>sto a jedyn </td> <td> </td> <td>sto a prěni </td> <td> </td></tr> <tr> <th>200 </th> <td>dwě sćě </td> <td> </td> <td>dwustoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>300 </th> <td>tři sta </td> <td> </td> <td>třistoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>400 </th> <td>štyri sta </td> <td> </td> <td>štyristoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>500 </th> <td>pjeć stow </td> <td> </td> <td>pjećstoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>600 </th> <td>šěsć stow </td> <td> </td> <td>šěsćstoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>700 </th> <td>sydom stow </td> <td> </td> <td>sydomstoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>800 </th> <td>wosom stow </td> <td> </td> <td>wosomstoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>900 </th> <td>dźewjeć stow </td> <td> </td> <td>dźewjećstoty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>1000 </th> <td>tysac </td> <td> </td> <td>tysacty </td> <td>tysacore </td></tr> <tr> <th>1 000 000 </th> <td>milion </td> <td> </td> <td>milionty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>2 000 000 </th> <td>dwaj milionaj </td> <td> </td> <td>dwumilionty </td> <td> </td></tr> <tr> <th>1 000 000 000 </th> <td>miliarda </td> <td> </td> <td>miliardny </td> <td> </td></tr></tbody></table> Odmiana liczebnika „jedyn” (‘jeden’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984133-154">[150]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="2" colspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">Liczba pojedyncza </th> <th colspan="2">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th style="width:100px">rodzaj męski </th> <th style="width:100px">rodzaj nijaki </th> <th style="width:100px">rodzaj żeński </th> <th style="width:100px">formy męsko- osobowe </th> <th style="width:100px">formy niemęsko- osobowe </th></tr> <tr> <th colspan="2">Mianownik </th> <td>jedyn </td> <td>jedne </td> <td>jedna </td> <td>jedni </td> <td>jedne </td></tr> <tr> <th colspan="2">Dopełniacz </th> <td colspan="2">jednoho </td> <td>jedneje </td> <td colspan="2">jednych </td></tr> <tr> <th colspan="2">Celownik </th> <td colspan="2">jednomu </td> <td>jednej </td> <td colspan="2">jednym </td></tr> <tr> <th rowspan="2">Biernik </th> <th>nieżywotne </th> <td>jedyn </td> <td rowspan="2">jedne </td> <td rowspan="2">jednu </td> <td rowspan="2">jednych </td> <td rowspan="2">jedne </td></tr> <tr> <th>żywotne </th> <td>jednoho </td></tr> <tr> <th colspan="2">Narzędnik </th> <td colspan="2">jednym </td> <td>jednej </td> <td colspan="2">jednymi </td></tr> <tr> <th colspan="2">Miejscownik </th> <td colspan="2">jednym </td> <td>jednej </td> <td colspan="2">jednych </td></tr></tbody></table> Pod wpływem języka niemieckiego w potocznym języku górnołużyckim liczebnik jedyn często używany jest w funkcji <a href="/wiki/Przedimek" title="Przedimek">przedimka nieokreślonego</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984133-154">[150]</a>. Odmiana liczebników ‘dwa’, ‘trzy’, ‘cztery’ i ‘pięć’<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984134-155">[151]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974489–490-156">[152]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;" width="100%"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">Dwa </th> <th colspan="2">Trzy </th> <th colspan="2">Cztery </th> <th colspan="2">Pięć </th></tr> <tr> <th>formy męsko- osobowe </th> <th>formy niemęsko- osobowe </th> <th>rodzaj nijaki i żeński </th> <th>formy męsko- osobowe </th> <th>formy niemęsko- osobowe </th> <th>formy męsko- osobowe </th> <th>formy niemęsko- osobowe </th> <th>formy męsko- osobowe </th> <th>formy niemęsko- osobowe </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>dwajo </td> <td>dwaj </td> <td>dwě </td> <td>třo </td> <td>tři </td> <td>štyrjo </td> <td>štyri </td> <td>pjećo </td> <td>pjeć </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>dwejoch </td> <td colspan="2">dweju </td> <td colspan="2">třoch </td> <td colspan="2">štyrjoch </td> <td colspan="2">pjećoch </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>dwejom </td> <td colspan="2">dwěmaj </td> <td colspan="2">třom </td> <td colspan="2">štyrjom </td> <td colspan="2">pjećom </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>dweju (dwejoch) </td> <td>dweju </td> <td>dwě </td> <td>třoch </td> <td>tři </td> <td>štyrjoch </td> <td>štyri </td> <td>pjećoch </td> <td>pjeć </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>dwejomi </td> <td colspan="2">dwěmaj </td> <td colspan="2">třomi </td> <td colspan="2">štyrjomi </td> <td colspan="2">pjećomi </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>dwejoch </td> <td colspan="2">dwěmaj </td> <td colspan="2">třoch </td> <td colspan="2">štyrjoch </td> <td colspan="2">pjećoch </td></tr></tbody></table> Formy męskoosobowe liczebnika ‘dwa’, oprócz formy biernika dweju, mają charakter potoczny<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984134-155">[151]</a>. Liczebniki od 6 do 99 odmieniają się jak liczebnik ‘pięć’. Liczebniki „tysiąc”, „milion” i „miliard” odmieniają się jak rzeczowniki. Liczebniki począwszy od „pięciu” odmieniają się tylko, jeśli są wykorzystywane jako samodzielne człony. Jeśli używane są one w związkach wyrazowych, to pozostają nieodmienne<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984135–136-157">[153]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Zaimek">Zaimek</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Zaimek" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zaimek">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Zaimek" title="Zaimek">Zaimki</a> (naměstniki, pronomeny) języka górnołużyckiego dzielą się na następujące klasy<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984115–116-158">[154]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974490-159">[155]</a>: <ul><li>osobowe (wosobowe, personalne) <ul><li>główne (zakładne): ja, mój, my, ty, wój, wy, wón, wona, wono;</li> <li>dzierżawcze (přiswojowace, posesiwne): mój, naju, naš, twój, waju, waš, jeho, jeje;</li></ul></li> <li>wskazujące (pokazowace, demonstratiwne): tón, tutón, wony, tamny, tamón;</li> <li>zwrotne (wróćace, refleksiwne) <ul><li>główne: sebje/so;</li> <li>dzierżawcze: swój;</li></ul></li> <li>pytające (prašace, interrogatiwne): štó, što, čeji, kotry, kajki, hdy, kak, hdźe, kelko;</li> <li>względne (poćahowe, relatiwne): kiž, kotryž, čejiž;</li> <li>przeczące (zaprěwace, negatiwne). Tworzone są przy pomocy prefiksu ni- od zaimków pytających: nichtó (‘nikt’), ničo (‘nic’), ničeji (‘niczyj’), nikajki (‘żaden’), nihdy (‘nigdy’), nihdźe (‘nigdzie’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984128-160">[156]</a>;</li> <li>nieokreślone (bjezmězne, indefinitne). Tworzone są przy pomocy sufiksu ně- od zaimków pytających: něchtó (‘ktoś’), něšto (‘coś’), něčeji (‘niczyj’), někajki (‘jakiś’), něhdy (‘kiedyś’), něhdźe (‘gdzieś’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984128-160">[156]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993627-161">[157]</a>;</li> <li>upowszechniające (spowšitkowujiwace): wšón, wšitkón, kóždy;</li> <li>limitatywne (limitatiwne): sam, samy, samón;</li> <li>określające (hódnoćace): samsny, jenaki.</li></ul> Odmiana zaimków osobowych w 1. i 2. osobie<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984118–119-162">[158]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993622-163">[159]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px" rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">1. osoba </th> <th colspan="3">2. osoba </th></tr> <tr> <th style="width:100px">‘ja’ </th> <th style="width:100px">‘my’ </th> <th style="width:100px">‘my dwoje’ </th> <th style="width:100px">‘ty’ </th> <th style="width:100px">wy </th> <th style="width:100px">‘wy dwoje’ </th></tr> <tr> <th>Mianownik </th> <td>ja </td> <td>my </td> <td>mój </td> <td>ty </td> <td>wy </td> <td>wój </td></tr> <tr> <th>Dopełniacz </th> <td>mje, mnje </td> <td>nas </td> <td>naju </td> <td>tebje, će </td> <td>was </td> <td>waju </td></tr> <tr> <th>Celownik </th> <td>mi, mni </td> <td>nam </td> <td>namaj </td> <td>tebi, ći </td> <td>wam </td> <td>wamaj </td></tr> <tr> <th>Biernik </th> <td>mje, mnje </td> <td>nas </td> <td>naju </td> <td>tebje, će </td> <td>was </td> <td>waju </td></tr> <tr> <th>Narzędnik </th> <td>mnu </td> <td>nami </td> <td>namaj </td> <td>tobu </td> <td>wami </td> <td>wamaj </td></tr> <tr> <th>Miejscownik </th> <td>mni </td> <td>nas </td> <td>namaj </td> <td>tebi </td> <td>was </td> <td>wamaj </td></tr></tbody></table> Odmiana zaimków osobowych w trzeciej osobie<a href="#cite_note-CITEREFStone1993622-163">[159]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984120–121-164">[160]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="width:100px" rowspan="2">Przypadek </th> <th colspan="3">Liczba pojedyncza </th> <th colspan="2">Liczba podwójna </th> <th colspan="2">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th style="width:100px">rodzaj męski </th> <th style="width:100px">rodzaj nijaki </th> <th style="width:100px">rodzaj żeński </th> <th style="width:100px">formy męskoosobowe </th> <th style="width:100px">formy niemęskoosobowe </th> <th style="width:100px">formy męskoosobowe </th> <th style="width:100px">formy niemęskoosobowe </th></tr> <tr> <th colspan="2">Mianownik </th> <td>wón </td> <td>wono, wone </td> <td>wona </td> <td>wonaj </td> <td>wonej </td> <td>woni </td> <td>wone </td></tr> <tr> <th colspan="2">Dopełniacz </th> <td colspan="2">jeho, njeho </td> <td>jeje, njeje </td> <td colspan="2">jeju, njeju </td> <td colspan="2">jich, nich </td></tr> <tr> <th colspan="2">Celownik </th> <td colspan="2">jemu, njemu </td> <td>jej, njej </td> <td colspan="2">jimaj, nimaj </td> <td colspan="2">jim, nim </td></tr> <tr> <th rowspan="2">Biernik </th> <th>nieżywotne </th> <td>jón, njón </td> <td rowspan="2">je, jo, nje, njo </td> <td rowspan="2">ju, nju </td> <td rowspan="2">jeju, njeju </td> <td rowspan="2">jej, njej </td> <td rowspan="2">jich, nich </td> <td rowspan="2">je, nje </td></tr> <tr> <th>żywotne </th> <td>jeho, njeho </td></tr> <tr> <th colspan="2">Narzędnik </th> <td colspan="2">nim </td> <td>njej </td> <td colspan="2">nimaj </td> <td colspan="2">nimi </td></tr> <tr> <th colspan="2">Miejscownik </th> <td colspan="2">nim </td> <td>njej </td> <td colspan="2">nimaj </td> <td colspan="2">nich </td></tr></tbody></table> Zaimki w formie trzeciej osoby użyte po przyimku rozpoczynają się od n-: bjez njeho (‘bez niego’)<a href="#cite_note-CITEREFStone1993620–623-165">[161]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Przysłówek">Przysłówek</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Przysłówek" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przysłówek">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Przys%C5%82%C3%B3wek" title="Przysłówek">Przysłówki</a> (adwerby, přisłowjesniki) dzielą się w języku górnołużyckim na przydawkowe (determinatiwne) i okolicznościowe (adwerby wobstejenja). Pierwsza klasa przysłówków dzielona jest z kolei na przysłówki jakościowe (kwalitatiwne), które określają działanie bądź stan z punktu widzenia jakości (krasnje, derje, ćicho), oraz ilościowe (kwantitatiwne)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984210–216-166">[162]</a>. Przysłówki tworzone są od przymiotników za pomocą sufiksów -e, -o oraz -i. Najbardziej produktywnym spośród nich jest sufiks -e: słabje (‘słabo’), hrubje (‘grubo’), wědomje (‘świadomie’), měrliwje (‘pokojowo’), nahle (‘niespodziewanie’), mile (‘mile’, ‘delikatnie’), twjerdźe (‘twardo’), rjenje (‘ładnie’, ‘dobrze’), čisće (‘czysto’, ‘jasno’) itp. Sufiks -o dominuje po <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_mi%C4%99kkopodniebienna" title="Spółgłoska miękkopodniebienna">spółgłoskach miękkopodniebiennych</a>: ćicho (‘cicho’), sucho, rědko (‘rzadko’), droho (‘drogo’), lochko (‘lekko’), šěroko (‘szeroko’) itp., rzadziej po spółgłoskach miękkopodniebiennych spotykany jest sufiks -e: hłuboce (paralelnie z hłuboko) (‘głęboko’), wusce (paralelnie z wusko) (‘wąsko’, ‘ciasno’), słódce (paralelnie ze słódko) (‘słodko’) itp. W odróżnieniu od form na -e formy na -o mogą pełnić funkcję <a href="/wiki/Orzecznik" title="Orzecznik">orzecznika</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984211–212-167">[163]</a>. Pewne przysłówki mogą być stopniowane i tworzyć stopień wyższy (komparatiw) oraz najwyższy (superlatiw). Stopień wyższy tworzony jest zazwyczaj poprzez dodanie do tematu sufiksu -(i)šo/-(y)šo: słabje – słabšo, sylnje – sylnišo. Od przysłówków zakończonych na -ko i -sko formy stopnia wyższego tworzone są za pomocą sufiksów -e oraz -šo: blisko – bliže/blišo, hłuboko – hłubje/hłubšo. Formy na -e mają zabarwienie archaiczne. Szereg przysłówków tworzy stopień wyższy w sposób supletywny: derje – lěpje, zlě – hórje, dołho – dlěje, mało – mjenje, wjele/mnoho – wjace. Stopień najwyższy tworzony jest poprzez dołączenie do formy stopnia wyższego prefiksu naj-: słabšo – najsłabšo, sylnišo – najsylnišo<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984212–213-168">[164]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Czasownik">Czasownik</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Czasownik" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czasownik">edytuj kod</a>]</div> Język górnołużycki charakteryzuje się takimi kategoriami <a href="/wiki/Czasownik" title="Czasownik">czasownika</a> (werb, słowjeso), jak <a href="/wiki/Czas_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Czas (językoznawstwo)">czas</a> (tempus, čas), <a href="/wiki/Tryb_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Tryb (językoznawstwo)">tryb</a>, <a href="/wiki/Aspekt_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Aspekt (językoznawstwo)">aspekt</a> (aspekt, wid), <a href="/wiki/Strona_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Strona (językoznawstwo)">strona</a>, <a href="/wiki/Osoba_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Osoba (językoznawstwo)">osoba</a> (wosoba), <a href="/wiki/Liczba_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Liczba (językoznawstwo)">liczba</a> oraz <a href="/wiki/Rodzaj_gramatyczny" title="Rodzaj gramatyczny">rodzaj</a>. W ramach kategorii czasu oprócz form <a href="/wiki/Czas_tera%C5%BAniejszy" title="Czas teraźniejszy">czasu teraźniejszego</a> i <a href="/wiki/Czas_przysz%C5%82y" title="Czas przyszły">przyszłego</a>, funkcjonują formy kilku <a href="/wiki/Czas_przesz%C5%82y" title="Czas przeszły">czasów przeszłych</a>: <a href="/wiki/Perfectum" title="Perfectum">perfectum</a>, syntetyczne praeteritum, <a href="/wiki/Czas_zaprzesz%C5%82y" title="Czas zaprzeszły">plusquamperfectum</a><a href="#cite_note-169">[e]</a> oraz iteratywne praeteritum. Praeteritum jest historycznym czasem przeszłym, używanym do relacjonowania. Plusquamperfectum używany jest do opisania czynności przeszłej, która poprzedzała jakiś inny moment w przeszłości. Iteratywne praeteritum zakłada powtarzalność jakichś przeszłych czynności. W języku górnołużyckim funkcjonuje osobliwa realizacja aspektu dokonanego oraz niedokonanego, a także, jak i w wielu językach słowiańskich, takie kategorie, jak strona czynna i bierna, trzy <a href="/wiki/Tryb_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Tryb (językoznawstwo)">tryby</a>: <a href="/wiki/Tryb_oznajmuj%C4%85cy" title="Tryb oznajmujący">oznajmujący</a>, <a href="/wiki/Tryb_rozkazuj%C4%85cy" title="Tryb rozkazujący">rozkazujący</a> i <a href="/wiki/Tryb_przypuszczaj%C4%85cy" title="Tryb przypuszczający">przypuszczający</a>, formy 1., 2. i 3. osoby liczby pojedynczej, podwójnej i mnogiej; rodzaj gramatyczny realizuje się jedynie w niektórych formach czasownikowych<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974492-170">[165]</a><a href="#cite_note-171">[166]</a>. W zależności od samogłoski tematu w formie czasu teraźniejszego (-e-, -i- oraz -a-) czasowniki w języku górnołużyckim dzielą się na trzy klasy <a href="/wiki/Koniugacja_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Koniugacja (językoznawstwo)">koniugacyjne</a>. Formy czasownikowe tworzone są od tematu <a href="/wiki/Bezokolicznik" title="Bezokolicznik">bezokolicznika</a> bądź czasu teraźniejszego, wyjątek stanowi niewielka liczba form praeteritum oraz form imiennych ze szczególnymi tematami<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974493-172">[167]</a>. Przy formach osobowych czasownika odpowiadające im zaimki osobowe zazwyczaj sa pomijane (używane są one jedynie w przypadku wyraźnego wskazania na osobę i liczbę). Przy zwracaniu się na „wy” do pojedynczej osoby forma osobowa czasownika w składzie form analitycznych używana jest w liczbie mnogiej, a komponenty imienne – w liczbie pojedynczej<a href="#cite_note-173">[168]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Czas_teraźniejszy">Czas teraźniejszy</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Czas teraźniejszy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czas teraźniejszy">edytuj kod</a>]</div> Formy czasu teraźniejszego w języku górnołużyckim tworzone są syntetycznie. W czasownikach dokonanych mogą one wyrażać czynność powtarzającą się bądź dokonywaną w obecnym momencie, czasami wyrażają zakończoną czynność powtarzającą się regularnie oraz czynność w przyszłości, jeśli znaczenie to jest dodatkowo wyrażone przez środki leksykalne, jak również czynność w przeszłości (także w przypadku czasowników niedokonanych – tak zwany „czas teraźniejszy historyczny”)<a href="#cite_note-Jencz_23-174">[169]</a>. Przykłady koniugacji czasowników njesć (‘nieść’) – koniugacja na „e”, warić (‘gotować’) – koniugacja na „i”, dźěłać (‘pracować’) – koniugacja na „a”<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974494–495-175">[170]</a><a href="#cite_note-Jencz_25-176">[171]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:150px" rowspan="2">Osoba </th> <th colspan="3">Liczba pojedyncza </th> <th colspan="3">Liczba podwójna </th> <th colspan="3">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th style="width:180px">-e- </th> <th style="width:180px">-i- </th> <th style="width:180px">-a- </th> <th style="width:180px">-e- </th> <th style="width:180px">-i- </th> <th style="width:180px">-a- </th> <th style="width:180px">-e- </th> <th style="width:180px">-i- </th> <th style="width:180px">-a- </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>njesu </td> <td>warju </td> <td>dźěłam </td> <td>njesemoj </td> <td>warimoj </td> <td>dźěłamoj </td> <td>njesemy </td> <td>warimy </td> <td>dźěłamy </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>njeseš </td> <td>wariš </td> <td>dźěłaš </td> <td>njesetaj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>waritaj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>dźěłataj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>njeseće </td> <td>wariće </td> <td>dźěłaće </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>njese </td> <td>wari </td> <td>dźěła </td> <td>njesetaj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>waritaj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>dźěłataj/-tej<a href="#cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">[f]</a> </td> <td>njesu/njeseja </td> <td>warja </td> <td>dźěłaja </td></tr></tbody></table> Oprócz czasowników należących do opisanych wyżej trzech klas koniugacyjnych istnieją także tak zwane czasowniki nieregularne, które charakteryzują się szczególną odmianą. Są to np. takie czasowniki, jak być – ja sym; ty sy; wón, wone (wono), wona je; mój smój; wój staj/stej; wonaj/wonej staj/stej; my smy; wy sće; woni/wone su; měć (‘mieć’), chcyć (‘chcieć’), dać, hić (‘iść’), jěć (‘jechać’), jěsć (‘jeść’), směć (‘śmieć’), spać, wědźeć (‘wiedzieć’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974494–495-175">[170]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Czas_przyszły">Czas przyszły</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=34" title="Edytuj sekcję: Czas przyszły" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=34" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Czas przyszły">edytuj kod</a>]</div> Z wyjątkiem tworzonych syntetycznie form czasu przyszłego czasowników być – budu, budźeš…, měć (‘mieć’) – změju, změješ…, czasowników ruchu – hić (‘iść’) – póńdu, póńdźeš…, njesć (‘nieść’) – ponjesu, ponjeseš…, lězć (‘leźć’, ‘pełzać’), wjezć (‘wieźć’), běžeć (‘biec’), ćahnyć (‘ciągnąć’) itd., wszystkie formy czasu przyszłego czasowników tworzone są analitycznie poprzez połączenie form osobowych czasownika posiłkowego być w czasie przyszłym (budu, budźeš, budźe itd.) oraz bezokolicznika odpowiedniego czasownika głównego. W języku literackim formy analityczne tworzone są tylko od czasowników niedokonanych – budu warić (‘będę gotować’), w języku potocznym możliwe jest tworzenie form analitycznych również od czasowników dokonanych – budu zwarić<a href="#cite_note-Jencz_23-174">[169]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984169-178">[172]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974496-179">[173]</a>. Koniugacja czasownika pić w czasie przyszłym: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>budu pić </td> <td>budźemoj pić </td> <td>budźemy pić </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>budźeš pić </td> <td>budźetaj/budźetej pić </td> <td>budźeće pić </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>budźe pić </td> <td>budźetaj/budźetej pić </td> <td>budu/budź(ej)a pić </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Perfectum">Perfectum</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=35" title="Edytuj sekcję: Perfectum" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=35" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Perfectum">edytuj kod</a>]</div> Formy perfectum tworzone są za pomocą osobowych form czasownika być w czasie teraźniejszym oraz imiesłowu na -l- czasownika głównego. Perfectum oznacza czynność przeszłą i dokonaną, ale wciąż pozostającą w związku z teraźniejszością<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984170-180">[174]</a>. Perfectum obligatoryjnie używane jest, gdy czynność wykonana została przed opisywaną sytuacją, w pozostałych przypadkach perfectum używane jest obok syntetycznego praeteritum. Perfectum może również wyrażać czynność, która zakończona zostanie w jakimś momencie w przyszłości<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974496-179">[173]</a><a href="#cite_note-181">[175]</a>. Koniugacja czasownika dźěłać (‘pracować’) w perfectum: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>sym dźěłał/-ła/-ło </td> <td>smój dźěłałoj </td> <td>smy dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>sy dźěłał/-ła/-ło </td> <td>staj/stej dźěłałoj </td> <td>sće dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>je dźěłał/-ła/-ło </td> <td>staj/stej dźěłałoj </td> <td>su dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr></tbody></table> Szereg imiesłowów ma w temacie -d-, -t-, -s-, -st-, -k- oraz -h-: jědł ot jěsć (‘jeść’), mjetł od mjesć (‘zamiatać’), pasł od pasć (‘paść’), rostł от rosć (‘rosnąć’), pjekł od pjec (‘piec’), móhł od móс (‘móc’) itp. Od czasownika hić (‘iść’) imiesłowy tworzone są od innego tematu: šoł, šła, šłoj, šli, šłe<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974496-179">[173]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Syntetyczne_praeteritum">Syntetyczne praeteritum</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=36" title="Edytuj sekcję: Syntetyczne praeteritum" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=36" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Syntetyczne praeteritum">edytuj kod</a>]</div> Formy syntetycznego praeteritum wyrażają czynność dokonaną w przeszłości, związek której z teraźniejszością nie jest już odczuwalny. W 2. i 3. osobie liczby pojedynczej czasowniki dokonane przyjmują końcówki starego <a href="/wiki/Aoryst" title="Aoryst">aorystu</a>, czasowniki niedokonane przyjmują końcówki <a href="/wiki/Imperfekt" title="Imperfekt">imperfektu</a>. Formy te mogą być tworzone od różnych podstaw – bezokolicznika, tematu czasu teraźniejszego oraz szczególnego tematu z formantem -(j)a. W języku potocznym często wykorzystywane są zamiast nich formy perfectum<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974497–498-183">[176]</a>. Przykłady koniugacji czasowników wuknyć (‘uczyć’) i nawuknyć (‘nauczyć’) w syntetycznym praeteritum<a href="#cite_note-Jencz_25-176">[171]</a>: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>wuknjech, nawuknych </td> <td>wuknjechmoj, nawuknychmoj </td> <td>wuknjechmy, nawuknychmy </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>wuknješe, nawukny </td> <td>wuknještaj/-štej, nawuknyštaj/-štej </td> <td>wuknješe, nawuknyše </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>wuknješe, nawukny </td> <td>wuknještaj/-štej, nawuknyštaj/-štej </td> <td>wuknjechu, nawuknychu </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Plusquamperfectum">Plusquamperfectum</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=37" title="Edytuj sekcję: Plusquamperfectum" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=37" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Plusquamperfectum">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Czas_zaprzesz%C5%82y" title="Czas zaprzeszły">Plusquamperfectum</a> (czas zaprzeszły) tworzony jest analitycznie za pomocą czasownika być w formie praeteritum oraz imiesłowu na -l- czasownika głównego, oznaczając zakończoną czynność, która poprzedzała jakąś inną sytuację w przeszłości<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974498-184">[177]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984171–172-185">[178]</a>. Odmiana czasownika dźěłać (‘pracować’) w czasie zaprzeszłym: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>běch dźěłał/-ła/-ło </td> <td>běchmoj dźěłałoj </td> <td>běchmy dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>bě(še) dźěłał/-ła/-ło </td> <td>běštaj/štej dźěłałoj </td> <td>běšće dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>bě(še) dźěłał/-ła/-ło </td> <td>běštaj/štej dźěłałoj </td> <td>běchu dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Iteratywne_praeteritum">Iteratywne praeteritum</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=38" title="Edytuj sekcję: Iteratywne praeteritum" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=38" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Iteratywne praeteritum">edytuj kod</a>]</div> Formy iteratywnego praeteritum, wskazujące na powtarzalność wydarzeń w przeszłości, zbiegają się z formami trybu przypuszczającego<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974498-184">[177]</a><a href="#cite_note-186">[179]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Tryb_przypuszczający">Tryb przypuszczający</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=39" title="Edytuj sekcję: Tryb przypuszczający" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=39" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tryb przypuszczający">edytuj kod</a>]</div> Formy czasownika w trybie przypuszczającym tworzone są przy pomocy form aorystu czasownika posiłkowego być oraz imiesłowu na -l- czasownika głównego. W potocznym języku górnołużyckim czasownik być w trybie przypuszczającym traci końcówki osobowe i jego forma by jest jednakowa dla wszystkich osób. <a href="/wiki/Czasownik_modalny" title="Czasownik modalny">Czasowniki modalne</a> mogą tworzyć formy trybu przypuszczającego również bez osobowych form czasownika być<a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941255-187">[180]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984202–203-188">[181]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974498-184">[177]</a><a href="#cite_note-Jencz_26-189">[182]</a>. Odmiana czasownika dźěłać (‘pracować’) w trybie przypuszczającym: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>bych dźěłał/-ła/-ło </td> <td>bychmoj dźěłałoj </td> <td>bychmy dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>by dźěłał/-ła/-ło </td> <td>byštaj/štej dźěłałoj </td> <td>byšće dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>by dźěłał/-ła/-ło </td> <td>byštaj/štej dźěłałoj </td> <td>bychu dźěłali/-łe<a href="#cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">[g]</a> </td></tr></tbody></table> Niegdyś używane były także formy trybu przypuszczającego czasu przeszłego tworzone za pomocą czasownika być w imperfectum od tematu bud-: budźech, budźeše, budźechmoj, budźeštaj, budźeštej, budźechmy, budźešće, budźechu<a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941255-187">[180]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984203-190">[183]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Tryb_rozkazujący">Tryb rozkazujący</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=40" title="Edytuj sekcję: Tryb rozkazujący" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=40" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Tryb rozkazujący">edytuj kod</a>]</div> Formy czasownika w <a href="/wiki/Tryb_rozkazuj%C4%85cy" title="Tryb rozkazujący">trybie rozkazującym</a> (imperativus) tworzone są od tematu czasu teraźniejszego. Odmiana czasownika wzać (‘wziąć’) w trybie rozkazującym: <ul><li>wozmi (‘weź’) z końcówką -i po grupie spółgłosek; występuje również końcówka zerowa – kupuj (‘kup’, 2 os. l. poj.);</li> <li>wozmimoj, wozmitaj/-tej (1. i 2. osoba liczby podwójnej, w 2. osobie inaczej odmieniają się formy męskoosobowe – przyjmują w większości końcówkę -taj – a inaczej pozostałe czasowniki, które przyjmują końcówkę -tej);</li> <li>wozmimy, wozmiće (1. i 2. osoba liczby mnogiej)<a href="#cite_note-Jencz_25-176">[171]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974498–499-191">[184]</a>.</li></ul> Przy tworzeniu form czasowników w trybie rozkazującym zachodzą wymiany spółgłosek tematu -d-, -t-, -k-, które przechodzą w -dź-, -ć-, -č-; spółgłoska -n- przechodzi w -ń-; -s- oraz -z- przechodzą w -š- oraz -ž-. Niektóre czasowniki tworzą formę trybu rozkazującego w sposób nieregularny: jěs (‘jedz’), daj (‘daj’) i inne. Formy trybu oznajmującego z partykułą njech służą jako odpowiednik nieistniejących w języku górnołużyckim form trybu rozkazującego dla 1. osoby liczby pojedynczej oraz dla 3 osoby we wszystkich liczbach<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974498–499-191">[184]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Strona_bierna">Strona bierna</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=41" title="Edytuj sekcję: Strona bierna" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=41" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Strona bierna">edytuj kod</a>]</div> Formy strony biernej obejmują bierne konstrukcje zarówno z <a href="/wiki/Dope%C5%82nienie_bli%C5%BCsze" title="Dopełnienie bliższe">dopełnieniem bliższym</a>, jak i <a href="/wiki/Dope%C5%82nienie_dalsze" title="Dopełnienie dalsze">dalszym</a>. Formy z dopełnieniem bliższym istnieją tylko w czasie przeszłym; tworzone są one analitycznie za pomocą aorystycznych form czasownika być zbudowanych na specjalnym temacie bu (przyjmują końcówki jak przy tworzeniu trybu przypuszczającego) oraz imiesłowu na -n-/-t-<a href="#cite_note-Jencz_26-189">[182]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974499–500-192">[185]</a>. Odmiana czasownika přeprosyć (‘zaprosić’) w trybie przypuszczającym: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr> <th style="width:100px">Osoba </th> <th style="width:200px">Liczba pojedyncza </th> <th style="width:200px">Liczba podwójna </th> <th style="width:200px">Liczba mnoga </th></tr> <tr> <th>1. </th> <td>buch přeprošeny/-a/-e </td> <td>buchmoj přeprošenaj </td> <td>buchmy přeprošene/-ni </td></tr> <tr> <th>2. </th> <td>bu přeprošeny/-a/-e </td> <td>buštaj/štej přeprošenaj/-ej </td> <td>bušće přeprošene/-ni </td></tr> <tr> <th>3. </th> <td>bu přeprošeny/-a/-e </td> <td>buštaj/štej přeprošenaj/-ej </td> <td>buchu přeprošene/-ni </td></tr></tbody></table> Z formami strony biernej z dopełnieniem bliższym konkurują z jednej strony konstrukcje tychże imiesłowów na -n-/-t- z formami czasownika być w dowolnym czasie (również w czasie przeszłym – z formami utworzonymi od tematu bě-): běch přeprošeny (‘byłem zaproszony’), ale także sym přeprošeny (‘jestem zaproszony’), budu přeprošeny (‘będę zaproszony’), mające znaczenie stanu; z drugiej strony funkcjonują formy strony czynnej z partykułą zwrotną so, na przykład: z uniwersity Lwow na Ukrainje přeprosy so delegacija na ekskursiju do Łužicy (‘delegacja z Uniwersytetu Lwowskiego na Ukrainie została zaproszona na wycieczkę na Łużyce’). Pasywne bądź aktywne znaczenie takich form wynika z kontekstu<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974499–500-192">[185]</a>. Formy strony biernej z dopełnieniem dalszym tworzone są za pomocą form osobowych czasownika dóstać (‘dostać’), dóstawać (‘dostawać’) oraz imiesłowu czasownika głównego na -n-/-t-<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974499–500-192">[185]</a>. W języku potocznym strona bierna wyrażana jest za pomocą konstrukcji z zapożyczonym z języka niemieckiego czasownikiem wordować (‘stawać się’)<a href="#cite_note-Jencz_26-189">[182]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Aspekty_czasownika">Aspekty czasownika</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=42" title="Edytuj sekcję: Aspekty czasownika" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=42" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Aspekty czasownika">edytuj kod</a>]</div> Obok czasowników w aspekcie dokonanym i niedokonanym, które stanowią czyste pary aspektowe, w języku górnołużyckim istnieją czasowniki jednoaspektowe oraz czasowniki, w których za pomocą jednego leksemu wyrażane jest znaczenie zarówno trybu dokonanego, jak i niedokonanego (dwuaspektowe). Pary aspektowe tworzone są na ogół za pomocą przedrostka bądź na drodze sufiksacji. Większość czasowników nie posiadających przedrostka wyraża aspekt niedokonany: dźěłać (‘pracować’), warić (‘gotować’), słyšeć (‘słyszeć’) itd., aspekt niedokonany wyraża jedynie niewielka część tego typu czasowników. Od takich czasowników niedokonanych derywowane są za pomocą prefiksów czasowniki dokonane: rězać (‘rżnąć’) – zarězać (‘zarżnąć’), stajeć (‘stawiać’) – zestajeć (‘zestawić’) itp. Za pomocą sufiksów -owa-/-uj, -wa- bądź -a- (-ě-) od dokonanych czasowników prefiksalnych tworzony jest czasownik niedokonany, stanowiący ich parę aspektową: zapisać (‘zapisać’) – zapisować (‘zapisywać’), wubrać (‘wybrać’) – wuběrać (‘wybierać’) itd. Możliwa jest także wtórna prefiksacja: zabić (‘wbić’) – dozabić (‘dobić’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974500–501-193">[186]</a>. W potocznym języku górnołużyckim, pod wpływem niemieckim, formy czasu teraźniejszego czasowników dokonanych mogą być używane w znaczeniu teraźniejszego czasu aktualnego, co jest niedopuszczalne w języku literackim<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984173-194">[187]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Imiesłów">Imiesłów</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=43" title="Edytuj sekcję: Imiesłów" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=43" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Imiesłów">edytuj kod</a>]</div> Język górnołużycki zna następujące rodzaje imiesłowów<a href="#cite_note-Jencz_26-189">[182]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974501–502-195">[188]</a>: <ul><li><a href="/wiki/Imies%C5%82%C3%B3w_przymiotnikowy_czynny" title="Imiesłów przymiotnikowy czynny">Imiesłów czynny czasu teraźniejszego</a>. Tworzony jest od krótkiego tematu czasu teraźniejszego za pomocą sufiksu -ac(y) lub od formy bezokolicznika za pomocą sufiksu -c(y), bądź, rzadziej, -uc(y): pisacy (‘piszący’), słyšacy (‘słyszący’) itp.</li> <li><a href="/wiki/Imies%C5%82%C3%B3w_przys%C5%82%C3%B3wkowy_wsp%C3%B3%C5%82czesny" title="Imiesłów przysłówkowy współczesny">Imiesłów przysłówkowy współczesny</a>. Tworzony jest od krótkiego bądź rozszerzonego tematu czasu teraźniejszego czasowników niedokonanych za pomocą sufiksu -o, rzadziej -(i)cy, -ucy: njeso (‘prowadząc’), kopajo/kopajcy (‘kopiąc’) itp.</li> <li><a href="/wiki/Imies%C5%82%C3%B3w_przymiotnikowy_bierny" title="Imiesłów przymiotnikowy bierny">Imiesłów bierny</a>. Tworzony jest od tematu bezokolicznika bądź pełnego tematu czasu teraźniejszego za pomocą sufiksów -n(y) bądź -t(y): wuknjeny (‘badany’), nawuknjeny (‘zbadany’), wupity (‘wypity’) itp.</li> <li><a href="/wiki/Imies%C5%82%C3%B3w_przys%C5%82%C3%B3wkowy_uprzedni" title="Imiesłów przysłówkowy uprzedni">Imiesłów przysłówkowy uprzedni</a>. Tworzony jest od tematu bezokolicznika czasowników dokonanych za pomocą końcówki -wši bądź od tematu czasu teraźniejszego za pomocą końcówki -ši: rozkopawši (‘rozkopawszy’), zdźěławši (‘zrobiwszy’), zamjetši (‘zamiótłszy’) itp.</li></ul> W potocznym języku górnołużyckim oraz w dialektach imiesłowy współczesne używane są bardzo rzadko bądź nie występują wcale. Imiesłowy przysłówkowe uprzednie nie są wykorzystywane w ogóle. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Bezokolicznik">Bezokolicznik</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=44" title="Edytuj sekcję: Bezokolicznik" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=44" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bezokolicznik">edytuj kod</a>]</div> Bezokolicznik w języku górnołużyckim tworzony jest za pomocą sufiksu -ć, wyjątek stanowią czasowniki z tematem na -k, -h: pjec (‘piec’), rjec (‘powiedzieć’), móс (‘móc’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984204-196">[189]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974502-197">[190]</a>. Podobnie jak w przypadku innych języków słowiańskich forma <a href="/wiki/Supinum" title="Supinum">supinum</a> (która zachowała się w języku dolnołużyckim) w języku górnołużyckim została wyparta przez formę bezokolicznika<a href="#cite_note-CITEREFSeliszczew1941258-198">[191]</a>. <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Rzeczownik_odprzymiotnikowy">Rzeczownik odprzymiotnikowy</h5>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=45" title="Edytuj sekcję: Rzeczownik odprzymiotnikowy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=45" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rzeczownik odprzymiotnikowy">edytuj kod</a>]</div> Rzeczowniki odprzymiotnikowe tworzone są za pomocą sufiksu -(j)e od tematu imiesłowu na -n-/-t-: wuknjenje (‘uczenie’), słyšenje (‘słyszenie’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974502-197">[190]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Przyimki">Przyimki</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=46" title="Edytuj sekcję: Przyimki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=46" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przyimki">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Przyimek" title="Przyimek">Przyimki</a> (prepozicije, předłóžki) w języku górnołużyckim dzielą się na pierwotne i wtórne: <ul><li>Przyimki pierwotne (prěnjotne, primarne) mają wyłącznie funkcję przyimkową: bjez, dla, do, k, mjez, na, nad, po, pod, podłu (‘wzdłuż’), pola (‘koło’, ‘obok’), porno (‘obok’, ‘w porównaniu z’), pře (‘przy’), před (‘przed’, ‘do’, ‘od’), při (‘przy’), spod, w, wo (‘o’), wob (‘poprzez’, ‘w ciągu’), wot (‘od’), z, za (‘za’, ‘zamiast’, ‘dla’ ‘do’, ‘w’ itd.), zeza (‘zza’);</li> <li>Przyimki wtórne (druhotne, sekundarne), powstały one ze słów pełnoznacznych i nie straciły jeszcze związku z tymi słowami: blisko (‘blizko’, ‘obok’), dale (‘za’), nimo (‘oprócz’, ‘pomimo’), niže (‘poniżej’), njedaloko (‘niedaleko’, ‘w pobliżu’), spody (‘pod’), srjedź (‘wśród’, ‘między’), wyše (‘wyżej’, ‘nad’, ‘ponad’), zady (‘za’), zboka (‘z boku’), zespody (‘z dołu’, ‘od spodu’)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984218–227-199">[192]</a>.</li></ul> Przyimki pierwotne zakończone spółgłoską (w, z, k, bjez, přez, wot, nad, pod, mjez, před), mogą ulegać wokalizacji – wzbogacając się na końcu o samogłoskę -e (a przyimek mjez – o samogłoskę -y). Dzieje się tak jeśli następujące za przyimkiem słowo zaczyna się od grupy spółgłosek – ze wšeho (‘ze wszystkiego’), wote dnja (‘od dnia’) bądź jeśli dołączenie przyimka powoduje, że sąsiadują ze sobą dwie spółgłoski o podobnej artykulacji: we wodźe (‘w wodzie’), ke choremu (‘do chorego’, ‘ku choremu’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974502-197">[190]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984228-200">[193]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Spójniki">Spójniki</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=47" title="Edytuj sekcję: Spójniki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=47" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Spójniki">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Sp%C3%B3jnik_(cz%C4%99%C5%9B%C4%87_mowy)" title="Spójnik (część mowy)">Spójniki</a> (wjazawki, konkunkcije) dzielą się ze względu na pełnioną funkcję na współrzędne (přirjadowace, koordinowace), które służą do łączenia wyrazów, związków wyrazowych bądź w stosunku współrzędnym, a także podrzędne (podrjadowace, subordinowace), służące do łączenia nierównoprawnych elementów<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984229–232-201">[194]</a>. Do spójników współrzędnych zaliczane są: <ul><li>spójniki łączne: a, ani…ani;</li> <li>spójniki przeciwstawne: ale, pak (‘a’, ‘zaś’), drje…ale (‘choć… to’);</li> <li>spójniki rozłączne: abo (‘albo’), pak…pak (‘to… to’, ‘bądź… bądź’).</li></ul> Spójnikami podrzędnymi są takie spójniki, jak zo (‘że’, ‘tak więc’, ‘dlatego że’), hdyž tola (‘jeśli (bowiem)’), doniž (‘zanim’, ‘dopóki’), hač (‘niż’, ‘aż’, ‘tak więc’), prjedy hač (‘zanim’), mjeztym zo (‘podczas gdy’), jako (‘jak’, ‘kiedy’), dokelž (‘ponieważ’, ‘albowiem’, ‘dlatego że’), přetož (‘ponieważ’, ‘albowiem’, ‘dlatego że’), jeli (‘jeśli’), jelizo (‘jeśli’), chibazo (‘chyba że’, ‘najwyżej’), hačrunje(ž) (‘choć’, ‘chociaż’), hačkuli(ž) (‘choć’, ‘chociaż’), runjež (‘choć’, ‘chociaż’), byrnjež (‘aczkolwiek’) itd.<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974503-202">[195]</a> Pod względem pochodzenia spójniki dzielą się na pierwotne (woprawdźite, primarne), nie występujące w roli części zdania, oraz wtórne (njewoprawdźite, sekunadrne) (łączą zdanie współrzędne i podrzędnę, będąc jednocześnie częścią zdania podrzędnego)<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984229-203">[196]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Partykuły">Partykuły</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=48" title="Edytuj sekcję: Partykuły" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=48" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Partykuły">edytuj kod</a>]</div> Analogicznie do przyimków i spójników, również i <a href="/wiki/Partyku%C5%82a" title="Partykuła">partykuły</a> (časćicy, partikle) w języku górnołużyckim podzielić można na pierwotne i wtorne<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984234–235-204">[197]</a>. Pod względem funkcjonalnym partykuły dzielą się na słowotwórcze, formotwórcze oraz modalne<a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984234-205">[198]</a>. F. Michałk dzieli partykuły języka górnołużyckiego na: <ul><li>wzmacniające (ha (‘-że’, ‘-ż’), da (‘-że’, ‘-ż’, ‘no’), pak (‘-że’, ‘-ż’), no (‘no’) itd.);</li> <li>modyfikujące semantykę (wjace (‘więcej’), hišće (‘jeszcze’), hižo (‘już’), hakle (‘ledwo’, ‘tylko’), jenož (‘tylko’), hač (‘czy’, ‘-li’), da (-że, -ż), wšak (‘jednak’, ‘przecież’, ‘mimo wszystko’), nic (‘nie’, ‘czy nie’) itd.);</li> <li>gramatyczne <ul><li>tworząca czasowniki zwrotne partykuła so (‘się’);</li> <li>przecząca partykuła -nje (‘nie’)</li> <li>partykuła pytająca -li (‘jeśli nie… to’, ‘czy’)</li></ul></li> <li>wyrazy służące udzielaniu odpowiedzi przeczącej – ně (‘nie’), bądź twierdzącej – haj (‘tak’)<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974503-202">[195]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Wykrzykniki">Wykrzykniki</h4>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=49" title="Edytuj sekcję: Wykrzykniki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=49" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wykrzykniki">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Wykrzyknik_(cz%C4%99%C5%9B%C4%87_mowy)" title="Wykrzyknik (część mowy)">Wykrzykniki</a> (interjekcije, wukřičniki) dzielą się w języku górnołużyckim na: <ul><li>ekspresywne (začućowe), służące wyrażaniu emocji: a (‘a’), aha, ach (‘ach’, ‘och’), aj (‘aj’, ‘oj’), aw (‘aj’, ‘oj’), fuj, hehe, jej;</li> <li>apelatywne (wolowe, apelowe), wyrażające wolę bądź pragnienie i służące zwróceniu uwagi odbiorcy: hop, pst, hej;</li> <li>dźwiękonaśladowcze (zwukinapodobnjowace, onomatopetiske), imitujące dźwięki przyrody: bac, buc, bim, bom, buch, gigagak, kikeriki<a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974503-202">[195]</a><a href="#cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984236–238-206">[199]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Składnia">Składnia</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=50" title="Edytuj sekcję: Składnia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=50" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Składnia">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Syntaktyka_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Syntaktyka (językoznawstwo)">Składnia</a> języka górnołużyckiego cechuje się następującymi osobliwościami<a href="#cite_note-207">[200]</a><a href="#cite_note-CITEREFMichałk1974509–511-208">[201]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993652–674-209">[202]</a>: <ul><li>Cechą charakterystyczną języka górnołużyckiego, która odróżnia go od większości pozostałych języków słowiańskich, jest <a href="/wiki/J%C4%99zyk_(mowa)#Szyk_morfemów_i_wyrazów" title="Język (mowa)">szyk wyrazów w zdaniu</a>: „<a href="/wiki/Podmiot_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Podmiot (językoznawstwo)">podmiot</a>” – „<a href="/wiki/Dope%C5%82nienie_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Dopełnienie (językoznawstwo)">dopełnienie</a>” – „<a href="/wiki/Orzeczenie_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Orzeczenie (językoznawstwo)">orzeczenie</a>” (<a href="/wiki/SOV_(Subject_Object_Verb)" title="SOV (Subject Object Verb)">SOV</a>): Naš dźěd drjewo kała (dosłownie ‘Nasz dziadek drzewo rąbie’); Ludźo so wjelkow boja (dosłownie ‘Ludzie się wilków boją’). Jeśli zdanie zawiera orzeczenie imienne, to <a href="/wiki/%C5%81%C4%85cznik_(gramatyka)" title="Łącznik (gramatyka)">czasownik łącznikowy</a> umiejscowiony jest za podmiotem, a <a href="/wiki/Orzecznik" title="Orzecznik">część imienna</a> – na końcu zdania: Dobru chwilu bě hišće jich hołk a dźiwi spěw słyšeć, gdzie bě to czasownik posiłkowy, a słyšeć – część imienna (dosłownie ‘Dobrą chwilę był jeszcze ich dziki śpiew i szum słyszalny’).</li> <li>Używanie – podobnie jak w języku polskim, ale inaczej niż np. w rosyjskim – czasownika łącznikowego w zdaniach z orzeczeniem imiennym: Nan je doma (‘Ojciec jest w domu’); Ja sym strowy (‘Jestem zdrowy’).</li> <li>Na drugim miejscu w zdaniu (po pierwszym akcentowanym słowie lub związku wyrazowym) często znajdują się krótkie formy zaimków zwrotnych i osobowych: mje, mi, će, ći, jón, je, ju, so, sej, a także niektóre spójniki i partykuły: drje (‘czyż’, ‘czyżby’), pak (‘-że’, -ż’), wšak (‘wszak’, ‘przecież’) i inne: Hač drje waša mać bórze přińdźe? (‘Czyż wasza matka szybko przyjdzie?’). Drugie miejsce w zdaniu może zajmować również partykuła zwrotna so (‘się’), przy tym czasownik główny zajmuje ostatnie miejsce w zdaniu: Ja so přez tón dar wjeselu (dosłownie ‘Ja się z tego prezentu cieszę’). Partykuła zwrotna może znajdować się także od razu po czasowniku głównym: Ja wjeselu so přez tón dar (‘Ja cieszę się z tego prezentu’).</li> <li>Przy przekształceniu przydawki, składającej się z rzeczownika w dopełniaczu liczby pojedynczej i uzgodnionego z nim przymiotnika bądź zaimka dzierżawczego, który znajduje się po określanym rzeczowniku (Dźěći mojeho bratra – ‘Dzieci mojego brata’; Drasta stareje žony – ‘Strój starej kobiety’), na przydawkę, znajdującą się przed określanym rzeczownikiem, rzeczownik w dopełniaczu przekształca się w przymiotnik dzierżawczy z sufiksami -owy-/-iny-, który w języku polskim jest archaizmem fleksyjnym (Mojeho bratrowe dźěći – dosłownie ‘Mojego bratowe dzieci’). Przymiotniki dzierżawcze z sufiksami -owy-/-iny- we współczesnej gramatyce górnołużyckiej G. Faski wyodrębniane są jako oddzielna część mowy – <a href="/w/index.php?title=Possessivus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Possessivus (strona nie istnieje)">possessivus</a>.</li> <li>Orzecznik orzeczenia imiennego, wyrażony rzeczownikiem w dopełniaczu spotykany jest bardzo rzadko; część imienna nigdy nie ma formy dopełniacza, jeśli wyrażona jest przymiotnikiem: Wowka so wróći strowa (‘Babcia wróciła zdrowa’).</li> <li>Rozpowszechnienie konstrukcji z rzeczownikiem w bierniku i bezokolicznikiem: Wutrobu čuješe spěšnje kłapać (‘Czuł, jak szybko bije serce’, dosłownie ‘Serce czuł szybko bić’). Czasowniki stać, ležeć, sedźeć, spać, tčeć (‘znajdować się’, ‘tkwić’) w podobnych konstrukcjach (biernik plus dopełniacz) nie występują, zamiast bezokolicznika występuje w tym przypadku imiesłów przysłówkowy czynny.</li> <li>Przy negacji formy dopełniacza używane są bardzo rzadko, w potocznym języku górnołużyckim zazwyczaj po partykule ani: Ani slowa wón njepraji (‘Nie mówił ani słowa’). Przy negacji czasownika łącznikowego używane są formy w mianowniku: Wón tu njeje (‘Jego tu nie ma’, dosłownie ‘On tu nie jest’).</li> <li>Jeśli w charakterze przydawki rzeczownikowi towarzyszą dwa lub więcej przymiotników, to rzeczownik używany jest w formie mianownika (podobnie jak w języku polskim, a inaczej niż na przykład w rosyjskim): Serbski a ruski lud (‘Naród serbołużycki i rosyjski’).</li> <li>Nazwiska w formie <a href="/w/index.php?title=Possessivus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Possessivus (strona nie istnieje)">possessivus</a> występują przed określanym słowem: Markec swójba.</li> <li>Przy zmianie przydawki stojącej za określanym słowem (Wuměnjenja, přijomne za nas – dosłownie ‘Warunki wygodne dla nas’), na przydawkę, stojącą przed słowem określanym, zmienia się kolejność słów wewnątrz grupy przydawkowej (Za nas přijomne wuměnjenja – ‘Dla nas wygodne warunki’).</li> <li>Zaimki względne kotryž, kotrež, kotraž (‘który’, ‘które’, ‘która’) w dopełniaczu stoją przed określanym rzeczownikiem: To je ta stwa, kotrejež wokna do zahrodki hladaja (dosłownie ‘To jest ten pokój, którego okna na ogród wychodzą’).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Leksyka">Leksyka</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=51" title="Edytuj sekcję: Leksyka" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=51" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Leksyka">edytuj kod</a>]</div> Rezultatem długich kontaktów z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">językiem niemieckim</a> (trwających przez tysiąc lat) było włączenie do języka górnołużyckiego dużej liczby <a href="/wiki/Germanizm" title="Germanizm">germanizmów</a>, przy czym w formach dialektalnych ich liczba jest wyższa niż w języku literackim. Jednocześnie zasadnicza warstwa leksykalna języka górnołużyckiego zachowała charakter słowiański (Hans Bielfeldt naliczył wśród najbardziej rozpowszechnionych zapożyczeń nie więcej niż 2000 słów pochodzących z języka niemieckiego). W języku literackim oprócz bezpośrednich zapożyczeń istnieją także kalki słów niemieckich – ćah (‘pociąg’) < niem. Zug, stawizny (‘historia’) < niem. Geschichte, wócny kraj (‘ojczyzna’) < niem. Vaterland itd. Pewna liczba germanizmów znacznie różni się od słów współcześnie używanych w języku niemieckim, ponieważ w skład języka górnołużyckiego włączona została dosyć wcześnie, na przykład czasownik cwiblować (‘wątpić’) został zapożyczony ze <a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Brednio-wysoko-niemiecki" title="Język średnio-wysoko-niemiecki">średnio-wysoko-niemieckiego</a> zwivelen, które różni się od współczesnego niemieckiego słowa zweifeln, które zmieniło swoją budowę po <a href="/wiki/Dyftongizacja" title="Dyftongizacja">dyftongizacji nowowysokoniemieckiej</a>. W języku górnołużyckim funkcjonują również zapożyczenia z innych języków, przede wszystkim z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_czeski" title="Język czeski">języka czeskiego</a> (strój (‘maszyna’) < czes. stroj, basnik (‘poeta’) < czes. básník, dźiwadło (‘teatr’) < czes. divadlo, hudźba (‘muzyka’) < czes. hudba itd.), jednak ich funkcjonowanie jest z reguły ograniczone tylko do języka literackiego<a href="#cite_note-CITEREFStone1993674-210">[203]</a><a href="#cite_note-211">[204]</a>. Przykłady różnic leksycznych między językiem potocznym a literackim<a href="#cite_note-212">[205]</a>: <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th> </th> <th>Język potoczny </th> <th>Język literacki </th> <th>Język niemiecki </th></tr> <tr> <th>‘okulary’ </th> <td>bryla, brle </td> <td>nawoči </td> <td>Brille </td></tr> <tr> <th>‘tysiąc’ </th> <td>tawzynt </td> <td>tysac </td> <td>Tausend </td></tr> <tr> <th>‘stać się’ </th> <td>wordować </td> <td>stać so </td> <td>werden </td></tr> <tr> <th>‘zegarek’ </th> <td>zejger </td> <td>časnik </td> <td>Seiger </td></tr> <tr> <th>‘fotel’ </th> <td>zesl </td> <td>křesło </td> <td>Sessel </td></tr> <tr> <th>‘pieniądze’ </th> <td>fenki </td> <td>pjenjezy </td> <td>Pfennige </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_studiów_nad_językiem">Historia studiów nad językiem</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=52" title="Edytuj sekcję: Historia studiów nad językiem" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=52" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia studiów nad językiem">edytuj kod</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Smoler01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Smoler01.jpg" decoding="async" width="100" height="138" class="mw-file-element" data-file-width="100" data-file-height="138" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jan_Arno%C5%A1t_Smoler" title="Jan Arnošt Smoler">Jan Arnošt Smoler</a> (1816–1884) – jeden z twórców <a href="/wiki/Sorabistyka" title="Sorabistyka">sorabistyki</a></figcaption></figure> Pierwsze gramatyki języka górnołużyckiego pojawiły się w XVII wieku. Najstarszą z nich jest Rudimenta grammaticae Sorabo-Vandalicae idiomatis Budiddinatis, napisana przed 1673 rokiem (autor – Georgius Ludovici). W 1679 roku w <a href="/wiki/Praga" title="Praga">Pradze</a> wydano gramatykę Principia linguae wendicae quam aliqui wandalicam vocant <a href="/w/index.php?title=Jakub_Ticin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jakub Ticin (strona nie istnieje)">Jakuba Ticina</a>, który posługiwał się dialektem kułowskim języka górnołużyckiego<a href="#cite_note-CITEREFStone1993596-46">[44]</a><a href="#cite_note-CITEREFFasske198367-213">[206]</a><a href="#cite_note-214">[207]</a>. W 1689 wydrukowano księgę Bierlinga Didascalia seu Orthographia Vandalica, w której zawarto projekt ortografii dla zapisu dialektu budziszyńskiego. W 1721 ukazał się pierwszy słownik języka górnołużyckiego – Vocabularium Latino-Serbicum Jurija Hawštyna Swětlika<a href="#cite_note-CITEREFSchaarschmidt199724-215">[208]</a><a href="#cite_note-216">[209]</a>. Jednym z pierwszych badaczy języka górnołużyckiego był Karl Gottlob Anton, który opublikował w 1783 księgę Erste Linie eines Versuches über die alten Slaven Ursprung, Sitten, Gebräuche, Meinungen, und Kenntnisse<a href="#cite_note-217">[210]</a>. K.G. Anton był inicjatorem stworzenia w 1779 w <a href="/wiki/G%C3%B6rlitz" title="Görlitz">Görlitz</a> „Górnołużyckiego Towarzystwa Naukowego”, członkami którego stali się niemieccy oraz serbołużyccy uczeni, jak również przedstawiciele innych narodowości. Jednym z kierunków działalności towarzystwa były zagadnienia językowe<a href="#cite_note-218">[211]</a>. W 1830 ukazała się drukiem gramatyka <a href="/wiki/Handrij_Zejler" title="Handrij Zejler">Handrija Zejlera</a>, a w 1841 – <a href="/wiki/Jan_P%C4%9Btr_Jordan" title="Jan Pětr Jordan">J.P. Jordana</a><a href="#cite_note-CITEREFTrofimowicz1978166-219">[212]</a>. W 1853 ukazała się gramatyka dialektu katolickiego autorstwa Franza Schneidera (Grammatik der wendischen Sprache katolischen Dialekts)<a href="#cite_note-Duliczenko_1989-71">[69]</a><a href="#cite_note-CITEREFStone1993597-83">[81]</a>. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Zejlersig01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Zejlersig01.jpg/120px-Zejlersig01.jpg" decoding="async" width="100" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Zejlersig01.jpg/250px-Zejlersig01.jpg 1.5x" data-file-width="424" data-file-height="785" /></a><figcaption>Handrij Zejler (1804–1872) – autor gramatyki języka górnołużyckiego z 1830 roku</figcaption></figure> Twórcą łużyckiego językoznawstwa nazywany jest <a href="/wiki/Jan_Arno%C5%A1t_Smoler" title="Jan Arnošt Smoler">Jan Arnošt Smoler</a><a href="#cite_note-220">[213]</a>. Oprócz niego znaczny wkład w badania nad językiem górnołużyckim wnieśli w XIX wieku również między innymi Jan Pětr Jordan, Křesćan Bohuwěr Pful, <a href="/wiki/Micha%C5%82_H%C3%B3rnik" title="Michał Hórnik">Michał Hórnik</a><a href="#cite_note-Jermakowa_1994-10">[10]</a>. Spośród wielkich językoznawców rosyjskich jako pierwszy zainteresowanie językami łużyckimi wykazał <a href="/wiki/Izmai%C5%82_Sriezniewski" title="Izmaił Sriezniewski">Izmaił Sriezniewski</a>, który spędził w Łużycach półtora miesiąca w 1840 roku. Uczony zaczął nawet pod kierunkiem J.A. Smolera sporządzać słownik etymologiczny języka górnołużyckiego. Później jednak Sriezniewskij skupił się na badaniach nad językiem staroruskim i porzucił zainteresowanie sorabistyką<a href="#cite_note-221">[214]</a>. Jewgienij Nowikow pod kierunkiem <a href="/w/index.php?title=Osip_Bodianskij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osip Bodianskij (strona nie istnieje)">Osipa Bodianskiego</a> obronił pracę magisterską pod tytułem „O ważniejszych osobliwostiach łużyckich nareczij” (opublikowana w 1849)<a href="#cite_note-222">[215]</a>. Językami łużyckimi interesowali się również inni uczniowie O.M. Bodianskiego – <a href="/wiki/Aleksandr_Hilferding" title="Aleksandr Hilferding">Aleksandr Hilferding</a> i <a href="/w/index.php?title=Aleksandr_Koczubinskij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandr Koczubinskij (strona nie istnieje)">A.A. Koczubinskij</a>, którzy nie pozostawili po sobie jednak istotnych badań na ten temat. Język górnołużycki badał również w opisywanym okresie rosyjski uczony I.I. Prejs<a href="#cite_note-223">[216]</a>. W pierwszej połowie XX wieku prace dotyczące języka górnołużyckiego publikowali tacy uczeni radzieccy i rosyjscy, jak <a href="/w/index.php?title=Grigorij_Iljinskij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grigorij Iljinskij (strona nie istnieje)">Grigorij Iljinskij</a> i <a href="/w/index.php?title=Afanasij_Sieliszczew&action=edit&redlink=1" class="new" title="Afanasij Sieliszczew (strona nie istnieje)">Afanasij Sieliszczew</a><a href="#cite_note-224">[217]</a>, do znanych badaczy języka górnołużyckiego w ZSRR należy także K.K. Trofimowicz (twórca „Słownika górnołużycko-rosyjskiego” z 1974 roku), M.I. Jermakowa, A.J. Suprun i inni. Do najważniejszych współczesnych językoznawców serbołużyckich należą między innymi F. Michałk, H. Schuster-Šewc, H. Faska<a href="#cite_note-225">[218]</a>. W latach 1978–1989 został opublikowany dwudziestoczterotomowy słownik H. Schustera-Šewca pt. „Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache”. Słownik został wysoko oceniony przez <a href="/wiki/Oleg_Trubaczow" title="Oleg Trubaczow">O. Trubaczowa</a><a href="#cite_note-226">[219]</a>. <a href="/wiki/Sorabistyka" title="Sorabistyka">Sorabistyka</a> jest jedną ze specjalności na <a href="/wiki/Uniwersytet_w_Lipsku" title="Uniwersytet w Lipsku">Uniwersytecie w Lipsku</a><a href="#cite_note-227">[220]</a> oraz na <a href="/wiki/Uniwersytet_Karola" title="Uniwersytet Karola">Uniwersytecie Karola</a> w Pradze<a href="#cite_note-228">[221]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Przykład_tekstu">Przykład tekstu</h3>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=53" title="Edytuj sekcję: Przykład tekstu" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=53" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przykład tekstu">edytuj kod</a>]</div> <a href="/wiki/Jakub_Bart-%C4%86i%C5%A1inski" title="Jakub Bart-Ćišinski">Jakub Bart-Ćišinski</a> „Serbskej zemi” <table> <tbody><tr> <th width="400">Oryginał </th> <th width="400">Tłumaczenie </th></tr> <tr> <td><div class="poem"> O zemja serbska! twoju nož chcu chwalić rolu, chcu chroble sławić twoje městna starodawne a wožiwjować twojich synow mjena sławne, njech wutroba tež rozkoći so z dźiwjej bolu. O zemja serbska! z kuzłom swojim moju wolu bróń, zo bych wotkrył starych časow slědy krwawne a słyšał, kak so z njebjes woła myto sprawne na cuzu złósć přez twoje hory, hona, holu. O zemja serbska! chwalić twoje płódne hona chcu, hory módre, spěwow cunjozrudne hrona a sławić ćichu nadobnosć chcu twojoh’ ludu. O zemja serbska! nihdy tebje njezabudu! Twój wobraz widźu w myslenju a wosrjedź sona mi twoje mjeno klinci kaž zwuk jasnoh’ zwona. </div> </td> <td valign="top"><div class="poem"> O ziemio serbska! Twoje tylko chcę chwalić pola chcę śmiało sławić twoje miejsca starodawne i ożywiać sławne imiona twoich synów, nawet jeśli serce pęknie od dzikiego bólu. O ziemio serbska! Czarem swoim uzbrój moją wolę, abym odkrył krwawe ślady starych czasów i słyszał jak z niebios woła uczciwa nagroda na cudzą złość przez twoje góry, pola, las. O serbska ziemio! Chwalić chcę twoje żyzne pola, błękitne góry, smutne takty pieśni i sławić narodu twego cichą szlachetność. O serbska ziemio! Nigdy o tobie nie zapomnę, twój obraz widzę w myślach i pośród snu, twoje imię brzmi dla mnie jak dźwięk czystego dzwonu. </div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=54" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=54" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> W nowej wersji ć znajduje się po č. Przed 2005 w alfabecie ć bywało umiejscawiane po t. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> Przed g oraz k wymawiana jest jak [ŋ]. </li> <li id="cite_note-Forma_męskoosobowa_przymiotnika-147">↑ <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-0">a</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-1">b</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-2">c</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-3">d</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-4">e</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-5">f</a> <a href="#cite_ref-Forma_męskoosobowa_przymiotnika_147-6">g</a> Forma męskoosobowa przymiotnika. </li> <li id="cite_note-Forma_przymiotnika_uzgodnionego_z_rzeczownikiem_żywotnym-148">↑ <a href="#cite_ref-Forma_przymiotnika_uzgodnionego_z_rzeczownikiem_żywotnym_148-0">a</a> <a href="#cite_ref-Forma_przymiotnika_uzgodnionego_z_rzeczownikiem_żywotnym_148-1">b</a> Forma przymiotnika uzgodnionego z rzeczownikiem żywotnym. </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> W pracy zbiorowej pod tytułem „Sierbołużyckij jazyk” (autorzy – G. Jencz, A.J. Niedołużko oraz S. S. Skorwid) zamiast terminu plusquamperfectum wykorzystywany jest termin plusquampreteritum. </li> <li id="cite_note-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej-177">↑ <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-0">a</a> <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-1">b</a> <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-2">c</a> <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-3">d</a> <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-4">e</a> <a href="#cite_ref-Formy_czasowników_w_liczbie_podwójnej_177-5">f</a> W liczbie podwójnej formy czasowników 2. i 3. osoby dzielą się na męskoosobowe (głównie z końcówką -taj) oraz wszystkie pozostałe (z końcówką -tej). </li> <li id="cite_note-Лично-мужские_формы_глаголов-182">↑ <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-0">a</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-1">b</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-2">c</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-3">d</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-4">e</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-5">f</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-6">g</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-7">h</a> <a href="#cite_ref-Лично-мужские_формы_глаголов_182-8">i</a> Formy czasowników z końcówką -li są formami męskoosobowymi. </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=55" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=55" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Sprachkulturen_in_Europa-1">↑ <a href="#cite_ref-Sprachkulturen_in_Europa_1-0">a</a> <a href="#cite_ref-Sprachkulturen_in_Europa_1-1">b</a> <cite class="citation book">Janich N., Greule A.: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.de/books?id=pnMKtSp2c-AC&pg=PA290&lpg=PA290&dq=obersorbisch+Anzahl+der+sprecher&source=bl&ots=soddOQzF9X&sig=A7wXSWNywFoKVqIJdDs_f_gFU4U&hl=de&sa=X&ei=Om8pUL6HJY7KtAaCgoGoAQ#v=onepage&q=obersorbisch%20Anzahl%20der%20sprecher&f=false">Sprachkulturen in Europa: Ein Internationales Handbuch</a>. Tübingen: Narr, 2002, s. 290. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3823358731" title="Specjalna:Książki/3823358731">ISBN 3-8233-5873-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sprachkulturen+in+Europa%3A+Ein+Internationales+Handbuch&rft.au=Janich+N.%2C+Greule+A.&rft.date=2002&rft.pub=Narr&rft.place=T%C3%BCbingen&rft.pages=290&rft.isbn=3-8233-5873-1&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.de%2Fbooks%3Fid%3DpnMKtSp2c-AC%26pg%3DPA290%26lpg%3DPA290%26dq%3Dobersorbisch%2BAnzahl%2Bder%2Bsprecher%26source%3Dbl%26ots%3DsoddOQzF9X%26sig%3DA7wXSWNywFoKVqIJdDs_f_gFU4U%26hl%3Dde%26sa%3DX%26ei%3DOm8pUL6HJY7KtAaCgoGoAQ%23v%3Donepage%26q%3Dobersorbisch%2520Anzahl%2520der%2520sprecher%26f%3Dfalse"></cite> </li> <li id="cite_note-Lewis-2">↑ <a href="#cite_ref-Lewis_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-Lewis_2-1">b</a> <a href="#cite_ref-Lewis_2-2">c</a> <a href="#cite_ref-Lewis_2-3">d</a> <a href="#cite_ref-Lewis_2-4">e</a> <cite class="citation journal">M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P. (red.), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/68gq9A26R">Ethnologue report for language code: hsb</a>, „Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition”, 2009<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2009&rft.jtitle=Ethnologue%3A+Languages+of+the+World%2C+Sixteenth+edition&rft.atitle=Ethnologue+report+for+language+code%3A+hsb&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.webcitation.org%2F68gq9A26R" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-Językoznawstwo_Język_łużycki-3">↑ <a href="#cite_ref-Językoznawstwo_Język_łużycki_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-Językoznawstwo_Język_łużycki_3-1">b</a> <a href="#cite_ref-Językoznawstwo_Język_łużycki_3-2">c</a> <a href="#cite_ref-Językoznawstwo_Język_łużycki_3-3">d</a> Трофимович К.К., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tapemark.narod.ru/les/277b.html">Artykuł ‘Język łużycki’ w Lingwistycznym Słowniku Encyklopedycznym</a>. </li> <li id="cite_note-Jermakowa-4">↑ <a href="#cite_ref-Jermakowa_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_4-1">b</a> <cite class="citation book">Ермакова М.И.: Исследования по славянской диалектологии. 13: Славянские диалекты в ситуации языкового контакта (в прошлом и настоящем). Moskwa: Институт славяноведения РАН, 2008, s. 180. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9785757602172" title="Specjalna:Książki/9785757602172">ISBN 978-5-7576-0217-2</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8.+13%3A+%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B+%D0%B2+%D1%81%D0%B8%D1%82%D1%83%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0+%28%D0%B2+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%88%D0%BB%D0%BE%D0%BC+%D0%B8+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%8F%D1%89%D0%B5%D0%BC%29&rft.au=%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0+%D0%9C.%D0%98.&rft.date=2008&rft.pub=%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%82%D1%83%D1%82+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%A0%D0%90%D0%9D&rft.place=Moskwa&rft.pages=180&rft.isbn=978-5-7576-0217-2"></cite> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation book">Języki indoeuropejskie (pod redakcją Leszka Bednarczuka) – Tom II. Warszawa: PWN, 1988, s. 931. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301065591" title="Specjalna:Książki/8301065591">ISBN 83-01-06559-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C4%99zyki+indoeuropejskie+%28pod+redakcj%C4%85+Leszka+Bednarczuka%29+%E2%80%93+Tom+II&rft.date=1988&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.pages=931&rft.isbn=83-01-06559-1"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTaszycki1928127-6"><a href="#cite_ref-CITEREFTaszycki1928127_6-0">↑</a> <a href="#CITEREFTaszycki1928">Taszycki 1928 ↓</a>, s. 127. </li> <li id="cite_note-CITEREFTaszycki1928128–135-7"><a href="#cite_ref-CITEREFTaszycki1928128–135_7-0">↑</a> <a href="#CITEREFTaszycki1928">Taszycki 1928 ↓</a>, s. 128–135. </li> <li id="cite_note-CITEREFSzuster-Szewc197670-8">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFSzuster-Szewc197670_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFSzuster-Szewc197670_8-1">b</a> <a href="#CITEREFSzuster-Szewc1976">Szuster-Szewc 1976 ↓</a>, s. 70. </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation book">Sussex R., Cubberley P.: The Slavic Languages. Cambridge: Cambridge University Press, 2006, s. 95–96.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Slavic+Languages&rft.au=Sussex+R.%2C+Cubberley+P.&rft.date=2006&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.place=Cambridge&rft.pages=95%E2%80%9396"></cite> </li> <li id="cite_note-Jermakowa_1994-10">↑ <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-1">b</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-2">c</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-3">d</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-4">e</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-5">f</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-6">g</a> <a href="#cite_ref-Jermakowa_1994_10-7">h</a> <cite class="citation book">Ермакова М.И.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philology.ru/linguistics3/ermakova-94.htm">Язык. Этнос. Культура</a>. Moskwa: 1994, s. 151–165.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA.+%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81.+%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0&rft.au=%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0+%D0%9C.%D0%98.&rft.date=1994&rft.place=Moskwa&rft.pages=151%E2%80%93165&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.philology.ru%2Flinguistics3%2Fermakova-94.htm"></cite> </li> <li id="cite_note-Jencz-11">↑ <a href="#cite_ref-Jencz_11-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jencz_11-1">b</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 1.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-Z_językowych_dziejów_Słowiańszczyzny-12">↑ <a href="#cite_ref-Z_językowych_dziejów_Słowiańszczyzny_12-0">a</a> <a href="#cite_ref-Z_językowych_dziejów_Słowiańszczyzny_12-1">b</a> <cite class="citation book">Popowska-Taborska H: Wczesne dzieje języków łużyckich w świetle leksyki. 2004, s. 168–169, seria: Z językowych dziejów Słowiańszczyzny.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wczesne+dzieje+j%C4%99zyk%C3%B3w+%C5%82u%C5%BCyckich+w+%C5%9Bwietle+leksyki&rft.au=Popowska-Taborska+H&rft.date=2004&rft.pages=168%E2%80%93169&rft.series=Z+j%C4%99zykowych+dziej%C3%B3w+S%C5%82owia%C5%84szczyzny"></cite> </li> <li id="cite_note-Trubaczow_1963-13">↑ <a href="#cite_ref-Trubaczow_1963_13-0">a</a> <a href="#cite_ref-Trubaczow_1963_13-1">b</a> <cite class="citation book nourl">Трубачёв О.Т.О. Н Трубачёв О.Т.О., О праславянских лексических диалектизмах сербо-лужицких языков, Сербо-лужицкий лингвистический сборник, 1963, s. 172<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%A2%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2+%D0%9E.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%9E+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%85+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.pub=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.aulast=%D0%9D" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite class="citation book">Šatava Leoš: Lužičtí Srbové na přelomu 20./21. století. Praha: Nakladatelství Epocha, 2020, s. 81.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+na+p%C5%99elomu+20.%2F21.+stolet%C3%AD&rft.au=%C5%A0atava+Leo%C5%A1&rft.pub=Nakladatelstv%C3%AD+Epocha&rft.place=Praha&rft.pages=81"></cite> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation book">Budarjowa L.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sorbischer-schulverein.de/downloads/2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf">Aktualna analyza serbskeho šulstwa</a>. Budyšin/Bautzen: Serbske šulske towarstwo z.t., Serbski institut Budyšin, s. 2.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aktualna+analyza+serbskeho+%C5%A1ulstwa&rft.au=Budarjowa+L.&rft.pub=Serbske+%C5%A1ulske+towarstwo+z.t.%2C+Serbski+institut+Budy%C5%A1in&rft.place=Budy%C5%A1in%2FBautzen&rft.pages=2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sorbischer-schulverein.de%2Fdownloads%2F2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWsRwtf">UNESCO Red Book on Endangered Languages by Tapani Salminen. Upper Sorbian</a>.</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199718-17"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199718_17-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 18. </li> <li id="cite_note-Dartmouth-18">↑ <a href="#cite_ref-Dartmouth_18-0">a</a> <a href="#cite_ref-Dartmouth_18-1">b</a> <cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWsujyN">Idiosyncratic Factors in Language Endangerment: The Case of Upper Sorbia</a>. „Linguistic Discovery of Dartmouth College”. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Idiosyncratic+Factors+in+Language+Endangerment%3A+The+Case+of+Upper+Sorbia&rft.jtitle=Linguistic+Discovery+of+Dartmouth+College&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.webcitation.org%2F6BcWsujyN"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-Sussex94-19">↑ <a href="#cite_ref-Sussex94_19-0">a</a> <a href="#cite_ref-Sussex94_19-1">b</a> <cite class="citation book">Sussex R., Cubberley P.: The Slavic Languages. Cambridge: Cambridge University Press, 2006, s. 94.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Slavic+Languages&rft.au=Sussex+R.%2C+Cubberley+P.&rft.date=2006&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.place=Cambridge&rft.pages=94"></cite> </li> <li id="cite_note-Łaptiewa_29-30-20">↑ <a href="#cite_ref-Łaptiewa_29-30_20-0">a</a> <a href="#cite_ref-Łaptiewa_29-30_20-1">b</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 29–30.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=29%E2%80%9330&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-Skorwid_2001-21">↑ <a href="#cite_ref-Skorwid_2001_21-0">a</a> <a href="#cite_ref-Skorwid_2001_21-1">b</a> <cite class="citation journal">Скорвид С. С. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philol.msu.ru/~slavphil/books/30_10_2001.pdf">Исследование славянских языков в русле традиций сравнительно-исторического и сопоставительного языкознания. Информационные материалы и тезисы докладов международной конференции</a>. „Серболужицкий (серболужицкие) и русинский (русинские) языки: к проблеме их сравнительно-исторической и синхронной общности”, s. 109–114, 2001. Moskwa.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%98%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B5+%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B8+%D1%81%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F.+%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B+%D0%B8+%D1%82%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%81%D1%8B+%D0%B4%D0%BE%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%B2+%D0%BC%D0%B5%D0%B6%D0%B4%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B9+%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%B8&rft.jtitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%28%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B5%29+%D0%B8+%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%28%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5%29+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8%3A+%D0%BA+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5+%D0%B8%D1%85+%D1%81%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B8+%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%85%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B9+%D0%BE%D0%B1%D1%89%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8&rft.date=2001&rft.au=%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.+%D0%A1&rft.pages=109%E2%80%93114&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.philol.msu.ru%2F%7Eslavphil%2Fbooks%2F30_10_2001.pdf">  </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <cite class="citation book">Budarjowa L.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sorbischer-schulverein.de/downloads/2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf">Aktualna analyza serbskeho šulstwa</a>. Budyšin/Bautzen: Serbske šulske towarstwo z.t., Serbski institut Budyšin, s. 5.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aktualna+analyza+serbskeho+%C5%A1ulstwa&rft.au=Budarjowa+L.&rft.pub=Serbske+%C5%A1ulske+towarstwo+z.t.%2C+Serbski+institut+Budy%C5%A1in&rft.place=Budy%C5%A1in%2FBautzen&rft.pages=5&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sorbischer-schulverein.de%2Fdownloads%2F2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation book">Budarjowa L.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sorbischer-schulverein.de/downloads/2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf">Aktualna analyza serbskeho šulstwa</a>. Budyšin/Bautzen: Serbske šulske towarstwo z.t., Serbski institut Budyšin, s. 9–14.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aktualna+analyza+serbskeho+%C5%A1ulstwa&rft.au=Budarjowa+L.&rft.pub=Serbske+%C5%A1ulske+towarstwo+z.t.%2C+Serbski+institut+Budy%C5%A1in&rft.place=Budy%C5%A1in%2FBautzen&rft.pages=9%E2%80%9314&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sorbischer-schulverein.de%2Fdownloads%2F2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation book">Budarjowa L.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sorbischer-schulverein.de/downloads/2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf">Aktualna analyza serbskeho šulstwa</a>. Budyšin/Bautzen: Serbske šulske towarstwo z.t., Serbski institut Budyšin, s. 42.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aktualna+analyza+serbskeho+%C5%A1ulstwa&rft.au=Budarjowa+L.&rft.pub=Serbske+%C5%A1ulske+towarstwo+z.t.%2C+Serbski+institut+Budy%C5%A1in&rft.place=Budy%C5%A1in%2FBautzen&rft.pages=42&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sorbischer-schulverein.de%2Fdownloads%2F2009-Analyse-sorbisches-Schulwesen.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWtPd38">Domowina – sojuz łużickich sierbow</a>. [dostęp 2012-10-23]. (<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Schuster-Šewc_H.-26">↑ <a href="#cite_ref-Schuster-Šewc_H._26-0">a</a> <a href="#cite_ref-Schuster-Šewc_H._26-1">b</a> <cite class="citation book">Schuster-Šewc H.: Gramatika hornjoserbskeje rěče. T. 1. Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1968, s. 248–250.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gramatika+hornjoserbskeje+r%C4%9B%C4%8De&rft.au=Schuster-%C5%A0ewc+H.&rft.date=1968&rft.pub=Ludowe+nak%C5%82adnistwo+Domowina&rft.place=Budy%C5%A1in&rft.pages=248%E2%80%93250"></cite> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation journal">Михалк С. <a rel="nofollow" class="external text" href="ftp://istorichka.ru/Periodika/Voprosy_Jazykoznanija/1968/1968_4.pdf">Исследовательская работа по сербо-лужицкой диалектологии</a>. „Вопросы языкознания”, s. 22, 1968. Moskwa: Nauka.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%98%D1%81%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%82%D0%B0+%D0%BF%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8&rft.jtitle=%D0%92%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%8B+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.date=1968&rft.au=%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%BA+%D0%A1&rft.pages=22&rft_id=ftp%3A%2F%2Fistorichka.ru%2FPeriodika%2FVoprosy_Jazykoznanija%2F1968%2F1968_4.pdf">  </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation book">Sorbischer Sprachatlas. 1–14. Map no. 1. Bautzen: Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut fur sorbische Volksforschung, 1965–1993.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sorbischer+Sprachatlas.+1%E2%80%9314.+Map+no.+1&rft.date=1965%E2%80%931993&rft.pub=Deutsche+Akademie+der+Wissenschaften+zu+Berlin.+Institut+fur+sorbische+Volksforschung&rft.place=Bautzen"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199713-29"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199713_29-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 13. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974472-30"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974472_30-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 472. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993601-31">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993601_31-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993601_31-1">b</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 601. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974473-32"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974473_32-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 473. </li> <li id="cite_note-CITEREFSeliszczew1941227-33"><a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941227_33-0">↑</a> <a href="#CITEREFSeliszczew1941">Seliszczew 1941 ↓</a>, s. 227. </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/687tDk8YA">Mapa z artykułu o Słowianach Połabskich w Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej</a>. [dostęp 2012-06-02]. (<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article090655.html">Artykuł o Słowianach Połabskich w Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej</a>. Moskwa: Советская Энциклопедия, 1969–1978.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Artyku%C5%82+o+S%C5%82owianach+Po%C5%82abskich+w+Wielkiej+Encyklopedii+Radzieckiej&rft.date=1969%E2%80%931978&rft.pub=%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.place=Moskwa&rft_id=http%3A%2F%2Fbse.sci-lib.com%2Farticle090655.html"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation web"><a class="external text" href="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Heiliges_R%C3%B6misches_Reich_1000.PNG">Heiliges Römisches Reich 1000</a>. Commons.wikimedia.org.</cite> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation book">Седов В. В.: Славяне в раннем средневековье. Moskwa: Фонд археологии, 1995, s. 143. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/5870590213" title="Specjalna:Książki/5870590213">ISBN 5-87059-021-3</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5+%D0%B2+%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%BC+%D1%81%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8C%D0%B5&rft.au=%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%B2+%D0%92.+%D0%92.&rft.date=1995&rft.pub=%D0%A4%D0%BE%D0%BD%D0%B4+%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B8&rft.place=Moskwa&rft.pages=143&rft.isbn=5-87059-021-3"></cite> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bse.sci-lib.com/article071591.html">Artykuł „Łużyce” w Wielkiej Encyklopedii Radzieckiej</a>. T. 20. Moskwa: Советская Энциклопедия, 1969–1978.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Artyku%C5%82+%E2%80%9E%C5%81u%C5%BCyce%E2%80%9D+w+Wielkiej+Encyklopedii+Radzieckiej&rft.date=1969%E2%80%931978&rft.pub=%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F&rft.place=Moskwa&rft_id=http%3A%2F%2Fbse.sci-lib.com%2Farticle071591.html"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-CITEREFSeliszczew1941221-41"><a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941221_41-0">↑</a> <a href="#CITEREFSeliszczew1941">Seliszczew 1941 ↓</a>, s. 221. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 2.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/wiki/Jerzy_Nalepa" title="Jerzy Nalepa">Jerzy Nalepa</a>: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Poznań: PWN, 1968, s. 258–260.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82owia%C5%84szczyzna+p%C3%B3%C5%82nocno-zachodnia&rft.au=%5B%5BJerzy+Nalepa%5D%5D&rft.date=1968&rft.pub=PWN&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=258%E2%80%93260"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzuster-Szewc197673-44"><a href="#cite_ref-CITEREFSzuster-Szewc197673_44-0">↑</a> <a href="#CITEREFSzuster-Szewc1976">Szuster-Szewc 1976 ↓</a>, s. 73. </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 3.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=3&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993596-46">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993596_46-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993596_46-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993596_46-2">c</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 596. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199722-47"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199722_47-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 22. </li> <li id="cite_note-Jencz_6-48">↑ <a href="#cite_ref-Jencz_6_48-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jencz_6_48-1">b</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 6.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=6&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 4–5.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=4%E2%80%935&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFFasske198364-50"><a href="#cite_ref-CITEREFFasske198364_50-0">↑</a> <a href="#CITEREFFasske1983">Fasske 1983 ↓</a>, s. 64. </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 7.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=7&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978160-52"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978160_52-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 160. </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation book">А. Д Дуличенко: Типологические параллели к истории формирования и развития серболужицких литературных языков. W: Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов. 1989, s. 26.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.atitle=%D0%A2%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BB%D0%B8+%D0%BA+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.au=%D0%90.+%D0%94+%D0%94%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE&rft.date=1989&rft.pages=26"></cite> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 6–7.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=6%E2%80%937&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFFasske198361-55"><a href="#cite_ref-CITEREFFasske198361_55-0">↑</a> <a href="#CITEREFFasske1983">Fasske 1983 ↓</a>, s. 61. </li> <li id="cite_note-CITEREFJermakowa2008117-56"><a href="#cite_ref-CITEREFJermakowa2008117_56-0">↑</a> <a href="#CITEREFJermakowa2008">Jermakowa 2008 ↓</a>, s. 117. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199717-57"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199717_57-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 17. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 8–9.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=8%E2%80%939&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 6–8.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=6%E2%80%938&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <cite class="citation journal">Teplý J. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224151957/http://stare.luzice.cz/clv/1997/07-08.htm">Lužičtí Srbové – co o nich víme?</a>. „Česko-lužický věstník”, 1997.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+%E2%80%93+co+o+nich+v%C3%ADme%3F&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=1997&rft.issue=6%E2%80%937&rft.au=Tepl%C3%BD+J&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224151957%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F1997%2F07-08.htm"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978162-61"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978162_61-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 162. </li> <li id="cite_note-Teplý9-62">↑ <a href="#cite_ref-Teplý9_62-0">a</a> <a href="#cite_ref-Teplý9_62-1">b</a> <cite class="citation journal">Teplý J. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224110631/http://stare.luzice.cz/clv/1997/09.htm">Lužičtí Srbové – co o nich víme?</a>. „Česko-lužický věstník”, 1997.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+%E2%80%93+co+o+nich+v%C3%ADme%3F&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=1997&rft.issue=9&rft.au=Tepl%C3%BD+J&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224110631%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F1997%2F09.htm"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978158–159-63"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978158–159_63-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 158–159. </li> <li id="cite_note-CITEREFJermakowa2008121-64"><a href="#cite_ref-CITEREFJermakowa2008121_64-0">↑</a> <a href="#CITEREFJermakowa2008">Jermakowa 2008 ↓</a>, s. 121. </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 11–15.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=11%E2%80%9315&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978167-66"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978167_66-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 167. </li> <li id="cite_note-Łaptiewa_17-19-67">↑ <a href="#cite_ref-Łaptiewa_17-19_67-0">a</a> <a href="#cite_ref-Łaptiewa_17-19_67-1">b</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 17–19.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=17%E2%80%9319&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 9–10.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=9%E2%80%9310&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFJermakowa2008132–133,_141-69"><a href="#cite_ref-CITEREFJermakowa2008132–133,_141_69-0">↑</a> <a href="#CITEREFJermakowa2008">Jermakowa 2008 ↓</a>, s. 132–133, 141. </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <cite class="citation journal">Шустер-Шевц Г. Возникновение современного верхнелужицкого языка в XIX веке и проблема влияния чешской модели. „Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов”, s. 14–16, 1989.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+XIX+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B5+%D0%B8+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B0+%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D1%87%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8&rft.jtitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.date=1989&rft.au=%D0%A8%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80-%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D1%86+%D0%93&rft.pages=14%E2%80%9316">  </li> <li id="cite_note-Duliczenko_1989-71">↑ <a href="#cite_ref-Duliczenko_1989_71-0">a</a> <a href="#cite_ref-Duliczenko_1989_71-1">b</a> <cite class="citation book">А. Д Дуличенко: Типологические параллели к истории формирования и развития серболужицких литературных языков. W: Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов. 1989, s. 33.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.atitle=%D0%A2%D0%B8%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BB%D0%B8+%D0%BA+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B8+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%B8+%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.au=%D0%90.+%D0%94+%D0%94%D1%83%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE&rft.date=1989&rft.pages=33"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978161-72"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978161_72-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 161. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 10–11.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=10%E2%80%9311&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 16.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 15.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 10–11.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=10%E2%80%9311&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation journal">Ralston L. P. The Lusatian Question at the Paris Peace Conference. „American Slavic and East European Review”, s. 248–258, 1960.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Lusatian+Question+at+the+Paris+Peace+Conference&rft.jtitle=American+Slavic+and+East+European+Review&rft.date=1960&rft.issue=2&rft.au=Ralston+L.+P&rft.pages=248%E2%80%93258">  </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation journal">Teplý J. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224125727/http://stare.luzice.cz/clv/1997/11.htm">Lužičtí Srbové – co o nich víme?</a>. „Česko-lužický věstník”, 1997.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+%E2%80%93+co+o+nich+v%C3%ADme%3F&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=1997&rft.issue=11&rft.au=Tepl%C3%BD+J&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224125727%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F1997%2F11.htm"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite class="citation journal">Dippmann K. J. The Legal Position of the Lusatian Sorbs since the Second World War. „The Slavonic and East European Review”, s. 63, 1975.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Legal+Position+of+the+Lusatian+Sorbs+since+the+Second+World+War&rft.jtitle=The+Slavonic+and+East+European+Review&rft.date=1975&rft.issue=130&rft.au=Dippmann+K.+J&rft.pages=63">  </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation journal">Ševčenko K. V. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224151351/http://stare.luzice.cz/clv/2008/clv_2008-03.pdf">Lužická otázka a Československo v letech 1945–1947</a>. „Česko-lužický věstník”, s. 19, 2008.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEick%C3%A1+ot%C3%A1zka+a+%C4%8Ceskoslovensko+v+letech+1945%E2%80%931947&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=2008&rft.issue=3&rft.au=%C5%A0ev%C4%8Denko+K.+V&rft.pages=19&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224151351%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F2008%2Fclv_2008-03.pdf">  </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation journal">Ševčenko K. V. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224125321/http://stare.luzice.cz/clv/2008/clv_2008-02.pdf">Lužická otázka a Československo v letech 1945–1947</a>. „Česko-lužický věstník”, s. 10, 2008.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEick%C3%A1+ot%C3%A1zka+a+%C4%8Ceskoslovensko+v+letech+1945%E2%80%931947&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=2008&rft.issue=2&rft.au=%C5%A0ev%C4%8Denko+K.+V&rft.pages=10&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224125321%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F2008%2Fclv_2008-02.pdf">  </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> <cite class="citation journal">Teplý J. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224140732/http://stare.luzice.cz/clv/1998/03.htm">Lužičtí Srbové – co o nich víme?</a>. „Česko-lužický věstník”, 1998.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+%E2%80%93+co+o+nich+v%C3%ADme%3F&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=1998&rft.issue=3&rft.au=Tepl%C3%BD+J&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224140732%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F1998%2F03.htm"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993597-83">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993597_83-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993597_83-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993597_83-2">c</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 597. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="citation journal">Dippmann K. J. The Legal Position of the Lusatian Sorbs since the Second World War. „The Slavonic and East European Review”, s. 66, 1975.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Legal+Position+of+the+Lusatian+Sorbs+since+the+Second+World+War&rft.jtitle=The+Slavonic+and+East+European+Review&rft.date=1975&rft.issue=130&rft.au=Dippmann+K.+J&rft.pages=66">  </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <cite class="citation journal">Dippmann K. J. The Legal Position of the Lusatian Sorbs since the Second World War. „The Slavonic and East European Review”, s. 74, 1975.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Legal+Position+of+the+Lusatian+Sorbs+since+the+Second+World+War&rft.jtitle=The+Slavonic+and+East+European+Review&rft.date=1975&rft.issue=130&rft.au=Dippmann+K.+J&rft.pages=74">  </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <cite class="citation journal">Ševčenko K. V. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224132856/http://stare.luzice.cz/clv/2008/clv_2008-04.pdf">Lužická otázka a Československo v letech 1945–1947</a>. „Česko-lužický věstník”, s. 28–29, 2008.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEick%C3%A1+ot%C3%A1zka+a+%C4%8Ceskoslovensko+v+letech+1945%E2%80%931947&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=2008&rft.issue=4&rft.au=%C5%A0ev%C4%8Denko+K.+V&rft.pages=28%E2%80%9329&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224132856%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F2008%2Fclv_2008-04.pdf">  </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 28–29.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=28%E2%80%9329&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <cite class="citation journal">Malec M. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224121534/http://stare.luzice.cz/clv/2006/clv_2006-06-08.pdf">Těžba hnědého uhlí v Dolní Lužici</a>. „Česko-lužický věstník”. s. 47–51.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=T%C4%9B%C5%BEba+hn%C4%9Bd%C3%A9ho+uhl%C3%AD+v+Doln%C3%AD+Lu%C5%BEici&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.au=Malec+M&rft.pages=47%E2%80%9351&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224121534%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F2006%2Fclv_2006-06-08.pdf">  </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <cite class="citation book">Petr J.: Nástin politických a kulturních dějin Lužických Srbů. Praha: Státní pedagogické nakladatelství, 1972, s. 307.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=N%C3%A1stin+politick%C3%BDch+a+kulturn%C3%ADch+d%C4%9Bjin+Lu%C5%BEick%C3%BDch+Srb%C5%AF&rft.au=Petr+J.&rft.date=1972&rft.pub=St%C3%A1tn%C3%AD+pedagogick%C3%A9+nakladatelstv%C3%AD&rft.place=Praha&rft.pages=307"></cite> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation book">Azembski M.: Z wočomaj Polaka. Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1973, s. 108.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Z+wo%C4%8Domaj+Polaka&rft.au=Azembski+M.&rft.date=1973&rft.pub=Ludowe+nak%C5%82adnistwo+Domowina&rft.place=Budy%C5%A1in&rft.pages=108"></cite> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation journal">Teplý J. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224133455/http://stare.luzice.cz/clv/1998/04.htm">Lužičtí Srbové – co o nich víme?</a>. „Česko-lužický věstník”, 1998.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Lu%C5%BEi%C4%8Dt%C3%AD+Srbov%C3%A9+%E2%80%93+co+o+nich+v%C3%ADme%3F&rft.jtitle=%C4%8Cesko-lu%C5%BEick%C3%BD+v%C4%9Bstn%C3%ADk&rft.date=1998&rft.issue=4&rft.au=Tepl%C3%BD+J&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20131224133455%2Fhttp%3A%2F%2Fstare.luzice.cz%2Fclv%2F1998%2F04.htm"> brak numeru strony </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWtzStj">Co je to projekt WITAJ?</a>. [dostęp 2012-09-13]. (<abbr title="Treść w języku czeskim (čeština)">cz.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 11–12.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=11%E2%80%9312&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993609–610-94"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993609–610_94-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 609–610. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199745-95"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199745_95-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 45. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199759-96"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199759_96-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 59. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199757-97"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199757_97-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 57. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199789-98"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199789_98-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 89. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997141-99"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997141_99-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 141. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199787–88-100"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199787–88_100-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 87–88. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993608–609-101"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993608–609_101-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 608–609. </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <cite class="citation book">Nalepa J.: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Poznań: PWN, 1968, s. 48.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82owia%C5%84szczyzna+p%C3%B3%C5%82nocno-zachodnia&rft.au=Nalepa+J.&rft.date=1968&rft.pub=PWN&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=48"></cite> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <cite class="citation book">Nalepa J.: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Poznań: PWN, 1968, s. 257.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82owia%C5%84szczyzna+p%C3%B3%C5%82nocno-zachodnia&rft.au=Nalepa+J.&rft.date=1968&rft.pub=PWN&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=257"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997138–139-104"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997138–139_104-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 138–139. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984236-105"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984236_105-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 236. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199795-106"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199795_106-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 95. </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="citation book">Nalepa J.: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Poznań: PWN, 1968, s. 230–232.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82owia%C5%84szczyzna+p%C3%B3%C5%82nocno-zachodnia&rft.au=Nalepa+J.&rft.date=1968&rft.pub=PWN&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=230%E2%80%93232"></cite> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <cite class="citation journal nourl">Stone G.S.G. C Stone G.S.G., The Phonemes f and g in Sorbian, „The Slavonic and East European Review”, 46 (107), 1968, s. 321–322<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1968&rft.atitle=The+Phonemes+f+and+g+in+Sorbian&rft.jtitle=The+Slavonic+and+East+European+Review&rft.volume=46&rft.edition=107" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199796–97-109"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199796–97_109-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 96–97. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997131–132-110"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997131–132_110-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 131–132. </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <cite class="citation book">Nalepa J.: Słowiańszczyzna północno-zachodnia. Poznań: PWN, 1968, s. 229–230.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82owia%C5%84szczyzna+p%C3%B3%C5%82nocno-zachodnia&rft.au=Nalepa+J.&rft.date=1968&rft.pub=PWN&rft.place=Pozna%C5%84&rft.pages=229%E2%80%93230"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199798-112"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199798_112-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 98. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997118-113"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997118_113-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 118. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199780–81-114"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199780–81_114-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 80–81. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997112–113-115"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997112–113_115-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 112–113. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199779–80-116"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199779–80_116-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 79–80. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997105–109-117"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997105–109_117-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 105–109. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997116-118"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997116_118-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 116. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997122–124-119"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997122–124_119-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 122–124. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997124–126-120"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997124–126_120-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 124–126. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997129–131-121"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997129–131_121-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 129–131. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997133-122"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997133_122-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 133. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199790–92-123"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199790–92_123-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 90–92. </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt1997156-124"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt1997156_124-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 156. </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 5–6.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=5%E2%80%936&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978173–174-126"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978173–174_126-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 173–174. </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> <cite class="citation journal">Шустер-Шевц Г. Возникновение современного верхнелужицкого языка в XIX веке и проблема влияния чешской модели. „Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов”, s. 8–9, 1989.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+XIX+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B5+%D0%B8+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B0+%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D1%87%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8&rft.jtitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.date=1989&rft.au=%D0%A8%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80-%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D1%86+%D0%93&rft.pages=8%E2%80%939">  </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> <cite class="citation journal">Шустер-Шевц Г. Возникновение современного верхнелужицкого языка в XIX веке и проблема влияния чешской модели. „Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов”, s. 9, 1989.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+XIX+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B5+%D0%B8+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B0+%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D1%87%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8&rft.jtitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.date=1989&rft.au=%D0%A8%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80-%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D1%86+%D0%93&rft.pages=9">  </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198420-129"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster198420_129-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 20. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974474-130"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974474_130-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 474. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993600-131">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993600_131-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993600_131-1">b</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 600. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974472–473-132"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974472–473_132-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 472–473. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198446-133"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster198446_133-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 46. </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <cite class="citation journal">Stone G. C. The Phonemes f and g in Sorbian. „The Slavonic and East European Review”. 46 (107), s. 315–319, 1968.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Phonemes+f+and+g+in+Sorbian&rft.jtitle=The+Slavonic+and+East+European+Review&rft.date=1968&rft.volume=46&rft.issue=107&rft.au=Stone+G.+C&rft.pages=315%E2%80%93319">  </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993603–604-135"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993603–604_135-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 603–604. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974473–474-136"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974473–474_136-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 473–474. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster198427–28-137"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster198427–28_137-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 27–28. </li> <li id="cite_note-CITEREFSeliszczew1941244-138"><a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941244_138-0">↑</a> <a href="#CITEREFSeliszczew1941">Seliszczew 1941 ↓</a>, s. 244. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 16–17.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=16%E2%80%9317&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974479–480-140">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-4">e</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-5">f</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-6">g</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974479–480_140-7">h</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 479–480. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974481–483-141">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974481–483_141-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974481–483_141-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974481–483_141-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974481–483_141-3">d</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974481–483_141-4">e</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 481–483. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974483–484-142">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974483–484_142-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974483–484_142-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974483–484_142-2">c</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974483–484_142-3">d</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 483–484. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984100–105-143"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984100–105_143-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 100–105. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984106–108-144"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984106–108_144-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 106–108. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984109-145"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984109_145-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 109. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974485-146">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974485_146-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974485_146-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974485_146-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 485. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984108-149"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984108_149-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 108. </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 19.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=19&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984110–113-151"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984110–113_151-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 110–113. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993629-152"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993629_152-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 629. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984132–139-153"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984132–139_153-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 132–139. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984133-154">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984133_154-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984133_154-1">b</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 133. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984134-155">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984134_155-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984134_155-1">b</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 134. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974489–490-156"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974489–490_156-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 489–490. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984135–136-157"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984135–136_157-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 135–136. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984115–116-158"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984115–116_158-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 115–116. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974490-159"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974490_159-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 490. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984128-160">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984128_160-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984128_160-1">b</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 128. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993627-161"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993627_161-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 627. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984118–119-162"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984118–119_162-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 118–119. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993622-163">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993622_163-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFStone1993622_163-1">b</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 622. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984120–121-164"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984120–121_164-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 120–121. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993620–623-165"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993620–623_165-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 620–623. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984210–216-166"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984210–216_166-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 210–216. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984211–212-167"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984211–212_167-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 211–212. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984212–213-168"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984212–213_168-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 212–213. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974492-170"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974492_170-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 492. </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 22.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974493-172"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974493_172-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 493. </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 22–23.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=22%E2%80%9323&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-Jencz_23-174">↑ <a href="#cite_ref-Jencz_23_174-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jencz_23_174-1">b</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 23.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974494–495-175">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974494–495_175-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974494–495_175-1">b</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 494–495. </li> <li id="cite_note-Jencz_25-176">↑ <a href="#cite_ref-Jencz_25_176-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jencz_25_176-1">b</a> <a href="#cite_ref-Jencz_25_176-2">c</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 25.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=25&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984169-178"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984169_178-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 169. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974496-179">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974496_179-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974496_179-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974496_179-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 496. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984170-180"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984170_180-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 170. </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 23–24.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=23%E2%80%9324&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974497–498-183"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974497–498_183-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 497–498. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974498-184">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974498_184-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974498_184-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974498_184-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 498. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984171–172-185"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984171–172_185-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 171–172. </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 24.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=24&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSeliszczew1941255-187">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941255_187-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941255_187-1">b</a> <a href="#CITEREFSeliszczew1941">Seliszczew 1941 ↓</a>, s. 255. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984202–203-188"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984202–203_188-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 202–203. </li> <li id="cite_note-Jencz_26-189">↑ <a href="#cite_ref-Jencz_26_189-0">a</a> <a href="#cite_ref-Jencz_26_189-1">b</a> <a href="#cite_ref-Jencz_26_189-2">c</a> <a href="#cite_ref-Jencz_26_189-3">d</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 26.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=26&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984203-190"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984203_190-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 203. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974498–499-191">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974498–499_191-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974498–499_191-1">b</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 498–499. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974499–500-192">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974499–500_192-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974499–500_192-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974499–500_192-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 499–500. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974500–501-193"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974500–501_193-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 500–501. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984173-194"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984173_194-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 173. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974501–502-195"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974501–502_195-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 501–502. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984204-196"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984204_196-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 204. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974502-197">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974502_197-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974502_197-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974502_197-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 502. </li> <li id="cite_note-CITEREFSeliszczew1941258-198"><a href="#cite_ref-CITEREFSeliszczew1941258_198-0">↑</a> <a href="#CITEREFSeliszczew1941">Seliszczew 1941 ↓</a>, s. 258. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984218–227-199"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984218–227_199-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 218–227. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984228-200"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984228_200-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 228. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984229–232-201"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984229–232_201-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 229–232. </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974503-202">↑ <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974503_202-0">a</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974503_202-1">b</a> <a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974503_202-2">c</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 503. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984229-203"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984229_203-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 229. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984234–235-204"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984234–235_204-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 234–235. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984234-205"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984234_205-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 234. </li> <li id="cite_note-CITEREFŠewc-Schuster1984236–238-206"><a href="#cite_ref-CITEREFŠewc-Schuster1984236–238_206-0">↑</a> <a href="#CITEREFŠewc-Schuster1984">Šewc-Schuster 1984 ↓</a>, s. 236–238. </li> <li id="cite_note-207"><a href="#cite_ref-207">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 27–28.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=27%E2%80%9328&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFMichałk1974509–511-208"><a href="#cite_ref-CITEREFMichałk1974509–511_208-0">↑</a> <a href="#CITEREFMichałk1974">Michałk 1974 ↓</a>, s. 509–511. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993652–674-209"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993652–674_209-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 652–674. </li> <li id="cite_note-CITEREFStone1993674-210"><a href="#cite_ref-CITEREFStone1993674_210-0">↑</a> <a href="#CITEREFStone1993">Stone 1993 ↓</a>, s. 674. </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">↑</a> <cite class="citation book nourl">Шустер-ШевцШ.Ш. Г Шустер-ШевцШ.Ш., Возникновение современного верхнелужицкого языка в XIX веке и проблема влияния чешской модели, Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов, 1989, s. 13<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%A8%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80-%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D1%86&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+XIX+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B5+%D0%B8+%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B0+%D0%B2%D0%BB%D0%B8%D1%8F%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D1%87%D0%B5%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9+%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D0%B8&rft.pub=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.date=1989&rft.aulast=%D0%93" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <cite class="citation book nourl">Brijnen H.B.H. B Brijnen H.B.H., Written Sorbian and spoken Sorbian: reconsidering the role of codification, t. 16, Studies in Slavic and General Linguistics, 1991, s. 35–36<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Brijnen+H.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Written+Sorbian+and+spoken+Sorbian%3A+reconsidering+the+role+of+codification&rft.pub=Studies+in+Slavic+and+General+Linguistics&rft.date=1991&rft.aulast=B" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFFasske198367-213"><a href="#cite_ref-CITEREFFasske198367_213-0">↑</a> <a href="#CITEREFFasske1983">Fasske 1983 ↓</a>, s. 67. </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> <cite class="citation book">Супрун А.Е., Калюта А.М.: Введение в славянскую филологию. Мінск: Вышэйшая школа, 1981, s. 83.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B2+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E+%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8E&rft.au=%D0%A1%D1%83%D0%BF%D1%80%D1%83%D0%BD+%D0%90.%D0%95.%2C+%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%82%D0%B0+%D0%90.%D0%9C.&rft.date=1981&rft.pub=%D0%92%D1%8B%D1%88%D1%8D%D0%B9%D1%88%D0%B0%D1%8F+%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0&rft.place=%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA&rft.pages=83"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFSchaarschmidt199724-215"><a href="#cite_ref-CITEREFSchaarschmidt199724_215-0">↑</a> <a href="#CITEREFSchaarschmidt1997">Schaarschmidt 1997 ↓</a>, s. 24. </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">↑</a> <cite class="citation book">Енч Г., Недолужко А.Ю., Скорвид С.С.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzjazyk.pdf">Серболужицкий язык</a>. s. 9.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA&rft.au=%D0%95%D0%BD%D1%87+%D0%93.%2C+%D0%9D%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%BA%D0%BE+%D0%90.%D0%AE.%2C+%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%B2%D0%B8%D0%B4+%D0%A1.%D0%A1.&rft.pages=9&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzjazyk.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">↑</a> <cite class="citation book nourl">Бернштейн С.Б.С. Б Бернштейн С.Б.С., Русское славяноведение о сербо-лужицких языках, Сербо-лужицкий лингвистический сборник, 1963, s. 6<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD+%D0%A1.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&rft.pub=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.aulast=%D0%91" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">↑</a> <cite class="citation book">Лаптева Л. П., Кунце П.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.slavcenteur.ru/Proba/ucheba/kursy/Serboluzhistorija.pdf">История серболужицкого народа</a>. s. 8.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0&rft.au=%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%9B.+%D0%9F.%2C+%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D0%B5+%D0%9F.&rft.pages=8&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.slavcenteur.ru%2FProba%2Fucheba%2Fkursy%2FSerboluzhistorija.pdf"></cite> </li> <li id="cite_note-CITEREFTrofimowicz1978166-219"><a href="#cite_ref-CITEREFTrofimowicz1978166_219-0">↑</a> <a href="#CITEREFTrofimowicz1978">Trofimowicz 1978 ↓</a>, s. 166. </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">↑</a> <cite class="citation journal">Ермакова М. И. Новый этап в изучении верхнелужицкого литературного языка. „Формирование и функционирование серболужицких литературных языков и диалектов”, s. 196, 1989.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9+%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BF+%D0%B2+%D0%B8%D0%B7%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B8+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0&rft.jtitle=%D0%A4%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%BE%D0%B2&rft.date=1989&rft.au=%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0+%D0%9C.+%D0%98&rft.pages=196">  </li> <li id="cite_note-221"><a href="#cite_ref-221">↑</a> <cite class="citation journal">Бернштейн С. Б. Русское славяноведение о сербо-лужицких языках. „Сербо-лужицкий лингвистический сборник”, s. 7–8, 1963.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&rft.jtitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.au=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD+%D0%A1.+%D0%91&rft.pages=7%E2%80%938">  </li> <li id="cite_note-222"><a href="#cite_ref-222">↑</a> <cite class="citation journal">Бернштейн С. Б. Русское славяноведение о сербо-лужицких языках. „Сербо-лужицкий лингвистический сборник”, s. 8–12, 1963.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&rft.jtitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.au=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD+%D0%A1.+%D0%91&rft.pages=8%E2%80%9312">  </li> <li id="cite_note-223"><a href="#cite_ref-223">↑</a> <cite class="citation journal">Бернштейн С. Б. Русское славяноведение о сербо-лужицких языках. „Сербо-лужицкий лингвистический сборник”, s. 12–13, 1963.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&rft.jtitle=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.au=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD+%D0%A1.+%D0%91&rft.pages=12%E2%80%9313">  </li> <li id="cite_note-224"><a href="#cite_ref-224">↑</a> <cite class="citation book nourl">Бернштейн С.Б.С. Б Бернштейн С.Б.С., Русское славяноведение о сербо-лужицких языках, Сербо-лужицкий лингвистический сборник, 1963, s. 21–22<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%88%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%BD+%D0%A1.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%BE+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%85&rft.pub=%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE-%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA&rft.date=1963&rft.aulast=%D0%91" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-225"><a href="#cite_ref-225">↑</a> <cite class="citation book">Супрун А.Е.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philology.ru/linguistics3/suprun-89b.htm">Введение в славянскую филологию</a>. Минск: 1989, s. 76–81.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%92%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B2+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E+%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8E&rft.au=%D0%A1%D1%83%D0%BF%D1%80%D1%83%D0%BD+%D0%90.%D0%95.&rft.date=1989&rft.place=%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA&rft.pages=76%E2%80%9381&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.philology.ru%2Flinguistics3%2Fsuprun-89b.htm"></cite> </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">↑</a> <cite class="citation book nourl">ТрубачёвТ. О.Н ТрубачёвТ., Рец. на: Schuster-Šewc H. ''Historisch-etymologisches Wörterbuch der ober- und niedersorbischen Sprache''. 1: A – bohot. Bautzen, 1978, S. XXXI + 48, Этимология 1978, 1980, s. 184–185<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%A2%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%87%D1%91%D0%B2&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A0%D0%B5%D1%86.+%D0%BD%D0%B0%3A+Schuster-%C5%A0ewc+H.+%27%27Historisch-etymologisches+W%C3%B6rterbuch+der+ober-+und+niedersorbischen+Sprache%27%27.+1%3A+A+%E2%80%93+bohot.+Bautzen%2C+1978%2C+S.+XXXI+%2B+48&rft.pub=%D0%AD%D1%82%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F+1978&rft.date=1980&rft.aulast=%D0%9E.%D0%9D" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-227"><a href="#cite_ref-227">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWvtZBt">Universitaet Leipzig – Institut za sorabistiku</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-228"><a href="#cite_ref-228">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/6BcWuiwCf">Sorabistika</a>. [dostęp 2012-10-23]. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=56" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=56" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia">edytuj kod</a>]</div> <ul><li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFFasske1983">H.H. Fasske H.H., The Historical, Economic and Political Bases of the Formation and Development of the Sorbian Literary Languages, [w:] The formation of the Slavonic literary languages, 1983, s. 64–69<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=H.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+formation+of+the+Slavonic+literary+languages&rft.atitle=The+Historical%2C+Economic+and+Political+Bases+of+the+Formation+and+Development+of+the+Sorbian+Literary+Languages&rft.date=1983&rft.aulast=Fasske" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFSchaarschmidt1997">G.G. Schaarschmidt G.G., A historical phonology of the upper and lower Sorbian languages, Heidelberg: Universitätsverlag C. Winter, 1997<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=G.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+historical+phonology+of+the+upper+and+lower+Sorbian+languages&rft.place=Heidelberg&rft.pub=Universit%C3%A4tsverlag+C.+Winter&rft.date=1997&rft.aulast=Schaarschmidt" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFStone1993">G.G. Stone G.G., Sorbian, [w:] The Slavonic Languages, Londyn, Nowy Jork: Routledge, 1993, s. 593–685<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Londyn%2C+Nowy+Jork&rft.atitle=Sorbian&rft.aufirst=G.&rft.aulast=Stone&rft.date=1993&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Slavonic+Languages&rft.pub=Routledge" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFŠewc-Schuster1984">HeinzH. Šewc-Schuster HeinzH., Gramatika hornjoserbskeje rěče, Budziszyn: Domowina, 1984<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Heinz&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Gramatika+hornjoserbskeje+r%C4%9B%C4%8De&rft.place=Budziszyn&rft.pub=Domowina&rft.date=1984&rft.aulast=%C5%A0ewc-Schuster" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFTaszycki1928">W.W. Taszycki W.W., Stanowisko języka łużyckiego, [w:] Symbolae grammaticae in honorem J. Rozwadowski, t. II, 1928, s. 127–138<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=W.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Symbolae+grammaticae+in+honorem+J.+Rozwadowski&rft.atitle=Stanowisko+j%C4%99zyka+%C5%82u%C5%BCyckiego&rft.date=1928&rft.aulast=Taszycki" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFJermakowa2008">М.И.М.И. Ермакова М.И.М.И., Роль серболужицких литературных языков в формировании культуры серболужичан в период национального возрождения, [w:] Литературные языки в контексте культуры славян, 2008, s. 113–152<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=%D0%9C.%D0%98.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%9B%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8+%D0%B2+%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%82%D0%B5+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD&rft.atitle=%D0%A0%D0%BE%D0%BB%D1%8C+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2+%D0%B2+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B8+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%87%D0%B0%D0%BD+%D0%B2+%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4+%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F&rft.date=2008&rft.aulast=%D0%95%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFMichałk1974">Ф.Ф. Михалк Ф.Ф., Краткий очерк грамматики современного верхнелужицкого литературного языка, [w:] Верхнелужицко-русский словарь, 1974, s. 472–511<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=%D0%A4.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE-%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C&rft.atitle=%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B8%D0%B9+%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%80%D0%BA+%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0&rft.date=1974&rft.aulast=%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%BB%D0%BA" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFSeliszczew1941">А.М.А.М. Селищев А.М.А.М., Славянское языкознание. Западнославянские языки, Moskwa: Государственное учебно-педагогическое издательство Наркомпроса РСФСР, 1941, s. 221–268<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=%D0%90.%D0%9C.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5.+%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B8&rft.place=Moskwa&rft.pub=%D0%93%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D1%83%D1%87%D0%B5%D0%B1%D0%BD%D0%BE-%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5+%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE+%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0+%D0%A0%D0%A1%D0%A4%D0%A1%D0%A0&rft.date=1941&rft.aulast=%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%89%D0%B5%D0%B2" style="display:none"> .</cite></li> <li>Супрун А.Е., Калюта А.М., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philology.ru/linguistics3/suprun-89b.htm">Введение в славянскую филологию</a>, Минск: Вышэйшая школа, 1989, s. 81–86.</li> <li><cite class="citation book nourl" id="CITEREFTrofimowicz1978">К.К.К.К. Трофимович К.К.К.К., Развитие верхнелужицкого литературного языка в середине XIX века, [w:] Национальное возрождение и формирование славянских литературных языков, 1978<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=%D0%9A.%D0%9A.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%BE%D0%B5+%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D1%80%D0%BE%D0%B6%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D0%B8+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.atitle=%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%B5+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%85%D0%BD%D0%B5%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BD%D0%B5+XIX+%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0&rft.date=1978&rft.aulast=%D0%A2%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87" style="display:none"> .</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzuster-Szewc1976">Г. Шустер-Шевц: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20110617202510/http://files.istorichka.ru:80/FTP/Periodika/Voprosy_Jazykoznanija/1976/1976_6.pdf">Язык лужицких сербов и его место в семье славянских языков</a>. Moskwa: Nauka, 1976, s. 70–86.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D0%BA+%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%B2+%D0%B8+%D0%B5%D0%B3%D0%BE+%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE+%D0%B2+%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8C%D0%B5+%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%B2&rft.au=%D0%93.+%D0%A8%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80-%D0%A8%D0%B5%D0%B2%D1%86&rft.date=1976&rft.pub=Nauka&rft.place=Moskwa&rft.pages=70%E2%80%9386&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20110617202510%2Fhttp%3A%2F%2Ffiles.istorichka.ru%3A80%2FFTP%2FPeriodika%2FVoprosy_Jazykoznanija%2F1976%2F1976_6.pdf"></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne">Linki zewnętrzne</h2>[<a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&veaction=edit&section=57" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&action=edit&section=57" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne">edytuj kod</a>]</div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" class="extiw" title="wikt:górnołużycki">Zobacz hasło górnołużycki w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72799541">.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy dl,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ol,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ul{margin-top:0}.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny>div,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny li{break-inside:avoid}</style> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-count: 2; column-width: 28em;"> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20161006045413/http://slovnik.vancl.eu/hls3/">Słownik języka górnołużyckiego</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224113321/http://www.serbski-institut.de/index.php?id=1&lg=os">Strona organizacji Serbski Institut</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131224102908/http://www.serbski-institut.de/index.php?id=50&lg=os">Słownik frazeologiczny języka górnołużyckiego</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.is/20121128181219/http://80.153.223.118/cgi-bin/corpus">Korpus tekstów języka górnołużyckiego</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20180330041539/http://macica.sorben.com/">Strona organizacji Maćica Serbska</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://enricu.wordpress.com/webova-kavarna/kurs-serbskeje-rece-kurz-luzicke-srbstiny/">Rozmówki górnołużyckie z książki Curs practic de limba sorabă (Jindřich Vacek)</a>.</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20161103232638/http://witaj-sprachzentrum.de/index.php/hsb/download">Materiały dydaktyczne Centrum Językowego Witaj</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.serbske-nowiny.de/">Strona wydawanej w języku górnołużyckim gazety Serbske Nowiny</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.posol.de/">Strona wydawanej w języku górnołużyckim gazety Katolski Posoł</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6BcX20IlF?url=http://www.plomjo.de/">Strona magazynu dla dzieci Płomjo</a>. [dostęp 2013-12-23]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.plomjo.de/">tego adresu</a> (2012-10-23)]. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rozhlad.de/">Strona wydawanego w języku górnołużyckim magazynu Rozhlad</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mdr.de/serbski-program/rozhlos/index.html">Strona audycji łużyckich Serbski rozhłós w stacji radiowej MDR 1 Radio Sachsen</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mdr.de/serbski-program/wuhladko/index.html">Strona programu telewizyjnego w języku górnołużyckim pt. Wuhladko</a>. (<abbr title="Treść w języku górnołużyckim (hornjoserbsce)">górnołuż.</abbr>).</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://boehmak.de/">Słownik niemiecko-górnołużycki, górnołużycko-niemiecki (z pisownią sprzed reformy z 2005 roku)</a></li></ul> </div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75675918">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) tbody{display:block;overflow:visible;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .inner-standard tbody tr .opis{text-align:left}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) table table{margin:0;padding:0;border:0 none #000;padding-left:2em;width:100%}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Szablon:Języki słowiańskie">p</a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Dyskusja szablonu:Języki słowiańskie">d</a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki słowiańskie">Języki słowiańskie</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pras%C5%82owia%C5%84ski" title="Język prasłowiański">prasłowiański</a><a href="#cite_note-229">[A]</a></li></ul> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_zachodnios%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki zachodniosłowiańskie">zachodniosłowiańskie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_lechickie" title="Języki lechickie">lechickie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Dialekty_j%C4%99zyka_polskiego" title="Dialekty języka polskiego">wschodniolechickie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_polski" title="Język polski">polski</a> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_staropolski" title="Język staropolski">staropolski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Bredniopolski" title="Język średniopolski">średniopolski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a1_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Grupa_pomorska_j%C4%99zyk%C3%B3w_lechickich" title="Grupa pomorska języków lechickich">środkowolechickie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kaszubski" title="Język kaszubski">kaszubski</a></li> <li><a href="/wiki/Etnolekt_s%C5%82owi%C5%84ski" title="Etnolekt słowiński">słowiński</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Gwary_zachodniopomorskie" title="Gwary zachodniopomorskie">gwary zachodniopomorskie</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Dialekty_zachodniolechickie" title="Dialekty zachodniolechickie">zachodniolechickie</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Dialekt_rugijski" title="Dialekt rugijski">rugijski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Gwary_meklemburskie" title="Gwary meklemburskie">meklemburski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Dialekt_marchijsko-magdeburski" title="Dialekt marchijsko-magdeburski">marchijsko-magdeburski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_po%C5%82abski" title="Język połabski">połabski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_czesko-s%C5%82owackie" title="Języki czesko-słowackie">czesko-słowackie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_czeski" title="Język czeski">czeski</a> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_staroczeski" title="Język staroczeski">staroczeski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_knaan" title="Język knaan">knaan</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owacki" title="Język słowacki">słowacki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_%C5%82u%C5%BCyckie" title="Języki łużyckie">serbołużyckie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_dolno%C5%82u%C5%BCycki" title="Język dolnołużycki">dolnołużycki</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">górnołużycki</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_wschodnio%C5%82u%C5%BCycki" title="Język wschodniołużycki">wschodniołużycki</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_wschodnios%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki wschodniosłowiańskie">wschodniosłowiańskie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_staronowogrodzki" title="Język staronowogrodzki">staronowogrodzki</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_staroruski" title="Język staroruski">staroruski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_2_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">rosyjski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_ruski" title="Język ruski">ruski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bia%C5%82oruski" title="Język białoruski">białoruski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_ukrai%C5%84ski" title="Język ukraiński">ukraiński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_po%C5%82udniowos%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki południowosłowiańskie">południowosłowiańskie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Grupa_zachodnia_j%C4%99zyk%C3%B3w_po%C5%82udniowos%C5%82owia%C5%84skich" title="Grupa zachodnia języków południowosłowiańskich">zachodnie</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owe%C5%84ski" title="Język słoweński">słoweński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_pano%C5%84sko-s%C5%82owia%C5%84ski" title="Język panońsko-słowiański">panoński</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyk_serbsko-chorwacki" title="Język serbsko-chorwacki">serbsko-chorwacki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bo%C5%9Bniacki" title="Język bośniacki">bośniacki</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_chorwacki" title="Język chorwacki">chorwacki</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_czarnog%C3%B3rski" title="Język czarnogórski">czarnogórski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_serbski" title="Język serbski">serbski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Grupa_wschodnia_j%C4%99zyk%C3%B3w_po%C5%82udniowos%C5%82owia%C5%84skich" title="Grupa wschodnia języków południowosłowiańskich">wschodnie</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_bu%C5%82garski" title="Język bułgarski">bułgarski</a> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Bredniobu%C5%82garski" title="Język średniobułgarski">średniobułgarski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_macedo%C5%84ski" title="Język macedoński">macedoński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_cerkiewnos%C5%82owia%C5%84ski" title="Język cerkiewnosłowiański">cerkiewnosłowiański</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_liturgiczny" title="Język liturgiczny">†*</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_staro-cerkiewno-s%C5%82owia%C5%84ski" title="Język staro-cerkiewno-słowiański">staro-cerkiewno-słowiański</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a>)</li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">odrębne dialekty (<a href="/wiki/Mikroj%C4%99zyki" title="Mikrojęzyki">mikrojęzyki</a>)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_banacko-bu%C5%82garski" title="Język banacko-bułgarski">banacko-bułgarski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_burgenlandzko-chorwacki" title="Język burgenlandzko-chorwacki">burgenlandzko-chorwacki</a></li> <li><a href="/wiki/Jazyczije" title="Jazyczije">jazyczje</a></li> <li><a href="/wiki/Etnolekt_laski" title="Etnolekt laski">laski</a></li> <li><a href="/wiki/Dialekt_moliza%C5%84sko-chorwacki" title="Dialekt molizańsko-chorwacki">molizańsko-chorwacki</a></li> <li><a href="/wiki/Gwary_podlaskie_j%C4%99zyka_ukrai%C5%84skiego" title="Gwary podlaskie języka ukraińskiego">podlaski</a></li> <li><a href="/wiki/Dialekt_prekmurski" title="Dialekt prekmurski">prekmurski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_rusi%C5%84ski" title="Język rusiński">rusiński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_wojwodi%C5%84skorusi%C5%84ski" title="Język wojwodińskorusiński">wojwodińskorusiński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_zachodniopoleski" title="Język zachodniopoleski">zachodniopoleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/J%C4%99zyki_mieszane" title="Języki mieszane">języki mieszane</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Trasianka" title="Trasianka">trasianka</a></li> <li><a href="/wiki/Sur%C5%BCyk" title="Surżyk">surżyk</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_kiachty%C5%84ski" title="Język kiachtyński">kiachtyński</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_russenorsk" title="Język russenorsk">russenorsk</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/Ponaschemu_(j%C4%99zyk)" title="Ponaschemu (język)">ponaschemu</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owianoserbski" title="Język słowianoserbski">słowianoserbski</a> <a href="/wiki/J%C4%99zyk_wymar%C5%82y" title="Język wymarły">†</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-229"><a href="#cite_ref-229">↑</a> Język prasłowiański nie jest językiem słowiańskim, lecz przodkiem wszystkich języków słowiańskich. </li> </ol></div></div> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_naturalny" title="Język naturalny">język naturalny</a>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85141247">sh85141247</a></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4120294-6">4120294-6</a></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb13318801s">13318801s</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007529654905171">987007529654905171</a></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Upper-Sorbian-language">topic/Upper-Sorbian-language</a></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_górnołużycki&oldid=74962113">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_górnołużycki&oldid=74962113</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:J%C4%99zyki_zachodnios%C5%82owia%C5%84skie" title="Kategoria:Języki zachodniosłowiańskie">Języki zachodniosłowiańskie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:%C5%81u%C5%BCyce_G%C3%B3rne" title="Kategoria:Łużyce Górne">Łużyce Górne</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:J%C4%99zyki_zagro%C5%BCone_w_Europie" title="Kategoria:Języki zagrożone w Europie">Języki zagrożone w Europie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:J%C4%99zyki_Niemiec" title="Kategoria:Języki Niemiec">Języki Niemiec</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Kultura_serbo%C5%82u%C5%BCycka" title="Kategoria:Kultura serbołużycka">Kultura serbołużycka</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_IPA_do_sprawdzenia" title="Kategoria:Szablon IPA do sprawdzenia">Szablon IPA do sprawdzenia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_-_2_kolumny" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy - 2 kolumny">Układ wielokolumnowy - 2 kolumny</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 paź 2024, 11:09.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Szukaj </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Język górnołużycki</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 78 języków </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Dodaj temat </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-866f5d587f-l2hg2","wgBackendResponseTime":385,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.360","walltime":"2.639","ppvisitednodes":{"value":82146,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":469936,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":106230,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":232300,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":13,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2205.843 1 -total"," 35.21% 776.779 1 Szablon:Przypisy"," 19.76% 435.858 161 Szablon:Odn"," 17.89% 394.563 61 Szablon:Cytuj_książkę"," 13.31% 293.634 1 Szablon:Język_infobox"," 9.09% 200.610 20 Szablon:Cytuj_stronę"," 8.08% 178.260 24 Szablon:Cytuj_pismo"," 7.30% 161.088 1 Szablon:Układ_wielokolumnowy"," 6.31% 139.240 7 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 5.89% 129.904 17 Szablon:Cytuj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.870","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7490882,"limit":52428800},"limitreport-logs":"\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1999'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P218'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1798'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P221'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P506'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1629'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P278'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P1232'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\nJednostka nie zawiera poszukiwanej właściwości 'P2590'\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"The Slavonic and East European Review\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-796d44574c-b9hz8","timestamp":"20250327101114","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"J\u0119zyk g\u00f3rno\u0142u\u017cycki","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q13248","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q13248","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-09-13T18:10:39Z","headline":"j\u0119zyk zachodnios\u0142owia\u0144ski u\u017cywany g\u0142\u00f3wnie w Niemczech"}</script> </body> </html>