CINXE.COM
Tizh - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="br" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tizh - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )brwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Genver","C'hwevrer","Meurzh","Ebrel","Mae","Mezheven","Gouere","Eost","Gwengolo","Here","Du","Kerzu"],"wgRequestId":"feb27f7a-a7ef-45df-8adb-39a40233db6b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tizh","wgTitle":"Tizh","wgCurRevisionId":2097090,"wgRevisionId":2097090,"wgArticleId":132882,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pajennoù a ra gant liammoù burzhudus ISBN","Fizik","Kementadoù ar fizik"],"wgPageViewLanguage":"br","wgPageContentLanguage":"br","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tizh","wgRelevantArticleId":132882,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"br","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"br"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3711325","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.math.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=br&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=br&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=br&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="902"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/36/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="602"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="481"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tizh - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//br.m.wikipedia.org/wiki/Tizh"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Kemmañ" href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (br)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//br.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tizh"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.br"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Lanv Atom evit Wikipedia" href="/w/index.php?title=Dibar:Kemmo%C3%B9Diwezha%C3%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tizh rootpage-Tizh skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Mont d’an endalc’had</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lec'hienn"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Lañser pennañ" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Meuziad pennañ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Meuziad pennañ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Meuziad pennañ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mont d’ar varrenn gostez</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">kuzhat</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Merdeiñ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Degemer" title="Diskouez ar Bajenn bennañ [z]" accesskey="z"><span>Degemer</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:Kemmo%C3%B9Diwezha%C3%B1" title="Roll ar c'hemmoù diwezhañ c'hoarvezet war ar wiki. [r]" accesskey="r"><span>Kemmoù diwezhañ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:DreZegouezh" title="Diskwel ur bajenn dre zegouezh [x]" accesskey="x"><span>Ur bajenn dre zegouezh</span></a></li><li id="n-Meneger-hollek" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:AnHollBajenno%C3%B9"><span>Meneger hollek</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:Pajenno%C3%B9Dibar"><span>Pajennoù dibar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Kemer_perzh" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Kemer_perzh" > <div class="vector-menu-heading"> Kemer perzh </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="Skoazell."><span>Skoazell</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Porched_ar_gumuniezh" title="Diwar-benn ar raktres, ar pezh a c'hallit ober, pelec'h kavout an traoù"><span>Porched ar gumuniezh</span></a></li><li id="n-Tavarn" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kumuniezh/An_davarn"><span>Tavarn</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Degemer" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-br.svg" width="119" height="13" style="width: 7.4375em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Dibar:Klask" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Klaskit er wiki-mañ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Klask</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Klask e Wikipedia" aria-label="Klask e Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Klaskit er wiki-mañ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Dibar:Klask"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Klask</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ostilhoù personel"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Neuz"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Kemmañ ment, ledander ha liv font ar bajenn" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Neuz" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Neuz</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=br.wikipedia.org&uselang=br" class=""><span>Reiñ</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Dibar:Kroui%C3%B1Kont&returnto=Tizh" title="Erbedet eo deoc'h krouiñ ur gont ha kevreañ ; n'eo ket ret koulskoude." class=""><span>Krouiñ ur gont</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Dibar:Kevrea%C3%B1Implijer&returnto=Tizh" title="Daoust ma n'eo ket ret, ec'h aliomp deoc'h kevreañ [o]" accesskey="o" class=""><span>Kevreañ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Muioc'h a zibaboù" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ostilhoù personel" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ostilhoù personel</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Lañser implijer" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=br.wikipedia.org&uselang=br"><span>Reiñ</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Kemer perzh</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:Kroui%C3%B1Kont&returnto=Tizh" title="Erbedet eo deoc'h krouiñ ur gont ha kevreañ ; n'eo ket ret koulskoude."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Krouiñ ur gont</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:Kevrea%C3%B1Implijer&returnto=Tizh" title="Daoust ma n'eo ket ret, ec'h aliomp deoc'h kevreañ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Kevreañ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pajennoù evit implijerien digevreet <a href="/wiki/Skoazell:Introduction" aria-label="Gouzout hiroc’h a-zivout degas kemmoù"><span>gouzout hiroc'h</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:MaC%27haozeadenno%C3%B9" title="Kaozeadennoù diwar-benn ar c'hemmoù graet adal ar chomlec'h-mañ [n]" accesskey="n"><span>Kaozeal</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lec'hienn"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Taolenn" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Taolenn</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mont d’ar varrenn gostez</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">kuzhat</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Deroù</div> </a> </li> <li id="toc-Termenadur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Termenadur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Termenadur</span> </div> </a> <ul id="toc-Termenadur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tizh_linennek_ha_tizh_a-spin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tizh_linennek_ha_tizh_a-spin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tizh linennek ha tizh a-spin</span> </div> </a> <ul id="toc-Tizh_linennek_ha_tizh_a-spin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Unanennoù_an_tizh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Unanennoù_an_tizh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Unanennoù an tizh</span> </div> </a> <ul id="toc-Unanennoù_an_tizh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Skalfad_an_tizhoù" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Skalfad_an_tizhoù"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Skalfad an tizhoù</span> </div> </a> <ul id="toc-Skalfad_an_tizhoù-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notennoù" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notennoù"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Notennoù</span> </div> </a> <ul id="toc-Notennoù-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Taolenn" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Taolenn" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Gwintañ an daolenn" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Gwintañ an daolenn</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Tizh</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Mont d’ur pennad en ur yezh all. 83 yezh a zo." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-83" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">83 yezh</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Spoed" title="Spoed – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Spoed" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%A5%E1%8B%B5%E1%8D%88%E1%89%B5" title="ጥድፈት – amhareg" lang="am" hreflang="am" data-title="ጥድፈት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amhareg" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%A9" title="سرعة – arabeg" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سرعة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabeg" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A8%D8%A9" title="زربة – arabeg Maroko" lang="ary" hreflang="ary" data-title="زربة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="arabeg Maroko" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A7%81%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="দ্ৰুতি – asameg" lang="as" hreflang="as" data-title="দ্ৰুতি" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asameg" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Rapidez" title="Rapidez – asturianeg" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Rapidez" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturianeg" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D8%A6%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="یئیینلیک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یئیینلیک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Veikis" title="Veikis – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Veikis" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Rikas" title="Rikas – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Rikas" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="দ্রুতি – bengali" lang="bn" hreflang="bn" data-title="দ্রুতি" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengali" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Celeritat" title="Celeritat – katalaneg" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Celeritat" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalaneg" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C3%B3k-l%C5%ADk" title="Sók-lŭk – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sók-lŭk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%8E%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خێرایی – kurdeg sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="خێرایی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdeg sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Buanedd" title="Buanedd – kembraeg" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Buanedd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="kembraeg" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fart" title="Fart – daneg" lang="da" hreflang="da" data-title="Fart" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="daneg" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Speed" title="Speed – saozneg" lang="en" hreflang="en" data-title="Speed" data-language-autonym="English" data-language-local-name="saozneg" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Rapido" title="Rapido – esperanteg" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Rapido" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanteg" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Celeridad" title="Celeridad – spagnoleg" lang="es" hreflang="es" data-title="Celeridad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spagnoleg" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Abiadura-modulu" title="Abiadura-modulu – euskareg" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Abiadura-modulu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="euskareg" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA" title="سرعت – perseg" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سرعت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perseg" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kib%C3%B5hus" title="Kibõhus – voroeg" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kibõhus" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="voroeg" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Totolo" title="Totolo – fidjieg" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Totolo" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fidjieg" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Vitesse" title="Vitesse – galleg" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Vitesse" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="galleg" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Luas_(fisic)" title="Luas (fisic) – iwerzhoneg" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Luas (fisic)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="iwerzhoneg" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Celeridade" title="Celeridade – galizeg" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Celeridade" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galizeg" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bieauid" title="Bieauid – manaveg" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bieauid" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manaveg" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="चाल – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चाल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Speed" title="Speed – haitieg" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Speed" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="haitieg" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Rapiditate" title="Rapiditate – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Rapiditate" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kelajuan" title="Kelajuan – indonezeg" lang="id" hreflang="id" data-title="Kelajuan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezeg" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Rapideso" title="Rapideso – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Rapideso" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fer%C3%B0" title="Ferð – islandeg" lang="is" hreflang="is" data-title="Ferð" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandeg" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%80%9F%E3%81%95" title="速さ – japaneg" lang="ja" hreflang="ja" data-title="速さ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japaneg" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Tezlik" title="Tezlik – karakalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Tezlik" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C3%91%C9%A9%C9%A3y%CA%8B%CA%8B_taa_se%C9%A3a" title="Ñɩɣyʋʋ taa seɣa – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ñɩɣyʋʋ taa seɣa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Cung" title="Cung – tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Cung" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tyap" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B4%D1%8B%D2%9B" title="Орташа жылдамдық – kazak" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Орташа жылдамдық" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazak" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%86%8D%EB%A0%A5" title="속력 – koreaneg" lang="ko" hreflang="ko" data-title="속력" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreaneg" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Tooth" title="Tooth – kerneveureg" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Tooth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kerneveureg" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Celeritas" title="Celeritas – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Celeritas" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Rapidia" title="Rapidia – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Rapidia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Greitis" title="Greitis – lituaneg" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Greitis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituaneg" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kust%C4%ABbas_%C4%81trums" title="Kustības ātrums – latvieg" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kustības ātrums" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latvieg" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B4%97%E0%B4%82" title="വേഗം – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വേഗം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B4%D0%BD%D1%8B_%D1%85%D1%8D%D0%BC%D0%B6%D1%8D%D1%8D" title="Хурдны хэмжээ – mongoleg" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хурдны хэмжээ" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongoleg" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B2_(%E0%A4%AD%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80)" title="चाल (भौतिकी) – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="चाल (भौतिकी)" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kelajuan" title="Kelajuan – malayseg" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kelajuan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malayseg" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8" title="အမြန်နှုန်း – birmaneg" lang="my" hreflang="my" data-title="အမြန်နှုန်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmaneg" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%97" title="वेग – nepaleg" lang="ne" hreflang="ne" data-title="वेग" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepaleg" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%A4%E0%A4%BF" title="गति – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="गति" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Grootte_van_de_snelheid" title="Grootte van de snelheid – nederlandeg" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Grootte van de snelheid" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlandeg" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fart" title="Fart – norvegeg nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fart" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegeg nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fart" title="Fart – norvegeg bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fart" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegeg bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Saffisa" title="Saffisa – oromoeg" lang="om" hreflang="om" data-title="Saffisa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromoeg" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%97%E0%A8%A4%E0%A9%80" title="ਗਤੀ – punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਗਤੀ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Szybko%C5%9B%C4%87" title="Szybkość – poloneg" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Szybkość" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poloneg" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Rapidez" title="Rapidez – portugaleg" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Rapidez" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugaleg" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Vitez%C4%83_liniar%C4%83" title="Viteză liniară – roumaneg" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Viteză liniară" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumaneg" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Lestresa" title="Lestresa – sardeg" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Lestresa" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardeg" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Vilucitati" title="Vilucitati – sikilieg" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Vilucitati" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sikilieg" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="رفتار – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="رفتار" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%9C%E0%B6%BA" title="වේගය – singhaleg" lang="si" hreflang="si" data-title="වේගය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="singhaleg" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Speed" title="Speed – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Speed" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Spidhi" title="Spidhi – shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Spidhi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Xawaare" title="Xawaare – somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Xawaare" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somali" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shpejt%C3%ABsia" title="Shpejtësia – albaneg" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shpejtësia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaneg" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Magnituda_brzine_kretanja" title="Magnituda brzine kretanja – serbeg" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Magnituda brzine kretanja" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbeg" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Laju" title="Laju – sundaneg" lang="su" hreflang="su" data-title="Laju" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundaneg" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fart" title="Fart – svedeg" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fart" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="svedeg" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kasi" title="Kasi – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kasi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AF%87%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="வேகம் – tamileg" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வேகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamileg" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B9%87%E0%B8%A7" title="อัตราเร็ว – thai" lang="th" hreflang="th" data-title="อัตราเร็ว" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Bilis" title="Bilis – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Bilis" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCrat" title="Sürat – turkeg" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sürat" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkeg" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8F_%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0_%D1%88%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Середня скалярна швидкість – ukraineg" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Середня скалярна швидкість" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraineg" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="رفتار – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="رفتار" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BB%91c_%C4%91%E1%BB%99" title="Tốc độ – vietnameg" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tốc độ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnameg" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kalaksi" title="Kalaksi – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Kalaksi" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%80%9F%E7%8E%87" title="速率 – sinaeg Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="速率" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="sinaeg Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Isantya" title="Isantya – xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Isantya" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="xhosa" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%80%9F%E7%8E%87" title="速率 – sinaeg" lang="zh" hreflang="zh" data-title="速率" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="sinaeg" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sok-le%CC%8Dk" title="Sok-le̍k – sinaeg Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sok-le̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="sinaeg Min Nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%80%9F%E7%8E%87" title="速率 – kantoneg" lang="yue" hreflang="yue" data-title="速率" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoneg" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3711325#sitelinks-wikipedia" title="Kemmañ al liammoù etreyezhel" class="wbc-editpage">Kemmañ al liammoù</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Esaouennoù anv"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tizh" title="Gwelet ar pennad [c]" accesskey="c"><span>Pajenn</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Kaozeal:Tizh" rel="discussion" title="Kaozeadennoù diwar-benn ar pennad [t]" accesskey="t"><span>Kaozeadenn</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kemmañ adstumm yezh" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">brezhoneg</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Gweladennoù"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tizh"><span>Lenn</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit" title="Kemmañ ar bajenn-mañ [v]" accesskey="v"><span>Kemmañ</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit" title="Kemmañ kod mammennoù ar bajenn-mañ [e]" accesskey="e"><span>Kemmañ ar vammenn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=history" title="Stummoù kozh ar bajenn-mañ gant an aozerien anezhi. [h]" accesskey="h"><span>Gwelet an istor</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ostilhoù evit ar pajennoù"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ostilhoù" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ostilhoù</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ostilhoù</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mont d’ar varrenn gostez</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">kuzhat</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Muioc'h a zibarzhioù" > <div class="vector-menu-heading"> Oberoù </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Tizh"><span>Lenn</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit" title="Kemmañ ar bajenn-mañ [v]" accesskey="v"><span>Kemmañ</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit" title="Kemmañ kod mammennoù ar bajenn-mañ [e]" accesskey="e"><span>Kemmañ ar vammenn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=history"><span>Gwelet an istor</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Hollek </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:PetraGasBetekAma%C3%B1/Tizh" title="Roll ar pajennoù liammet ouzh ar bajenn-mañ [j]" accesskey="j"><span>Pajennoù liammet</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Dibar:Kemmo%C3%B9Kar/Tizh" rel="nofollow" title="Roll ar c'hemmoù diwezhañ war ar pajennoù liammet ouzh ar bajenn-mañ [k]" accesskey="k"><span>Heuliañ ar pajennoù liammet</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=br" title="Enporzhiañ ur skeudenn pe ur restr media war ar servijer [u]" accesskey="u"><span>Kargañ war ar servijer</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&oldid=2097090" title="Liamm padus war-du ar stumm-mañ eus ar bajenn-mañ"><span>Chomlec'h ar stumm-mañ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=info" title="Titouroù ouzhpenn a-zivout ar bajenn-mañ"><span>Titouroù ar bajenn</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:Menegi%C3%B1&page=Tizh&id=2097090&wpFormIdentifier=titleform" title="Titouroù war an doare da venegiñ ar bajenn-mañ"><span>Menegiñ ar pennad-mañ</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbr.wikipedia.org%2Fwiki%2FTizh"><span>Kaout URL berraet</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbr.wikipedia.org%2Fwiki%2FTizh"><span>Pellgargañ kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Moullañ/ezporzhiañ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:Dastumad&bookcmd=book_creator&referer=Tizh"><span>Sevel ul levr</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dibar:DownloadAsPdf&page=Tizh&action=show-download-screen"><span>Pellgargañ evel PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Tizh&printable=yes" title="Stumm moulladus ar bajenn-mañ [p]" accesskey="p"><span>Stumm da voullañ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> E raktresoù all </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Speed" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3711325" title="Liamm war-zu elfenn gevreet kavlec'h ar roadennoù [g]" accesskey="g"><span>Elfenn Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ostilhoù evit ar pajennoù"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Neuz"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Neuz</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mont d’ar varrenn gostez</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">kuzhat</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Eus Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="br" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Restr:Peregrine_off_White_Cliffs,_Dover.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg/250px-Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg/330px-Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg/500px-Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="376" /></a><figcaption>Falc'hun pirc'hirin<br /><i>(Falco peregrinus)</i><br />Herrekañ loen war an Douar<br />108,05 m/s (389 km/h)</figcaption></figure> <p><b>Tizh</b> a reer er <a href="/w/index.php?title=Fi%C3%B1voniezh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiñvoniezh (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">fiñvoniezh</a> eus ar c'hementad a <a href="/w/index.php?title=Buanded_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buanded (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">vuanded</a> a zo gant un draezenn, da lavarout eo eus feur ar c'hemm en e lec'hiadur <a href="/w/index.php?title=Sturiadell_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sturiadell (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">sturiadel</a> en <a href="/wiki/Egor" title="Egor">egor</a>, hep kemer e kont na stur na ster roud an draezenn.<br /> Ur <a href="/w/index.php?title=Mentenn_skeuliadel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mentenn skeuliadel (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">ventenn skeuliadel</a> eo an tizh peogwir eo dizalc'h diouzh roud an draezenn en egor, a zo sturiadel evel an <a href="/w/index.php?title=Nerzh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nerzh (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">nerzh</a> pe ar vuanded. </p> <ul><li>Er fiñvoniezh e tiforc'her <i>tizh</i> diouzh <i>buanded</i> : n'eus na stur na ster da dizh un draezenn, ur c'hementad hepken zo dezhañ, evel ar <a href="/wiki/Gwrezverk" title="Gwrezverk">gwrezverk</a> pe ar <a href="/w/index.php?title=Gwask_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gwask (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">gwask</a> ; ur stur (<i>e.g.</i> ul linenn <a href="/wiki/Norzh" title="Norzh">Norzh</a>-<a href="/wiki/Su" title="Su">Su</a>) hag ur ster (<i>e.g.</i> war-du ar Su) zo da vuanded un draezenn ouzhpenn he zizh.</li></ul> <p><i>Tizh keitat</i> un draezenn eo an hed diskaret ganti rannet dre badelezh he fiñvadenn ; <i>tizh predel</i> a reer eus he zizh keitad pa dosta ar pad da vann. </p><p>Evit <a href="/wiki/Jedoniezh" class="mw-redirect" title="Jedoniezh">jediñ</a> tizh un draezenn e ranner <a href="/wiki/Hirder" class="mw-redirect" title="Hirder">hirder</a> he hentad dre an <a href="/wiki/Amzer" title="Amzer">amzer</a> a laka evit mont eus an eil penn d'egile. Ar <a href="/wiki/Metr" title="Metr">metr</a> dre <a href="/wiki/Eilenn" class="mw-disambig" title="Eilenn">eilenn</a> (aroueziet <b>m/s</b> pe <b>m·s<sup>−1</sup></b>) eo unanenn an tizh hervez erbedadennoù an <a href="/wiki/Reizhiad_unanenno%C3%B9_etrebroadel" title="Reizhiad unanennoù etrebroadel">SI</a>; da skouer : 27,77 m/s eo tizh ur <a href="/wiki/Karbed" title="Karbed">c'harbed</a> a laka un eurvezh da ziskar 100 km (10<sup>5</sup> m ÷ 3600 s). Ul lieskement eus an unanenn-se eo a vez implijet war ar pemdez avat : ar c'hilometr dre eur (km/h, da lavarout eo 1 000 m/3 600 s) ; kentoc'h eget merkañ 2,77 m/s, <a href="/w/index.php?title=Odometr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Odometr (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">odometr</a> ur <a href="/wiki/Karr-tan" title="Karr-tan">c'harr-tan</a> a ziskouezo 100 km/h eta. </p><p>Bevennet gant arlakadenn ar <a href="/w/index.php?title=Ke%C3%B1verelezh_arbennik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Keñverelezh arbennik (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">geñverelezh arbennik</a> <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a> eo skalfad an tizh, en em astenn eus 0 m/s (an difiñv) betek 299 792 458 m/s (<a href="/wiki/Tizh_ar_goulo%C3%B9" title="Tizh ar gouloù">tizh ar gouloù</a> er <a href="/w/index.php?title=Goullo_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goullo (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">peurc'houllo</a>) ; <i><a href="/w/index.php?title=Herr_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herr (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">herr</a></i> eo anv an tizh er fizik keñverel. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Termenadur">Termenadur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit&section=1" title="Kemmañ ar rann : Termenadur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>kemmañ</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit&section=1" title="Kemmañ kod tarzh ar rann : Termenadur"><span>kemmañ ar vammenn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Restr:Galileo_Galilei_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Galileo_Galilei_2.jpg/220px-Galileo_Galilei_2.jpg" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Galileo_Galilei_2.jpg/330px-Galileo_Galilei_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Galileo_Galilei_2.jpg/440px-Galileo_Galilei_2.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="886" /></a><figcaption><a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo Galilei</a>, gant <a href="/w/index.php?title=Domenico_Tintoretto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Domenico Tintoretto (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Domenico Tintoretto</a>, <i>c.</i> <a href="/wiki/1606" title="1606">1606</a></figcaption></figure> <p>Ar fizikour <a href="/wiki/Italian" class="mw-redirect" title="Italian">italian</a> <a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo Galilei</a> (<a href="/wiki/1564" title="1564">1564</a>-<a href="/wiki/1642" title="1642">1642</a>) a vuzulias hag a geñverias an amzer a lakae div draezenn disheñvel evit mont eus un eil lec'h d'ul lec'h all, ar pezh a c'hallas termeniñ dre ar gevatalenn : </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{tizh keitat}}={\frac {\text{hentad}}{\text{amzer}}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>tizh keitat</mtext> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mtext>hentad</mtext> <mtext>amzer</mtext> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{tizh keitat}}={\frac {\text{hentad}}{\text{amzer}}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/d14af6a047974577b858abff40fee8d54bf86949" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.838ex; width:21.247ex; height:5.343ex;" alt="{\displaystyle {\text{tizh keitat}}={\frac {\text{hentad}}{\text{amzer}}}}" /></span></dd></dl> <p>Galileo Galilei e voe ar <a href="/wiki/Skiant" title="Skiant">skiantour</a> kentañ o krediñ rannañ ur ventenn dre ur ventenn all zisheñvel, pa grede da ouizieien e amzer e oa ken sod hag ouzhpennañ troatadoù da eurvezhioù.<br /> Pa jeder an tizh keitat neuze e lezer a-gostez argemmoù an tizh e-keit ha ma fiñv an draezenn, da lavarout eo an tizhoù predel. Da skouer : </p> <ul><li>Ur c'harbed a ya eus ul lec'h A betek ul lec'h B, 100 km an hed etrezo. A-hed an amzer e red ar c'harbed da 100 km/h. Kevatal eo an tizh keitat, 100 km/h, d'an tizh predel en degouezh-se.</li> <li>An hevelep karbed a red eus A betek B, da 100 km/h bepred, gant un ehan a 15 munutenn e-kerzh ar veaj. Kemmet eo an traoù en degouezh-se : 80 km/h eo an tizh keitat, ha 100 km/h eo an daou dizh predel – mar lezer a-gostez an amzer rekis da dizhout 100 km/h (ar <a href="/w/index.php?title=C%27hwimm_(fizik)&action=edit&redlink=1" class="new" title="C'hwimm (fizik) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">c'hwimm</a> eo, a jeder e <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{n}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>n</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{n}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/eaaf79c97c17e3d4d0a55bc13e965bacfbff279e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.293ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle {\text{n}}}" /></span> m/s²) hag an amzer rekis da dizhout an difiñv (ar gorrekadur, da lavarout eo ar c'hwimm leiel <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{-n}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>-n</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{-n}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f142446678b35f2be5918adb23f3174a9eeaa430" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:2.067ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle {\text{-n}}}" /></span> m/s²).</li></ul> <p>A-c'houde labourioù ar <a href="/wiki/Matematik" title="Matematik">matematikour</a> <a href="/wiki/Alaman" class="mw-redirect" title="Alaman">alaman</a> <a href="/wiki/Gottfried_Leibniz" class="mw-redirect" title="Gottfried Leibniz">Gottfried Leibniz</a> (<a href="/wiki/1646" title="1646">1646</a>-<a href="/wiki/1716" title="1716">1716</a>) war ar <a href="/w/index.php?title=Jedi%C3%B1_argemmek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jediñ argemmek (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">jediñ argemmek</a> e c'hallas ar matematikour <a href="/wiki/Gall" class="mw-disambig" title="Gall">gall</a> <a href="/w/index.php?title=Pierre_Varignon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pierre Varignon (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Pierre Varignon</a> (<a href="/wiki/1654" title="1654">1654</a>-<a href="/wiki/1722" title="1722">1722</a>) termeniñ an tizh predel evel un hed peuznull rannet dre ur predad peuznull dre ar gevatalenn : </p> <dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{tizh predel}}={\frac {dh}{da}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>tizh predel</mtext> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mi>h</mi> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>a</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{tizh predel}}={\frac {dh}{da}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/370662e063f84b9f015750bd1d876b6d84831684" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:17.155ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle {\text{tizh predel}}={\frac {dh}{da}}}" /></span> , m'emañ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{h}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>h</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{h}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/af5d863150c515ce2bb3bd5dd64a3113948f4cf6" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.293ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle {\text{h}}}" /></span> evit an hed hag <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{a}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>a</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{a}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9762e6400905dc8e9b6bc31f7e253ac4bdb04295" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.162ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle {\text{a}}}" /></span> evit an amzer.</dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tizh_linennek_ha_tizh_a-spin">Tizh linennek ha tizh a-spin</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit&section=2" title="Kemmañ ar rann : Tizh linennek ha tizh a-spin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>kemmañ</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit&section=2" title="Kemmañ kod tarzh ar rann : Tizh linennek ha tizh a-spin"><span>kemmañ ar vammenn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Restr:Cercle_tangente_rayon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Cercle_tangente_rayon.svg/220px-Cercle_tangente_rayon.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Cercle_tangente_rayon.svg/330px-Cercle_tangente_rayon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Cercle_tangente_rayon.svg/440px-Cercle_tangente_rayon.svg.png 2x" data-file-width="160" data-file-height="160" /></a><figcaption>Un eeunenn a-spin ouzh ur c'helc'h</figcaption></figure> <p><i>Tizh linennek</i> a reer eus ar c'hementad a vetradoù a vez diskaret dre eilenn gant un draezenn o fiñval a-hed ul linenn eeun pe get, evel un hent etre div gêr.<br /> <i>Tizh a-spin</i> a reer eus tizh linennek un draezenn o fiñval war trohed ur <a href="/wiki/Kelc%27h" title="Kelc'h">c'helc'h</a>. </p><p>Mar lakafemp ur <a href="/w/index.php?title=Kantenn_(mentoniezh)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kantenn (mentoniezh) (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">gantenn</a> 1 m he skin <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\text{s}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>s</mtext> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\text{s}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0d2cf6483154452c8e8717cef7d81428a125ba06" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:0.916ex; height:1.676ex;" alt="{\displaystyle {\text{s}}}" /></span> da dreiñ tro-dro d'he c'hreiz gant un tizh linennek digemm – 1 dro dre eilenn, da skouer – ha mar sellfemp ouzh ur poent A war trohed ar gantenn hag ouzh ur poent B lec'hiet war hanter ar skin e kavfemp ez eo hiroc'h hent A eget hent B : </p> <ul><li>hirder hent A = <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 2\pi s=6,28{\text{ }}{\text{m}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>2</mn> <mi>π<!-- π --></mi> <mi>s</mi> <mo>=</mo> <mn>6</mn> <mo>,</mo> <mn>28</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext> </mtext> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>m</mtext> </mrow> <mspace width="thinmathspace"></mspace> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 2\pi s=6,28{\text{ }}{\text{m}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/75a93f556141cc8756ae3e581ba60e88fa19d6a9" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:14.108ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle 2\pi s=6,28{\text{ }}{\text{m}}\,}" /></span> ; 6,28 m/s e vefe tizh A bep tro neuze, da lavarout eo 22,6 km/h ;</li> <li>hirder hent B = <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 2\pi s/2=3,14{\text{ }}{\text{m}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>2</mn> <mi>π<!-- π --></mi> <mi>s</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mn>2</mn> <mo>=</mo> <mn>3</mn> <mo>,</mo> <mn>14</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext> </mtext> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>m</mtext> </mrow> <mspace width="thinmathspace"></mspace> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 2\pi s/2=3,14{\text{ }}{\text{m}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/da1ecac338956de435ec470b40d9d9b755827e99" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:16.433ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle 2\pi s/2=3,14{\text{ }}{\text{m}}\,}" /></span> ; 3,14 m/s (11,3 km/h) e vefe tizh B bep tro neuze.</li></ul> <p>Div wech buanoc'h eget A e trofe B ; ha mard arsellfemp ur poent C lec'hiet 1 mm diouzh ar c'hreiz ? <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 2\pi s/1000=0,00628{\text{ }}{\text{m}}\,}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>2</mn> <mi>π<!-- π --></mi> <mi>s</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mn>1000</mn> <mo>=</mo> <mn>0</mn> <mo>,</mo> <mn>00628</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext> </mtext> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mtext>m</mtext> </mrow> <mspace width="thinmathspace"></mspace> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 2\pi s/1000=0,00628{\text{ }}{\text{m}}\,}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e62d4db0a5cd5569f88f9a009453167df67a2bdb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:23.408ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle 2\pi s/1000=0,00628{\text{ }}{\text{m}}\,}" /></span> e vefe hirder e hent, neuze e vefe 0,00628 m/s e dizh (0,0226 km/h, 22,6 metr bep eurvezh). Difiñv e vez kreiz ur gantenn a lakaer da dreiñ, ha seul vuioc'h e pellaer diouzh ar c'hreiz, seul vrasoc'h e vez an tizh. </p><p><i>Tizh a-spin</i> a reer eus an tizh-se abalamour m'eo stur ar fiñv a-spin gant trohed ar gantenn.<br /> Disheñvel eo tizh pep poent diouzh hini pep poent all ha n'emañ ket war an hevelep kelc'h, hogen un niver hepken a droioù dre eilenn zo gant an holl boentoù ; aesoc'h neuze eo muzuliañ ha kementadiñ tizh un draezenn <a href="/wiki/Kelc%27h" title="Kelc'h">kelc'hiek</a> dre gelc'htroioù dre eilenn (pe dre vunutenn, dre eur). </p><p><i>Buanded a-spin</i> eo an termen a zere pa vez sturiet troiad un draezenn ; mentenn ar <i>vuanded</i> a-spin eo an <i>tizh</i> a-spin neuze.<br /> Seul vrasoc'h ar vuanded a-spin (kelc'htorioù/eilenn), seul vrasoc'h ivez an tizh a-spin (m/s) ; seul vrasoc'h skin ar c'helc'h, seul vrasoc'h ivez tizh a-spin e drohed.<br /> Kement-se a vez lakaet e pleustr evit diskouez tizh linennek ur c'harr war an hent : muzuliet e vez trohed ur rod ha lieskementet dre an niver a droioù dre eilenn, alese an tizh diskouezet e km/h ; seul vrasoc'h ar rod, seul nebeutoc'h a droioù evit diskar 1 km. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Unanennoù_an_tizh"><span id="Unanenno.C3.B9_an_tizh"></span>Unanennoù an tizh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit&section=3" title="Kemmañ ar rann : Unanennoù an tizh" class="mw-editsection-visualeditor"><span>kemmañ</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit&section=3" title="Kemmañ kod tarzh ar rann : Unanennoù an tizh"><span>kemmañ ar vammenn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ar <b>m/s</b> eo unanenn ofisiel an SI, hogen unanennoù all a vez war implij war an dachenn etrebroadel. </p> <ul><li>Er <a href="/wiki/Merdeadurezh" title="Merdeadurezh">verdeadurezh</a> hag en <a href="/w/index.php?title=Nijerezh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nijerezh (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">nijerezh</a> : ar <a href="/w/index.php?title=Skoulm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Skoulm (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">skoulm</a> – 1 skoulm = 0,514444 m/s = 1,609344 km/h</li> <li>En nijerezh hepken : ar <a href="/w/index.php?title=Niver_Mach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niver Mach (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Mach</a> – Mach 1 = tizh ar <a href="/wiki/Son" class="mw-disambig" title="Son">son</a> en <a href="/wiki/Aer" title="Aer">aer</a> sec'h, da live keitat ar mor ha pa vez 20 °C ar gwreverk = 343 m/s = 1 234,80 km/h<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Skalfad_an_tizhoù"><span id="Skalfad_an_tizho.C3.B9"></span>Skalfad an tizhoù</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit&section=4" title="Kemmañ ar rann : Skalfad an tizhoù" class="mw-editsection-visualeditor"><span>kemmañ</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit&section=4" title="Kemmañ kod tarzh ar rann : Skalfad an tizhoù"><span>kemmañ ar vammenn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Restr:Pangea_animation_03.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8e/Pangea_animation_03.gif" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" data-file-width="200" data-file-height="160" /></a><figcaption><a href="/wiki/Dilec%27hiadur_ar_c%27hevandiro%C3%B9" title="Dilec'hiadur ar c'hevandiroù">Dilec'hiadur ar c'hevandiroù</a> : 3,6 x 10<sup>-9</sup> m/s d'ar buanañ (3,6 cm dre vloaz)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Restr:2009-cheetah-sprint.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2009-cheetah-sprint.jpg/250px-2009-cheetah-sprint.jpg" decoding="async" width="220" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2009-cheetah-sprint.jpg/330px-2009-cheetah-sprint.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/2009-cheetah-sprint.jpg/500px-2009-cheetah-sprint.jpg 2x" data-file-width="513" data-file-height="397" /></a><figcaption>Gwepard <i>(Acinonyx jubatus)</i>, herrekañ loen war an douar : 31,94 m/s (115 km/h)</figcaption></figure> <p>Setu amañ un nebeud tizhoù keitat a zo bet muzuliet dre ar bed – war-eeun, dre jediñ pe dre vrasjediñ. E <b>druz</b> emañ an talvoudegezhioù rik. </p> <table class="mw-datatable"> <tbody><tr> <th></th> <th>m/s</th> <th>km/h</th> <th>Evezhiadennoù </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Dilec%27hiadur_ar_c%27hevandiro%C3%B9" title="Dilec'hiadur ar c'hevandiroù">Dilec'hiadur ar c'hevandiroù</a></td> <td>0,0000000036</td> <td>3,6 x 10<sup>−12</sup></td> <td>War-dro 3,6 cm bep bloaz, hervez al lec'h. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Melc%27hwed-krogennek" title="Melc'hwed-krogennek">Maligorn</a> <i>(Helix aspersa)</i></td> <td>0,013</td> <td>0,05</td> <td>5,8 m d'an eur ; Herrekañ maligorn.<sup id="cite_ref-CTT_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CTT-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>Den o kerzhout</td> <td>1,25</td> <td>4,5<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>Keitad uhel. </td></tr> <tr> <td>Den war <a href="/wiki/Marc%27h-houarn" title="Marc'h-houarn">varc'h-houarn</a></td> <td>4,5</td> <td>16,2</td> <td>Diouzh an den, an dachenn, ar benveg ha liv an amzer. </td></tr> <tr> <td>Uhelañ tizh aotreet war an hentoù boutin gall</td> <td><b>25</b></td> <td>90</td> <td> </td></tr> <tr> <td>Reder a-vicher</td> <td><b>10,43</b></td> <td>37,58</td> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_Jamaica.svg" class="mw-file-description" title="Jamaika"><img alt="Jamaika" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Flag_of_Jamaica.svg/20px-Flag_of_Jamaica.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Flag_of_Jamaica.svg/40px-Flag_of_Jamaica.svg.png 1.5x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Jamaika" title="Jamaika">Jamaika</a> – <a href="/wiki/Usain_Bolt" title="Usain Bolt">Usain Bolt</a>, kampionad ar bed, <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a>, <a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a>. </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Pignerez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pignerez (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Pignerez</a></td> <td><b>16.7</b></td> <td>60,12</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_the_Republic_of_China.svg" class="mw-file-description" title="Banniel Taiwan"><img alt="Banniel Taiwan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/20px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Flag_of_the_Republic_of_China.svg/40px-Flag_of_the_Republic_of_China.svg.png 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Taiwan" class="mw-redirect" title="Taiwan">Taiwan</a> – <a href="/wiki/Skraber-oabl" title="Skraber-oabl">Skraber-oabl</a> <a href="/w/index.php?title=Taipei_101&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taipei 101 (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Taipei 101</a>, 1 002 m/mn. </td></tr> <tr> <td>Uhelañ tizh aotreet war an hentoù-tizh gall</td> <td><b>30,55</b></td> <td>110</td> <td> </td></tr> <tr> <td>Gwepard <i>(Acinonyx jubatus)</i></td> <td><b>31,94</b></td> <td>115</td> <td>Herrekañ loen war an douar.<sup id="cite_ref-CTT_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-CTT-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Skeuliad_Beaufort" title="Skeuliad Beaufort">Korventenn</a></td> <td><b>33</b></td> <td>118,8</td> <td>Nerzh 12 Beaufort e-pad 60 eilenn da nebeutañ. </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Rikin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rikin (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Rinkin mako</a> <i>(Isurus oxyrhinchus)</i></td> <td><b>34,44</b></td> <td>124</td> <td>Herrekañ loen er <a href="/wiki/Mor" title="Mor">mor</a>.<sup id="cite_ref-CTT_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-CTT-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td>Uhelañ tizh aotreet war ar gourhentoù gall</td> <td><b>36,11</b></td> <td>130</td> <td> </td></tr> <tr> <td>Uhelañ tizh dre nerzh un den</td> <td><b>37,02</b></td> <td>133,284</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_Canada_(Pantone).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/20px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/30px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/40px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Kanada" title="Kanada">Kanada</a> – Sam Whittingham, 2009, war ur <a href="/w/index.php?title=Marc%27h-houarn-gourvez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marc'h-houarn-gourvez (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">marc'h-houarn-gourvez</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Falc%27hun_pirc%27hirin" title="Falc'hun pirc'hirin">Falc'hun pirc'hirin</a> <i>(Falco peregrinus)</i></td> <td><b>108,05</b></td> <td>389</td> <td>Herrekañ loen en aer ha war an <a href="/wiki/Douar_(planedenn)" title="Douar (planedenn)">Douar</a>.<sup id="cite_ref-CTT_2-3" class="reference"><a href="#cite_note-CTT-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><i>Spirit of Australia</i>, Ken Warby</td> <td><b>141,97</b></td> <td>511,11</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_Australia.svg" class="mw-file-description" title="Banniel Aostralia"><img alt="Banniel Aostralia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/20px-Flag_of_Australia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/30px-Flag_of_Australia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/40px-Flag_of_Australia.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /></a></span> <a href="/wiki/Aostralia" title="Aostralia">Aostralia</a> – Herrekañ <a href="/wiki/Bag" title="Bag">bag</a>, <a href="/wiki/1978" title="1978">1978</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td>Cessna Citation X+</td> <td><b>271,66</b></td> <td>978</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Banniel ar Stadoù-Unanet"><img alt="Banniel ar Stadoù-Unanet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/Stado%C3%B9-Unanet" class="mw-redirect" title="Stadoù-Unanet">Stadoù-Unanet</a> – Mach 0.79 ; herrekañ <a href="/wiki/Nijerez" title="Nijerez">nijerez</a> nann milourel<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Tizh_ar_son&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tizh ar son (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Tizh ar son</a> en aer sec'h, war live ar mor, 20 °C</td> <td><b>343</b></td> <td>1 234,8</td> <td>Termenadur Mach 1<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td>Lockheed SR-71 Blackbird</td> <td><b>984</b></td> <td>3 529,6</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Banniel ar Stadoù-Unanet"><img alt="Banniel ar Stadoù-Unanet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/Stado%C3%B9-Unanet" class="mw-redirect" title="Stadoù-Unanet">Stadoù-Unanet</a> – Mach 3,3 ; Herrekañ nijerez er bed<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Egorvulzun" title="Egorvulzun">Egorvulzun</a> <i>Endeavour</i> OV-105</td> <td><b>7 741,6</b></td> <td>27 870</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Banniel ar Stadoù-Unanet"><img alt="Banniel ar Stadoù-Unanet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/Stado%C3%B9-Unanet" class="mw-redirect" title="Stadoù-Unanet">Stadoù-Unanet</a> – Resped : <a href="/wiki/1992" title="1992">1992</a>-<a href="/wiki/2011" title="2011">2011</a><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td>Tizh c'hweladur an <a href="/wiki/Douar_(planedenn)" title="Douar (planedenn)">Douar</a></td> <td><b>465,1</b></td> <td>1 674,36</td> <td>Er <a href="/wiki/Keheder" title="Keheder">c'heheder</a>. </td></tr> <tr> <td>Tizh amestezel an Douar tro-dro d'an <a href="/wiki/Heol" title="Heol">Heol</a></td> <td><b>29 783</b></td> <td>107 218,8</td> <td>Etre 29 291 m/s ha 31 287 m/s. </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=Sonterez_egor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sonterez egor (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Sonterezioù egor</a> <i>Helios-A</i> hag <i>Helios-B</i></td> <td><b>70 220</b></td> <td>252 792</td> <td><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span title="Alamagn"><img alt="Alamagn" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> <a href="/wiki/Alamagn" title="Alamagn">Alamagn</a> & <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Banniel ar Stadoù-Unanet"><img alt="Banniel ar Stadoù-Unanet" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a></span> <a href="/wiki/Stado%C3%B9-Unanet" class="mw-redirect" title="Stadoù-Unanet">Stadoù-Unanet</a> – O treiñ tro-dro d'an Heol, <a href="/wiki/1974" title="1974">1974</a>-<a href="/wiki/1976" title="1976">1976</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </td></tr> <tr> <td>Tizh ar gouloù er peurc'houllo</td> <td><b>299 792 458</b></td> <td>1 079 252 848</td> <td>Tizh uhelañ en <a href="/wiki/Hollved" title="Hollved">hollved</a> anavezet. </td></tr> </tbody></table> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 272px"> <div class="thumb" style="width: 270px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Isurus_oxyrinchus_by_mark_conlin2.JPG" class="mw-file-description" title="Rinkin mako (Isurus oxyrhinchus) Herrekañ loen er mor 34,44 m/s (124 km/h)"><img alt="Rinkin mako (Isurus oxyrhinchus) Herrekañ loen er mor 34,44 m/s (124 km/h)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Isurus_oxyrinchus_by_mark_conlin2.JPG/500px-Isurus_oxyrinchus_by_mark_conlin2.JPG" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Isurus_oxyrinchus_by_mark_conlin2.JPG/960px-Isurus_oxyrinchus_by_mark_conlin2.JPG 1.5x" data-file-width="1130" data-file-height="753" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Rinkin mako <i>(Isurus oxyrhinchus)</i><br />Herrekañ loen er mor<br />34,44 m/s (124 km/h)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 272px"> <div class="thumb" style="width: 270px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:De_VeloX_3.jpg" class="mw-file-description" title="Ur marc'h-houarn-gourvez karennet evit ar c'hevezadegoù 37,02 m/s (133,3 km/h)"><img alt="Ur marc'h-houarn-gourvez karennet evit ar c'hevezadegoù 37,02 m/s (133,3 km/h)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/De_VeloX_3.jpg/500px-De_VeloX_3.jpg" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/37/De_VeloX_3.jpg 1.5x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Ur <a href="/w/index.php?title=Marc%27h-houarn-gourvez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marc'h-houarn-gourvez (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">marc'h-houarn-gourvez</a><br />karennet evit ar c'hevezadegoù<br />37,02 m/s (133,3 km/h)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 242px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg" class="mw-file-description" title="Spirit of Australia Herrekañ bag ar bed 141,97 m/s (511,11 km/h)"><img alt="Spirit of Australia Herrekañ bag ar bed 141,97 m/s (511,11 km/h)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg/360px-SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg" decoding="async" width="240" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg/540px-SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg/720px-SpiritOfAustraliaModelBloweringDam.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Spirit of Australia</i><br />Herrekañ bag ar bed<br />141,97 m/s (511,11 km/h)</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 231.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 229.33333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Sr71_1.jpg" class="mw-file-description" title="Lockheed SR-71 Blackbird Herrekañ nijerez ar bed 980,4 m/s (3 529,6 km/h)"><img alt="Lockheed SR-71 Blackbird Herrekañ nijerez ar bed 980,4 m/s (3 529,6 km/h)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Sr71_1.jpg/500px-Sr71_1.jpg" decoding="async" width="230" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Sr71_1.jpg/960px-Sr71_1.jpg 1.5x" data-file-width="1900" data-file-height="1492" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Lockheed_SR-71_Blackbird&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lockheed SR-71 Blackbird (n'eus ket eus ar bajenn-mañ)">Lockheed SR-71 Blackbird</a><br />Herrekañ nijerez ar bed<br />980,4 m/s (3 529,6 km/h)</div> </li> </ul> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 416px"> <div class="thumb" style="width: 414px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg" class="mw-file-description" title="Herrekañ karrbed war an douar Mach 8,5 = 2 868,05 m/s (10 324,98 km/h) Stlejell-fuc'hell,US Air Force, 2003"><img alt="Herrekañ karrbed war an douar Mach 8,5 = 2 868,05 m/s (10 324,98 km/h) Stlejell-fuc'hell,US Air Force, 2003" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg/621px-8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg" decoding="async" width="414" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg/932px-8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg/1242px-8.5_Mach_rocket_sled_030430.jpg 2x" data-file-width="2428" data-file-height="1056" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Herrekañ karrbed war an douar<br />Mach 8,5 = 2 868,05 m/s (10 324,98 km/h)<br /><small>Stlejell-fuc'hell,<a href="/wiki/US_Air_Force" class="mw-redirect" title="US Air Force">US Air Force</a>, <a href="/wiki/2003" title="2003">2003</a></small></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 271.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 269.33333333333px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st,_2009..jpg" class="mw-file-description" title="An egorvulzun Endeavour 7 741,6 m/s (27 870 km/h)"><img alt="An egorvulzun Endeavour 7 741,6 m/s (27 870 km/h)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg/404px-Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg/605px-Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg/807px-Space_Shuttle_Endeavour_Lands_at_the_Kennedy_Space_Center_on_July_31st%2C_2009..jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2008" /></a></span></div> <div class="gallerytext">An egorvulzun <i>Endeavour</i><br />7 741,6 m/s (27 870 km/h)</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notennoù"><span id="Notenno.C3.B9"></span>Notennoù</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Tizh&veaction=edit&section=5" title="Kemmañ ar rann : Notennoù" class="mw-editsection-visualeditor"><span>kemmañ</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Tizh&action=edit&section=5" title="Kemmañ kod tarzh ar rann : Notennoù"><span>kemmañ ar vammenn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style="column-count:3;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Diouzh an endro eo tizh ar son en aer.</span> </li> <li id="cite_note-CTT-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CTT_2-0">2,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CTT_2-1">2,1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CTT_2-2">2,2</a></sup> ha<sup><a href="#cite_ref-CTT_2-3">2,3</a></sup></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : spagnoleg">(es)</span> Franz Rey, Julia Rodríguez, Jahel Sanzalazar, <i>Campeones todo terreno: los animales más rápidos</i>, Elsa, 1998 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books/about/Campeones_todo_terreno.html?id=prgPjwEACAAJ&redir_esc=y"><i>Google Books</i></a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : galleg">(fr)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cchst.ca/oshanswers/psychosocial/walking.html"><i>CCHST</i></a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wisil.recumbents.com/wisil/whpsc2009/results.htm"><i>WHPSC2009</i></a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.solarnavigator.net/spirit_of_australia.htm"><i>Spirit of Australia</i></a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170617184151/http://cessna.txtav.com/-/media/cessna/files/citation/xplus/xplus_productcard.ashx"><i>Cessna</i></a></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Ar fizikour <a href="/wiki/Aostrian" class="mw-redirect" title="Aostrian">aostrian</a> <a href="/wiki/Ernst_Mach" title="Ernst Mach">Ernst Waldfried Josef Wenzel Mach</a> (<a href="/wiki/1838" title="1838">1838</a><a href="/wiki/1916" title="1916">1916</a>) a dermenas ar ventenn-se, a zistager /'maχ/, "Mac'h".</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.migflug.com/jetflights/the-10-fastest-aircraft-in-the-world.html"><i>MiGFlug</i></a></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170520114900/https://www.nasa.gov/centers/kennedy/shuttleoperations/orbiters/endeavour-info.html"><i>NASA</i></a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-family:monospace;font-weight:bold;font-size:11px;cursor:help;" title="Yezh : saozneg">(en)</span> WILKINSON John, <i>New Eyes on the Sun: A Guide to Satellite Images and Amateur Observation</i>, Springer,2012 <small>(<a href="/wiki/Dibar:Mammenno%C3%B9Levr/9783642228384" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-3-6422-2838-4</a>)</small></span> </li> </ol></div> <div class="alerte" style="clear:both;padding:1em 0 0 0;"> <table border="0" width="100%" style="border:1px solid #990000;background-color:#DEDEDE;"> <tbody><tr> <td style="padding-right:4px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Treuzdougerezh.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Treuzdougerezh.png/90px-Treuzdougerezh.png" decoding="async" width="90" height="69" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f3/Treuzdougerezh.png 1.5x" data-file-width="92" data-file-height="71" /></a></span> </td> <td width="100%"><b><a href="/wiki/Porched:Treuzdougerezh" title="Porched:Treuzdougerezh">Porched an treuzdougerezh</a></b> – Gwelit ar pennadoù hag ar rummadoù diwar-benn an treuzdougerezh. </td></tr></tbody></table> </div> <div style="margin: 0 0 1em 1em; border: solid #aaa 1px; background: #f9f9f9; padding: 1ex; font-size: 90%;" class="tright"> <table style="background: transparent;" width="0"> <tbody><tr> <td><div style="position: relative; width: 36px; height: 32px; overflow: hidden"> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; z-index: 2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Restr:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portal:Fizik"><img alt="Portal:Fizik" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/36px-Portal.svg.png" decoding="async" width="36" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/54px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/72px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span></div> </div> </td> <td><i><b><a href="/wiki/Porched:Fizik" title="Porched:Fizik">Porched Fizik</a></b></i> </td></tr></tbody></table> </div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐585dc88b6‐m9nhn Cached time: 20250326234502 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.106 seconds Real time usage: 0.486 seconds Preprocessor visited node count: 441/1000000 Post‐expand include size: 3344/2097152 bytes Template argument size: 225/2097152 bytes Highest expansion depth: 6/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 12861/5000000 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 73.048 1 -total 19.19% 14.020 1 Patrom:Daveoù 12.23% 8.935 1 Patrom:Taiwan 5.42% 3.960 1 Patrom:Porched_an_treuzdougerezh 4.07% 2.973 1 Patrom:Es 3.13% 2.285 1 Patrom:Jamaika 2.51% 1.835 1 Patrom:Aostralia 2.44% 1.785 1 Patrom:Porched 2.35% 1.718 1 Patrom:Alamagn 2.27% 1.661 4 Patrom:SUA --> <!-- Saved in parser cache with key brwiki:pcache:132882:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250326234502 and revision id 2097090. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Adtapet diwar « <a dir="ltr" href="https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Tizh&oldid=2097090">https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Tizh&oldid=2097090</a> »</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Dibar:Rummado%C3%B9" title="Dibar:Rummadoù">Rummadoù</a>: <ul><li><a href="/wiki/Rummad:Fizik" title="Rummad:Fizik">Fizik</a></li><li><a href="/wiki/Rummad:Kementado%C3%B9_ar_fizik" title="Rummad:Kementadoù ar fizik">Kementadoù ar fizik</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Rummad kuzhet: <ul><li><a href="/wiki/Rummad:Pajenno%C3%B9_a_ra_gant_liammo%C3%B9_burzhudus_ISBN" title="Rummad:Pajennoù a ra gant liammoù burzhudus ISBN">Pajennoù a ra gant liammoù burzhudus ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Kemmoù diwezhañ degaset d'ar bajenn-mañ d'an 17 Mae 2024, da 20:10.</li> <li id="footer-info-copyright">Gallout a reer implijout an testennoù zo dindan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.br">an Aotre-Implijout Creative Commons Dereiñ/Kenrannañ diouzh an hevelep divizoù</a>; divizoù ouzhpenn a c'hall bezañ ivez. Gwelet an <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Doareoù Implijout</a> evit gouzout hiroc'h.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Reolennoù prevezded</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Diwar-benn">Diwar-benn Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Kemenn_hollek">Kemennoù</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kod emzalc’h</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Diorroerien</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/br.wikipedia.org">Stadegoù</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Disklêriadur war an toupinoù</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//br.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Tizh&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Gwel evit an hezoug</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Klask</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Klask e Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Dibar:Klask"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Klask</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Taolenn" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Gwintañ an daolenn" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Gwintañ an daolenn</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Tizh</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>83 yezh</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Rannbennad nevez</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c6f46dcf-8tn2s","wgBackendResponseTime":127,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.106","walltime":"0.486","ppvisitednodes":{"value":441,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":3344,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":225,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":6,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12861,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 73.048 1 -total"," 19.19% 14.020 1 Patrom:Daveoù"," 12.23% 8.935 1 Patrom:Taiwan"," 5.42% 3.960 1 Patrom:Porched_an_treuzdougerezh"," 4.07% 2.973 1 Patrom:Es"," 3.13% 2.285 1 Patrom:Jamaika"," 2.51% 1.835 1 Patrom:Aostralia"," 2.44% 1.785 1 Patrom:Porched"," 2.35% 1.718 1 Patrom:Alamagn"," 2.27% 1.661 4 Patrom:SUA"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-585dc88b6-m9nhn","timestamp":"20250326234502","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Tizh","url":"https:\/\/br.wikipedia.org\/wiki\/Tizh","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3711325","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3711325","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2017-06-18T11:38:36Z","dateModified":"2024-05-17T20:10:01Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/36\/Peregrine_off_White_Cliffs%2C_Dover.jpg"}</script> </body> </html>