CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>نیرو - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"83b46bf0-30f8-4c24-a870-b9aa2df4597e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"نیرو","wgTitle":"نیرو","wgCurRevisionId":40631256,"wgRevisionId":40631256,"wgArticleId":161083,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی از آوریل ۲۰۱۸","همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند", "مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC","پزشکی غواصی","اقیانوس‌نگاری فیزیکی","دینامیک","فلسفه طبیعی","یکاهای نیرو","نرخ‌های زمانی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"نیرو","wgRelevantArticleId":161083,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{ "levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11402","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles": "ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.math.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/1200px-Force_examples.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/800px-Force_examples.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/640px-Force_examples.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="نیرو - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-نیرو rootpage-نیرو skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-مفاهیم_پیش_از_نیوتن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مفاهیم_پیش_از_نیوتن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>مفاهیم پیش از نیوتن</span> </div> </a> <ul id="toc-مفاهیم_پیش_از_نیوتن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مدل‌های_بنیادی_نیرو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مدل‌های_بنیادی_نیرو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>مدل‌های بنیادی نیرو</span> </div> </a> <ul id="toc-مدل‌های_بنیادی_نیرو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نیروهای_نابنیادی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نیروهای_نابنیادی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>نیروهای نابنیادی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نیروهای_نابنیادی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نیروهای نابنیادی</span> </button> <ul id="toc-نیروهای_نابنیادی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-نیروی_عمودبرسطح" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نیروی_عمودبرسطح"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>نیروی عمودبرسطح</span> </div> </a> <ul id="toc-نیروی_عمودبرسطح-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اصطکاک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اصطکاک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>اصطکاک</span> </div> </a> <ul id="toc-اصطکاک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نیروی_مقاوم_شارّه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نیروی_مقاوم_شارّه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>نیروی مقاوم شارّه</span> </div> </a> <ul id="toc-نیروی_مقاوم_شارّه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مکانیک_نیوتنی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مکانیک_نیوتنی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>مکانیک نیوتنی</span> </div> </a> <ul id="toc-مکانیک_نیوتنی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قوانین_حرکت_نیوتن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قوانین_حرکت_نیوتن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>قوانین حرکت نیوتن</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-قوانین_حرکت_نیوتن-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های قوانین حرکت نیوتن</span> </button> <ul id="toc-قوانین_حرکت_نیوتن-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-قانون_اول_نیوتن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قانون_اول_نیوتن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>قانون اول نیوتن</span> </div> </a> <ul id="toc-قانون_اول_نیوتن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قانون_دوم_نیوتن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قانون_دوم_نیوتن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>قانون دوم نیوتن</span> </div> </a> <ul id="toc-قانون_دوم_نیوتن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قانون_سوم_نیوتن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قانون_سوم_نیوتن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>قانون سوم نیوتن</span> </div> </a> <ul id="toc-قانون_سوم_نیوتن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-انواع_نیرو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#انواع_نیرو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>انواع نیرو</span> </div> </a> <ul id="toc-انواع_نیرو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">نیرو</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۵۳ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-153" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۵۳ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Krag" title="Krag–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Krag" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kraft" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%89%E1%88%8D%E1%89%A0%E1%89%B5" title="ጉልበት–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ጉልበት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Fuerza" title="Fuerza–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Fuerza" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A9" title="قوة–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قوة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D9%87_(%D9%81%D9%8A%D8%B2%D9%8A%D8%A7)" title="قوه (فيزيا)–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="قوه (فيزيا)" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B2" title="বল–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="বল" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Fuercia" title="Fuercia–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Fuercia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Q%C3%BCvv%C9%99_(fiziki_k%C9%99miyy%C9%99t)" title="Qüvvə (fiziki kəmiyyət)–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Qüvvə (fiziki kəmiyyət)" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AC" title="گوج–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="گوج" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D1%81" title="Көс–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Көс" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Kroft" title="Kroft–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kroft" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Jiega" title="Jiega–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Jiega" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Pwersa" title="Pwersa–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Pwersa" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BB%D0%B0" title="Сіла–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Сіла" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BB%D0%B0_(%D1%84%D1%96%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8F)" title="Сіла (фізычная велічыня)–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сіла (фізычная велічыня)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Сила" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%B0" title="बर–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="बर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%82%8F" title="အာႏ–Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="အာႏ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B2" title="বল–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বল" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sila" title="Sila–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sila" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D1%81%D1%8D%D0%BD" title="Хүсэн–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Хүсэн" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/For%C3%A7a" title="Força–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Força" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Kusog" title="Kusog–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Kusog" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%8E%D8%B2_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="ھێز (فیزیک)–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ھێز (فیزیک)" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/S%C3%ADla" title="Síla–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Síla" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%C4%83%D0%B9" title="Вăй–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вăй" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Grym" title="Grym–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Grym" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Kraft" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Kraft" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CF%8D%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%B7" title="Δύναμη–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Δύναμη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Force" title="Force–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Force" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Forto" title="Forto–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Forto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Fuerza" title="Fuerza–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Fuerza" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/J%C3%B5ud" title="Jõud–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Jõud" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Indar" title="Indar–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Indar" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Huer%C3%A7a" title="Huerça–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Huerça" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Voima_(fysiikka)" title="Voima (fysiikka)–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Voima (fysiikka)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Force_(physique)" title="Force (physique)–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Force (physique)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%A4%C3%A4ft_(f%C3%BCsiik)" title="Krääft (füsiik)–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Krääft (füsiik)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%AAft" title="Krêft–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Krêft" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/F%C3%B3rsa" title="Fórsa–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Fórsa" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B" title="力–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="力" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/F%C3%B2s_(fizik)" title="Fòs (fizik)–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Fòs (fizik)" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Forza" title="Forza–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Forza" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Pu%27aka" title="Pu'aka–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Pu'aka" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AC%E0%AA%B3" title="બળ–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="બળ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Forse" title="Forse–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Forse" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Li%CC%8Dt" title="Li̍t–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Li̍t" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9B%D7%95%D7%97_(%D7%A4%D7%99%D7%96%D7%99%D7%A7%D7%94)" title="כוח (פיזיקה)–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="כוח (פיזיקה)" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%B2_(%E0%A4%AD%E0%A5%8C%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80)" title="बल (भौतिकी)–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बल (भौतिकी)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Taagat" title="Taagat–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Taagat" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sila" title="Sila–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sila" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/F%C3%B2s" title="Fòs–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Fòs" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Er%C5%91" title="Erő–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Erő" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D6%82%D5%AA" title="Ուժ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ուժ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%88%D5%B5%D5%AA" title="Ոյժ–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Ոյժ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Fortia" title="Fortia–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Fortia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gaya_(fisika)" title="Gaya (fisika)–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Gaya (fisika)" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Fortie" title="Fortie–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Fortie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Forco" title="Forco–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Forco" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Kraftur" title="Kraftur–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Kraftur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Forza" title="Forza–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Forza" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B_(%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%A6)" title="力 (物理学)–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="力 (物理学)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Fuos" title="Fuos–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Fuos" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gaya" title="Gaya–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gaya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AB%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90" title="ძალა–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ძალა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Ku%27sh" title="Ku'sh–قره‌قالپاقی" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Ku'sh" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="قره‌قالپاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tadusi" title="Tadusi–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tadusi" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89o%C5%8B" title="Ɖoŋ–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖoŋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D1%88" title="Күш–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Күш" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%9B%E1%9E%B6%E1%9F%86%E1%9E%84" title="កម្លាំង–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="កម្លាំង" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B2%B2" title="ಬಲ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬಲ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%9E%98_(%EB%AC%BC%EB%A6%AC%ED%95%99)" title="힘 (물리학)–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="힘 (물리학)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8E%D9%84" title="بَل–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="بَل" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/H%C3%AAz" title="Hêz–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Hêz" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Vis" title="Vis–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Vis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Forte_(fisica)" title="Forte (fisica)–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Forte (fisica)" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Force" title="Force–گاندایی" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Force" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="گاندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Krach" title="Krach–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Krach" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Forza" title="Forza–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Forza" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/J%C4%97ga" title="Jėga–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Jėga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Sp%C4%93ks" title="Spēks–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Spēks" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B9%D1%81%D1%8C" title="Вийсь–مکشایی" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Вийсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="مکشایی" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hery" title="Hery–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hery" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Сила" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%B2%E0%B4%82" title="ബലം–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബലം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D2%AF%D1%87" title="Хүч–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Хүч" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%B2" title="बल–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="बल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Daya_(fizik)" title="Daya (fizik)–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Daya (fizik)" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%B8" title="အား–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="အား" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="نیرو–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="نیرو" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Kraft" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%B2" title="बल–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="बल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%AC%E0%A4%83" title="तिबः–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="तिबः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kracht" title="Kracht–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kracht" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kraft" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kraft" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/F%C3%B2r%C3%A7a" title="Fòrça–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Fòrça" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Humna" title="Humna–اورومویی" lang="om" hreflang="om" data-title="Humna" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="اورومویی" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AC%E0%AC%B3" title="ବଳ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ବଳ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%8B%E0%A8%B0" title="ਜ਼ੋਰ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜ਼ੋਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Si%C5%82a" title="Siła–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Siła" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/F%C3%B2rsa" title="Fòrsa–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Fòrsa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%B1" title="زور–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="زور" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/For%C3%A7a" title="Força–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Força" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kallpa" title="Kallpa–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kallpa" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/For%C8%9B%C4%83" title="Forță–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Forță" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сила" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Сила" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="परस्परक्रिया–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="परस्परक्रिया" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D2%AF%D1%81" title="Күүс–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Күүс" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Fortza" title="Fortza–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Fortza" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Forza" title="Forza–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Forza" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Poust_(naitural_philosophy)" title="Poust (naitural philosophy)–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Poust (naitural philosophy)" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AA_(%D9%81%D8%B2%DA%AA%D8%B3)" title="قوت (فزڪس)–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="قوت (فزڪس)" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sila" title="Sila–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sila" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B6%E0%B6%BD%E0%B6%BA" title="බලය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="බලය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Force" title="Force–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Force" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sila" title="Sila–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sila" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sila" title="Sila–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sila" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Vyeimi_(fyysiik)" title="Vyeimi (fyysiik)–ایناری سامی" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Vyeimi (fyysiik)" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ایناری سامی" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Manikidzo" title="Manikidzo–شونایی" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Manikidzo" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شونایی" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Awood" title="Awood–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Awood" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Forca" title="Forca–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Forca" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Сила" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Gaya" title="Gaya–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Gaya" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kraft" title="Kraft–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kraft" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kani" title="Kani–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kani" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%9A%E0%AF%88" title="விசை–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விசை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%B2%E0%B0%82" title="బలం–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="బలం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D1%80%D3%AF" title="Нерӯ–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Нерӯ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87" title="แรง–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="แรง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/G%C3%BC%C3%BD%C3%A7" title="Güýç–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Güýç" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Puwersa" title="Puwersa–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Puwersa" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kuvvet" title="Kuvvet–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kuvvet" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6%C3%A7" title="Köç–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Köç" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D2%AF%D1%88" title="Күш–تووایی" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Күш" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="تووایی" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D0%B0" title="Сила–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сила" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AA" title="قوت–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قوت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Kuch" title="Kuch–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kuch" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Forsa" title="Forsa–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Forsa" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/V%C3%A4gi" title="Vägi–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vägi" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%B1c" title="Lực–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lực" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kusog" title="Kusog–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Kusog" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B" title="力–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="力" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Ifolokhwe" title="Ifolokhwe–خوسایی" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Ifolokhwe" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="خوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%90%D7%A4%D7%98" title="קראפט–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קראפט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Ip%C3%A1_(f%C3%ADs%C3%ADks%C3%AC)" title="Ipá (físíksì)–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ipá (físíksì)" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B" title="力–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="力" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/La%CC%8Dt" title="La̍t–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="La̍t" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8A%9B" title="力–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="力" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IsiPhoqi" title="IsiPhoqi–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IsiPhoqi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11402#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&oldid=40631256" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&id=40631256&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B1%25D9%2588"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B1%25D9%2588"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Forces_(physics)" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11402" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای دیگر کاربردها، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88_(%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C)" class="mw-disambig" title="نیرو (ابهام‌زدایی)">نیرو (ابهام‌زدایی)</a> را ببینید.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-بهبود_منبع plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Refimprove" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>برای <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">تأییدپذیری</a> کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است</b>.<span class="hide-when-compact"> لطفاً با توجه به <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع</a>، با ارائهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">منابع معتبر</a> به <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit">بهبود این مقاله</a> کمک کنید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.<br /><small><span class="plainlinks"><i>یافتن منابع:</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?as_eq=wikipedia&q=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22">"نیرو"</a> – <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbm=nws&q=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22+-wikipedia&tbs=ar:1">اخبار</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?&q=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22&tbs=bkt:s&tbm=bks">روزنامه‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbs=bks:1&q=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22+-wikipedia">کتاب‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//scholar.google.com/scholar?q=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22">آکادمیک</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=%22%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%22&acc=on&wc=on">جی‌استور</a></span></small></span> <span class="date-container"><i>(<span class="date">آوریل ۲۰۱۸</span>)</i></span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="راهنما:حذف الگوی نگهداری">چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="font-style:italic;">نیرو Force</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Force_examples.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/200px-Force_examples.svg.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/300px-Force_examples.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Force_examples.svg/400px-Force_examples.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="500" /></a></span><div class="infobox-caption">نیروها می‌توانند از پدیده‌های فیزیکی گوناگونی به وجود بیایند، مانند گرانش، مغناطیس، یا هر اثر دیگری که به جسمی شتاب می‌دهد.</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">نمادهای رایج</div></th><td class="infobox-data"><span class="texhtml" style="font-family: Serif;"><i>F</i></span><span style="position:relative; margin-right:-0.75em; right:0.75em; bottom:0.75em;;"><small>→</small></span>, <i>F</i>, <b>F</b></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="دستگاه بین‌المللی یکاها">دستگاه بین‌المللی یکاها</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_(%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" class="mw-redirect" title="نیوتون (یکا)">نیوتون</a> (N)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">یکاهای دیگر</div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_(%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" title="دین (یکا)">دین</a>, <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="پوند-نیرو">پوند-نیرو</a>, <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84" title="پوندال">پوندال</a>, کیپ, <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1%D9%85-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="کیلوگرم-نیرو">کیلوگرم-نیرو</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C" title="یکای اصلی اس‌آی">یکای اصلی اس‌آی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1%D9%85" title="کیلوگرم">kg</a>·<a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="متر">m</a>/<a href="/wiki/%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="ثانیه">s</a><sup>2</sup></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">استخراج از<br />کمیت‌های دیگر</div></th><td class="infobox-data"><b>F</b> = <i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="جرم (فیزیک)">m</a></i> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شتاب"><b>a</b></a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تحلیل ابعادی">تحلیل ابعادی</a></th><td class="infobox-data"><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathsf {M}}{\mathsf {L}}{\mathsf {T}}^{-2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="sans-serif">M</mi> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="sans-serif">L</mi> </mrow> </mrow> <msup> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi mathvariant="sans-serif">T</mi> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>−</mo> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathsf {M}}{\mathsf {L}}{\mathsf {T}}^{-2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/2d6c9ed4531531624aca36cb4a87e24ed3b81d6b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:7.209ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle {\mathsf {M}}{\mathsf {L}}{\mathsf {T}}^{-2}}"></span></td></tr></tbody></table><p><b>نیرو</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a>: <i lang="ar">قوة</i>) و (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Force</span></span>) با نماد <b>F</b> در <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="فیزیک">فیزیک</a> یک <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمیت برداری">کمیت برداری</a> است که باعث <a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شتاب">شتاب</a> گرفتن جسم‌ها می‌شود، در واقع نیروی خالص عامل شتاب است. نیرو را به‌طور شهودی می‌توان با کشیدن یا هُل دادن توصیف کرد. شتاب جسم متناسب است با جمع برداری همهٔ نیروهای وارد بر جسم. در یک <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B3%D9%85_%D8%B5%D9%84%D8%A8" title="جسم صلب">جسم صُلب</a> (جسمی که ابعادش در فضا گسترده است و نمی‌توان آن را با یک نقطه تقریب زد) نیرو می‌تواند جسم را بچرخاند، تغییر شکل دهد یا فشار وارد بر آن را بیفزاید. اثرات چرخشی با <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1" class="mw-disambig" title="گشتاور">گشتاور</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%DA%A9%D9%84_(%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C)" title="تغییر شکل (مهندسی)">تغییر شکل</a> یا <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="فشار">فشار</a> با <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B4_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" class="mw-redirect" title="تنش (فیزیک)">تنش</a> توصیف می‌شوند. نیرو حاصل <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D8%B4" title="برهم‌کنش">برهم‌کنش</a> یا اثر متقابل دو جسم بر همدیگر است.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به عبارت دیگر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%DB%8C" title="انرژی جنبشی">انرژی جنبشی</a> یک جسم است  که توسط اصطکاک ایستایی و (یا ) گرانش زمین و ....  به شکل انرژی ذخیره شده یا پتانسیل در آمده. زمانی که یک محرک ( جسم دارای انرژی جنبشی از قبل ) با این جسم تماس داشته باشد. انرژی پتانسیل شده جسم اول رها و به انرژی جنبشی آزاد تبدیل می شود. و هنگام برخورد ( تماسی یا غیر تماسی ) با جسم  دوم که ساکن یا دارای حرکت است  . با انجام شدن کار ( انقال انرژی جنبشی از جسمی به جسم دیگر )؛ باعث (حرکت و ساکن شدن و تغییر سرعت و ..... ) جسم دوم خواهد شد. </p><p>م نیرو از زمان‌های دور، در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="استاتیک">استاتیک</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="دینامیک">دینامیک</a> مورد استفاده قرار گرفته‌ است. مطالعات باستانی روی استاتیک، در قرن سوم قبل از میلاد، در کارهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B3" title="ارشمیدس">ارشمیدس</a> به حد نهایی خود رسید که هم‌اکنون نیز قسمت‌هایی از فیزیک مدرن را تشکیل می‌دهند. در مقابل، دینامیک <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a>، سوء تعبیرهایی شهودی از نقش نیرو ایجاد کرد که نهایتاً در قرن هفدهم و به خصوص در کارهای <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="ایزاک نیوتن">ایزاک نیوتن</a>، تصحیح شدند. با پیشرفت <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="مکانیک کوانتومی">مکانیک کوانتومی</a>، هم‌اکنون می‌دانیم که ذرات از طریق برهم کنشهای بنیادین، بر یکدیگر اثر می‌گذارند و لذا <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="مدل استاندارد فیزیک ذرات">مدل استاندارد فیزیک ذرات</a>، ادعا می‌کند که هر چیزی که اساساً به عنوان <i>نیرو</i> مشاهده می‌شود، در حقیقت توسط <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%86" title="بوزون">بوزونهای</a> معیار تأثیر می‌گذارد. تنها چهار برهم کنش اساسی شناخته شده که به ترتیب قدرت عبارتند از: قوی، الکترومغناطیسی، ضعیف (که در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B9%DB%B7%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="۱۹۷۰ (میلادی)">۱۹۷۰</a>، الکتروضعیف (electroweak)به یک برهم کنش واحد انجام شدند) و گرانشی. نیوتون یکی از بزرگ‌ترین پژوهش گران در مورد نیرو است.<sup id="cite_ref-uniphysics_ch2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-uniphysics_ch2-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مفاهیم_پیش_از_نیوتن"><span id=".D9.85.D9.81.D8.A7.D9.87.DB.8C.D9.85_.D9.BE.DB.8C.D8.B4_.D8.A7.D8.B2_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86"></span>مفاهیم پیش از نیوتن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: مفاهیم پیش از نیوتن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مشهور است که ارسطو، نیرو را به عنوان هر چیزی که باعث می‌شود شیئی یک «حرکت غیرطبیعی» انجام دهد، توصیف کرد. </p><p>از قدیم، مفهوم نیرو برای کار کردن هر یک از هفت نوع <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="ماشین‌های ساده">ماشین ساده</a>، اساسی تلقی می‌شده‌است. کمک مکانیکی که یک ماشین ساده فراهم می‌آورد، اجازه می‌داد تا یک نیروی کم را برای اثر گذاشتن روی جسمی در فاصله دورتر به کار برد. تجزیه تحلیل ویژگی‌های این چنین نیروها نهایتاً در کارهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B3" title="ارشمیدس">ارشمیدس</a> به غنی‌ترین حالت خود رسید، که به خصوص به خاطر فرمول‌بندی‌کردن رفتار «<a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیروهای شناور (صفحه وجود ندارد)">نیروهای شناور</a>» نهفته در سیالات معروف است. </p><p>پیشرفت‌های فلسفه‌ای مفهوم یک نیرو در کاهایی از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a> به چشم می‌خورد. در <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کیهان‌شناسی">کیهان‌شناسی</a> ارسطویی، دنیای طبیعی چهار <a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1" class="mw-disambig" title="عنصر">عنصر</a> را نگه می‌داشت که در «حالات طبیعی» وجود داشتند. ارسطو عقیده داشت که برای اشیاء سنگین روی زمین مانند آب و زمین، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="حالت طبیعی">حالت طبیعی</a> این است که بدون حرکت روی زمین بمانند و این که آن‌ها اگر تنها باشند، تمایل دارند به این حالت برسند. او بین میل ذاتی اشیاء برای رسیدن به «جای طبیعی» (برای مثال افتادن اشیاء سنگین) که به یک حرکت طبیعی منجر می‌شود، و حرکت غیرطبیعی یا اجباری که به عملکرد پیوسته یک نیرو محتاج است، تمایز قایل شد. این نظریه مبتنی بر مشاهدات روزمره این که اشیاء چگونه حرکت می‌کنند (مثلاً این که عملکرد ثابت یک نیرو برای حرکت کردن یک ارابه لازم است) مشکلات مفهوم زیادی از جمله برای توجیه رفتار پرتابه‌ها (مثلاً حرکت یک پیکان) داشت. این کاستی‌ها به‌طور کامل در قرن هفدهم در کارهای گالیله حل شد که متأثر از این ایده موجود در اواخر <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی">قرون وسطی</a> بود که اشیائی که در یک حرکت اجباری هستند، یک نیروی ذاتی جنبشی با خود حمل می‌کنند.<sup id="cite_ref-Archimedes_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Archimedes-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" class="mw-disambig" title="گالیله">گالیله</a> در اوایل قرن هفده آزمایشی انجام داد که در آن سنگ‌ها و گلوله‌های توپی هر دو به پایین غلت داده می‌شدند تا به این وسیله نظریه حرکت ارسطو را رد کند. او نشان داد که اشیاء به مقداری مستقل از جرمشان، توسط گرانش شتاب می‌گیرند و بحث کرد که اشیاء همواره سرعت اولیه خودشان را بازمی‌یابند مگراینکه روی آن‌ها نیروی مثلاً اصطکاک عمل کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مدل‌های_بنیادی_نیرو"><span id=".D9.85.D8.AF.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D8.AF.DB.8C_.D9.86.DB.8C.D8.B1.D9.88"></span>مدل‌های بنیادی نیرو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: مدل‌های بنیادی نیرو"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="نیروهای بنیادی در فیزیک">نیروهای بنیادی در فیزیک</a></div> <p>همهٔ نیروهایی که در جهان دیده می‌شوند، از چهار نیروی بنیادی سرچشمه می‌گیرند. <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%88%DB%8C" title="نیروی هسته‌ای قوی">نیروی هسته‌ای قوی</a> و <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D9%81" title="نیروی هسته‌ای ضعیف">ضعیف</a> فقط در اندازه‌های بسیار کوچک دیده می‌شوند و اجزای بنیادی ماده (<a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ذرات زیراتمی">ذرات زیراتمی</a>) را در کنار هم نگه می‌دارند. نیروی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="الکترومغناطیس">الکترومغناطیسی</a> بین <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="بار الکتریکی">بارهای الکتریکی</a> و نیروی <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="گرانش">گرانش</a> بین اجسام <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="جرم (فیزیک)">جرم‌دار</a> اثر می‌کند. همهٔ نیروهای دیگر در طبیعت بر پایهٔ این <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="چهار نیرو">چهار نیرو</a> هستند. مثلاً نیروی اصطکاک به خاطر برهم‌کنش <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="الکترومغناطیس">الکترومغناطیسی</a> بین اتم‌های سطح دو جسم است یا نیروی <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D8%B1" title="فنر">فنر</a> (<a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%DA%A9" title="قانون هوک">قانون هوک</a>) نیز به خاطر نیروهای الکترومغناطیسی بین اتم‌های سازندهٔ فنر است. نیروهای مرکزگرا (یا گریزازمرکز) در واقع نیروهای مَجازی هستند که به خاطر چرخش <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA" title="دستگاه مختصات">دستگاه مختصات</a> دیده می‌شوند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نیروهای_نابنیادی"><span id=".D9.86.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.86.D8.A7.D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D8.AF.DB.8C"></span>نیروهای نابنیادی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: نیروهای نابنیادی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>خیلی وقت‌ها در توصیف پدیده‌ها از برخی جزئیات آن‌ها چشم می‌پوشیم. این کار باعث می‌شود بتوانیم مدل‌های ساده‌ای برای آن‌ها بسازیم و نیروهایی را تعریف کنیم که پدیده را به تقریب توصیف می‌کنند.از مهم ترین این نیروها می‌توان به نیروی اصطکاک، نیروی مقاومت شاره، نیروی عمودی تکیه گاه، نیروی کشش ریسمان و..اشاره کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نیروی_عمودبرسطح"><span id=".D9.86.DB.8C.D8.B1.D9.88.DB.8C_.D8.B9.D9.85.D9.88.D8.AF.D8.A8.D8.B1.D8.B3.D8.B7.D8.AD"></span>نیروی عمودبرسطح</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: نیروی عمودبرسطح"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84" title="نیروی نرمال">نیروی نرمال</a></div> <p>وقتی جسمی را روی سطح همواری می‌گذاریم، نیروی گرانشی به آن وارد می‌شود. برای این که جسم در سطح فرونرود، نیرویی نیز از سوی سطح به جسم وارد می‌شود. این نیرو به خاطر رانش الکترومغناطیسی بین اتم‌های جسم و اتم‌های سطح است و <b>نیروی عمودبرسطح</b> نام دارد. مقدار این نیرو همیشه به اندازه‌ای است که نیروهای دیگر عمود بر سطح (مانند وزن جسم) را خنثی کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اصطکاک"><span id=".D8.A7.D8.B5.D8.B7.DA.A9.D8.A7.DA.A9"></span>اصطکاک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: اصطکاک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%DA%A9%D8%A7%DA%A9" title="اصطکاک">اصطکاک</a></div> <p>اصطکاک نیرویی است که با حرکت دو سطح نسبت به هم مخالفت می‌کند. مقدار این نیرو متناسب است با نیروی عمود برسطح بین دو جسم. در مدل‌های ساده‌شده، اصطکاک را در دو دستهٔ <b>اصطکاک جنبشی</b> و <b>اصطکاک ایستایی</b> رده‌بندی می‌کنند. </p><p>نیروی اصطکاک ایستایی <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f_{s}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>f</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>s</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f_{s}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/34f933ad7a8dc310b3fa8e9f7b0b2558cba136db" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.143ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle f_{s}}"></span> وقتی دو جسم نسبت به هم ساکن‌اند به هریک از دو جسم وارد می‌شود و دقیقاً مخالف نیرویی است که می‌خواهد دو جسم را نسبت به هم بلغزاند. این نیرو مقدار بیشینه‌ای دارد که با نیروی عمود برسطح متناسب است: </p> <div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"> <p><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f_{s,max}=\mu _{s}N}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>f</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>s</mi> <mo>,</mo> <mi>m</mi> <mi>a</mi> <mi>x</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>s</mi> </mrow> </msub> <mi>N</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f_{s,max}=\mu _{s}N}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/dc3e7732868873690069cd914a8834a102c05b54" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.005ex; width:13.42ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle f_{s,max}=\mu _{s}N}"></span> </p> </div> <p>ضریب تناسب <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu _{s}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>s</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu _{s}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8369676bc9600b382e8a6af5a9369f2e619cd5c2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:2.405ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu _{s}}"></span> ضریب اصطکاک ایستایی نام دارد و وابسته به ویژگی‌های دو سطح است. مقدار نیروی اصطکاک می‌تواند بین صفر تا این مقدار بیشینه تغییر کند. </p><p>نیروی اصطکاک جنبشی <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f_{k}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>f</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>k</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f_{k}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8a585492f646ca803bc408103a0c705dd67ab8b7" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:2.228ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle f_{k}}"></span> وقتی دو جسم نسبت به هم در حرکتند به هر یک از دو جسم وارد می‌شود و مقدار آن ثابت و برابر با <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle f_{k}=\mu _{k}N}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>f</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>k</mi> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>k</mi> </mrow> </msub> <mi>N</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle f_{k}=\mu _{k}N}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1cade0d970e04cadb66b935f79ead3ee8863c1d4" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:9.88ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle f_{k}=\mu _{k}N}"></span> است. این نیرو در خلاف جهت حرکت دو جسم نسبت به یکدیگر است و با حرکت آن‌ها مخالفت می‌کند. ضریب تناسب <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu _{k}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>k</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu _{k}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/25f9c464114cfcd7e31e53de202703377b7c5ffb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:2.49ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu _{k}}"></span> ضریب اصطکاک جنبشی نام دارد و وابسته به ویژگی‌های دو سطح است. <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu _{k}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>k</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu _{k}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/25f9c464114cfcd7e31e53de202703377b7c5ffb" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:2.49ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu _{k}}"></span> معمولاً کوچک‌تر از <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \mu _{s}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>μ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mi>s</mi> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \mu _{s}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8369676bc9600b382e8a6af5a9369f2e619cd5c2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:2.405ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \mu _{s}}"></span> است. </p><p>مدل ساده‌شدهٔ بالا فقط به تقریب درست است. مثلاً در این مدل نیروی اصطکاک به مساحت تماس دو جسم وابسته نیست، حال آن‌که در عمل این نیرو به سطح تماس دو جسم بستگی زیادی دارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نیروی_مقاوم_شارّه"><span id=".D9.86.DB.8C.D8.B1.D9.88.DB.8C_.D9.85.D9.82.D8.A7.D9.88.D9.85_.D8.B4.D8.A7.D8.B1.D9.91.D9.87"></span>نیروی مقاوم شارّه</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: نیروی مقاوم شارّه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="نیروی پسار">نیروی پسار</a></div> <p>نیروی مقاومت شارّه هنگامی که جسمی با سرعت در یک شاره (سیال) مانند آب یا هوا حرکت ‌کند به علت برخورد ذرات سازنده شاره به آن جسم وارد می‌شود. این نیرو خلاف جهت حرکت جسم است و مقدارش تابعی از سرعت جسم است و همچنین به اندازه سطح برخورد جسم با ذرات شاره هم وابسته است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مکانیک_نیوتنی"><span id=".D9.85.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.DA.A9_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86.DB.8C"></span>مکانیک نیوتنی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: مکانیک نیوتنی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="مکانیک نیوتنی">مکانیک نیوتنی</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/220px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg" decoding="async" width="220" height="309" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/330px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/440px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 2x" data-file-width="1364" data-file-height="1916" /></a><figcaption>چهره ایزاک نیوتن</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%A7%DA%A9_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="ایزاک نیوتن">ایزاک نیوتن</a>، اولین کسی است که به‌طور صریح بیان کرده‌است که یک نیروی ثابت، یک میزان ثابت تغییر (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%AA%D9%82_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="مشتق زمانی">مشتق زمانی</a>) <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D9%86%D9%87" title="تکانه">اندازه حرکت</a> را موجب می‌شود. در حقیقت او اولین و تنها تعریف مکانیکی نیرو را ارائه داد (به صورت مشتق زمانی اندازه حرکت: <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle F={\frac {dp}{dt}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>F</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mi>p</mi> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle F={\frac {dp}{dt}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/854492559000ecb866fb39f6d7db233703c10eb5" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:8.061ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle F={\frac {dp}{dt}}}"></span>). </p><p>در سال ۱۶۸۷ نیوتن کتاب "Philosophiae Naturalis Principia Mathematica " خود را چاپ کرد که در آن او از مفاهیم اینرسی، نیرو و ایستایی برای توصیف حرکت اشیاء استفاده کرد. </p><p>خدمت بعدی نیوتن به نظریۀ نیرو، قانون‌مند کردن حرکت اجسام آسمانی بود که <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%B7%D9%88" title="ارسطو">ارسطو</a> با مشاهده حرکت روی زمین، می‌پنداشت که آن‌ها در یک حالت طبیعی حرکت ثابت هستند. او <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="قانون جاذبه (صفحه وجود ندارد)">قانون جاذبه</a> را ارائه داد که می‌توانست برای حرکت‌های آسمانی که قبلاً توسط قانون حرکت سیاره‌ای <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%A9%D9%BE%D9%84%D8%B1" title="یوهانس کپلر">کپلر</a> قابل توجیه بودند، به‌کار رود. مدل نیروی جاذبۀ او چنان قوی بود که از آن برای پیش‌بینی وجود اجسامی بزرگ همانند <a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نپتون">نپتون</a> استفاده شد، قبل از اینکه آن‌ها را واقعاً مشاهده کنند..‌. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قوانین_حرکت_نیوتن"><span id=".D9.82.D9.88.D8.A7.D9.86.DB.8C.D9.86_.D8.AD.D8.B1.DA.A9.D8.AA_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86"></span>قوانین حرکت نیوتن</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: قوانین حرکت نیوتن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="قوانین حرکت نیوتن">قوانین حرکت نیوتن</a></div> <p>هر چند معروف‌ترین معادله ایزاک نیوتن <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle F=ma}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>F</mi> <mo>=</mo> <mi>m</mi> <mi>a</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle F=ma}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1ca4e42b7d6d66f52294364928cb5f7c590f514c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:8.109ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle F=ma}"></span> است، او در واقع شکل دیگری از قانون دوم حرکت خود، با استفاده از <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="حساب دیفرانسیل">حساب دیفرانسیل</a> ارائه کرد. در کتاب "Principia Mathematica"، نیوتن سه قانون حرکت ارائه کرده‌است که رابطه‌ای مستقیم با چگونگی توصیف نیروها در فیزیک دارند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قانون_اول_نیوتن"><span id=".D9.82.D8.A7.D9.86.D9.88.D9.86_.D8.A7.D9.88.D9.84_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86"></span>قانون اول نیوتن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: قانون اول نیوتن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قانون اول نیوتن دربارهٔ شرایط لازم برای سکون بحث می‌کند و به ویژه «اینرسی» را تعریف می‌کند که به جرم یک جسم مربوط است. با در نظر گرفتن ایده ارسطویی «حالت طبیعی»، شرط سرعت ثابت چه در حالت صفر و چه در حالت ناصفر، اینک «حالت طبیعی» اشیاء سنگین تلقی می‌شود. اشیاء به حرکت خود در حالت سرعت ثابت ادامه خواهند داد مگراینکه تحت تأثیر یک نیروی نامتعادل خارجی قرار گیرند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قانون_دوم_نیوتن"><span id=".D9.82.D8.A7.D9.86.D9.88.D9.86_.D8.AF.D9.88.D9.85_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86"></span>قانون دوم نیوتن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: قانون دوم نیوتن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اغلب نیرو را با استفاده از قانون دوم نیوتن، به صورت حاصلضرب جرم m در شتاب <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {a}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>a</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {a}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/546e6615827e17295718741fd0b86f639a947f16" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.23ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle {\vec {a}}}"></span> تعریف می‌کنند. فرمول <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}=m{\vec {a}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mo>=</mo> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>a</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}=m{\vec {a}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f7b202a8eaba4b424be52bcbaa043727b6ad9860" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:8.14ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}=m{\vec {a}}}"></span> گاهی به عنوان دومین فرمول معروف فیزیک تلقی می‌شود. نیوتن هرگز <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle F=ma}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>F</mi> <mo>=</mo> <mi>m</mi> <mi>a</mi> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle F=ma}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1ca4e42b7d6d66f52294364928cb5f7c590f514c" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:8.109ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle F=ma}"></span> را به صورت صریح بیان نکرد، بلکه <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%86" title="قوانین حرکت نیوتن">قانون دوم نیوتن</a> در کتاب "Principia Mathematica" به صورت معادله دیفرانسیل برداری </p> <div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"> <p><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}={\frac {d{\vec {p}}}{dt}}={\frac {d(m{\vec {v}})}{dt}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>v</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mo stretchy="false">)</mo> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}={\frac {d{\vec {p}}}{dt}}={\frac {d(m{\vec {v}})}{dt}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/e37768fc7ac1128d563ccca553d7d1f94df6c320" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:18.422ex; height:5.843ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}={\frac {d{\vec {p}}}{dt}}={\frac {d(m{\vec {v}})}{dt}}}"></span> </p> </div> <p>توصیف شده‌است، که در آن <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {p}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {p}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/84fee53c81592db54e0fe6c6f9eba002bb1dc74b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; margin-left: -0.089ex; width:1.415ex; height:2.676ex;" alt="{\displaystyle {\vec {p}}}"></span> اندازه حرکت سیستم است. نیرو میزان تغییر اندازه حرکت در واحد زمان است. شتاب میزان تغییر سرعت در واحد زمان است. این نتیجه که به صورت نتیجه‌ای مستقیم caveat در قانون اول نیوتن حاصل می‌شود، نشان می‌دهد که عقیده ارسطویی که یک نیروی شبکه‌ای لازم است تا یک شیئ در حال حرکت را با سرعت ثابت (و لذا با شتاب صفر) حفظ کند، به وضوح غلط بوده و فقط نتیجه یک تعریف نادقیق نبوده‌است. </p><p>استفاده از قانون دوم نیوتن به هر یک از صورتهایش به عنوان تعریف نیرو، در برخی از کتاب‌های درسی غیر دقیق تر، بی‌اعتبار معرفی شده‌است. زیرا این تعریف، همه محتویات تجربی را از قانون حذف می‌کند. در حقیقیت، <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ef40edff397a115ecdce7d3518001dfcc7f37d9e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; width:1.771ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}}"></span> در این معادله بیانگر یک نیروی شبکه‌ای (جمع برداری) است؛ در حال سکون، طبق تعریف، این بردار، صفر است. اما با این وجود نیروهایی متعادل موجود هستند و در واقع، قانون دوم نیوتن، نحوه تناسب شتاب و جرم را با نیرو بیان می‌کند که کدام یک از آن‌ها را می‌توان بدون مراجعه به نیرو تعریف کرد. شتاب را می‌توان با محاسبات حرکت‌شناسی (سینماتیک) تعریف کرد و نیز جرم را می‌توان مثلاً از طریق شمارش اتم‌ها تعیین کرد. اما با وجود اینکه <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="سینماتیک">سینماتیک</a> در تجزیه و تحلیل‌های پیشرفته فیزیکی بسیار کارآمد است، هنوز سئوالات عمیقی وجود دارد از جمله اینکه تعریف دقیق جرم چیست؟ نسبت عام یک هم‌ارزی بین زمان فضای جرم معرفی می‌کند، اما بدون یک نظریه جامع <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="گرانش کوانتومی">گرانش کوانتومی</a>، این هم‌ارزی گنگ می‌باشد چرا که معلوم نیست که آیا و چگونه این ارتباط در مقیاسهای میکروسکوپی برقرار است. با اندکی توجیه بیشتر، قانون دوم نیوتن را می‌توان به عنوان تعریف کمّی از جرم تلقی کرد به این صورت که قانون را به صورت یک تساوی نوشته، واحدهای نسبی نیرو و جرم را ثابت نگه داریم. </p><p>تعریف نیرو گاهی سئوال‌برانگیز است چرا که یا نهایتاً باید به درک شهودی ما از مشاهدات مستقیم رجوع کند یا به صورت ضمنی از طریق یک فرمول خودسازگار ریاضی تعریف شود. فیزیکدانان، فیلسوفان و ریاضیدانان معروفی که به دنبال تعریفی صریح تر از نیرو گشته‌اند، عبارتند از: Ernst Mach, Clifford Truesdell and Walter Noll. </p><p>پس از کسب موفقیت‌های تجربی، قانون نیوتن معمولاً برای اندازه‌گیری قدرت نیروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. (برای مثال با استفاده از گردش‌های نجومی، نیروهای گرانشی اندازه‌گیری می‌شوند) با این وجود، نیرو و کمیتهایی که برای اندازه‌گیری آن مورد استفاده قرار می‌گیرند، همچنان مفاهیمی متمایز می‌باشند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قانون_سوم_نیوتن"><span id=".D9.82.D8.A7.D9.86.D9.88.D9.86_.D8.B3.D9.88.D9.85_.D9.86.DB.8C.D9.88.D8.AA.D9.86"></span>قانون سوم نیوتن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: قانون سوم نیوتن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قانون سوم نیوتن، از به کار بردن تقارن در موقعیت‌هایی که نیروها را می‌توان به وجود اشیائی مختلف نسبت داده حاصل داده می‌شود. برای هر دو جسم (مثلاً ۱ و ۲) قانون سوم نیوتن بیان می‌کند که: </p> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd><dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}=-{\vec {F}}_{21}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}_{12}=-{\vec {F}}_{21}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4be31cb8dc46696bb060b80d504a4cf1ee54015d" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:12.201ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}=-{\vec {F}}_{21}}"></span></dd></dl></dd></dl> </div> <p>این قانون بیان می‌کند که نیروها همواره به صورت عمل و عکس‌العمل رخ می‌دهند. هر نیرویی که از عمل شیئ ۲ به ۱ اثر می‌کند. به‌طور اتوماتیک با نیرویی همراه است که از عمل جسم ۱ بر روی جسم ۲ حاصل می‌شود. اگر اجسام ۱ و ۲ را در یک دستگاه یکسان در نظر بگیریم، نیروی شبکه‌ای روی سیستم حاصل از واکنش‌های بین اجسام ۱ و ۲، صفر است زیرا: </p> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd><dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}+{\vec {F}}_{21}=0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> <mo>+</mo> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}_{12}+{\vec {F}}_{21}=0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6dac9bdf60a0f32b71b1dc7c6df955d1d340550e" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:14.396ex; height:3.176ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}+{\vec {F}}_{21}=0}"></span></dd></dl></dd></dl> </div> <p>این به این معناست که سیستم‌ها نمی‌توانند نیروهایی درونی تولید کنند که غیرمتوازن‌اند. اما اگر اشیاء ۱ و ۲ در سیستم‌های متمایز فرض شوند، آنگاه هر یک از این دو سیستم، نیروی نامتوازنی تجربه کرده طبق قانون دوم نیوتن نسبت به یکدیگر شتاب خواهد گرفت. </p><p>با ترکیب کردن قوانین دوم و سوم نیوتن می‌توان نشان داد که اندازه <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%AE%D8%B7%DB%8C" title="حرکت خطی">حرکت خطی</a> هر سیستم محفوظ می‌ماند. با استفاده از <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}={\frac {d{\vec {p}}_{12}}{dt}}=-{\vec {F}}_{21}=-{\frac {d{\vec {p}}_{21}}{dt}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>F</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <mi>d</mi> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mi>d</mi> <mi>t</mi> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\vec {F}}_{12}={\frac {d{\vec {p}}_{12}}{dt}}=-{\vec {F}}_{21}=-{\frac {d{\vec {p}}_{21}}{dt}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/afc1f329fbc44ac8f18647347bb4af867932a751" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.005ex; width:30.713ex; height:5.676ex;" alt="{\displaystyle {\vec {F}}_{12}={\frac {d{\vec {p}}_{12}}{dt}}=-{\vec {F}}_{21}=-{\frac {d{\vec {p}}_{21}}{dt}}}"></span> </p><p>و انتگرال‌گیری نسبت به زمان، معادله </p> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd><dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}=-{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">4</mn> </mrow> </mrow> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mo>−</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">4</mn> </mrow> </mrow> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}=-{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/c6430d38c7fed762f3d5ac24d81f89408812ba7a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:13.634ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle {\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}=-{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}}"></span></dd></dl></dd></dl> </div> <p>به دست خواهد آمد. برای سیستمی که شامل اشیاء ۱ و ۲ است، داریم </p> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd><dl><dd><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \sum {\mathcal {4}}{\vec {p}}={\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}+{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}=0}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mo>∑</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">4</mn> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">4</mn> </mrow> </mrow> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>12</mn> </mrow> </msub> <mo>+</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn class="MJX-tex-caligraphic" mathvariant="script">4</mn> </mrow> </mrow> <msub> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mover> <mi>p</mi> <mo stretchy="false">→</mo> </mover> </mrow> </mrow> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>21</mn> </mrow> </msub> <mo>=</mo> <mn>0</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \sum {\mathcal {4}}{\vec {p}}={\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}+{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}=0}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/6eddf7ee99742fe7671987cf7399fd01b1b48893" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -1.338ex; width:25.157ex; height:3.843ex;" alt="{\displaystyle \sum {\mathcal {4}}{\vec {p}}={\mathcal {4}}{\vec {p}}_{12}+{\mathcal {4}}{\vec {p}}_{21}=0}"></span></dd></dl></dd></dl> </div> <p>که همان محفوظ ماندن اندازه حرکت خطی را بیان می‌کند. تعمیم این حقیقت به یک سیستم مشتمل بر تعداد دلخواهی از ذرات، کاری سر راست است. این نشان می‌دهد که تغییر اندازه حرکت بین اشیاء موجود در یک سیستم، تأثیری روی اندازه حرکت سیستم نخواهد گذاشت. به‌طور کلی از آنجایی که همه نیروها ناشی از برهم کنش اشیاء صلب است، می‌توان سیستمی تعریف کرد که در آن اندازه حرکت شبکه‌ای نه هرگز از بین می‌رود و نه هرگز به دست می‌آید. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انواع_نیرو"><span id=".D8.A7.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.B9_.D9.86.DB.8C.D8.B1.D9.88"></span>انواع نیرو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: انواع نیرو"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>انواع نیرو از نظر محلی که به آن وارد می‌شود:</li></ul> <p>نیروی متمرکز: بر یک نقطه از جسم وارد می‌شود. </p><p>نیروی گسترده: بر سطحی مشخص از جسم وارد می‌شود که به آن فشار نیز می‌گویند. </p> <ul><li>انواع نیرو از نظر اثر حرکتی که روی جسم می‌گذارند:</li></ul> <p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%86%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84" title="نیروی نرمال">نیروی عمودی</a>: نیرویی که بر سطحی عمود بر سطح مورد نشر وارد می‌شود؛ که خود می‌تواند شامل نیروی کششی و فشاری باشد. </p><p><a href="/wiki/%D8%AE%D9%85%D8%B4" title="خمش">نیروی خمشی</a>: نیرویی است که سبب ایجاد خمش در یک جسم می‌باشد مانند نیروی وارد به تیرهای افقی ساختمان. در علوم مهندسی به آن لنگر خمشی نیز می‌گویند. </p><p><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%86%D8%B4" title="پیچش">نیروی پیچشی</a>: نیرویی که سبب پیچش و گردش یک جسم حول محورش می‌شود مانند نیرویی که هوا بر ملخ هواپیما وارد می‌کند. </p><p><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="کمانش">نیروی کمانشی</a>: اعمال نیرو به یک جسم دراز در جهت محور طولی آن مانند نیروی وارد بر تیرهای عمودی ساختمان یا نیروی وارد بر تیر چراغ برق </p><p><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="برق">نیروی الکتریکی</a>: نیروی الکتریکی یک <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نیروهای بنیادی">نیروی بنیادی</a> است و از بار الکتریکی مایه می‌گیرد. این نیرو ممکن است جاذبه (وقتی‌که دو بار الکتریکی غیر همنوع هستند) یا دافعه (وقتی هر دو بار الکتریکی همنوع هستند) باشد و مقدار آن با <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D8%B5%D9%84%E2%80%8C%D8%B6%D8%B1%D8%A8" title="حاصل‌ضرب">حاصل ضرب</a> دو بار الکتریکی نسبت مستقیم و با مجذور فاصله دو بار الکتریکی نسبت معکوس دارد و رابطه آن در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="دستگاه بین‌المللی یکاها">دستگاه SI</a> بصورت زیر نوشته می شود: </p><p><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle F={q_{1}q_{2} \over 4\pi \epsilon _{0}r^{2}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>F</mi> <mo>=</mo> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mfrac> <mrow> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> </mrow> <mrow> <mn>4</mn> <mi>π</mi> <msub> <mi>ϵ</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> <msup> <mi>r</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msup> </mrow> </mfrac> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle F={q_{1}q_{2} \over 4\pi \epsilon _{0}r^{2}}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/1d737fa91f4964275338330efe5978dc9648f476" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -2.505ex; width:12.271ex; height:5.509ex;" alt="{\displaystyle F={q_{1}q_{2} \over 4\pi \epsilon _{0}r^{2}}}"></span> </p><p>هنگامیکه اجسام بادار ساکن باشند، در اینصورت نیروی الکتریکی را که بر یکدیگر وارد می‌کنند، نیروی جاذبه یا دافعه الکترواستاتیک است. </p><p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="نیروی گرانش">نیروی گرانشی</a>: بر اساس قانون جهانی گرانش، نیرویی که دو ذره به جرم های<span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle m_{1}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>1</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle m_{1}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/31aafa60e48d39ccce922404c0b80340b2cc777a" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:3.095ex; height:2.009ex;" alt="{\displaystyle m_{1}}"></span> و <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle m_{2}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>m</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>2</mn> </mrow> </msub> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle m_{2}}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/0ecebe334d5cadc3ffcf245eb02919034d7a2ec8" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; width:3.095ex; height:2.009ex;" alt="{\displaystyle m_{2}}"></span> و به فاصله r از هم به یکدیگر وارد می کنند، نیروی جاذبه‌ای است که در امتداد خط واصل دو ذره اثر می کند. این نیرو با حاصلضرب جرم دو ذره نسبت مستقیم و با مربع فاصله بین دو ذره نسبت معکوس دارد. نیروی گرانشی برخلاف نیروی الکتریکی که آن نیز نیروی عکس مجذوری است، فقط یک نیروی جاذبه است. در این رابطه G ثابت جهانی گرانش بوده و مقدار آن برای تمام زوج ذرات یکسان است. نیروهای گرانشی به طور نسبی خیلی ضعیف هستند. نیروی جاذبه موجود بین اجسام یک نیروی بنیادی است. این نیرو را به اختصار نیروی گرانشی نیز می‌گویند. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D8%B7%DA%A9%D8%A7%DA%A9" title="اصطکاک">نیروی اصطکاک</a>: اگر جسمی به جرم m را در روی یک میز افقی دراز، حرکت دهیم، سرانجام متوقف می‌شود. این گفته به این معنی است که جسم هنگام حرکت تحت اثر شتاب میانگین a که جهتش در خلاف جهت حرکت است قرار می‌گیرد. هرگاه جسم در یک چارچوب لخت شتاب بگیرد همواره نیرویی مطابق قانون دوم نیوتن به حرکت آن وابسته می‌کنیم، نیرویی که در اینجا شتاب a را در خلاف جهت حرکت جسم ایجاد کرده و موجب توقف جسم می‌گردد، نیروی اصطکاک گویند. </p><p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="نیروی مرکزگرا">نیروی جانب مرکز</a>: اگر حرکت دایروی یک ذره را از دید ناظری که در روی زمین ثابت است، بررسی کنیم در اینصورت این ناظر مشاهده می‌کند که ذره تحت تاثیر یک نیرویی که در امتداد شعاع حرکت دایروی و بطرف داخل بر آن وارد می‌شود، قرار دارد. این نیرو را نیروی جانب مرکز گویند که با جرم ذره و مجذور سرعت آن نسبت مستقیم و با شعاع مسیر حرکت دایره ای نسبت عکس دارد و از رابطه F=mu2/R محاسبه می‌گردد. </p><p><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="شبه‌نیرو">نیروی لخت</a>: معمولاً در حرکت اجسام، چارچوبهای مرجع که برای بررسی این حرکتها در نظر می‌گیریم، لَخت هستند. اگر چنانچه به جای چارچوب لخت از یک چارچوب نالخت استفاده کنیم، در اینصورت باید از نیروهای غیرنیونی یا نیروهای <a href="/wiki/%D9%84%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="لختی">لختی</a> استفاده کنیم. بر خلاف نیروهای نیوتنی، این نیروها را نمی‌توان به یک جسم مشخص در محیط ذره مورد نظر وابسته دانست. همچنین اگر ذره را از یک <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%B9" title="چارچوب مرجع">چارچوب مرجع</a> لخت مشاهده کنیم، نیروهای لختی ناپدید می‌شوند. پس در واقع این نیروها را نوعی نیروی مجازی می‌توان در نظر گرفت که در انتقال از یک چارچوب لخت به یک چارچوب نالخت ظاهر می‌شوند. </p><p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2" title="نیروی گریز از مرکز">نیروی گریز از مرکز</a>: از جمله نیروهای لختی می‌توان نیروی گریز از مرکز را نام برد. اگر حرکت دایروی یک ذره را از دید ناظری که روی یک صفحه چرخان در یک چارچوب مرجع نالخت که به همراه ذره می‌چرخد بررسی کنیم، در اینصورت این ناظر ذره را ساکن می‌بینید. اما اگر این ذره را اندکی در امتداد شعاع دایره به طرف مرکز دایره بکشد، احساس می‌کند که ذره دوباره به عقب بر می‌گردد. و لذا از نظر این ناظر ذره تحت تاثیر یک نیرویی که در راستای شعاع و بطرف خارج است، قرار می‌گیرد. این نیرو را نیروی گریز از مرکز گویند. </p><p><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%88%DA%A9" title="قانون هوک">نیروی هوک</a> یا <a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%81%D9%86%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیروی فنر (صفحه وجود ندارد)">نیروی فنری</a>: زمانی که یک جسم جامدی (مانند یک فنر) تغییر شکل پیدا می‌کند، به شرط اینکه تغییر شکل بیش از حد زیاد نباشد، جسم با نیرویی متناسب با مقدار تغییر شکل در آن مقاومت می‌کند که این نیرو را نیروی کشسانی فنر می‌گویند. </p><p>نیروی پیش ران موشک: در دستگاههای با جرم متغیر (که در آن جرم به نوعی تغییر می کند) آهنگ انتقال تکانه به داخل (یا خارج) دستگاه، توسط جرمی که از دستگاه خارج ( یا به آن داخل) می شود، را به صورت نیرویی تعبیر می‌کند که جرم خارج شده از (یا وارد شده به) دستگاه روی آن اعمال می کند. در حرکت موشک، این نیرو را نیروی پیش ران موشک می گویند و هدف طراحان موشک این است که تا حد امکان این نیرو را بزرگتر کنند. </p><p><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="میدان مغناطیسی">نیروی مغناطیسی</a>: دو بار الکتریکی را در نظر می‌گیریم. اگر این بارها متحرک باشند، به عبارت دیگر اگر بارها به ترتیب با سرعت های در حال حرکت یکنواخت باشند، علاوه بر نیروی الکتریکی، نیروی دیگری نیز به یکدیگر وارد می کنند که این نیرو را نیروی مغناطیسی گویند. این نیرو نیز مانند نیروی الکتریکی یک نیروی عکس مجذور فاصله است. با این تفاوت که این نیرو با سرعت بارها نیز نسبت مستقیم دارد. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="الکترومغناطیس">نیروهای الکترومغناطیسی</a>: این نیروها که به <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA%D8%B3" title="نیروی لورنتس">نیروهای لورنتس</a> نیز معروف هستند، دارای قدرت متوسط می باشند. نیروی الکترومغناطیسی ترکیب دو نیروی الکتریکی و مغناطیسی است. رابطه این نیرو به صورت است که در آن q بار الکتریکی ذره، E میدان الکتریکی، V سرعت ذره باردار و B میدان مغناطیسی است. </p><p><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="نیروی هسته‌ای">نیروهای هسته‌ای</a>: این نیروها در <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%A7" title="واپاشی بتا">واپاشی بتا</a>ی هسته‌ها و در برهمکنش بسیاری از <a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ذرات بنیادی">ذرات بنیادی</a> دخالت دارند. این نیرو از نیروهای حاصل از برهمکنش های الکترومغناطیسی خیلی ضعیف‌تر هستند. از این رو برهمکنش واپاشی بتایی را برهمکنش ضعیف می گویند. پیش بینی می شود که عامل این برهمکنش، میدان نیرویی است که نه هسته ای، نه الکترومغناطیسی و نه گرانشی است. بنابراین به عنوان یکی از نیروهای بنیادی فیزیک محسوب می شوند. </p><p>نیروهای هسته‌ای نوع دیگری از نیروها هستند که در فضای هسته وجود دارند. این نیروها دارای برد کوتاه بوده و در مقایسه با سایر نیروها بسیار قوی هستند. مفهوم کوتاه برد به این معنی است که به عنوان مثال در ساختمان اتم، نیروهای الکتریکی بین الکترونها و هسته وجود دارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%A9_(%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9)" title="یانک (فیزیک)">یانک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF_%D8%B3%D9%84" class="mw-redirect" title="لود سل">لود سل</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFCohen" class="citation web cs1">Cohen, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.physics.upenn.edu/sites/default/files/Classical_Mechanics_a_Critical_Introduction_0_0.pdf">"Classical Mechanics: a Critical Introduction"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=University_of_Pennsylvania&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of Pennsylvania (صفحه وجود ندارد)">University of Pennsylvania</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220703194458/https://www.physics.upenn.edu/sites/default/files/Classical_Mechanics_a_Critical_Introduction_0_0.pdf">Archived</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> from the original on July 3, 2022<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">January 9,</span> 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=University+of+Pennsylvania&rft.atitle=Classical+Mechanics%3A+a+Critical+Introduction&rft.aulast=Cohen&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.physics.upenn.edu%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2FClassical_Mechanics_a_Critical_Introduction_0_0.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-uniphysics_ch2-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-uniphysics_ch2_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSearsZemanskyYoung1982" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Francis_Sears&action=edit&redlink=1" class="new" title="Francis Sears (صفحه وجود ندارد)">Sears, Francis W.</a>; <a href="/w/index.php?title=Mark_Zemansky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark Zemansky (صفحه وجود ندارد)">Zemansky, Mark W.</a>; <a href="/w/index.php?title=Hugh_D._Young&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugh D. Young (صفحه وجود ندارد)">Young, Hugh D.</a> (1982). <a href="/w/index.php?title=University_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="University Physics (صفحه وجود ندارد)"><i>University Physics</i></a> (6th ed.). Addison-Wesley. pp. 18–38. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-201-07199-1" title="ویژه:منابع کتاب/0-201-07199-1"><bdi>0-201-07199-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=University+Physics&rft.pages=18-38&rft.edition=6th&rft.pub=Addison-Wesley&rft.date=1982&rft.isbn=0-201-07199-1&rft.aulast=Sears&rft.aufirst=Francis+W.&rft.au=Zemansky%2C+Mark+W.&rft.au=Young%2C+Hugh+D.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Archimedes-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Archimedes_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHeath1897" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Thomas_Heath_(classicist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Heath (classicist) (صفحه وجود ندارد)">Heath, Thomas L.</a> (1897). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/worksofarchimede029517mbp"><i>The Works of Archimedes</i></a>. Cambridge University Press<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-10-14</span></span> – via <a href="/w/index.php?title=Internet_Archive&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet Archive (صفحه وجود ندارد)">Internet Archive</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Works+of+Archimedes&rft.pub=Cambridge+University+Press.&rft.date=1897&rft.aulast=Heath&rft.aufirst=Thomas+L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fworksofarchimede029517mbp&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <ul><li><cite id="CITEREFفرانک_ج._بلت1374" class="citation">فرانک ج. بلت (<bdi>۱۳۷۴</bdi>)، <i>فیزیک پایه</i>، انتشارات فاطمی</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9+%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%DB%8C&rft.date=1374&rft.au=%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9+%D8%AC.+%D8%A8%D9%84%D8%AA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="پزشکی_غواصی،_فیزیولوژی،_فیزیک_و_محیط_زیست" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D8%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%88_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="الگو:پزشکی غواصی، فیزیولوژی و فیزیک"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D8%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%88_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پزشکی غواصی، فیزیولوژی و فیزیک (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C%D8%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%88_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پزشکی غواصی، فیزیولوژی و فیزیک"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="پزشکی_غواصی،_فیزیولوژی،_فیزیک_و_محیط_زیست" style="font-size:114%;margin:0 4em">پزشکی غواصی، فیزیولوژی، فیزیک و محیط زیست</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="پزشکی غواصی">پزشکی<br />غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Diving_disorders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving disorders (صفحه وجود ندارد)">Injuries <br /> and<br />disorders</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فشار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اکسیژن</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Freediving_blackout&action=edit&redlink=1" class="new" title="Freediving blackout (صفحه وجود ندارد)">Freediving blackout</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hyperoxia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hyperoxia (صفحه وجود ندارد)">Hyperoxia</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="هیپوکسی">هیپوکسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="مسمومیت با اکسیژن">مسمومیت با اکسیژن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Inert gases</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B5_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="نقص دیواره بین‌دهلیزی">نقص دیواره بین‌دهلیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C" title="بافت‌مردگی بی‌خونی">بافت‌مردگی بی‌خونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4_%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار">بیماری ناشی از کاهش ناگهانی فشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dysbaric_osteonecrosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dysbaric osteonecrosis (صفحه وجود ندارد)">Dysbaric osteonecrosis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=High-pressure_nervous_syndrome&action=edit&redlink=1" class="new" title="High-pressure nervous syndrome (صفحه وجود ندارد)">High-pressure nervous syndrome</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hydrogen_narcosis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hydrogen narcosis (صفحه وجود ندارد)">Hydrogen narcosis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isobaric_counterdiffusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isobaric counterdiffusion (صفحه وجود ندارد)">Isobaric counterdiffusion</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B3" title="نیتروژن نارکوسیس">نیتروژن نارکوسیس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Taravana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taravana (صفحه وجود ندارد)">Taravana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uncontrolled_decompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uncontrolled decompression (صفحه وجود ندارد)">Uncontrolled decompression</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کربن دی‌اکسید</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hypercapnia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypercapnia (صفحه وجود ندارد)">Hypercapnia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypocapnia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypocapnia (صفحه وجود ندارد)">Hypocapnia</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aerosinusitis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aerosinusitis (صفحه وجود ندارد)">Aerosinusitis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7" title="آمبولی هوا">آمبولی هوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alternobaric_vertigo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alternobaric vertigo (صفحه وجود ندارد)">Alternobaric vertigo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Barodontalgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barodontalgia (صفحه وجود ندارد)">Barodontalgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Barostriction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Barostriction (صفحه وجود ندارد)">Barostriction</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7" title="باروتروما">باروتروما</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Compression_arthralgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Compression arthralgia (صفحه وجود ندارد)">Compression arthralgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decompression_illness&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decompression illness (صفحه وجود ندارد)">Decompression illness</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dental_barotrauma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dental barotrauma (صفحه وجود ندارد)">Dental barotrauma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dysbarism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dysbarism (صفحه وجود ندارد)">Dysbarism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ear_clearing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ear clearing (صفحه وجود ندارد)">Ear clearing</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frenzel_maneuver&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frenzel maneuver (صفحه وجود ندارد)">Frenzel maneuver</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1_%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7" title="مانور والسالوا">مانور والسالوا</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Immersion</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82_(%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C)" class="mw-redirect" title="اختناق (پزشکی)">اختناق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B1%D9%82%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="غرق‌شدگی">غرق‌شدگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="هیپوترمی">هیپوترمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="پرپیشابی">پرپیشابی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Instinctive_drowning_response&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instinctive drowning response (صفحه وجود ندارد)">Instinctive drowning response</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salt_water_aspiration_syndrome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salt water aspiration syndrome (صفحه وجود ندارد)">Salt water aspiration syndrome</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swimming-induced_pulmonary_edema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swimming-induced pulmonary edema (صفحه وجود ندارد)">Swimming-induced pulmonary edema</a></li> </div></td></tr></tbody></table><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=List_of_signs_and_symptoms_of_diving_disorders&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of signs and symptoms of diving disorders (صفحه وجود ندارد)">List of signs and symptoms of diving disorders</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="چنگه">چنگه</a>s</li> <li><a href="/w/index.php?title=Diving_disorders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving disorders (صفحه وجود ندارد)">Diving disorders</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA" title="بیماری حرکت">بیماری حرکت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Surfer%27s_ear&action=edit&redlink=1" class="new" title="Surfer's ear (صفحه وجود ندارد)">Surfer's ear</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Treatments</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/w/index.php?title=Diving_chamber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving chamber (صفحه وجود ندارد)">Diving chamber</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="پزشکی غواصی">پزشکی غواصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="پزشکی پرفشار">پزشکی پرفشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hyperbaric_treatment_schedules&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hyperbaric treatment schedules (صفحه وجود ندارد)">Hyperbaric treatment schedules</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=In-water_recompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="In-water recompression (صفحه وجود ندارد)">In-water recompression</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اکسیژن‌درمانی">اکسیژن‌درمانی</a></li> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="6" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:SpongeDiver.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/100px-SpongeDiver.jpg" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/150px-SpongeDiver.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/200px-SpongeDiver.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="800" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Physiology_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Physiology of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">فیزیولوژی<br />غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Artificial_gills_(human)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artificial gills (human) (صفحه وجود ندارد)">Artificial gills (human)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blood%E2%80%93air_barrier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blood–air barrier (صفحه وجود ندارد)">Blood–air barrier</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blood_shift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blood shift (صفحه وجود ندارد)">Blood shift</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" title="تنفس">تنفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=CO%E2%82%82_retention&action=edit&redlink=1" class="new" title="CO₂ retention (صفحه وجود ندارد)">CO₂ retention</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cold_shock_response&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cold shock response (صفحه وجود ندارد)">Cold shock response</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dead_space_(physiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dead space (physiology) (صفحه وجود ندارد)">Dead space (physiology)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="برداشت فشار">برداشت فشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decompression_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decompression theory (صفحه وجود ندارد)">Decompression theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="واکنش شیرجه پستانداران">واکنش شیرجه پستانداران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gas_exchange&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gas exchange (صفحه وجود ندارد)">Gas exchange</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_decompression_research_and_development&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of decompression research and development (صفحه وجود ندارد)">History of decompression research and development</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF" title="لیپید">لیپید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maximum_operating_depth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maximum operating depth (صفحه وجود ندارد)">Maximum operating depth</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="دگرگشت">دگرگشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="نورموکاپنیا">نورموکاپنیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oxygen_window_in_diving_decompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxygen window in diving decompression (صفحه وجود ندارد)">Oxygen window in diving decompression</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86" title="پرفیوژن">پرفیوژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="واکنش شیرجه پستانداران">واکنش شیرجه پستانداران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Physiology_of_decompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Physiology of decompression (صفحه وجود ندارد)">Physiology of decompression</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_circulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary circulation (صفحه وجود ندارد)">Pulmonary circulation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_exchange_ratio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory exchange ratio (صفحه وجود ندارد)">Respiratory exchange ratio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_quotient&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory quotient (صفحه وجود ندارد)">Respiratory quotient</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" class="mw-redirect" title="دستگاه تنفس">دستگاه تنفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="بافت (زیست‌شناسی)">بافت (زیست‌شناسی)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Diving_physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving physics (صفحه وجود ندارد)">فیزیک<br />غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ambient_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ambient pressure (صفحه وجود ندارد)">Ambient pressure</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9" title="قانون گیلوساک">قانون گیلوساک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF-%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1" title="ضد-بخار">ضد-بخار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B3" title="اصل ارشمیدس">اصل ارشمیدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%88" class="mw-redirect" title="فشار جو">فشار جو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="قانون بویل">قانون بویل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Breathing_performance_of_regulators&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breathing performance of regulators (صفحه وجود ندارد)">Breathing performance of regulators</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="شناوری">شناوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84" title="قانون شارل">قانون شارل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="قانون گاز آرمانی">قانون گاز آرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="قانون دالتون">قانون دالتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%AE%D8%B4" class="mw-redirect" title="واپخش">واپخش</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">نیرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9" title="قانون گیلوساک">قانون گیلوساک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="قانون هنری">قانون هنری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="آب‌گریزی">آب‌گریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="استاتیک شاره‌ها">استاتیک شاره‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="قانون گاز آرمانی">قانون گاز آرمانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecular_diffusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular diffusion (صفحه وجود ندارد)">Molecular diffusion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neutral_buoyancy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neutral buoyancy (صفحه وجود ندارد)">Neutral buoyancy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fraction_of_inspired_oxygen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fraction of inspired oxygen (صفحه وجود ندارد)">Oxygen fraction</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C" title="فشار نسبی">فشار نسبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Permeation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permeation (صفحه وجود ندارد)">Permeation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="فشار">فشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Psychrometric_constant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psychrometric constant (صفحه وجود ندارد)">Psychrometric constant</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%84" title="قانون اسنل">قانون اسنل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="انحلال‌پذیری">انحلال‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%88%D9%84" title="محلول">محلول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%82_%D8%A7%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%B9" class="mw-redirect" title="فوق اشباع">فوق اشباع</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%B4_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="کشش سطحی">کشش سطحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="ماده فعال سطحی">ماده فعال سطحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Torricellian_chamber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torricellian chamber (صفحه وجود ندارد)">Torricellian chamber</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Underwater_vision&action=edit&redlink=1" class="new" title="Underwater vision (صفحه وجود ندارد)">Underwater vision</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%86" title="وزن">وزن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">محیط زیست<br />غواصی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D9%84%D8%A8%DA%A9%DB%8C" title="شکوفایی جلبکی">شکوفایی جلبکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7" title="موج شکنا">موج شکنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="جریان اقیانوسی">جریان اقیانوسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Current_(stream)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Current (stream) (صفحه وجود ندارد)">Current (stream)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%86" title="انتقال اکمن">انتقال اکمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="هالوکلاین">هالوکلاین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D9%84" class="mw-redirect" title="جریان موازی ساحل">جریان موازی ساحل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%87" title="جریان شکافنده">جریان شکافنده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stratification_(water)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stratification (water) (صفحه وجود ندارد)">Stratification</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7" title="موج شکنا">موج شکنا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Waves_and_shallow_water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Waves and shallow water (صفحه وجود ندارد)">Surge (wave action)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="پرده حرارتی">پرده حرارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D8%AF" title="جزر و مد">جزر و مد</a>s</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="کدورت">کدورت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%87" title="جریان پاشنه">جریان پاشنه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%A2%D8%A8" class="mw-redirect" title="خیزش آب">خیزش آب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پژوهش‌ها درباره <br /> پزشکی غواصی, <br /> فیزیولوژی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Arthur_J._Bachrach&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthur J. Bachrach (صفحه وجود ندارد)">Arthur J. Bachrach</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Albert_R._Behnke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert R. Behnke (صفحه وجود ندارد)">Albert R. Behnke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paul_Bert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Bert (صفحه وجود ندارد)">Paul Bert</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=George_F._Bond&action=edit&redlink=1" class="new" title="George F. Bond (صفحه وجود ندارد)">George F. Bond</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="رابرت بویل">رابرت بویل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Albert_A._B%C3%BChlmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert A. Bühlmann (صفحه وجود ندارد)">Albert A. Bühlmann</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_R_Clarke&action=edit&redlink=1" class="new" title="John R Clarke (صفحه وجود ندارد)">John R Clarke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Paul_Fife&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Paul Fife (صفحه وجود ندارد)">William Paul Fife</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Scott_Haldane&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Scott Haldane (صفحه وجود ندارد)">John Scott Haldane</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Robert_William_Hamilton_Jr.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert William Hamilton Jr. (صفحه وجود ندارد)">Robert William Hamilton Jr.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Leonard_Erskine_Hill&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonard Erskine Hill (صفحه وجود ندارد)">Leonard Erskine Hill</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%B3_%D9%87%D9%88%D9%BE%D9%87-%D8%B2%DB%8C%D9%84%D8%B1" title="فلیکس هوپه-زیلر">فلیکس هوپه-زیلر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_J._Lambertsen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian J. Lambertsen (صفحه وجود ندارد)">Christian J. Lambertsen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Simon_Mitchell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Simon Mitchell (صفحه وجود ندارد)">Simon Mitchell</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Momsen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Momsen (صفحه وجود ندارد)">Charles Momsen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Rawlins_(Royal_Navy_officer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Rawlins (Royal Navy officer) (صفحه وجود ندارد)">John Rawlins R.N.</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Charles_Wesley_Shilling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Wesley Shilling (صفحه وجود ندارد)">Charles Wesley Shilling</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edward_D._Thalmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edward D. Thalmann (صفحه وجود ندارد)">Edward D. Thalmann</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jules_Triger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jules Triger (صفحه وجود ندارد)">Jules Triger</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diving medical<br /> research<br />organisations</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dd><a href="/w/index.php?title=Aerospace_Medical_Association&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aerospace Medical Association (صفحه وجود ندارد)">Aerospace Medical Association</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%86" title="شبکه هشدار غواصان">شبکه هشدار غواصان</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Diving_Diseases_Research_Centre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving Diseases Research Centre (صفحه وجود ندارد)">Diving Diseases Research Centre</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Fitness_to_dive&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fitness to dive (صفحه وجود ندارد)">Fitness to dive</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=List_of_diving_hazards_and_precautions&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of diving hazards and precautions (صفحه وجود ندارد)">List of diving hazards and precautions</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=National_Board_of_Diving_and_Hyperbaric_Medical_Technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Board of Diving and Hyperbaric Medical Technology (صفحه وجود ندارد)">National Board of Diving and Hyperbaric Medical Technology</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Naval_Submarine_Medical_Research_Laboratory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naval Submarine Medical Research Laboratory (صفحه وجود ندارد)">Naval Submarine Medical Research Laboratory</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Royal_Australian_Navy_School_of_Underwater_Medicine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Royal Australian Navy School of Underwater Medicine (صفحه وجود ندارد)">Royal Australian Navy School of Underwater Medicine</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Rubicon_Foundation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rubicon Foundation (صفحه وجود ندارد)">Rubicon Foundation</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=South_Pacific_Underwater_Medicine_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="South Pacific Underwater Medicine Society (صفحه وجود ندارد)">South Pacific Underwater Medicine Society</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Undersea_and_Hyperbaric_Medical_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="Undersea and Hyperbaric Medical Society (صفحه وجود ندارد)">Undersea and Hyperbaric Medical Society</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=United_States_Navy_Experimental_Diving_Unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="United States Navy Experimental Diving Unit (صفحه وجود ندارد)">United States Navy Experimental Diving Unit</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> Categories:</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Underwater_diving_physiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Underwater diving physiology (صفحه وجود ندارد)">Underwater diving physiology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Underwater_diving_physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Underwater diving physics (صفحه وجود ندارد)">Underwater diving physics</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_list_class.svg" class="mw-file-description" title="مقالهٔ درجه فهرست"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/16px-Symbol_list_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/23px-Symbol_list_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/31px-Symbol_list_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_underwater_diving_terminology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of underwater diving terminology (صفحه وجود ندارد)">Glossary</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <b><a href="/w/index.php?title=Portal:Underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Underwater diving (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="علوم_غواصی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="الگو:علوم غواصی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:علوم غواصی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:علوم غواصی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="علوم_غواصی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=Science_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">علوم غواصی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فیزیک<br /><a href="/w/index.php?title=Diving_physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diving physics (صفحه وجود ندارد)">غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ambient_pressure&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ambient pressure (صفحه وجود ندارد)">Ambient pressure</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9" title="قانون گیلوساک">قانون گیلوساک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%B3" title="اصل ارشمیدس">اصل ارشمیدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AC%D9%88" class="mw-redirect" title="فشار جو">فشار جو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%84" title="قانون بویل">قانون بویل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Breathing_performance_of_regulators&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breathing performance of regulators (صفحه وجود ندارد)">Breathing performance of regulators</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="شناوری">شناوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%84" title="قانون شارل">قانون شارل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="قانون گاز آرمانی">قانون گاز آرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86" title="قانون دالتون">قانون دالتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%AE%D8%B4" class="mw-redirect" title="واپخش">واپخش</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">نیرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9" title="قانون گیلوساک">قانون گیلوساک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="قانون هنری">قانون هنری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="آب‌گریزی">آب‌گریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="استاتیک شاره‌ها">استاتیک شاره‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="قانون گاز آرمانی">قانون گاز آرمانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metre_sea_water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metre sea water (صفحه وجود ندارد)">Metre sea water</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecular_diffusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular diffusion (صفحه وجود ندارد)">Molecular diffusion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neutral_buoyancy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neutral buoyancy (صفحه وجود ندارد)">Neutral buoyancy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fraction_of_inspired_oxygen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fraction of inspired oxygen (صفحه وجود ندارد)">Oxygen fraction</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C" title="فشار نسبی">فشار نسبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Permeation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permeation (صفحه وجود ندارد)">Permeation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="فشار">فشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Psychrometric_constant&action=edit&redlink=1" class="new" title="Psychrometric constant (صفحه وجود ندارد)">Psychrometric constant</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="انحلال‌پذیری">انحلال‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%84" title="قانون اسنل">قانون اسنل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="انحلال‌پذیری">انحلال‌پذیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%88%D9%84" title="محلول">محلول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%82_%D8%A7%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D8%B9" class="mw-redirect" title="فوق اشباع">فوق اشباع</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%B4_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="کشش سطحی">کشش سطحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="ماده فعال سطحی">ماده فعال سطحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Torricellian_chamber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torricellian chamber (صفحه وجود ندارد)">Torricellian chamber</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Underwater_vision&action=edit&redlink=1" class="new" title="Underwater vision (صفحه وجود ندارد)">Underwater vision</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D9%86" title="وزن">وزن</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:SpongeDiver.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/100px-SpongeDiver.jpg" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/150px-SpongeDiver.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/SpongeDiver.jpg/200px-SpongeDiver.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="800" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فیزیولوژی<br /><a href="/w/index.php?title=Physiology_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Physiology of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Artificial_gills_(human)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artificial gills (human) (صفحه وجود ندارد)">Artificial gills (human)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blood%E2%80%93air_barrier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blood–air barrier (صفحه وجود ندارد)">Blood–air barrier</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="واکنش شیرجه پستانداران">واکنش شیرجه پستانداران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" title="تنفس">تنفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypercapnia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypercapnia (صفحه وجود ندارد)">CO₂ retention</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cold_shock_response&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cold shock response (صفحه وجود ندارد)">Cold shock response</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dead_space_(physiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dead space (physiology) (صفحه وجود ندارد)">Dead space (physiology)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="برداشت فشار">برداشت فشار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Decompression_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Decompression theory (صفحه وجود ندارد)">Decompression theory</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="واکنش شیرجه پستانداران">واکنش شیرجه پستانداران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Equivalent_narcotic_depth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Equivalent narcotic depth (صفحه وجود ندارد)">Equivalent narcotic depth</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gas_exchange&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gas exchange (صفحه وجود ندارد)">Gas exchange</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hypocapnia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hypocapnia (صفحه وجود ندارد)">Hypocapnia</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF" title="لیپید">لیپید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maximum_operating_depth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maximum operating depth (صفحه وجود ندارد)">Maximum operating depth</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متابولیسم">متابولیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%BE%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="نورموکاپنیا">نورموکاپنیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oxygen_window_in_diving_decompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxygen window in diving decompression (صفحه وجود ندارد)">Oxygen window in diving decompression</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B5_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="نقص دیواره بین‌دهلیزی">نقص دیواره بین‌دهلیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86" title="پرفیوژن">پرفیوژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="واکنش شیرجه پستانداران">واکنش شیرجه پستانداران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Physiology_of_decompression&action=edit&redlink=1" class="new" title="Physiology of decompression (صفحه وجود ندارد)">Physiology of decompression</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pulmonary_circulation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pulmonary circulation (صفحه وجود ندارد)">Pulmonary circulation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="تنفس فیزیولوژیک">تنفس فیزیولوژیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_exchange_ratio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory exchange ratio (صفحه وجود ندارد)">Respiratory exchange ratio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Respiratory_quotient&action=edit&redlink=1" class="new" title="Respiratory quotient (صفحه وجود ندارد)">Respiratory quotient</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3" class="mw-redirect" title="دستگاه تنفس">دستگاه تنفس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D9%86" title="دستگاه گردش خون">دستگاه گردش خون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%81%D8%AA_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="بافت (زیست‌شناسی)">بافت (زیست‌شناسی)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Underwater_vision&action=edit&redlink=1" class="new" title="Underwater vision (صفحه وجود ندارد)">Underwater vision</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Work_of_breathing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Work of breathing (صفحه وجود ندارد)">Work of breathing</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="غواصی">غواصی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">طبقه‌بندی<br />محیط زیست<br />غواصی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Altitude_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Altitude diving (صفحه وجود ندارد)">Altitude diving</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="غواصی">غواصی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cave_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cave diving (صفحه وجود ندارد)">Cave diving</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="غواصی">غواصی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deep_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deep diving (صفحه وجود ندارد)">Deep diving</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ice_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ice diving (صفحه وجود ندارد)">Ice diving</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muck_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muck diving (صفحه وجود ندارد)">Muck diving</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Night_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Night diving (صفحه وجود ندارد)">Night diving</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Open_water_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Open water diving (صفحه وجود ندارد)">Open water diving</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="غواصی">غواصی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Recreational_dive_sites&action=edit&redlink=1" class="new" title="Recreational dive sites (صفحه وجود ندارد)">Recreational dive sites</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wreck_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wreck diving (صفحه وجود ندارد)">Wreck diving</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Oceanographic<br />factors</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D9%84%D8%A8%DA%A9%DB%8C" title="شکوفایی جلبکی">شکوفایی جلبکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7" title="موج شکنا">موج شکنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="جریان اقیانوسی">جریان اقیانوسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Current_(stream)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Current (stream) (صفحه وجود ندارد)">Current (stream)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%86" title="انتقال اکمن">انتقال اکمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="هالوکلاین">هالوکلاین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_diving_hazards_and_precautions&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of diving hazards and precautions (صفحه وجود ندارد)">List of diving hazards and precautions</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D9%84" class="mw-redirect" title="جریان موازی ساحل">جریان موازی ساحل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF%D9%87" title="جریان شکافنده">جریان شکافنده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stratification_(water)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stratification (water) (صفحه وجود ندارد)">Stratification</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AC_%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%A7" title="موج شکنا">موج شکنا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Waves_and_shallow_water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Waves and shallow water (صفحه وجود ندارد)">Surge (wave action)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="پرده حرارتی">پرده حرارتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tidal_race&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tidal race (صفحه وجود ندارد)">Tidal race</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%B1_%D9%88_%D9%85%D8%AF" title="جزر و مد">جزر و مد</a>s</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="کدورت">کدورت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%87" title="جریان پاشنه">جریان پاشنه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D8%A2%D8%A8" class="mw-redirect" title="خیزش آب">خیزش آب</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> Categories: <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Underwater_diving_physiology&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Underwater diving physiology (صفحه وجود ندارد)">Underwater diving physiology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:Underwater_diving_physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:Underwater diving physics (صفحه وجود ندارد)">Underwater diving physics</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></li> <li><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Underwater_diving" class="extiw" title="commons:Category:Underwater diving">Commons</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_list_class.svg" class="mw-file-description" title="مقالهٔ درجه فهرست"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/16px-Symbol_list_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/23px-Symbol_list_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Symbol_list_class.svg/31px-Symbol_list_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Glossary_of_underwater_diving_terminology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glossary of underwater diving terminology (صفحه وجود ندارد)">Glossary</a></b></li> <li><b>Indexes: <a href="/w/index.php?title=Index_of_recreational_dive_sites&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of recreational dive sites (صفحه وجود ندارد)">dive sites</a></b></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Index_of_underwater_divers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of underwater divers (صفحه وجود ندارد)">divers</a></b></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Index_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">diving</a></b></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Outline_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">Outline</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Portal:Science_of_underwater_diving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Portal:Science of underwater diving (صفحه وجود ندارد)">Portal</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q11402#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q11402#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11402#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4032651-2">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007543324305171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85050452">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00926874">ژاپن</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph314949&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نیرو&oldid=40631256">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نیرو&oldid=40631256</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%BA%D9%88%D8%A7%D8%B5%DB%8C" title="رده:پزشکی غواصی">پزشکی غواصی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:اقیانوس‌نگاری فیزیکی">اقیانوس‌نگاری فیزیکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="رده:دینامیک">دینامیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="رده:فلسفه طبیعی">فلسفه طبیعی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="رده:یکاهای نیرو">یکاهای نیرو</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B1%D8%AE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:نرخ‌های زمانی">نرخ‌های زمانی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%84_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B8" title="رده:مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی از آوریل ۲۰۱۸">مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی از آوریل ۲۰۱۸</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="رده:همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی">همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان عربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۶:۳۹ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-ps8jv","wgBackendResponseTime":154,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.774","walltime":"1.034","ppvisitednodes":{"value":1526,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":101920,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1398,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":38713,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 796.172 1 -total"," 19.31% 153.735 6 الگو:Navbox"," 17.73% 141.164 1 الگو:پانویس"," 17.73% 141.161 1 الگو:به_عربی"," 16.38% 130.410 1 الگو:پزشکی_غواصی،_فیزیولوژی_و_فیزیک"," 12.09% 96.222 1 الگو:Infobox_physical_quantity"," 11.67% 92.931 1 الگو:Infobox"," 11.41% 90.841 1 الگو:Cite_web"," 9.74% 77.536 1 الگو:بهبود_منبع"," 8.75% 69.684 1 الگو:Ambox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.501","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":23709304,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7d89b5d4c4-xdl2w","timestamp":"20241120135519","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0646\u06cc\u0631\u0648","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11402","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11402","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-10-17T17:35:01Z","dateModified":"2024-11-18T16:39:31Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c3\/Force_examples.svg","headline":"\u0645\u0641\u0647\u0648\u0645\u06cc \u062f\u0631 \u0641\u06cc\u0632\u06cc\u06a9"}</script> </body> </html>