CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ماشین تورینگ - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"30422d7b-04eb-4a4c-b6f2-1aa4c8f35e81","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ماشین_تورینگ","wgTitle":"ماشین تورینگ","wgCurRevisionId":37290805,"wgRevisionId":37290805,"wgArticleId":301674,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری","مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی","همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی", "مقاله‌ها با پیوندهای کرلی","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","پیوند رده انبار از ویکی‌داده","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC","ماشین تورینگ","آلن تورینگ","اتوماتا (رایانش)","اتوماتا (مکانیک)","اختراع‌های انگلیسی","روش‌های صوری","زبان‌های صوری", "علوم رایانه در ۱۹۳۶ (میلادی)","علوم رایانه در ۱۹۳۷ (میلادی)","علوم نظری رایانه","مدل‌های محاسباتی","نظریه اتوماتا","نظریه بازگشت"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ماشین_تورینگ","wgRelevantArticleId":301674,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[], "wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q163310","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.math.styles":"ready","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript": "ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/1200px-Maquina.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="667"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/800px-Maquina.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="444"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/640px-Maquina.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="356"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ماشین تورینگ - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ماشین_تورینگ rootpage-ماشین_تورینگ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تعریف_منطقی_(انتزاع_ذهنی_مفاهیم_کلی)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تعریف_منطقی_(انتزاع_ذهنی_مفاهیم_کلی)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>تعریف منطقی (انتزاع ذهنی مفاهیم کلی)</span> </div> </a> <ul id="toc-تعریف_منطقی_(انتزاع_ذهنی_مفاهیم_کلی)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تعریف_وصفی_(عملی_دنیای_خارج_از_ذهن)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تعریف_وصفی_(عملی_دنیای_خارج_از_ذهن)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>تعریف وصفی (عملی دنیای خارج از ذهن)</span> </div> </a> <ul id="toc-تعریف_وصفی_(عملی_دنیای_خارج_از_ذهن)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مقایسه_با_ماشین‌های_واقعی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مقایسه_با_ماشین‌های_واقعی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>مقایسه با ماشین‌های واقعی</span> </div> </a> <ul id="toc-مقایسه_با_ماشین‌های_واقعی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چرا_ماشین‌های_تورینگ_مدل‌های_مناسبی_برای_رایانه‌های_واقعی_هستند؟" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#چرا_ماشین‌های_تورینگ_مدل‌های_مناسبی_برای_رایانه‌های_واقعی_هستند؟"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>چرا ماشین‌های تورینگ مدل‌های مناسبی برای رایانه‌های واقعی هستند؟</span> </div> </a> <ul id="toc-چرا_ماشین‌های_تورینگ_مدل‌های_مناسبی_برای_رایانه‌های_واقعی_هستند؟-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-محدودیت‌های_ماشین_تورینگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#محدودیت‌های_ماشین_تورینگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>محدودیت‌های ماشین تورینگ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-محدودیت‌های_ماشین_تورینگ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های محدودیت‌های ماشین تورینگ</span> </button> <ul id="toc-محدودیت‌های_ماشین_تورینگ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-نظریه_پیچیدگی_محاسباتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نظریه_پیچیدگی_محاسباتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>نظریه پیچیدگی محاسباتی</span> </div> </a> <ul id="toc-نظریه_پیچیدگی_محاسباتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-همزمانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#همزمانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>همزمانی</span> </div> </a> <ul id="toc-همزمانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ماشین تورینگ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۶۶ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-66" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۶۶ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Turingmaschine" title="Turingmaschine–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Turingmaschine" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A9_%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%BA" title="آلة تورنغ–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="آلة تورنغ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A6%D1%8C%D1%8E%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Машына Цьюрынга–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Машына Цьюрынга" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%E2%80%99%D1%8E%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Машына Т’юрынга–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Машына Т’юрынга" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3" title="Машина на Тюринг–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Машина на Тюринг" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Turingova_ma%C5%A1ina" title="Turingova mašina–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Turingova mašina" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/M%C3%A0quina_de_Turing" title="Màquina de Turing–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Màquina de Turing" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%95%DB%8C_%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="مەکینەی تیورینگ–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مەکینەی تیورینگ" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Turing%C5%AFv_stroj" title="Turingův stroj–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Turingův stroj" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Turingmaskine" title="Turingmaskine–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Turingmaskine" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Turingmaschine" title="Turingmaschine–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Turingmaschine" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B7%CF%87%CE%B1%CE%BD%CE%AE_%CE%A4%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%B3%CE%BA" title="Μηχανή Τούρινγκ–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Μηχανή Τούρινγκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Turing_machine" title="Turing machine–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Turing machine" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9Dino_de_Turing" title="Maŝino de Turing–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Maŝino de Turing" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina_de_Turing" title="Máquina de Turing–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Máquina de Turing" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Turingi_masin" title="Turingi masin–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Turingi masin" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Turingen_makina" title="Turingen makina–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Turingen makina" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Turingin_kone" title="Turingin kone–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Turingin kone" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Machine_de_Turing" title="Machine de Turing–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Machine de Turing" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Machine_di_Turing" title="Machine di Turing–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Machine di Turing" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Meais%C3%ADn_Turing" title="Meaisín Turing–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Meaisín Turing" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina_de_Turing" title="Máquina de Turing–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Máquina de Turing" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9B%D7%95%D7%A0%D7%AA_%D7%98%D7%99%D7%95%D7%A8%D7%99%D7%A0%D7%92" title="מכונת טיורינג–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מכונת טיורינג" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Turingov_stroj" title="Turingov stroj–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Turingov stroj" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Turing-g%C3%A9p" title="Turing-gép–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Turing-gép" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D6%84%D5%A5%D5%B6%D5%A1" title="Թյուրինգի մեքենա–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Թյուրինգի մեքենա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Machina_de_Turing" title="Machina de Turing–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Machina de Turing" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mesin_Turing" title="Mesin Turing–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Mesin Turing" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mashino_di_Turing" title="Mashino di Turing–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Mashino di Turing" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Macchina_di_Turing" title="Macchina di Turing–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Macchina di Turing" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%81%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%B0%E3%83%9E%E3%82%B7%E3%83%B3" title="チューリングマシン–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="チューリングマシン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%90" title="ტურინგის მანქანა–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ტურინგის მანქანა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Macini_ya_Turing" title="Macini ya Turing–کیکویویی" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Macini ya Turing" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="کیکویویی" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8A%9C%EB%A7%81_%EA%B8%B0%EA%B3%84" title="튜링 기계–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="튜링 기계" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Machina_Turing" title="Machina Turing–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Machina Turing" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Turingmaschinn" title="Turingmaschinn–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Turingmaschinn" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Macchina_del_Turing" title="Macchina del Turing–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Macchina del Turing" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Tiuringo_ma%C5%A1ina" title="Tiuringo mašina–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Tiuringo mašina" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Tj%C5%ABringa_ma%C5%A1%C4%ABna" title="Tjūringa mašīna–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tjūringa mašīna" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%98%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Тјурингова машина–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Тјурингова машина" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9F%E0%B5%82%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%99%E0%B5%8D_%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B4%B7%E0%B5%80%E0%B5%BB" title="ടൂറിങ് മെഷീൻ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ടൂറിങ് മെഷീൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina_de_Turing" title="Máquina de Turing–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Máquina de Turing" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Turingmachine" title="Turingmachine–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Turingmachine" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Turingmaskin" title="Turingmaskin–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Turingmaskin" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Turingmaskin" title="Turingmaskin–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Turingmaskin" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Maquina_de_Turing" title="Maquina de Turing–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Maquina de Turing" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Maszyna_Turinga" title="Maszyna Turinga–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Maszyna Turinga" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1quina_de_Turing" title="Máquina de Turing–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Máquina de Turing" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ma%C8%99in%C4%83_Turing" title="Mașină Turing–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mașină Turing" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D1%8C%D1%8E%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Машина Тьюринга–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Машина Тьюринга" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Turingov_stroj" title="Turingov stroj–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Turingov stroj" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Turing_machine" title="Turing machine–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Turing machine" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Turingov_stroj" title="Turingov stroj–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Turingov stroj" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Turingov_stroj" title="Turingov stroj–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Turingov stroj" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Makina_Turing" title="Makina Turing–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Makina Turing" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%98%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0" title="Тјурингова машина–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Тјурингова машина" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Turingmaskin" title="Turingmaskin–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Turingmaskin" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%87" title="เครื่องทัวริง–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="เครื่องทัวริง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Makinang_Turing" title="Makinang Turing–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Makinang Turing" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Turing_makinesi" title="Turing makinesi–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Turing makinesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%A2%D1%8E%D1%80%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B0" title="Машина Тюрінга–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Машина Тюрінга" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1y_Turing" title="Máy Turing–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Máy Turing" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9B%BE%E7%81%B5%E6%9C%BA" title="图灵机–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="图灵机" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9B%BE%E7%81%B5%E6%9C%BA" title="图灵机–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="图灵机" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Turing_ki-h%C3%A2i" title="Turing ki-hâi–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Turing ki-hâi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%96%E9%9D%88%E6%A9%9F" title="圖靈機–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="圖靈機" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q163310#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&oldid=37290805" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&id=37290805&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2586_%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2586%25DA%25AF"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B4%25DB%258C%25D9%2586_%25D8%25AA%25D9%2588%25D8%25B1%25DB%258C%25D9%2586%25DA%25AF"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Turing_Machine" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q163310" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-style" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/40px-Edit-clear.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/60px-Edit-clear.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/80px-Edit-clear.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">این مقاله نیازمند <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تمیزکاری">تمیزکاری</a> است. لطفاً تا جای امکان آن‌را از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است <b>غیر قابل اعتماد و نادرست</b> یا <b>جانبدارانه</b> باشد یا <b>قوانین حقوق پدیدآورندگان</b> را نقض کرده باشد.</div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a class="mw-selflink selflink">ماشین‌های تورینگ</a></th></tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-abovebelow"> ماشین</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="ماشین محاسبه تورینگ">ماشین محاسبه تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8" title="ماشین تورینگ متناوب">ماشین تورینگ متناوب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ماشین تورینگ کوانتومی">ماشین تورینگ کوانتومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C" title="ماشین تورینگ غیرقطعی">ماشین تورینگ غیرقطعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ماشین خواندنی تورینگ">ماشین خواندنی تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ماشین راستگرد خواندنی تورینگ">ماشین راستگرد خواندنی تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ماشین تورینگ احتمالی">ماشین تورینگ احتمالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87" title="ماشین تورینگ چندمسیره">ماشین تورینگ چندمسیره</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B2_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماشین‌های هم‌ارز با ماشین تورینگ (صفحه وجود ندارد)">ماشین‌های هم‌ارز با ماشین تورینگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="مثال‌های ماشین تورینگ (صفحه وجود ندارد)">مثال‌های ماشین تورینگ</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading navbox-abovebelow"> علم</th></tr><tr><td class="sidebar-content plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="آلن تورینگ">آلن تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="رده:ماشین تورینگ">رده:ماشین تورینگ</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="الگو:تورینگ"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تورینگ (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تورینگ"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Maquina.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/300px-Maquina.png" decoding="async" width="300" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/450px-Maquina.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Maquina.png/600px-Maquina.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1000" /></a><figcaption>نمایش هنری یک ماشین تورینگ</figcaption></figure> <p><b>ماشین تورینگ</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Turing machine</span></span>) یک دستگاه فرضی است که روی نشان‌های یک قطعه نوار ، بر اساس جدول قوانین دست‌کاری انجام می‌دهد. با وجود اینکه مکانیزم ماشین تورینگ مقدماتی است، مفهومش برای پوشش عملکردهای بسیار پیچیده کافی و گسترده‌است. ماشین تورینگ می‌تواند برای شبیه‌سازی هر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85" title="الگوریتم">الگوریتم</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="mw-redirect" title="کامپیوتر">کامپیوتری</a> و توضیح نحوه عملکرد یک <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="واحد پردازشگر مرکزی">واحد پردازشگر مرکزی</a> به کار آید. حافظه این ماشین ساختاری بسیار ساده دارد. یعنی می‌تواند به صورت یک آرایه یک بعدی از عناصر (سلولها) باشد که هر یک می‌توانند حافظ تنها یک نماد باشند. این آرایه از هر دو طرف باز و نامحدود است (حافظه بینهایت) و اطلاعات آن می‌توانند به هر ترتیبی فراخوانی شوند. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تاریخچه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>معرفی ماشین تورینگ توسط دانشمند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="انگلیس">انگلیسی</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="آلن تورینگ">آلن تورینگ</a> در سال ۱۹۳۶ میلادی، گام دیگری را در مسیر ایجاد و پیدایش <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ماشین‌های محاسباتی حالات متناهی">ماشین‌های محاسباتی حالات متناهی</a> به نمایش می‌گذارد. رابین گندی یکی از دانشجویان آلن تورینگ و دوست صمیمی تمام عمرش، ریشه‌های نظریه ماشین محاسباتی <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%A8%D8%A8%DB%8C%D8%AC" title="چارلز ببیج">بابیج</a> (۱۸۳۴) را کاوش کرد و در حقیقت نظریه بابیج را دوباره ارائه کرد: </p><p>آنالیز گندی در مورد ماشین تحلیلی بابیج پنج عملیات زیر را توضیح می‌دهد: </p><p>۱-عملگرهای ریاضی + و - و *و% </p><p>۲-هر ترتیبی از عملگرها قابل قبول است. </p><p>۳-تکرار عملگر </p><p>۴-تکرار شرطی </p><p>۵-انتقال شرطی </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تعریف_منطقی_(انتزاع_ذهنی_مفاهیم_کلی)"><span id=".D8.AA.D8.B9.D8.B1.DB.8C.D9.81_.D9.85.D9.86.D8.B7.D9.82.DB.8C_.28.D8.A7.D9.86.D8.AA.D8.B2.D8.A7.D8.B9_.D8.B0.D9.87.D9.86.DB.8C_.D9.85.D9.81.D8.A7.D9.87.DB.8C.D9.85_.DA.A9.D9.84.DB.8C.29"></span>تعریف منطقی (انتزاع ذهنی مفاهیم کلی)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: تعریف منطقی (انتزاع ذهنی مفاهیم کلی)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ماشین تورینگ عبارت است از یک پنج-تاپل (پنج‌تایی) به‌صورت <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle M=(Q,\Sigma ,\Gamma ,\delta ,q_{0})\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>M</mi> <mo>=</mo> <mo stretchy="false">(</mo> <mi>Q</mi> <mo>,</mo> <mi mathvariant="normal">Σ</mi> <mo>,</mo> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mo>,</mo> <mi>δ</mi> <mo>,</mo> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> <mo stretchy="false">)</mo> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle M=(Q,\Sigma ,\Gamma ,\delta ,q_{0})\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/7ced3d0e3f8b9a193a89292e638062eda917b266" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; margin-right: -0.166ex; width:19.374ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle M=(Q,\Sigma ,\Gamma ,\delta ,q_{0})\!}"></span>، که در اینجا: </p> <ul><li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle M\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>M</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle M\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/f00d87854b477cde93555e78b056349cd7a9b453" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.387ex; width:2.442ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle M\!}"></span> برای نمایش مفهوم ماشین انتخاب شده‌است.</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Q\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Q</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Q\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/03c5f1f7decc701b5e33f3a0687a1f48a737ca11" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; margin-right: -0.269ex; width:1.72ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Q\!}"></span> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C)" class="mw-redirect" title="مجموعه (ریاضی)">مجموعه‌ای</a> است متناهی، از حالات داخلی.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Gamma \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Gamma \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/8af52466ae25d38879b722714b7269022bb49959" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.287ex; width:1.353ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Gamma \!}"></span> مجموعه‌ای متناهی موسوم به الفبای نوار<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و حاوی نمادی مخصوص <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle B\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>B</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle B\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b0862a1de92638c6dbf56966deeb873becc27ec3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.38ex; width:1.757ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle B\!}"></span> برای نمایش یک فاصلهٔ خالی روی نوار ماشین است.</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Sigma \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Σ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Sigma \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/75fc3175c940d256e0eb9b7e705eee66f97b77bd" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.257ex; width:1.548ex; height:2.176ex;" alt="{\displaystyle \Sigma \!}"></span> <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87" title="زیرمجموعه">زیرمجموعه‌ای</a> است از <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \Gamma -\{B\}\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mo>−</mo> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <mi>B</mi> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \Gamma -\{B\}\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/cd365a5677685910c65e57bc96a0074058b0fdc2" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; margin-right: -0.234ex; width:8.229ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle \Gamma -\{B\}\!}"></span> و موسوم به الفبای ورودی. یعنی الفبای ورودی زیر مجموعه‌ای از الفبای نوار است که شامل خالی نیست. نوارهای خالی نمی‌توانند به عنوان ورودی استفاده شوند.</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ef2e465cca36ede57865673abba3c1d19a865c54" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.387ex; width:1.049ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta \!}"></span> عبارت است از یک تابع جزئی،<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> موسوم به تابع انتقال<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از دامنهٔ <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Q\times \Gamma \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Q</mi> <mo>×</mo> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Q\times \Gamma \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/831262e3352cc7e3c3edec65f4213909c939cafe" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; margin-right: -0.287ex; width:6.032ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Q\times \Gamma \!}"></span> به برد <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Q\times \Gamma \times \{L,R\}\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Q</mi> <mo>×</mo> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mo>×</mo> <mo fence="false" stretchy="false">{</mo> <mi>L</mi> <mo>,</mo> <mi>R</mi> <mo fence="false" stretchy="false">}</mo> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Q\times \Gamma \times \{L,R\}\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/7e1d5ac14378e9baed071c0e170edb7e9622a38b" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; margin-right: -0.234ex; width:15.524ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle Q\times \Gamma \times \{L,R\}\!}"></span>.</li> <li><span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle q_{0}\!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <msub> <mi>q</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>0</mn> </mrow> </msub> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle q_{0}\!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/4e067aaedf422fe6ccd9e5c21cedee640c15dfc3" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; margin-right: -0.387ex; width:2.091ex; height:2.009ex;" alt="{\displaystyle q_{0}\!}"></span> حالت شروع نام دارد، یعنی، حالتی از ماشین است که محاسبه را در آن آغاز می‌کنیم.</li></ul> <p>به‌طور کلی <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle \delta \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>δ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle \delta \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/ef2e465cca36ede57865673abba3c1d19a865c54" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.338ex; margin-right: -0.387ex; width:1.049ex; height:2.343ex;" alt="{\displaystyle \delta \!}"></span> یک <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C" title="تابع جزئی">تابع جزئی</a> روی <span class="mwe-math-element"><span class="mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y" style="display: none;"><math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle Q\!\times \Gamma \!}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mi>Q</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> <mo>×</mo> <mi mathvariant="normal">Γ</mi> <mspace width="negativethinmathspace" /> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle Q\!\times \Gamma \!}</annotation> </semantics> </math></span><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/09d9f171e46af42f21965e5c07c9b215136299fd" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.671ex; margin-right: -0.287ex; width:5.645ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle Q\!\times \Gamma \!}"></span> است و تفسیرش عملکرد ماشین تورینگ را بیان می‌کند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تعریف_وصفی_(عملی_دنیای_خارج_از_ذهن)"><span id=".D8.AA.D8.B9.D8.B1.DB.8C.D9.81_.D9.88.D8.B5.D9.81.DB.8C_.28.D8.B9.D9.85.D9.84.DB.8C_.D8.AF.D9.86.DB.8C.D8.A7.DB.8C_.D8.AE.D8.A7.D8.B1.D8.AC_.D8.A7.D8.B2_.D8.B0.D9.87.D9.86.29"></span>تعریف وصفی (عملی دنیای خارج از ذهن)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تعریف وصفی (عملی دنیای خارج از ذهن)"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-بخش_بدون_منبع plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Unreferenced" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">این بخش <b>به هیچ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">منبع و مرجعی</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">استناد</a> نمی‌کند</b>.<span class="hide-when-compact"> لطفاً با <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9/%DB%B1" class="mw-redirect" title="راهنما:مقدمه‌ای بر ارجاع/۱">افزودن یادکرد به منابع قابل اعتماد</a> برطبق <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">اصول تأییدپذیری</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع</a>، به <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit">بهبود این بخش</a> کمک کنید. مطالب بدون منبع را می‌توان به چالش کشید و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C#مسئولیت_ارائه_منبع" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">حذف کرد</a>.<br /><small><span class="plainlinks"><i>یافتن منابع:</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?as_eq=wikipedia&q=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22">"ماشین تورینگ"</a> – <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbm=nws&q=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22+-wikipedia&tbs=ar:1">اخبار</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?&q=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22&tbs=bkt:s&tbm=bks">روزنامه‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbs=bks:1&q=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22+-wikipedia">کتاب‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//scholar.google.com/scholar?q=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22">آکادمیک</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=%22%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF%22&acc=on&wc=on">جی‌استور</a></span></small></span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="راهنما:حذف الگوی نگهداری">چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <p>ماشین تورینگ به صورت ریاضی، ماشینی است که روی یک نوار عمل می‌کند. روی این نوار، نمادهایی است که ماشین هم می‌تواند بخواند و هم می‌تواند بنویسد و همزمان از آن‌ها استفاده می‌کند. این عمل به‌طور کامل با یک سری دستورالعمل ساده و محدود تعریف شده‌است. ماشین تورینگ از موارد زیر تشکیل شده‌است: </p><p>۱. یک نوار، به سلول‌هایی تقسیم‌بندی شده‌است و هر سلول شامل نمادهایی است. الفبا شامل نماد تهی خاصی و یک یا تعداد دیگری نماد است. فرض می‌شود که این نوار خودسرانه به چپ و راست رسانده شود. ماشین تورینگ از نوارهایی تأمین می‌شود که برای محاسبه لازم است. </p><p>۲. یک کلاهک وجود دارد که قادر به خواندن و نوشتن نمادهایی است که روی نوار قرار گرفته‌اند و به‌طور همزمان نوار را به سمت چپ و راست یکی از (و تنها یک) سلول‌ها حرکت می‌دهد. در برخی مدلها، کلاهک حرکت می‌کند و نوار ثابت می‌ماند. </p><p>۳. یک دستگاه ثبت حالت وجود دارد که حالت‌های ماشین تورینگ را ذخیره می‌کند (یکی از تعداد زیادی حالت متناهی). یک حالت شروع وجود دارد که همراه با مقدار دهی اولیه است. این حالت‌ها، حالت ذهن شخصی را که محاسبات را انجام می‌دهد، جایگزین می‌کنند. </p><p>۴. یک جدول محدود (که گاهی جدول عمل یا تابع انتقال نامیده می‌شود)، از دستورالعمل‌ها وجود دارد که در حال حاضر، حالت (q_i) و نماد (a_j) به ماشین داده می‌شود (برای مدل‌های ۵تایی و گاهی ۴تایی) که روی نوار خوانده می‌شود و می‌گوید که ماشین، این موارد را به ترتیب زیر برای مدل‌های ۵تایی انجام دهد: </p> <ul><li>یا پاک کردن یا نوشتن یک نماد (به‌صورت جایگزین کردن a_i با a_j۱)</li> <li>حرکت کردن کلاهک نوار (که توسط d_k مشخص می‌شود و می‌تواند مقادیر L برای حرکت به چپ و R برای حرکت به سمت راست به خود بگیرد. همچنین مقدار N نشان دهنده ساکن بودن نوار است).</li> <li>فرض کنید یک حالت مشابه یا یک حالت جدید مشخص شده‌است (رفتن به وضعیت q_i۱)</li></ul> <p>در مدل‌های ۴تایی پاک کردن یا نوشتن یک نماد (a_j۱) و حرکت کلاهک نوار به سمت چپ یا راست (d_k) به صورت دستورالعمل‌های جداگانه مشخص شده‌اند. به‌طور خاص، جدول به ماشین می‌گوید که چیزی را پاک کند یا یک نماد را بنویسد (ia) یا کلاهک نوار به سمت چپ و راست حرکت کند (ib). فرض کنید که حالتهای مشابه یا حالتهای جدیدی مشخص شده‌اند. اما عملیات‌های (ia) و (ib) دستورالعمل‌های یکسانی ندارند. در برخی از مدلها، اگر در جدول، ورودی از نمادها و حالتها نداشته باشیم، ماشین متوقف خواهد شد. سایر مدلها، نیاز به همه ورودی‌ها دارند تا پر شوند. توجه داشته باشید که هر بخش از ماشین- حالتها و نمادها، مجموعه‌ها، اقدامات، چاپ کردن، پاک کردن و حرکت نوار- محدود، گسسته و تشخیص پذیر است. این، پتانسیل نامحدود نوارهاست که خود مقدار نامحدودی از یک فضای ذخیره‌سازی است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مقایسه_با_ماشین‌های_واقعی"><span id=".D9.85.D9.82.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D9.87_.D8.A8.D8.A7_.D9.85.D8.A7.D8.B4.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D9.82.D8.B9.DB.8C"></span>مقایسه با ماشین‌های واقعی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: مقایسه با ماشین‌های واقعی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اغلب گفته می‌شود که ماشین تورینگ، برخلاف ماشین‌های اتومات، به اندازه ماشین‌های واقعی قدرتمند هستند و قادر به انجام هر عملیاتی که ماشین واقعی می‌تواند بکند هستند. چیزی که در این مطلب جا ماند این است که یک ماشین واقعی تنها می‌تواند در بسیاری از تنظیمات متناهی باشد؛ در واقع ماشین واقعی چیزی نیست جز یک ماشین اتوماتیک محدود خطی. از طرف دیگر ماشین تورینگ با ماشین‌هایی که دارای ظرفیت حافظه‌های نامحدود محاسباتی هستند، معادل است. از نظر تاریخی رایانه‌هایی که محاسبات را در حافظه داخلی شان انجام می‌دادند، بعدها توسعه داده شده‌اند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="چرا_ماشین‌های_تورینگ_مدل‌های_مناسبی_برای_رایانه‌های_واقعی_هستند؟"><span id=".DA.86.D8.B1.D8.A7_.D9.85.D8.A7.D8.B4.DB.8C.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C.D9.86.DA.AF_.D9.85.D8.AF.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.86.D8.A7.D8.B3.D8.A8.DB.8C_.D8.A8.D8.B1.D8.A7.DB.8C_.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D9.82.D8.B9.DB.8C_.D9.87.D8.B3.D8.AA.D9.86.D8.AF.D8.9F"></span>چرا ماشین‌های تورینگ مدل‌های مناسبی برای رایانه‌های واقعی هستند؟</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: چرا ماشین‌های تورینگ مدل‌های مناسبی برای رایانه‌های واقعی هستند؟"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>۱. هرچیزی که ماشین واقعی می‌تواند محاسبه کند، ماشین تورینگ هم می‌تواند. برای مثال ماشین تورینگ، می‌تواند هرچیز طبق روالی که در <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان برنامه‌نویسی">زبان‌های برنامه‌نویسی</a> پیدا می‌شود شبیه‌سازی کند. همچنین می‌تواند فرایندهای بازگشتی و هریک از پارامترهای مکانیسم شناخته شده را شبیه‌سازی کند. </p><p>۲. تفاوت، تنها در قابلیت ماشین تورینگ برای دخالت در مقدار محدودی اطلاعات نهفته است؛ بنابراین، ماشین تورینگ می‌تواند در مدت زمان محدودی، در اطلاعات دخالت داشته باشد هر چند که ماشین تورینگ فاقد حافظه به عنوان انچه امروز شناخته می شود بود. </p><p>۳. ماشین واقعی همانند ماشین‌های تورینگ می‌توانند حافظه مورد نیازش را به کمک دیسک‌های بیشتر، بزرگ کند. اما حقیقت این است که هم ماشین تورینگ و هم ماشین واقعی، برای محاسبات نیازی به فضا در حافظه‌شان ندارند. </p><p>۴. شرح برنامه‌های ماشین واقعی که از مدل ساده‌تر انتزاعی استفاده می‌کنند، پیچیده‌تر از شرح برنامه‌های ماشین تورینگ است. </p><p>۵. ماشین تورینگ الگوریتم‌های مستقل را که چقدر از حافظه استفاده می‌کنند، توصیف می‌کند. در دارایی حافظه همهٔ ماشین‌ها، محدودیتی وجود دارد؛ ولی این محدودیت می‌تواند خود سرانه در طول زمان افزایش یابد. </p><p>ماشین تورینگ به ما اجازه می‌دهد دربارهٔ الگوریتم‌هایی که برای همیشه نگه داشته می‌شوند، توصیفاتی ارائه دهیم؛ بدون در نظر گرفتن پیش رفت در معماری محاسبات با ماشین معمولی. </p><p>۶. ماشین تورینگ جملات الگوریتم را ساده می‌کند. الگوریتم‌های در حال اجرا در ماشین آلات انتزاعی معادل تورینگ، معمولاً نسبت به همتایان خود که در ماشین‌های واقعی در حال اجرا هستند عمومی ترند. زیرا آن‌ها دارای دقت دلخواه در انواع اطلاعات قابل دسترس هستند و هیچ‌وقت با شرایط غیرمنتظره روبرو نمی‌شوند. یکی از نقطه ضعف‌های ماشین تورینگ این است که برنامه‌های واقعی که نوشته می‌شوند ورودی‌های نامحدودی را در طول زمان دریافت می‌کنند؛ در نتیجه هرگز متوقف نمی‌شوند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="محدودیت‌های_ماشین_تورینگ"><span id=".D9.85.D8.AD.D8.AF.D9.88.D8.AF.DB.8C.D8.AA.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.A7.D8.B4.DB.8C.D9.86_.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C.D9.86.DA.AF"></span>محدودیت‌های ماشین تورینگ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: محدودیت‌های ماشین تورینگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نظریه_پیچیدگی_محاسباتی"><span id=".D9.86.D8.B8.D8.B1.DB.8C.D9.87_.D9.BE.DB.8C.DA.86.DB.8C.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D9.85.D8.AD.D8.A7.D8.B3.D8.A8.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>نظریه پیچیدگی محاسباتی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: نظریه پیچیدگی محاسباتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>یکی از محدودیت‌ها و معایب ماشین‌های تورینگ این است که آن‌ها توانایی چیدمان خوب را ندارند. برای مثال کامپیوترهای برنامه‌ای با ذخیره مدرن، نمونه‌هایی از یک مدل خاص ماشین انتزاعی که به نام ماشین برنامه دسترسی رندم یا مدل ماشین RASP می‌باشند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="همزمانی"><span id=".D9.87.D9.85.D8.B2.D9.85.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>همزمانی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: همزمانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>یکی دیگر از محدودیت‌های ماشین تورینگ این است که همزمانی را خوب ارائه نمی‌دهد. برای مثال برای اندازه عدد صحیحی که می‌تواند توسط «متوقف کننده غیر قطعی دایمی» محاسبه شود، محدودیت وجود دارد. ماشین تورینگ روی یک نوار خالی شروع می‌کند. در مقابل، ماشین‌های «همیشه متوقف» همزمان هستند که بدون ورودی می‌توانند <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D8%AD" title="عدد صحیح">عدد صحیح</a> نامتناهی را محاسبه کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist mw-content-ltr" dir="ltr"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Internal States</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Tape alphabet</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Partial function</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Transition function</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="mw-redirect" title="ماشین محاسبه تورینگ">ماشین محاسبه تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="آلن تورینگ">آلن تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2_%DA%86%D8%B1%DA%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="تز چرچ-تورینگ">تز چرچ-تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%AF%D9%85%D8%A7" title="ماشین انیگما">ماشین انیگما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%81%D8%B4_(%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%81%D8%B1)" class="mw-redirect" title="بنفش (ماشین سایفر)">بنفش (ماشین سایفر)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ماشین تورینگ جهانی">ماشین تورینگ جهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ماشین تورینگ کوانتومی">ماشین تورینگ کوانتومی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/" class="extiw" title="commons:">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Turing_machine" class="extiw" title="commons:Category:Turing machine">ماشین تورینگ</a></b></i> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.encyclopediaofmath.org/index.php?title=ماشین_تورینگ">"ماشین تورینگ"</a>, <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="دائرة المعارف ریاضیات">Encyclopedia of Mathematics</a></i>, <a href="/w/index.php?title=European_Mathematical_Society&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Mathematical Society (صفحه وجود ندارد)">EMS Press</a>, 2001 [1994]</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&rft.btitle=Encyclopedia+of+Mathematics&rft.pub=EMS+Press&rft.date=2001&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.encyclopediaofmath.org%2Findex.php%3Ftitle%3D%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="Z3988"></span></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/turing-machine/">ماشین تورینگ در دانشنامۀ فلسفی استانفورد</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/church-turing/">جزئیات اطلاعات فرضیۀ چارچ-تورینگ</a> (دانشنامهٔ فلسفی استانفورد)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060622074841/http://www.weizmann.ac.il/mathusers/lbn/new_pages/Research_Turing.html/Research_Turing.html">Turing Machine-Like Models</a> در مولکول‌های زیستی به‌منظور درک مکانیسمهای حیات با فرایندهای DNA.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190905085621/http://www.saschaseidel.de/html/programmierung/download_The_Turing_machine.php">The Turing machine</a>—Summary about the Turing machine, its functionality and historical facts</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wolframscience.com/prizes/tm23/">The Wolfram 2,3 Turing Machine Research Prize</a>—Stephen Wolfram's $25,000 prize for the proof or disproof of the universality of the potentially smallest universal Turing Machine. The contest has ended, with the proof affirming the machine's universality.</li> <li>"<a rel="nofollow" class="external text" href="http://demonstrations.wolfram.com/TuringMachineCausalNetworks/">Turing Machine Causal Networks</a>" by Enrique Zeleny, <a href="/w/index.php?title=Wolfram_Demonstrations_Project&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wolfram Demonstrations Project (صفحه وجود ندارد)">Wolfram Demonstrations Project</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://curlie.org/Computers/Computer_Science/Theoretical/Automata_Theory/Turing_Machines">Turing Machines</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D9%88%D8%B2" title="دی‌موز">کرلی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150905194426/http://www.turing2012.fr/?p=530&lang=en">Purely mechanical Turing Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iwm.org.uk/history/how-alan-turing-cracked-the-enigma-code">How Alan Turing Cracked The Enigma Code</a> Imperial War Museums</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist"> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.com/gp/reader/0072322004/ref=sib_dp_pop_fc?ie=UTF8&p=S001#reader-link">مقدمه‌ای بر زبان‌ها و نظریهٔ محاسبات</a> <span class="skin-nightmode-reset-color languageicon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555;">(انگلیسی)</span></li></ul> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li>Sudkamp, T. A. , <i>An Introduction to the Theory of Computer Science, Languages and Machines</i>, 3rd ed. , Pearson Education, Inc. , 2006. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-321-32221-5" title="ویژه:منابع کتاب/0-321-32221-5">0-321-32221-5</a></li> <li>Johnsonbaugh, R. , <i>Discrete Mathematics</i>, 4th ed. , Prentice Hall, 1993. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-13-518242-5" title="ویژه:منابع کتاب/0-13-518242-5">0-13-518242-5</a></li> <li>Jackson, Jr. , Philip C. , <i>Introduction to Artificial Intelligence</i>, 2nd enlarged and slightly corrected ed. , Dover Publications, Inc. , New York, 1985. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-486-24864-X" title="ویژه:منابع کتاب/0-486-24864-X">0-486-24864-X</a></li></ul> </div> <ul><li><cite id="CITEREFمحمد_پارسا_عفت_روش1387" class="citation">محمد پارسا عفت روش (<bdi>۱۳۸۷</bdi>)، «ماشین‌های تورینگ»، <i>نظریه زبانها و ماشینها</i> (ویراست سوم)، تهران، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-6342-49-3" title="ویژه:منابع کتاب/964-6342-49-3"><bdi>۹۶۴-۶۳۴۲-۴۹-۳</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&rft.btitle=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.edition=%D8%B3%D9%88%D9%85&rft.date=1387&rft.isbn=964-6342-49-3&rft.au=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF+%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7+%D8%B9%D9%81%D8%AA+%D8%B1%D9%88%D8%B4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86+%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></li> <li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «ماشین تورینگ». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>.</li></ul> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Turing_machines" class="extiw" title="commons:Category:Turing machines">ماشین تورینگ</a></span> موجود است.</div></div> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q163310#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q163310#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q163310#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتابخانه‌های ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX550362">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11978871z">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11978871z">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4203525-9">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007555894805171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85138778">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00573533">ژاپن</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1159283/">کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%A9_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="سوداک (شناسه)">سوداک (فرانسه)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027831655">1</a></span></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <p><span style="white-space:nowrap;"> </span></p> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="نظریه_اتوماتا:_زبان_صوری_و_دستور_زبان‌های_صوری" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="الگو:زبان‌ها و دستور زبان‌های صوری"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:زبان‌ها و دستور زبان‌های صوری (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌ها و دستور زبان‌های صوری"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="نظریه_اتوماتا:_زبان_صوری_و_دستور_زبان‌های_صوری" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه اتوماتا">نظریه اتوماتا</a>: <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="زبان‌ها">زبان صوری</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="دستور زبان صوری">دستور زبان‌های صوری</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:100%;"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%AA_%DA%86%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="وراثت چامسکی">وراثت چامسکی</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="دستور زبان صوری">دستور زبان صوری</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان صوری">زبان صوری</a></td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="دستگاه انتزاعی">دستگاه انتزاعی</a>s</td></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr style="vertical-align:top;"><td style="padding:0px;;;text-align: center;;width:10em;"><div> <ul><li>Type-0</li> <li>—</li> <li>Type-1</li> <li>—</li> <li>—</li> <li>—</li> <li>—</li> <li>—</li> <li>Type-2</li> <li>—</li> <li>—</li> <li>Type-3</li> <li>—</li> <li>—</li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Unrestricted_grammar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unrestricted grammar (صفحه وجود ندارد)">Unrestricted</a></li> <li>(no common name)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%AA%D9%86" title="گرامر حساس به متن">گرامر حساس به متن</a></li> <li><span style="white-space:nowrap;">Positive <a href="/w/index.php?title=Range_concatenation_grammars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Range concatenation grammars (صفحه وجود ندارد)">range concatenation</a></span></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="گرامر نمایه‌سازی‌شده">گرامر نمایه‌سازی‌شده</a></li> <li>—</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="تعمیم گرامر مستقل از متن">تعمیم گرامر مستقل از متن</a>s</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="گرامر درخت مجاورت">گرامر درخت مجاورت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="گرامر مستقل از متن">گرامر مستقل از متن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="گرامرهای مستقل از متن قطعی">گرامرهای مستقل از متن قطعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A8%DA%A9" title="ماشین پشته‌ای مشبک">Visibly pushdown</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85" title="دستور زبان منظم">دستور زبان منظم</a></li> <li>—</li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="قواعد بازگشتی">قواعد بازگشتی</a></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B4%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="زبان شمارش‌پذیر بازگشتی">زبان شمارش‌پذیر بازگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="زبان بازگشتی">زبان بازگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان حساس به متن">زبان حساس به متن</a></li> <li><span style="white-space:nowrap;">Positive <a href="/w/index.php?title=Range_concatenation_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Range concatenation language (صفحه وجود ندارد)">range concatenation</a><sup>*</sup></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="زبان نمایه‌سازی‌شده">زبان نمایه‌سازی‌شده</a><sup>*</sup></li> <li>—</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86" class="mw-redirect" title="تعمیم گرامر مستقل از متن">تعمیم گرامر مستقل از متن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="گرامر درخت مجاورت">گرامر درخت مجاورت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86" title="زبان مستقل از متن">زبان مستقل از متن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%AA%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان مستقل از متن قطعی">زبان مستقل از متن قطعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="حروف معین">حروف معین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85" title="زبان منظم">زبان منظم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Star-free_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Star-free language (صفحه وجود ندارد)">Star-free</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%85" title="زبان منظم">زبان منظم</a></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:10em;"><div> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">ماشین تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84" title="ماشین تورینگ کامل">ماشین تورینگ کامل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="آتاماتای خطی کران‌دار">آتاماتای خطی کران‌دار</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%BE%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلاس پی">کلاس پی</a> Turing Machine</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A8%DA%A9" title="ماشین پشته‌ای مشبک">ماشین پشته‌ای مشبک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%AE%DB%8C" title="اتوماتای نخی">اتوماتای نخی</a></li> <li>—</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="ماشین پشته‌ای جاسازی‌شده">ماشین پشته‌ای جاسازی‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="اتوماتون پشته‌ای">اتوماتون پشته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="ماشین قطعی پشته‌ای">ماشین قطعی پشته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="حروف معین">حروف معین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ماشین حالات متناهی">ماشین حالات متناهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aperiodic_finite_state_automaton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aperiodic finite state automaton (صفحه وجود ندارد)">Counter-free (with aperiodic finite monoid)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ماشین غیر مدور قطعی متناهی">ماشین غیر مدور قطعی متناهی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span style="white-space:nowrap;"> هر دسته‌ای از زبان‌ها، به جز آنهایی که با علامت ستاره علامتگذاری شده‌اند، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87" title="زیرمجموعه">زیرمجموعه</a> مناسبی از دسته‌ای است که مستقیماً در بالای آن قرار دارد.<br /> هر زبانی، در هر دسته، به وسیله یک دستور زبان و یک اتومیشن در آن دسته و در سطر مشابه تولید می‌شود.</span></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فناوری‌های_واحد_پردازش_مرکزی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="الگو:فناوری‌های واحد پردازش مرکزی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فناوری‌های واحد پردازش مرکزی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فناوری‌های واحد پردازش مرکزی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فناوری‌های_واحد_پردازش_مرکزی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="پردازنده (رایانش)">فناوری‌های واحد پردازش مرکزی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%84_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87" title="مدل محاسبه">مدل‌های محاسبه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">ماشین تورینگ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ماشین تورینگ جهانی">ماشین تورینگ جهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B3%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="ماشین پست-تورینگ">ماشین پست-تورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="ماشین تورینگ کوانتومی">ماشین تورینگ کوانتومی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Belt_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Belt machine (صفحه وجود ندارد)">Belt machine</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="ماشین پشته‌ای">ماشین پشته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="ماشین حالات متناهی">ماشین حالات متناهی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="مسیرداده">with datapath</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%DB%8C%D9%88.%D8%A7%D9%85.%D8%A7%D9%84" title="ماشین حالت یو.ام.ال">ماشین حالت یو.ام.ال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81" title="ماشین صف">ماشین صف</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Register_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Register machine (صفحه وجود ندارد)">Register machine</a>s <ul><li><a href="/w/index.php?title=Counter_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Counter machine (صفحه وجود ندارد)">Counter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pointer_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pointer machine (صفحه وجود ندارد)">Pointer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Random-access_machine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Random-access machine (صفحه وجود ندارد)">Random-access</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="ماشین برنامه ذخیره‌شده با دسترسی تصادفی">ماشین برنامه ذخیره‌شده با دسترسی تصادفی</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="معماری رایانه">معماری رایانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ریزمعماری">ریزمعماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="معماری فون نویمان">معماری فون نویمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="معماری هاروارد">معماری هاروارد</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87" title="معماری هاروارد بهبودیافته">modified</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="معماری جریان داده">معماری جریان داده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AD%D9%85%D9%84%E2%80%8C%D9%88%D9%86%D9%82%D9%84" title="معماری راه‌اندازی حمل‌ونقل">Transport-triggered</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%DB%8C" title="معماری سلولی">Cellular</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="اندیان">اندیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ذخیره‌سازی داده رایانه">ذخیره‌سازی داده رایانه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87" title="حافظه دسترسی غیریکپارچه">حافظه دسترسی غیریکپارچه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heterogenous_Unified_Memory_Access&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heterogenous Unified Memory Access (صفحه وجود ندارد)">HUMA</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Load/store_architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Load/store architecture (صفحه وجود ندارد)">Load/store</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="معماری حافظه ثبات">معماری حافظه ثبات</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cache_hierarchy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cache hierarchy (صفحه وجود ندارد)">Cache hierarchy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A8_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87" title="سلسله‌مراتب حافظه">سلسله‌مراتب حافظه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="حافظه مجازی">حافظه مجازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B0%D8%AE%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ذخیره‌سازی داده رایانه">ذخیره‌سازی داده رایانه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heterogeneous_System_Architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heterogeneous System Architecture (صفحه وجود ندارد)">Heterogeneous</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fabric_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fabric computing (صفحه وجود ندارد)">Fabric</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="چندپردازشی">چندپردازشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="رایانش شناختی">رایانش شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81%DB%8C%DA%A9" title="نورومورفیک">نورومورفیک</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="مجموعه دستورالعمل">مجموعه دستورالعمل‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th id="انواع" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">انواع</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="رایانه با دستورهای پیچیده">رایانه با دستورهای پیچیده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%D9%85_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="رایانه کم دستور">رایانه کم دستور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D8%B5_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="پردازنده مجموعه دستورالعمل های خاص برنامه">Application-specific</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Explicit_data_graph_execution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Explicit data graph execution (صفحه وجود ندارد)">EDGE</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=TRIPS_architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="TRIPS architecture (صفحه وجود ندارد)">TRIPS</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کلمه دستورالعمل بسیار طولانی">کلمه دستورالعمل بسیار طولانی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%AD_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رایانش موازی صریح دستورالعمل‌ها">رایانش موازی صریح دستورالعمل‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D8%A8%D8%A7_%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D9%82%D9%84_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="کامپیوتر با حداقل دستورالعمل">MISC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=One_instruction_set_computer&action=edit&redlink=1" class="new" title="One instruction set computer (صفحه وجود ندارد)">OISC</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="محاسبات بدون مجموعه دستورالعمل">NISC</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="محاسبات بدون مجموعه دستورالعمل">ZISC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Comparison_of_instruction_set_architectures&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comparison of instruction set architectures (صفحه وجود ندارد)">comparison</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D8%A2%D8%AF%D8%B1%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="حالت آدرس‌دهی">حالت‌های آدرس‌دهی</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%B8%DB%B6" title="اکس۸۶">اکس۸۶</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D9%85" title="معماری آرم">معماری آرم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D9%BE%D8%B3" title="معماری میپس">معماری میپس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Power_ISA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Power ISA (صفحه وجود ندارد)">Power ISA</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="اسپارک">اسپارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="ایتانیوم">ایتانیوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unicore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unicore (صفحه وجود ندارد)">Unicore</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MicroBlaze&action=edit&redlink=1" class="new" title="MicroBlaze (صفحه وجود ندارد)">MicroBlaze</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DA%A9_%D9%BE%D9%86%D8%AC" title="ریسک پنج">ریسک پنج</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_instruction_sets&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of instruction sets (صفحه وجود ندارد)">others</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="چرخه دستورالعمل">Execution</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="خط لوله (رایانه)">خط لوله</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%D8%A7%D8%A8_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="حباب (رایانه)">حباب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Operand_forwarding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Operand forwarding (صفحه وجود ندارد)">Operand forwarding</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Classic_RISC_pipeline&action=edit&redlink=1" class="new" title="Classic RISC pipeline (صفحه وجود ندارد)">Classic RISC pipeline</a></li> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="مخاطره (معماری رایانه)">مخاطره‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="وابستگی داده">وابستگی داده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="مخاطره (معماری رایانه)">مخاطره</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="مخاطره (معماری رایانه)">مخاطره</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=False_sharing&action=edit&redlink=1" class="new" title="False sharing (صفحه وجود ندارد)">False sharing</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="خروج از دستور در حال اجرا">خروج از دستور در حال اجرا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88" title="الگوریتم توماسولو">الگوریتم توماسولو</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Reservation_station&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reservation station (صفحه وجود ندارد)">Reservation station</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Re-order_buffer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Re-order buffer (صفحه وجود ندارد)">Re-order buffer</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="تغییر نام ثبات">تغییر نام ثبات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87" title="اجرای پیش بینانه">Speculative</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%BE%D8%B1%D8%B4" title="پیش‌بینی‌کننده پرش">پیش‌بینی‌کننده پرش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87" title="پیش‌بینی وابستگی به حافظه">پیش‌بینی وابستگی به حافظه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="رایانش موازی">رایانش موازی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سطح</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="موازی‌سازی بیتی">موازی‌سازی بیتی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bit-serial_architecture&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bit-serial architecture (صفحه وجود ندارد)">Bit-serial</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="کلمه (معماری رایانه)">کلمه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B7%D8%AD_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84" title="موازی‌سازی در سطح دستورالعمل">دستورالعمل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="خط لوله (رایانه)">خط لوله (رایانه)</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Scalar_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scalar processor (صفحه وجود ندارد)">Scalar</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سوپراسکالر">سوپراسکالر</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Task_parallelism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Task parallelism (صفحه وجود ندارد)">Task</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="ریسه (رایانه)">ریسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" class="mw-redirect" title="فرایند (رایانه)">فرایند</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Data_parallelism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Data parallelism (صفحه وجود ندارد)">Data</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پردازنده برداری">پردازنده برداری</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memory-level_parallelism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memory-level parallelism (صفحه وجود ندارد)">Memory</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رایانش توزیع‌شده">رایانش توزیع‌شده</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چندریسمانی">چندریسمانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چندرشته زمانی">چندرشته زمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" title="چندریسمانی همزمان">چندریسمانی همزمان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فراریسمانی">فراریسمانی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Speculative_multithreading&action=edit&redlink=1" class="new" title="Speculative multithreading (صفحه وجود ندارد)">Speculative</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="پیش‌اجرایی (رایانش)">پیش‌اجرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF_%D9%88%D8%B8%DB%8C%D9%81%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%82%D8%A8%D8%B6%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="چند وظیفه‌ای بدون قبضه‌ای">چند وظیفه‌ای بدون قبضه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%81%D9%84%DB%8C%D9%86" title="طبقه‌بندی فلین">طبقه‌بندی فلین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="یک دستور یک داده">یک دستور یک داده</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="یک دستور چند داده">یک دستور چند داده</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=SWAR&action=edit&redlink=1" class="new" title="SWAR (صفحه وجود ندارد)">SWAR</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87" title="یک دستور چند رشته">SIMT</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="چند دستور یک داده">چند دستور یک داده</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="چند دستور چند داده">چند دستور چند داده</a> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="یک برنامه چند داده">یک برنامه چند داده</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="کارآیی کامپیوتر">Processor<br />performance</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="عدد ترانزیستور">عدد ترانزیستور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Instructions_per_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instructions per cycle (صفحه وجود ندارد)">Instructions per cycle</a> (IPC) <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cycles_per_instruction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cycles per instruction (صفحه وجود ندارد)">Cycles per instruction</a> (CPI)</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84_%D8%A8%D8%B1_%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="دستورالعمل بر ثانیه">دستورالعمل بر ثانیه</a> (IPS)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%BE%D8%B3" title="فلاپس">فلاپس</a> (FLOPS)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%A8%D8%B1_%D8%AB%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="تراکنش بر ثانیه">تراکنش بر ثانیه</a> (TPS)</li> <li><a href="/w/index.php?title=SUPS&action=edit&redlink=1" class="new" title="SUPS (صفحه وجود ندارد)">Synaptic updates per second</a> (SUPS)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Performance_per_watt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Performance per watt (صفحه وجود ندارد)">Performance per watt</a> (PPW)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Cache_performance_measurement_and_metric&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cache performance measurement and metric (صفحه وجود ندارد)">Cache performance metrics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Computer_performance_by_orders_of_magnitude&action=edit&redlink=1" class="new" title="Computer performance by orders of magnitude (صفحه وجود ندارد)">Computer performance by orders of magnitude</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="پردازنده (رایانش)">انواع</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="واحد پردازش مرکزی">واحد پردازش مرکزی</a> (CPU)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="واحد پردازش گرافیکی">واحد پردازش گرافیکی</a> (GPU) <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="محاسبات همه‌منظوره بر روی واحد پردازش گرافیکی">محاسبات همه‌منظوره بر روی واحد پردازش گرافیکی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پردازنده برداری">پردازنده برداری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B4%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پردازنده بشکه‌ای">Barrel</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="پردازش جریان">پردازش جریان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DA%A9_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" title="کمک پردازنده">کمک پردازنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9_%D8%A8%D8%A7_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%B5" title="مدارهای مجتمع با کاربرد خاص">مدارهای مجتمع با کاربرد خاص</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1" title="مدار مجتمع دیجیتال برنامه‌پذیر">مدار مجتمع دیجیتال برنامه‌پذیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Complex_programmable_logic_device&action=edit&redlink=1" class="new" title="Complex programmable logic device (صفحه وجود ندارد)">CPLD</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%98%D9%88%D9%84_%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="ماژول چند-تراشه‌ای">ماژول چند-تراشه‌ای</a> (MCM)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%DA%A9_%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87" title="سامانه در یک بسته">سامانه در یک بسته</a> (SiP)</li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">By application</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ریزپردازنده">ریزپردازنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1" title="ریزکنترل‌گر">ریزکنترل‌گر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mobile_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mobile processor (صفحه وجود ندارد)">Mobile</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Notebook_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Notebook processor (صفحه وجود ندارد)">Notebook</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ultra-low-voltage_processor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ultra-low-voltage processor (صفحه وجود ندارد)">Ultra-low-voltage</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D8%B5_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="پردازنده مجموعه دستورالعمل های خاص برنامه">ASIP</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Systems<br />on chip</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%87" title="سامانه روی یک تراشه">سامانه روی یک تراشه</a> (SoC)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%87" title="سامانه روی یک تراشه">Multiprocessor</a> (MPSoC)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Programmable_system-on-chip&action=edit&redlink=1" class="new" title="Programmable system-on-chip (صفحه وجود ندارد)">Programmable</a> (PSoC)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86_%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%87" title="شبکه درون یک تراشه">شبکه درون یک تراشه</a> (NoC)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="شتاب‌دهنده سخت‌افزاری">شتاب‌دهنده سخت‌افزاری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%87%D9%88%D8%B4_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="شتاب‌دهنده هوش مصنوعی">شتاب‌دهنده هوش مصنوعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="واحد پردازش بینایی">واحد پردازش بینایی</a> (VPU)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Physics_processing_unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Physics processing unit (صفحه وجود ندارد)">Physics processing unit</a> (PPU)</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="پردازشگر سیگنال دیجیتال">پردازشگر سیگنال دیجیتال</a> (DSP)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="واحد پردازشی تنسور">واحد پردازشی تنسور</a> (TPU)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D9%86" title="رمزپردازنده ایمن">رمزپردازنده ایمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پردازنده‌های شبکه‌ای">پردازنده‌های شبکه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="پردازنده باندپایه">پردازنده باندپایه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="کلمه (معماری رایانه)">کلمه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%B1-%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="معماری ۱-بیتی">معماری ۱-بیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%B1%D8%B4" title="بیت برش">بیت برش</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B4-%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="۴-بیت">۴-بیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B8_%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="۸ بیتی">۸ بیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B6_%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="۱۶ بیتی">۱۶ بیتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B3%DB%B2-%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="۳۲-بیت">۳۲-بیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=48-bit_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="48-bit computing (صفحه وجود ندارد)">48-bit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=64-bit_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="64-bit computing (صفحه وجود ندارد)">64-bit</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%B1%DB%B2%DB%B8-%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="۱۲۸-بیت">۱۲۸-بیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=256-bit_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="256-bit computing (صفحه وجود ندارد)">256-bit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=512-bit_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="512-bit computing (صفحه وجود ندارد)">512-bit</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="کلمه (معماری رایانه)">کلمه (معماری رایانه)</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%87_(%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="کلمه (معماری رایانه)">کلمه (معماری رایانه)</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تعداد هسته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Single-core" title="Single-core">Single-core</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پردازنده چندهسته‌ای">پردازنده چندهسته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="پردازنده‌های بیش هسته‌ای">Manycore</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heterogeneous_computing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heterogeneous computing (صفحه وجود ندارد)">Heterogeneous architecture</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اجزاء</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="واحد پردازش مرکزی">واحد پردازش مرکزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="حافظه نهان (رایانش)">حافظه نهان (رایانش)</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D9%88" title="حافظه نهان سی‌پی‌یو">حافظه نهان سی‌پی‌یو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86" title="الگوریتم حافظه پنهان">الگوریتم حافظه پنهان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AC%D8%A7%D9%85_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86" title="انسجام حافظه نهان">انسجام حافظه نهان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87)" title="گذرگاه (رایانه)">گذرگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="سرعت ریزپردازنده">سرعت ریزپردازنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA" title="سیگنال ساعت">سیگنال ساعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%88_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9)" title="خروج به ترتیب ورود (رایانه و الکترونیک)">خروج به ترتیب ورود</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Execution_unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Execution unit (صفحه وجود ندارد)">Functional unit</a>s</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%87_%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82" title="واحد محاسبه و منطق">واحد محاسبه و منطق</a> (ALU)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D8%AF%D8%B1%D8%B3" title="واحد تولید آدرس">واحد تولید آدرس</a> (AGU)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%85%D9%85%DB%8C%D8%B2_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="واحد ممیز شناور">واحد ممیز شناور</a> (FPU)</li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87" title="واحد مدیریت حافظه">واحد مدیریت حافظه</a> (MMU) <ul><li><a href="/w/index.php?title=Load%E2%80%93store_unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Load–store unit (صفحه وجود ندارد)">Load–store unit</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C" title="تی‌ال‌بی">تی‌ال‌بی</a> (TLB)</li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%DA%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87" title="کنترلگر حافظه">کنترلگر حافظه</a> (IMC)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="دروازه منطقی">دروازه منطقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="مدار ترکیبی">مدار ترکیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="مدارهای ترتیبی">مدارهای ترتیبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glue_logic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glue logic (صفحه وجود ندارد)">Glue</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="دروازه منطقی">دروازه منطقی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دروازه‌های منطقی کوانتومی">دروازه‌های منطقی کوانتومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="دروازه آرایه">دروازه آرایه</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ثبات سخت‌افزاری">ثبات سخت‌افزاری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="ثبات">ثبات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="ثبات وضعیت">ثبات وضعیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="ثبات پشته‌ای">ثبات پشته‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA" title="فایل ثبات">فایل ثبات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Memory_buffer_register&action=edit&redlink=1" class="new" title="Memory buffer register (صفحه وجود ندارد)">Memory buffer</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="شمارنده برنامه">شمارنده برنامه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">واحد کنترل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Instruction_unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instruction unit (صفحه وجود ندارد)">Instruction unit</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1" title="حافظه میانگیر">حافظه میانگیر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Write_buffer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Write buffer (صفحه وجود ندارد)">Write buffer</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="ریزبرنامه‌سازی">ریزبرنامه‌سازی</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="تصویر رام">تصویر رام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="شمارنده">شمارنده</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%AF" class="mw-redirect" title="دیتاپد">دیتاپد</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="تسهیم‌کننده">تسهیم‌کننده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="تسهیم‌کننده">تسهیم‌کننده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="جمع‌کننده">جمع‌کننده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%D8%A8%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="ضرب‌کننده دودویی">ضرب‌کننده دودویی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1" class="mw-redirect" title="پردازنده چندبرابر">پردازنده چندبرابر</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%A7" title="رمزگشا">رمزگشا</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Address_decoder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Address decoder (صفحه وجود ندارد)">Address decoder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sum_addressed_decoder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sum addressed decoder (صفحه وجود ندارد)">Sum addressed decoder</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%81%D8%AA_%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B4%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="شیفت دهنده بشکه‌ای">شیفت دهنده بشکه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="مدار الکترونیکی">مدار الکترونیکی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9" class="mw-redirect" title="مدار مجتمع">مدار مجتمع</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Three-dimensional_integrated_circuit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Three-dimensional integrated circuit (صفحه وجود ندارد)">3D</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9_%D8%B3%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="مدار مجتمع سیگنال آمیخته">Mixed-signal</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="مدار مجتمع مدیریت نیرو">Power management</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="مدار بولی">مدار بولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="الکترونیک دیجیتال">الکترونیک دیجیتال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%AF" title="الکترونیک آنالوگ">الکترونیک آنالوگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quantum_circuit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quantum circuit (صفحه وجود ندارد)">Quantum</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AF_(%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1)" title="کلید (مدار)">کلید</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88" title="مدیریت نیرو">مدیریت نیرو</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Power_Management_Unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Power Management Unit (صفحه وجود ندارد)">PMU</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Advanced_Power_Management&action=edit&redlink=1" class="new" title="Advanced Power Management (صفحه وجود ندارد)">APM</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA_%D9%88_%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA%D9%87" title="رابط قدرت و تنظیمات پیشرفته">رابط قدرت و تنظیمات پیشرفته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AF" title="درجه‌بندی پویای بسامد">درجه‌بندی پویای بسامد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="مقیاس‌بندی ولتاژ پویا">مقیاس‌بندی ولتاژ پویا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87_%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA" title="دروازه بندی ساعت">دروازه بندی ساعت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Performance_per_watt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Performance per watt (صفحه وجود ندارد)">Performance per watt</a> (PPW)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Race_to_sleep&action=edit&redlink=1" class="new" title="Race to sleep (صفحه وجود ندارد)">Race to sleep</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_general-purpose_CPUs&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of general-purpose CPUs (صفحه وجود ندارد)">History of general-purpose CPUs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Microprocessor_chronology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Microprocessor chronology (صفحه وجود ندارد)">Microprocessor chronology</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" title="طراحی پردازنده">طراحی پردازنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="الکترونیک دیجیتال">الکترونیک دیجیتال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%98%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ماژول امنیتی سخت‌افزاری">ماژول امنیتی سخت‌افزاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA_%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="ساخت ادوات نیم‌رسانا">ساخت ادوات نیم‌رسانا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tick%E2%80%93tock_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tick–tock model (صفحه وجود ندارد)">Tick–tock model</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ماشین_تورینگ&oldid=37290805">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ماشین_تورینگ&oldid=37290805</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="رده:ماشین تورینگ">ماشین تورینگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D9%84%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="رده:آلن تورینگ">آلن تورینگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="رده:اتوماتا (رایانش)">اتوماتا (رایانش)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7_(%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9)" title="رده:اتوماتا (مکانیک)">اتوماتا (مکانیک)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:اختراع‌های انگلیسی">اختراع‌های انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رده:روش‌های صوری">روش‌های صوری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رده:زبان‌های صوری">زبان‌های صوری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:علوم رایانه در ۱۹۳۶ (میلادی)">علوم رایانه در ۱۹۳۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B9%DB%B3%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:علوم رایانه در ۱۹۳۷ (میلادی)">علوم رایانه در ۱۹۳۷ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:علوم نظری رایانه">علوم نظری رایانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="رده:مدل‌های محاسباتی">مدل‌های محاسباتی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%A7" title="رده:نظریه اتوماتا">نظریه اتوماتا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="رده:نظریه بازگشت">نظریه بازگشت</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری">همه صفحه‌های نیازمند تمیزکاری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="رده:مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی">مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="رده:همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی">همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%84%DB%8C" title="رده:مقاله‌ها با پیوندهای کرلی">مقاله‌ها با پیوندهای کرلی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:پیوند رده انبار از ویکی‌داده">پیوند رده انبار از ویکی‌داده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_FAST" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SUDOC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۸ ژوئن ۲۰۲۳ ساعت ۱۶:۰۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-cfgc4","wgBackendResponseTime":145,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.580","walltime":"0.921","ppvisitednodes":{"value":1926,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":143407,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":6117,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":41091,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 734.784 1 -total"," 16.43% 120.700 1 الگو:Springer"," 13.52% 99.340 1 الگو:انگلیسی"," 13.08% 96.103 1 الگو:به_زبان_دیگر"," 12.95% 95.118 2 الگو:Ambox"," 12.81% 94.119 1 الگو:Lang"," 12.31% 90.435 1 الگو:تورینگ"," 11.87% 87.191 1 الگو:Sidebar"," 10.15% 74.586 1 الگو:یادکرد"," 9.47% 69.573 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.377","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":17602541,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5f59cc9d56-z5q65","timestamp":"20241112155523","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0627\u0634\u06cc\u0646 \u062a\u0648\u0631\u06cc\u0646\u06af","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q163310","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q163310","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-01-12T18:22:25Z","dateModified":"2023-06-08T16:07:54Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3d\/Maquina.png"}</script> </body> </html>