CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Wątrobowce – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"e34efb51-1683-4d00-8fba-dbee5df48775","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Wątrobowce","wgTitle":"Wątrobowce","wgCurRevisionId":70730760,"wgRevisionId":70730760,"wgArticleId":50226,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Wątrobowce"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Wątrobowce","wgRelevantArticleId":50226,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}} },"wgStableRevisionId":70730760,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q189808","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready", "ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced", "ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/1200px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1681"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/800px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1121"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/640px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="896"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Wątrobowce – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/W%C4%85trobowce"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%85trobowce"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Wątrobowce rootpage-Wątrobowce skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=W%C4%85trobowce" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=W%C4%85trobowce" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=W%C4%85trobowce" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=W%C4%85trobowce" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Morfologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Morfologia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Morfologia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Morfologia</span> </button> <ul id="toc-Morfologia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Gametofit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gametofit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Gametofit</span> </div> </a> <ul id="toc-Gametofit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sporofit" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sporofit"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Sporofit</span> </div> </a> <ul id="toc-Sporofit-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Anatomia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Anatomia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Anatomia</span> </div> </a> <ul id="toc-Anatomia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ekologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ekologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Ekologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Ekologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Systematyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Systematyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Systematyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Systematyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Wątrobowce</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 69 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-69" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">69 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Lewermos" title="Lewermos – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Lewermos" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D9%83%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D8%A9" title="نباتات كبدية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نباتات كبدية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Hepaticophyta" title="Hepaticophyta – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Hepaticophyta" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ciy%C9%99rotu" title="Ciyərotu – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Ciyərotu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Lumut_hati" title="Lumut hati – banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Lumut hati" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%8F%D1%87%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D1%85%D1%96" title="Пячоначныя імхі – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Пячоначныя імхі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D0%B8_%D0%BC%D1%8A%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%B5" title="Чернодробни мъхове – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Чернодробни мъхове" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hep%C3%A0tiques" title="Hepàtiques – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Hepàtiques" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/J%C3%A1trovky" title="Játrovky – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Játrovky" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Llysiau%27r_afu" title="Llysiau'r afu – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Llysiau'r afu" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Levermosser" title="Levermosser – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Levermosser" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Lebermoose" title="Lebermoose – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Lebermoose" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Helviksammaltaimed" title="Helviksammaltaimed – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Helviksammaltaimed" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Hepaticophyta" title="Hepaticophyta – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Hepaticophyta" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Hepatmuskoj" title="Hepatmuskoj – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Hepatmuskoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="جگرواشان – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جگرواشان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Aane_ushtey" title="Aane ushtey – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Aane ushtey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Hep%C3%A1ticas" title="Hepáticas – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Hepáticas" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%B0%EC%82%B0%EC%9D%B4%EB%81%BC%EB%AC%B8" title="우산이끼문 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="우산이끼문" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BC%D5%B5%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Լյարդամամուռներ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Լյարդամամուռներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Jetrenjarke" title="Jetrenjarke – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Jetrenjarke" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Lumut_hati" title="Lumut hati – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Lumut hati" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Soppmosar" title="Soppmosar – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Soppmosar" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%98%D7%97%D7%91%D7%99_%D7%9B%D7%91%D7%93" title="טחבי כבד – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="טחבי כבד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Lumut_ati" title="Lumut ati – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Lumut ati" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%83%D1%8B%D1%80%D0%BC%D2%AF%D0%BA" title="Бауырмүк – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Бауырмүк" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Losowen_avi" title="Losowen avi – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Losowen avi" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aknu_s%C5%ABnas" title="Aknu sūnas – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aknu sūnas" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Liewermoos" title="Liewermoos – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Liewermoos" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kerpsaman%C4%97s" title="Kerpsamanės – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kerpsamanės" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Epatica" title="Epatica – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Epatica" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/M%C3%A1jmoh%C3%A1k" title="Májmohák – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Májmohák" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%8F%D0%B8%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8" title="Џигерници – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Џигерници" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B5%87%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D" title="ലിവർവേർട്ട് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ലിവർവേർട്ട്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D9%83%D8%A8%D8%AF%D9%8A%D9%87" title="نباتات كبديه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نباتات كبديه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Lumut_hati" title="Lumut hati – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Lumut hati" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Levermossen" title="Levermossen – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Levermossen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%94%E9%A1%9E" title="苔類 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="苔類" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Liwerm%C3%B6%C3%B6sk" title="Liwermöösk – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Liwermöösk" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Levermoser" title="Levermoser – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Levermoser" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Levermosar" title="Levermosar – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Levermosar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Ciger_otlar%C4%B1" title="Ciger otları – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Ciger otları" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%87%D1%91%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%B5_%D0%BC%D1%85%D0%B8" title="Печёночные мхи – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Печёночные мхи" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Liverwort" title="Liverwort – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Liverwort" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Pe%C4%8De%C5%88ovky" title="Pečeňovky – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Pečeňovky" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Jetrenjaki" title="Jetrenjaki – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Jetrenjaki" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%9A%D0%B0%D1%87%D0%B5" title="Јетрењаче – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Јетрењаче" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Maksasammalet" title="Maksasammalet – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Maksasammalet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Levermossor" title="Levermossor – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Levermossor" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%88%E0%AE%B0%E0%AE%B2%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D_%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%B5%E0%AE%B0%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="ஈரலுருத் தாவரம் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ஈரலுருத் தாவரம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%95" title="ลิเวอร์เวิร์ต – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ลิเวอร์เวิร์ต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ci%C4%9Fer_otlar%C4%B1" title="Ciğer otları – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ciğer otları" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%87%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Печіночники – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Печіночники" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%A0nh_R%C3%AAu_t%E1%BA%A3n" title="Ngành Rêu tản – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Ngành Rêu tản" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Marchantiophyta" title="Marchantiophyta – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Marchantiophyta" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E9%92%B1%E9%97%A8" title="地钱门 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="地钱门" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E9%8C%A2%E9%96%80" title="地錢門 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="地錢門" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%B0%E9%8C%A2%E9%96%80" title="地錢門 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="地錢門" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q189808#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%85trobowce" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:W%C4%85trobowce" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%85trobowce"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/W%C4%85trobowce"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/W%C4%85trobowce" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/W%C4%85trobowce" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&oldid=70730760" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=W%C4%85trobowce&id=70730760&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FW%25C4%2585trobowce"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FW%25C4%2585trobowce"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=W%C4%85trobowce"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=W%C4%85trobowce&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marchantiophyta" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Marchantiophyta" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q189808" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65453824">.mw-parser-output .takson-zwierzeta .naglowek{color:black;background:#d3d3a4}.mw-parser-output .takson-rosliny .naglowek{color:black;background:#90ee90}.mw-parser-output .takson-grzyby .naglowek{color:black;background:#add8e6}.mw-parser-output .takson-protozoa .naglowek{color:black;background:#f0e68c}.mw-parser-output .takson-chromalveolata .naglowek{color:black;background:#adff2f}.mw-parser-output .takson-excavata .naglowek{color:black;background:#f0e68c}.mw-parser-output .takson-amoebozoa .naglowek{color:black;background:#ffc8a0}.mw-parser-output .takson-opisthokonta .naglowek{color:black;background:#e0d0b0}.mw-parser-output .takson-sar .naglowek{color:black;background:Moccasin}.mw-parser-output .takson-bakterie .naglowek{color:black;background:#d3d3d3}.mw-parser-output .takson-archeony .naglowek{color:black;background:#f3e0e0}.mw-parser-output .takson-eukarionty .naglowek{color:black;background:#faf0e6}.mw-parser-output .takson-inne .naglowek{color:white;background:red}</style> <table class="infobox takson-rosliny"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Wątrobowce</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_(1904),_plate_82.jpg" class="mw-file-description" title="„Hepaticae” (Ernst Haeckel Kunstformen der Natur, 1904)"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/171px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg" decoding="async" width="171" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/257px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg/343px-Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg 2x" data-file-width="2378" data-file-height="3331" /></a></span><br />„Hepaticae” (<a href="/wiki/Ernst_Haeckel" title="Ernst Haeckel">Ernst Haeckel</a> <a href="/w/index.php?title=Kunstformen_der_Natur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunstformen der Natur (strona nie istnieje)">Kunstformen der Natur</a>, 1904) </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Systematyka_organizm%C3%B3w" title="Systematyka organizmów">Systematyka</a><sup id="cite_ref-ruggiero_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ruggiero-1">[1]</a></sup> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Domena_(biologia)" title="Domena (biologia)">Domena</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Eukarionty" title="Eukarionty">eukarionty</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_(biologia)" title="Królestwo (biologia)">Królestwo</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny" title="Rośliny">rośliny</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Nadgromada </th> <td> <p><a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny_telomowe" title="Rośliny telomowe">rośliny telomowe</a> </p> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Gromada_(biologia)" title="Gromada (biologia)">Gromada</a> </th> <td> <p>wątrobowce </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Klasyfikacja_biologiczna" title="Klasyfikacja biologiczna">Nazwa systematyczna</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:var(--background-color-base, white); color:var(--color-base, black); text-align:center;"><span style="font-style:italic;">Marchantiophyta</span> Stotler & Stotl.-Crand., 1977 </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marchantiophyta" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marchantiophyta" class="extiw" title="commons:Category:Marchantiophyta">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Wątrobowce</b> (<i>Marchantiophyta</i>, <a href="/wiki/Synonim_(taksonomia)" title="Synonim (taksonomia)">syn.</a> <i>Hepaticophyta</i><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup>) – <a href="/wiki/Gromada_(biologia)" title="Gromada (biologia)">gromada</a> <a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny_telomowe" title="Rośliny telomowe">roślin telomowych</a> (jedna z czterech wyróżnianych obok <a href="/wiki/Mchy" title="Mchy">mchów</a>, <a href="/wiki/Glewiki" title="Glewiki">glewików</a> i <a href="/wiki/Ro%C5%9Bliny_naczyniowe" title="Rośliny naczyniowe">roślin naczyniowych</a>)<sup id="cite_ref-ruggiero_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-ruggiero-1">[1]</a></sup>, dawniej sytuowana jako <a href="/wiki/Klasa_(biologia)" title="Klasa (biologia)">klasa</a> w gromadzie <a href="/wiki/Mszaki" title="Mszaki">mszaków</a><sup id="cite_ref-slownik_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Do grupy tej należy ok. 9000 gatunków<sup id="cite_ref-maarten_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-maarten-4">[4]</a></sup> klasyfikowanych do trzech <a href="/wiki/Klasa_(biologia)" title="Klasa (biologia)">klas</a>: <a href="/wiki/Jungermaniowe" title="Jungermaniowe">jungermaniowych</a> <i>Jungermanniopsida</i>, <a href="/w/index.php?title=Porostnicowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porostnicowe (strona nie istnieje)">porostnicowych</a> <i>Marchantiopsida</i> i wyodrębnionej w XXI wieku jako <a href="/wiki/Klad_bazalny" title="Klad bazalny">klad bazalny</a> <i><a href="/w/index.php?title=Haplomitriopsida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haplomitriopsida (strona nie istnieje)">Haplomitriopsida</a></i><sup id="cite_ref-ruggiero_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-ruggiero-1">[1]</a></sup>. Występują na wszystkich kontynentach, ale najbardziej zróżnicowane są w <a href="/wiki/Strefa_mi%C4%99dzyzwrotnikowa" title="Strefa międzyzwrotnikowa">strefie międzyzwrotnikowej</a> i na obszarach górskich w <a href="/wiki/Strefy_umiarkowane" title="Strefy umiarkowane">strefie umiarkowanej</a> na półkuli południowej<sup id="cite_ref-szwey_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. W Polsce występuje ok. 250 gatunków wątrobowców<sup id="cite_ref-slownik_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. </p><p>Są to z reguły niewielkie rośliny, u których pokoleniem dominującym jest <a href="/wiki/Gametofit" title="Gametofit">gametofit</a>. Rozwija się on początkowo jako nitkowaty <a href="/wiki/Spl%C4%85tek" title="Splątek">splątek</a>, a następnie plechowaty lub ulistniony <a href="/wiki/Gametofor" title="Gametofor">gametofor</a>. Z niego po zapłodnieniu komórki jajowej rozwija się delikatny i krótkotrwały <a href="/wiki/Sporofit" title="Sporofit">sporofit</a> zwieńczony zwykle kulistawą lub wydłużoną <a href="/wiki/Zarodnia" title="Zarodnia">zarodnią</a><sup id="cite_ref-slownik_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Wątrobowce rosną zazwyczaj w miejscach wilgotnych i cienistych<sup id="cite_ref-slownik_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Znaczenie użytkowe mają ograniczone, ale cenione są jako materiał badawczy (były pierwszymi roślinami, u których odkryto <a href="/wiki/Chromosomy_p%C5%82ci" title="Chromosomy płci">chromosomy płci</a>). Część przedstawicieli (np. z rodzaju <a href="/w/index.php?title=Miedzik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miedzik (strona nie istnieje)">miedzik</a> <i>Frullania</i>) może wywoływać u ludzi <a href="/wiki/Reakcja_alergiczna" title="Reakcja alergiczna">reakcję alergiczną</a><sup id="cite_ref-szwey_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Morfologia">Morfologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Morfologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Morfologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Treubia_lacunosa_(Colenso)_Prosk._(AM_AK322391-2).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg/220px-Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg" decoding="async" width="220" height="329" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg/330px-Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg/440px-Treubia_lacunosa_%28Colenso%29_Prosk._%28AM_AK322391-2%29.jpg 2x" data-file-width="803" data-file-height="1200" /></a><figcaption><i>Treubia lacunosa</i></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jungermannia_gracillima_(a,_145253-481436)_7166.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG/220px-Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG/330px-Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG/440px-Jungermannia_gracillima_%28a%2C_145253-481436%29_7166.JPG 2x" data-file-width="2816" data-file-height="1880" /></a><figcaption><i>Jungermannia gracillima</i></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Umbrella_Liverwort_(28270176220).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg/220px-Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg/330px-Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg/440px-Umbrella_Liverwort_%2828270176220%29.jpg 2x" data-file-width="3765" data-file-height="2824" /></a><figcaption><i>Marchantia polymorpha</i></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gametofit"><a href="/wiki/Gametofit" title="Gametofit">Gametofit</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Gametofit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Gametofit"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rozwija się z nitkowatego <a href="/wiki/Spl%C4%85tek" title="Splątek">splątka</a> (czasem tylko jednokomórkowego), który z kolei rozwija się z <a href="/wiki/Zarodnik" title="Zarodnik">zarodnika</a>. Rzadko, jeśli do pierwszych podziałów dochodzi w obrębie zarodnika – faza splątka nie występuje<sup id="cite_ref-slownik_3-4" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Budowa <a href="/wiki/Gametofor" title="Gametofor">gametoforu</a> jest zróżnicowana – od najprostszej w postaci niezróżnicowanej <a href="/wiki/Plecha" title="Plecha">plechy</a> poprzez plechę o zróżnicowanej budowie tkankowej po tzw. wątrobowce liściaste, zróżnicowane na <a href="/wiki/%C5%81ody%C5%BCka" title="Łodyżka">łodyżki</a> (zwane też nibyłodyżkami i kauloidami<sup id="cite_ref-slownik_3-5" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>) i <a href="/wiki/Listek_(ro%C5%9Bliny_nienaczyniowe)" title="Listek (rośliny nienaczyniowe)">listki</a> (zwane też nibyliśćmi i fylloidami<sup id="cite_ref-slownik_3-6" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>)<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>. Gametofity wątrobowców są relatywnie niewielkie – osiągają od kilku mm do kilkunastu cm<sup id="cite_ref-slownik_3-7" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Na ogół są zielone, rzadko wtórnie bezzieleniowe jak u <i><a href="/w/index.php?title=Cryptothallus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cryptothallus (strona nie istnieje)">Cryptothallus</a></i><sup id="cite_ref-slownik_3-8" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Do podłoża przytwierdzone są za pomocą <a href="/wiki/Chwytniki" title="Chwytniki">chwytników</a><sup id="cite_ref-szwey_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p><p>Gametofory plechowate mają zwykle kształt rozetkowaty, czasem taśmowaty. Wątrobowce liściaste mają listki wyrastające na łodyżkach w trzech rzędach. Listki mogą być wszystkie jednakowe lub jeden rząd listków bywa zredukowany. Kształt listków jest różny, zwykle są one jednak zawsze jednokomórkowe<sup id="cite_ref-szwey_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/Plemnia" title="Plemnia">Plemnie</a> i <a href="/wiki/Rodnia" title="Rodnia">rodnie</a> otoczone są własnymi ścianami i rozwijają się u wątrobowców poza innymi tkankami gametofitu, często na trzoneczkach, rzadko są wtórnie zagłębione w gametoforze<sup id="cite_ref-szwey_5-4" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p><p>Na powierzchni gametofitu u wielu wątrobowców powstają <a href="/wiki/Rozmn%C3%B3%C5%BCka" title="Rozmnóżka">rozmnóżki</a> (gemmy) służące do <a href="/wiki/Rozmna%C5%BCanie_bezp%C5%82ciowe" title="Rozmnażanie bezpłciowe">rozmnażania wegetatywnego</a>. Mogą mieć one postać drobnych ciałek tworzonych przez pojedyncze lub dwie komórki, rzadziej są większe, w kształcie blaszek kolistych lub języczkowatych, kulistawe i gwiaździste. Rozwijają się one zwykle na brzegach plechy lub liści, ewentualnie na żeberku, po jego dolnej stronie. U niektórych rodzajów rozmnóżki rozwijają się na trzoneczkach w kubeczkowatych zagłębieniach (np. u <i><a href="/w/index.php?title=Marchantia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marchantia (strona nie istnieje)">Marchantia</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Blasia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blasia (strona nie istnieje)">Blasia</a></i> i <i><a href="/w/index.php?title=Lunularia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lunularia (strona nie istnieje)">Lunularia</a></i>). Kształt, barwa i miejsce występowania rozmnóżek należy do cech diagnostycznych, istotnych przy oznaczaniu gatunków<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sporofit"><a href="/wiki/Sporofit" title="Sporofit">Sporofit</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Sporofit" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Sporofit"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Składa się ze stopy, trzonka sporangialnego (sety) i <a href="/wiki/Zarodnia" title="Zarodnia">zarodni</a> (zwanej także sporangium i sporogonem). U niektórych przedstawicieli (rodzina <i><a href="/w/index.php?title=Ricciaceae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ricciaceae (strona nie istnieje)">Ricciaceae</a></i>) stopa i trzonek są silnie zredukowane i sporofit składa się niemal z samej zarodni. Stopa zagłębiona jest w gametoficie i zwykle jest bulwiasto zgrubiała. Trzonek początkowo jest zielony i krótki, ale szybko się wydłuża (nawet 1 mm na godzinę<sup id="cite_ref-szwey_5-5" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>) i staje się biały i połyskujący. Ponieważ nie zawiera żadnych tkanek mechanicznych – jest miękki i krótkotrwały – szybko się pokłada<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>. Rozwijający się sporofit wyrasta z rodni rozrywając jej ściankę. Pozostałości rodni widoczne są w postaci zwykle wyraźnego kołnierzyka u podstawy trzonka<sup id="cite_ref-szwey_5-6" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>, a nie czepka przykrywającego zarodnię, jak u <a href="/wiki/Mchy" title="Mchy">mchów</a><sup id="cite_ref-slownik_3-9" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. </p><p>Zarodnie są kuliste, owalne lub walcowate. Mają barwę od żółtej poprzez odcienie brązu i zieleni do koloru niemal czarnego. Ściana zarodni jest wielokomórkowa (np. u <i>Jungermanniales</i>) lub jednokomórkowa (np. <i>Marchantiales</i>). Sposób otwierania się zarodni jest specyficzny dla różnych taksonów i stanowi cechę diagnostyczną przy oznaczaniu wątrobowców. Ściana zarodni u części wątrobowców gnije, u innych rozpada się na nieregularne lub na cztery równe płaty albo otwiera wieczkiem. Wewnątrz zarodni znajdują się zarodniki i <a href="/wiki/Elatery" title="Elatery">elatery</a> (sprężyce), brak kolumienki. Kształt, barwa i rzeźba ścianek zarodników stanowią ważną cechę diagnostyczną przy oznaczaniu wątrobowców<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Anatomia">Anatomia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Anatomia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Anatomia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wątrobowce cechują się znacznym zróżnicowaniem budowy wewnętrznej – są takie o budowie jednorodnej, nie zróżnicowanej na <a href="/wiki/Tkanki_ro%C5%9Blinne" title="Tkanki roślinne">tkanki</a>, ale też takie, u których wyraźnie różnicuje się <a href="/wiki/Epiderma" title="Epiderma">epiderma</a> i <a href="/wiki/Aparat_szparkowy" title="Aparat szparkowy">aparaty szparkowe</a> oraz tkanki: <a href="/wiki/Mi%C4%99kisz_spichrzowy" title="Miękisz spichrzowy">spichrzowa</a>, <a href="/wiki/Mi%C4%99kisz_asymilacyjny" title="Miękisz asymilacyjny">asymilacyjna</a>, <a href="/wiki/Tkanka_wzmacniaj%C4%85ca" title="Tkanka wzmacniająca">wzmacniająca</a>, a nawet występują wyspecjalizowane komórki pełniące funkcje <a href="/wiki/Tkanka_przewodz%C4%85ca" title="Tkanka przewodząca">przewodzące</a><sup id="cite_ref-szwey_5-7" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p><p>Charakterystycznym elementem budowy większości komórek wątrobowców są ciała (ciałka<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-4" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>) oleiste<sup id="cite_ref-slownik_3-10" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. Są one bezbarwne, silnie łamią światło i ich funkcja pozostaje niejasna<sup id="cite_ref-szwey_5-8" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. U różnych grup systematycznych wykształcają się jako drobne lub okazałe krople tłuszczowe, jednorodne lub składające się z kilku kropli. Są bardzo trwałe – obecne są już w najmłodszych listkach i pozostają w komórkach nawet obumierających<sup id="cite_ref-podbielkowski_6-5" class="reference"><a href="#cite_note-podbielkowski-6">[6]</a></sup>. <a href="/wiki/Chloroplast" title="Chloroplast">Chloroplasty</a> wątrobowców są zwykle liczne, drobne i soczewkowate<sup id="cite_ref-szwey_5-9" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ekologia">Ekologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Ekologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ekologia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W większości są to rośliny wrażliwe na wysychanie, stąd zasiedlają głównie siedliska o dużej wilgotności, przy czym tylko nielicznie występują w siedliskach wodnych. Preferują miejsca cieniste. Do wyjątków należą gatunki zasiedlające siedliska suche, w tym nawet pustynne<sup id="cite_ref-slownik_3-11" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-szwey_5-10" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. Bardzo liczne rosną w <a href="/wiki/Wilgotny_las_r%C3%B3wnikowy" title="Wilgotny las równikowy">wilgotnych lasach równikowych</a> i w <a href="/wiki/Las_mglisty" title="Las mglisty">lasach mglistych</a> na obszarach górskich. Są też wątrobowce spotykane na obszarach suchych, w <a href="/wiki/Formacje_trawiaste" title="Formacje trawiaste">formacjach trawiastych</a>, a nawet na <a href="/wiki/P%C3%B3%C5%82pustynia" title="Półpustynia">półpustyniach</a><sup id="cite_ref-szwey_5-11" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup>. Rosną na nagiej ziemi, martwym drewnie lub korze drzew<sup id="cite_ref-slownik_3-12" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. W strefie międzyzwrotnikowej część gatunków rośnie na liściach roślin zimozielonych<sup id="cite_ref-szwey_5-12" class="reference"><a href="#cite_note-szwey-5">[5]</a></sup><sup id="cite_ref-slownik_3-13" class="reference"><a href="#cite_note-slownik-3">[3]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Systematyka">Systematyka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Systematyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Systematyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wątrobowce stanowiły jedną z dwóch, obok <a href="/wiki/Mchy" title="Mchy">mchów</a>, klas w obrębie gromady <a href="/wiki/Mszaki" title="Mszaki">mszaków</a> w systemie <a href="/wiki/August_Wilhelm_Eichler" title="August Wilhelm Eichler">Eichlera</a> z 1883. <a href="/w/index.php?title=Marshall_Avery_Howe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marshall Avery Howe (strona nie istnieje)">Marshall A. Howe</a> jako pierwszy w 1899 wyodrębnił z wątrobowców <a href="/wiki/Glewiki" title="Glewiki">glewiki</a> jako trzecią klasę (<i>Anthocerotes</i>) w obrębie mszaków<sup id="cite_ref-sharma_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-sharma-7">[7]</a></sup>. Po odkryciu <a href="/wiki/Takson_parafiletyczny" title="Takson parafiletyczny">parafiletycznego</a> charakteru mszaków, trzy wyróżniane w ich obrębie klasy zostały przez <a href="/w/index.php?title=Johannes_Max_Proskauer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Max Proskauer (strona nie istnieje)">Johannesa M. Proskauera</a> podniesione do rangi gromad w 1957, co zostało przyjęte w późniejszych systemach<sup id="cite_ref-sharma_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-sharma-7">[7]</a></sup>. Większość analiz <a href="/wiki/Filogeneza" title="Filogeneza">filogenetycznych</a> wskazuje na to, że wątrobowce są ewolucyjnie najstarszą linią ewolucyjną, <a href="/wiki/Grupa_siostrzana" title="Grupa siostrzana">siostrzaną</a> dla zróżnicowanych później mchów, glewików i roślin naczyniowych<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. </p><p>Pozycja i relacje filogenetyczne w obrębie mszaków nie są jednak wciąż ustalone w sposób jednoznaczny i co jakiś czas ukazują się prace wskazujące na jednak <a href="/wiki/Takson_monofiletyczny" title="Takson monofiletyczny">monofiletyczny</a> ich charakter. W takim wypadku wątrobowce są wskazywane jako siostrzane wobec mchów, z glewikami tworzącymi klad bazalny (takie wnioski wyciągają np. autorzy badań nad <a href="/wiki/Chloroplastowy_DNA" title="Chloroplastowy DNA">DNA chloroplastowym</a> z 2018<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup> i 2014 roku<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>). </p> <dl><dt>Podział wątrobowców<sup id="cite_ref-ruggiero_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-ruggiero-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-soder_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-soder-13">[13]</a></sup></dt> <dd></dd></dl> <p>Klasa <i><a href="/w/index.php?title=Haplomitropsida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haplomitropsida (strona nie istnieje)">Haplomitropsida</a></i> <small>Stotler & Crandall-Stotler</small> </p> <dl><dd>rząd <i>Calobryales</i> <small>Hamlin</small> – <a href="/w/index.php?title=Kalobriowce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kalobriowce (strona nie istnieje)">kalobriowce</a></dd> <dd>rząd <i><a href="/w/index.php?title=Treubiales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Treubiales (strona nie istnieje)">Treubiales</a></i> <small>Schljakov</small></dd></dl> <p>Klasa <i>Jungermanniopsida</i> <small>Stotler et Crand.-Stotl.</small> – <a href="/wiki/Jungermaniowe" title="Jungermaniowe">jungermaniowe</a> </p> <dl><dd>podklasa <i>Jungermanniidae</i> <small>Engl.</small> <dl><dd>rząd <i>Jungermanniales</i> <small>H.Klinggr.</small> – <a href="/w/index.php?title=Jungermaniowce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jungermaniowce (strona nie istnieje)">jungermaniowce</a></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Porellales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porellales (strona nie istnieje)">Porellales</a></i> <small>Schljakov</small></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Ptilidiales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ptilidiales (strona nie istnieje)">Ptilidiales</a></i> <small>Schljakov</small></dd></dl></dd> <dd>podklasa <i>Metzgeriidae</i> <small>Barthol.-Began</small> <dl><dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Metzgeriales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metzgeriales (strona nie istnieje)">Metzgeriales</a></i> <small>Chalaud</small></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Pleuroziales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pleuroziales (strona nie istnieje)">Pleuroziales</a></i> <small>Schljakov</small></dd></dl></dd> <dd>podklasa <i>Pelliidae</i> <small>He-Nygrén, Juslén, Ahonen, Glenny et Piippo</small> <dl><dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Fossombroniales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fossombroniales (strona nie istnieje)">Fossombroniales</a></i> <small>Schljakov</small></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Pallaviciniales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pallaviciniales (strona nie istnieje)">Pallaviciniales</a></i> <small>W.Frey et M.Stech</small></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Pelliales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pelliales (strona nie istnieje)">Pelliales</a></i> <small>He-Nygrén, Juslén, Ahonen, Glenny et Piippo</small></dd></dl></dd></dl> <p>Klasa <i>Marchantiopsida</i> <small>Cronquist, Takht. et W.Zimm.</small> – <a href="/w/index.php?title=Porostnicowe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porostnicowe (strona nie istnieje)">porostnicowe</a> </p> <dl><dd>podklasa <i>Blasiidae</i> <small>He-Nygrén, Juslén, Ahonen, Glenny et Piippo</small> <dl><dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Blasiales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blasiales (strona nie istnieje)">Blasiales</a></i> <small>Stotler et Crand.-Stotl.</small></dd></dl></dd> <dd>podklasa <i>Marchantiidae</i> <small>Engl.</small> <dl><dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Lunalariales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lunalariales (strona nie istnieje)">Lunalariales</a></i> <small>H.Klinggr.</small></dd> <dd>rząd: <i>Marchantiales</i> <small>Limpr.</small> – <a href="/wiki/Porostnicowce" title="Porostnicowce">porostnicowce</a></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Neohodgsoniales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neohodgsoniales (strona nie istnieje)">Neohodgsoniales</a></i> <small>D.G.Long</small></dd> <dd>rząd: <i><a href="/w/index.php?title=Sphaerocarpales&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sphaerocarpales (strona nie istnieje)">Sphaerocarpales</a></i> <small>Cavers</small></dd></dl></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-ruggiero-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ruggiero_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ruggiero_1-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ruggiero_1-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ruggiero_1-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation open-access doi pmid pmc nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michael A.</span><span class="cite-name-initials" title="Michael A." style="display:none">M.A.</span> </span><span class="cite-lastname">Ruggiero</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michael A.</span><span class="cite-name-initials" title="Michael A.">M.A.</span></span><span class="cite-at-al" title="Michael A. Ruggiero, Dennis P. Gordon, Thomas M. Orrell, Nicolas Bailly, Thierry Bourgoin, Richard C. Brusca, Thomas Cavalier-Smith, Michael D. Guiry, Paul M. Kirk"> i inni</span>, <i>A Higher Level Classification of All Living Organisms</i>, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0119248">10.1371/journal.pone.0119248</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25923521">25923521</a>, <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4418965/">PMC4418965</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-02-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Michael+A.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=A+Higher+Level+Classification+of+All+Living+Organisms&rft.date=2015&rft.aulast=Ruggiero&rft_id=info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0119248&rft_id=info%3Apmid%2F25923521" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Janina Jasnowska: <i>Botanika</i>. Szczecin: Brasika, 1999, s. 304. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8390282143" title="Specjalna:Książki/8390282143">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">83-902821-4-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Botanika&rft.aulast=Jasnowska&rft.aufirst=Janina&rft.pub=Brasika&rft.place=Szczecin&rft.pages=304&rft.isbn=8390282143"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-slownik-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-12">m</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-slownik_3-13">n</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Słownik botaniczny</i>. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 958–959. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321413056" title="Specjalna:Książki/8321413056">ISBN <span class="isbn">83-214-1305-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+botaniczny&rft.edition=II%2C+zmienione+i+uzupe%C5%82nione&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft.place=Warszawa&rft.pages=958%E2%80%93959&rft.isbn=83-214-1305-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-maarten-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-maarten_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Maarten J.M. Christenhusz, James W. Byng. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.11646/phytotaxa.261.3.1"><em>The number of known plants species in the world and its annual increase</em></a>. „Phytotaxa”. 261, 3, s. 201–217, 2016.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+number+of+known+plants+species+in+the+world+and+its+annual+increase&rft.jtitle=Phytotaxa&rft.date=2016&rft.volume=261%2C+3&rft.au=Maarten+J.M.+Christenhusz%2C+James+W.+Byng&rft.pages=201%E2%80%93217&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.11646%2Fphytotaxa.261.3.1"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-szwey-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-11">l</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-szwey_5-12">m</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: <i>Botanika. Systematyka</i>. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 191–198. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788301139452" title="Specjalna:Książki/9788301139452">ISBN <span class="isbn">978-83-01-13945-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Botanika.+Systematyka&rft.au=Alicja+Szweykowska%2C+Jerzy+Szweykowski&rft.date=2007&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+PWN&rft.place=Warszawa&rft.pages=191%E2%80%93198&rft.isbn=978-83-01-13945-2"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-podbielkowski-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-podbielkowski_6-5">f</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Z. Podbielkowski, I. Rejment-Grochowska, A. Skirgiełło: <i>Rośliny zarodnikowe</i>. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 596–605. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301043946" title="Specjalna:Książki/8301043946">ISBN <span class="isbn">83-01-04394-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ro%C5%9Bliny+zarodnikowe&rft.aulast=Podbielkowski&rft.aufirst=Z.&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa&rft.pages=596%E2%80%93605&rft.isbn=83-01-04394-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-sharma-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-sharma_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-sharma_7-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">O. P. Sharma: <i>Bryophyta: Diversity of Microbes and Cryptogams</i>. New Dehli: McGraw-Hill Education, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/938328689X" title="Specjalna:Książki/938328689X">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">93-83286-89-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bryophyta%3A+Diversity+of+Microbes+and+Cryptogams&rft.au=O.+P.+Sharma&rft.date=2014&rft.pub=McGraw-Hill+Education&rft.place=New+Dehli&rft.isbn=938328689X"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Michael G. Simpson: <i>Plant systematics</i>. Amsterdam, Boston, Heidelberg, London i in.: Elsevier, 2010, s. 59. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780123743800" title="Specjalna:Książki/9780123743800">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">978-012-374380-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Plant+systematics&rft.au=Michael+G.+Simpson&rft.date=2010&rft.pub=Elsevier&rft.place=Amsterdam%2C+Boston%2C+Heidelberg%2C+London+i+in.&rft.pages=59&rft.isbn=978-012-374380-0"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Qiu Y.-L., Li L., Wang B., Chen Z., Knoop V., Groth-Malonek M., Dombrovska O., Lee J., Kent L., Rest J., Estabrook G.F., Hendry T.A., Taylor D.W., Testa C.M., Ambros M., Crandall-Stotler B., Duff R.J., Stech M., Frey W., Quandt D., Davis C.C. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1622854/"><em>The deepest divergences in land plants inferred from phylogenomic evidence</em></a>. „Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.”. 103, s. 15511–15516, 2006.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+deepest+divergences+in+land+plants+inferred+from+phylogenomic+evidence&rft.jtitle=Proc.+Natl.+Acad.+Sci.+U.S.A.&rft.date=2006&rft.volume=103&rft.au=Qiu+Y.-L.%2C+Li+L.%2C+Wang+B.%2C+Chen+Z.%2C+Knoop+V.%2C+Groth-Malonek+M.%2C+Dombrovska+O.%2C+Lee+J.%2C+Kent+L.%2C+Rest+J.%2C+Estabrook+G.F.%2C+Hendry+T.A.%2C+Taylor+D.W.%2C+Testa+C.M.%2C+Ambros+M.%2C+Crandall-Stotler+B.%2C+Duff+R.J.%2C+Stech+M.%2C+Frey+W.%2C+Quandt+D.%2C+Davis+C.C&rft.pages=15511%E2%80%9315516&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1622854%2F"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Karol K.G., Arumuganathan K., Boore J.L., Duffy A.M., Everett K.D.E., Hall J.D., Hansen S.K., Kuehl J.V., Mandoli D.F., Mishler B.D., Olmstead R.G., Renzaglia K.S., Wolf P.G. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3087542/"><em>Complete plastome sequences of Equisetum arvense and Isoetes flaccida. Implications for phylogeny and plastid genome evolution of early land plant lineages</em></a>. „BMC Evol. Biol.”. 10, s. 321, 2010.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Complete+plastome+sequences+of+Equisetum+arvense+and+Isoetes+flaccida.+Implications+for+phylogeny+and+plastid+genome+evolution+of+early+land+plant+lineages&rft.jtitle=BMC+Evol.+Biol.&rft.date=2010&rft.volume=10&rft.au=Karol+K.G.%2C+Arumuganathan+K.%2C+Boore+J.L.%2C+Duffy+A.M.%2C+Everett+K.D.E.%2C+Hall+J.D.%2C+Hansen+S.K.%2C+Kuehl+J.V.%2C+Mandoli+D.F.%2C+Mishler+B.D.%2C+Olmstead+R.G.%2C+Renzaglia+K.S.%2C+Wolf+P.G&rft.pages=321&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3087542%2F"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Matthew A. Gitzendanner, Pamela S. Soltis, Gane K.-S. Wong, Brad R. Ruhfel, Douglas E. Soltis. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bsapubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/ajb2.1048"><em>Plastid phylogenomic analysis of green plants: A billion years of evolutionary history</em></a>. „American Journal of Botany”. 105, 3, s. 291–301, 2018. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/ajb2.1048">10.1002/ajb2.1048</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Plastid+phylogenomic+analysis+of+green+plants%3A+A+billion+years+of+evolutionary+history&rft.jtitle=American+Journal+of+Botany&rft.date=2018&rft.volume=105%2C+3&rft.au=Matthew+A.+Gitzendanner%2C+Pamela+S.+Soltis%2C+Gane+K.-S.+Wong%2C+Brad+R.+Ruhfel%2C+Douglas+E.+Soltis&rft.pages=291%E2%80%93301&rft_id=info:doi/10.1002%2Fajb2.1048&rft_id=https%3A%2F%2Fbsapubs.onlinelibrary.wiley.com%2Fdoi%2Ffull%2F10.1002%2Fajb2.1048"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3926305/"><em>Conflicting Phylogenies for Early Land Plants are Caused by Composition Biases among Synonymous Substitutions</em></a>. „Syst Biol.”. 63, 2, s. 272–279, 2014. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/sysbio/syt109">10.1093/sysbio/syt109</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Conflicting+Phylogenies+for+Early+Land+Plants+are+Caused+by+Composition+Biases+among+Synonymous+Substitutions&rft.jtitle=Syst+Biol.&rft.date=2014&rft.volume=63%2C+2&rft.pages=272%E2%80%93279&rft_id=info:doi/10.1093%2Fsysbio%2Fsyt109&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3926305%2F"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-soder-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-soder_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Söderström L, Hagborg A, von Konrat M, et al. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4758082/"><em>World checklist of hornworts and liverworts</em></a>. „PhytoKeys”. 59, s. 1–828, 2016. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3897/phytokeys.59.6261">10.3897/phytokeys.59.6261</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=World+checklist+of+hornworts+and+liverworts&rft.jtitle=PhytoKeys&rft.date=2016&rft.volume=59&rft.au=S%C3%B6derstr%C3%B6m+L%2C+Hagborg+A%2C+von+Konrat+M%2C+et+al&rft.pages=1%E2%80%93828&rft_id=info:doi/10.3897%2Fphytokeys.59.6261&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4758082%2F"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> </ol></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Takson" title="Takson">takson</a></span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85077781">sh85077781</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4074071-7">4074071-7</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph114846">ph114846</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007533596005171">987007533596005171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000305713&P_CON_LNG=ENG">000305713</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/plant/liverwort">plant/liverwort</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/epatiche">epatiche</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/hepatiques/">hepatiques</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=levermoser">levermoser</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0113855.xml">0113855</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=levermosser">levermosser</a></span></li></ul> </div><div class="normdaten-andere"><div>Identyfikatory zewnętrzne:</div> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P838" class="extiw" title="d:Property:P838">BioLib</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.biolib.cz/en/taxon/id14875">14875</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyclopedia_of_Life" title="Encyclopedia of Life">EoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://eol.org/pages/6864901">6864901</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P846" class="extiw" title="d:Property:P846">GBIF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gbif.org/species/9">9</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3151" class="extiw" title="d:Property:P3151">identyfikator iNaturalist</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://inaturalist.org/taxa/64615">64615</a></span></li> <li><a href="/wiki/Integrated_Taxonomic_Information_System" title="Integrated Taxonomic Information System">ITIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=846119">846119</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P685" class="extiw" title="d:Property:P685">NCBI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=3195">3195</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P960" class="extiw" title="d:Property:P960">identyfikator Tropicos</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://legacy.tropicos.org/Name/35210941">35210941</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P842" class="extiw" title="d:Property:P842">identyfikator taksonu Fossilworks</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=306729">306729</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/0/http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=55925">55925</a></span></li> <li><a href="/wiki/Catalogue_of_Life" title="Catalogue of Life">CoL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.catalogueoflife.org/data/taxon/52">52</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wątrobowce&oldid=70730760">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wątrobowce&oldid=70730760</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:W%C4%85trobowce" title="Kategoria:Wątrobowce">Wątrobowce</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 25 cze 2023, 22:07.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=W%C4%85trobowce&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-2j5kz","wgBackendResponseTime":192,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.374","walltime":"0.836","ppvisitednodes":{"value":7034,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":44365,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12649,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":25721,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":16,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 441.195 1 -total"," 37.34% 164.759 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 23.74% 104.746 1 Szablon:Takson_infobox"," 15.11% 66.666 6 Szablon:Cytuj_książkę"," 8.36% 36.887 6 Szablon:Cytuj_pismo"," 7.98% 35.221 1 Szablon:Ruggiero"," 7.38% 32.582 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 2.53% 11.168 2 Szablon:Infobox_grafika"," 1.83% 8.075 6 Szablon:Cytuj_pismo/tytuł"," 1.37% 6.029 40 Szablon:Infobox_wiersz_dodaj"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.161","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4253816,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"PLOS One\"\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nKA P3151: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nKA P960: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nKA P842: Brak elementu 'dedykowany typ dla' (P1629) w opisie cechy\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8cb5f4d85-vdpfn","timestamp":"20241126180831","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"W\u0105trobowce","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/W%C4%85trobowce","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q189808","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q189808","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-03-30T17:51:13Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/79\/Assortment_of_Hepaticae_from_Kunstformen_der_Natur_%281904%29%2C_plate_82.jpg"}</script> </body> </html>