CINXE.COM

Sociologie militaire — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sociologie militaire — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"55fa02d8-b884-4a55-bb67-cd60c4acc581","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sociologie_militaire","wgTitle":"Sociologie militaire","wgCurRevisionId":220089051,"wgRevisionId":220089051,"wgArticleId":3211347,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article manquant de références depuis février 2022","Article manquant de références/Liste complète","Article contenant un appel à traduction en anglais","Portail:Sociologie/Articles liés","Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés","Portail:Société/Articles liés","Science militaire","Branche de la sociologie","Sociologie militaire"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName": "Sociologie_militaire","wgRelevantArticleId":3211347,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1262403","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false ,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/1200px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="823"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/800px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="549"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/640px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="439"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sociologie militaire — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Sociologie_militaire"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Sociologie_militaire"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sociologie_militaire rootpage-Sociologie_militaire skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Sociologie+militaire" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Sociologie+militaire" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Sociologie+militaire" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Sociologie+militaire" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_en_France_et_en_Allemagne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_en_France_et_en_Allemagne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>L'histoire de la sociologie militaire en France et en Allemagne</span> </div> </a> <ul id="toc-L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_en_France_et_en_Allemagne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_ailleurs_dans_le_monde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_ailleurs_dans_le_monde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>L'histoire de la sociologie militaire ailleurs dans le monde</span> </div> </a> <ul id="toc-L&#039;histoire_de_la_sociologie_militaire_ailleurs_dans_le_monde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Revues" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Revues"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Revues</span> </div> </a> <ul id="toc-Revues-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Documents_gouvernementaux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Documents_gouvernementaux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Documents gouvernementaux</span> </div> </a> <ul id="toc-Documents_gouvernementaux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sources_Internet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sources_Internet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Sources Internet</span> </div> </a> <ul id="toc-Sources_Internet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Carnet_de_recherche" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Carnet_de_recherche"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Carnet de recherche</span> </div> </a> <ul id="toc-Carnet_de_recherche-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sociologie militaire</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 18 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-18" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">18 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A" title="علم الاجتماع العسكري – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الاجتماع العسكري" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%DB%95%DA%B5%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="کۆمەڵناسیی سەربازی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کۆمەڵناسیی سەربازی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Milit%C3%A4rsoziologie" title="Militärsoziologie – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Militärsoziologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Military_sociology" title="Military sociology – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Military sociology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جامعه‌شناسی نظامی – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جامعه‌شناسی نظامی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sotilassosiologia" title="Sotilassosiologia – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sotilassosiologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%AD%A6" title="軍事社会学 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="軍事社会学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%B0%EC%82%AC%EC%82%AC%ED%9A%8C%ED%95%99" title="군사사회학 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="군사사회학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8D%D1%80%D0%B3%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="Цэргийн социологи – mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Цэргийн социологи" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Militaire_sociologie" title="Militaire sociologie – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Militaire sociologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Socjologia_wojska" title="Socjologia wojska – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Socjologia wojska" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Военная социология – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Военная социология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Војна социологија – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Војна социологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Asker%C3%AE_sosyoloji" title="Askerî sosyoloji – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Askerî sosyoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Військова соціологія – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Військова соціологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sosyolohiya_panmilitar" title="Sosyolohiya panmilitar – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Sosyolohiya panmilitar" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%AD%B8" title="軍事社會學 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="軍事社會學" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%AD%B8" title="軍事社會學 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="軍事社會學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1262403#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sociologie_militaire" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Sociologie_militaire" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sociologie_militaire"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sociologie_militaire"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Sociologie_militaire" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Sociologie_militaire" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;oldid=220089051" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Sociologie_militaire&amp;id=220089051&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FSociologie_militaire"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FSociologie_militaire"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Sociologie+militaire"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Sociologie_militaire&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Military_sociology" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1262403" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata bandeau-article bandeau-niveau-modere"><figure class="mw-halign-right noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Sources_secondaires" title="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus."><img alt="Si ce bandeau n&#39;est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption>Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus.</figcaption></figure><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:2017-fr.wp-orange-source.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/45px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/68px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/2017-fr.wp-orange-source.svg/90px-2017-fr.wp-orange-source.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p><strong class="bandeau-titre">Cet article ne s'appuie pas, ou pas assez, sur des sources <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sources_primaires,_secondaires_et_tertiaires" title="Wikipédia:Sources primaires, secondaires et tertiaires">secondaires ou tertiaires</a></strong> <small>(<time class="nowrap" datetime="2022-02" data-sort-value="2022-02">février 2022</time>).</small> </p> <div class="nomobile"> Pour améliorer la <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:V%C3%A9rifiabilit%C3%A9" title="Wikipédia:Vérifiabilité">vérifiabilité</a> de l'article ainsi que <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Ce_que_Wikip%C3%A9dia_n%27est_pas#Un_annuaire_ou_une_base_de_données" title="Wikipédia:Ce que Wikipédia n&#39;est pas">son intérêt encyclopédique</a>, il est nécessaire, quand des <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sources_primaires,_secondaires_et_tertiaires" title="Wikipédia:Sources primaires, secondaires et tertiaires">sources primaires</a> sont citées, de les associer à des analyses faites par des sources secondaires.</div> </div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_(November_1950).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/220px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/330px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg/440px-U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2058" /></a><figcaption>Soldat américain Warkorea</figcaption></figure> <p>La <b>sociologie militaire</b> est la branche (ou sous-discipline) de la <a href="/wiki/Sociologie" title="Sociologie">sociologie</a> qui étudie le comportement des agents au sein de l'institution militaire. </p><p>La sociologie militaire est une discipline récente qui peine à se constituer, encore aujourd’hui de manière autonome </p><p>Elle recouvre en effet de nombreuses disciplines comme la <a href="/wiki/Science_politique" title="Science politique">science politique</a>, l’<a href="/wiki/%C3%89conomie_(discipline)" title="Économie (discipline)">économie</a>, le <a href="/wiki/Droit" title="Droit">droit</a>, voire l’<a href="/wiki/Anthropologie" title="Anthropologie">anthropologie</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="L'histoire_de_la_sociologie_militaire_en_France_et_en_Allemagne"><span id="L.27histoire_de_la_sociologie_militaire_en_France_et_en_Allemagne"></span>L'histoire de la sociologie militaire en France et en Allemagne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : L&#39;histoire de la sociologie militaire en France et en Allemagne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : L&#39;histoire de la sociologie militaire en France et en Allemagne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sa naissance et son institutionnalisation sont très tardives, alors que l’<a href="/wiki/Histoire_militaire" title="Histoire militaire">histoire militaire</a> fait depuis longtemps partie du paysage scientifique. Les historiens sont les premiers à contribuer à une approche de type sociologique de l’institution militaire à l’instar de Boutaric en 1863 et de Babeau en 1890 qui s’imposent comme les pionniers de l’approche socio-historique. C’est d’abord la socio-psychologie militaire qui se développe dès le début du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle en réaction à des phénomènes nouveaux tels que le déploiement des armées de masse et la guerre totale, qu’il faut expliquer. Les premières études réalisées dans le domaine militaire, sont le fait de jeunes chercheurs américains qui participent à l’élaboration de tests visant à améliorer les conditions de recrutement et à des études sur la motivation au combat ou le moral. </p><p>En France, malgré quelques travaux de pères fondateurs comme <a href="/wiki/Alexis_de_Tocqueville" title="Alexis de Tocqueville">Tocqueville</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> ou <a href="/wiki/%C3%89mile_Durkheim" title="Émile Durkheim">Durkheim</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui lui donne son importance dans les processus de construction sociale et historique, le facteur militaire reste traité de façon instrumentale voire marginale. Pendant longtemps, seules les questions liées à la stratégie ou aux conflits vont être privilégiées par le champ académique au détriment de celles qui concernent les institutions militaires, au titre d’organisations et de professions. Cela s’applique surtout à la France, car aux États-Unis on assiste au développement d’un champ plus dynamique, notamment grâce à des ouvrages fondateurs comme celui de Janowitz<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, qui fait figure de pionnier de la sociologie militaire américaine. Au milieu des années 1960 on assiste aux États-Unis à la création du principal organe international de la sociologie militaire&#160;: l’Armed force and society, dont l’approche est beaucoup plus axée sur la socio-psychologie, à l’instar de la sociologie militaire allemande. En France, jusque dans les années 1960, la chose militaire n’a pas de légitimité académique et ne constitue pas un thème «&#160;académiquement correct&#160;»<sup id="cite_ref-mlm_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-mlm-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Jusqu’à cette époque, les rares publications sur le sujet sont le fait de journalistes, d'écrivains et d’hommes politiques. </p><p>De même, en Allemagne, après la Seconde Guerre Mondiale, les sciences sociales ne se consacrent qu’avec hésitation à l’étude du fait militaire, qui ne parvient pas à s’imposer dans le champ académique et ce, pour de nombreuses raisons. Parmi elles, on trouve l’étiquetage hâtif de «&#160;militariste, opportuniste ou apologiste du militaire&#160;»<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> attribué pendant longtemps aux recherches intensives et qui trouve sa résonance dans l’antimilitarisme du milieu intellectuel. On retrouve une hostilité du même type chez les intellectuels français, en particulier de gauche, encouragée par la réaction méfiante de l’institution militaire à toute intrusion extérieure, ne favorisant donc pas la recherche. Michel Louis Martin explique cet environnement hostile par le fait que les paradigmes structurant les sciences sociales ont été conçus dans la seconde moitié du XIXe, dans un contexte de «&#160;paix de cent ans&#160;» où le rôle de la violence armée et la fonction militaire étaient en déclin. S’ajoute à cela les conceptions évolutionnistes de cette époque qui prônent le rejet de la violence armée comme moyen de régulation des relations interétatiques, au bénéfice du commerce. Des événements tels que l’affaire Dreyfus, la Première Guerre mondiale, la Drôle de guerre, le régime de Vichy ou les conflits coloniaux, nourrissent un préjugé antimilitariste au sein de l’opinion publique française. Même si les périodes de conflit et les crises internationales entraînent un regain d’intérêt pour les affaires militaires, les études continuent de concerner presque quasi exclusivement les questions stratégiques. Cependant, après le putsch d’Alger en 1961 qui marque l’apogée de relations civiles-militaires douloureuses en France, un débat s’instaure et les universitaires s’engagent dans des efforts d’analyse. Au début des années 1960, des revues comme La Nef, Esprit ou encore La Revue française de sciences politiques, ouvrent leurs pages à des articles sur l’institution militaire, et surtout aux travaux d’universitaires étrangers. </p><p>Mais la sociologie militaire française souffre de plusieurs maux, notamment l’absence d’œuvres fondatrices, d’associations professionnelles ou savantes, de réunions scientifiques, qui fait que la visibilité des spécialistes universitaires français reste faible. Jusqu’au début des années 1970, les études militaires sont dominées par des non-universitaires qui sont à l’origine d’écrits ou de travaux privés d’unité conceptuelle. De plus, selon Pajon, «&#160;les recherches de sociologie du militaire sont parfois frappées d’une forme d’insularité théorique&#160;»<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> qui sont à la fois la cause et le résultat du développement de ses propres concepts difficilement transmissibles à d’autres disciplines. </p><p>Dans la seconde moitié des années 1960, les sciences sociales commencent à évoluer. Sans renoncer à une tradition de théorisation toujours bien ancrée, elles s’ouvrent à des approches des questions sociales plus réalistes et axiologiquement plus neutres. Parallèlement, les a priori à l’égard des questions de défense et des thématiques militaires et le préjugé antimilitariste des intellectuels s’estompent, encouragés par le phénomène de sécularisation qui commence à affecter l’armée, atténuant ainsi ses particularismes organisationnels et professionnels les plus saillant. «&#160;L’armée devient une entité sociale moins périphérique, plus intégrée à la société et donc une thématique susceptibles de relever plus normalement des appareils explicatifs des sciences sociales<sup id="cite_ref-mlm_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-mlm-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.» L’action de l’État encourage de plus un mouvement de convergence entre l’armée et la société, qui suscite un intérêt nouveau pour les sciences sociales au sein de l’institution militaire qui y recherche des solutions aux problèmes liés à sa modernisation et un moyen de favoriser son efficience organisationnelle. L’armée signe alors plusieurs contrats avec des organes de recherche civils comme le Centre de sociologie de la Défense nationale ou l’Observatoire social de la défense. Le nombre de centre de recherche sur les questions militaires augmente rapidement, encouragé par l’action dynamique de l’État. Ces questions sont également inscrites dans le cursus universitaire et incorporées aux enseignements de <abbr class="abbr" title="Deuxième">2<sup>e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr>&#160;cycle. Le groupe français de sociologie militaire se fait plus visible, notamment par l’organisation de colloques et la production d’enquêtes. </p><p>À la fin des années 1980, la recherche française en matière de sociologie militaire se signale par un corpus relativement abondant qui est le fait d’universitaires autant que de militaires. Mais cette production, qui contient des œuvres remarquables, ne s’inscrit jamais dans un «&#160;ensemble cohérent susceptible de donner son unité conceptuelle et méthodologique au champ de la sociologie militaire&#160;»<sup id="cite_ref-mlm_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-mlm-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> . De plus, le gros de la recherche est en Français et sur le cas français, ce qui empêche une réelle visibilité de la contribution française dans ce domaine. Le statut académique de la discipline reste donc assez précaire et très peu reconnu. Ainsi, les enseignements en sociologie militaire restent confinés au programme de <abbr class="abbr" title="Troisième">3<sup>e</sup></abbr>&#160;cycle et de façon optionnelle. Le nombre d’ouvrages commence à nettement diminuer, en partie parce que les militaires ont moins besoin des consultations extérieures civiles. D’autre part, les changements qui interviennent au niveau international, avec la fin de la bipolarité et la complète reconfiguration du système mondial qui s’ensuit, réorientent la recherche en priorité vers les questions internationales. Depuis les années 1990, en France, la recherche en matière de sociologie militaire en France se caractérise donc par sa stagnation et son caractère répétitif. Cependant, la possibilité d’un retour à des postures plus dynamiques n’est pas exclue, notamment au regard de la richesse des transformations actuelles du monde en matière de relations civiles-militaires et des nouvelles thématiques s’ouvrent à la recherche, notamment au niveau de l’européanisation de la défense. </p><p><br /> La sociologie militaire allemande connaît déjà ce type de dynamiques, grâce aux changements qui ont affecté l’armée depuis quelques années, notamment les missions multinationales et l’ouverture aux femmes. À l’instar de ce qui s’est passé en France dans les années 1960, les responsables militaires sont demandeurs d’un accompagnement sociologique pour appréhender ces mutations. En 2004, à Potsdam, s’est ouvert un cycle d’étude en sociologie militaire, chose impensable il y a seulement quelques années. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="L'histoire_de_la_sociologie_militaire_ailleurs_dans_le_monde"><span id="L.27histoire_de_la_sociologie_militaire_ailleurs_dans_le_monde"></span>L'histoire de la sociologie militaire ailleurs dans le monde</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : L&#39;histoire de la sociologie militaire ailleurs dans le monde" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : L&#39;histoire de la sociologie militaire ailleurs dans le monde"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text">1835&#160;: étudie le recrutement, les attitudes et la discipline des soldats dans les régimes démocratiques</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text">1902&#160;: établit un lien entre l’héroïsme militaire dans ses manifestations extrêmes, forme particulière de suicide altruiste, et l’intégration organisationnelle.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text">Morris Janowitz, The professional soldier, a social and political portrait, Glencoe (Ill), The Free Press, 1960</span> </li> <li id="cite_note-mlm-4"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-mlm_4-0">a</a> <a href="#cite_ref-mlm_4-1">b</a> et <a href="#cite_ref-mlm_4-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text">Michel Louis Martin, Prometteur ou marginal&#160;? Le champ de la sociologie militaire en France, dans «&#160;Les Champs de Mars&#160;», n°6, la Documentation française, 1999</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">GAREIS Sven et KLEIN Paul, Handbuch Militär und Sozialwissenschaft, Wiesbaden, 2006</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text">Pajon, le sociologue enrégimenté&#160;: méthodes et techniques d’enquête en milieu militaire, p.46</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Bertrand Badie, La diplomatie des droits de l’homme, Fayard, 2002</li> <li><a href="/wiki/Christophe_Bertossi" title="Christophe Bertossi">Christophe Bertossi</a> et Whitol de Wenden, Les couleurs du drapeau. L'armée française face aux discriminations, Robert Laffont, 2007</li> <li><a href="/wiki/Bernard_Bo%C3%ABne" title="Bernard Boëne">Bernard Boëne</a>, La spécificité militaire, Armand Colin, 1990</li> <li><a href="/wiki/Pascal_Boniface" title="Pascal Boniface">Pascal Boniface</a>, L’armée. Enquête sur 300 000 soldats méconnus, 1990</li> <li>Théodore Caplow et Pascal Vennesson, Sociologie militaire&#160;: armée, guerre et paix, Armand Colin, 2000</li> <li>Guillaume Courty et Guilliaume Devin, La construction européenne, La Découverte, 2005</li> <li>Serge Dufoulon, Les gars de la marine. Ethnologie d'un navire de guerre, éd. A-M Métailié, 1998.</li> <li>Sven Gareis et Paul Klein, Handbuch Militär und Sozialwissenschaft, 2006.</li> <li>Sébastien Jakubowski, La professionnalisation de l'armée française&#160;: conséquences sur l'autorité, L'Harmattan, 2007</li> <li>Morris Janowitz, The professional soldier, a social and political portrait, The Free Press, 1960</li> <li>Marie-Hélène Leon, Uniformes et formations, L'Harmattan, 1999</li> <li><a href="/wiki/Paul_Magnette" title="Paul Magnette">Paul Magnette</a>, Le régime politique de l’Union Européenne, Presses de Sciences Po, 2006</li> <li>Frédérique Matonti, Le comportement politique des français, Armand Colin, 1998</li> <li>André Thieblemont, Cultures et logiques militaires, Puf, 1999</li> <li>Jean-Pierre H. Thomas, Officiers. Sous-officiers. La dialectique des légitimités. CSDN. Addim. 1994</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Revues">Revues</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Revues" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Revues"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Armed Forces &amp; Society</li> <li>The Journal of Political and Military Sociology</li> <li>Res Militaris (revue bilingue en ligne)&#160;: <a rel="nofollow" class="external free" href="http://resmilitaris.net">http://resmilitaris.net</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Documents_gouvernementaux">Documents gouvernementaux</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Documents gouvernementaux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Documents gouvernementaux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Rapport d’information déposé en application de l’article 145 du Règlement, par La Commission de la défense nationale et des forces armées, sur les actions destinées à renforcer le lien entre la Nation et son Armée, présenté par les députés Bernard Grasset et Charles Cova, <time class="nowrap" datetime="2000-06-22" data-sort-value="2000-06-22">22 juin 2000</time></li> <li>Loi adoptée par le Parlement le <time class="nowrap" datetime="2005-03-15" data-sort-value="2005-03-15">15 mars 2005</time> portant sur le statut général des militaires</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sources_Internet">Sources Internet</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Sources Internet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Sources Internet"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.consilium.europa.eu/showPage.asp?id=248&amp;lang=fr&amp;mode=g">[1]</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.eurocorps.net/fr/historique/">[2]</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.defense.gouv.fr/europe_de_la_defense/la_defense_en_europe/introduction_generale/introduction">[3]</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://www.defense.gouv.fr/sga/content/download/45948/457027/file/loi_du_15032005_portant_nouveau_statut_des_militaires_loi_20050315_nouv_statut_gal_militaires.pdf">[4]</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.livreblancdefenseetsecurite.gouv.fr">[5]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Carnet_de_recherche">Carnet de recherche</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Carnet de recherche" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Carnet de recherche"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Sociologies militaires <a rel="nofollow" class="external free" href="http://sociomili.hypotheses.org">http://sociomili.hypotheses.org</a></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="2" style=""><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Guerre" title="Modèle:Palette Guerre"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a>&#160;· <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Guerre&amp;action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Guerre" title="Guerre">Guerre</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Histoire_militaire" title="Histoire militaire">Histoire militaire</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=G%C3%A9n%C3%A9ralit%C3%A9s_sur_la_guerre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Généralités sur la guerre (page inexistante)">Généralités sur la guerre</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Outline_of_war" class="extiw" title="en:Outline of war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Outline of war&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Conflits_pr%C3%A9historiques" title="Conflits préhistoriques">Conflits préhistoriques</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_de_l%27Antiquit%C3%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre de l&#39;Antiquité (page inexistante)">Guerres antiques</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ancient_warfare" class="extiw" title="en:Ancient warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Ancient warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_au_Moyen_%C3%82ge" title="Guerre au Moyen Âge">Guerres médiévales</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerres_modernes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerres modernes (page inexistante)">Guerres modernes</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Early_modern_warfare" class="extiw" title="en:Early modern warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Early modern warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_contemporaine" title="Guerre contemporaine">Guerres contemporaines</a> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_industrielle" title="Guerre industrielle">guerre industrielle</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_4e_g%C3%A9n%C3%A9ration" title="Guerre de 4e génération">de <abbr class="abbr" title="Quatrième">4<sup>e</sup></abbr>&#160;génération</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Typologie</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_d%27agression" title="Guerre d&#39;agression">D'agression</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27an%C3%A9antissement" title="Guerre d&#39;anéantissement">D'anéantissement</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_asym%C3%A9trique" title="Guerre asymétrique">Asymétrique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_biologique" title="Guerre biologique">Biologique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_blind%C3%A9e" title="Guerre blindée">Blindée</a></li> <li><a href="/wiki/Arme_chimique" title="Arme chimique">Chimique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_civile" title="Guerre civile">Civile</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_coloniale" title="Guerre coloniale">Coloniale</a></li> <li><a href="/wiki/Conqu%C3%AAte_militaire" title="Conquête militaire">de conquête</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_conventionnelle" title="Guerre conventionnelle">Conventionnelle</a></li> <li><a href="/wiki/Cyberguerre" title="Cyberguerre">Cyberguerre</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%C3%A9fensive" title="Guerre défensive">Défensive</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_dissym%C3%A9trique" title="Guerre dissymétrique">Dissymétrique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_%C3%A9conomique" title="Guerre économique">Économique</a></li> <li><a href="/wiki/Conflits_end%C3%A9miques" title="Conflits endémiques">Endémique</a></li> <li><a href="/wiki/Endiguement" title="Endiguement">Endiguement</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_ethnique" title="Guerre ethnique">Ethnique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_froide_(expression)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre froide (expression) (page inexistante)">Guerre froide</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cold_war_(term)" class="extiw" title="en:Cold war (term)"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Cold war (term)&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Incident_de_fronti%C3%A8re" title="Incident de frontière">Frontalière</a></li> <li><a href="/wiki/Conflit_gel%C3%A9" title="Conflit gelé">Gelée</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_hybride" title="Guerre hybride">Hybride</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27ind%C3%A9pendance" title="Guerre d&#39;indépendance">d'indépendance</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_l%27information" title="Guerre de l&#39;information">d'information</a></li> <li><a href="/wiki/Insurrection" title="Insurrection">Insurrection</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-insurrection" title="Contre-insurrection">Contre-insurrection</a></li> <li><a href="/wiki/Invasion_(action_militaire)" title="Invasion (action militaire)">Invasion</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_irr%C3%A9guli%C3%A8re" title="Guerre irrégulière">Irrégulière</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_juridique" title="Guerre juridique">Juridique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_de_lib%C3%A9ration_nationale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre de libération nationale (page inexistante)">Libération nationale</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wars_of_national_liberation" class="extiw" title="en:Wars of national liberation"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Wars of national liberation&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_limit%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre limitée (page inexistante)">Limitée</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Limited_war" class="extiw" title="en:Limited war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Limited war&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_mondiale" title="Guerre mondiale">Mondiale</a></li> <li><a href="/wiki/Network_centric_warfare" title="Network centric warfare">Network centric</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_nucl%C3%A9aire" title="Guerre nucléaire">Nucléaire</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_mouvement" title="Guerre de mouvement">de mouvement</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_palais" title="Guerre de palais">de palais</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_perp%C3%A9tuelle&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre perpétuelle (page inexistante)">Perpétuelle</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Perpetual_war" class="extiw" title="en:Perpetual war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Perpetual war&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_politique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre politique (page inexistante)">Politique</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Political_warfare" class="extiw" title="en:Political warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Political warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_positions" title="Guerre de positions">de positions</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_pr%C3%A9emption" title="Guerre de préemption">de préemption</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_pr%C3%A9ventive" title="Guerre préventive">Préventive</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_par_procuration" title="Guerre par procuration">par procuration</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_propre" title="Guerre propre">Propre</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_psychologique" title="Guerre psychologique">Psychologique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_religion" title="Guerre de religion">de religion</a> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_sainte" title="Guerre sainte">sainte</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_de_ressources&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre de ressources (page inexistante)">de ressources</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Resource_war" class="extiw" title="en:Resource war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Resource war&#160;»">(en)</span></a></li> <li><span class="page_h" title="Ce lien renvoie vers une page d&#39;homonymie"><a href="/wiki/Guerre_de_Succession" class="mw-disambig" title="Guerre de Succession">de Succession</a></span><small>&#160;<span style="vertical-align:top"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Guerre_de_Succession" title="Guerre de Succession"><img alt="Ce lien renvoie vers une page d&#39;homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/15px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="15" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/23px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></span></small></li> <li><a href="/wiki/Guerre_contre_le_terrorisme" title="Guerre contre le terrorisme">Contre le terrorisme</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_totale" title="Guerre totale">Totale</a></li> <li><a href="/wiki/Gu%C3%A9rilla_urbaine" title="Guérilla urbaine">Guérilla urbaine</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_d%27usure" title="Guerre d&#39;usure">d'usure</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_absolue&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre absolue (page inexistante)">Absolue</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Absolute_war" class="extiw" title="en:Absolute war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Absolute war&#160;»">(en)</span></a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/w/index.php?title=Espaces_de_combat&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Espaces de combat (page inexistante)">Espaces de combat</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Battlespace" class="extiw" title="en:Battlespace"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Battlespace&#160;»">(en)</span></a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_a%C3%A9rienne" title="Guerre aérienne">Aérienne</a> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_antia%C3%A9rienne" title="Guerre antiaérienne">Antiaérienne</a></li> <li><a href="/wiki/Bombardement_a%C3%A9rien" title="Bombardement aérien">Bombardement</a></li> <li><a href="/wiki/Troupe_a%C3%A9roport%C3%A9e" title="Troupe aéroportée">Aéroportée</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_dans_l%27espace" title="Guerre dans l&#39;espace">Espace</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_des_drones" title="Guerre des drones">Drones</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Guerre_terrestre" title="Guerre terrestre">Terrestre</a> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_en_milieu_arctique" title="Guerre en milieu arctique">En milieu arctique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_en_milieu_d%C3%A9sertique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre en milieu désertique (page inexistante)">En milieu désertique</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Desert_warfare" class="extiw" title="en:Desert warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Desert warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_dans_la_jungle&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre dans la jungle (page inexistante)">Dans la jungle</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Jungle_warfare" class="extiw" title="en:Jungle warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Jungle warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_en_montagne" title="Guerre en montagne">en montagne</a></li> <li><a href="/wiki/Combat_urbain" title="Combat urbain">en milieu urbain</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Guerre_navale" title="Guerre navale">sur l'eau</a> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9barquement" title="Débarquement">Amphibie</a> (<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_militaire_amphibie" title="Opération militaire amphibie">opération amphibie</a>)</li> <li><a href="/wiki/Marine_de_haute-mer" title="Marine de haute-mer">Haute-mer</a></li> <li><a href="/wiki/Marine_fluviale" title="Marine fluviale">Fluviale</a></li> <li><a href="/wiki/Marine_littorale" title="Marine littorale">Littorale</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marine_de_surface&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Marine de surface (page inexistante)">Surface</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Surface_warfare" class="extiw" title="en:Surface warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Surface warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_sous-marine" title="Guerre sous-marine">Sous-marine</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Guerre_souterraine" title="Guerre souterraine">Souterraine</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Guerre_de_tunnels&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre de tunnels (page inexistante)">Tunnels</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tunnel_warfare" class="extiw" title="en:Tunnel warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Tunnel warfare&#160;»">(en)</span></a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Arme" title="Arme">Armes</a> et matériel</th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Guerre_blind%C3%A9e" title="Guerre blindée">Blindés</a></li> <li><a href="/wiki/Artillerie" title="Artillerie">Artillerie</a> <ul><li><a href="/wiki/Tir_de_barrage" title="Tir de barrage">Barrage</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Guerre_biologique" title="Guerre biologique">Biologique</a> <ul><li><a href="/wiki/Arme_biologique" title="Arme biologique">Armes</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Camouflage_(militaire)" title="Camouflage (militaire)">Camouflage</a></li> <li><a href="/wiki/Cavalerie" title="Cavalerie">Cavalerie</a></li> <li><a href="/wiki/Arme_chimique" title="Arme chimique">Chimique</a></li> <li><a href="/wiki/Combat_interarmes" title="Combat interarmes">Arme combinée</a></li> <li><a href="/wiki/Armes_conventionnelles" title="Armes conventionnelles">Conventionnelles</a></li> <li><a href="/wiki/Cyberguerre" title="Cyberguerre">Cyberarmes</a></li> <li><a href="/wiki/Strat%C3%A9gies_A2/AD" title="Stratégies A2/AD">Stratégies A2/AD</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9sinformation" title="Désinformation">Désinformation</a></li> <li><a href="/wiki/Drone_de_combat" title="Drone de combat">Drone</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_%C3%A9lectronique" title="Guerre électronique">Électronique</a></li> <li><a href="/wiki/Infanterie" title="Infanterie">Infanterie</a></li> <li><a href="/wiki/Munition_r%C3%B4deuse" title="Munition rôdeuse">Munition rôdeuse</a></li> <li><a href="/wiki/Musique_militaire" title="Musique militaire">Musique</a></li> <li><a href="/wiki/Arme_nucl%C3%A9aire" title="Arme nucléaire">Nucléaire</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_radiologique" title="Guerre radiologique">Radiologique</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_non_conventionnelle" title="Guerre non conventionnelle">non conventionnelles</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Tactique_militaire" title="Tactique militaire">Tactiques</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liste_de_tactiques_militaires&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste de tactiques militaires (page inexistante)">Liste de tactiques militaires</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_military_tactics" class="extiw" title="en:List of military tactics"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of military tactics&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Tactiques_de_combat_a%C3%A9rien" title="Tactiques de combat aérien">Combat aérien</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille" title="Bataille">Bataille</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tactiques_de_cavalerie&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tactiques de cavalerie (page inexistante)">Cavalerie</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cavalry_tactics" class="extiw" title="en:Cavalry tactics"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Cavalry tactics&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Charge_militaire" title="Charge militaire">Charge</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-attaque_(militaire)" title="Contre-attaque (militaire)">Contre-attaque</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-insurrection" title="Contre-insurrection">Contre-insurrection</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Defeat_in_detail&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Defeat in detail (page inexistante)">Defeat in detail</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Defeat_in_detail" class="extiw" title="en:Defeat in detail"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Defeat in detail&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Position_de_combat_d%C3%A9fensive&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Position de combat défensive (page inexistante)">Position de combat défensive</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Defensive_fighting_position" class="extiw" title="en:Defensive fighting position"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Defensive fighting position&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Enveloppement_(militaire)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Enveloppement (militaire) (page inexistante)">Enveloppement</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Envelopment" class="extiw" title="en:Envelopment"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Envelopment&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Gu%C3%A9rilla" title="Guérilla">Guérilla</a></li> <li><a href="/wiki/Esprit_de_corps" title="Esprit de corps">Esprit de corps</a></li> <li><a href="/wiki/Choc_et_effroi" title="Choc et effroi">Choc et effroi</a></li> <li><a href="/wiki/Si%C3%A8ge_(militaire)" title="Siège (militaire)">Siège</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saturation_(militaire)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Saturation (militaire) (page inexistante)">Saturation</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Swarming_(military)" class="extiw" title="en:Swarming (military)"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Swarming (military)&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Objectif_tactique" title="Objectif tactique">Objectif tactique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Attaque_de_saturation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Attaque de saturation (page inexistante)">Attaque de saturation</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Saturation_attack" class="extiw" title="en:Saturation attack"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Saturation attack&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_tranch%C3%A9es" title="Guerre de tranchées">Tranchées</a></li> <li><a href="/wiki/Retraite_(militaire)" title="Retraite (militaire)">Retraite</a></li> <li><a href="/wiki/Reddition_(militaire)" title="Reddition (militaire)">Reddition</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Art_op%C3%A9ratif" title="Art opératif">Art opératif</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_militaire" title="Opération militaire">Opération militaire</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A9%C3%A2tre_militaire" title="Théâtre militaire">Théâtre d'opérations</a></li> <li><a href="/wiki/Recherche_op%C3%A9rationnelle" title="Recherche opérationnelle">Recherche opérationnelle</a></li> <li><i><a href="/wiki/Blitzkrieg" title="Blitzkrieg">Blitzkrieg</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guerre_exp%C3%A9ditionnaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Guerre expéditionnaire (page inexistante)">Expéditionnaire</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Expeditionary_warfare" class="extiw" title="en:Expeditionary warfare"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Expeditionary warfare&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9rations_en_profondeur" title="Opérations en profondeur">Opérations en profondeur</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_mouvement" title="Guerre de mouvement">Guerre de mouvement</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_positions" title="Guerre de positions">Guerre de positions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Groupe_de_man%C5%93uvre_op%C3%A9rationnel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Groupe de manœuvre opérationnel (page inexistante)">Groupe de manœuvre opérationnel</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Operational_manoeuvre_group" class="extiw" title="en:Operational manoeuvre group"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Operational manoeuvre group&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Combat_de_rencontre" title="Combat de rencontre">Combat de rencontre</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9rations_a%C3%A9roport%C3%A9es" title="Opérations aéroportées">Opérations aéroportées</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_a%C3%A9rienne" title="Opération aérienne">Opération aérienne</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9ration_terrestre" title="Opération terrestre">Opération terrestre</a></li> <li><a href="/wiki/Op%C3%A9rations_psychologiques" title="Opérations psychologiques">Opérations psychologiques</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Strat%C3%A9gie_militaire" title="Stratégie militaire">Stratégie</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Liste_de_strat%C3%A9gies_et_concepts_militaires&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste de stratégies et concepts militaires (page inexistante)">Liste de stratégies et concepts militaires</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_military_strategies_and_concepts" class="extiw" title="en:List of military strategies and concepts"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of military strategies and concepts&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Campagne_militaire" title="Campagne militaire">Campagne militaire</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_de_positions" title="Guerre de positions">Guerre de positions</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-attaque_(militaire)" title="Contre-attaque (militaire)">Contre-offensive</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Point_culminant_(militaire)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Point culminant (militaire) (page inexistante)">Point culminant</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Culminating_point" class="extiw" title="en:Culminating point"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Culminating point&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9fense_en_profondeur" title="Défense en profondeur">Défense en profondeur</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tudes_strat%C3%A9giques" title="Études stratégiques">Études stratégiques</a></li> <li><a href="/wiki/Terre_d%C3%A9serte" title="Terre déserte">Terre déserte</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9ception_(militaire)" title="Déception (militaire)">Déception</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A9fense_strat%C3%A9gique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Défense stratégique (page inexistante)">Défense</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Strategic_defence" class="extiw" title="en:Strategic defence"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Strategic defence&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Profondeur_strat%C3%A9gique" title="Profondeur stratégique">Profondeur</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Objectif_strat%C3%A9gique&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Objectif stratégique (page inexistante)">Objectif</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Strategic_goal_(military)" class="extiw" title="en:Strategic goal (military)"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Strategic goal (military)&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Strat%C3%A9gie_navale&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Stratégie navale (page inexistante)">Navale</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Naval_strategy" class="extiw" title="en:Naval strategy"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Naval strategy&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Offensive_(militaire)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Offensive (militaire) (page inexistante)">Offensive</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Offensive_(military)" class="extiw" title="en:Offensive (military)"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Offensive (military)&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Politique_de_la_terre_br%C3%BBl%C3%A9e" title="Politique de la terre brûlée">Politique de la terre brûlée</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_strat%C3%A9gie" title="Grande stratégie">Grande stratégie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/w/index.php?title=Administration_militaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Administration militaire (page inexistante)">Administration</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Arme_(corps_militaire)" title="Arme (corps militaire)">Corps</a></li> <li><a href="/wiki/Politique_de_d%C3%A9fense" title="Politique de défense">Politique de défense</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89tat-major#État-major_militaire" title="État-major">État-major</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89ducation_et_entra%C3%AEnement_militaire" title="Éducation et entraînement militaire">Instruction et formation</a></li> <li><a href="/wiki/Service_militaire" title="Service militaire">Service</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Sociologie</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/w/index.php?title=Organisation_militaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Organisation militaire (page inexistante)">Organisation</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Military_organization" class="extiw" title="en:Military organization"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Military organization&#160;»">(en)</span></a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Cha%C3%AEne_de_commandement" title="Chaîne de commandement">Chaîne de commandement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Commandement_et_contr%C3%B4le&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Commandement et contrôle (page inexistante)">Commandement et contrôle</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Command_and_control" class="extiw" title="en:Command and control"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Command and control&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_militaire" title="Doctrine militaire">Doctrine</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%A9nie_militaire" title="Génie militaire">Ingénieurs</a></li> <li><a href="/wiki/Renseignement_militaire" title="Renseignement militaire">Renseignement</a></li> <li><a href="/wiki/Grade_militaire" title="Grade militaire">Grades</a></li> <li><a href="/wiki/Industrie_de_l%27armement" title="Industrie de l&#39;armement">Technologie et équipement</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Militaire" title="Militaire">Personnel</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Arm%C3%A9e_r%C3%A9guli%C3%A8re" title="Armée régulière">Armée régulière</a> <ul><li><a href="/wiki/Volontaire_(militaire)" title="Volontaire (militaire)">Volontaires</a></li> <li><a href="/wiki/Volontaires_militaires_%C3%A9trangers" title="Volontaires militaires étrangers">Volontaires étrangers</a></li> <li><a href="/wiki/Combattants_volontaires_internationaux" title="Combattants volontaires internationaux">Volontaires internationaux</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Arm%C3%A9e_irr%C3%A9guli%C3%A8re" title="Armée irrégulière">Armée irrégulière</a></li> <li><a href="/wiki/Enr%C3%B4lement" title="Enrôlement">Enrôlement</a></li> <li><a href="/wiki/Conscription" title="Conscription">Conscription</a></li> <li><a href="/wiki/Classe_(arm%C3%A9e)" title="Classe (armée)">Entraînement</a></li> <li><a href="/wiki/Combattant_(droit)" title="Combattant (droit)">Combattant</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cialisation_militaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Spécialisation militaire (page inexistante)">Spécialisation</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Military_specialism" class="extiw" title="en:Military specialism"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Military specialism&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Femmes_dans_l%27arm%C3%A9e" title="Femmes dans l&#39;armée">Femmes dans l'armée</a></li> <li><a href="/wiki/Enfant_soldat" title="Enfant soldat">Enfant soldat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Personnes_trans_et_service_militaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Personnes trans et service militaire (page inexistante)">Personnes trans et service militaire</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Transgender_people_and_military_service" class="extiw" title="en:Transgender people and military service"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Transgender people and military service&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Harc%C3%A8lement_sexuel_dans_l%27arm%C3%A9e&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Harcèlement sexuel dans l&#39;armée (page inexistante)">Harcèlement sexuel dans l'armée</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sexual_harassment_in_the_military" class="extiw" title="en:Sexual harassment in the military"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Sexual harassment in the military&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Objection_de_conscience" title="Objection de conscience">Objecteur de conscience</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Contre-recrutement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Contre-recrutement (page inexistante)">Contre-recrutement</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Counter-recruitment" class="extiw" title="en:Counter-recruitment"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Counter-recruitment&#160;»">(en)</span></a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Logistique_militaire" title="Logistique militaire">Logistique</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Complexe_militaro-industriel" title="Complexe militaro-industriel">Complexe militaro-industriel</a> <ul><li><a href="/wiki/Industrie_de_l%27armement" title="Industrie de l&#39;armement">Industrie de l'armement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mat%C3%A9riel_militaire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Matériel militaire (page inexistante)">Matériel</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Materiel" class="extiw" title="en:Materiel"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Materiel&#160;»">(en)</span></a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ravitaillement" title="Ravitaillement">Ravitaillement</a></li> <li><a href="/wiki/Intendance_militaire" title="Intendance militaire">Intendance</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9p%C3%B4t_(militaire)" title="Dépôt (militaire)">Dépôt</a></li> <li><a href="/wiki/Base_op%C3%A9rationnelle_avanc%C3%A9e" title="Base opérationnelle avancée">Base opérationnelle avancée</a></li> <li><a href="/wiki/Avant-poste_(fortification)" title="Avant-poste (fortification)">Avant-poste</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%A9fense_c%C3%B4ti%C3%A8re_(militaire)" title="Défense côtière (militaire)">Défense côtière et fortification</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Science_militaire" title="Science militaire">Science</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Projection_(d%C3%A9fense)" title="Projection (défense)">Projection</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loss_of_Strength_Gradient&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Loss of Strength Gradient (page inexistante)">Loss of Strength Gradient</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Loss_of_Strength_Gradient" class="extiw" title="en:Loss of Strength Gradient"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Loss of Strength Gradient&#160;»">(en)</span></a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Droit_de_la_guerre" title="Droit de la guerre">Droit</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Justice_militaire" title="Justice militaire">Justice</a></li> <li><a href="/wiki/Crime_de_guerre" title="Crime de guerre">Crime de guerre</a> <ul><li><a href="/wiki/Perfidie_(crime_de_guerre)" title="Perfidie (crime de guerre)">Perfidie</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Cour_martiale" title="Cour martiale">Cour martiale</a></li> <li><a href="/wiki/Loi_martiale" title="Loi martiale">Loi martiale</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A8gles_d%27engagement" title="Règles d&#39;engagement">Règles d'engagement</a></li> <li><a href="/wiki/Conventions_de_Gen%C3%A8ve" title="Conventions de Genève">Conventions de Genève</a> <ul><li><a href="/wiki/Protocole_I" title="Protocole I">Protocole I</a></li> <li><a href="/wiki/Protocole_II" title="Protocole II">Protocole II</a></li> <li><a href="/wiki/Protocole_III" title="Protocole III">Protocole III</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Droit_international_humanitaire" title="Droit international humanitaire">Droit international humanitaire</a></li> <li><a href="/wiki/Droit_international_humanitaire_coutumier" title="Droit international humanitaire coutumier">Droit international humanitaire coutumier</a></li> <li><a href="/wiki/Protocole_de_Gen%C3%A8ve" title="Protocole de Genève">Protocole de Genève</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Th%C3%A9orie_militaire" title="Théorie militaire">Théorie</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Sup%C3%A9riorit%C3%A9_a%C3%A9rienne" title="Supériorité aérienne">Supériorité aérienne</a></li> <li><a href="/wiki/Doctrine_de_contr%C3%B4le_de_la_mer" title="Doctrine de contrôle de la mer">Doctrine de contrôle de la mer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Broken-backed_war_theory&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Broken-backed war theory (page inexistante)">Broken-backed war theory</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Broken-backed_war_theory" class="extiw" title="en:Broken-backed war theory"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Broken-backed war theory&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Domination_sur_l%27ensemble_du_spectre" title="Domination sur l&#39;ensemble du spectre">Domination sur l'ensemble du spectre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Overmatch&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Overmatch (page inexistante)">Overmatch</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Overmatch" class="extiw" title="en:Overmatch"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Overmatch&#160;»">(en)</span></a></li> <li><i><a href="/wiki/La_Guerre_hors_limites" title="La Guerre hors limites">La Guerre hors limites</a></i></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="">Thèmes connexes</th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Mouvement_antiguerre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mouvement antiguerre (page inexistante)">Mouvement antiguerre</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Anti-war_movement" class="extiw" title="en:Anti-war movement"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Anti-war movement&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Principes_de_la_guerre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Principes de la guerre (page inexistante)">Principes de la guerre</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Principles_of_war" class="extiw" title="en:Principles of war"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Principles of war&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89thique_militaire" title="Éthique militaire">Éthique</a></li> <li><a href="/wiki/Philosophie_de_la_guerre" title="Philosophie de la guerre">Philosophie de la guerre</a></li> <li><a href="/wiki/Grandes_man%C5%93uvres" title="Grandes manœuvres">Grandes manœuvres</a></li> <li><a href="/wiki/Lois_de_Lanchester" title="Lois de Lanchester">Lois de Lanchester</a></li> <li><a href="/wiki/Dilemme_de_s%C3%A9curit%C3%A9" title="Dilemme de sécurité">Dilemme de sécurité</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tripwire_force&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tripwire force (page inexistante)">Tripwire force</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tripwire_force" class="extiw" title="en:Tripwire force"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Tripwire force&#160;»">(en)</span></a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Mercenaire" title="Mercenaire">Mercenaire</a></li> <li><a href="/wiki/Femmes_dans_la_guerre" title="Femmes dans la guerre">Femmes dans la guerre</a></li> <li><a href="/wiki/Enfants_dans_les_situations_d%E2%80%99urgence_et_de_conflit" title="Enfants dans les situations d’urgence et de conflit">Enfants dans les conflits</a></li> <li><a href="/wiki/Pol%C3%A9mologie" title="Polémologie">Polémologie</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9fractaire_%C3%A0_l%27arm%C3%A9e" title="Réfractaire à l&#39;armée">Réfractaire à l'armée</a></li> <li><a href="/wiki/Guerre_juste" title="Guerre juste">Doctrine de la guerre juste</a></li> <li><a href="/wiki/Pertes_(militaire)" title="Pertes (militaire)">Pertes militaires</a></li> <li><a href="/wiki/Victime_civile" title="Victime civile">Pertes civiles</a></li> <li><a href="/wiki/Viol_de_guerre" title="Viol de guerre">Viol de guerre</a></li> <li>Dans la culture <ul><li><a href="/wiki/Film_de_guerre" title="Film de guerre">Film de guerre</a></li> <li><a href="/wiki/Science-fiction_militaire" title="Science-fiction militaire">Science-fiction militaire</a></li> <li><a href="/wiki/Roman_de_guerre" title="Roman de guerre">Roman de guerre</a></li></ul></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style=""><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Liste_en_rapport_avec_le_domaine_militaire" title="Catégorie:Liste en rapport avec le domaine militaire">Listes</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Liste_de_guerres" title="Liste de guerres">Guerres</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_des_guerres_contemporaines" title="Liste des guerres contemporaines">Guerres contemporaines</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_guerres_entre_des_d%C3%A9mocraties" title="Liste de guerres entre des démocraties">Opposant des démocraties</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liste_d%27armes&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste d&#39;armes (page inexistante)">Armes</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lists_of_weapons" class="extiw" title="en:Lists of weapons"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;Lists of weapons&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_batailles" title="Liste de batailles">Batailles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liste_de_crimes_de_guerre&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste de crimes de guerre (page inexistante)">Crimes de guerre</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_war_crimes" class="extiw" title="en:List of war crimes"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of war crimes&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liste_de_guerres_par_nombre_de_morts&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste de guerres par nombre de morts (page inexistante)">Nombres de morts</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_wars_by_death_toll" class="extiw" title="en:List of wars by death toll"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of wars by death toll&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liste_d%27occupations_militaires&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste d&#39;occupations militaires (page inexistante)">Occupations</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_military_occupations" class="extiw" title="en:List of military occupations"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of military occupations&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Liste_d%27op%C3%A9rations_militaires" title="Liste d&#39;opérations militaires">Opérations</a></li> <li><a href="/wiki/Liste_de_si%C3%A8ges" title="Liste de sièges">Sièges</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liste_de_tactiques_militaires&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Liste de tactiques militaires (page inexistante)">Tactiques</a>&#160;<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_military_tactics" class="extiw" title="en:List of military tactics"><span class="indicateur-langue" title="Article en anglais&#160;: «&#160;List of military tactics&#160;»">(en)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Liste_d%27%C3%A9crivains_ayant_%C3%A9t%C3%A9_militaires_ou_ayant_%C3%A9crit_sur_l%27arm%C3%A9e" title="Liste d&#39;écrivains ayant été militaires ou ayant écrit sur l&#39;armée">Écrivains</a></li></ul> </div></td> </tr> </tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Sociologie" title="Portail de la sociologie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Portal_Sociology_icon.svg/24px-Portal_Sociology_icon.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Portal_Sociology_icon.svg/36px-Portal_Sociology_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Portal_Sociology_icon.svg/48px-Portal_Sociology_icon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Sociologie" title="Portail:Sociologie">Portail de la sociologie</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐7757cc99d6‐q84c4 Cached time: 20250302175403 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.205 seconds Real time usage: 0.309 seconds Preprocessor visited node count: 2011/1000000 Post‐expand include size: 200256/2097152 bytes Template argument size: 58905/2097152 bytes Highest expansion depth: 16/100 Expensive parser function count: 48/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 3412/5000000 bytes Lua time usage: 0.065/10.000 seconds Lua memory usage: 2707084/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 208.897 1 -total 44.20% 92.342 1 Modèle:Palette 41.47% 86.638 1 Modèle:Palette_Guerre 39.78% 83.099 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation 33.67% 70.333 16 Modèle:Liste_horizontale 29.98% 62.631 48 Modèle:Lien 23.32% 48.717 1 Modèle:Sources_secondaires 21.14% 44.151 1 Modèle:Portail 16.93% 35.376 1 Modèle:Méta_bandeau_d'avertissement 9.58% 20.013 1 Modèle:Catégorisation_badges --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:3211347:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250302175403 and revision id 220089051. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;oldid=220089051">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;oldid=220089051</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Science_militaire" title="Catégorie:Science militaire">Science militaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Branche_de_la_sociologie" title="Catégorie:Branche de la sociologie">Branche de la sociologie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Sociologie_militaire" title="Catégorie:Sociologie militaire">Sociologie militaire</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences_depuis_f%C3%A9vrier_2022" title="Catégorie:Article manquant de références depuis février 2022">Article manquant de références depuis février 2022</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_manquant_de_r%C3%A9f%C3%A9rences/Liste_compl%C3%A8te" title="Catégorie:Article manquant de références/Liste complète">Article manquant de références/Liste complète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_anglais" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en anglais">Article contenant un appel à traduction en anglais</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sociologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sociologie/Articles liés">Portail:Sociologie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Sciences_humaines_et_sociales/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés">Portail:Sciences humaines et sociales/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Soci%C3%A9t%C3%A9/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Société/Articles liés">Portail:Société/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 7 novembre 2024 à 11:46.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Sociologie_militaire" title="Spécial:Citer/Sociologie militaire">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sociologie_militaire&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Sociologie militaire</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>18 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-59986f9cc4-nwvkr","wgBackendResponseTime":154,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.205","walltime":"0.309","ppvisitednodes":{"value":2011,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":200256,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":58905,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":48,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3412,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 208.897 1 -total"," 44.20% 92.342 1 Modèle:Palette"," 41.47% 86.638 1 Modèle:Palette_Guerre"," 39.78% 83.099 1 Modèle:Méta_palette_de_navigation"," 33.67% 70.333 16 Modèle:Liste_horizontale"," 29.98% 62.631 48 Modèle:Lien"," 23.32% 48.717 1 Modèle:Sources_secondaires"," 21.14% 44.151 1 Modèle:Portail"," 16.93% 35.376 1 Modèle:Méta_bandeau_d'avertissement"," 9.58% 20.013 1 Modèle:Catégorisation_badges"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.065","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2707084,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7757cc99d6-q84c4","timestamp":"20250302175403","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sociologie militaire","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Sociologie_militaire","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1262403","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1262403","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-08-22T14:32:35Z","dateModified":"2024-11-07T10:46:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f0\/U.S._Army_machine_gun_team_near_the_Chongchon_River_in_North_Korea_%28November_1950%29.jpg"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10