CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="hr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Iliri – Wikipedija</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hrwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy hr","wgMonthNames":["","siječanj","veljača","ožujak","travanj","svibanj","lipanj","srpanj","kolovoz","rujan","listopad","studeni","prosinac"],"wgRequestId":"7ab43554-2966-4ed7-9508-d627ecfac6eb","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Iliri","wgTitle":"Iliri","wgCurRevisionId":7062443,"wgRevisionId":7062443,"wgArticleId":21060,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Izabrani članci","Tračko-ilirski narodi","Iliri","Antička povijest","Nestali narodi","Stari narodi i civilizacije"],"wgPageViewLanguage":"hr","wgPageContentLanguage":"hr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Iliri","wgRelevantArticleId":21060,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q146715","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.5"}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Web2Cit","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hr&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.20"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/Illyrian_tribes-en.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1344"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Illyrian_tribes-en.png/800px-Illyrian_tribes-en.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="896"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Illyrian_tribes-en.png/640px-Illyrian_tribes-en.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="717"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Iliri – Wikipedija"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hr.m.wikipedia.org/wiki/Iliri"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Uredi" href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedija (hr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Iliri"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedija Atom izvor" href="/w/index.php?title=Posebno:Nedavne_promjene&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Iliri rootpage-Iliri skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Prijeđi na sadržaj</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Mrežno mjesto"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Glavni izbornik" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Glavni izbornik" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Glavni izbornik</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Glavni izbornik</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Orijentacija </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Glavna_stranica" title="Posjeti glavnu stranicu [z]" accesskey="z"><span>Glavna stranica</span></a></li><li id="n-contents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Sadr%C5%BEaj"><span>Sadržaj</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Slu%C4%8Dajna_stranica" title="Učitavanje slučajne stranice [x]" accesskey="x"><span>Slučajna stranica</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Nedavne_promjene" title="Popis nedavnih promjena u wikiju [r]" accesskey="r"><span>Nedavne promjene</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedija:Kafi%C4%87" title="O projektu, što možete učiniti, gdje se što nalazi"><span>Kafić</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomo%C4%87:Sadr%C5%BEaj" title="Mjesto gdje se može dobiti pomoć"><span>Pomoć</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Posebne_stranice"><span>Posebne stranice</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Glavna_stranica" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hr.svg" style="width: 7.5em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Slobodna enciklopedija" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Posebno:Tra%C5%BEi" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pretraži Wikipediju [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Traži</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pretraži projekt Wikipedija" aria-label="Pretraži projekt Wikipedija" autocapitalize="sentences" title="Pretraži Wikipediju [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Traži"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Traži</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Osobni alati"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Izgled" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Izgled</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=hr.wikipedia.org&uselang=hr" class=""><span>Donacije</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=Iliri" title="Predlažemo Vam da stvorite račun i prijavite se, iako to nije obavezno" class=""><span>Stvori račun</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&returnto=Iliri" title="Predlažemo Vam da se prijavite, iako to nije obavezno [o]" accesskey="o" class=""><span>Prijavi se</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Više mogućnosti" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Osobni alati" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Osobni alati</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Suradnički izbornik" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=hr.wikipedia.org&uselang=hr"><span>Donacije</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Stvori_ra%C4%8Dun&returnto=Iliri" title="Predlažemo Vam da stvorite račun i prijavite se, iako to nije obavezno"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Stvori račun</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Prijava&returnto=Iliri" title="Predlažemo Vam da se prijavite, iako to nije obavezno [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Prijavi se</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Stranice za neprijavljene suradnike <a href="/wiki/Pomo%C4%87:Uvod" aria-label="Vidi više o uređivanju"><span>saznajte više</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Moji_doprinosi" title="Popis uređivanja učinjenih s ove IP adrese [y]" accesskey="y"><span>Doprinosi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Moj_razgovor" title="Rasprava o uređivanjima s ove IP adrese [n]" accesskey="n"><span>Razgovor</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Esakrij\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"hr\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cstyle data-mw-deduplicate=\"TemplateStyles:r7100381\"\u003E.mw-parser-output .fmbox{clear:both;margin:0.2em 0;width:100%;border:1px solid #a2a9b1;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);box-sizing:border-box;color:var(--color-base,#202122)}.mw-parser-output .fmbox-warning{border:1px solid #bb7070;background-color:#ffdbdb}.mw-parser-output .fmbox-editnotice{background-color:transparent}.mw-parser-output .fmbox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.9em;width:100%}.mw-parser-output .fmbox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .fmbox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .fmbox .mbox-invalid-type{text-align:center}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .fmbox-warning{background-color:#300}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .fmbox-warning{background-color:#300}}\u003C/style\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" role=\"presentation\" style=\"border:1px solid #E3B100;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikiprojekt_Hrvatska/1100._obljetnica_Hrvatskog_Kraljevstva\" title=\"Wikipedija:Wikiprojekt Hrvatska/1100. obljetnica Hrvatskog Kraljevstva\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/26px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"26\" height=\"27\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/39px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/WPCRO_Logo_2014_f.svg/52px-WPCRO_Logo_2014_f.svg.png 2x\" data-file-width=\"150\" data-file-height=\"156\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\"\u003EPišite i uređujte članke u \u003Cb\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Wikiprojekt_Hrvatska/1100._obljetnica_Hrvatskog_Kraljevstva\" title=\"Wikipedija:Wikiprojekt Hrvatska/1100. obljetnica Hrvatskog Kraljevstva\"\u003Ewikimaratonu povodom 1100. obljetnice Hrvatskoga Kraljevstva\u003C/a\u003E\u003C/b\u003E.\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-imageright\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Datoteka:Pleter12.svg\" class=\"mw-file-description\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/60px-Pleter12.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"60\" height=\"18\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/90px-Pleter12.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Pleter12.svg/120px-Pleter12.svg.png 2x\" data-file-width=\"156\" data-file-height=\"47\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\n\u003Clink rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" href=\"mw-data:TemplateStyles:r7100381\" /\u003E\u003Ctable class=\"plainlinks fmbox fmbox-system\" role=\"presentation\" style=\"border:1px solid #0077BB;\"\u003E\u003Ctbody\u003E\u003Ctr\u003E\u003Ctd class=\"mbox-image\"\u003E\u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Cspan\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/40px-Treffpunkt.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"26\" height=\"26\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Treffpunkt.svg/60px-Treffpunkt.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/span\u003E\u003C/span\u003E\u003C/td\u003E\u003Ctd class=\"mbox-text\"\u003EOtvoren je \u003Ca href=\"/wiki/Wikipedija:Zahtjev_za_komentare/Nazivi_%C4%8Dlanaka\" title=\"Wikipedija:Zahtjev za komentare/Nazivi članaka\"\u003E\u003Cb\u003EZahtjev za komentare o nazivima članaka\u003C/b\u003E\u003C/a\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Mrežno mjesto"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sadržaj" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sadržaj</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">sakrij</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Početak</div> </a> </li> <li id="toc-Podrijetlo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Podrijetlo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Podrijetlo</span> </div> </a> <ul id="toc-Podrijetlo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Povijest" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Povijest"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Povijest</span> </div> </a> <ul id="toc-Povijest-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jezik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Jezik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Jezik</span> </div> </a> <ul id="toc-Jezik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uporabni_predmeti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uporabni_predmeti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Uporabni predmeti</span> </div> </a> <ul id="toc-Uporabni_predmeti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Umjetnost" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Umjetnost"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Umjetnost</span> </div> </a> <ul id="toc-Umjetnost-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Život_i_običaji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Život_i_običaji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Život i običaji</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Život_i_običaji-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sadržaj cjeline Život i običaji</span> </button> <ul id="toc-Život_i_običaji-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Naselja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Naselja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Naselja</span> </div> </a> <ul id="toc-Naselja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pića" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pića"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Pića</span> </div> </a> <ul id="toc-Pića-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rođenje,_trajanje_života_i_smrt" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rođenje,_trajanje_života_i_smrt"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Rođenje, trajanje života i smrt</span> </div> </a> <ul id="toc-Rođenje,_trajanje_života_i_smrt-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tetoviranje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tetoviranje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Tetoviranje</span> </div> </a> <ul id="toc-Tetoviranje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Odjeća" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Odjeća"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>Odjeća</span> </div> </a> <ul id="toc-Odjeća-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lijekovi_i_medicina" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lijekovi_i_medicina"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.6</span> <span>Lijekovi i medicina</span> </div> </a> <ul id="toc-Lijekovi_i_medicina-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zanatstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zanatstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.7</span> <span>Zanatstvo</span> </div> </a> <ul id="toc-Zanatstvo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poljoprivreda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Poljoprivreda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.8</span> <span>Poljoprivreda</span> </div> </a> <ul id="toc-Poljoprivreda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stočarstvo_i_ribolov" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stočarstvo_i_ribolov"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.9</span> <span>Stočarstvo i ribolov</span> </div> </a> <ul id="toc-Stočarstvo_i_ribolov-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rudarstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rudarstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.10</span> <span>Rudarstvo</span> </div> </a> <ul id="toc-Rudarstvo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gusarstvo_i_trgovina" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gusarstvo_i_trgovina"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.11</span> <span>Gusarstvo i trgovina</span> </div> </a> <ul id="toc-Gusarstvo_i_trgovina-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Novac" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Novac"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.12</span> <span>Novac</span> </div> </a> <ul id="toc-Novac-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Društveno_uređenje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Društveno_uređenje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Društveno uređenje</span> </div> </a> <ul id="toc-Društveno_uređenje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rat_i_oružje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Rat_i_oružje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Rat i oružje</span> </div> </a> <ul id="toc-Rat_i_oružje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pomorstvo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pomorstvo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Pomorstvo</span> </div> </a> <ul id="toc-Pomorstvo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ples_i_glazba" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ples_i_glazba"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ples i glazba</span> </div> </a> <ul id="toc-Ples_i_glazba-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pogrebni_običaji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pogrebni_običaji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Pogrebni običaji</span> </div> </a> <ul id="toc-Pogrebni_običaji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Religija" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Religija"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Religija</span> </div> </a> <ul id="toc-Religija-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ilirska_plemena" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ilirska_plemena"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Ilirska plemena</span> </div> </a> <ul id="toc-Ilirska_plemena-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Literatura</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izvori" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Izvori"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Izvori</span> </div> </a> <ul id="toc-Izvori-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vanjske_poveznice" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Vanjske_poveznice"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Vanjske poveznice</span> </div> </a> <ul id="toc-Vanjske_poveznice-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sadržaj" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Sadržaj" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Prikaz sadržaja stranice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Prikaz sadržaja stranice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Iliri</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Idi na druge jezične varijante članka. Dostupan je na 59 jezika" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-59" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">59 jezika</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Illiri%C3%ABrs" title="Illiriërs – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Illiriërs" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Ilirios" title="Ilirios – aragonski" lang="an" hreflang="an" data-title="Ilirios" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonski" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%8A%D9%84%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D9%88%D9%86" title="إيليريون – arapski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إيليريون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arapski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lliriyal%C4%B1lar" title="İlliriyalılar – azerbajdžanski" lang="az" hreflang="az" data-title="İlliriyalılar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbajdžanski" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="ایلیریالیلار – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایلیریالیلار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BB%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Ілірыйцы – bjeloruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Ілірыйцы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bjeloruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BB%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Ілірыйцы – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ілірыйцы" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D1%80%D0%B8" title="Илири – bugarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Илири" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bugarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Iliri" title="Iliri – bosanski" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Iliri" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosanski" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Il%C2%B7liris" title="Il·liris – katalonski" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Il·liris" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalonski" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ilyrov%C3%A9" title="Ilyrové – češki" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Ilyrové" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="češki" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Иллирисем – čuvaški" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Иллирисем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="čuvaški" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Illyrere" title="Illyrere – danski" lang="da" hreflang="da" data-title="Illyrere" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danski" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Illyrer" title="Illyrer – njemački" lang="de" hreflang="de" data-title="Illyrer" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="njemački" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Ilyry" title="Ilyry – donjolužički" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Ilyry" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="donjolužički" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Illyrians" title="Illyrians – engleski" lang="en" hreflang="en" data-title="Illyrians" data-language-autonym="English" data-language-local-name="engleski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Iliroj" title="Iliroj – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Iliroj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ilirios" title="Ilirios – španjolski" lang="es" hreflang="es" data-title="Ilirios" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="španjolski" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ill%C3%BC%C3%BCrlased" title="Illüürlased – estonski" lang="et" hreflang="et" data-title="Illüürlased" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonski" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ایلیری‌ها – perzijski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ایلیری‌ها" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perzijski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Illyrialaiset" title="Illyrialaiset – finski" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Illyrialaiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finski" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Illyriens" title="Illyriens – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Illyriens" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ilirios" title="Ilirios – galicijski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ilirios" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicijski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%A8%D7%99%D7%9D" title="אילירים – hebrejski" lang="he" hreflang="he" data-title="אילירים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrejski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ill%C3%ADrek" title="Illírek – mađarski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Illírek" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="mađarski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%AC%D5%AC%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Իլլիրիացիներ – armenski" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Իլլիրիացիներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenski" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Suku_Iliria" title="Suku Iliria – indonezijski" lang="id" hreflang="id" data-title="Suku Iliria" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezijski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Illiri" title="Illiri – talijanski" lang="it" hreflang="it" data-title="Illiri" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="talijanski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A4%E3%83%AA%E3%83%A5%E3%83%AA%E3%82%A2%E4%BA%BA" title="イリュリア人 – japanski" lang="ja" hreflang="ja" data-title="イリュリア人" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japanski" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ილირიელები – gruzijski" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ილირიელები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruzijski" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%BC%EB%A6%AC%EB%A6%AC%EC%95%84%EC%9D%B8" title="일리리아인 – korejski" lang="ko" hreflang="ko" data-title="일리리아인" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="korejski" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Ilirianes" title="Ilirianes – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Ilirianes" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Illyri%C3%ABrs" title="Illyriërs – limburški" lang="li" hreflang="li" data-title="Illyriërs" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburški" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ilyrai" title="Ilyrai – litavski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Ilyrai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litavski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Il%C4%ABrie%C5%A1i" title="Ilīrieši – latvijski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ilīrieši" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latvijski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D1%80%D0%B8" title="Илири – makedonski" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Илири" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedonski" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Illyri%C3%ABrs" title="Illyriërs – nizozemski" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Illyriërs" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nizozemski" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Illyrere" title="Illyrere – norveški bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Illyrere" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norveški bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Ilirowie" title="Ilirowie – poljski" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Ilirowie" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poljski" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ایلیری – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایلیری" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%90%D9%84%D9%8A%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_/_%D8%A7%DB%90%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="اېليریان / اېلیاتیان – paštunski" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اېليریان / اېلیاتیان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paštunski" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Il%C3%ADrios" title="Ilírios – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ilírios" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Iliri" title="Iliri – rumunjski" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Iliri" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumunjski" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BB%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B" title="Иллирийцы – ruski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Иллирийцы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Iliri" title="Iliri – srpsko-hrvatski" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Iliri" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="srpsko-hrvatski" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Il%C3%BDri" title="Ilýri – slovački" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Ilýri" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovački" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Iliri" title="Iliri – slovenski" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Iliri" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovenski" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ilir%C3%ABt" title="Ilirët – albanski" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Ilirët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanski" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D1%80%D0%B8" title="Илири – srpski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Илири" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="srpski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Illyrer" title="Illyrer – švedski" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Illyrer" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="švedski" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B2%E0%AF%8D%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%B3%E0%AF%8D" title="இல்லியர்கள் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இல்லியர்கள்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0liryal%C4%B1lar" title="İliryalılar – turski" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İliryalılar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turski" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BB%D0%BB%D1%96%D1%80%D1%96%D0%B9%D1%86%D1%96" title="Іллірійці – ukrajinski" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Іллірійці" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrajinski" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="ایلیریائی – urdski" lang="ur" hreflang="ur" data-title="ایلیریائی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdski" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Illiriylar" title="Illiriylar – uzbečki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Illiriylar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbečki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Illyria" title="Người Illyria – vijetnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Illyria" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vijetnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ილირიალეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ილირიალეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E5%88%A9%E9%87%8C%E4%BA%9A%E4%BA%BA" title="伊利里亚人 – kineski" lang="zh" hreflang="zh" data-title="伊利里亚人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="kineski" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E5%88%A9%E9%87%8C%E4%BA%9E%E4%BA%BA" title="伊利里亞人 – kantonski" lang="yue" hreflang="yue" data-title="伊利里亞人" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonski" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q146715#sitelinks-wikipedia" title="Poveznice na druge jezike" class="wbc-editpage">Uredi poveznice</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Imenski prostori"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Iliri" title="Pogledaj sadržaj [c]" accesskey="c"><span>Stranica</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Razgovor:Iliri" rel="discussion" title="Razgovorna stranica [t]" accesskey="t"><span>Razgovor</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Promijeni jezičnu varijantu" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">hrvatski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Pogledi"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Iliri"><span>Čitaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit" title="Uredite izvorni kôd ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kôd</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=history" title="Ranije izmjene na ovoj stranici [h]" accesskey="h"><span>Vidi povijest</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Pomagala" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Pomagala</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Pomagala</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">sakrij</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Više mogućnosti" > <div class="vector-menu-heading"> Radnje </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Iliri"><span>Čitaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit" title="Uredite ovu stranicu [v]" accesskey="v"><span>Uredi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit" title="Uredite izvorni kôd ove stranice [e]" accesskey="e"><span>Uredi kôd</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=history"><span>Vidi povijest</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Razno </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:%C5%A0to_vodi_ovamo/Iliri" title="Popis svih stranica koje sadrže poveznice na ovu stranicu [j]" accesskey="j"><span>Što vodi ovamo</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Posebno:Povezane_promjene/Iliri" rel="nofollow" title="Nedavne promjene na stranicama koje su povezane s navedenom stranicom [k]" accesskey="k"><span>Povezane promjene</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//hr.wikipedia.org/wiki/Wikipedija:Upload" title="Postavi datoteke [u]" accesskey="u"><span>Postavi datoteku</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&oldid=7062443" title="Trajna poveznica na ovu verziju stranice"><span>Trajna poveznica</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=info" title="Više informacija o ovoj stranici"><span>Podatci o stranici</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Citiraj&page=Iliri&id=7062443&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacije o tome kako citirati ovu stranicu"><span>Citiraj ovu stranicu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Skra%C4%87iva%C4%8D_adresa&url=https%3A%2F%2Fhr.wikipedia.org%2Fwiki%2FIliri"><span>Skraćeni URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhr.wikipedia.org%2Fwiki%2FIliri"><span>Preuzmi QR kôd</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Ispis/izvoz </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:Zbirka&bookcmd=book_creator&referer=Iliri"><span>Stvori knjigu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Posebno:DownloadAsPdf&page=Iliri&action=show-download-screen"><span>Preuzmi kao PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Iliri&printable=yes" title="Inačica za ispis ove stranice [p]" accesskey="p"><span>Inačica za ispis</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Wikimedijini projekti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Illyrians" hreflang="en"><span>Zajednički poslužitelj</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q146715" title="Poveznica na stavku na projektu Wikipodatci [g]" accesskey="g"><span>Stavka na Wikipodatcima</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Pomagala"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Izgled"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Izgled</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">premjesti</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">sakrij</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-izdvojeni" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedija:Izabrani_%C4%8Dlanci" title="Ovo je izdvojeni članak – kolovoz 2015. Kliknite ovdje za više informacija."><img alt="Ovo je izdvojeni članak – kolovoz 2015. Kliknite ovdje za više informacija." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Izvor: Wikipedija</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hr" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_tribes-en.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Illyrian_tribes-en.png/300px-Illyrian_tribes-en.png" decoding="async" width="300" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Illyrian_tribes-en.png/450px-Illyrian_tribes-en.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Illyrian_tribes-en.png/600px-Illyrian_tribes-en.png 2x" data-file-width="843" data-file-height="944" /></a><figcaption>Položaj i nazivi brojnih ilirskih plemena.</figcaption></figure> <p><b>Iliri</b> (<a href="/wiki/Gr%C4%8Dki" class="mw-redirect" title="Grčki">grčki</a>: Ἰλλυρıοί, <i>Illyrioí</i>, <a href="/wiki/Latinski" class="mw-redirect" title="Latinski">latinski</a>: <i>Illyrii</i>), skupina srodnih <a href="/wiki/Narod" title="Narod">naroda</a> koji od <a href="/wiki/Prapovijest" title="Prapovijest">prapovijesnoga</a> doba nastanjuju zapadni i unutarnji dio jugoistočne Europe. U <a href="/wiki/Hrvatska" title="Hrvatska">Hrvatskoj</a> i <a href="/wiki/BiH" class="mw-redirect" title="BiH">BiH</a>: <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a>, <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a>, <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a>, <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a>, <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a>, <a href="/wiki/Skordisci" title="Skordisci">Skordisci</a>; u <a href="/wiki/Crna_Gora" title="Crna Gora">Crnoj Gori</a>: <a href="/wiki/Dokleati" title="Dokleati">Dokleati</a>; u <a href="/wiki/Albanija" title="Albanija">Albaniji</a>: <a href="/wiki/Taulanti" title="Taulanti">Taulanti</a>, <a href="/wiki/Enhelejci" title="Enhelejci">Enhelejci</a>, <a href="/wiki/Labeati" title="Labeati">Labeati</a> i dr.; u unutrašnjosti <a href="/wiki/Balkanski_poluotok" title="Balkanski poluotok">Balkana</a>: <a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijati</a>, <a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardanci</a>, <a href="/w/index.php?title=Mezeji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mezeji (stranica ne postoji)">Mezeji</a>, <a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a>, <a href="/wiki/Kolapijani" title="Kolapijani">Kolapijani</a> i dr. Dopiru i do <a href="/wiki/Italija" title="Italija">talijanske</a> strane <a href="/wiki/Jadran" class="mw-redirect" title="Jadran">Jadrana</a>: <a href="/w/index.php?title=Peligni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peligni (stranica ne postoji)">Peligni</a>, <a href="/w/index.php?title=Daunijci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daunijci (stranica ne postoji)">Daunijci</a>, <a href="/wiki/Japigi" title="Japigi">Japigi</a> i dr. Jedinstven naziv koristi se od <a href="/wiki/Antika" title="Antika">antičkoga doba</a>, iako obuhvaća različit, ali jezično srodan <a href="/wiki/Praindoeuropljani" title="Praindoeuropljani">indoeuropski</a> etnički supstrat, također pod različitim kulturnim, poslije i asimilacijskim utjecajima, osobito <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">keltskim</a>, <a href="/wiki/Stara_Gr%C4%8Dka" title="Stara Grčka">grčkim</a> te <a href="/wiki/Stari_Rim" class="mw-redirect" title="Stari Rim">rimskim</a>. Starogrčki pisci (od 6. st. pr. Kr.) isprva govore o Ilirima kao stanovnicima uz <a href="/wiki/Jonsko_more" title="Jonsko more">Jonsko</a> i južno <a href="/wiki/Jadransko_more" title="Jadransko more">Jadransko more</a>. Poslije u sklop ilirskih plemena uvrštavaju žitelje područja uz istočnojadransku obalu do sjevera te do rijeka <a href="/wiki/Dunav" title="Dunav">Dunava</a> i <a href="/wiki/Morava_(Srbija)" title="Morava (Srbija)">Morave</a> u unutrašnjosti. <br /> Razjedinjena ilirska plemena vode lokalne ratove s <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija_na_Jadranu" title="Grčka kolonizacija na Jadranu">grčkim naseljenicima</a> još od VII. st. pr. Kr. Tada se javlja i prva ilirska država pod vodstvom Enhelejaca (legendarni dolazak <a href="/w/index.php?title=Kadmo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kadmo (stranica ne postoji)">Kadma</a> i <a href="/wiki/Harmonija_(mitologija)" title="Harmonija (mitologija)">Harmonije</a> iz grčke Tebe). Poslije se država širi od srednjodalmatinskih otoka do Epira te u unutrašnjosti do Dardanije i Sjeverne Makedonije. <a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">Ardijejska država</a> pod <a href="/wiki/Teuta" title="Teuta">Teutom</a> prostire se od <a href="/wiki/Neretva" title="Neretva">Neretve</a> do <a href="/wiki/Epir" title="Epir">Epira</a>; nepovoljan ishod rata s <a href="/wiki/Rimljani" title="Rimljani">Rimljanima</a> (228. pr. Kr.) zbog gusarenja. Djelomična pacifikacija područja nastupa nakon rata i rimske okupacije 168. pr. Kr. U kasnijim ustancima, koje Rimljani surovo ugušuju, ističu se <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a> i <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a> te <a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a> (<a href="/wiki/Batonov_ustanak" class="mw-redirect" title="Batonov ustanak">Batonov ustanak</a>, 6. – 9. g.), a ilirsko se područje uključuje u <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">rimski upravni sustav</a>. Mnogi Iliri stječu <a href="/wiki/Rimsko_gra%C4%91ansko_pravo" title="Rimsko građansko pravo">rimska građanska prava</a>, a pojedinci obnašaju i najviše državne funkcije: istaknuti rimski carevi ilirskoga roda jesu <a href="/wiki/Aurelijan" title="Aurelijan">Aurelijan</a>, <a href="/wiki/Prob" title="Prob">Prob</a>, <a href="/wiki/Dioklecijan" title="Dioklecijan">Dioklecijan</a> i <a href="/wiki/Konstantin" class="mw-disambig" title="Konstantin">Konstantin</a>. Arheološki ostaci karakterističnih <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradina</a>, utvrđenih naselja na humcima, te grobnih humaka (<a href="/wiki/Tumuli" class="mw-redirect" title="Tumuli">tumuli</a>) na cijelom ilirskom prostoru; razvijena kamena plastika, situlska (figuralna) <a href="#Umjetnost">umjetnost</a>, ostaci oružja, novca i nakita od bronce i jantara; slabo sačuvani <a href="#Jezik">jezični spomenici</a> (pretežno imena). Iliri znatno sudjeluju u <a href="/wiki/Etnogeneza" title="Etnogeneza">etnogenezi</a> današnjih <a href="/wiki/Albanci" title="Albanci">Albanaca</a>, ali i doseljenih <a href="/wiki/Ju%C5%BEni_Slaveni" title="Južni Slaveni">južnoslavenskih naroda</a>.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Podrijetlo">Podrijetlo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=1" title="Uredi odlomak: Podrijetlo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=1" title="Uredi kôd odjeljka Podrijetlo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg/220px-Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg.png" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg/330px-Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg/440px-Illyrii_Proprie_Dicti_aka_Illyrians_Proper_aka_Docleatae.svg.png 2x" data-file-width="716" data-file-height="507" /></a><figcaption>»Iliri u užem smislu« (tzv. pravi Iliri).</figcaption></figure> <p>Ime Ilira dovodi se u vezu sa zmijom, što prvi opaža <a href="/w/index.php?title=Otto_Gruppe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otto Gruppe (stranica ne postoji)">Otto Gruppe</a>. Prema legendi <a href="/wiki/Feni%C4%8Dani" title="Feničani">Feničanin</a> <a href="/w/index.php?title=Kadmo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kadmo (stranica ne postoji)">Kadmo</a> naselio se među Enhelejce i oženio se <a href="/wiki/Harmonija_(mitologija)" title="Harmonija (mitologija)">Harmonijom</a> koja mu je rodila sina <i>Illyriosa</i> kojega je odmah po rođenju obavila zmija i prenijela mu svoju magičnu snagu, pa će on postati ilirski rodonačelnik. Zmija koja je obavila <a href="/w/index.php?title=Illyrios&action=edit&redlink=1" class="new" title="Illyrios (stranica ne postoji)">Illyriosa</a> dovodi se pak u vezu s <a href="/wiki/Hetiti" title="Hetiti">hetitskom</a> zmijom <a href="/w/index.php?title=Ilurjanka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilurjanka (stranica ne postoji)">Ilurjankom</a> (<i>Hilluryankas</i>), prikazanom na reljefima u Maloj Aziji. Ime Ilira i hetitske zmije svakako nije slučajno. Zmija je igrala važnu ulogu i u religioznom životu Ilira. Značajno je napomenuti da su ime "Iliri" (Illyrioi) koristili Heleni da bi opisali svoje nehelenske susjede na sjeverozapadu, (<i>Illyrii proprie dicti</i>) no tijekom II. i napose I. stoljeća pr. Kr. i posl. Kr. ilirsko ime su Rimljani postupno proširili i na ostale: (<a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a>, <a href="/wiki/Panoni" class="mw-redirect" title="Panoni">Panoni</a>), što približno odgovara teritoriju rimske provincije <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> (<i>Illyricum</i>). Na osnovu svjedočanstava antičkih pisaca, autohtonih imena ilirskih plemena iz rimskoga doba i arheoloških kultura željeznoga doba danas se razlikuju posebne šire etničke zajednice Ilira: <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a>, <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a>, <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Dalmati" class="mw-redirect" title="Dalmati">Dalmati</a>, <a href="/wiki/Panoni" class="mw-redirect" title="Panoni">Panoni</a>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Starije mišljenje Gustava Kossinne je bilo da su podrijetlom iz <a href="/wiki/Lu%C5%BEica" title="Lužica">Lužice</a> u <a href="/wiki/Njema%C4%8Dka" title="Njemačka">Njemačkoj</a> odakle bi došli na balkansko područje i izazvali seobu <a href="/wiki/Stara_Gr%C4%8Dka" title="Stara Grčka">Grka</a> oko 1300. pr. Kr. Taj proces njihova doseljenja je značio kraj za brončanodobne zajednice koje su prije njih živjele na tim prostorima (koji se na području Istre nazivaju <a href="/wiki/Hrvatski_povijesni_prostor_u_bron%C4%8Danom_dobu#Srednje_bron.C4.8Dano_doba" title="Hrvatski povijesni prostor u brončanom dobu">Gradinjci</a>). Noviju teoriju su razvili <a href="/wiki/Alojz_Benac" title="Alojz Benac">Alojz Benac</a> i <a href="/w/index.php?title=Borivoj_%C4%8Covi%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borivoj Čović (stranica ne postoji)">Borivoj Čović</a> 1960-tih, čime su uglavnom diskreditirali prijašnja mišljenja o Ilirima kao pridošlicama. Po njihovu mišljenju, željeznodobne skupine na <a href="/wiki/Balkan" class="mw-disambig" title="Balkan">Balkanu</a> poznate kao "Iliri" su uglavnom autohtone, a povremene seobe (poput Hallstattskih seoba, odnosno širenja La Tenske kulture popularno poznate kao <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Kelti</a> u 4. – 3. stoljeću pr. Kr.) nisu značajno izmijenile etnički supstrat domaćeg stanovništva koji je evoluirao kroz stadije koje Benac definira kao pred-Ilire, proto-Ilire i Ilire. Najraniji starogrčki pomorci do polovice <a href="/wiki/1._tisu%C4%87lje%C4%87e_pr._Kr." title="1. tisućljeće pr. Kr.">1. tisućljeća pr. Kr.</a>, pri plovidbi duž istočnojadranske obale zapisali su imena desetak najstarijih prapovijesnih plemena iz brončanog doba (<a href="/w/index.php?title=Prediliri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prediliri (stranica ne postoji)">Prediliri</a> ili <i>ranoilirska</i> plemena), koja su u međuvremenu izumrla ili bila asimilirana među klasične Ilire, pa kasnije u doba rimskih osvajanja tu više nisu živjela: <i>Fecusses, Rundictes, Hythmites, Bullini, Mannii, Hylaei, Ismenoi</i>, itd. Prve povijesne podatke o Ilirima donose starogrčki zemljopisaci u <a href="/wiki/6._stolje%C4%87e_pr._Kr." title="6. stoljeće pr. Kr.">6. st. pr. Kr.</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ilirska plemena su počela uspostavljati kompleksnije proto-državne tvorevine pod mediteranskim (pretežno helenskim) utjecajima tek u kasno željezno doba. Iliri nisu živjeli u organiziranoj državi, nego u plemenskim zajednicama, a jedini izuzetak je razdoblje od <a href="/w/index.php?title=250._pr._Kr.&action=edit&redlink=1" class="new" title="250. pr. Kr. (stranica ne postoji)">250. pr. Kr.</a> – <a href="/wiki/167._pr._Kr." title="167. pr. Kr.">167. pr. Kr.</a>, kroz koji period je postojalo <a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">Ilirsko kraljevstvo</a>. Poznati su im kraljevi <a href="/wiki/Agron" title="Agron">Agron</a>, <a href="/wiki/Epulon" title="Epulon">Epulon</a> i kraljica <a href="/wiki/Teuta" title="Teuta">Teuta</a>. Rimskim osvajanjima dolazi do selektivne globalizacije domorodaca i djelomičnog prihvaćanja zajedničkoga mediteranskog identiteta koji se vidi kroz djelomičnu romanizaciju autohtone populacije. Dolaskom Slavena u ove krajeve, vjerojatno bi se samo u planinskim krajevima sačuvalo stanovništvo izvornoga ilirskog iskona (što ne potvrđuje nova biogenetika koja pokazuje baš obratno). Iliri znatno sudjeluju u <a href="/wiki/Etnogeneza" title="Etnogeneza">etnogenezi</a> današnjih <a href="/wiki/Albanci" title="Albanci">Albanaca</a>, ali i doseljenih <a href="/wiki/Ju%C5%BEni_Slaveni" title="Južni Slaveni">južnoslavenskih naroda</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Povijest">Povijest</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=2" title="Uredi odlomak: Povijest" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=2" title="Uredi kôd odjeljka Povijest"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrians_Ethnogenesis_Theories_(English).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg/220px-Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg/330px-Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg/440px-Illyrians_Ethnogenesis_Theories_%28English%29.jpg 2x" data-file-width="1586" data-file-height="1584" /></a><figcaption>Teorije postanka i podrijetla Ilira.</figcaption></figure> <p>Iliri (grčki <i>Ἰλλυρıοί</i>, <i>Illyrioí</i>, latinski <i>Illyrii</i>) su bili skupina međusobno srodnih indoeuropskih naroda koja je od kraja <a href="/wiki/Hrvatski_povijesni_prostor_u_bron%C4%8Danom_dobu" title="Hrvatski povijesni prostor u brončanom dobu">brončanoga doba</a> i u <a href="/wiki/Hrvatski_povijesni_prostor_u_antici" title="Hrvatski povijesni prostor u antici">antičko doba</a> nastavala uglavnom zapadna područja Balkanskoga poluotoka.<sup id="cite_ref-Iliri_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Svi Iliri pripadaju istomu jezičnom i kulturnom krugu. Doselili su se onamo na početku <a href="/wiki/Hrvatski_povijesni_prostor_u_%C5%BEeljeznom_dobu" title="Hrvatski povijesni prostor u željeznom dobu">željeznoga doba</a> (kraj II. i poč. I. tisućljeća pr. Kr.). Od VI. st. pr. Kr. s njima dolaze u dodir grčki zemljopisci, pa od tada potječu prve pisane vijesti o njima. Zbog specifičnih povijesnih odnosa i labavosti njihovih međusobnih veza nisu se oblikovali u jedinstveni narod, već su ih zajedničkim imenom Ilira počeli nazivati Rimljani, po analogiji <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirika</a> kao zemljopisnog naziva.<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-MZ1_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-MZ1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na istočnoj jadranskoj obali spominje ih već grčki logograf <a href="/wiki/Hekatej_Mile%C4%87anin" title="Hekatej Milećanin">Hekatej</a> iz Mileta (oko 500. pr. Kr.). Stoljeće i pol poslije <a href="/wiki/Pseudo-Skilak" title="Pseudo-Skilak">Pseudo-Skilak</a> navodi imena nekih ilirskih naroda i lokalizira njihova naselja na obalnome pojasu približno od rijeke Krke do Vlore (Vlorë) u Albaniji. Čini se da su se prvotno samo pripadnici jedne etničke skupine, naseljene negdje na granici Epira, zvali Iliri.<sup id="cite_ref-Iliri_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> To su možda <a href="/wiki/Plinije_Stariji" title="Plinije Stariji">Plinijevi</a> »Iliri u užem smislu« (tzv. pravi Iliri, <i>Illyrii proprie dicti</i>).<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Poslije se naziv proširio na narode sjeverozapadnoga dijela istočne jadranske obale (na <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histre</a> i <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburne</a>) i na narode u unutrašnjosti sve do Drave i Dunava. U znanosti još nije riješeno pitanje geneze i podrijetla Ilira. Ranije hipoteze o njihovu podrijetlu i dolasku iz srednje Europe, s područja unjetičke i <a href="/wiki/Lu%C5%BEi%C4%8Dka_kultura" title="Lužička kultura">lužičke kulture</a>, danas su uglavnom napuštene. Po jednoj hipotezi Iliri bi na Balkanskom poluotoku bili autohtoni stanovnici jer pokazuju stanovit kontinuitet s nekim prethodnim kulturama. <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_mitologija" title="Grčka mitologija">Mitologija</a> ih je dovodila u vezu s <a href="/w/index.php?title=Ilirije&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilirije (stranica ne postoji)">Ilirijem</a>, sinom <a href="/w/index.php?title=Kadmo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kadmo (stranica ne postoji)">Kadma</a> i <a href="/wiki/Harmonija_(mitologija)" title="Harmonija (mitologija)">Harmonije</a>.<sup id="cite_ref-Iliri_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_Tribes_(English).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Illyrian_Tribes_%28English%29.svg/240px-Illyrian_Tribes_%28English%29.svg.png" decoding="async" width="240" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Illyrian_Tribes_%28English%29.svg/360px-Illyrian_Tribes_%28English%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Illyrian_Tribes_%28English%29.svg/480px-Illyrian_Tribes_%28English%29.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Rasprostranjenost ilirskih plemena.</figcaption></figure> <p>Antički pisci (<a href="/w/index.php?title=Herodijan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herodijan (stranica ne postoji)">Herodijan</a>, <a href="/wiki/Livije" title="Livije">Livije</a>, <a href="/wiki/Plinije_Stariji" title="Plinije Stariji">Plinije</a>, <a href="/wiki/Strabon" title="Strabon">Strabon</a>, <a href="/wiki/Teopomp" title="Teopomp">Teopomp</a> i dr.) donose i poneku vijest o fizičkoj konstituciji i o životu Ilira: tvrde za njih da su bili visoka rasta (natprosječno visoki, tamne kose i tamnih očiju; slični današnjem stanovništvu dinarskog područja), jaki, dobri ratnici, odani piću, da nisu mnogo pazili na čistoću, da su svake osme godine ponovno dijelili zemljišne posjede. Živjeli su u <a href="/wiki/Patrijarhat" title="Patrijarhat">patrijarhatskim</a> zajednicama, politički razjedinjeni, u međusobnim borbama i u neprijateljstvu s <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija_na_Jadranu" title="Grčka kolonizacija na Jadranu">grčkim kolonistima</a> i s Makedoncima, a poslije <a href="/w/index.php?title=Ilirski_ratovi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilirski ratovi (stranica ne postoji)">i s Rimljanima</a>. Živjeli su djelomično u utvrđenim gradinama obično na vrhovima brda i brežuljaka koja su gradili u blizini plodnih polja i trgovačkih putova, a bavili su se poljodjelstvom, lovom i (u primorju) gusarenjem. Uz rijeke živjeli su i u <a href="/wiki/Sojenica" title="Sojenica">sojenicama</a>. U svojim naseljima razvili su obradu <a href="/wiki/Kovina" class="mw-redirect" title="Kovina">kovina</a> i izradu keramike. Važnu ulogu u oblikovanju Ilira imali su nositelji <a href="/wiki/Kultura_%C5%BEarnih_polja" class="mw-redirect" title="Kultura žarnih polja">kulture žarnih polja</a>. Ovi su se pomiješali sa stanovništvom koje je bilo nositelj kultura kasnoga brončanoga doba. Iliri su bili potomci prvih <a href="/wiki/Indoeuropljani" title="Indoeuropljani">Indoeuropljana</a> koji su se doselili na jugoistok Europe u doba početka upotrebe kovina. U pojedinim slučajevima u oblikovanju ilirskih skupina imale su važnu ulogu i predindoeuropske narodnosne skupine. Nakon upada Kelta na Balkanski poluotok neka su se ilirske etničke skupine pomiješale s njima: o <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodima</a> Strabon izričito kaže da je ilirski narod pomiješan s <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Keltima</a>. Tako su neki narodi, koje antički autori navode kao ilirske, zapravo već ilirsko-keltska mješavina.<sup id="cite_ref-Iliri_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>U razdoblju od početka 1. tisućljeća pr. Kr. počinju se oblikovati različita ilirska plemena. Sami Iliri su mješavina različitih, premda srodnih etničkih elemenata. Zaposjeli su sve zemlje od ušća rijeke Pada (<a href="/wiki/Veneti" title="Veneti">Veneti</a>) pa do Dunava kod Beča (<a href="/wiki/Panonci" title="Panonci">Panonci</a>), od Dunava do <a href="/wiki/Epir" title="Epir">Epira</a> na jugu (<a href="/wiki/Taulanti" title="Taulanti">Taulanti</a>), od Jadrana na zapadu pa do meridionalnog toka Dunava i Morave i do izvora Vardara, gdje su im susjedi bili trački <a href="/wiki/Tribali" title="Tribali">Tribali</a>. Iliri su prodrli sve do Epira, odakle su se (možda oko 1000. pr. Kr.) prebacili u Italiju i zaposjeli njezinu jugoistočnu obalu (Japigi, Daunijci, Kalabri, Mesap/ijc/i i dr.). Iz Epira su se proširili i u središnju Grčku, pa i na Peloponez, a sjeverno od Epira naselili su dijelove današnje Sjeverne Makedonije i Srbije. Možda su sudjelovali i pri osvajačkim pohodima <a href="/wiki/Tra%C4%8Dani" title="Tračani">Tračana</a> u Maloj Aziji. Na istočnoj obali Jadrana najistaknutiji su ilirski narodi bili <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a> u Istri, a dalje prema jugoistoku <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a>, <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a>, <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a> i <a href="/w/index.php?title=Plereji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plereji (stranica ne postoji)">Plereji</a>. U unutrašnjosti zemlje: <a href="/wiki/Karni" title="Karni">Karni</a>, <a href="/wiki/Latobici" title="Latobici">Latobici</a> i <a href="/w/index.php?title=Norici&action=edit&redlink=1" class="new" title="Norici (stranica ne postoji)">Norici</a> u današnjoj Sloveniji; <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a> u zaleđu Hrvatskoga primorja; <a href="/wiki/Panonci" title="Panonci">Panonci</a>: <a href="/w/index.php?title=Jasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jasi (stranica ne postoji)">Jasi</a>, <a href="/wiki/Kolapijani" title="Kolapijani">Kolapijani</a>, <a href="/wiki/Varcijani" title="Varcijani">Varcijani</a> i <a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a> u međurječju Sava – Drava – Dunav; <a href="/w/index.php?title=Mezeji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mezeji (stranica ne postoji)">Mezeji</a>, <a href="/w/index.php?title=Ditioni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ditioni (stranica ne postoji)">Ditioni</a>, <a href="/wiki/Desidijati" class="mw-redirect" title="Desidijati">Desidijati</a> i <a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijati</a> u unutrašnjosti Bosne i Hercegovine; <a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardani</a> na Kosovu, u Srbiji i Sjevernoj Makedoniji; <a href="/w/index.php?title=Peonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peonci (stranica ne postoji)">Peonci</a>, <a href="/w/index.php?title=Linkesti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linkesti (stranica ne postoji)">Linkesti</a> i <a href="/w/index.php?title=Dasareti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dasareti (stranica ne postoji)">Dasareti</a> u Sjevernoj Makedoniji i <a href="/wiki/Dokleati" title="Dokleati">Dokleati</a> u Crnoj Gori; <a href="/wiki/Taulanti" title="Taulanti">Taulanti</a>, <a href="/wiki/Labeati" title="Labeati">Labeati</a> i <a href="/w/index.php?title=Atintani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atintani (stranica ne postoji)">Atintani</a> u Albaniji.<sup id="cite_ref-Iliri_5-4" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-MZ2_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-MZ2-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Pannonia_popolazioni_hr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Pannonia_popolazioni_hr.svg/260px-Pannonia_popolazioni_hr.svg.png" decoding="async" width="260" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Pannonia_popolazioni_hr.svg/390px-Pannonia_popolazioni_hr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Pannonia_popolazioni_hr.svg/520px-Pannonia_popolazioni_hr.svg.png 2x" data-file-width="585" data-file-height="553" /></a><figcaption>Panonci, prikazani svjetlosmeđom bojom.</figcaption></figure> <p>Među ilirskim plemenima na današnjem području Hrvatske ističu se <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a>, <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a>, <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a> i <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a>. Tijekom VIII. st. pr. Kr. oni sve više počinju koristiti <a href="/wiki/%C5%BDeljezo" title="Željezo">željezo</a> za izradu oružja i oruđa. Najpoznatija su ilirska <a href="/wiki/Gradina_(tip_naselja)" title="Gradina (tip naselja)">gradinska naselja</a>, tj. utvrde na uzvišicama i brežuljcima, građeni tehnikom suhozida, ali ponekad (pod utjecajem Grka) bile su građene i od velikih kamenih blokova. Ponekad je oko jedne gradine bilo i više krugova zidina. Današnji toponimi – gradina, gradinje, gradište, gračišće, kašteljir (tal. <i>castelliere</i>), dokaz su tih ostataka.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na obalama Jadranskoga mora našli su ih u VII. i VI. st. pr. Kr. <a href="/wiki/Stara_Gr%C4%8Dka" title="Stara Grčka">Grci</a>, koji su poslije osnovali svoje kolonije. Najstarija i najveća <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija_na_Jadranu" title="Grčka kolonizacija na Jadranu">grčka kolonija na Jadranu</a>, <i><a href="/wiki/Issa" title="Issa">Issa</a></i> osnovana je na otoku Visu između 397. i 390. pr. Kr. Issa se politički osamostalila i brzo postala jaka gospodarska i vojna sila. Osnovala je nekoliko svojih kolonija na srednjem Jadranu – u IV. st. pr. Kr. na otoku Korčuli u današnjoj Lumbardi, u III. st. dvije kolonije na kopnu, <a href="/wiki/Tragurij" title="Tragurij">Tragurij</a> (<i>Tragoúrion</i>, <a href="/wiki/Trogir" title="Trogir">Trogir</a>) i <a href="/wiki/Epetij" title="Epetij">Epetij</a> (<i>Epétion</i>, <a href="/wiki/Stobre%C4%8D" title="Stobreč">Stobreč</a>), a u II. st. pr. Kr. utemeljila je uz već postojeće ilirsko naselje trgovački emporij <a href="/wiki/Salona" title="Salona">Salonu</a> (<i>Salonai</i>, <a href="/wiki/Solin" title="Solin">Solin</a>). Pretpostavlja se da su u srednjem Jadranu postojala i druga grčka naselja (Herakleja i dr.).<sup id="cite_ref-kolonizacija_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-kolonizacija-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Izuzev površnih dodira, trgovačke razmjene i ratovanja, te su nove urbane strukture živjele izolirano od svog prapovijesnog okoliša. Iliri pod utjecajem Grka unapređuju <a href="/wiki/Vinogradarstvo" title="Vinogradarstvo">vinogradarstvo</a> i maslinarstvo, počinju koristiti novac i pismo, a usavršili su i svoje građevne tehnike. Doseljeni Grci brzo su se počeli miješati s Ilirima. Sve grčke naseobine, osim <i><a href="/wiki/Issa" title="Issa">Isse</a></i> i od nje osnovanih naselja (<i><a href="/wiki/Epetion" class="mw-redirect" title="Epetion">Epetion</a></i>, <i><a href="/wiki/Tragurion" class="mw-redirect" title="Tragurion">Tragurion</a></i>), na kraju su priznale vlast Ilira (do 230. pr. Kr.). Prije nego što su se Iliri obračunali s Grcima, počeli su se među njih doseljavati <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Kelti</a>. U prvoj četvrtini 4. st. pr. Kr. među <a href="/wiki/Panonci" title="Panonci">panonske Ilire</a> dolaze Kelti, gdje im je glavno mjesto bilo <i><a href="/wiki/Segestica" class="mw-redirect" title="Segestica">Segestica</a></i> (poslije <i><a href="/wiki/Siscia" title="Siscia">Siscia</a></i>, <a href="/wiki/Sisak" title="Sisak">Sisak</a>), a sredinom istoga stoljeća na jug u Dalmaciju do donje Neretve, i na istok do Morave. Na poč. III. st. pr. Kr. prekrivali su prostor od Atlantskoga oceana do Karpata, od sjeverne Europe do Sredozemlja.<sup id="cite_ref-Kelti_Istra_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kelti_Istra-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tako je nastao jedinstven kulturni krug, u kojem je prevladavala <a href="/wiki/Latenska_kultura" title="Latenska kultura">latenska kultura</a>, kojoj su nositelji bili Kelti i plemena što su potpala pod njihovu vlast. U zemljama u kojima su se naselili Kelti su se etnički izmiješali sa starosjediocima, osobito s <a href="/wiki/Veneti" title="Veneti">Venetima</a> i Ilirima.<sup id="cite_ref-Kelti_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kelti-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Iz te mješavine nastala su različita plemena, od kojih su bila najznatnija: <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a> (od Vojuše do Neretve), <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a> (od Neretve do Krke), <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a> (od Krke do Raše u Istri), <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a> (u Istri do Raše), <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a> (od gornje Kupe do gornje Une); <a href="/wiki/Panonci" title="Panonci">Panonci</a>: <a href="/wiki/Kolapijani" title="Kolapijani">Kolapijani</a> (na Savi i s obiju obala Kupe), <a href="/w/index.php?title=Jasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jasi (stranica ne postoji)">Jasi</a> (između Varaždina i Daruvara), <a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a> (od bosanske Posavine do Osijeka), keltski <a href="/wiki/Skordisci" title="Skordisci">Skordisci</a> (od Srijema i Mačve do Morave). </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png/220px-Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png" decoding="async" width="220" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png/330px-Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png/440px-Illyria_and_Dardania_Kingdoms.png 2x" data-file-width="1596" data-file-height="1576" /></a><figcaption>Ilirsko Kraljevstvo prikazano žutom.</figcaption></figure> <p>Dodiri među samim Ilirima nisu bili tako jaki da postanu zamašnjak integracije u veće narodnosne cjeline. <a href="/wiki/Rimljani" title="Rimljani">Rimljani</a> su istočnu obalu Jadrana osvajali postupno, prodirući najprije na one dijelove priobalja s kojih je prijetnja sigurnosti plovidbe bila u određenom trenutku najjača. Oni su i uveli u uporabu skupni naziv Ilira, ali tek kada su osvojili cijelo područje i nadjenuli mu ime <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> (<i>Illyricum</i>).<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Iliri su samo jednom uspjeli stvoriti veću državu: u III. st. pr. Kr. okupili su <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a> pod svojom vlašću neka ilirske narode i <a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">organizirali državu</a> (kralj <a href="/wiki/Agron" title="Agron">Agron</a>), koje se teritorij protezao od rijeke Krke sve do današnje Albanije. Kada su gusarskim pothvatima ugrozili trgovinu na Jadranu, sukobili su se s Rimljanima (229. pr. Kr.). U ratu su bili pobijeđeni, a <a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">njihova država</a>, pod kraljicom <a href="/wiki/Teuta" title="Teuta">Teutom</a>, bila je sužena na uski pojas približno od Dubrovnika do grada Lezhe (Lezhë) na Drimu.<sup id="cite_ref-Iliri_5-5" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tada je ustrojen je rimski protektorat <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> nad <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija_na_Jadranu" title="Grčka kolonizacija na Jadranu">grčkim kolonijama na istočnoj obali Jadrana</a> i nad njihovim zaleđem.<sup id="cite_ref-Ilirik_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ilirik-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U vojnom pohodu protiv ilirskoga kralja <a href="/wiki/Gencije" title="Gencije">Gencija</a> (167. pr. Kr.) Rim je kao pobjednik zavladao i njegovom državom. U novim ratovima (156. pr. Kr. protiv Delmata, 135. pr. Kr. protiv Ardijejaca i Plereja, 129. pr. Kr. protiv Histra i Japoda, od 78. do 76. pr. Kr. protiv Delmata, i dr.) Rimljani su osvojili sve više područja naseljenih Ilirima.<sup id="cite_ref-Iliri_5-6" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Novim osvajanjima Ilirik se proširio.<sup id="cite_ref-Ilirik_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ilirik-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Pitanje vremena osnutka provincije (<a href="/wiki/Rimska_provincija" title="Rimska provincija">rimsko upravno područje</a>) na istočnoj jadranskoj obali nije razriješeno, no to je bilo svakako nakon 167. pr. Kr., kada su Rimljani porazili ardijejskoga kralja Gencija (<i>Gentius</i>), odnosno prije 68. pr. Kr., kada su osvojili delmatsku <a href="/wiki/Salona" title="Salona">Salonu</a>. Tada su se počela zaboravljati imena pojedinih ilirskih naroda. <a href="/w/index.php?title=Deseta_regija,_Venecija_i_Histrija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deseta regija, Venecija i Histrija (stranica ne postoji)">Histrija</a> je također bila dijelom Ilirika, i to nakon rimskoga osvajanja 177. pr. Kr. sve do <a href="/wiki/August" title="August">Augustova</a> doba (kraj I. st. pr. Kr.), kada je granica Italije premještena s Rižane na Rašu, a Istra postala sastavnim dijelom Italije. Istočna Istra od Raše do Učke ostala je u Iliriku.<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> U drugoj pol. I. st. pr. Kr. rimski je <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> obuhvaćao područje od rijeke Raše u Istri do rijeke Mati u Albaniji. Od 27. pr. Kr. bio je senatska pokrajina, kojoj je potom bio upravno pripojen i teritorij <a href="/wiki/Panonija" title="Panonija">Panonije</a>.<sup id="cite_ref-Ilirik_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-Ilirik-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Iliri su definitivno skršeni od 6. do 9. god. (<a href="/wiki/Batonski_rat" title="Batonski rat">Batonski rat</a>).<sup id="cite_ref-Iliri_5-7" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ilirik je podijeljen u dva dijela,<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-4" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> nove pokrajine: <i><a href="/wiki/Panonija" title="Panonija">Pannonia superior</a></i> i <i><a href="/wiki/Dalmacija_(rimska_provincija)" title="Dalmacija (rimska provincija)">Provincia Illyricum</a></i> (taj obalni dio sa zaleđem poslije je dobio ime <i><a href="/wiki/Dalmacija_(rimska_provincija)" title="Dalmacija (rimska provincija)">Dalmatia</a></i>).<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-5" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Ilirik_14-3" class="reference"><a href="#cite_note-Ilirik-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Južni dio Hrvatske, zajedno sa svojim hercegovačko-bosanskim zaleđem, pripadao je rimskoj provinciji Dalmaciji, a sjeverni provinciji Panoniji.<sup id="cite_ref-Nalazišta_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Nalazišta-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Otada počinje romanizacija Ilira, koja je, međutim, aktivnije zahvatila samo okolicu upravnih središta, garnizona, vojnih uporišta i postaja na cestama.<sup id="cite_ref-Iliri_5-8" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-MZ4_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-MZ4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Panonija_i_Dalmacija.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/22/Panonija_i_Dalmacija.jpg/250px-Panonija_i_Dalmacija.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/22/Panonija_i_Dalmacija.jpg/330px-Panonija_i_Dalmacija.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/2/22/Panonija_i_Dalmacija.jpg/500px-Panonija_i_Dalmacija.jpg 2x" data-file-width="1632" data-file-height="1104" /></a><figcaption>Detaljna karta Panonije i Dalmacije.</figcaption></figure> <p>Otada Iliri ulaze u rimsku vojsku, stječu različite položaje u upravi, a neki od njih postaju i carevi (<a href="/wiki/Aurelijan" title="Aurelijan">Aurelijan</a>, <a href="/wiki/Prob" title="Prob">Prob</a>, <a href="/wiki/Dioklecijan" title="Dioklecijan">Dioklecijan</a>, <a href="/wiki/Konstantin" class="mw-disambig" title="Konstantin">Konstantin</a> i dr.). Dolazak Rimljana u ilirske krajeve izazvao je velike promjene u sveukupnom životu, pa tako i u umjetnosti. <a href="/wiki/Umjetnost_starog_Rima" title="Umjetnost starog Rima">Rimski likovni izraz</a> prihvatilo je uglavnom gradsko stanovništvo, dok su starosjedioci nastavili razvijati <a class="mw-selflink-fragment" href="#Umjetnost">svoju umjetnost</a>, koja je procvala u doba kasnoga Carstva. Ni ime Liburnije i <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburna</a> nije zaboravljeno,<sup id="cite_ref-Iliri_Istra_6-6" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> jer se ponovno vraća u službenu uporabu za Dioklecijanovih i Konstantinovih reformi (kraj III. i prva pol. IV. st.) kao jedan od triju administrativnih i sudbenih kotara na koje je bila podijeljena Dalmacija (<i>conventus Liburnicus</i>).<sup id="cite_ref-MZ4_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-MZ4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Liburni_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Liburni-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Dioklecijan" title="Dioklecijan">Dioklecijanovom</a> je reformom Ilirik postao jedna od četiriju <a href="/wiki/Prefektura" title="Prefektura">prefektura</a> <a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimskoga Carstva</a>, koja je obuhvaćala gotovo cio Balkanski poluotok, a upravno je bila podijeljena na <a href="/wiki/Rimska_dijeceza" title="Rimska dijeceza">dijeceze</a> <i>Illyricum orientale</i> i <i>Illyricum occidentale</i>. U sklopu te prefekture, kojoj je <a href="/wiki/Konstantin_I._Veliki" title="Konstantin I. Veliki">Konstantin I. Veliki</a> priključio još Epir, Ahaju i Makedoniju, područje nekadašnje provincije Ilirik bilo je podijeljeno na tri manje provincije: <i><a href="/wiki/Dalmacija" title="Dalmacija">Dalmatia</a></i>, <i><a href="/wiki/Prevalitana" title="Prevalitana">Praevalitana</a></i> i <i>Epirus nova</i>. Takva upravna podjela uglavnom se sačuvala do doseljenja Slavena na Balkanski poluotok.<sup id="cite_ref-Ilirik_14-4" class="reference"><a href="#cite_note-Ilirik-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-MZ5_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-MZ5-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ime Iliri i naziv <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> očuvali su se u predaji i nakon doseljenja Slavena na Balkanski poluotok. <a href="/wiki/Bizant" title="Bizant">Bizantski</a> pisci počeli su u srednjem vijeku Slavene nazivati Ilirima, u XVII. i XVIII. st. govorilo se o »ilirskoj narodnosti« u <a href="/wiki/Ugarska" class="mw-redirect" title="Ugarska">Ugarskoj</a>, u Beču je 1745. bila osnovana <a href="/w/index.php?title=Ilirska_dvorska_deputacija&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilirska dvorska deputacija (stranica ne postoji)">Ilirska dvorska deputacija</a>, a 1809. formirane su <a href="/wiki/Napoleon" class="mw-redirect" title="Napoleon">Napoleonove</a> <a href="/wiki/Ilirske_pokrajine" title="Ilirske pokrajine">Ilirske pokrajine</a>. God. 1816. Austrija je od pokrajinâ Kranjske, Koruške, Gorice, Gradiške i Istre stvorila <a href="/wiki/Kraljevina_Ilirija" title="Kraljevina Ilirija">Kraljevinu Iliriju</a>, a <a href="/wiki/Hrvatski_narodni_preporod" title="Hrvatski narodni preporod">narodni pokret</a> koji se u prvoj pol. XIX. st. <a href="/wiki/Hrvatski_narodni_preporod" title="Hrvatski narodni preporod">razvio u Hrvatskoj</a> nazvan je <a href="/wiki/Ilirski_pokret" title="Ilirski pokret">ilirski pokret</a>.<sup id="cite_ref-Iliri_5-9" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-MZ6_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-MZ6-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Jezik">Jezik</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=3" title="Uredi odlomak: Jezik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=3" title="Uredi kôd odjeljka Jezik"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png/260px-Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png" decoding="async" width="260" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png/390px-Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png/520px-Paleo-Balkan_languages_in_Eastern_Europe_between_5th_and_1st_century_BC.png 2x" data-file-width="636" data-file-height="509" /></a><figcaption>Jezici na Balkanu prije rimskih osvajanja.</figcaption></figure> <div style="margin-left:0.3rem"><i><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7016135">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Vista-xmag.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/18px-Vista-xmag.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/27px-Vista-xmag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Vista-xmag.png/36px-Vista-xmag.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> Podrobniji članak o temi: <a href="/wiki/Ilirski_jezik" title="Ilirski jezik">Ilirski jezik</a></div></i></div> <p>Nema lingvističkih dokaza da su svi stanovnici Ilirika u predrimsko doba govorili jednim jezikom. Zato je umjesto izraza »<a href="/wiki/Ilirski_jezik" title="Ilirski jezik">ilirski jezik</a>« ili »jezik Ilira« bolje govoriti o »jeziku ili jezicima Ilirika«, odnosno o »iliričkim jezicima«. Iz doba prije romanizacije na cijelom području <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirika</a> nije pronađen ni jedan natpis na nekom autohtonom jeziku. Natpis na prstenu iz mjesta Kalaja Delmaçës u Albaniji, za koji se dugo vjerovalo da predstavlja jedini tekst na »ilirskom« jeziku, zapravo je na bizantskom grčkome. Jedini jezični ostatci iz predrimskoga doba na cijelom području od Istre do Epira stoga su imena mjesta (toponimi) i ljudi (antroponimi). Većina je antroponima zabilježena na nadgrobnim natpisima iz rimskoga doba, a njihovi su nositelji bili romanizirani stanovnici Ilirika koji su zadržali nerimska imena. Osim toga, sačuvano je i nekoliko glosa, riječi za koje se u grčkim i rimskim tekstovima tvrdi da su iz »ilirskoga« jezika, npr. <i>sabaium</i> za neku vrstu piva.<sup id="cite_ref-Iliri_5-10" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Znanstveno proučavanje predrimskih jezičnih ostataka u Iliriku počelo je krajem XIX. i početkom XX. stoljeća, osobito u radovima bečkih indoeuropeista Paula Kretschmera i Hansa Krahea. Na njihova se proučavanja nadovezuje i hrvatski jezikoslovac <a href="/wiki/Anton_Mayer" title="Anton Mayer">Anton Mayer</a>, čije je sintetsko djelo o jeziku Ilira objavljeno u Beču (1957. – 1959.). Prvi je naraštaj ilirologa utvrdio da su neki jezični ostatci u Iliriku nedvojbeno indoeuropskog podrijetla, pa su stoga pretpostavili da je »ilirski« bio indoeuropski jezik (premda je ostalo nejasno treba li ga smatrati centumskim, poput latinskoga, ili satemskim, poput albanskoga). Međutim, nekritički su »ilirskima« smatrali i jezične spomenike venetskoga (u sjeveroistočnoj Italiji) i mesapskoga (u Apuliji), a predlagali su i »ilirske« etimologije toponima na širokome području istočne Europe sve do Baltika. Na taj je način termin »ilirski« izgubio svaki operativni lingvistički smisao.<sup id="cite_ref-Iliri_5-11" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Značajan napredak u proučavanju iliričkih jezičnih ostataka učinjen je 1960-ih u radovima <a href="/wiki/Radoslav_Kati%C4%8Di%C4%87" title="Radoslav Katičić">Radoslava Katičića</a>, koji je dokazao postojanje triju različitih imenskih područja unutar <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirika</a>: liburnsko-sjevernojadranskoga, dalmatsko-panonskoga i južnodalmatinsko-sjevernoalbanskoga. Imensko je područje određeno distribucijom antroponima i tvorbenih oblika karakterističnih za nj, koji se pojavljuju gotovo isključivo u danom području. Tri se imenska područja u Iliriku približno podudaraju s područjima triju velikih naroda koja su ondje živjela u antičko doba (<a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>, <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a> i tzv. <i>Illyrii proprie dicti</i>: »Iliri u pravom smislu«). U kasnijim je istraživanjima utvrđeno da se, u okviru liburnsko-sjevernojadranskoga imenskoga područja, <a href="/wiki/Istra" title="Istra">Istra</a> može izdvojiti kao posebno potpodručje, a jedinstvenost dalmatsko-panonskoga područja dovedena je pod sumnju. Do danas je nesigurno u kojoj su mjeri u predrimsko doba imenskim područjima Ilirika odgovarala područja različitih jezika, a samim time ostaje nejasno i pitanje o broju i naravi jezika koji su se govorili prije romanizacije.<sup id="cite_ref-Iliri_5-12" class="reference"><a href="#cite_note-Iliri-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uporabni_predmeti">Uporabni predmeti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=4" title="Uredi odlomak: Uporabni predmeti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=4" title="Uredi kôd odjeljka Uporabni predmeti"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Proizvodnja keramike imala je golemo značenje u svakodnevnom životu Ilira. Bili su pravi majstori u izradi keramičkih posuda koje su služili kao: </p> <ul><li>žare u koje su stavljali pepeo pokojnika,</li> <li>pribor za vršenje kultnih ceremonija ili</li> <li>kao posude za svakodnevnu upotrebu u kućanstvu npr.</li></ul> <p>– <a href="/w/index.php?title=Pekva_(peka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pekva (peka) (stranica ne postoji)">pekva (peka)</a> za pečenje jela (kruh, meso, povrće) na otvorenoj vatri, </p><p>– posude za hranu, </p><p>– cjediljke ili sita, </p><p>– keramičke utege za tkalački stan itd. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/7/7f/Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg/220px-Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/7/7f/Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg/330px-Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/7/7f/Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg/440px-Utezi_za_okomiti_tkala%C4%8Dki_stan.jpeg 2x" data-file-width="641" data-file-height="875" /></a><figcaption>Utezi za okomiti tkalački stan, Arheološki muzej Split</figcaption></figure> <p>Do dolaska Kelta keramiku izrađuju rukom, a nakon toga usvajaju lončarsko kolo. Od Grka su usvojili način ukrašavanja posuda. Posude su pekli u lončarskim pećima. </p><p>Od metalnih predmeta su koristili: obredne posude – situle, sjekire, dlijeto, igle, škare (za rezanje brkova i striženje ovaca). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:%C5%A0kare.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/b/b2/%C5%A0kare.jpeg/220px-%C5%A0kare.jpeg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/b/b2/%C5%A0kare.jpeg/330px-%C5%A0kare.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/b/b2/%C5%A0kare.jpeg/440px-%C5%A0kare.jpeg 2x" data-file-width="603" data-file-height="378" /></a><figcaption>Metalne škare, Arheološka zbirka Muzeju u Humcu, Ljubuški, BiH</figcaption></figure> <p>Koristili su i koštane igle. </p><p>Koristili su ručni žrvanj, a nakon kontakta s Grcima su upoznali rotacijski žrvanj. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Umjetnost">Umjetnost</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=5" title="Uredi odlomak: Umjetnost" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=5" title="Uredi kôd odjeljka Umjetnost"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iliri su na prostorima koje su nastavali ostavili značajna arheološka svjedočanstva o svojoj materijalnoj i duhovnoj kulturi. Isprva su razvijali <a href="/wiki/Umjetnost" title="Umjetnost">umjetnost</a> u kojoj su uglavnom prevladavali geometrijski motivi (<a href="/wiki/Trokut" title="Trokut">trokuti</a>, <a href="/wiki/Romb" title="Romb">rombovi</a>, kružnice, spirale i dr.), najčešće na kovinskim ukrasima i uporabnim predmetima, ali i na keramičkim posudama. Već u VI. st. pr. Kr. jačaju utjecaji <a href="/wiki/Starogr%C4%8Dka_umjetnost" title="Starogrčka umjetnost">helenske umjetnosti</a>, koja je prodirala izravno dolinama rijeka, preko grčih kolonija na Jonskom i južnim dijelovima Jadranskoga mora ili preko etrurskih i drugih kultura u Italiji. Pod utjecajem grč. antropomorfne umjetnosti, ali i s razvojem likovnih umjetnosti kod samih Ilira, u različitim dijelovima ilirskih zemalja pojavio se niz vrijednih umjetničkih ostvarenja. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a2/Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg/220px-Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg" decoding="async" width="220" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a2/Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg/330px-Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/a/a2/Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg/440px-Japodska_kapa_%E2%80%93_oglavlje_od_bron%C4%8Danoga_lima.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="775" /></a><figcaption>»Japodska kapa« – oglavlje od brončanoga lima, starije željezno doba, <a href="/wiki/Arheolo%C5%A1ki_muzej_u_Zagrebu" title="Arheološki muzej u Zagrebu">Arheološki muzej u Zagrebu</a>. U selu <a href="/wiki/Prozor_(Oto%C4%8Dac)" title="Prozor (Otočac)">Prozoru</a> kraj <a href="/wiki/Oto%C4%8Dac" title="Otočac">Otočca</a> otkriveni su ostatci naselja i nekropola ilirskih <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japoda</a> iz 1. tisućljeća pr. Kr. Život se ondje odvijao i u rimskom razdoblju. Visoku razinu umjetničkog obrta predstavljaju brončani ukrasni predmeti specifičnih oblika, poput ukrasa za glavu (oglavlja), privjesaka, okova za pojas, kopči, fibula i dr., dok posebno obilježje nakitu daju jantar i staklena pasta.</figcaption></figure> <p>Od početka VI. st. do kraja IV. st. pr. Kr. u sjevernim je ilirskim krajevima cvala jedna od najzanimljivijih ilirskih prapovijesnih umjetnosti, tzv. situlska umjetnost, koja je nastala spajanjem umjetničkih i kulturnih elemenata iz Grčke, <a href="/wiki/Etrurska_umjetnost" title="Etrurska umjetnost">Etrurije</a> i autohtonoga stanovništva. Naziv je dobila po brončanim situlama (vjedro s poklopcem), raskošno ukrašenima prizorima iz svakodnevnoga života, prikazima različitih životinja te geometrijskim i drugim motivima izrađenima tehnikom iskucavanja. </p><p>Takvi su prikazi nađeni i na ukrasnim pojasnim pločicama, rjeđe na kacigama i drugim predmetima (grobni prilozi u <a href="/wiki/Nezakcij" title="Nezakcij">Nezakciju</a> kraj <a href="/wiki/Pula" title="Pula">Pule</a>). </p><p>Pod utjecajem te umjetnosti razvila se, od V. st. pr. Kr. do rimskoga doba, na području Japoda <a href="/wiki/Japodske_urne" title="Japodske urne">izvorna domaća likovna umjetnost na kamenim urnama</a> s prizorima vezanima za kult pokojnika i pogrebne običaje (primjerci iz Ribića i Jezerina nedaleko od Bihaća). Brončani stilizirani antropomorfni i zoomorfni privjesci, aplikacije na kopčama i pektoralima iz Kompolja, Prozora, Otočca i drugih lokaliteta u Lici zanimljivi su za upoznavanje japodske umjetnosti i religije. Iskapanja u glavnom gradu <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histra</a> Nezakciju otkrila su niz kamenih kipova gotovo naravne veličine, koji su pripadali nekomu monumentalnom ilirskom svetištu iz V. do IV. st. pr. Kr.; ta osebujna i na ilirskom tlu jedinstvena umjetnost nastala je pod utjecajem grčke umjetnosti, koja je preko Italije stigla među sjeverne Ilire. Dolazak <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Kelta</a> na ilirski teritorij u IV. st. pr. Kr. nije bitnije utjecao na ilirsku umjetnost; osebujni biljni ornamenti, prepoznatljivi motivi keltske umjetnosti, pojavljuju se jedino na oružju i nekim ukrasnim predmetima. </p><p>Iz prapovijesnog doba, posebice na području Istre, Hercegovine i Albanije, potječu ostatci mnogobrojnih ilirskih utvrđenih naselja (gradina ili kasteljer), isprva sagrađenih od velikih kamenih blokova nepravilna oblika, a od V. st. pr. Kr. od klesanoga kamena kvadratna oblika. Osim gradinskoga Iliri su poznavali i sojenički tip naselja; najbolje su istražena sojenička naselja na rijeci Savi i Uni. U krškim krajevima, od Istre na sjeveru do Epira na jugu, gradili su kamene kuće četverokutna ili kružna tlocrta; kružni tip sačuvao se u Istri i Dalmaciji sve do danas kao pastirska, odn. poljska kućica (bunja, poljarica, kažun). </p><p><a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Dolazak Rimljana</a> u ilirske krajeve izazvao je velike promjene u sveukupnom životu, pa tako i u umjetnosti. Rimski likovni izraz prihvatilo je uglavnom gradsko stanovništvo, dok su starosjedioci nastavili razvijati svoju umjetnost, koja je procvala u doba kasnoga Carstva. Tada su nastali nadgrobni i votivni spomenici s likovima pokojnika i domaćih božanstava isklesanih u plitkome reljefu, s licima prikazanima <i>en face</i>, tehnikom koja podsjeća na stariju autohtonu drvorezbarsku tradiciju. Pod utjecajem grčko-rimske umjetnosti razvili su ilirski umjetnici posebne oblike nadgrobnih spomenika, prepoznatljive za neke ilirske krajeve (npr. Liburnijski cipus, tip nadgrobnoga spomenika cilindrična oblika s borovim češerom na vrhu). Na mnogim se sačuvanim umjetničkim ostvarenjima Ilira iz rimskog razdoblja nalaze stari ornamentalni i simbolični motivi, koji se pojavljuju sve do kasne antike, a neki su od njih nadživjeli pojavu <a href="/wiki/Kr%C5%A1%C4%87anstvo" title="Kršćanstvo">kršćanstva</a> i propast <a href="/wiki/Rimsko_Carstvo" title="Rimsko Carstvo">Rimskoga Carstva</a> te postali sastavnim dijelom umjetničke baštine naroda koji danas žive na zapadnom dijelu Balkana. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Život_i_običaji"><span id=".C5.BDivot_i_obi.C4.8Daji"></span>Život i običaji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=6" title="Uredi odlomak: Život i običaji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=6" title="Uredi kôd odjeljka Život i običaji"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iliri se danas smatraju prastanovnicima zapadno- i centralno-balkanskog područja. Iliri se nisu libili baviti nikakvim poslovima. Kod njih susrećemo i <a href="/wiki/Sto%C4%8Darstvo" title="Stočarstvo">stočarstvo</a> i <a href="/wiki/Poljoprivreda" title="Poljoprivreda">poljoprivredu</a>, i <a href="/wiki/Lov" title="Lov">lov</a> i <a href="/wiki/Ribolov" title="Ribolov">ribolov</a>, a bavili su se i <a href="/wiki/Gusarstvo" class="mw-redirect" title="Gusarstvo">gusarstvom</a>, kao i <a href="/wiki/Rudarstvo" title="Rudarstvo">rudarstvom</a>. Poznavali su i <a href="/wiki/Metalurgija" title="Metalurgija">metalurgiju</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Daorson_(01).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Daorson_%2801%29.JPG/250px-Daorson_%2801%29.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Daorson_%2801%29.JPG/330px-Daorson_%2801%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Daorson_%2801%29.JPG/500px-Daorson_%2801%29.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Monumentalne zidine <a href="/wiki/Daorson" title="Daorson">Daorsona</a> iz 3. st. pr. Kr., <a href="/wiki/O%C5%A1ani%C4%87i" class="mw-redirect" title="Ošanići">Ošanići</a> kod <a href="/wiki/Stolac_(BiH)" title="Stolac (BiH)">Stoca</a>, <a href="/wiki/Bosna_i_Hercegovina" title="Bosna i Hercegovina">Bosna i Hercegovina</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Kula_tor_hvar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kula_tor_hvar.jpg/220px-Kula_tor_hvar.jpg" decoding="async" width="220" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kula_tor_hvar.jpg/330px-Kula_tor_hvar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Kula_tor_hvar.jpg/440px-Kula_tor_hvar.jpg 2x" data-file-width="660" data-file-height="710" /></a><figcaption>Ilirska kula <a href="/wiki/Tor_(Hvar)" class="mw-redirect" title="Tor (Hvar)">Tor (Hvar)</a> iz 3. st. pr. Kr.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg/220px-Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg/330px-Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg/440px-Glavica_bedem_starigrad_hvar.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>Ostaci ilirskog naselja, <a href="/wiki/Glavica_(Stari_Grad,_Hvar)" title="Glavica (Stari Grad, Hvar)">Glavica (Stari Grad, Hvar)</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Naselja">Naselja</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=7" title="Uredi odlomak: Naselja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=7" title="Uredi kôd odjeljka Naselja"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Naselja Ilira razlikuju se od mjesta do mjesta. Njihova naselja, poznata su kao gradine, a u Istri kasteljeri (<i>castellieri</i>). Obično su ih podizali na teško pristupačnim mjestima, obično na prirodnim uzvisinama ili obroncima bregova koji su okruženi rijekom tj. na položajima koje je bilo lako braniti od neprijatelja. Drugi važan razlog pri izboru mjesta gdje će podignuti naselje bio je gospodarski (najveći dio gradina nalazi se na obroncima bregova koji se nalaze neposredno iznad plodnih dolina). Svoje gradove opasivali bi obrambenim zidinama i kulama, a ponekad su gradili i po dva-tri obrambena pojasa. Sve do rimskog doba, a ponegdje i kasnije, Iliri su svoje utvrde uglavnom gradili tehnikom suhozidine, a tek poslije dolaska Rimljana počinju upotrebljavati u žbuku. Visina je takvih zidina bila različita, tako da neke nisu bile više od 2 do 3 m, a nekima su i današnji ostaci visoki više od 8 m. </p><p>Veće gradine su bile naseljene, dok su male gradine služile kao zbjegovi u koje su se u slučaju opasnosti sklanjali stanovnici obližnjih neutvrđenih naselja. Vjeruje se da su male gradine u blizini većeg utvrđeno naselja služila kao skloništa za stada stoke u slučaju opasnosti od neprijatelja, a neke pak kao kultna mjesta. Raspored kuća u naseljenim gradinama uglavnom je slijedio konfiguraciju zanljišta, pa su tako kuće u okruglim ili ovalnim gradinama bile postavljene uz bedeme i onda se u koncentručnim nizovima sužavale prema središtu naselja. Takav urbanistički raspored se očuvao u Istri (Bale, Pula), odoljevši tako i snažnom urbanističkom kanonu kakav je bio rimski. </p><p>Oni Iliri koji su došli u dodir s Grcima naučili su graditi zidove od pravilno klesanih kamenih blokova, često velikih dimenzija, tako da takve zidine s pravom zovemo megalitskim (npr. <a href="/wiki/Daorson" title="Daorson">Daorson</a>).<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Uz rijeke su Iliri podizali sojenička naselja. </p><p>U kontinentalnim područjima gdje je klima oštra gradili su zemunice, dijelom ukopane u zemlju. Prema <a href="/wiki/Strabon" title="Strabon">Strabonu</a>, istočna plemena poznata kao <a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardanci</a>, zemunice su gradili ispod gnojnica (jer trulež gnoja stvara toplinu). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pića"><span id="Pi.C4.87a"></span>Pića</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=8" title="Uredi odlomak: Pića" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=8" title="Uredi kôd odjeljka Pića"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U pretpovijesno doba su znali su proizvoditi razne vrste piva i nazivali ga narodnim imenom <i>sabaia</i> ili <i>sabaium</i>, a posebno su obožavali medovinu koju su pravili posebnim postupkom od meda i vode, što su ga i sami Grci od njih naučili. </p><p><a href="/wiki/Strabon" title="Strabon">Strabon</a> je zabilježio u I. st. pr. Kr. da je istočna obala Jadrana bogata maslinicima i vinogradima. U rimsko doba se u Iliriji proizvode izvrsna vina, a posebno je bilo poznato ono koje se proizvodilo u Pucinumu u Istri. Car <a href="/w/index.php?title=Probus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Probus (stranica ne postoji)">Probus</a> je dao zasaditi vinovom lozom <a href="/w/index.php?title=Fri%C5%A1ka_Gora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friška Gora (stranica ne postoji)">Frušku Goru</a>. Ako je vjerovati vijestima starih pisaca, Iliri su bili velike pijanice. Ilirski kralj <a href="/wiki/Gencije" title="Gencije">Gencije</a> je bio po riječima <a href="/wiki/Polibije" title="Polibije">Polibija</a> pijan dan i noć, a njegov prethodnik na Ilirskom prijestolju <a href="/wiki/Argon" title="Argon">Argon</a> umro je nakon što se opio i dobio <i>pleuritis</i>. Poznat je i podatak da su <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Kelti</a> porazili <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejce</a> varkom u kojoj je bila odlučujuća sklonost ilirskih vojnika pretjeranom jelu i piću.<sup id="cite_ref-#1_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-#1-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rođenje,_trajanje_života_i_smrt"><span id="Ro.C4.91enje.2C_trajanje_.C5.BEivota_i_smrt"></span>Rođenje, trajanje života i smrt</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=9" title="Uredi odlomak: Rođenje, trajanje života i smrt" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=9" title="Uredi kôd odjeljka Rođenje, trajanje života i smrt"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Varon" class="mw-disambig" title="Varon">Varon</a> nam pripovijeda kako su ilirske žene lako rađale. Kad bi došlo vrijeme porođaja, udaljile bi se s posla u polju, rodile bez ičije pomoći i odmah se vratile i nastavile raditi, držeći dijete u naručju "kao da su ga našle, a ne rodile".<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Imali su veliku smrtnost male djece, prosječan životni vijek je bio 39 g. za muškarce, a 36 g. za žene, a bilo je ljudi koji su doživjeli 100 g. (ili čak 125 u Saloni)<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tetoviranje">Tetoviranje</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=10" title="Uredi odlomak: Tetoviranje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=10" title="Uredi kôd odjeljka Tetoviranje"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Svoja tijela Iliri su tetovirali zašiljenim brončanim iglama i o tome je pisao i dobro informirani grčki geograf <a href="/wiki/Strabon" title="Strabon">Strabon</a>. To potvrđujuju i arheološki nalazi: u grobovima u Glasincu, sojeničkom naselju u Donjoj Dolini kod Bosanske Gradiške i drugdje otkrivene su kratke veoma zašiljene igle koje bi se nataknule na držak. S tim iglama su pretpovijesni Iliri bockali kožu i tetovirali na njoj razne ornamentalne motive.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Fra Zvonko Martić i <a href="/wiki/%C4%86iro_Truhelka" title="Ćiro Truhelka">Ćiro Truhelka</a> smatraju da običaj tetoviranja katolika u BiH zvan <a href="/wiki/Sicanje" title="Sicanje">sicanje</a> potiče iz ilirskih vremena. </p><p>Optužuje ih se i za prinošenje ljudskih žrtava, a sumnja se da je među njima bilo i ljudožderstva<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kao i kod <a href="/wiki/Skordisci" title="Skordisci">Skordiska</a>, koji su se kasnije pomiješali s njima. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Odjeća"><span id="Odje.C4.87a"></span>Odjeća</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=11" title="Uredi odlomak: Odjeća" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=11" title="Uredi kôd odjeljka Odjeća"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Odjeća se sastojala od bijele košulje koja je visjela sve do koljena i opasane oko pojasa i ogrtača. Smatra se da se u toj najobičnijoj ilirskoj muškoj košulji treba vidjeti prototip <a href="/w/index.php?title=Tunica_dalmatica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tunica dalmatica (stranica ne postoji)">tunike dalmatike</a>, odjeće koja je ušla u upotrebu u Rimu i drugim dijelovima carstva u II. st.post.Kr. i koja je postala omiljena odjeća rimskih visokodostojanstvenika, pa i careva, da bi naposljetku postala liturgijskom odjećom u kršćanskoj crkvi i sačuvala se sve do danas. Glave su pokrivali s nekoliko vrsta kapa. </p><p>Ogrtač što su ga nosili Iliri nije se razlikovao od onog u Grčkoj <a href="/w/index.php?title=Chlamys&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chlamys (stranica ne postoji)">chlamys</a> ili Rimu <a href="/w/index.php?title=Sagum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sagum (stranica ne postoji)">sagum</a>. Obično su ogrtači bili pričvršćeni o desno rame kopčom. Lijep orimjer izgleda takvog ogrtača možemo vidjeti na spomeniku plesača iz Zaostroga kod Makarske. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/250px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/330px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/500px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Plesač i frulač iz Zaostroga, kraj III. ili pol. IV. st. Reljef se čuva u Zaostrogu.</figcaption></figure> <p>Ženska nošnja se sastojala od: donje haljine s dugim rukavima dužine do stopala, gornje haljine i ogrtača. Ta bi se haljina u struku potpasala. Ilirske žene su također odijevale tip haljine koja je u struku bila rezana tako da je gornji dio gladak, a donji nabran i zvonolik. Ilirkinje su kao pokrivalo za glavu nosile marame koje su pustile da padaju na ramena. Oko tih glave su vezale druge marame i na njih vješali brončane privjeske. Na nogama su nosili kožne <a href="/wiki/Opanci" title="Opanci">opanke</a>.<sup id="cite_ref-#1_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-#1-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lijekovi_i_medicina">Lijekovi i medicina</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=12" title="Uredi odlomak: Lijekovi i medicina" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=12" title="Uredi kôd odjeljka Lijekovi i medicina"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iliri su poznavali niz ljekovitih trava kojima su liječili razne bolesti. Najpoznatija među tim biljkama bila je <i>Iris illyrica</i> ili perunika, čija višestruka ljekovita svojstva uvelike hvale antički pisci, od grčkog filozofa <a href="/wiki/Teofrast" title="Teofrast">Teofrasta</a>, do liječnika <a href="/wiki/Pedanije_Dioskorid" title="Pedanije Dioskorid">Pedanija Dioskorida</a> i polihistora <a href="/wiki/Plinije" class="mw-disambig" title="Plinije">Plinija</a>. Prema Dioskoridu osušeni prah <i>irisa</i> zacjeljuje čireve, uspavljuje, liječi glavobolju, a samljeveni podanak pomiješan s medom djeluje kao abortiv. Plinije zna da, osim za liječenje bolesti, otmjene rimske gospođe nose oko vrata nanizane tablete s prahom <i>irisa</i> kako bi prekrile neugodan zadah znoja. Zanimljivo je da Plinije preporučuje da se osušeni podanak (<i>rhizom</i>) perunike objesi oko vrata maloj djeci kada im niču zubići, a taj se običaj sačuvao u nekim našim krajevima sve do danas<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zanatstvo">Zanatstvo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=13" title="Uredi odlomak: Zanatstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=13" title="Uredi kôd odjeljka Zanatstvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iliri su bili vješti mnogim poslovima pa tako i u izradi zlatnog, srebrnog i brončanog nakita: narukvice, fibule, privjesci, ogrlice, ukrasne kopče i aplike. Posuđe Ilira je od keramike, ali su proizvodili i metalno posuđe, oblici im bili <i>situla</i> (vjedro s poklopcem) i vjedro. Sjekire su im od kamena, bronce i željeza. Dlijeta su bila od bronce i željeza (dva tipa). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Poljoprivreda">Poljoprivreda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=14" title="Uredi odlomak: Poljoprivreda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=14" title="Uredi kôd odjeljka Poljoprivreda"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Iliri su poznavali poljoprivredu i uzgoj pšenice, ječma, prosa, te mahunarke kao što su <a href="/wiki/Gra%C5%A1ak" class="mw-redirect" title="Grašak">grašak</a>, <a href="/w/index.php?title=Le%C4%87a_(biljka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leća (biljka) (stranica ne postoji)">leća</a> i <a href="/wiki/Bob" title="Bob">bob</a>. Plemena uz obalu uzgajala su i vinovu lozu, što su vjerojatno naučili od susjednih Grka. U obradi zemlje Iliri su se služili koštanim motikama napravljenim od jelenjeg roga. Tek su od Kelta dobili ralo, a ovo se odnosi i na škare. U Albaniji su ralo Iliri dobili od susjednih Grka, a ostali dolaskom Rimljana. Već u mlađem Željeznom dobu Iliri poznaju <a href="/w/index.php?title=Kramp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kramp (stranica ne postoji)">kramp</a>, <a href="/wiki/Lopata" title="Lopata">lopatu</a>, <a href="/wiki/Grablje" title="Grablje">grablje</a>, <a href="/wiki/Srp" title="Srp">srp</a>, <a href="/wiki/Kosa" title="Kosa">kosu</a> i <a href="/wiki/Kosir" title="Kosir">kosir</a>, a veći dio tog oruđa je od željeza. Pri pečenju kruha Iliri su se služili pekama. Neki od njih već su imali peći od pečene gline za kuhanje i pečenje, ali je većina palila vatru na goloj zemlji u sredini sobe ili kutu prostorije, nasuprot vratima. Svoje žitarice mljeli su ručnim žrvnjevima, dok su neki od njih rotacijski žrvanj dobili od Grka, Kelta i Rimljana. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stočarstvo_i_ribolov"><span id="Sto.C4.8Darstvo_i_ribolov"></span>Stočarstvo i ribolov</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=15" title="Uredi odlomak: Stočarstvo i ribolov" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=15" title="Uredi kôd odjeljka Stočarstvo i ribolov"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Stočarstvo je također važno ilirsko zanimanje i to u svim krajevima, a u nekim i glavni izvor bogaćenja. Iliri su uzgajali svinje, ovce, koze, nešto manje goveda. Imali su i konje i <a href="/wiki/Psi" title="Psi">pse</a>. Lov nije bio najrazvijeniji, hvatali su jelene (zbog rogova), lisice, jazavce, medvjede, dabrove, kune radi krzna. U lovu su koristili strelice s metalnim vršcima, koplja i sulice. Glavno oružje lovca ipak je luk i strijela. Plemena Dalmacije poznavala su strelice s otrovnim vrškom i taj otrov nazivali su 'ninum', a dobivali su ga od otrova tamošnjih <a href="/wiki/Zmije" title="Zmije">zmija</a>. Ribolov također ima značajno mjesto na otocima i u krajevima uz obalu i uz rijeke. Ribolov je za Liburne i napose za Enhelejce bio glavno zanimanje. Ilirska <a href="/wiki/Udica" title="Udica">udica</a> je od bronce, imali su željezne <a href="/w/index.php?title=Osti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osti (stranica ne postoji)">osti</a> i koštane harpune. Riječni i primorski Iliri u ribolovu su se služili i izdubenim čamcima (<a href="/w/index.php?title=Monoksil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monoksil (stranica ne postoji)">monoksil</a>), a jedan otkriveni primjerak ima dužinu od 12,34 metra. Pomorski Liburni su imali raznolike i bolje građene ribarske brodove tipa <i>lembul</i> (<a href="/wiki/Leut" title="Leut">leuti</a>) i manje ribarske barke (<i>paros</i>). Uz obalu mora i na otocima Iliri su se još bavili skupljanjem školjaka (<a href="/w/index.php?title=Dagnja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dagnja (stranica ne postoji)">dagnje</a> i <a href="/w/index.php?title=Priljepak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Priljepak (stranica ne postoji)">priljepci</a>). Meke dijelove ovi ljudi su jeli, dok bi ljuštura kod <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histra</a> služila kao amulet i ukras. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rudarstvo">Rudarstvo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=16" title="Uredi odlomak: Rudarstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=16" title="Uredi kôd odjeljka Rudarstvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rani Iliri su znali obrađivati bakar, zlato i srebro, a kasnije i željezo. Pri kopanju ruda služili su se pijucima i maljevima. Zdrobljena ruda talila se u posebno građenim pećima. Kalupi za lijevanje pretežno su bili kameni. Razvoju njihove metalurgije pridonijeli su i kasniji <a href="/wiki/Kelti" title="Kelti">Kelti</a> od 4. stoljeća pr. Kr., ali su po arheonalazima bar kod <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japoda</a> rudarstvo i metalurgija bili već ranije razvijeni od 8. stoljeća pr. Kr. Nakon Kelta i ostali Iliri raspolažu većim brojem alata. </p><p>U području Bosne Iliri su najviše obrađivali broncu. <a href="/wiki/Srebro" title="Srebro">Srebro</a> se obrađivalo tek na jugu njihova područja. Od 2. stoljeća nove ere stagnira proizvodnja <a href="/wiki/Zlato" title="Zlato">zlata</a> a sve se više proizvodi željezo. </p><p>Rudarstvu treba ovdje pridodati da su Iliri znali dobivati i <a href="/wiki/Sol" class="mw-redirect" title="Sol">sol</a> iz slane vode. Slani izvori bili su glavni razlog vječnim ratovima između <a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijata</a> i <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijeja</a>. Da su Iliri bili tehnički razvijeni govori činjenica da su znali proizvoditi i staklo, za čiju je proizvodnju potrebna temperatura oko 650 °C. Iz staklene paste izrađivali su zrnca za ukrašavanje lukova na fibulama i izradu ogrlica, i to još u starijem željeznom dobu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gusarstvo_i_trgovina">Gusarstvo i trgovina</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=17" title="Uredi odlomak: Gusarstvo i trgovina" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=17" title="Uredi kôd odjeljka Gusarstvo i trgovina"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gusarstvo je za primorske Ilire bio jedan od oblika privređivanja, kao i kod kasnijih hrvatskih <a href="/wiki/Ka%C4%8Di%C4%87i" title="Kačići">Kačića</a>. Iliri su imali malene brze brodice pogodne za brze napade na trgovačke italske brodove, pa i na same grčke gradove. Ovaj posao Ilirima je donosio lijepu korist. Premda su bili gusari, Iliri su se morali baviti i trgovinom. Grcima su Iliri izvozili srebro, pšenicu (grčko tlo je vrlo nepogodno za poljoprivredu zbog sušne klime), kožu, ljekovitu peruniku i drugo. Od njih su najviše uvozili keramiku, oružje i nakit. Uzvodno od doline Neretve je u prapovijesti tekao trgovački put kojim je razmjenjivala grčka i roba iz unutrašnjosti. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Novac">Novac</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=18" title="Uredi odlomak: Novac" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=18" title="Uredi kôd odjeljka Novac"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Novac je je uvijek vezan uz trgovinu, ali ga Iliri koriste tek od dolaska Rimljana. Prvi puta počinju ga kovati početkom 4. stoljeća prije Krista u južnoj Iliriji, u gradu Damastionu i taj novac je od srebra. U Albaniji novac se kuje od <a href="/wiki/3._stolje%C4%87e_pr._Kr." title="3. stoljeće pr. Kr.">3. stoljeća pr. Kr.</a> <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a> i Labeati novac kuju od 2. stoljeća pr. Kr., a Peonci od <a href="/wiki/4._stolje%C4%87e_pr._Kr." title="4. stoljeće pr. Kr.">4. stoljeća pr. Kr.</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Društveno_uređenje"><span id="Dru.C5.A1tveno_ure.C4.91enje"></span>Društveno uređenje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=19" title="Uredi odlomak: Društveno uređenje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=19" title="Uredi kôd odjeljka Društveno uređenje"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg/150px-Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg" decoding="async" width="150" height="302" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg/225px-Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ae/Lumbardian_decree_-_PSEFIZAM.jpg 2x" data-file-width="230" data-file-height="463" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lumbardska_psefizma" title="Lumbardska psefizma">Lumbardska psefizma</a>, ulomak grčkoga natpisa (4/3. st. pr. Kr.), pronađen u <a href="/wiki/Lumbarda" title="Lumbarda">Lumbardi</a> na <a href="/wiki/Kor%C4%8Dula" title="Korčula">Korčuli</a>, jedan je od najstarijih pisanih spomenika u Hrvatskoj. Sadržava psefizmu (zaključak skupštine) kojom se uređuju imovinski odnosi <a href="/wiki/Gr%C4%8Dka_kolonizacija_na_Jadranu" title="Grčka kolonizacija na Jadranu">grčkih naseljenika</a> na Korčuli i njihov odnos prema ilirskomu stanovništvu. Čuva se u Arheološkom muzeju u Zagrebu.</figcaption></figure> <p>Plemena Ilira bila su organizirana po rodovima (dekurijama) i bratstvima. Savez bratstava činio je pleme. Dekurija ili rod se većinom sastojao od 150-200 ljudi. Zemlja je bila vlasništvo bratstva i nije se dijelila obiteljima nego rodovima. Broj bratstava razlikovao se po veličini teritorija i broju članova plemena, a mogao je biti određen i organizacijskom strukturom plemena. Tako 12 bratstava nalazimo kod <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburna</a> i <a href="/w/index.php?title=Hythmiti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hythmiti (stranica ne postoji)">Hythmita</a>, ali i kod Peuceta iz južne Italije. Na čelu bratstva stoje 'princeps'i, u tom su svojstvu bili i članovi plemenskog vijeća. Na čelu ovog stajao je 'praepositus'. Neki Iliri, prema <a href="/wiki/Teopomp" title="Teopomp">Teopompu</a> i <a href="/w/index.php?title=Agatarhid_iz_Knida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agatarhid iz Knida (stranica ne postoji)">Agatarhidu iz Knida</a>, među Ilirima je bilo i ropstva, spominju se Ardijejci i Dardanci. Kod nekih plemena spominju se i ostaci matrijarhata (Liburni). Žene Liburna mogle su se prije udaje podavati kome su htjele. <a href="/wiki/Pseudo-Skilak" title="Pseudo-Skilak">Pseudo-Skilak</a> piše u 'Periplu' kako Liburnima vladaju žene. </p><p><a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">Ilirska kraljevstva</a> su se rasprostirala na malenim dijelovima teritorija koji je bio pod Ilirima, te se njihove granice, pa čak ni onih najpoznatijih, ne mogu jasno odrediti<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tek su <a href="/wiki/Rimljani" title="Rimljani">Rimljani</a> zavladali cijelim teritorijem koji su naseljavali Iliri (<a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a>). Zajednica <a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijata</a> pod vodstvom <a href="/wiki/Pleurias" title="Pleurias">Pleuriasa</a> (<a href="/wiki/330._pr._Kr." title="330. pr. Kr.">330. pr. Kr.</a>) se već smatra kraljevstvom u općem smislu<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ali najznačajnija ilirska kraljevstva su ona kralja <a href="/wiki/Bardilis" class="mw-redirect" title="Bardilis">Bardilisa</a> <a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardanskog</a> i <a href="/wiki/Agron" title="Agron">Agrona</a> <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejskog</a> koji su stvorili posljednje i najpoznatije ilirsko kraljevstvo.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rat_i_oružje"><span id="Rat_i_oru.C5.BEje"></span>Rat i oružje</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=20" title="Uredi odlomak: Rat i oružje" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=20" title="Uredi kôd odjeljka Rat i oružje"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_helmet_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Illyrian_helmet_1.jpg/220px-Illyrian_helmet_1.jpg" decoding="async" width="220" height="287" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Illyrian_helmet_1.jpg/330px-Illyrian_helmet_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Illyrian_helmet_1.jpg/440px-Illyrian_helmet_1.jpg 2x" data-file-width="1033" data-file-height="1348" /></a><figcaption>Ilirska brončana kaciga iz Argolisa (Grčka) iz 5. st. pr. Kr.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg/220px-Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg/330px-Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg/440px-Ilirska_bron%C4%8Dana_kaciga_muzej_Humac.jpg 2x" data-file-width="1068" data-file-height="1424" /></a><figcaption>Ilirska brončana kaciga i koplja iz VIII. st. pr. Kr., Muzej Humac, Ljubuški, BiH</figcaption></figure> <p>Iliri su bili ratoborna etnoskupina i borbe su se vodile protiv susjeda, pa su plemena ratovala međusobno. Od njihovog oružja treba spomenuti zakrivljeni bodež ili kratki mač <i>sica</i> (izgovor sika), on se možda razvio od zakrivljenog brončanog noža. Tu su još 'sibyna' ili <i>sigyna</i>, dugo željezno koplje, duga bojna sjekira, luk i strijela i kao obrambeno oružje su štitovi, rukobrani, brončani oklop i zaštitne <i>knemide</i> ili 'potkoljenice', te više tipova kaciga. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg/250px-Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg/330px-Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg/500px-Bron%C4%8Dani_%C5%A1tit_Daorsi_Iliri.jpg 2x" data-file-width="1068" data-file-height="801" /></a><figcaption>Ilirski brončani štit iz VIII. st. pr. Kr., Muzej Humac, Ljubuški, BiH</figcaption></figure> <p>Mačevi umrlih ili poginulih ilirskih ratnika su se savijali ili lomili na komade i pokapali s njima u grob.<sup id="cite_ref-#1_22-2" class="reference"><a href="#cite_note-#1-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pomorstvo">Pomorstvo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=21" title="Uredi odlomak: Pomorstvo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=21" title="Uredi kôd odjeljka Pomorstvo"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Primorski i otočni Iliri bili su vješti pomorci i brodograditelji. Najvještiji ilirski pomorci bili su uz <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburne</a> još <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a>, <a href="/wiki/Labeati" title="Labeati">Labeati</a>, <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a> i <a href="/w/index.php?title=Picenti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Picenti (stranica ne postoji)">Picenti</a>. Rimljani, a dijelom i Grci primili su od njih mnoge vještine brodograditeljstva. </p><p>Brodice <i>lembos</i> i <i>liburna</i> (<a href="/w/index.php?title=Liburnica_navis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liburnica navis (stranica ne postoji)">liburnica navis</a>) su bili lagani, brzi i velikih manevarskih sposobnosti. </p><p><i>Lembos</i> se spominje kao monorema (brod s jednim redom vesala) i bio je prihvaćen u većini helenističkih flota s određenim modifikacijama, dok je <i>liburna</i> uvijek spominjana kao birema (dvoveslarka) i s određenim modifikacijama, usvojena je u Rimske flote u razdoblju carstva. </p><p><i>Lembos</i> ili <i>lembi</i>, o kojima više znamo kroz povijesne, arheološke i hidroarheološke izvore kao <i>serilama</i> ili <i>serilijama</i>, omanje su brodice sposobne jedino braniti vlastite morske vode. O <i>Lembosu</i> su pisali <a href="/wiki/Polibije" title="Polibije">Polibije</a>, <a href="/wiki/Apijan_iz_Aleksandrije" title="Apijan iz Aleksandrije">Apijan iz Aleksandrije</a> i drugi pisci koji su opisivali ratove između Rimljana i Grka s jedne strane i Ilira s druge strane. Tako od Polibija znamo da je u 100 <i>Lembosa</i> bilo 5000 ilirskih ratnika, što znači da je u jedan brod moglo stati 50 vojnika.<sup id="cite_ref-#2_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-#2-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ni liburnske <i>liburne</i>, koje je visoko cijenio kasnoantički rimski vojni pisac <a href="/w/index.php?title=Vegecije&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vegecije (stranica ne postoji)">Vegecije</a>, nisu bile puno veće.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> To su bili lagani brzi brodovi velikih manevarskih sposobnosti, idealni za gusarske akcije protiv glomaznih grčkih i italskih trgovačkih brodova. Rimljani su brzo uočili prednosti tog broda, pa su ga zato, nakon što je upravo zahvaljujući velikoj pokretljivosti tih brodova u <a href="/wiki/Bitka_kod_Akcija" title="Bitka kod Akcija">bitci kod Akcija</a> 31. g. pr. Kr. <a href="/wiki/Oktavijan" class="mw-redirect" title="Oktavijan">Oktavijan</a> izvojevao odlučujuću pobjedu nad teškim grčkim ratnim brodovima u sastavu flote <a href="/wiki/Marko_Antonije" title="Marko Antonije">Marka Antonija</a> i <a href="/wiki/Kleopatra" title="Kleopatra">Kleopatre</a>, uključili u sastav svoje mornarice.<sup id="cite_ref-#2_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-#2-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na osnovi prikaza brodova na novcu plemena <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a> koje je živjelo na lijevoj strani Neretve može se zaključiti da je to pleme gradilo dva tipa brodova: trgovačke i ratne, te da su ti brodovi bili dugački najviše 15 m, a široki najviše 4,5 m, s plitkim gazim od 1,5 m.<sup id="cite_ref-#2_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-#2-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ples_i_glazba">Ples i glazba</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=22" title="Uredi odlomak: Ples i glazba" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=22" title="Uredi kôd odjeljka Ples i glazba"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Strabon" title="Strabon">Strabon</a> u djelu <a href="/wiki/Geographica" title="Geographica">Geographica</a>, VII, 5 kaže da su Iliri, premda su im običaji potpuno divlji, oduvijek njegovali glazbu i upotrebljavali puhačke (siringa i frula) i gudačke (gusle) instrumente. </p><p>Za jedan instrument – <a href="/wiki/Panova_frula" title="Panova frula">Panovu</a> frulu, tj. siringu (<i>syrinx</i>) ili <a href="/w/index.php?title=Trstenice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trstenice (stranica ne postoji)">trstenice</a> može se prilično sigurno tvrditi da je bio općepoznat na cijelom ilirskom teritoriju. Prikaz tog višecijevnog instrumenta nalazi se na situli iz Vača (V. st. pr. Kr.), a na spomenicima iz rimskog doba redovit je atribut domaćeg božanstva šuma i pašnjaka Silvana, odnosno njegovog ilirskog pandana Vidasusa. Također na reljefu iz Zaostroga možemo vidjeti svirača kako svira neki puhački instrument (vjerojatno <a href="/w/index.php?title=Gunga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gunga (stranica ne postoji)">gunge</a>). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Datoteka:Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/250px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/330px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/thumb/3/30/Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg/500px-Plesa%C4%8D_i_frula%C4%8D_iz_Zaostroga.jpeg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Plesač i svirač iz Zaostroga, kraj III. ili pol. IV. st. Reljef se čuva u Zaostrogu.</figcaption></figure> <p>Pjevanje epskih pjesama uz <a href="/wiki/Gusle" title="Gusle">gusle</a> ima svoje duboke korijene u pjevanju ilirskih rapsoda o herojskim djelima predaka. </p><p>Od plesova su poznata kola, ratnički plesovi s mačevima i pogrebna kola.<sup id="cite_ref-#1_22-3" class="reference"><a href="#cite_note-#1-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pogrebni_običaji"><span id="Pogrebni_obi.C4.8Daji"></span>Pogrebni običaji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=23" title="Uredi odlomak: Pogrebni običaji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=23" title="Uredi kôd odjeljka Pogrebni običaji"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Većina plemena kod Ilira svoje pokojne pokapaju pod humkom zajedno s popudbinom, kao što su to radili <a href="/wiki/Dezitijati" title="Dezitijati">Dezitijati</a>. Mrtvaci su se ponekad spalili, pa je tek onda pepeo položen u grob. Humci su podizani od zemlje i kamena, a pri njegovom podizanju razbijala se lončarija. Tokom obrednog ukopa plesali su se i pogrebni plesovi. Neki Iliri mrtve su sahranjivali ispod kuće. Kod Liburna mrtvaci su se pokapali u skvrčenom položaju. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Religija">Religija</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=24" title="Uredi odlomak: Religija" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=24" title="Uredi kôd odjeljka Religija"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><i>vidi i: <a href="/wiki/Autohtoni_kultovi_u_Istri" title="Autohtoni kultovi u Istri">Autohtoni kultovi u Istri</a></i></dd></dl> <p>Kod Ilira je religija bila mnogobožačka. Na sjeveru prevladava kult Sunca, u srednjoj Dalmaciji kult Mjeseca i na jugu kult zmije. Brojni simboli povezani s kultom sunca (svastika koja simbolizira sunce u pokretu, spiralni ornamenti, privjesci u obliku konja, likovi zmija kao simbol plodnosti i čuvarica kućnog ognjišta, jelen, ptice selice, konj koji vuče kolica itd.) govore o iznimnoj raširenosti tog kulta. </p><p>Imali su veliki broj bogova, od kojih su neki poznati samo lokalno. <a href="/wiki/Autohtoni_kultovi_u_Istri" title="Autohtoni kultovi u Istri">Kod Histra su poznati</a>: <i>Eia, Melesocus, Boria, Iria</i>. Kod Liburna: <i>Anzotica</i> koja se podudara s rimskom <a href="/wiki/Venera_(mitologija)" title="Venera (mitologija)">Venerom</a>, te božica <i>Ica</i> kojoj je podugnut spomenik u Plominu, pa još <i>Iutossica, Latra i Sentona</i>. Glavni bog Japoda bio je <i>Bindus</i>, zaštitnik izvora i voda, a povezuje se s rimskim <a href="/wiki/Neptun_(mitologija)" title="Neptun (mitologija)">Neptunom</a>. <i>Armatus</i> je bio lokalni bog rata u Dalmaciji. Nadalje su ilirski bogovi: <i>Terminus</i> kao zaštitnik meda; <i>Tadenus</i> poistovjećen s <a href="/wiki/Apolon" title="Apolon">Apolonom</a>; <i>Medaurus</i>, zaštitnik grada Rhizon (danas <a href="/wiki/Risan" title="Risan">Risan</a>) bio je vjerojatno bog liječništva. Na jugu ilirskog područja poznat je božanski zmijski par <i>Dracon i Draccena</i>. Oko vrata Iliri su nosili <a href="/w/index.php?title=Amulet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amulet (stranica ne postoji)">amulete</a> da bi se zaštitili od zlog pogleda i nesreća. </p><p>Silvan se smatrao božanstvom livada, zaštitnikom pastira i stada, dok se Dijana smatrala božicom lova i divljači, a njihovi su spomenici osobito česti na području gdje je živjelo pleme <a href="/wiki/Dalmati" class="mw-redirect" title="Dalmati">Dalmata</a>. Silvan se često na reljefima prikazivao kao antropomorfni lik božanstva koji je svirao frulu a oko njega su igrale u kolu tri ili četiri nimfe, broj nimfi je varirao od reljefa do reljefa. Nimfe su bile predstavljene kao oskudno odjevene mlade djevojke koje su igrale u kolu oko Silvana. U Ilirskoj mitologiji se navodi da su naseljavale planine i prostore oko potoka, i da su obitavale duboko u šumskim prostorima. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ilirska_plemena">Ilirska plemena</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=25" title="Uredi odlomak: Ilirska plemena" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=25" title="Uredi kôd odjeljka Ilirska plemena"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>U idućem popisu su nabrojena klasična plemena Ilira (u najširem smislu) koja su bila poznata u antičko doba Rimljana. Za ranija prapovijesna plemena kojih kod nas više nema u rimsko doba, treba pogledati pod <a href="/w/index.php?title=Prediliri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prediliri (stranica ne postoji)">Prediliri</a> (<i>prailirska</i> plemena brončanog doba). Plemena označena zvjezdicom* mnogi noviji autori danas više ne ubrajaju u Ilire nego u drugačije susjedne etnoskupine. </p> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:448px;"> <table style="background: transparent; border: 0; padding: 0; margin: 0; width:444px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_Footman_or_Footsoldier_(English).jpg" class="mw-file-description" title="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka."><img alt="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Illyrian_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg/220px-Illyrian_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg" decoding="async" width="220" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Illyrian_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg/330px-Illyrian_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cc/Illyrian_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg 2x" data-file-width="429" data-file-height="728" /></a></span> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:IllyrianFootmanNoHelmet.jpg" class="mw-file-description" title="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka."><img alt="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/IllyrianFootmanNoHelmet.jpg/220px-IllyrianFootmanNoHelmet.jpg" decoding="async" width="220" height="368" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/IllyrianFootmanNoHelmet.jpg/330px-IllyrianFootmanNoHelmet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/IllyrianFootmanNoHelmet.jpg/440px-IllyrianFootmanNoHelmet.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="752" /></a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"><div class="thumbcaption">Rekonstrukcija ilirskoga pješaka.</div> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"><div class="thumbcaption">Rekonstrukcija ilirskoga pješaka.</div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:548px;"> <table style="background: transparent; border: 0; padding: 0; margin: 0; width:544px;" cellspacing="0"> <tbody><tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_Elite_Noble_Footman_or_Footsoldier_(English).jpg" class="mw-file-description" title="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka."><img alt="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Illyrian_Elite_Noble_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg/250px-Illyrian_Elite_Noble_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg" decoding="async" width="220" height="656" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Illyrian_Elite_Noble_Footman_or_Footsoldier_%28English%29.jpg 1.5x" data-file-width="298" data-file-height="889" /></a></span> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0; width: 2px"> </td> <td style="padding: 0; margin: 0;" class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:IllyrianKingorNoble.jpg" class="mw-file-description" title="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka."><img alt="Rekonstrukcija ilirskoga pješaka." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/IllyrianKingorNoble.jpg/320px-IllyrianKingorNoble.jpg" decoding="async" width="320" height="605" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/IllyrianKingorNoble.jpg 1.5x" data-file-width="411" data-file-height="777" /></a></span> </td></tr> <tr style="vertical-align:top;"> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"><div class="thumbcaption">Rekonstrukcija ilirskoga pješaka.</div> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"> </td> <td style="padding: 0; margin: 0; border: 0;"><div class="thumbcaption">Rekonstrukcija ilirskoga plemića.</div> </td></tr></tbody></table> </div> </div> <ul><li>Abrei, Abroi (<a href="/wiki/Abri" title="Abri">Abri</a>)</li> <li>Albanoi (<a href="/wiki/Albani" title="Albani">Albani</a>)</li> <li><a href="/wiki/Amantini" title="Amantini">Amantini</a></li> <li>Andizetes (<a href="/wiki/Andizeti" title="Andizeti">Andizeti</a>)</li> <li>Ardiaei, Vardaei (<a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ardiani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ardiani (stranica ne postoji)">Ardiani</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arrianes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arrianes (stranica ne postoji)">Arrianes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atitani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atitani (stranica ne postoji)">Atitani</a>. Na Epiru.</li> <li>Autariatae (<a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijati</a>)</li> <li><a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a>*</li> <li><a href="/w/index.php?title=Carni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carni (stranica ne postoji)">Carni</a>*</li> <li>Chelidonioi ( <a href="/w/index.php?title=Helidonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helidonci (stranica ne postoji)">Helidonci</a>)</li> <li>Colapiani (<a href="/wiki/Kolapijani" title="Kolapijani">Kolapijani</a>)</li> <li>Daesitiates (<a href="/wiki/Desitijati" class="mw-redirect" title="Desitijati">Desitijati</a>)</li> <li>Dalmatae (<a href="/wiki/Dalmati" class="mw-redirect" title="Dalmati">Dalmati</a>), Delmati<i> </i></li> <li>Daorsoi (<a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a>)</li> <li>Dardani (<a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardanci</a>)</li> <li>Daunii (<a href="/w/index.php?title=Dauni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dauni (stranica ne postoji)">Dauni</a>)</li> <li>Deraemistae (<a href="/w/index.php?title=Deremisti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deremisti (stranica ne postoji)">Deremisti</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Derentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Derentini (stranica ne postoji)">Derentini</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deuri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deuri (stranica ne postoji)">Deuri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dindari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dindari (stranica ne postoji)">Dindari</a></li> <li>Ditiones (<a href="/w/index.php?title=Dicioni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dicioni (stranica ne postoji)">Dicioni</a>)</li> <li>Docleates (<a href="/wiki/Dokleati" title="Dokleati">Dokleati</a>)</li> <li>Encheleae (Enhelejci)</li> <li>Glinditiones (Glinditioni)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Grabaei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grabaei (stranica ne postoji)">Grabaei</a></li> <li><a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a>*. Istra</li> <li>Iapodes, Iapudes, Iapydes, (<a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a>), Japudi<i></i></li> <li>Iassi (<a href="/w/index.php?title=Jasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jasi (stranica ne postoji)">Jasi</a>)</li> <li>Iapyges (<a href="/wiki/Japigi" title="Japigi">Japigi</a>)</li> <li>Labeates (<a href="/wiki/Labeati" title="Labeati">Labeati</a>)</li> <li><a href="/wiki/Latobici" title="Latobici">Latobici</a></li> <li><a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a>*</li> <li>Maezaei (<a href="/w/index.php?title=Mezeji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mezeji (stranica ne postoji)">Mezeji</a>)</li> <li>Melcumani (<a href="/wiki/Melkumani" title="Melkumani">Melkumani</a>)</li> <li>Messapii (<a href="/wiki/Mesapi" title="Mesapi">Mesapi</a>), (Mesapijci)<i>. U Apuliji.</i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Naransii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naransii (stranica ne postoji)">Naransii</a></li> <li>Oseriates (<a href="/wiki/Oserijati" title="Oserijati">Oserijati</a>)*</li> <li>Paeligni (<a href="/w/index.php?title=Peligni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peligni (stranica ne postoji)">Peligni</a>)</li> <li>Paeones (<a href="/w/index.php?title=Peonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peonci (stranica ne postoji)">Peonci</a>)</li> <li>Parthini (<a href="/w/index.php?title=Partini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Partini (stranica ne postoji)">Partini</a>)</li> <li>Penestae (<a href="/w/index.php?title=Penesti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Penesti (stranica ne postoji)">Penesti</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Peucetii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peucetii (stranica ne postoji)">Peucetii</a></li> <li>Picentes (<a href="/w/index.php?title=Picenti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Picenti (stranica ne postoji)">Picenti</a>)</li> <li>Pirustae (<a href="/wiki/Pirusti" title="Pirusti">Pirusti</a>)</li> <li>Plearaei (<a href="/w/index.php?title=Plereji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plereji (stranica ne postoji)">Plereji</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Poediculi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poediculi (stranica ne postoji)">Poediculi</a>. Italija</li> <li>Sallentini (<a href="/w/index.php?title=Salentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salentini (stranica ne postoji)">Salentini</a>)</li> <li>Sardeaties (<a href="/wiki/Sardeati" title="Sardeati">Sardeati</a>)</li> <li>Scirtones (<a href="/w/index.php?title=Scirtoni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scirtoni (stranica ne postoji)">Scirtoni</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Sesareti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sesareti (stranica ne postoji)">Sesareti</a></li> <li><a href="/wiki/Taulanti" title="Taulanti">Taulanti</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatura">Literatura</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=26" title="Uredi odlomak: Literatura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=26" title="Uredi kôd odjeljka Literatura"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Enver Imamović: "Antički kultni i votivni spomenici na prostoru Bosne i Hercegovine", Kulturno naslijeđe, Sarajevo 1977.</li> <li><a href="/wiki/Aleksandar_Stip%C4%8Devi%C4%87" title="Aleksandar Stipčević">Aleksandar Stipčević</a>: <i>Iliri (povijest, život, kultura).</i> Školska knjiga, Zagreb, 1989.</li> <li>Duje Rendić Miočević: Iliri i antički svijet, Književni krug, Split, 1989.</li> <li>A. Stipčević: <i>Bibliographia Illyrica, I – III</i>. Posebna izdanja Akademije BiH VI/3, XLII/8, LXXVI/12, Sarajevo 1967-1984.</li> <li>B. Čović: <i>Od Butmira do Ilira</i>. Veselin Masleša, Sarajevo 1976.</li> <li>M. Guštin, D. Božič, L. Bakarić: <i>Kelti i njihovi suvremenici na tlu Jugoslavije</i>. Narodni muzej Ljubljana i Arheološki muzej Zagreb, 1984.</li> <li>J. Wilkies: <i>Iliri.</i> Laus Izvori 3, Split 2001.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Izvori">Izvori</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=27" title="Uredi odlomak: Izvori" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=27" title="Uredi kôd odjeljka Izvori"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6541845">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width" style="column-width: 30em;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Opća i nacionalna enciklopedija – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://proleksis.lzmk.hr/27691/">Iliri</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Aleksandar Stipčević, <i>Iliri – povijest, kultura, život</i>, Školska knjiga, Zagreb, 1989., str. 15.: <i>"Prema starogrčkoj legendi koju je zapisao Apolodor, Illyrios, rodonačelnik ilirskog roda, sin je Feničanina Kadma i njegove žene Harmonije... U legendi o Kadmu Illyrios je tijesno povezan sa zmijom: ona ga je obavila čim se rodio, prenijevši tako u njega svoju magičnu moć... Suvremena filologija nastoji takođe dokazati da je ilirsko ime etimološki vezano za tu životinju. Nijemac O. Gruppe prvi je doveo u vezu ime Illyrios s grčkom riječi 'iλλω = okretati, ovijati, a ta se riječ izvodi iz korijena u el = vrtiti, okretati. Slovenski filolog Karel Oštir također je došao do zaključka da se u tom imenu krije zmija. Potvrdu za to našao je u cinjenici što je i velika mitska zmija u indoevropskih Hetita nosila ime istog podrijetla. Ta se zmija zvala Illurjanka, i zaista je teško u obliku njezina imena ne videti slicnost s imenom Ilir. Zmija je kako ćemo vidjeti imala vrlo veliku ulogu u ilirskoj religiji, i sigurno je da nije slučajno što se ilirsko ime može povezati sa imenom te životinje"</i>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Isto, str. 149.:<i>"Zmija je na Balkanu vrlo stara kultna životinja. Susreće se već u neolitu, ali je njeno značenje uveliko poraslo u vezi s pojavom Ilira na ovom tlu. Kao životinja – totem ilirskog roda ona ima središnju ulogu u mitološkom i religijskom sistemu južnih Ilira. Već smo govorili o povezivanju zmije sa samim imenom Ilira, a ovdje treba istaknuti brojne prikaze te životinje koji postaju osobito česti od V. stoljeća prije nove ere dalje u nakitu (kao završeci na narukvicama, ogrlicama, fibulama, kao aplike na privjescima). Osobito su česti ti prikazi u Makedoniji, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Albaniji. Zmija se tamo pojavljuje kao čuvarica kućnog ognjišta"</i>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.istrapedia.hr/hrv/1116/iliri/istra-a-z/">Istarska enciklopedija</a> Iliri (autor: R. Matijašič)<br /><i>"Od VI. st. pr. Kr. s njima dolaze u dodir grčki zemljopisci, pa od tada potječu prve pisane vijesti o njima".</i></span> </li> <li id="cite_note-Iliri-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Iliri_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_5-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=27086">Iliri</a></span> </li> <li id="cite_note-Iliri_Istra-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Iliri_Istra_6-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Istarska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="https://istra.lzmk.hr/clanak/1172">Iliri</a></span> </li> <li id="cite_note-MZ1-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MZ1_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Politika Plus.com: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Objavljena knjiga Marina Zaninovića 'Ilirski ratovi'</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150624091133/http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 24. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Iliri su bili narod ili narodi ili plemena, odnosno velika narodna zajednica koja je zauzimala područje od istočnih obronaka Alpa do Epira u Grčkoj, piše Zaninović i dodaje kako je njihova istočna granica bila uglavnom na rijeci Drini i ponegdje nešto preko nje. Istaknuo je kako su lokalne razlike među tim zajednicama rezultat zemljopisne udaljenosti i teritorijalne podvojenosti njihovih krških polja, razdijeljenih visokim planinama i dubokim krškim klancima riječnih dolina.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hol.lzmk.hr/clanak/15735">Hrvatski obiteljski leksikon – Iliri</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150608222941/http://hol.lzmk.hr/clanak/15735">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 8. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Iliri, indoeur. etnička skupina koja je u ant. doba obitavala uglavnom na Z području Balkanskoga poluotoka. Na I obali Jadrana (spominje ih grč. logograf Hekatej o. ← 500) živjela su ilirska plemena: Histri, Liburni, Delmati, Daorsi, Ardijejci i Plereji; u unutrašnjosti: Karni, Latobici, Norici, Japodi, Jasi, Kolapijani, Varcijani, Breuci, Mezeji, Ditioni, Desidijati, Autarijati, Dardani, Peonci, Linkesti, Dasareti i Dokleati. U JZ Italiju došli su (o. ← 1000) s Balkana: Japigi, Dauni, Kalabri i Mesapi. Država ilirskoga plemenskog saveza, pod vodstvom Ardijejaca, osn. za kralja Agrona (← 3. st.), prostirala se od rijeke Krke u Dalmaciji do S današnje Albanije; nakon poraza u ratu s Rimljanima (← 229), sužena je za kraljice Teute na prostor od Dubrovnika do Drima i konačno uništena za kralja Gencija (← 167). Iliri su konačno svladani u Batonskom ratu (6–9) i dijelom romanizirani.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-MZ2-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MZ2_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Politika Plus.com: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Objavljena knjiga Marina Zaninovića 'Ilirski ratovi'</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150624091133/http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 24. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Kao što su u Grčkoj bili Ahejci, Beoćani, Atenjani, Etolci, Epirani, Spartanci, Jonjani i drugi, a u Italiji Latini, Etrurci, Umbri, Liguri, Veneti, Sardi i drugi, tako i danas u sklopu istoga hrvatskog naroda imamo Istrane, Ličane, Primorce, Dalmatince, Zagorce, Međimurce, Slavonce, Hercegovce, Bosance, Konavljane, Kotorane i druge sa svojim većim ili manjim skupinama i lokalnim nazivima, napominje Zaninović i dodaje kako poput Grka razdvojenih planinama i dolinama, među kojima nikad nisu sagradili ceste te nisu nikad stvorili jedinstvenu grčku državi ili čvršću zajednicu osim povremenih kratkih saveza, tako ni Iliri nisu to uspjeli ili htjeli učiniti.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Istarska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="https://istra.lzmk.hr/clanak/1043">gradine</a></span> </li> <li id="cite_note-kolonizacija-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-kolonizacija_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=23213">grčka kolonizacija na Jadranu</a></span> </li> <li id="cite_note-Kelti_Istra-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kelti_Istra_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Istarska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="https://istra.lzmk.hr/clanak/1349">Kelti</a></span> </li> <li id="cite_note-Kelti-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kelti_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=31134">Kelti</a></span> </li> <li id="cite_note-Ilirik-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Ilirik_14-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ilirik_14-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ilirik_14-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ilirik_14-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ilirik_14-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=27088">Ilirik</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=6280">Batonski rat</a> <dl><dd><i>»Batonski rat (lat. Bellum Batonianum), rat Rimljana protiv pobunjenih Ilira od 6. do 9. god. Ustanak su u Dalmaciji podignuli ilirski Desidijati na čelu s Batonom; oni su prodrli do Salone i zatim na jug sve do Apolonije. Nakon poraza što im ga je nanio Mesalin, koji je po Tiberijevu nalogu došao iz Galije kako bi ugušio ustanak, dalmatinski ustanici udružili su se s panonskim Breucima, čiji se vođa također zvao Baton. Breuci su zaposjeli područje između Sirmija i Dunava, gdje su se neko vrijeme uspjeli održati. Ustanak je ugušen 8. god. pošto su vođu Breuka Batona, zbog izdaje, smaknuli sami Iliri. Ustanak u Dalmaciji ugušio je Tiberije 9. god. nakon opsade Andetrija (Muća) i zarobljavanja Batona, vođe Desidijata. Bio je to kraj borbi Ilira protiv Rimljana, koja je trajala dva i pol stoljeća.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-Nalazišta-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Nalazišta_16-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=3731">arheološka nalazišta</a></span> </li> <li id="cite_note-MZ4-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-MZ4_17-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-MZ4_17-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Politika Plus.com: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Objavljena knjiga Marina Zaninovića 'Ilirski ratovi'</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150624091133/http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 24. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Naglašava kako su kod Ilira veće ili manje plemenske ili druge zajednice imale svoje poglavare i vođe, koje Rimljani nazivaju principes te dodaje kako ti poglavari koji vlast, kao i svi drugi kad je jednom osjete, nisu ispuštali iz svojih ruku. U povijesti je nepotrebno govoriti što bi bilo da je bilo, a s naše točke gledišta, kako ističe Zaninović, nama je žao da su ti naši daleki predci bili tako okrutno potučeni, no i podsjeća kako su snagom rimskih legija to doživjeli i drugi veći i moćniji narodi. "Svjesno sam napisao riječ predci jer su oni to uistinu i bili, kako nam to potvrđuje suvremena genetika", naglašava prof. Zaninović i dodaje kako rimsko osvajanje ilirskih plemena gledano iz šire perspektive značilo i konačno uključivanje naših krajeva u jedinstvenu i visoku civilizaciju grčko-rimske antike.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-Liburni-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Liburni_18-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Hrvatska enciklopedija (LZMK) – <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=36372">Liburni</a></span> </li> <li id="cite_note-MZ5-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MZ5_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Politika Plus.com: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Objavljena knjiga Marina Zaninovića 'Ilirski ratovi'</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150624091133/http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 24. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Ističe kako su mnogi od najpoznatijih ljudi rimske antike, od vojskovođa do careva, bili podrijetlom Iliri poput careva Aurelijana i Dioklecijana sve do velikoga pisca i prevoditelja Svetog pisma Jeronima iz Stridona. Kad smo mi Hrvati početkom 7. stoljeća stigli u našu zemlju i na našu obalu susreli smo se s još uvijek živućom antikom i njezinim gradovima, napominje Zaninović i dodaje kako smo brzo prihvatili antičku poljoprivredu vinograda i maslina te plovidbu.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-MZ6-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-MZ6_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Politika Plus.com: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Objavljena knjiga Marina Zaninovića 'Ilirski ratovi'</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150624091133/http://www.politikaplus.com/novost/121660/objavljena-knjiga-marina-zaninovica-ilirski-ratovi">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 24. lipnja 2015. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <dl><dd><i>»Napominje kako su ilirski ratovi svojim trajanjem i svojim posljedicama i za našu i za opću povijest nezaobilazna pojava, koja i danas privlači svojom posebnošću i problemima brojne stručnjake širom svijeta te dodaje kako je i u kasnijoj hrvatskoj povijesti rat bio trajno prisutan. "Mi smo nasljednici svih onih ljudi koji su živjeli na našem području, a među njima su Iliri, sa svojim ratovima i poviješću, sastavni dio i naše povijesti, koja nas i danas na svoj način obilježava", naglašava Zaninović.«</i></dd></dl> </span></li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7012897">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"»""«"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style><cite id="CITEREFAleksandar_Stipčević" class="citation book cs1">Aleksandar Stipčević. <i>Iliri</i></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Iliri&rft.au=Aleksandar+Stip%C4%8Devi%C4%87&rfr_id=info%3Asid%2Fhr.wikipedia.org%3AIliri" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-#1-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-#1_22-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_22-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_22-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_22-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Aleksandar Stipčević: Iliri</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Terenti Varonis, De Re rustica, lib. I. 10</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Aleksandar Stipčević Iliri</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Knjiga Iliri Aleksandar Stipčević</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilkes, J. J. (1995), The Illyrians, Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing, <a href="/wiki/Me%C4%91unarodni_standardni_knji%C5%BEni_broj" title="Međunarodni standardni knjižni broj">ISBN</a> <a href="/wiki/Posebno:Tra%C5%BEi_ISBN/0-631-19807-5" title="Posebno:Traži ISBN/0-631-19807-5">0-631-19807-5</a></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Knjiga: Iliri, Aleksandar Stipčević</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.aquamed.hr/hr/blog-clanci/234-ljekovite-biljke-perunika">https://www.aquamed.hr/hr/blog-clanci/234-ljekovite-biljke-perunika</a></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Danièle Berranger,Pierre Cabanes,Danièle Berranger-Auserve, <i>Épire, Illyrie, Macédoine: mélanges offerts au professeur Pierre Cabanes</i>, str. 136., "Još nije poznato rasprostiranje Agronovog i Teutinog ilirskog kraljevstva".</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Lewis i Boardman, 1994., str. 785.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">Kipfer, 2000., str. 251.</span> </li> <li id="cite_note-#2-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-#2_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#2_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-#2_32-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">[[<Aleksandar Stipčević: Iliri</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">[<<a rel="nofollow" class="external free" href="https://vdocuments.site/mkozlicic-prikazi-brodova-na-novcu-plemena-daorsa.html">https://vdocuments.site/mkozlicic-prikazi-brodova-na-novcu-plemena-daorsa.html</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vanjske_poveznice">Vanjske poveznice</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Iliri&veaction=edit&section=28" title="Uredi odlomak: Vanjske poveznice" class="mw-editsection-visualeditor"><span>uredi</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Iliri&action=edit&section=28" title="Uredi kôd odjeljka Vanjske poveznice"><span>uredi kôd</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table border="0" class="noprint" style="clear: right; border: solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color: inherit; width: 250px; padding: 4px; spacing: 0px; text-align: left; float: right;"> <tbody><tr> <td><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><span title="Logotip Zajedničkog poslužitelja"><img alt="Logotip Zajedničkog poslužitelja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span><figcaption>Logotip Zajedničkog poslužitelja</figcaption></figure> </td> <td><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Glavna_stranica?uselang=hr">Zajednički poslužitelj</a> ima stranicu o temi <i><b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Illyria_%26_Illyrians?uselang=hr">Iliri</a></b></i></span> </td></tr></tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hrcak.srce.hr/search/?q=iliri">Iliri na Hrčku</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210219112522/https://hrcak.srce.hr/search/?q=iliri">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 19. veljače 2021. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) portalu znanstvenih časopisa Republike Hrvatske</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.researchgate.net/publication/261842975_Danijel_Dino__Alka_Domi_Kuni_Rimski_ratovi_u_Iliriku._Povijesni_antinarativ">Rimski ratovi u Iliriku. Povijesni antinarativ</a> Danijel Džino, Alka Domić Kunić, Zagreb, Školska knjiga, 2013.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academia.edu/3613369/Rimski_vuk_i_ilirska_zmija._Posljednja_borba">Rimski vuk i ilirska zmija. Posljednja borba</a> Salmedin Mesihović, Filozofski fakultet u Sarajevu, 2011. (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/SALMEDINMESIHOVICRIMSKIVUKIILIRSKAZMIJA.PosljednjaBorba/SALMEDIN%20MESIHOVIC%20-%20RIMSKI%20VUK%20I%20ILIRSKA%20ZMIJA.%20Posljednja%20borba#page/n3/mode/2up">dvostranična inačica</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090422163858/http://www.fanaticus.org/DBA/armies/I47/index.html">Iliri</a> <span style="cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);" title="engleski jezik">(<span style="color:#606060; font-size:80%; position:relative; bottom:0.1em"><a href="/wiki/Engl." class="mw-redirect" title="Engl.">engl.</a></span>)</span> ratničko umijeće starih Ilira</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_illyrian_1.html">Ilirski ratovi</a>  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090129145816/http://www.livius.org/ap-ark/appian/appian_illyrian_1.html">Arhivirana inačica izvorne stranice</a> od 29. siječnja 2009. (<a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>) <span style="cursor:help; color:var(--color-subtle, #54595d);" title="engleski jezik">(<span style="color:#606060; font-size:80%; position:relative; bottom:0.1em"><a href="/wiki/Engl." class="mw-redirect" title="Engl.">engl.</a></span>)</span> <a href="/wiki/Apijan_iz_Aleksandrije" title="Apijan iz Aleksandrije">Apijan iz Aleksandrije</a>, djelo <i><a href="/wiki/Rimski_gra%C4%91anski_ratovi" title="Rimski građanski ratovi">Rimski građanski ratovi</a></i></li></ul> <table class="navbox" cellspacing="0" style=";"><tbody><tr><td style="padding:2px;"><table cellspacing="0" class="nowraplinks collapsible autocollapse" style="width:100%;background:transparent;color:inherit;;"><tbody><tr><th style=";" colspan="3" class="navbox-naslov"><div style="float:left; width:6em;text-align:left;"><div class="noprint plainlinksneverexpand navbar" style="background-color:transparent; padding:0; white-space:nowrap; font-weight:normal; font-variant:small-caps; ;;border:none;;"><a href="/wiki/Predlo%C5%BEak:Iliri" title="Predložak:Iliri"><span title="Vidi ovaj predložak." style=";;border:none;;">v</span></a> • <a class="external text" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Predlo%C5%BEak:Iliri&action=edit"><span style="color:#002bb8;;;border:none;;" title="Možete urediti ovaj predložak. Prije spremanja provjerite kako će izgledati.">u</span></a></div></div><span style="font-size:110%;"><a class="mw-selflink selflink">Iliri</a></span></th></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;">Srodne teme</td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> • <a href="/wiki/Ilirska_kraljevstva" title="Ilirska kraljevstva">Ilirska kraljevstva</a> • <a href="/wiki/Ilirik" title="Ilirik">Ilirik</a> • <a href="/wiki/Batonski_rat" title="Batonski rat">Batonski rat</a> (Veliki ilirski ustanak)</div></td><td style="width:0%;padding:0px 0px 0px 2px;" rowspan="9"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Datoteka:Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_(sketch).jpg" class="mw-file-description" title="Ilirski štit"><img alt="Ilirski štit" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg/125px-Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg" decoding="async" width="125" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg/188px-Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg/250px-Illyrian_pelte_shield_35_cm_diameter_%28sketch%29.jpg 2x" data-file-width="350" data-file-height="358" /></a></span></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;"><a href="/w/index.php?title=Popis_ilirskih_vladara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Popis ilirskih vladara (stranica ne postoji)">Ilirski vladari</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-parni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Agron" title="Agron">Agron</a> • <a href="/wiki/Balajos" title="Balajos">Balajos</a> • <a href="/wiki/Bardil" title="Bardil">Bardil</a> • <a href="/wiki/Baton" title="Baton">Baton</a> • <a href="/wiki/Baton_Breu%C4%8Dki" title="Baton Breučki">Baton Breučki</a> • <a href="/wiki/Epulon" title="Epulon">Epulon</a> • <a href="/wiki/Gencije" title="Gencije">Gencije</a> • <a href="/wiki/Glauk" title="Glauk">Glauk</a> • <a href="/wiki/Grabos" title="Grabos">Grabos</a> • <a href="/wiki/Kleit" title="Kleit">Kleit</a> • <a href="/wiki/Longar" title="Longar">Longar</a> • <a href="/wiki/Mitil" title="Mitil">Mitil</a> • <a href="/wiki/Monun_I." title="Monun I.">Monun</a> • <a href="/wiki/Pines" title="Pines">Pines</a> • <a href="/w/index.php?title=Pleurat_I.&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pleurat I. (stranica ne postoji)">Pleurat I.</a> • <a href="/wiki/Skerdilajd" title="Skerdilajd">Skerdilajd</a> • <a href="/wiki/Teuta" title="Teuta">Teuta</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;"><a href="/w/index.php?title=Ilirski_gradovi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilirski gradovi (stranica ne postoji)">Ilirski gradovi</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Aenona" title="Aenona">Aenona</a> • <a href="/wiki/Albanopolis" title="Albanopolis">Albanopolis</a> • <a href="/w/index.php?title=Amantia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amantia (stranica ne postoji)">Amantia</a> • <a href="/wiki/Andetrium" title="Andetrium">Andetrium</a> • <a href="/wiki/Arduba" title="Arduba">Arduba</a> • <a href="/wiki/Basanija" title="Basanija">Basanija</a> • <a href="/wiki/Daorson" title="Daorson">Daorson</a> • <a href="/w/index.php?title=Damastion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Damastion (stranica ne postoji)">Damastion</a> • <a href="/wiki/Delminij" title="Delminij">Delminij</a> • <a href="/w/index.php?title=Doklea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doklea (stranica ne postoji)">Doklea</a> • <a href="/wiki/Jadera" title="Jadera">Jadera</a> • <a href="/w/index.php?title=Lihnidos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lihnidos (stranica ne postoji)">Lihnidos</a> • <a href="/w/index.php?title=Meteon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meteon (stranica ne postoji)">Meteon</a> • <a href="/w/index.php?title=Narenta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Narenta (stranica ne postoji)">Narenta</a> • <a href="/wiki/Nezakcij" title="Nezakcij">Nezakcij</a> • <a href="/w/index.php?title=Ninia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ninia (stranica ne postoji)">Ninia</a> • <a href="/wiki/Promona" title="Promona">Promona</a> • <a href="/wiki/Rizinum" title="Rizinum">Rizinum</a> • <a href="/wiki/Salona" title="Salona">Salona</a> • <a href="/w/index.php?title=%C5%A0kodra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Škodra (stranica ne postoji)">Škodra</a> • <a href="/w/index.php?title=Uscana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uscana (stranica ne postoji)">Uscana</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;"><a href="/w/index.php?title=Ilirska_naselja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ilirska naselja (stranica ne postoji)">Ilirska naselja</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-parni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Abri" title="Abri">Abri</a> • <a href="/wiki/Glavica_(Stari_Grad,_Hvar)" title="Glavica (Stari Grad, Hvar)">Glavica (Stari Grad, Hvar)</a> • <a href="/wiki/Hum_(brdo)" title="Hum (brdo)">Hum – Sveti Vid</a> • <a href="/wiki/Ilirsko_stanovni%C5%A1tvo_na_Mljetu" title="Ilirsko stanovništvo na Mljetu">Mljetska naselja Ilira</a> • <a href="/wiki/Purkin_kuk" title="Purkin kuk">Purkin kuk</a> (<a href="/wiki/Hvar" title="Hvar">Hvar</a>) • <a href="/wiki/Serilia_liburnica" title="Serilia liburnica">Serilia liburnica</a> (<a href="/wiki/Nin" title="Nin">Nin</a>) • <a href="/wiki/Tor_(Jelsa)" title="Tor (Jelsa)">Tor</a> (Hvar)</div></td></tr><tr style="height:2px"><td></td></tr><tr><td class="navbox-grupa" style=";;"><a class="mw-selflink-fragment" href="#Ilirska_plemena">Ilirska plemena</a></td><td style="text-align:left;border-left:2px solid #fdfdfd;width:100%;padding:0px;;;" class="navbox-popis navbox-neparni"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Abri" title="Abri">Abri</a> • <a href="/wiki/Albani" title="Albani">Albani</a> • <a href="/wiki/Amantini" title="Amantini">Amantini</a> • <a href="/wiki/Andizeti" title="Andizeti">Andizeti</a> • <a href="/wiki/Ardijejci" title="Ardijejci">Ardijejci</a> • <a href="/w/index.php?title=Azali&action=edit&redlink=1" class="new" title="Azali (stranica ne postoji)">Azali</a> • <a href="/w/index.php?title=Arijani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arijani (stranica ne postoji)">Arijani</a> • <a href="/wiki/Autarijati" title="Autarijati">Autarijati</a> • <a href="/w/index.php?title=Bilioni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilioni (stranica ne postoji)">Bilioni</a> • <a href="/wiki/Breuci" title="Breuci">Breuci</a> • <a href="/wiki/Delmati" title="Delmati">Delmati</a> • <a href="/wiki/Daorsi" title="Daorsi">Daorsi</a> • <a href="/wiki/Dardanci" title="Dardanci">Dardanci</a> <sup>1)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Dazareti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dazareti (stranica ne postoji)">Dazareti</a> • <a href="/w/index.php?title=Dauni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dauni (stranica ne postoji)">Dauni</a> <sup>4)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Derentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Derentini (stranica ne postoji)">Derentini</a> • <a href="/w/index.php?title=Deuri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deuri (stranica ne postoji)">Deuri</a> • <a href="/wiki/Dezitijati" title="Dezitijati">Dezitijati</a> • <a href="/w/index.php?title=Dindari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dindari (stranica ne postoji)">Dindari</a> • <a href="/w/index.php?title=Dicioni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dicioni (stranica ne postoji)">Dicioni</a> • <a href="/wiki/Dokleati" title="Dokleati">Dokleati</a> • <a href="/wiki/Enhelejci" title="Enhelejci">Enhelejci</a> • <a href="/w/index.php?title=Galabri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galabri (stranica ne postoji)">Galabri</a> <sup>1)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Glindioni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glindioni (stranica ne postoji)">Glindioni</a> • <a href="/w/index.php?title=Grabi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grabi (stranica ne postoji)">Grabi</a> • <a href="/w/index.php?title=Haonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haonci (stranica ne postoji)">Haonci</a> • <a href="/w/index.php?title=Helidonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helidonci (stranica ne postoji)">Helidonci</a> • <a href="/wiki/Histri" title="Histri">Histri</a> <sup>3)</sup> • <a href="/wiki/Japigi" title="Japigi">Japigi</a> <sup>4)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Jasi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jasi (stranica ne postoji)">Jasi</a> • <a href="/wiki/Japodi" title="Japodi">Japodi</a> <sup>3)</sup> • <a href="/wiki/Karni" title="Karni">Karni</a> <sup>3)</sup> • <a href="/wiki/Kolapijani" title="Kolapijani">Kolapijani</a> • <a href="/wiki/Katari" title="Katari">Katari</a> <sup>3)</sup> • <a href="/wiki/Labeati" title="Labeati">Labeati</a> • <a href="/wiki/Latobici" title="Latobici">Latobici</a> <sup>2)</sup> • <a href="/wiki/Liburni" title="Liburni">Liburni</a> <sup>3)</sup> • <a href="/wiki/Mesapi" title="Mesapi">Mesapi</a> <sup>4)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Mezeji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mezeji (stranica ne postoji)">Mezeji</a> • <a href="/wiki/Melkumani" title="Melkumani">Melkumani</a> • <a href="/w/index.php?title=Molosi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molosi (stranica ne postoji)">Molosi</a> • <a href="/wiki/Oserijati" title="Oserijati">Oserijati</a> • <a href="/w/index.php?title=Partini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Partini (stranica ne postoji)">Partini</a> • <a href="/w/index.php?title=Peonci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peonci (stranica ne postoji)">Peonci</a> <sup>1)</sup> • <a href="/wiki/Peuceti" title="Peuceti">Peuceti</a> <sup>4)</sup> • <a href="/w/index.php?title=Piketi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piketi (stranica ne postoji)">Piketi</a> • <a href="/wiki/Pirusti" title="Pirusti">Pirusti</a> • <a href="/w/index.php?title=Salentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salentini (stranica ne postoji)">Salentini</a> • <a href="/wiki/Sardeati" title="Sardeati">Sardeati</a> • <a href="/wiki/Skordisci" title="Skordisci">Skordisci</a> <sup>2)</sup> • <a href="/wiki/Taulanti" title="Taulanti">Taulanti</a> • <a href="/w/index.php?title=Tunati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tunati (stranica ne postoji)">Tunati</a> <sup>1)</sup></div></td></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr><td class="navbox-iznadispod" style=";background-color:#ddf;" colspan="3"><small> <sup>1)</sup> Ilirsko-tračanska • <sup>2)</sup> Ilirsko-keltska • <sup>3)</sup> Ilirsko-venetska • <sup>4)</sup> Neovisna </small></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Dobavljeno iz "<a dir="ltr" href="https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Iliri&oldid=7062443">https://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Iliri&oldid=7062443</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Posebno:Kategorije" title="Posebno:Kategorije">Kategorija</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategorija:Izabrani_%C4%8Dlanci" title="Kategorija:Izabrani članci">Izabrani članci</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Tra%C4%8Dko-ilirski_narodi" title="Kategorija:Tračko-ilirski narodi">Tračko-ilirski narodi</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Iliri" title="Kategorija:Iliri">Iliri</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Anti%C4%8Dka_povijest" title="Kategorija:Antička povijest">Antička povijest</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Nestali_narodi" title="Kategorija:Nestali narodi">Nestali narodi</a></li><li><a href="/wiki/Kategorija:Stari_narodi_i_civilizacije" title="Kategorija:Stari narodi i civilizacije">Stari narodi i civilizacije</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Ova stranica posljednji je put uređivana 15. studenoga 2024. u 15:28.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst je dostupan pod licencijom <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hr">Creative Commons: Imenuj autora/Dijeli pod istim uvjetima</a>; mogu se primjenjivati i dodatni uvjeti. Pogledajte <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Uvjete upotrebe</a> za detalje.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Zaštita privatnosti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Impresum">Impresum</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedija:Op%C4%87e_odricanje_od_odgovornosti">Odricanje od odgovornosti</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Kodeks ponašanja</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Razvojni programeri</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hr.wikipedia.org">Statistika</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Izjava o kolačićima</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Iliri&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Prikaz za mobilne uređaje</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Traži</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pretraži projekt Wikipedija"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Posebno:Traži"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Traži</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sadržaj" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Prikaz sadržaja stranice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Prikaz sadržaja stranice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Iliri</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>59 jezika</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Dodaj temu</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-748fc965c8-bj4gg","wgBackendResponseTime":225,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.329","walltime":"0.523","ppvisitednodes":{"value":2580,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":35085,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":16972,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":32602,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 238.823 1 -total"," 48.92% 116.824 1 Predložak:Izvori"," 30.86% 73.707 1 Predložak:Citiranje_knjige"," 17.59% 42.018 1 Predložak:Glavni"," 13.14% 31.385 1 Predložak:Iliri"," 12.28% 29.331 1 Predložak:Navigacija"," 5.83% 13.915 8 Predložak:Webarchive"," 3.92% 9.370 1 Predložak:Izdvojeni_članak"," 3.67% 8.764 8 Predložak:DatumFormat"," 3.15% 7.523 1 Predložak:Top_icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.076","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2670369,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-5886496d-qbgxj","timestamp":"20250316094211","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Iliri","url":"https:\/\/hr.wikipedia.org\/wiki\/Iliri","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q146715","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q146715","author":{"@type":"Organization","name":"Doprinositelji projektima Wikimedije"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-09-18T20:09:35Z","dateModified":"2024-11-15T14:28:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7e\/Illyrian_tribes-en.png"}</script> </body> </html>