CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"/> <title>IJzer (element) - Wikikids</title> <script>document.documentElement.className="client-js";RLCONF={"wgBreakFrames":!1,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"f17b59c62a27aa34b50d01d1","wgCSPNonce":!1,"wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":!1,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"IJzer_(element)","wgTitle":"IJzer (element)","wgCurRevisionId":799723,"wgRevisionId":799723,"wgArticleId":138042,"wgIsArticle":!0,"wgIsRedirect":!1,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Chemische elementen","Scheikunde"],"wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"IJzer_(element)","wgRelevantArticleId":138042,"wgIsProbablyEditable":!1,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":!1,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":!1};RLSTATE={"site.styles":"ready","noscript":"ready","user.styles":"ready","user":"ready","user.options":"loading","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","mediawiki.toc.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.startup","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.gadget.EditCount2","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.implement("user.options@1hzgi",function($,jQuery,require,module){/*@nomin*/mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"});mw.user.options.set({"variant":"nl"}); });});</script> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cmediawiki.toc.styles%7Cskins.vector.styles.legacy&only=styles&skin=vector"/> <script async="" src="/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""/> <link rel="stylesheet" href="/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"/> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.35.13"/> <link rel="shortcut icon" href="/favicon.ico"/> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/opensearch_desc.php" title="Wikikids (nl)"/> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="https://wikikids.nl/api.php?action=rsd"/> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikikids Atom-feed" href="/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"/>  </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-IJzer_element rootpage-IJzer_element skin-vector action-view skin-vector-legacy"> <div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice" class="mw-body-content"><div id="localNotice" lang="nl" dir="ltr"><p><span class="plainlinks"><b><a href="/Speciaal:GebruikerAanmaken" title="Speciaal:GebruikerAanmaken">Verbeter WikiKids vandaag nog!</a></b></span> </p></div></div> <div class="mw-indicators mw-body-content"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading" lang="nl">IJzer (element)</h1> <div id="bodyContent" class="mw-body-content"> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikikids</div> <div id="contentSub"></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naar navigatie springen</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Naar zoeken springen</a> <div id="mw-content-text" lang="nl" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><div class="mw-parser-output"><table border="0" cellspacing="0" cellpadding="4" style="float:right; margin: 0 0 .7em .7em; width: 260px; border: 2px solid #e3e3e3; border-collapse: separate; -moz-border-radius: 1.5em; -webkit-border-radius: 1.5em; border-radius: 1.5em; font-size: 11px; background: transparent; line-height:1.5;"> <tbody><tr> <td colspan="2" height="20px" style="font-size: 10pt; font-weight: bold; text-align: center; background: #e3e3e3; -moz-border-radius: 1em 1em 0 0; -webkit-border-radius: 1em 1em 0 0; border-radius: 1em 1em 0 0;">Chemisch element </td></tr> <tr> <td colspan="2" align="center" style="padding: 4px;"><a href="/Bestand:Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg" class="image"><img alt="Iron electrolytic and 1cm3 cube.jpg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg/250px-Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg" decoding="async" width="250" height="156" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg/375px-Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg/500px-Iron_electrolytic_and_1cm3_cube.jpg 2x" /></a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="font-size: 10px; font-style: italic; text-align: center;">Zuiver ijzer met blokje van 1 cm3 </td></tr> <tr> <td><b>Naam</b> </td> <td>IJzer / Ferrum (<a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>) </td></tr> <tr style="display: none;"> <td><b>Latijn</b> </td> <td> </td></tr> <tr> <td><b>Symbool</b> </td> <td>Fe </td></tr> <tr> <td><b>Atoomnummer</b> </td> <td>26 </td></tr> <tr> <td><b>Soort</b> </td> <td>Overgangsmetaal </td></tr> <tr> <td><b>Kleur</b> </td> <td>Zilvergrijs </td></tr> <tr> <td><b>Smeltpunt</b> </td> <td>1538 <a href="/Celsius" class="mw-redirect" title="Celsius"><sup>o</sup>C</a> </td></tr> <tr> <td><b>Kookpunt</b> </td> <td>2862 <a href="/Celsius" class="mw-redirect" title="Celsius"><sup>o</sup>C</a> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="height: 20px; background: #e3e3e3; -moz-border-radius: 0 0 1em 1em; -webkit-border-radius: 0 0 1em 1em; border-radius: 0 0 1em 1em;">Portaal <a href="/Bestand:Portal.svg" class="image"><img alt="Portal.svg" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-25px-Portal.svg.png" decoding="async" width="25" height="22" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-38px-Portal.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/langnl-50px-Portal.svg.png 2x" /></a> <a href="/Portaal:Scheikunde" title="Portaal:Scheikunde"><font color="black">Scheikunde</font></a> </th></tr></tbody></table> <p><b>IJzer</b> is een <a href="/Chemisch_element" title="Chemisch element">chemisch element</a> met het symbool <b>Fe</b> (van <a href="/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>: <i>ferrum</i>) en <a href="/Atoomnummer" title="Atoomnummer">atoomnummer</a> 26 in het <a href="/Periodiek_Systeem" class="mw-redirect" title="Periodiek Systeem">Periodiek Systeem</a> van de <a href="/Scheikunde" title="Scheikunde">scheikunde</a>. IJzer is een goede warmte en elektriciteit geleider. IJzer is <a href="/Magnetisch" title="Magnetisch">magnetisch</a> of magnetisch te maken. Het Nederlandse woord ijzer komt hoogstwaarschijnlijk van het <a href="/Keltisch" class="mw-redirect" title="Keltisch">Keltische</a> <i>isarnon,</i> wat "krachtig, heilig" betekent. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="nl" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Inhoud</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Voorkomen"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Voorkomen</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#IJzer_in_erts_of_mineraal"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">IJzer in erts of mineraal</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#Geschiedenis"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Geschiedenis</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#Gebruik"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">Gebruik</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Biologie"><span class="tocnumber">4.1</span> <span class="toctext">Biologie</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#Veiligheid"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Veiligheid</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#Toepassingen"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Toepassingen</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#Links"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Links</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#Plaats_in_het_periodiek_systeem"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Plaats in het periodiek systeem</span></a></li> </ul> </div> <h2><span class="mw-headline" id="Voorkomen">Voorkomen</span></h2> <p>Het is als massa het meest voorkomende element op <a href="/Aarde_(planeet)" title="Aarde (planeet)">aarde</a>, net voor <a href="/Zuurstof_(element)" title="Zuurstof (element)">zuurstof</a> (ijzer 32,1% en zuurstof 30,1%), en vormt een groot deel van de buitenste en binnenste kern van de aarde. Het is het vierde meest voorkomende element in de <a href="/Aardkorst" title="Aardkorst">aardkorst</a>. </p><p>Als <a href="/Metaal" title="Metaal">metaal</a> is ijzer zeldzaam in de aardkorst, voornamelijk beperkt tot afzetting door <a href="/Meteoor" class="mw-redirect" title="Meteoor">meteorieten</a>. <a href="/IJzererts" title="IJzererts">IJzererts</a> (<i>hematiet, magnetiet, goehtiet</i>) daarentegen, behoort tot de meest voorkomende vorm van ijzer in de aardkorst. <a href="/Erts" title="Erts">Ertsen</a> die zeer grote hoeveelheden <i>hematiet</i> of <i>magnetiet</i> bevatten (meer dan ongeveer 60% ijzer) staan bekend als "natuurlijk erts" of "directe scheepvaarterts", wat betekent dat ze rechtstreeks in <a href="/Hoogoven" title="Hoogoven">hoogovens</a> voor het maken van ijzer kunnen worden ingevoerd. </p> <h2><span class="mw-headline" id="IJzer_in_erts_of_mineraal">IJzer in erts of mineraal</span></h2> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:43.5px auto;"><a href="/Bestand:HematitaEZ.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/HematitaEZ.jpg/120px-HematitaEZ.jpg" decoding="async" width="120" height="63" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/HematitaEZ.jpg/250px-HematitaEZ.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Hematiet ijzererts, een gemeenschappelijke ijzeroxide verbinding met de formule Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:Magnetite-118736.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Magnetite-118736.jpg/120px-Magnetite-118736.jpg" decoding="async" width="118" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Magnetite-118736.jpg/250px-Magnetite-118736.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><b>Magnetiet</b> is een mineraal en een van de belangrijkste ijzerertsen , met de chemische formule Fe <sub>3</sub> O <sub>4</sub> . </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:25px auto;"><a href="/Bestand:Goethite-169735.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Goethite-169735.jpg/120px-Goethite-169735.jpg" decoding="async" width="120" height="100" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Goethite-169735.jpg/250px-Goethite-169735.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><b>Goethiet</b> is een mineraal van de zogeheten diaspore groep, bestaande uit ijzer (III) oxide- hydroxide </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:24px auto;"><a href="/Bestand:LimoniteUSGOV.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/LimoniteUSGOV.jpg/120px-LimoniteUSGOV.jpg" decoding="async" width="120" height="102" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/LimoniteUSGOV.jpg/180px-LimoniteUSGOV.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/LimoniteUSGOV.jpg/240px-LimoniteUSGOV.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><b>Limonite</b> is een ijzererts uit een mengsel van gehydrateerd ijzer (III) oxide-hydroxiden in wisselende samenstelling. </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:32px auto;"><a href="/Bestand:Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman,_Eagle_Co.,_CO_(DerHexer)_2012-07-20.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg/120px-Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg" decoding="async" width="120" height="86" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg/180px-Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg/240px-Harvard_Museum_of_Natural_History._Siderite._Gilman%2C_Eagle_Co.%2C_CO_%28DerHexer%29_2012-07-20.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><b>Sideriet</b> is een mineraal dat bestaat uit ijzer(II)carbonaat (FeCO<sub>3</sub>). </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:30px auto;"><a href="/Bestand:Suelo_ranker1.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Suelo_ranker1.jpg/120px-Suelo_ranker1.jpg" decoding="async" width="120" height="90" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Suelo_ranker1.jpg/180px-Suelo_ranker1.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Suelo_ranker1.jpg/240px-Suelo_ranker1.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Lateriet (oer) is ijzerhoudende grond, vrij dicht aan de oppervlakte. </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:30px auto;"><a href="/Bestand:Taconite.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Taconite.jpg/120px-Taconite.jpg" decoding="async" width="120" height="90" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Taconite.jpg/250px-Taconite.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p><b>Taconiet</b> is een variëteit van ijzer formatie, een ijzer dragende (meer dan 15% ijzer) sedimentair gesteente </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:Pyrite_-_Huanzala_mine,_Huallanca,_Bolognesi,_Ancash,_Peru.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg/94px-Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg" decoding="async" width="94" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg/141px-Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg/188px-Pyrite_-_Huanzala_mine%2C_Huallanca%2C_Bolognesi%2C_Ancash%2C_Peru.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Het mineraal <b>pyriet</b>, ook wel <b>fool's gold</b>, is een ijzersulfide met de chemische formule FeS<sub>2</sub> (ijzer (II) disulfide). </p> </div> </div></li> </ul> <h2><span class="mw-headline" id="Geschiedenis">Geschiedenis</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:232px;"><a href="/Bestand:Keltischer_rennofen.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Keltischer_rennofen.jpg/250px-Keltischer_rennofen.jpg" decoding="async" width="230" height="307" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Keltischer_rennofen.jpg/500px-Keltischer_rennofen.jpg 1.5x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Keltischer_rennofen.jpg" class="internal" title="Groter"></a></div>Reconstructie van een Keltische laagoven</div></div></div> <p><a href="/Prehistorie" title="Prehistorie">Prehistorische</a> samenlevingen gebruikten <i>lateriet</i> (oer) als een bron van ijzererts. Dat werd verwerkt tot smeedijzer. Mensen begonnen het proces van smelten van ijzererts in Eurazië rond 2000 voor Chr. onder de knie te krijgen (<a href="/IJzertijd" title="IJzertijd">ijzertijd</a>). In uitzonderlijke gevallen was het ijzer afkomstig van een meteoriet. Er werd bijvoorbeeld een dolk gevonden van meteoorijzer in het graf van <a href="/Toetanchamon" title="Toetanchamon">Toetanchamon</a>. Waarschijnlijk werd dit 'heilige uit de ruimte komende ijzer' koud gesmeed. De technologie ontwikkelde zich langzaam, en zelfs na de ontdekking van het smelten duurde het vele eeuwen voordat ijzer brons (legering van <a href="/Koper_(element)" title="Koper (element)">koper</a> en <a href="/Tin_(element)" title="Tin (element)">tin</a>) verving als het favoriete metaal voor <a href="/Gereedschap" title="Gereedschap">gereedschappen</a> en steek- en slag-<a href="/Wapen" title="Wapen">wapens</a>. </p><p>In de tijd van de <a href="/Kelten" title="Kelten">Kelten</a> en de <a href="/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinen</a> waren de smeltovens nog maar klein (laagoven - zie ook aflevering Klokhuis bij <a href="/IJzer_(element)#Links" title="IJzer (element)">Links</a>). </p><p>Vóór de <a href="/Industri%C3%ABle_revolutie" title="Industriële revolutie">industriële revolutie</a> werd het meeste ijzer gewonnen uit algemeen verkrijgbaar <i>goethiet</i> of <i>moeraserts</i>, bijvoorbeeld tijdens de <a href="/Amerikaanse_Revolutie" class="mw-redirect" title="Amerikaanse Revolutie">Amerikaanse revolutie</a> en de <a href="/Napoleon_Bonaparte_I_van_Frankrijk" title="Napoleon Bonaparte I van Frankrijk">Napoleontische</a> oorlogen. Tijdens de industriële revolutie (de ijzeren eeuw) werd er veel gewerkt met gietijzer. Je ziet dat nog terug in de spaakwielen van <a href="/Stoomtrein" title="Stoomtrein">stoomtreinen</a> en de overkappingen in oude stations. De bekende Parijse <a href="/Eiffeltoren" title="Eiffeltoren">Eiffeltoren</a> is echter gemaakt van smeedijzer. Tijdens de Industriële Revolutie werden nieuwe methoden bedacht om staafijzer zonder <a href="/Houtskool" title="Houtskool">houtskool</a> te produceren en deze werden later toegepast om staal te produceren. Aan het eind van de jaren 1850 vond <a href="/index.php?title=Henry_Bessemer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry Bessemer (de pagina bestaat niet)">Henry Bessemer</a> een nieuw staalproductieproces uit, waarbij <a href="/Lucht" title="Lucht">lucht</a> door gesmolten ruwijzer wordt geblazen om zacht <a href="/Staal" title="Staal">staal</a> te produceren. Hierdoor werd staal veel zuiniger, waardoor smeedijzer niet meer in grote hoeveelheden werd geproduceerd. </p><p>Historisch gezien is veel van het ijzererts dat door geïndustrialiseerde samenlevingen wordt gebruikt voor bijvoorbeeld <a href="/Staal" title="Staal">staal</a>, gewonnen uit overwegend <i>hematiet-afzettingen</i> met een gehalte van ongeveer 70% ijzer. De toenemende vraag naar ijzererts, in combinatie met de uitputting van hoogwaardige hematietertsen in de Verenigde Staten, leidde na de <a href="/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> tot de ontwikkeling van ijzerertsbronnen van lagere kwaliteit, voornamelijk het gebruik van <i>magnetiet</i> en <i>taconiet</i>. </p><p>Tegenwoordig wordt er veel oud-ijzer hergebruikt (omgesmolten). Ook het ijzererts-afval is nog geschikt voor allerlei toepassingen. </p><p>In Nederland werden de <a href="/Hoogoven" title="Hoogoven">Hoogovens</a> (tegenwoordig <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tatasteeleurope.com/nl/home">Tata Steel</a>) opgericht in 1918. Daarvoor kende Nederland al wel vele kleinere ijzergieterijen. Het Utrechtse Demka was in 1918 een van de weinige bedrijven waar staal werd gemaakt. In 1920 werd er bij Hoogovens alleen nog <i>ruwijzer</i> verwerkt. In 1924 werd de eerste hoogoven in werking genomen en kon er zelf <i>ruwijzer</i> worden gemaakt. In maart 1939 werd het eerste <a href="/Staal" title="Staal">staal</a> geproduceerd. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Gebruik">Gebruik</span></h2> <div class="thumb tright"><div class="thumbinner" style="width:302px;"><a href="/Bestand:Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif/330px-Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif" decoding="async" width="300" height="249" class="thumbimage" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif/500px-Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif/960px-Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif 2x" /></a> <div class="thumbcaption"><div class="magnify"><a href="/Bestand:Blacksmith_Hammer_Strikes_Animation_Loop.gif" class="internal" title="Groter"></a></div>Het smeden van ijzer</div></div></div> <p><a href="/IJzererts" title="IJzererts">IJzererts</a> is de grondstof die wordt gebruikt om <i>ruwijzer</i> te maken, wat een van de belangrijkste grondstoffen is om <a href="/Staal" title="Staal">staal</a> te maken - 98% van het <a href="/Delven" title="Delven">gedolven</a> ijzererts wordt tegenwoordig gebruikt om staal te maken. </p><p>Het wordt voornamelijk gebruikt in constructies, schepen, auto's en machines. </p><p>De grootste ijzererts producenten zijn <a href="/Australi%C3%AB_(continent)" title="Australië (continent)">Australië</a>, <a href="/Brazili%C3%AB" title="Brazilië">Brazilië</a>, <a href="/China" class="mw-redirect" title="China">China</a>, <a href="/India" title="India">India</a> en <a href="/Rusland" title="Rusland">Rusland</a>. Het winnen en vervoeren van ijzererts is een kostbare zaak. </p><p>De vraag naar ijzererts groeit met zo'n 10% per jaar met als belangrijkste consumenten China, Japan, Korea, de Verenigde Staten en de Europese Unie. In 2021 is China de grootste verbruiker van ijzererts, wat zich vertaalt als 's werelds grootste staal producerende land. Voor de staalproductie is ook veel <a href="/Steenkool" title="Steenkool">steenkool</a> nodig, veelal in de vorm van <a href="/index.php?title=Cokes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cokes (de pagina bestaat niet)">cokes</a>. </p><p>IJzererts bestaat uit <a href="/Zuurstof_(element)" title="Zuurstof (element)">zuurstof</a> en ijzer-<a href="/Atomen" class="mw-redirect" title="Atomen">atomen</a> die aan elkaar zijn gebonden tot <a href="/Molecuul" title="Molecuul">moleculen</a>. Om het om te zetten in ijzer als metaal moet het ijzererts worden gesmolten. Het ijzererts wordt verpoederd en gemengd met cokes om tijdens het smeltproces te worden verbrand. </p><p>Het (staaf)ijzer dat door de <a href="/Smid" title="Smid">smid</a> wordt gebruikt heet <i>smeedijzer</i>. De verwerking ervan is anders dan bij <a href="/Gietijzer" title="Gietijzer">gietijzer</a>, waarbij het vloeibare ijzer in een mal wordt gegoten. </p><p>In de moderne wereld zijn ijzerlegeringen, zoals staal, roestvrij staal, gietijzer en speciaal staal veruit de meest voorkomende industriële metalen. Een nadeel van onbehandeld ijzer is dat het in de lucht vrij gemakkelijk <a href="/Roest" title="Roest">roest</a>. </p><p>Materialen die fijngemalen <i>ijzer(III)oxiden</i> of <i>ijzeroxide-hydroxiden</i> bevatten, zoals oker, worden sinds de prehistorie gebruikt als gele, rode en bruine pigmenten. De planeet mars heeft zijn rode kleur te danken aan het <i>ijzeroxide</i>-rijke <i>regoliet</i>. </p><p>IJzer wordt ook verwerkt tot <i>ferriet</i>. Een ferriet is een <i>keramisch</i> materiaal gemaakt door het mengen en bakken van grote hoeveelheden ijzer (III) oxide (Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub> , roest) vermengd met kleine hoeveelheden van één of meer extra metalen. Dit wordt gebruikt voor <a href="/Magneten" class="mw-redirect" title="Magneten">magneten</a> (in <a href="/Speaker" class="mw-redirect" title="Speaker">speakers</a> en <a href="/Elektromotor" class="mw-redirect" title="Elektromotor">elektromotoren</a>) en als poeder op de vroegere <a href="/Magneetband" title="Magneetband">magneetbanden</a> en <a href="/Cassetteband" title="Cassetteband">cassettebandjes</a> voor bijvoorbeeld geluidsopnames. </p> <h3><span class="mw-headline" id="Biologie">Biologie</span></h3> <p>Het lichaam van een volwassen mens bevat ongeveer 4 gram ijzer, voornamelijk in de <a href="/Eiwitten" class="mw-redirect" title="Eiwitten">eiwitten</a> <i>hemoglobine</i> en <i>myoglobine</i> (hart- en skeletspieren spierweefsel). Rode bloedcellen zijn voor 1/3 deel gevuld met hemoglobine. IJzer in het hemoglobine geeft <a href="/Bloed" title="Bloed">bloed</a> zijn rode kleur. Deze twee eiwitten spelen een belangrijke rol in het functioneren van <a href="/Gewervelde_dieren" title="Gewervelde dieren">gewervelde dieren</a> (waaronder de mens), namelijk hemoglobine voor <a href="/Zuurstof_(element)" title="Zuurstof (element)">zuurstof</a>-transport door bloed en myoglobine voor zuurstofopslag in spieren. Het voldoende binnenkrijgen van ijzer is dus belangrijk. IJzer zit bijvoorbeeld in spinazie, maar ook in vlees, aardappelen en groenten. </p><p>IJzerdeeltjes of ijzeroxiden inademen kan tot longontsteking of zelfs tot longkanker leiden. </p><p>Sommige ijzerverbindingen zijn schadelijk voor het milieu. Ook de productie van ijzer en staal wordt gedaan met steenkool en/of cokes, wat ook heel veel kooldioxide (CO<sub>2</sub>) in de lucht brengt en dus luchtverontreiniging geeft. Omwonenden zoals bij Tata Steel komen hiertegen meer en meer in opstand. </p> <h2><span class="mw-headline" id="Veiligheid">Veiligheid</span></h2><p> IJzervijlsel brand heel gemakkelijk (gebruikt in sterretjes en ander vuurwerk).</p><ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:GHS-pictogram-silhouette.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/GHS-pictogram-silhouette.svg/120px-GHS-pictogram-silhouette.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/GHS-pictogram-silhouette.svg/180px-GHS-pictogram-silhouette.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/GHS-pictogram-silhouette.svg/240px-GHS-pictogram-silhouette.svg.png 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>IJzerdeeltjes of ijzeroxiden kunnen longontsteking of zelfs tot longkanker leiden </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:GHS-pictogram-pollu.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/GHS-pictogram-pollu.svg/120px-GHS-pictogram-pollu.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/GHS-pictogram-pollu.svg/250px-GHS-pictogram-pollu.svg.png 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Sommige ijzerverbindingen zijn schadelijk voor het milieu </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:GHS-pictogram-flamme.svg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/GHS-pictogram-flamme.svg/120px-GHS-pictogram-flamme.svg.png" decoding="async" width="120" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/GHS-pictogram-flamme.svg/180px-GHS-pictogram-flamme.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/GHS-pictogram-flamme.svg/240px-GHS-pictogram-flamme.svg.png 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>IJzervijlsel is makkelijk brandbaar en zeker geen zogenoemd koudvuur! </p> </div> </div></li> </ul> <h2><span class="mw-headline" id="Toepassingen">Toepassingen</span></h2> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:44.5px auto;"><a href="/Bestand:Iron_Bridge_east_side_in_February_2019_(cropped).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Iron_Bridge_east_side_in_February_2019_%28cropped%29.jpg/120px-Iron_Bridge_east_side_in_February_2019_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="120" height="61" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Iron_Bridge_east_side_in_February_2019_%28cropped%29.jpg/250px-Iron_Bridge_east_side_in_February_2019_%28cropped%29.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Eerste gietijzeren boogbrug over de rivier de Severn in Shropshire, <a href="/Engeland" title="Engeland">Engeland</a>. Het werd geopend in 1781. </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:15px auto;"><a href="/Bestand:Steam_lokomobile_1_(aka).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg/120px-Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg" decoding="async" width="120" height="120" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg/180px-Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg/240px-Steam_lokomobile_1_%28aka%29.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Stoomlokomobiel, één van de vroegere toepassingen in ijzer </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:39px auto;"><a href="/Bestand:Oxford_University_Museum_of_Natural_History,_Oxford,_UK_-_Diliff.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Oxford_University_Museum_of_Natural_History%2C_Oxford%2C_UK_-_Diliff.jpg/120px-Oxford_University_Museum_of_Natural_History%2C_Oxford%2C_UK_-_Diliff.jpg" decoding="async" width="120" height="72" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Oxford_University_Museum_of_Natural_History%2C_Oxford%2C_UK_-_Diliff.jpg/250px-Oxford_University_Museum_of_Natural_History%2C_Oxford%2C_UK_-_Diliff.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>IJzeren constructies in gebouwen </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35.5px auto;"><a href="/Bestand:Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg/120px-Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg" decoding="async" width="120" height="79" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg/180px-Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg/240px-Manchester_Piccadilly_station_MMB_18.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Spoorwegen en stationsgebouwen </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:34px auto;"><a href="/Bestand:DOV_Vysok%C3%A1_pec_%C4%8D._4.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/DOV_Vysok%C3%A1_pec_%C4%8D._4.jpg/120px-DOV_Vysok%C3%A1_pec_%C4%8D._4.jpg" decoding="async" width="120" height="82" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/DOV_Vysok%C3%A1_pec_%C4%8D._4.jpg/250px-DOV_Vysok%C3%A1_pec_%C4%8D._4.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Fabrieken </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:30px auto;"><a href="/Bestand:Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg/120px-Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg" decoding="async" width="120" height="90" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg/180px-Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg/240px-Museu_dos_Texteis_-_MUTEX_11.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Allerlei machines </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35px auto;"><a href="/Bestand:Cz%C4%99stochowa_-_Museum_of_Iron_Mining_25.jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Cz%C4%99stochowa_-_Museum_of_Iron_Mining_25.jpg/120px-Cz%C4%99stochowa_-_Museum_of_Iron_Mining_25.jpg" decoding="async" width="120" height="80" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Cz%C4%99stochowa_-_Museum_of_Iron_Mining_25.jpg/250px-Cz%C4%99stochowa_-_Museum_of_Iron_Mining_25.jpg 1.5x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Gereedschappen </p> </div> </div></li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"><div style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px;"><div style="margin:35px auto;"><a href="/Bestand:Classic_American_Iron_DSC_0168_(26261440396).jpg" class="image"><img alt="" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg/120px-Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" srcset="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg/180px-Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg/240px-Classic_American_Iron_DSC_0168_%2826261440396%29.jpg 2x" /></a></div></div> <div class="gallerytext"> <p>Blikken speelgoed </p> </div> </div></li> </ul> <h2><span class="mw-headline" id="Links">Links</span></h2> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hetklokhuis.nl/onderwerp/ijzer">Aflevering over ijzer bij het Klokhuis</a></li></ul> <h2><span class="mw-headline" id="Plaats_in_het_periodiek_systeem">Plaats in het periodiek systeem</span></h2> <center> <table cellpadding="1" cellspacing="0" style="font-size: 95%; margin: 0; background: #eee; border:1px black dotted; margin:0; padding:0;"> <tbody><tr> <th align="center" bgcolor="#cedaf2" style="border-bottom: 1px solid #aaa;"><b><a href="/Periodiek_systeem" title="Periodiek systeem">Periodiek systeem</a></b> </th></tr> <tr> <td> <table style="background:none; font-size:85%; padding:0; border-collapse:collapse; text-align:center; line-height:1.2em;" border="0" align="center"> <tbody><tr> <td></td> <td><a href="/Alkalimetaal" title="Alkalimetaal">1e</a></td> <td><a href="/Aardalkalimetaal" title="Aardalkalimetaal">2e</a></td> <td><a href="/Scandiumgroep" title="Scandiumgroep">3e</a></td> <td><a href="/Titaangroep" title="Titaangroep">4e</a></td> <td><a href="/Vanadiumgroep" title="Vanadiumgroep">5e</a></td> <td><a href="/Chroomgroep" title="Chroomgroep">6e</a></td> <td><a href="/Mangaangroep" title="Mangaangroep">7e</a></td> <td><a href="/Platinagroep" title="Platinagroep">8e</a></td> <td><a href="/Platinagroep" title="Platinagroep">9e</a></td> <td><a href="/Platinagroep" title="Platinagroep">10e</a></td> <td><a href="/Kopergroep" title="Kopergroep">11e</a></td> <td><a href="/Zinkgroep" title="Zinkgroep">12e</a></td> <td><a href="/Boorgroep" title="Boorgroep">13e</a></td> <td><a href="/Koolstofgroep" title="Koolstofgroep">14e</a></td> <td><a href="/Stikstofgroep" title="Stikstofgroep">15e</a></td> <td><a href="/Zuurstofgroep" title="Zuurstofgroep">16e</a></td> <td></td> <td><a href="/Halogeen" title="Halogeen">17e</a></td> <td><a href="/Edelgas" title="Edelgas">18e</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-1-element" title="Periode-1-element">1 →</a> </td> <td style="width:1.8em; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Waterstof_(element)" title="Waterstof (element)">H</a> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:0.9em;"> </td> <td style="width:0.9em;"> </td> <td style="width:1.8em;"> </td> <td style="width:1.8em; border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Helium" title="Helium">He</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-2-element" title="Periode-2-element">2 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Lithium" title="Lithium">Li</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Beryllium" title="Beryllium">Be</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Boor_(element)" title="Boor (element)">B</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Koolstof" title="Koolstof">C</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Stikstof_(element)" title="Stikstof (element)">N</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Zuurstof_(element)" title="Zuurstof (element)">O</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Fluor_(element)" title="Fluor (element)">F</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Neon" title="Neon">Ne</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-3-element" title="Periode-3-element">3 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Natrium" title="Natrium">Na</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Magnesium" title="Magnesium">Mg</a> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Aluminium" title="Aluminium">Al</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Silicium" title="Silicium">Si</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Fosfor" title="Fosfor">P</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbff77;"><a href="/Zwavel" title="Zwavel">S</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Chloor" title="Chloor">Cl</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Argon" title="Argon">Ar</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-4-element" title="Periode-4-element">4 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Kalium" title="Kalium">K</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Calcium" title="Calcium">Ca</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Scandium" title="Scandium">Sc</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Titanium" title="Titanium">Ti</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Vanadium" title="Vanadium">V</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Chroom_(element)" title="Chroom (element)">Cr</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Mangaan" title="Mangaan">Mn</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a class="mw-selflink selflink">Fe</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Kobalt" title="Kobalt">Co</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Nikkel" title="Nikkel">Ni</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Koper_(element)" title="Koper (element)">Cu</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Zink_(element)" title="Zink (element)">Zn</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Gallium" title="Gallium">Ga</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Germanium" title="Germanium">Ge</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Arseen" title="Arseen">As</a> </td> <td style="background-color:#ccccff;" align="right"><a href="/Seleen" title="Seleen">S</a> </td> <td style="background-color:#bbff77;" align="left"><a href="/Seleen" title="Seleen">e</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Broom_(element)" title="Broom (element)">Br</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Krypton_(element)" title="Krypton (element)">Kr</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-5-element" title="Periode-5-element">5 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Rubidium" title="Rubidium">Rb</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Strontium" title="Strontium">Sr</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Yttrium" title="Yttrium">Y</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Zirkonium" title="Zirkonium">Zr</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Niobium" title="Niobium">Nb</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Molybdeen" title="Molybdeen">Mo</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Technetium" title="Technetium">Tc</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Ruthenium" title="Ruthenium">Ru</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Rhodium" title="Rhodium">Rh</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Palladium_(element)" title="Palladium (element)">Pd</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Zilver" title="Zilver">Ag</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Cadmium" title="Cadmium">Cd</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Indium" title="Indium">In</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Tin_(element)" title="Tin (element)">Sn</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Antimoon" title="Antimoon">Sb</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Telluur" title="Telluur">Te</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Jodium_(element)" title="Jodium (element)">I</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Xenon" title="Xenon">Xe</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-6-element" title="Periode-6-element">6 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Cesium" title="Cesium">Cs</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Barium" title="Barium">Ba</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Lanthanide" class="mw-redirect" title="Lanthanide">*</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Hafnium" title="Hafnium">Hf</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Tantalium" title="Tantalium">Ta</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Wolfraam" title="Wolfraam">W</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Renium" title="Renium">Re</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Osmium" title="Osmium">Os</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Iridium_(element)" title="Iridium (element)">Ir</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Platina" title="Platina">Pt</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Goud" title="Goud">Au</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Kwik" title="Kwik">Hg</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Thallium" title="Thallium">Tl</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Lood_(element)" title="Lood (element)">Pb</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Bismut" title="Bismut">Bi</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ccccff;"><a href="/Polonium" title="Polonium">Po</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Astatine" title="Astatine">At</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Radon_(element)" title="Radon (element)">Rn</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/Periode-7-element" title="Periode-7-element">7 →</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbbff;"><a href="/Francium" title="Francium">Fr</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffbb77;"><a href="/Radium" title="Radium">Ra</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Actinide" class="mw-redirect" title="Actinide">**</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Rutherfordium" title="Rutherfordium">Rf</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Dubnium" title="Dubnium">Db</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Seaborgium" title="Seaborgium">Sg</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Bohrium" title="Bohrium">Bh</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Hassium" title="Hassium">Hs</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Meitnerium" title="Meitnerium">Mt</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Darmstadtium" title="Darmstadtium">Ds</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Roentgenium" title="Roentgenium">Rg</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#bbffff;"><a href="/Copernicium" title="Copernicium">Cn</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Nihonium" title="Nihonium">Nh</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Flerovium" title="Flerovium">Fl</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Moscovium" title="Moscovium">Mc</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77bbff;"><a href="/Livermorium" title="Livermorium">Lv</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ffffbb;"><a href="/Tennessine" title="Tennessine">Ts</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#77ffbb;"><a href="/Oganesson" title="Oganesson">Og</a> </td></tr> <tr> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td>↓ </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td colspan="2"> </td> <td> </td> <td> </td></tr> <tr> <td> </td> <td colspan="2" style="text-align:right;"><a href="/Lanthanide" class="mw-redirect" title="Lanthanide">*</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Lanthanium" title="Lanthanium">La</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Cerium" title="Cerium">Ce</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Praseodymium" title="Praseodymium">Pr</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Neodymium" title="Neodymium">Nd</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Promethium" title="Promethium">Pm</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Samarium" title="Samarium">Sm</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Europium" title="Europium">Eu</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Gadolinium" title="Gadolinium">Gd</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Terbium" title="Terbium">Tb</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Dysprosium" title="Dysprosium">Dy</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Holmium" title="Holmium">Ho</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Erbium" title="Erbium">Er</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Thulium" title="Thulium">Tm</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Ytterbium" title="Ytterbium">Yb</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#ddbbdd;"><a href="/Lutetium" title="Lutetium">Lu</a> </td> <td> </td></tr> <tr> <td> </td> <td colspan="2" style="text-align:right;"><a href="/Actinide" class="mw-redirect" title="Actinide">**</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Actinium" title="Actinium">Ac</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Thorium" title="Thorium">Th</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Protactinium" title="Protactinium">Pa</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Uranium" title="Uranium">U</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Neptunium" title="Neptunium">Np</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Plutonium" title="Plutonium">Pu</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Americium" title="Americium">Am</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Curium" title="Curium">Cm</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Berkelium" title="Berkelium">Bk</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Californium" title="Californium">Cf</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Einsteinium" title="Einsteinium">Es</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Fermium" title="Fermium">Fm</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Mendelevium" title="Mendelevium">Md</a> </td> <td colspan="2" style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Nobelium" title="Nobelium">No</a> </td> <td style="border:1px solid #aaaaaa; background-color:#dd88dd;"><a href="/Lawrencium" title="Lawrencium">Lr</a> </td> <td> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> </center>    </div></div><div class="printfooter">Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "<a dir="ltr" href="https://wikikids.nl/index.php?title=IJzer_(element)&oldid=799723">https://wikikids.nl/index.php?title=IJzer_(element)&oldid=799723</a>"</div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/Speciaal:Categorie%C3%ABn" title="Speciaal:Categorieën">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/Categorie:Chemische_elementen" title="Categorie:Chemische elementen">Chemische elementen</a></li><li><a href="/Categorie:Scheikunde" title="Categorie:Scheikunde">Scheikunde</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Navigatiemenu</h2> <div id="mw-head">  <nav id="p-personal" class="vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" role="navigation" > <h3 id="p-personal-label"> <span>Persoonlijke hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="pt-createaccount"><a href="/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=IJzer+%28element%29" title="Registreer je om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids.">Account aanmaken</a></li><li id="pt-login"><a href="/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=IJzer+%28element%29" title="Meld je aan om een bijdrage toe te voegen aan WikiKids. [o]" accesskey="o">Inloggen</a></li></ul> </div> </nav> <div id="left-navigation">  <nav id="p-namespaces" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-namespaces-label" role="navigation" > <h3 id="p-namespaces-label"> <span>Naamruimten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-nstab-main" class="selected"><a href="/IJzer_(element)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c">Artikel</a></li><li id="ca-talk" class="new"><a href="/index.php?title=Overleg:IJzer_(element)&action=edit&redlink=1" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t">Overleg</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-variants" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-variants-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-variants-label" /> <h3 id="p-variants-label"> <span>Varianten</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation">  <nav id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs vectorTabs" aria-labelledby="p-views-label" role="navigation" > <h3 id="p-views-label"> <span>Weergaven</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="ca-view" class="collapsible selected"><a href="/IJzer_(element)">Lezen</a></li><li id="ca-viewsource" class="collapsible"><a href="/index.php?title=IJzer_(element)&action=edit" title="Deze pagina is beveiligd.
U kunt wel de broncode bekijken. [e]" accesskey="e">Brontekst bekijken</a></li><li id="ca-history" class="collapsible"><a href="/index.php?title=IJzer_(element)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h">Geschiedenis</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-cactions" class="vector-menu-empty emptyPortlet vector-menu vector-menu-dropdown vectorMenu" aria-labelledby="p-cactions-label" role="navigation" > <input type="checkbox" class="vector-menu-checkbox vectorMenuCheckbox" aria-labelledby="p-cactions-label" /> <h3 id="p-cactions-label"> <span>Meer</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="menu vector-menu-content-list"></ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search"> <h3 > <label for="searchInput">Zoeken</label> </h3> <form action="/index.php" id="searchform"> <div id="simpleSearch"> <input type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikikids" title="Doorzoek Wikikids [f]" accesskey="f" id="searchInput"/> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> <input type="submit" name="fulltext" value="Zoeken" title="Alle pagina's op deze tekst doorzoeken" id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton"/> <input type="submit" name="go" value="OK" title="Naar een pagina met deze naam gaan als deze bestaat" id="searchButton" class="searchButton"/> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel"> <div id="p-logo" role="banner"> <a title="Naar de hoofdpagina gaan" class="mw-wiki-logo" href="/Hoofdpagina"></a> </div>  <nav id="p-Knoppen" class="vector-menu vector-menu-portal portal portal-first" aria-labelledby="p-Knoppen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Knoppen-label"> <span>Knoppen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-De-Boomhut"><a href="/Wikikids:Boomhut">De Boomhut</a></li><li id="n-Help"><a href="/Wikikids:Alarm">Hulp</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Kids" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Kids-label" role="navigation" > <h3 id="p-Kids-label"> <span>Kids</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-KidsPortaal"><a href="/Portaal:Kids">KidsPortaal</a></li><li id="n-Nieuw-artikel-maken"><a href="/Wikikids:Meehelpen-NieuwePagina">Nieuw artikel maken</a></li><li id="n-Plaatje-uploaden"><a href="/Wikikids:Uploaden">Plaatje uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Volwassenen" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Volwassenen-label" role="navigation" > <h3 id="p-Volwassenen-label"> <span>Volwassenen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-HulpPortaal"><a href="/Portaal:Hulp">HulpPortaal</a></li><li id="n-Nieuwe-artikelen"><a href="/Speciaal:NieuwePaginas">Nieuwe artikelen</a></li><li id="n-Recente-Wijzigingen"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingen">Recente Wijzigingen</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-Moderators" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-Moderators-label" role="navigation" > <h3 id="p-Moderators-label"> <span>Moderators</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="n-Controleer-wijzigingen"><a href="https://wikikids.nl/index.php?hidebots=1&reviewStatus=unpatrolled&limit=50&days=90&tagfilter__Filter%3A+Experimenteren_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Leeghalen_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Onjuist+blokverzoek_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Schuttingtaal_color=c5&tagfilter__Filter%3A+Weghalen+categorie%C3%ABn+_color=c5&title=Speciaal:RecenteWijzigingen&urlversion=2" rel="nofollow">Controleer wijzigingen</a></li><li id="n-Filterlogboek"><a href="https://wikikids.nl/Speciaal:Filterlogboek?wpSearchUser=&wpSearchTitle=&wpSearchFilter=1%7C2%7C3%7C4%7C5%7C6%7C7%7C8%7C9%7C11%7C12%7C13%7C15%7C16%7C18%7C20%7C21%7C22%7C23%7C24%7C25%7C26%7C28%7C34" rel="nofollow">Filterlogboek</a></li><li id="n-Richtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren">Richtlijnen</a></li><li id="n-Blokkaderichtlijnen"><a href="/Wikikids:Richtlijnen_voor_moderatoren/blokkades">Blokkaderichtlijnen</a></li><li id="n-CheckUser-verzoek"><a href="/Wikikids:CUVerzoek">CheckUser-verzoek</a></li><li id="n-Blokverzoek"><a href="/Wikikids:Blokverzoek">Blokverzoek</a></li><li id="n-Uploaden"><a href="/Speciaal:WizardUploaden">Uploaden</a></li></ul> </div> </nav>  <nav id="p-tb" class="vector-menu vector-menu-portal portal" aria-labelledby="p-tb-label" role="navigation" > <h3 id="p-tb-label"> <span>Hulpmiddelen</span> </h3>  <div class="body vector-menu-content">  <ul class="vector-menu-content-list"><li id="t-whatlinkshere"><a href="/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/IJzer_(element)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j">Links naar deze pagina</a></li><li id="t-recentchangeslinked"><a href="/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/IJzer_(element)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k">Gerelateerde wijzigingen</a></li><li id="t-specialpages"><a href="/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q">Speciale pagina's</a></li><li id="t-print"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p">Afdrukversie</a></li><li id="t-permalink"><a href="/index.php?title=IJzer_(element)&oldid=799723" title="Permanente koppeling naar deze versie van de pagina">Permanente koppeling</a></li><li id="t-info"><a href="/index.php?title=IJzer_(element)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina">Paginagegevens</a></li></ul> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" role="contentinfo" > <ul id="footer-info" > <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 jul 2023 om 19:13.</li> </ul> <ul id="footer-places" > <li id="footer-places-privacy"><a href="/Wikikids:Privacybeleid" title="Wikikids:Privacybeleid">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/Wikikids:Info" title="Wikikids:Info">Over Wikikids</a></li> <li id="footer-places-disclaimer"><a href="/Wikikids:Algemene_disclaimer" class="mw-redirect" title="Wikikids:Algemene disclaimer">Disclaimers</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/"><img src="/resources/assets/poweredby_mediawiki_88x31.png" alt="Powered by MediaWiki" srcset="/resources/assets/poweredby_mediawiki_132x47.png 1.5x, /resources/assets/poweredby_mediawiki_176x62.png 2x" width="88" height="31" loading="lazy"/></a></li> </ul> <div style="clear: both;"></div> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.652","walltime":"11.566","ppvisitednodes":{"value":201,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":13103,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":266,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":5,"limit":40},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":100},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":15341,"limit":5000000},"timingprofile":["100.00% 9810.864 1 -total"," 0.04% 4.383 1 Sjabloon:Info_Chemisch_element"," 0.03% 2.756 1 Sjabloon:Periodiek_Systeem"," 0.01% 1.072 1 Sjabloon:Standaardgrootte_afbeelding"]},"cachereport":{"timestamp":"20250331165916","ttl":3600,"transientcontent":false}}});});</script> <script> (function(i,s,o,g,r,a,m){i['GoogleAnalyticsObject']=r;i[r]=i[r]||function(){ (i[r].q=i[r].q||[]).push(arguments)},i[r].l=1*new Date();a=s.createElement(o), m=s.getElementsByTagName(o)[0];a.async=1;a.src=g;m.parentNode.insertBefore(a,m) })(window,document,'script','//www.google-analytics.com/analytics.js','ga'); ga('create', 'UA-383337-35', 'auto'); ga('set', 'anonymizeIp', true); ga('send', 'pageview'); </script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgBackendResponseTime":11608});});</script></body> </html>