CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Scheepswerf - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"ff5a3591-ed52-45fb-be7c-899bbf9ed551","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Scheepswerf","wgTitle":"Scheepswerf","wgCurRevisionId":68700114,"wgRevisionId":68700114,"wgArticleId":78673,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Gesproken Wikipedia","Scheepswerf"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Scheepswerf","wgRelevantArticleId":78673,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q190928","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.19"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/1200px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="879"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/800px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="586"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/640px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="469"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Scheepswerf - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Scheepswerf"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Scheepswerf"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Scheepswerf rootpage-Scheepswerf skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Hoofdmenu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/11_maart"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas"><span>Speciale pagina's</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Scheepswerf" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Scheepswerf" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Scheepswerf" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Scheepswerf" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-België" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#België"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>België</span> </div> </a> <ul id="toc-België-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontwikkeling_van_scheepswerven_in_Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontwikkeling_van_scheepswerven_in_Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ontwikkeling van scheepswerven in Nederland</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ontwikkeling_van_scheepswerven_in_Nederland-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Ontwikkeling van scheepswerven in Nederland-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Ontwikkeling_van_scheepswerven_in_Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Houten_scheepsbouw_tot_1800" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Houten_scheepsbouw_tot_1800"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Houten scheepsbouw tot 1800</span> </div> </a> <ul id="toc-Houten_scheepsbouw_tot_1800-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-19de_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#19de_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>19de eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-19de_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Opkomst_stoom,_ijzer_en_schroef_1820-1870" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Opkomst_stoom,_ijzer_en_schroef_1820-1870"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Opkomst stoom, ijzer en schroef 1820-1870</span> </div> </a> <ul id="toc-Opkomst_stoom,_ijzer_en_schroef_1820-1870-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Marine_en_Rijkswerven" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Marine_en_Rijkswerven"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>Marine en Rijkswerven</span> </div> </a> <ul id="toc-Marine_en_Rijkswerven-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Opkomst_pakketboten_1870-1900" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Opkomst_pakketboten_1870-1900"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.3</span> <span>Opkomst pakketboten 1870-1900</span> </div> </a> <ul id="toc-Opkomst_pakketboten_1870-1900-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-20ste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#20ste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>20ste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-20ste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Rijn-Schelde_Verolme_(RSV)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Rijn-Schelde_Verolme_(RSV)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1</span> <span>Rijn-Schelde Verolme (RSV)</span> </div> </a> <ul id="toc-Rijn-Schelde_Verolme_(RSV)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Damen_en_IHC" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Damen_en_IHC"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2</span> <span>Damen en IHC</span> </div> </a> <ul id="toc-Damen_en_IHC-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-21ste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#21ste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>21ste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-21ste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Scheepswerven_voor_historische_scheepsbouw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Scheepswerven_voor_historische_scheepsbouw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Scheepswerven voor historische scheepsbouw</span> </div> </a> <ul id="toc-Scheepswerven_voor_historische_scheepsbouw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Verder_lezen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Verder_lezen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Verder lezen</span> </div> </a> <ul id="toc-Verder_lezen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Inhoudsopgave" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Scheepswerf</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 54 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-54" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">54 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Tarazana" title="Tarazana – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Tarazana" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6_%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%81%D9%86" title="حوض بناء سفن – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حوض بناء سفن" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Astilleru" title="Astilleru – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Astilleru" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99rsan%C9%99" title="Tərsanə – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Tərsanə" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%84" title="Верф – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Верф" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/B%C3%A8rok" title="Bèrok – Bataviaans" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Bèrok" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Bataviaans" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0" title="Корабостроителница – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Корабостроителница" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8B%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97%E0%A6%A8" title="পোতাঙ্গন – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পোতাঙ্গন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Drassana" title="Drassana – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Drassana" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/V%C3%A6rft" title="Værft – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Værft" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Werft" title="Werft – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Werft" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%85%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%BF" title="Ναυπηγείο – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ναυπηγείο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Shipyard" title="Shipyard – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Shipyard" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cipfarejo" title="Ŝipfarejo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ŝipfarejo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Astillero_naval" title="Astillero naval – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Astillero naval" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Laevatehas" title="Laevatehas – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Laevatehas" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ontziola" title="Ontziola – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ontziola" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="کارخانه کشتی‌سازی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کارخانه کشتی‌سازی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Telakka" title="Telakka – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Telakka" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Chantier_naval" title="Chantier naval – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Chantier naval" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Chanti%C3%A9r_nav%C3%A2l" title="Chantiér navâl – Arpitaans" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Chantiér navâl" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Estaleiro" title="Estaleiro – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Estaleiro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A1%D7%A4%D7%A0%D7%94" title="מספנה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="מספנה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A1%E0%A5%89%E0%A4%95%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%A1" title="डॉकयार्ड – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="डॉकयार्ड" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Brodogradili%C5%A1te" title="Brodogradilište – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Brodogradilište" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%86%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%B7%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Նավաշինարան – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Նավաշինարան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Galangan_kapal" title="Galangan kapal – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Galangan kapal" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Slippur" title="Slippur – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Slippur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cantiere_navale" title="Cantiere navale – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Cantiere navale" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%80%A0%E8%88%B9%E6%89%80" title="造船所 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="造船所" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B0%EC%84%A0%EC%86%8C" title="조선소 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="조선소" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Navale" title="Navale – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Navale" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5" title="Бродоградилиште – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Бродоградилиште" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Limbungan_kapal" title="Limbungan kapal – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Limbungan kapal" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Verft" title="Verft – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Verft" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Skipsverft" title="Skipsverft – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Skipsverft" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Stocznia" title="Stocznia – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Stocznia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Estaleiro_naval" title="Estaleiro naval – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Estaleiro naval" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%98antier_naval" title="Șantier naval – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Șantier naval" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%84%D1%8C" title="Верфь – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Верфь" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Brodogradili%C5%A1te" title="Brodogradilište – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Brodogradilište" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Lodenica" title="Lodenica – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Lodenica" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ladjedelnica" title="Ladjedelnica – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ladjedelnica" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kantieri_detar" title="Kantieri detar – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kantieri detar" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5" title="Бродоградилиште – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Бродоградилиште" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Skeppsvarv" title="Skeppsvarv – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Skeppsvarv" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%84" title="Верф – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Верф" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD" title="อู่ต่อเรือ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="อู่ต่อเรือ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Dahikan" title="Dahikan – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Dahikan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tersane" title="Tersane – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tersane" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D1%84%D1%8C" title="Верфь – Toevaans" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Верфь" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="Toevaans" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8F" title="Корабельня – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Корабельня" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%80%A0%E8%88%B9%E5%8E%82" title="造船厂 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="造船厂" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%88%B9%E5%A1%A2" title="船塢 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="船塢" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q190928#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Scheepswerf" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Scheepswerf&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Scheepswerf"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Scheepswerf"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Scheepswerf" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Scheepswerf" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&oldid=68700114" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Scheepswerf&id=68700114&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FScheepswerf"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FScheepswerf"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Scheepswerf"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Scheepswerf&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Shipyards" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q190928" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-gesproken_wiki" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><div style="font-size:87%;" title="Klik op de startbutton om de geluidsopname van het artikel te starten"><span style="cursor:help; border-bottom: 1px dotted #555555;" title="Door op de afspeelknop te klikken kunt u dit artikel beluisteren. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is.">Beluister</span> <span class="gesproken_wiki_player" style="display:inline-block; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="80" style="width:80px;" data-durationhint="187" data-mwtitle="Nl-Scheepswerf-article.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a2/Nl-Scheepswerf-article.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/a2/Nl-Scheepswerf-article.ogg/Nl-Scheepswerf-article.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /></audio></span></span></span> (<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nl-Scheepswerf-article.ogg" class="extiw" title="commons:File:Nl-Scheepswerf-article.ogg">info</a>)</div> </div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size notpageimage" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv/260px--Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="213" data-durationhint="82" data-mwtitle="Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/8c/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="352" data-height="288" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8c/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="352" data-height="288" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/8c/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv/Verlenging_MS_Katendrecht_Weeknummer_31-07_-_Open_Beelden_-_45631.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="294" data-height="240" /></video></span><figcaption><a href="/wiki/Bioscoopjournaal" class="mw-redirect" title="Bioscoopjournaal">Bioscoopjournaal</a> van 31 maart <a href="/wiki/1931" title="1931">1931</a>. Diverse werkzaamheden op de scheepswerf voor de verlenging van het motorschip <i>Katendrecht</i> te Rotterdam.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/260px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg" decoding="async" width="260" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/390px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg/520px-ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg 2x" data-file-width="4846" data-file-height="3549" /></a><figcaption>Zuidsingel 66, Koninklijke Nederlandse Grofsmederij. Schip onder zeil op de scheepsreparatiehelling. Foto <a href="/wiki/Jan_Goedeljee" title="Jan Goedeljee">Jan Goedeljee</a>, ca. 1900.</figcaption></figure> <p>Een <b>scheepswerf</b> is een plaats waar <a href="/wiki/Schip_(transportmiddel)" title="Schip (transportmiddel)">schepen</a> of andere drijvende objecten worden gebouwd of worden gerepareerd. Meestal is het hart van een scheepswerf de <a href="/wiki/Droogzetinstallaties_voor_schepen" title="Droogzetinstallaties voor schepen">droogzetinstallatie</a>, zoals een <a href="/wiki/Scheepshelling" title="Scheepshelling">scheepshelling</a> of botenlift. Grotere werven hebben meerdere droogzetinstallaties. Er zijn echter, vooral in het buitenland, ook scheepsreparatiebedrijven die geen eigen droogzetinstallatie hebben. Zij zijn gespecialiseerd in reparatie van schepen die in het water liggen of maken, indien nodig, gebruik van een droogzetinrichting die vaak in handen van de (semi)overheid is. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="België"><span id="Belgi.C3.AB"></span>België</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: België" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: België"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De belangrijkste Belgische scheepswerven waren: </p> <ul><li><a href="/wiki/Cockerill_Yards" title="Cockerill Yards">Cockerill Yards</a>, dat bestaan heeft van 1818-1982</li> <li><a href="/wiki/Boelwerf" title="Boelwerf">Boelwerf</a>, die bestaan heeft van 1829-1994</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ontwikkeling_van_scheepswerven_in_Nederland">Ontwikkeling van scheepswerven in Nederland</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Ontwikkeling van scheepswerven in Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontwikkeling van scheepswerven in Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De geschiedenis van de <a href="/wiki/Scheepsbouw" title="Scheepsbouw">scheepsbouw</a> in Nederland is eeuwenoud. Zo zijn er meerdere <a href="/wiki/Boomstamkano" title="Boomstamkano">boomstamkano's</a> teruggevonden uit de <a href="/wiki/Prehistorie" title="Prehistorie">prehistorie</a>. Dit overzicht beperkt zich voornamelijk tot de bouw van zeeschepen, zowel <a href="/wiki/Koopvaardijschip" class="mw-redirect" title="Koopvaardijschip">koopvaardijschepen</a> als <a href="/wiki/Oorlogsschip" title="Oorlogsschip">marineschepen</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Houten_scheepsbouw_tot_1800">Houten scheepsbouw tot 1800</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Houten scheepsbouw tot 1800" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Houten scheepsbouw tot 1800"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vooral in de 17e eeuw werden veel grote, houten, zeeschepen gebouwd. Veelal waren ook de koopvaardijschepen bewapend met kanonnen, zoals de <a href="/wiki/Spiegelretourschip" title="Spiegelretourschip">spiegelretourschepen</a>. De schepen werden niet alleen voor binnenlands gebruik gebouwd, maar ook geleverd aan het buitenland. Op het hoogtepunt waren er vele tientallen scheepswerven, onder meer langs de <a href="/wiki/Zaan" title="Zaan">Zaan</a>. Een belangrijke ontwikkeling was de uitvinding van het <a href="/wiki/Fluitschip" title="Fluitschip">fluitschip</a>. Door verzanding van zowel de Amsterdamse als de Rotterdamse haventoegang en door concurrentie van nieuwe, met name Engelse, scheepstypen zette de neergang van de Nederlandse scheepsbouw in de 18e eeuw in. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="19de_eeuw">19de eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: 19de eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: 19de eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De spanningen met Engeland gedurende de Franse tijd (1795-1814), de opheffing van de <a href="/wiki/Vereenigde_Oostindische_Compagnie" title="Vereenigde Oostindische Compagnie">Verenigde Oostindische Compagnie</a> in 1798 en de invoering van het <a href="/wiki/Continentaal_stelsel" title="Continentaal stelsel">Continentaal stelsel</a> (1806-1814) leidden tot de vrijwel volledige neergang van de Nederlandse scheepsbouwnijverheid aan het begin van de 19de eeuw. </p><p>Onder koning <a href="/wiki/Willem_I_der_Nederlanden" title="Willem I der Nederlanden">Willem I</a> trachtte men met wisselend succes de Nederlandse scheepsbouw te stimuleren door <a href="/wiki/Protectionisme" title="Protectionisme">protectionistische maatregelen</a>. Vooral de stichting van de <a href="/wiki/Nederlandsche_Handel-Maatschappij" title="Nederlandsche Handel-Maatschappij">Nederlandsche Handel-Maatschappij</a> in 1824, die de handel met <a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a> monopoliseerde, droeg -via <a href="/wiki/Protectionisme" title="Protectionisme">beschermende maatregelen</a>- bij aan de opkomst van nieuwe scheepswerven. In 1857 telde men een vloot van 2021 schepen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Opkomst_stoom,_ijzer_en_schroef_1820-1870"><span id="Opkomst_stoom.2C_ijzer_en_schroef_1820-1870"></span>Opkomst stoom, ijzer en schroef 1820-1870</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Opkomst stoom, ijzer en schroef 1820-1870" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Opkomst stoom, ijzer en schroef 1820-1870"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Nederland werd de eerste <a href="/wiki/Stoomboot" title="Stoomboot">stoomboot</a> in 1823 gebouwd in opdracht van de firma <i>Van Vollenhoven, Duthil & Co.</i> Het schip werd gebouwd op de werf van <i>W. en J. Hoogendijk</i> te <a href="/wiki/Capelle_aan_den_IJssel" title="Capelle aan den IJssel">Capelle aan den IJssel</a>. De <a href="/wiki/Stoommachine" title="Stoommachine">stoommachine</a> voor het schip kwam van de Engelse firma <a href="/wiki/Henry_Maudslay" title="Henry Maudslay">Maudslay</a>. In 1823 ging <i>Van Vollenhoven, Duthil & Co</i> over in de <a href="/wiki/Nederlandsche_Stoomboot_Maatschappij" title="Nederlandsche Stoomboot Maatschappij">Nederlandsche Stoomboot Maatschappij</a> (NSbM). In 1824 volgde een tweede stoomboot voor de NSbM, nu met een stoommachine die gebouwd werd door <a href="/wiki/John_Cockerill_(bedrijf)" title="John Cockerill (bedrijf)">Cockerill</a> te <a href="/wiki/Seraing" title="Seraing">Seraing</a>, toen nog in Nederland gelegen. Deze <a href="/wiki/Raderstoomboot" title="Raderstoomboot">raderstoomboten</a>, de <i>Nederlander</i> en <i>De Zeeuw</i>, waren nog geen echte zeeschepen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:1850_Etablissement_Fijenoord.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/1850_Etablissement_Fijenoord.jpg/260px-1850_Etablissement_Fijenoord.jpg" decoding="async" width="260" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/1850_Etablissement_Fijenoord.jpg/390px-1850_Etablissement_Fijenoord.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/1850_Etablissement_Fijenoord.jpg/520px-1850_Etablissement_Fijenoord.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="377" /></a><figcaption>Etablissement Fijenoord in 1850</figcaption></figure> <p>In 1826 startte de NSbM een eigen onderhoudswerkplaats voor stoommaterieel en later ook scheepswerf, het <a href="/wiki/Etablissement_Fijenoord" class="mw-redirect" title="Etablissement Fijenoord">Etablissement Fijenoord</a>. Onder leiding van <a href="/wiki/Gerhard_Moritz_Roentgen" title="Gerhard Moritz Roentgen">G.M. Roentgen</a> werd hier voor het eerst in de geschiedenis de <a href="/wiki/Compound-stoommachine" title="Compound-stoommachine">compound-stoommachine</a> als scheepsaandrijving toegepast. Een compound-machine heeft een veel efficiënter brandstofgebruik, maar aanvankelijk kon die alleen voor de vaart op zoete wateren worden gebruikt. De rijnstoomsleper <i>Hercules</i> was het eerste stoomschip met een compound-machine. Latere ontwikkelingen in de uitvoering van de <a href="/wiki/Condensor_(damp)" title="Condensor (damp)">condensor</a> maakten dergelijke stoommachines ook voor de zeevaart geschikt. </p><p>In 1825 werd de <a href="/w/index.php?title=Amsterdamsche_Stoomvaart_Maatschappij&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amsterdamsche Stoomvaart Maatschappij (de pagina bestaat niet)">Amsterdamsche Stoomvaart Maatschappij</a> (ASM) opgericht door de gebroeders <i>Van Vlissingen</i>. De schepen werden gebouwd op de werf van <i>Cornelis van Swieten</i> <a href="/w/index.php?title=Hollandia_(scheepswerf)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hollandia (scheepswerf) (de pagina bestaat niet)">Hollandia</a> te <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a>. In 1928 werd de <a href="/wiki/Werkspoor#Geschiedenis" title="Werkspoor">Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen</a> opgericht om stoommachines voor de scheepvaart te bouwen. Overigens waren de meeste in Nederland gebruikte stoommachines nog van Cockerill afkomstig. </p><p>De bouw van ijzeren schepen voor de binnenvaart begon in Nederland in 1837, bij het <a href="/wiki/Fijenoord" title="Fijenoord">Etablissement Fijenoord</a>. In 1847 werd een ijzeren stoomschip, de <i>Industrie</i>, gebouwd op de werf van <a href="/wiki/Fop_Smit" title="Fop Smit">Fop Smit</a> te <a href="/wiki/Kinderdijk" title="Kinderdijk">Kinderdijk</a>. De <a href="/wiki/Werkspoor#Geschiedenis" title="Werkspoor">Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen</a> bouwde het ijzeren stoomschroefschip de <i>Gouverneur van Ewijck</i>, dat in 1849 een dienst op Londen ging onderhouden. In 1854 werden de <i>Belgique</i> en de <i>Constitution</i> gebouwd voor Belgische rederijen. Dit waren grote stoomschepen voor de transatlantische vaart. </p><p>In 1856 werd de <a href="/wiki/Koninklijke_Nederlandse_Stoomboot-Maatschappij" title="Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij">Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij</a> (KNSM) opgericht. Deze bestelde in 1870 de <i>Stella</i>, een groot ijzeren stoomschip, met een draagvermogen van 1850 ton. De introductie van de stoomvaart kwam echter zeer geleidelijk op gang en bedroeg in 1870 nog geen 3% van de inhoud van de Nederlandse zeeschepen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Marine_en_Rijkswerven">Marine en Rijkswerven</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Marine en Rijkswerven" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Marine en Rijkswerven"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bij de <a href="/wiki/Koninklijke_Marine" title="Koninklijke Marine">Marine</a> werden vooral op Rijkswerven, ook marine-etablissementen genaamd, gebouwd. Eén daarvan was de <a href="/w/index.php?title=Rijkswerf_Vlissingen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rijkswerf Vlissingen (de pagina bestaat niet)">Rijkswerf Vlissingen</a> die bestaan heeft van 1814-1867 en zowel een rijke voorgeschiedenis heeft gekend die teruggaat tot de 17e eeuw, als ook de voorloper was van de <a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_de_Schelde" class="mw-redirect" title="Koninklijke Maatschappij de Schelde">Koninklijke Maatschappij de Schelde</a>. Andere Rijkswerven waren die te <a href="/wiki/Rijkswerf_(Amsterdam)" title="Rijkswerf (Amsterdam)">Amsterdam</a>, <a href="/wiki/Rijkswerf_(Den_Helder)" class="mw-redirect" title="Rijkswerf (Den Helder)">Den Helder</a>, Hellevoetsluis, Medemblik en Rotterdam. Pas toen omstreeks 1860 het <a href="/wiki/Pantserschip" title="Pantserschip">pantserschip</a> werd ontwikkeld, werden er geleidelijk meer metalen schepen voor de Marine gebouwd. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Opkomst_pakketboten_1870-1900">Opkomst pakketboten 1870-1900</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Opkomst pakketboten 1870-1900" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Opkomst pakketboten 1870-1900"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het kantelpunt, waarbij de stoomvaart concurrerender werd met de zeilvaart (<a href="/wiki/Klipper" title="Klipper">klippers</a> en later <a href="/wiki/Windjammer_(zeilschip)" title="Windjammer (zeilschip)">windjammers</a>) kwam omstreeks 1870, omdat toen de <a href="/wiki/Compound-stoommachine" title="Compound-stoommachine">compound-stoommachine</a> geschikt werd voor de zeevaart. Er ontstond behoefte aan door stoom aangedreven <a href="/wiki/Pakketboot" class="mw-redirect" title="Pakketboot">pakketboten</a>. In deze periode werden ook verschillende Nederlandse <a href="/wiki/Rederij" title="Rederij">rederijen</a> opgericht gericht op de oceaanvaart: de <a href="/wiki/Stoomvaart-Maatschappij_Nederland" title="Stoomvaart-Maatschappij Nederland">SMN</a> in 1870, de <a href="/wiki/Holland-Amerika_Lijn#Ontstaan" title="Holland-Amerika Lijn">NASM/HAL</a> in 1873 en de <a href="/wiki/Koninklijke_Rotterdamsche_Lloyd" title="Koninklijke Rotterdamsche Lloyd">Rotterdamsche Lloyd</a> in 1875. Deze maatschappijen gingen varen met pakketboten die in eerste instantie door Engelse bedrijven werden vervaardigd. Verbindingen met <a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Nederlands-Indië</a> en met Amerika werden aldus opgezet. </p><p>De eerste grote in Nederland gebouwde pakketboot was de <i>Nederland</i>, die door <a href="/wiki/Fijenoord" title="Fijenoord">Etablissement Fijenoord</a> voor de <a href="/wiki/Nederlandsche_Stoomboot_Maatschappij" title="Nederlandsche Stoomboot Maatschappij">NSbM</a> werd gebouwd omstreeks 1880.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij de <a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_De_Schelde" title="Koninklijke Maatschappij De Schelde">Koninklijke Maatschappij De Schelde</a> (KMS) werden in 1882 de <i>Soerabaja</i> en de <i>Batavia</i> gebouwd, in opdracht van de <a href="/wiki/Koninklijke_Rotterdamsche_Lloyd" title="Koninklijke Rotterdamsche Lloyd">Rotterdamsche Lloyd</a>. De <a href="/wiki/Werkspoor#Ontstaan_en_groei" title="Werkspoor">Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen</a> kreeg in 1882 respectievelijk 1883 opdrachten van de <i>Maatschappij Insulinde</i> en de <i>Westindische Stoomvaartmaatschappij</i>. Er volgden verdere opdrachten, onder meer van de in 1891 opgerichte <a href="/wiki/Koninklijke_Paketvaart_Maatschappij" title="Koninklijke Paketvaart Maatschappij">Koninklijke Paketvaart Maatschappij</a> (KPM). De schepen voor deze maatschappij werden alle door de drie grote Nederlandse werven gebouwd. </p><p>In 1875 werd in <a href="/wiki/Vlissingen" title="Vlissingen">Vlissingen</a> de <a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_De_Schelde" title="Koninklijke Maatschappij De Schelde">Koninklijke Maatschappij De Schelde</a> (KMS) opgericht, waarvoor <a href="/wiki/Arie_Smit_(politicus)" title="Arie Smit (politicus)">Arie Smit</a> de terreinen van de voormalige Rijkswerf Vlissingen had gekocht. In 1877 werd de <a href="/wiki/Amsterdamsche_Droogdok_Maatschappij" title="Amsterdamsche Droogdok Maatschappij">Amsterdamsche Droogdok Maatschappij</a> (ADM) opgericht, die zich specialiseerde in scheepsonderhoud en -verbouwing. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="20ste_eeuw">20ste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: 20ste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: 20ste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rond 1900 werden de volgende grote werven geopend: </p> <ul><li>De <a href="/wiki/Nederlandsche_Dok_en_Scheepsbouw_Maatschappij" title="Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij">Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij</a> (NDSM) in 1894</li> <li>De <a href="/wiki/Rotterdamsche_Droogdok_Maatschappij" title="Rotterdamsche Droogdok Maatschappij">Rotterdamsche Droogdok Maatschappij</a> (RDM) in 1902</li> <li><a href="/wiki/Wilton-Fijenoord" title="Wilton-Fijenoord">Wilton-Fijenoord</a> (WF) fusie-oprichting in 1929, concentreerde activiteiten vanaf 1935 op de nieuwe werf in <a href="/wiki/Schiedam" title="Schiedam">Schiedam</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rijn-Schelde_Verolme_(RSV)"><span id="Rijn-Schelde_Verolme_.28RSV.29"></span>Rijn-Schelde Verolme (RSV)</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Rijn-Schelde Verolme (RSV)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Rijn-Schelde Verolme (RSV)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Cornelis_Verolme" title="Cornelis Verolme">Cornelis Verolme</a>, afkomstig van <a href="/wiki/Stork_(bedrijf)" title="Stork (bedrijf)">Stork</a>, begon in 1946 met het <i>Scheepsinstallatiebedrijf 'Nederland' </i>, dat in 1947 verplaatst werd naar <a href="/wiki/IJsselmonde_(stadsdeel)" title="IJsselmonde (stadsdeel)">IJsselmonde</a>. In 1950 nam hij de <a href="/wiki/Oude_Werf_(Alblasserdam)" title="Oude Werf (Alblasserdam)">Oude Werf</a> te <a href="/wiki/Alblasserdam" title="Alblasserdam">Alblasserdam</a> over en in 1954 de werf <i><a href="/wiki/De_Haan_%26_Oerlemans" class="mw-redirect" title="De Haan & Oerlemans">De Haan & Oerlemans</a></i> te <a href="/wiki/Heusden_(vestingstad)" title="Heusden (vestingstad)">Heusden</a>, waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1905 en die aanvankelijk vooral voor de binnenvaart bouwde.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Mammoethdok_Verolme_in_Botlek,_Bestanddeelnr_910-1045.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg/260px-Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg" decoding="async" width="260" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg/390px-Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg/520px-Mammoethdok_Verolme_in_Botlek%2C_Bestanddeelnr_910-1045.jpg 2x" data-file-width="4093" data-file-height="3304" /></a><figcaption>Mammoetdok van Verolme in de Botlek, in 1959.</figcaption></figure><p>In 1954 werd de <a href="/wiki/Verolme_Dok_en_Scheepsbouw_Maatschappij" class="mw-redirect" title="Verolme Dok en Scheepsbouw Maatschappij">Verolme Dok en Scheepsbouw Maatschappij</a> (VDSM) opgericht en in 1957 opende op <a href="/wiki/Rozenburg_(eiland)" title="Rozenburg (eiland)">Rozenburg</a> onder deze naam een scheepswerf waar zeer grote schepen konden worden gebouwd. </p><p>Ondertussen begon de concurrentie van <a href="/wiki/Japan_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Japan (hoofdbetekenis)">Japan</a> zich in de scheepsbouw te gevoelen, waarop deels gereageerd werd door een verschuiving naar offshore en marine-opdrachten, deels ook door bundeling van werven. In 1966 werd <a href="/wiki/Rijn-Schelde" title="Rijn-Schelde">Rijn-Schelde Combinatie</a> gevormd door fusie van <a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_De_Schelde" title="Koninklijke Maatschappij De Schelde">KMS</a>, <a href="/wiki/Rotterdamsche_Droogdok_Maatschappij" title="Rotterdamsche Droogdok Maatschappij">RDM</a> en <a href="/wiki/Motorenfabriek_Thomassen_De_Steeg" title="Motorenfabriek Thomassen De Steeg">Motorenfabriek Thomassen De Steeg</a>. In 1968 voegde zich ook <a href="/wiki/Wilton-Fijenoord" title="Wilton-Fijenoord">Wilton-Feijenoord</a> hierbij. De Rijn-Schelde Combinatie fuseerde in 1971 met de <a href="/wiki/Verolme_Verenigde_Scheepswerven" title="Verolme Verenigde Scheepswerven">werven van Verolme</a> tot <a href="/wiki/Rijn-Schelde-Verolme" title="Rijn-Schelde-Verolme">Rijn-Schelde-Verolme</a> (RSV). </p><p>Vanaf eind jaren 70 moesten de zelfstandige werven <a href="/wiki/Nederlandsche_Dok_en_Scheepsbouw_Maatschappij" title="Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij">NDSM</a> (in 1979) en <a href="/wiki/Amsterdamsche_Droogdok_Maatschappij" title="Amsterdamsche Droogdok Maatschappij">ADM</a> (in 1985) sluiten. Ook RSV kwam in de problemen. Door het ontstaan van overcapaciteit en deelname in enkele riskante projecten kwam het in 1983 tot <a href="/wiki/Surseance_van_betaling" title="Surseance van betaling">surseance van betaling</a>. Hierop volgde een ontvlechting van het RSV-concern met verzelfstandiging of verkoop van levensvatbare bedrijfsonderdelen: </p> <ul><li>De Verolme-werf in de <a href="/wiki/Botlek" title="Botlek">Botlek</a> ging in 1981 als <a href="/wiki/Damen_Verolme_Rotterdam" title="Damen Verolme Rotterdam">Verolme Botlek BV</a> zelfstandig verder. In 1987 werd de werf overgenomen door <a href="/wiki/Wilton-Fijenoord" title="Wilton-Fijenoord">Wilton-Fijenoord</a>.</li> <li><a href="/wiki/Wilton-Fijenoord" title="Wilton-Fijenoord">Wilton-Fijenoord</a> ging in 1984 zelfstandig verder. In 1998 is het gekocht door <i>RDM Technology</i>. Eind 2003 is de reparatiewerf in Schiedam overgenomen door <a href="/wiki/Damen_Shipyards_Group" title="Damen Shipyards Group">Damen Shipyards</a>.</li> <li>Onderdelen van RDM gingen verder als <i><a href="/wiki/Rotterdamsche_Droogdok_Maatschappij#Ondergang" title="Rotterdamsche Droogdok Maatschappij">RDM Nederland BV</a></i>, in bezit van de overheid. In 1987 werd de naam gewijzigd in <i>RDM Technology.</i> In 1991 is dat verkocht aan de <a href="/wiki/Royal_Begemann_Group" title="Royal Begemann Group">Royal Begemann Group</a>. <i>RDM Technology</i> werd in 1996 doorverkocht aan <a href="/wiki/Joep_van_den_Nieuwenhuyzen" title="Joep van den Nieuwenhuyzen">Joep van den Nieuwenhuyzen</a>, wat het einde was van de scheepsbouwende activiteiten van RDM.</li> <li>De <a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_De_Schelde" title="Koninklijke Maatschappij De Schelde">Koninklijke Maatschappij De Schelde</a> ging in 1983 als zelfstandig bedrijf verder, met alle aandelen in handen van de Rijksoverheid en de Provincie Zeeland. Vanaf 1991 onder de naam <i><a href="/wiki/Koninklijke_Maatschappij_De_Schelde#Heden" title="Koninklijke Maatschappij De Schelde">Koninklijke Schelde Groep BV</a></i> (KSG). In 2000 werden de aandelen KSG verkocht aan <a href="/wiki/Damen_Shipyards_Group" title="Damen Shipyards Group">Damen Shipyards</a>. Deze had echter maar een klein deel van het oorspronkelijke terrein nodig waar vooral afbouw van schepen plaatsvond.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Damen_en_IHC">Damen en IHC</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Damen en IHC" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Damen en IHC"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Damen_Shipyards_Group" title="Damen Shipyards Group">Damen</a> begon in 1927 te <a href="/wiki/Hardinxveld-Giessendam" title="Hardinxveld-Giessendam">Hardinxveld-Giessendam</a> met een kleine werf. Vanaf 1969 groeide het bedrijf, vooral door nieuwe productiemethoden waaronder serieproductie en standaardisering. Casco's werden gebouwd in landen als <a href="/wiki/Roemeni%C3%AB" title="Roemenië">Roemenië</a>, <a href="/wiki/Mexico_(land)" title="Mexico (land)">Mexico</a> en voormalige Sovjetrepublieken. Uiteindelijk beschikte Damen wereldwijd over tal van scheepsbouw- en -reparatiewerven en fabrieken voor scheepsonderdelen. </p><p>In de 19e eeuw ontwikkelden zich een aantal gespecialiseerde scheepswerven die soms al een lange voorgeschiedenis hadden. Een zestal daarvan ging samen en vormde in 1965 de combinatie <i>IHC Holland</i> (nu <a href="/wiki/Koninklijke_IHC" title="Koninklijke IHC">Koninklijke IHC</a>), gespecialiseerd in <a href="/wiki/Baggerschip" title="Baggerschip">baggerschepen</a>. </p><p>De scheepswerf <a href="/wiki/Van_der_Giessen-de_Noord" title="Van der Giessen-de Noord">Van der Giessen-de Noord</a> ontstond in 1962 door fusie van <a href="/wiki/Van_der_Giessen_(scheepswerf)" title="Van der Giessen (scheepswerf)">Van der Giessen</a> uit <a href="/wiki/Krimpen_aan_den_IJssel" title="Krimpen aan den IJssel">Krimpen aan den IJssel</a> en <a href="/wiki/De_Noord_(scheepswerf)" title="De Noord (scheepswerf)">De Noord</a> uit <a href="/wiki/Alblasserdam" title="Alblasserdam">Alblasserdam</a>, beide met een lange voorgeschiedenis. In 1997 werd het bedrijf overgenomen door <a href="/wiki/Koninklijke_IHC" title="Koninklijke IHC">IHC</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="21ste_eeuw">21ste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: 21ste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: 21ste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De grote Nederlandse werven die nog bestaan, zoals <a href="/wiki/Koninklijke_IHC" title="Koninklijke IHC">Koninklijke IHC</a> en <a href="/wiki/Damen_Shipyards_Group" title="Damen Shipyards Group">Damen Shipyards</a>, hebben zich gespecialiseerd in <a href="/wiki/Baggerschip" title="Baggerschip">baggerschepen</a>, <a href="/wiki/Veerboot" title="Veerboot">ferry's</a>, <a href="/wiki/Offshore" title="Offshore">offshoreschepen</a>, <a href="/wiki/Jacht_(scheepstype)" title="Jacht (scheepstype)">jachten</a> en speciale transportschepen. De werven rond <a href="/wiki/Sliedrecht" title="Sliedrecht">Sliedrecht</a> zijn vaak gespecialiseerd in baggerschepen. De scheepswerven in Groningen zijn gespecialiseerd in <a href="/wiki/Coaster" title="Coaster">kustvaart</a> en <a href="/wiki/Binnenvaart" title="Binnenvaart">binnenvaart</a>. </p><p>De situatie zoals deze in Nederland is, ziet men ook in andere West-Europese landen. Daar waar de overheid de scheepsbouw nog subsidieert, gaat het wat beter. In Europees verband is rechtstreekse <a href="/wiki/Subsidie" title="Subsidie">subsidie</a> aan de scheepsbouw verboden, maar er zijn nog mogelijkheden om op indirecte wijze te helpen. De voormalige scheepswerven in het gebied rond <a href="/wiki/Haven_van_Rotterdam" title="Haven van Rotterdam">Rotterdam</a> en <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> zijn grotendeels afgebroken en herontwikkeld; de droogdokken worden nog weleens voor een reparatieklus gebruikt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Scheepswerven_voor_historische_scheepsbouw">Scheepswerven voor historische scheepsbouw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Scheepswerven voor historische scheepsbouw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Scheepswerven voor historische scheepsbouw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1985 werd de <a href="/wiki/Bataviawerf" title="Bataviawerf">Bataviawerf</a> opgericht, om met historische technieken een reconstructie te bouwen van het <a href="/wiki/Spiegelretourschip" title="Spiegelretourschip">spiegelretourschip</a> <a href="/wiki/Batavia_(schip,_1995)" title="Batavia (schip, 1995)"><i>Batavia</i></a>. Ook voor andere schepen zijn reconstructie-werven opgezet. Zoals voor de bouw van de <i><a href="/wiki/Kamper_Kogge_(schip,_1998)" title="Kamper Kogge (schip, 1998)">Kamper Kogge</a></i> in 1994-1998, en de <i><a href="/wiki/Willem_Barentsz" title="Willem Barentsz">Willem Barentsz</a></i> (schip) in 2010-heden. </p><p>Vanaf de jaren 80 moesten meerdere historisch belangwekkende scheepswerven sluiten, waarna enkele een doorstart konden maken als museumwerven. Bijvoorbeeld de <i>Historische Scheepswerf Wolthuis</i> in <a href="/wiki/Groningen_(provincie)" title="Groningen (provincie)">Groningen</a>, de <a href="/wiki/Historische_Scheepswerf_C.A._Meerman" title="Historische Scheepswerf C.A. Meerman">Historische Scheepswerf C.A. Meerman</a> in <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a> en de <a href="/wiki/Museumwerf_Vreeswijk" title="Museumwerf Vreeswijk">Museumwerf Vreeswijk</a> in <a href="/wiki/Utrecht_(provincie)" title="Utrecht (provincie)">Utrecht</a>. Ook zijn er werven die een doorstart maakten door te specialiseren in onderhoud en/of bouw van historische schepen. Zoals de <a href="/wiki/Scheepstimmerwerf_%22De_Hoop%22" title="Scheepstimmerwerf "De Hoop"">Scheepstimmerwerf "De Hoop"</a> in <a href="/wiki/Workum" title="Workum">Workum</a> en <a href="/wiki/Scheepshelling_Koningspoort" title="Scheepshelling Koningspoort">Scheepshelling Koningspoort</a> in <a href="/wiki/Rotterdam" title="Rotterdam">Rotterdam</a> (na verhuizing uit <a href="/wiki/Hoogkerk" title="Hoogkerk">Groningen</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Verder_lezen">Verder lezen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Verder lezen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Verder lezen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span style="font-variant:small-caps;">Stopford, M.</span> (2009): <i>Maritime economics, 3rd edition</i>, Routledge.</li> <li><span style="font-variant:small-caps;">Lintsen, H.W.</span> (1993): <i>Techniek in Nederland in de 19e eeuw, deel IV.</i> Hoofdstuk 3: Scheepsbouw <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/tekst/lint011gesc04_01/lint011gesc04_01_0003.php">externe link</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Scheepswerf&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Droogdok" title="Droogdok">Droogdok</a></li> <li><a href="/wiki/Maritieme_geschiedenis" title="Maritieme geschiedenis">Maritieme geschiedenis</a>, <a href="/wiki/Maritieme_geschiedenis_van_Belgi%C3%AB" title="Maritieme geschiedenis van België">Maritieme geschiedenis van België</a> en <a href="/wiki/Maritieme_geschiedenis_van_Nederland" title="Maritieme geschiedenis van Nederland">Maritieme geschiedenis van Nederland</a></li> <li><a href="/wiki/Stadstimmerhuis" title="Stadstimmerhuis">Stadstimmerwerf</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_scheepstypen" title="Lijst van scheepstypen">Lijst van scheepstypen</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><span style="font-variant:small-caps;">Maritiem Museum</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://artsandculture.google.com/asset/ss-nederland-unknown/bAG3tN3jLg-aDQ">SS 'Nederland'</a>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2023-04-27">27 april 2023</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://heusden.nieuws.nl/historisch-heusden/20210610/historisch-heusden-scheepsbouwwerf-de-haan-en-oerlemans/">Historisch Heusden</a></span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Scheepswerf#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Scheepswerf">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Shipyards#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Shipyards">Shipyards</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68824150">.mw-parser-output .gesproken_wiki_player .vjs-subs-caps-button{display:none}</style>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scheepswerf&oldid=68700114">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Scheepswerf&oldid=68700114</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Scheepswerf" title="Categorie:Scheepswerf">Scheepswerf</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Gesproken_Wikipedia" title="Categorie:Wikipedia:Gesproken Wikipedia">Wikipedia:Gesproken Wikipedia</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 6 jan 2025 om 11:17.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Scheepswerf&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Scheepswerf</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>54 talen</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Onderwerp toevoegen</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b54955bdf-gtx28","wgBackendResponseTime":160,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.104","walltime":"0.154","ppvisitednodes":{"value":734,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":3937,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":883,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1750,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 87.901 1 -total"," 41.59% 36.555 1 Sjabloon:Appendix"," 41.42% 36.406 1 Sjabloon:Commonscat"," 38.90% 34.193 1 Sjabloon:References"," 35.98% 31.629 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 30.49% 26.798 2 Sjabloon:First_non_empty"," 20.40% 17.936 1 Sjabloon:Citeer_web"," 14.60% 12.834 1 Sjabloon:Gesproken_Wikipedia_klein"," 9.29% 8.165 1 Sjabloon:Taal-en"," 7.89% 6.933 1 Sjabloon:Taalaanduiding"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.014","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":907097,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-777f89477d-pcs8h","timestamp":"20250219194647","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Scheepswerf","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Scheepswerf","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q190928","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q190928","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-08-08T18:01:35Z","dateModified":"2025-01-06T10:17:57Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d9\/ErfgoedLeiden_LEI001016477_Koninklijke_Nederlandse_Grofsmederij.jpg","headline":"plaats waar schepen worden gebouwd en gerepareerd"}</script> </body> </html>