CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mustafa Kamal Atatürk — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"392a74ab-2d68-42b0-826a-00c20691deb3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mustafa_Kamal_Atatürk","wgTitle":"Mustafa Kamal Atatürk","wgCurRevisionId":7840298,"wgRevisionId":7840298,"wgArticleId":1661,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"], "wgCategories":["JsonConfig uzantısından istifadə edən səhifələr","ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr","Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr","Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr","Vikipediya:Mənbəsiz məqalələr","Vikisitata keçidi olan məqalələr","Vikianbara keçidi olan məqalələr","Doğum tarixi bilinməyənlər","Salonikidə doğulanlar","10 noyabrda vəfat edənlər","1938-ci ildə vəfat edənlər","Türkiyədə vəfat edənlər","Türkiyə Quru Qoşunları Məktəbinin məzunları","Monastır Hərbi Ali Məktəbinin məzunları","\"Osmaniyə\" ordeni ilə təltif edilənlər","Osmanlı imperiyasının \"İmtiyaz\" medalı ilə təltif edilənlər","Osmanlı imperiyasının \"Ləyaqət\" medalı ilə təltif edilənlər","Osmanlı imperiyasının \"Hərb\" medalı ilə təltif edilənlər","\"Müqəddəs Aleksandr\" ordeni ilə təltif olunanlar", "I dərəcəli Məcidiyə ordeni laureatları","Dəmir xaç ordeninin kavalerləri","\"İstiqlal\" medalı ilə təltif olunanlar (Türkiyə)","II dərəcəli Dəmir xaç ordeninin kavalerləri","Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər","Vikimənbəyə keçidi olan məqalələr","Mustafa Kamal Atatürk","Atatürk irsi","Atatürkçülük","Makedoniya türkləri","Türkiyə milliyyətçiləri","Türkiyə prezidentləri","Türkiyə baş nazirləri","Türkiyə siyasətçiləri","TBMM I çağırış deputatları","TBMM II çağırış deputatları","TBMM III çağırış deputatları","TBMM IV çağırış deputatları","TBMM V çağırış deputatları","Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədrləri","Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi iştirakçıları"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mustafa_Kamal_Atatürk","wgRelevantArticleId":1661,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true ,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Mustafa_Kamal","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5152","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips", "ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Ataturk1930s.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1618"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a8/Ataturk1930s.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1079"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ataturk1930s.jpg/640px-Ataturk1930s.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="863"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mustafa Kamal Atatürk — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mustafa_Kamal_Atatürk rootpage-Mustafa_Kamal_Atatürk skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Mustafa Kamal Atatürk</h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">(<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal&redirect=no" class="mw-redirect" title="Mustafa Kamal">Mustafa Kamal</a> səhifəsindən yönləndirilmişdir)</div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><table class="infobox" style="width:23.5em; color:black;" data-name="Vəzifəli şəxs"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above infobox-above-color skin-invert-image title" style="background-color:#e6e6fa;color:black;">Mustafa Kamal Atatürk</th></tr><tr><td colspan="2" class="" style="text-align:center;"><a href="/wiki/T%C3%BCrk_dili" title="Türk dili">türk.</a> Mustafa Kemal Atatürk</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style=""> <a href="/wiki/Fayl:Ataturk1930s.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ataturk1930s.jpg/220px-Ataturk1930s.jpg" decoding="async" width="220" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ataturk1930s.jpg/330px-Ataturk1930s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Ataturk1930s.jpg/440px-Ataturk1930s.jpg 2x" data-file-width="732" data-file-height="987" /></a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="nomobile plainlist" style="text-align:center;"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900088">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><div style="margin: auto 5px auto 2px;"><a href="/wiki/Fayl:Flag_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="bayraq"><img alt="bayraq" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/18px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="18" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/27px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/36px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></div><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_prezidentl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Türkiyə prezidentlərinin siyahısı">Türkiyə Respublikasının 1-ci prezidenti</a><div style="margin: auto 2px auto 5px;"><a href="/wiki/Fayl:Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="bayraq2"><img alt="bayraq2" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg/18px-Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg/27px-Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg/36px-Historical_flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="411" data-file-height="411" /></a></div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">29 oktyabr 1923 – 10 noyabr 1938</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Baş nazir</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> (1923–24, 1925–37) <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a> (1924-25) <a href="/wiki/C%C9%99lal_Bayar" title="Cəlal Bayar">Cəlal Bayar</a> (1937-39)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Əvvəlki</th><td class="infobox-data">vəzifə təsis edilib</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sonrakı</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a></td></tr> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Ba%C5%9F_nazirl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" class="mw-redirect" title="Türkiyə Baş nazirlərinin siyahısı">Türkiyə Respublikasının 1-ci Baş naziri</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">3 may 1920 – 24 yanvar 1921</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sonrakı</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Fevzi_%C3%87axmaq" title="Fevzi Çaxmaq">Fevzi Çaxmaq</a></td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;">Türkiyə Ordusunun Baş komandanı</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">5 avqust 1921 – 29 oktyabr 1923</td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi_s%C9%99drl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrlərinin siyahısı">Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 1-ci sədri</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">24 aprel 1920 – 29 oktyabr 1923</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sonrakı</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a></td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Partiyasının</a> 1-ci sədri</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">9 sentyabr 1923 – 10 noyabr 1938</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Sonrakı</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a></td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi">Türkiyə Böyük Millət Məclisinin</a> millət vəkili</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">23 aprel 1920 – 10 noyabr 1938</td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi">Türkiyə Böyük Millət Məclisinin</a> I, II, III, IV və V dövr millətvəkili</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">23 aprel 1920 – 10 noyabr 1938</td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/9-cu_Ordu_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title="9-cu Ordu (Osmanlı imperiyası)">9-cu Ordu</a> bölüyü müfəttişi (sonradan 3-cü Ordu müfəttişi)</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">16 may 1919 – 9 iyul 1919</td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;"><a href="/wiki/%C4%B0ld%C4%B1r%C4%B1m_Ordular_qrupu" title="İldırım Ordular qrupu">İldırım Ordular qrupunun</a> komandiri</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">31 oktyabr 1918 – 7 noyabr 1918</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Əvvəlki</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Otto_Liman_fon_Sanders" title="Otto Liman fon Sanders">Otto Liman fon Sanders</a></td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;">7-ci Ordu komandiri</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">7 avqust 1918 – 7 noyabr 1918</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Əvvəlki</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Fevzi_%C3%87axmaq" title="Fevzi Çaxmaq">Fevzi Çaxmaq</a></td></tr><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6900088"><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:lavender; padding:0.2em 0.1em; color:black;"><div style="display:flex; width:100%;">2-ci Ordu komandiri</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data">7 avqust 1918 – 7 noyabr 1918</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">Əvvəlki</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%C6%8Fhm%C9%99d_%C4%B0zz%C9%99t_Pa%C5%9Fa" title="Əhməd İzzət Paşa">Əhməd İzzət Paşa</a></td></tr> <tr> <th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-header infobox-above-color" style="background:#e6e6fa;color:black;">Şəxsi məlumatlar</th> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Doğum adı</th> <td class="plainlist"> Ali Rıza oğlu Mustafa</td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Doğum tarixi</th> <td class="plainlist"> ən tezi <a href="/wiki/1880" title="1880">1880</a> və ən geci <a href="/wiki/1881" title="1881">1881</a><a href="#cite_note-_804a75bd854004ff-1">[1]</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Doğum yeri</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Saloniki</a>, <a href="/wiki/Saloniki_vilay%C9%99ti" title="Saloniki vilayəti">Saloniki vilayəti</a>, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyası</a><a href="#cite_note-_54034ecf2d26fb63-2">[2]</a><a href="#cite_note-_1743a8c80275ecd7-4">[4]</a></li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Vəfat tarixi</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/10_noyabr" title="10 noyabr">10 noyabr</a> <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a>(1938-11-10)<a href="#cite_note-_54034ecf2d26fb63-2">[2]</a><a href="#cite_note-_804a75bd854004ff-1">[1]</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5152#P570" class="extiw" title="d:Q5152">[…]</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Vəfat yeri</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/Dolmaba%C4%9F%C3%A7a_saray%C4%B1" title="Dolmabağça sarayı">Dolmabağça sarayı</a>, <a href="/wiki/Be%C5%9Fikta%C5%9F" title="Beşiktaş">Beşiktaş</a>, <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a><a href="#cite_note-_b30dc6978bff494b-5">[5]</a></li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Vəfat səbəbi</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/Sirroz" title="Sirroz">Sirroz</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Dəfn yeri</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/An%C4%B1tq%C9%99bir" title="Anıtqəbir">Anıtqəbir</a><a href="#cite_note-_662fe8f70f19eeb9-6">[6]</a></li><li><a href="/wiki/Ankara_Etnoqrafiya_Muzeyi" title="Ankara Etnoqrafiya Muzeyi">Ankara Etnoqrafiya Muzeyi</a><a href="#cite_note-_662fe8f70f19eeb9-6">[6]</a></li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Milliyyəti</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/T%C3%BCrkl%C9%99r" class="mw-redirect" title="Türklər">türk</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Partiya</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/Fayl:Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_(Turkey).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg/22px-Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg/33px-Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg/44px-Flag_of_the_Republican_People%27s_Party_%28Turkey%29.svg.png 2x" data-file-width="603" data-file-height="402" /></a> <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Partiyası</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Təhsili</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Quru_Qo%C5%9Funlar%C4%B1_H%C9%99rbi_M%C9%99kt%C9%99bi" title="Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbi">Türkiyə Quru Qoşunları məktəbi</a> (1899–1902),</li><li>Monastır Hərbi Ali Məktəbi<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3624140" class="extiw" title="d:Q3624140">[d]</a> (1896–1938),</li><li>Osmanlı Hərbi Məktəbi<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q7109936" class="extiw" title="d:Q7109936">[d]</a> (–1905)</li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Fəaliyyəti</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/Siyas%C9%99t%C3%A7i" title="Siyasətçi">siyasətçi</a>, <a href="/wiki/D%C3%B6vl%C9%99t_xadimi" title="Dövlət xadimi">dövlət xadimi</a>, <a href="/wiki/Yaz%C4%B1%C3%A7%C4%B1" title="Yazıçı">yazıçı</a>, <a href="/wiki/%C4%B0nqilab%C3%A7%C4%B1" title="İnqilabçı">inqilabçı</a>, ordu zabiti<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q38239859" class="extiw" title="d:Q38239859">[d]</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Atası</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Əli Rza Əfəndi">Əli Rza Əfəndi</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Anası</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanım</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Həyat yoldaşı</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/L%C9%99tif%C9%99_U%C5%9F%C5%9Faqi" title="Lətifə Uşşaqi">Lətifə Uşşaqi</a> (29 yanvar 1923 — 5 avqust 1925)</td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Uşaqları</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/S%C9%99bih%C9%99_G%C3%B6k%C3%A7%C9%99n" title="Səbihə Gökçən">Səbihə Göyçən</a>,</li><li>Ülkü Adatəpə<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6091846" class="extiw" title="d:Q6091846">[d]</a>,</li><li>Əbdürrəhim Tuncak<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6069093" class="extiw" title="d:Q6069093">[d]</a>,</li><li><a href="/wiki/Af%C9%99t_%C4%B0nan" title="Afət İnan">Afət İnan</a>,</li><li>Zəhra Aylin<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6056327" class="extiw" title="d:Q6056327">[d]</a>,</li><li>Ruqiyə Ərkin<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6032908" class="extiw" title="d:Q6032908">[d]</a>,</li><li>Nəbilə İrdelp<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6032962" class="extiw" title="d:Q6032962">[d]</a>,</li><li>Sığırtmaç Mustafa<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q6086341" class="extiw" title="d:Q6086341">[d]</a></li></ul></td> </tr> <tr> <th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-header infobox-above-color" style="background:#e6e6fa;color:black;">Hərbi xidmət</th> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Qoşun növü</th> <td class="plainlist"> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Quru_Qo%C5%9Funlar%C4%B1" title="Türkiyə Quru Qoşunları">Türkiyə Quru Qoşunları</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Döyüşlər</th> <td class="plainlist"> <ul><li><a href="/wiki/31_mart_hadis%C9%99si_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title="31 mart hadisəsi (Osmanlı imperiyası)">31 mart hadisəsi</a>,</li><li><a href="/wiki/%C4%B0taliya%E2%80%93Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İtaliya–Osmanlı müharibəsi">İtaliya-Türkiyə müharibəsi</a>,</li><li><a href="/wiki/Balkan_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Balkan müharibələri">Balkan müharibələri</a>,</li><li><a href="/wiki/%C3%87anaqqala_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çanaqqala döyüşü">Çanaqqala döyüşü</a>,</li><li><a href="/wiki/Qafqaz_c%C9%99bh%C9%99si" title="Qafqaz cəbhəsi">Qafqaz cəbhəsi</a>,</li><li><a href="/wiki/Sinay_v%C9%99_F%C9%99l%C9%99stin_c%C9%99bh%C9%99si" title="Sinay və Fələstin cəbhəsi">Sinay və Fələstin cəbhəsi</a>,</li><li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi</a></li></ul></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Rütbəsi</th> <td class="plainlist"> Marşal<a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q16151507" class="extiw" title="d:Q16151507">[d]</a><a href="#cite_note-_7911e1cc57f1d071-3">[3]</a></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;"> <hr /></td> </tr> <tr> <th class="plainlist infobox-labels">Təltifləri</th> <td class="plainlist"> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q701262" title=""Hərbi xidmətlərə görə" xaçı"><img alt=""Hərbi xidmətlərə görə" xaçı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/55px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/84px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/109px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q666722" title="Military Merit Medal (Austria-Hungary)"><img alt="Military Merit Medal (Austria-Hungary)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/55px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/84px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/109px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22Osmaniy%C9%99%22_ordeni" title=""Osmaniyə" ordeni"><img alt=""Osmaniyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22%C4%B0mtiyaz%22_medal%C4%B1_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title=""İmtiyaz" medalı"><img alt=""İmtiyaz" medalı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/OrderImtiazRibbon.png/56px-OrderImtiazRibbon.png" decoding="async" width="56" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/OrderImtiazRibbon.png/85px-OrderImtiazRibbon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/OrderImtiazRibbon.png/111px-OrderImtiazRibbon.png 2x" data-file-width="2048" data-file-height="558" /></a> <a href="/wiki/%22L%C9%99yaq%C9%99t%22_medal%C4%B1_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title=""Ləyaqət" medalı (Osmanlı imperiyası)"><img alt=""Ləyaqət" medalı (Osmanlı imperiyası)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Liyakat_Medal_ribbon_bar.png/55px-Liyakat_Medal_ribbon_bar.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Liyakat_Medal_ribbon_bar.png/85px-Liyakat_Medal_ribbon_bar.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Liyakat_Medal_ribbon_bar.png/110px-Liyakat_Medal_ribbon_bar.png 2x" data-file-width="680" data-file-height="186" /></a> <a href="/wiki/%22H%C9%99rb%22_medal%C4%B1_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title=""Hərb" medalı"><img alt=""Hərb" medalı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg/55px-TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg/84px-TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg/109px-TUR_Harp_Madalyasi_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q585238" title=""Tac" ordeni"><img alt=""Tac" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/55px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/84px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/109px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1814133" title=""Müqəddəs Aleksandr" ordeni"><img alt=""Müqəddəs Aleksandr" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Bg1osa.png/57px-Bg1osa.png" decoding="async" width="57" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Bg1osa.png/88px-Bg1osa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Bg1osa.png 2x" data-file-width="114" data-file-height="30" /></a> <a href="/wiki/%22M%C9%99cidiyy%C9%99%22_ordeni" title="1-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni"><img alt="1-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22M%C9%99cidiyy%C9%99%22_ordeni" title="2-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni"><img alt="2-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_the_Medjidie_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22M%C9%99cidiyy%C9%99%22_ordeni" title="5-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni"><img alt="5-ci dərəcəli "Məcidiyyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Order_of_the_Medjidie_lenta.png/55px-Order_of_the_Medjidie_lenta.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Order_of_the_Medjidie_lenta.png/84px-Order_of_the_Medjidie_lenta.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Order_of_the_Medjidie_lenta.png/110px-Order_of_the_Medjidie_lenta.png 2x" data-file-width="681" data-file-height="187" /></a> <a href="/wiki/%22D%C9%99mir_xa%C3%A7%22_ordeni" title="Dəmir xaç"><img alt="Dəmir xaç" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg/37px-Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg.png" decoding="async" width="37" height="37" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg/56px-Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg/74px-Eisernes_Kreuz_%281914%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q29834198" title=""Hərbi xidmətlərə görə" gümüş medalı"><img alt=""Hərbi xidmətlərə görə" gümüş medalı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/55px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/84px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/109px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q29834301" title=""Hərbi xidmətlərə görə" bürünc medalı"><img alt=""Hərbi xidmətlərə görə" bürünc medalı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/55px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/84px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/109px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q99659751" title="1-ci dərəcəli "Tac" ordeni"><img alt="1-ci dərəcəli "Tac" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/55px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/84px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg/109px-PRU_Order_of_Crown_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22%C4%B0stiqlal%22_medal%C4%B1_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" title=""İstiqlaliyyət" medalı"><img alt=""İstiqlaliyyət" medalı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg/55px-OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg/84px-OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg/109px-OTT_Order_of_the_Crescent_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q15831416" title="3-cü dərəcəli "Hərbi xidmətlərə görə" xaçı"><img alt="3-cü dərəcəli "Hərbi xidmətlərə görə" xaçı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/55px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/84px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg/109px-AUT_KuK_Kriegsbande_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22Osmaniy%C9%99%22_ordeni" title="2-ci dərəcəli "Osmaniyə" ordeni"><img alt="2-ci dərəcəli "Osmaniyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22Osmaniy%C9%99%22_ordeni" title="3-cü dərəcəli "Osmaniyə" ordeni"><img alt="3-cü dərəcəli "Osmaniyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22Osmaniy%C9%99%22_ordeni" title="4-cü dərəcəli "Osmaniyə" ordeni"><img alt="4-cü dərəcəli "Osmaniyə" ordeni" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/55px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/84px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg/109px-Order_of_Osmanieh_-_Ribbon_bar.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a> <a href="/wiki/%22D%C9%99mir_xa%C3%A7%22_ordeni" title="2-ci dərəcəli Dəmir xaç"><img alt="2-ci dərəcəli Dəmir xaç" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg/55px-DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg.png" decoding="async" width="55" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg/84px-DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg/109px-DEU_EK_2_Klasse_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="skin-invert plainlist" style="text-align:center;"> <a href="/wiki/Fayl:Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg" class="mw-file-description"><img alt="İmzanın şəkli" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg/150px-Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg.png" decoding="async" width="150" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg/225px-Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg/300px-Signature_of_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk.svg.png 2x" data-file-width="572" data-file-height="205" /></a></td> </tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below infobox-below-color" style="background:#e6e6fa;color:black;;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="commons:Category:Mustafa Kemal Atatürk"><img alt="Vikianbarın loqosu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" class="extiw" title="commons:Category:Mustafa Kemal Atatürk">Vikianbarda əlaqəli mediafayllar</a></td></tr> </tbody></table> Mustafa Kamal Atatürk<a href="#cite_note-7">[Q 1]</a> (<a href="/wiki/T%C3%BCrk_dili" title="Türk dili">türk.</a> Mustafa Kemal Atatürk) (və ya sadəcə Kemal Atatürk<a href="#cite_note-8">[7]</a>, digər adı Kamâl Atatürk<a href="#cite_note-9">[8]</a>) (ən tezi <a href="/wiki/1880" title="1880">1880</a> və ən geci <a href="/wiki/1881" title="1881">1881</a><a href="#cite_note-_804a75bd854004ff-1">[1]</a>, <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Saloniki</a>, <a href="/wiki/Saloniki_vilay%C9%99ti" title="Saloniki vilayəti">Saloniki vilayəti</a>, <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyası</a><a href="#cite_note-_54034ecf2d26fb63-2">[2]</a><a href="#cite_note-_1743a8c80275ecd7-4">[4]</a> – <a href="/wiki/10_noyabr" title="10 noyabr">10 noyabr</a> <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a><a href="#cite_note-_54034ecf2d26fb63-2">[2]</a><a href="#cite_note-_804a75bd854004ff-1">[1]</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5152#P570" class="extiw" title="d:Q5152">[…]</a>, <a href="/wiki/Dolmaba%C4%9F%C3%A7a_saray%C4%B1" title="Dolmabağça sarayı">Dolmabağça sarayı</a>, <a href="/wiki/Be%C5%9Fikta%C5%9F" title="Beşiktaş">Beşiktaş</a>, <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a><a href="#cite_note-_b30dc6978bff494b-5">[5]</a><a href="#cite_note-10">[Q 2]</a>) — <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə Respublikasının</a> qurucusu və ilk prezidenti, dövlət xadimi, marşal, 1919-cu ildə başlayan <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin</a> öndəri.<a href="#cite_note-ÁgostonMasters20092-11">[9]</a><a href="#cite_note-12">[10]</a><a href="#cite_note-13">[11]</a><a href="#cite_note-Wolf2-14">[12]</a><a href="#cite_note-15">[13]</a> <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsində</a> <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_ordusu" title="Osmanlı ordusu">Osmanlı ordusunda</a> xidmət edən Atatürk <a href="/wiki/%C3%87anaqqala_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çanaqqala döyüşü">Çanaqqala cəbhəsində</a> <a href="/wiki/Polkovnik" title="Polkovnik">polkovnik</a>, Suriya-Fələstin cəbhəsində isə <a href="/wiki/%C4%B0ld%C4%B1r%C4%B1m_Ordular_qrupu" title="İldırım Ordular qrupu">İldırım Ordular qrupunun</a> komandiri vəzifəsinə təyin edildi.<a href="#cite_note-zurcher142-16">[14]</a> Müharibənin sonunda <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyasının</a> məğlub olmasının ardınca <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">İstiqlaliyyət müharibəsi</a> — <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Milli_H%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" title="Türk Milli Hərəkatı">Türk Milli Hərəkatına</a> liderlik və öndərlik etdi.<a href="#cite_note-tempo2-17">[15]</a><a href="#cite_note-18">[16]</a> Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi ərəfəsində <a href="/wiki/Ankara_H%C3%B6kum%C9%99ti" class="mw-redirect" title="Ankara Hökuməti">Ankara Hökumətini</a> qurdu, <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Silahl%C4%B1_Q%C3%BCvv%C9%99l%C9%99ri" title="Türkiyə Silahlı Qüvvələri">Türkiyə Ordusunun</a> baş komandanı olaraq <a href="/wiki/Sakarya_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Sakarya döyüşü">Sakarya döyüşündəki</a> qələbəsinə görə 19 sentyabr 1921-ci ildə "<a href="/w/index.php?title=Qazi_(%C4%B0slam)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qazi (İslam) (səhifə mövcud deyil)">Qazi</a>" ləqəbini aldı və <a href="/wiki/Mar%C5%9Fal" title="Marşal">marşal</a> rütbəsinə yüksəldi. Hərbi və siyasi fəaliyyəti ilə <a href="/wiki/Antanta_D%C3%B6vl%C9%99tl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Antanta Dövlətləri">Antanta Dövlətləri</a> və onların dəstəkçiləri üzərində qələbə qazandı. Müharibədən sonra <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Partiyasını</a> qurdu və partiyanın ilk sədri oldu. 29 oktyabr 1923-cü ildə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_prezidentl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Türkiyə prezidentlərinin siyahısı">prezident</a> seçildi. 1938-ci ildə ölənə qədər dörd hakimiyyət dövründə bu vəzifədə xidmət edərək Türkiyədə ən uzun müddət prezident olmuş şəxs oldu.<a href="#cite_note-Tormented_by_history:_nationalism_in_Greece_and_Turkey2-19">[17]</a><a href="#cite_note-Citizenship_and_Minorities:_A_Historical_Overview_of_Turkey2-20">[18]</a><a href="#cite_note-Social_relations_in_Ottoman_Diyarbekir,_1870-19152-21">[19]</a><a href="#cite_note-Turkey_beyond_nationalism:_towards_post-nationalist_identities2-22">[20]</a> Atatürk müasir, <a href="/wiki/Proqressivizm" title="Proqressivizm">proqressiv</a> və <a href="/wiki/D%C3%BCny%C9%99vi_d%C3%B6vl%C9%99t" title="Dünyəvi dövlət">dünyəvi</a> olan <a href="/wiki/Milli_d%C3%B6vl%C9%99t" title="Milli dövlət">milli dövlət</a> yaratmaq üçün siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə <a href="/wiki/D%C3%BCny%C9%99vilik" class="mw-redirect" title="Dünyəvilik">dünyəvi</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCrk_mill%C9%99t%C3%A7iliyi" class="mw-redirect" title="Türk millətçiliyi">millətçi</a> yönümlü <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_islahatlar%C4%B1" title="Atatürk islahatları">islahatlar</a> həyata keçirmişdir. Belə ki, xarici ölkələrə verilmiş iqtisadi imtiyazlar ləğv edildi və onlara məxsus müəssisələr və dəmir yolları <a href="/wiki/Millil%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99" title="Milliləşdirmə">milliləşdirildi</a>. Təhsil sahəsində qəbul etdiyi qanunla təhsil <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a> hökumətinin nəzarətinə keçdi. Təhsil sistemi <a href="/wiki/D%C3%BCny%C9%99vilik" class="mw-redirect" title="Dünyəvilik">dünyəvi</a> və <a href="/wiki/Elm" title="Elm">elmi</a> təhsilə əsaslandırıldı.<a href="#cite_note-23">[21]</a><a href="#cite_note-24">[22]</a> Minlərlə yeni məktəb tikildi. İbtidai təhsil pulsuz və məcburi edildi. Xarici məktəblər dövlətin nəzarətinə keçdi. Kəndlilərdən alınan ağır vergilər (aşar vergisi) azaldıldı. Kişilərin <a href="/wiki/Papaq_inqilab%C4%B1" title="Papaq inqilabı">papaq</a> və <a href="/w/index.php?title=Geyim_inqilab%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geyim inqilabı (səhifə mövcud deyil)">geyimlərində</a> bəzi dəyişikliklər edildi. Təqvim, saat və ölçülərdə dəyişikliklər edildi. Məcəllə ləğv edilib əvəzində dünyəvi qanun qəbul edildi. Qadınların mülki və siyasi hüquqları bir çox <a href="/wiki/Q%C9%99rb_d%C3%BCnyas%C4%B1" title="Qərb dünyası">Qərb ölkəsindən</a> əvvəl tanındı.<a href="#cite_note-25">[23]</a><a href="#cite_note-26">[24]</a><a href="#cite_note-27">[25]</a> <a href="/wiki/Poliqamiya" title="Poliqamiya">Poliqamiya</a> ləğv edildi. Qadınların şahidliyi və miras haqqı kişilərinkiylə bərabər edildi. Eynilə, Türkiyədə qadınlara dünyanın əksər ölkələrindən əvvəl yerli seçkilərdə (1930), daha sonra ümumi seçkilərdə (1934) seçmək və seçilmək hüququ verildi. Cinayət və borc haqqında <a href="/wiki/D%C3%BCny%C9%99vilik" class="mw-redirect" title="Dünyəvilik">dünyəvi</a> qanunlar qəbul edildi. Sənayenin dirçəldilməsi məqsədilə qanun qəbul edildi. Torpaq islahatı edilməsinə cəhd edildi. <a href="/wiki/%C6%8Fr%C9%99b_%C9%99lifbas%C4%B1" title="Ərəb əlifbası">Ərəb hərflərinə</a> əsaslanan <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_%C9%99lifbas%C4%B1" title="Osmanlı əlifbası">Osmanlı əlifbasının</a> yerinə <a href="/wiki/Lat%C4%B1n_qrafikas%C4%B1" title="Latın qrafikası">latın qrafikasına</a> əsaslanan yeni <a href="/wiki/T%C3%BCrk_%C9%99lifbas%C4%B1" title="Türk əlifbası">türk əlifbası</a> təsis edildi. Xalqın maariflənməsi üçün təhsil kompaniyası başladıldı. Universitet islahatı keçirildi. Birinci Beşillik Sənaye Planı qəbul edildi. Sinif və statusa görə ayrı-seçkilik yaradan <a href="/wiki/L%C9%99q%C9%99b_v%C9%99_Adlar%C4%B1n_L%C9%99%C4%9Fvi_Haqq%C4%B1nda_Qanun" title="Ləqəb və Adların Ləğvi Haqqında Qanun">ləqəb və adlar ləğv edildi</a> və <a href="/wiki/Soyad%C4%B1_Qanunu_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" class="mw-redirect" title="Soyadı Qanunu (Türkiyə)">soyadları</a> qüvvəyə mindi. Yekcins və vahid xalq yaratmaq üçün türkləşdirmə siyasəti həyata keçirilirdi.<a href="#cite_note-ATATURK:_Creator_of_Modern_Turkey2-28">[26]</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_D%C3%B6vl%C9%99t_D%C9%99mir_Yollar%C4%B1" title="Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları">Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları</a>, <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Yollar%C4%B1" title="Türk Hava Yolları">Türk Hava Yolları</a>, <a href="/wiki/Mineral_T%C9%99dqiqat_v%C9%99_K%C9%99%C5%9Ffiyyat_%C3%9Cmumi_M%C3%BCdirliyi" title="Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Ümumi Müdirliyi">Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Ümumi Müdirliyi</a>, <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Tarix_Qurumu" title="Türk Tarix Qurumu">Türk Tarix Qurumu</a>, <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Qurumu" title="Türk Dil Qurumu">Türk Dil Qurumu</a>, <a href="/wiki/D%C9%99yan%C9%99t_i%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_r%C9%99hb%C9%99rlik_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" title="Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik (Türkiyə)">Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik</a> və bir çox başqa dövlət qurumları Atatürk tərəfindən və ya Atatürkün dəstəyi ilə təsis edildi. Kənd təsərrüfatının, toxuculuğun, maşınqayırmanın, təyyarə və avtomobil sənayesinin inkişafına dəstək verildi. Bütün bunlara baxmayaraq, Atatürkün hədəfləri ilə ölkənin <a href="/wiki/Siyasi_sosiologiya" title="Siyasi sosiologiya">siyasi-sosioloji</a> quruluşu arasındakı uçurum aradan qalxmadı.<a href="#cite_note-Landau_19842-29">[27]</a> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Uşaqlıq_və_gənclik_(1881–1904)">1 Uşaqlıq və gənclik (1881–1904)</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Əsgərlik_(1905–1918)">2 Əsgərlik (1905–1918)</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#İlk_illəri">2.1 İlk illəri</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Trablis_müharibəsi">2.2 Trablis müharibəsi</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Balkan_müharibələri">2.3 Balkan müharibələri</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-6"><a href="#Birinci_Balkan_müharibəsi">2.3.1 Birinci Balkan müharibəsi</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-7"><a href="#İkinci_Balkan_müharibəsi">2.3.2 İkinci Balkan müharibəsi</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Birinci_Dünya_müharibəsi">2.4 Birinci Dünya müharibəsi</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-9"><a href="#Çanaqqala_döyüşü">2.4.1 Çanaqqala döyüşü</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-10"><a href="#Qafqaz_cəbhəsi">2.4.2 Qafqaz cəbhəsi</a></li> </ul> </li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#İstiqlaliyyət_müharibəsi_(1919–1923)">3 İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–1923)</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Başlanğıc">3.1 Başlanğıc</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-13"><a href="#İşğal_dövrü">3.1.1 İşğal dövrü</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-14"><a href="#Samsuna_gəlişi">3.1.2 Samsuna gəlişi</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-15"><a href="#Amasya_sirkulyarı">3.1.3 Amasya sirkulyarı</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-16"><a href="#Ərzurum_konqresi">3.1.4 Ərzurum konqresi</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-17"><a href="#Sivas_konqresi">3.1.5 Sivas konqresi</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-18"><a href="#TBMM-nin_açılışı">3.1.6 TBMM-nin açılışı</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-19"><a href="#Mudanya_barışığı">3.2 Mudanya barışığı</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="#Lozanna_müqaviləsi">3.3 Lozanna müqaviləsi</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="#Respublikanın_elan_edilməsi">3.4 Respublikanın elan edilməsi</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#Prezidentlik_dövrü_(1923–1938)">4 Prezidentlik dövrü (1923–1938)</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="#Daxili_siyasət">4.1 Daxili siyasət</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-24"><a href="#İslahatlar">4.1.1 İslahatlar</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-25"><a href="#İqtisadiyyat">4.1.2 İqtisadiyyat</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="#Xarici_siyasət">4.2 Xarici siyasət</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-27"><a href="#Türkiyə-Yunanıstan_münasibətləri">4.2.1 Türkiyə-Yunanıstan münasibətləri</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-28"><a href="#Millətlər_Cəmiyyəti">4.2.2 Millətlər Cəmiyyəti</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-29"><a href="#Balkan_sazişi">4.2.3 Balkan sazişi</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-30"><a href="#Montrö_boğazlar_konvensiyası">4.2.4 Montrö boğazlar konvensiyası</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-31"><a href="#Səədabad_paktı">4.2.5 Səədabad paktı</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-32"><a href="#Azərbaycana_münasibəti">4.2.6 Azərbaycana münasibəti</a></li> </ul> </li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-33"><a href="#Şəxsi_həyatı">5 Şəxsi həyatı</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-34"><a href="#Doğum_tarixi">5.1 Doğum tarixi</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-35"><a href="#Şəxsiyyət_vəsiqəsi">5.1.1 Şəxsiyyət vəsiqəsi</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-2 tocsection-36"><a href="#Doğum_yeri">5.2 Doğum yeri</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-37"><a href="#Maraqlandığı_mövzular">5.3 Maraqlandığı mövzular</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-38"><a href="#Şəxsi_münasibətləri">5.4 Şəxsi münasibətləri</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-39"><a href="#Dini_inancı">5.5 Dini inancı</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-40"><a href="#Ölümü">5.6 Ölümü</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-41"><a href="#Əsərləri">6 Əsərləri</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-42"><a href="#Atatürkün_təsis_etdiyi_qurumlar">7 Atatürkün təsis etdiyi qurumlar</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-43"><a href="#Həmçinin_bax">8 Həmçinin bax</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-44"><a href="#Qeydlər_və_istinadlar">9 Qeydlər və istinadlar</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-45"><a href="#Qeydlər">9.1 Qeydlər</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-46"><a href="#İstinadlar">9.2 İstinadlar</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-47"><a href="#Kitablar">9.3 Kitablar</a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-48"><a href="#Xarici_keçidlər">10 Xarici keçidlər</a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uşaqlıq_və_gənclik_(1881–1904)">Uşaqlıq və gənclik (1881–1904)</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=1" title="Uşaqlıq və gənclik (1881–1904) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Uşaqlıq və gənclik (1881–1904)">mənbəni redaktə et</a>]</div> 1839-cu ildə <a href="/w/index.php?title=Kocac%C4%B1k&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kocacık (səhifə mövcud deyil)">Kocacıkda</a> anadan olduğu düşünülən atası <a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Əli Rza Əfəndi">Əli Rza əfəndi</a> əslən <a href="/wiki/%C5%9Eimali_Makedoniya" title="Şimali Makedoniya">Şimali Makedoniyadandır</a>. Atasının ailəsi XIV–XV əsrdə Anadoludan köç etmiş Kocacık köçərilərindəndir. Əli Rza bəy əvvəlcə dini <a href="/wiki/V%C9%99qf" title="Vəqf">vəqflərə</a> nəzarət edən məmur olaraq işləmiş, <a href="/wiki/Rusiya-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1877%E2%80%931878)" class="mw-redirect" title="Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1877–1878)">Rusiya-Osmanlı müharibəsindən</a> əvvəl 1876–77-ci illərdə könüllü leytenant olaraq xidmət etmişdir. Zibeydə xanımla ailə həyatı qurduqdan sonra <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Salonikidə</a> ticarətlə məşğul olmuşdur.<a href="#cite_note-30">[28]</a><a href="#cite_note-31">[29]</a><a href="#cite_note-32">[30]</a> Anası <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanım</a> 1857-ci ildə <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Saloniki</a> şəhərinin qərb hissəsində fermer ailəsində anadan olmuşdur. Anasının nəsli Karamandan Rumeliyə gələn <a href="/wiki/T%C3%BCrkm%C9%99nl%C9%99r" title="Türkmənlər">türkmənlərə</a> dayanır.<a href="#cite_note-33">[31]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg/220px-Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg/330px-Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg/440px-Atat%C3%BCrk_ailesi_renkli.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="900" /></a><figcaption><a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule Atadan</a>, <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanım</a> və Mustafa Kamal</figcaption></figure> Əli Rza bəylə Zibeydə xanım 1871-ci ildə ailə həyatı qurdu və Əli Rza bəyin atasına məxsus <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Salonikidəki</a> evdə yaşamağa başladılar.<a href="#cite_note-34">[32]</a> Atatürk rumi təqvimi ilə 1296-cı (miladi təqvimlə 1880–1881) ildə Salonikidə anadan olmuşdur. <a href="/wiki/Mustafa_Kamal%C4%B1n_Samsuna_g%C9%99li%C5%9Fi" title="Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi">Samsuna gəldiyi</a> 19 mayı doğum günü olaraq qəbul etmişdir.<a href="#cite_note-35">[Q 3]</a> Fatma, Ömər, Əhməd, Naciyə və <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule</a> adlı beş övladın ilk dördü kiçik yaşda ölmüşdür.<a href="#cite_note-Pars2-36">[33]</a> Məktəbə başlama yaşına çatan Mustafanın hansı məktəbə gedəcəyi mövzusunda anası ilə atası arasında münaqişə yaranmışdır. Anası Mustafanın Hafiz Mehmet Əfəndinin məhəllə məktəbinə getməsini, atası isə o dövrdəki yeni üsullarla təhsil verən dünyəvi Şəmsi Əfəndi Məktəbində oxumasını istəyirdi. Sonda əvvəlcə məhəllə məktəbinə başlayan Mustafa bir neçə gün sonra Şəmsi Əfəndi Məktəbinə keçdi.<a href="#cite_note-37">[34]</a> Atatürk məktəb seçimindəki bu qərarı üçün həyatı boyu atasına minnətdarlığını bildirmişdir. Atatürk 1888-ci ildə atasını itirdi.<a href="#cite_note-38">[35]</a> Bir müddət "Rapla" fermasında anasının ögey qardaşı Hüseyinin yanında qalıb sadə ferma işləriylə məşğul olduqdan sonra, təhsilsiz qalacağından narahat olan anasının istəyi ilə <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Salonikiyə</a> qaytıdı, bibisinin yanında yaşamağa başlayıb məktəbi bitirdi.<a href="#cite_note-39">[36]</a> Bu müddətdə Zibeydə xanım <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Salonikidə</a> gömrük məmuru işləyən Raqıp Bəylə evləndi.<a href="#cite_note-40">[37]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ataturk,_Ottoman_War_Academy,_1901.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg/200px-Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg" decoding="async" width="200" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg/300px-Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg/400px-Ataturk%2C_Ottoman_War_Academy%2C_1901.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="310" /></a><figcaption>M. Kamal Hərbi Məktəbdə dostları ilə birlikdə, 1901</figcaption></figure> Mustafa dünyəvi məktəb olan və <a href="/wiki/B%C3%BCrokrat" title="Bürokrat">bürokrat</a> yetişdirən <a href="/w/index.php?title=Saloniki_M%C3%BClki_Liseyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saloniki Mülki Liseyi (səhifə mövcud deyil)">Saloniki Mülki Liseyinə</a> yazıldı.<a href="#cite_note-41">[38]</a> Anasının bu qərarına qarşı çıxmasına baxmayaraq 1893-cü ildə liseyə daxil oldu. Bu məktəbdə riyaziyyat müəllimi kapitan Üsküplü Mustafa Sabri bəy ona mənası "mükəmməllik, yetişkinlik" olan "Kamal" adını verdi. Fransız dili müəllimi kapitan Nakiyüddin bəy Yücekök azadlıq düşüncəsi ilə gənc Mustafa Kamalın düşüncə tərzinə təsir etdi. Atatürk məktəbi 1895-ci ildə sinif dördüncüsü olaraq bitirdi. Mustafa Kamal <a href="/w/index.php?title=Kuleli_H%C9%99rbi_Liseyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuleli Hərbi Liseyi (səhifə mövcud deyil)">Kuleli Hərbi Liseyinə</a> girməyi düşünsə də, ona qardaşlıq edən salonikili zabit Həsən Bəyin <a href="/wiki/Bitola" title="Bitola">Bitolada</a> təhsilin daha yaxşı olduğu tövsiyəsini qəbul edərək 1896-cı ildə <a href="/w/index.php?title=Bitola_H%C9%99rbi_Liseyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitola Hərbi Liseyi (səhifə mövcud deyil)">Bitola Hərbi Liseyinə</a> yazıldı.<a href="#cite_note-42">[39]</a><a href="#cite_note-books.google.com.tr2-43">[40]</a><a href="#cite_note-p._1442-44">[41]</a> 1896–1899-cu illərdə təhsil aldığı Bitola Hərbi Liseyində tarix müəllimi <a href="/wiki/Qola%C4%9Fas%C4%B1" title="Qolağası">qolağası</a> Mehmet Tevfik bəy Mustafa Kamalın tarixə olan marağını artırdı. Məktəbdə fransız dilini öyrəndi, Salonikidə keçirdiyi yay tətillərində də fransız dili kurslarına davam etdi. 19 aprel 1987-ci ildə başlayan <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1-Yunan_m%C3%BCharib%C9%99si_(1897)" class="mw-redirect" title="Osmanlı-Yunan müharibəsi (1897)">Osmanlı-Yunan müharibəsinə</a> könüllü qatılmaq istəsə də, həm orta məktəb şagirdi olduğu üçün, həm də 16 yaşında olduğuna görə cəbhəyə gedə bilmədi. 1898-ci ilin noyabr ayında Bitola Hərbi Liseyindən sinif ikincisi olaraq məzun oldu.<a href="#cite_note-KomAta-45">[42]</a> 13 mart 1899-cu ildə İstanbulda <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Quru_Qo%C5%9Funlar%C4%B1_H%C9%99rbi_M%C9%99kt%C9%99bi" title="Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbi">Quru Qoşunları Hərbi Məktəbinə</a> daxil oldu. Hərbi məktəbə girdikdən iki ay sonra sinif çavuşu oldu. Birinci kursu 27-ci, ikinci kursu 11-ci, üçüncü kursu 549 kursant içərisində sinif səkkizincisi olaraq bitirdi və 10 fevral 1902-ci ildə <a href="/wiki/Leytenant" title="Leytenant">leytenant</a> rütbəsiylə zabit kadrların hazırlandığı Hərbi Akademiyaya haqq qazandı.<a href="#cite_note-KomAta-45">[42]</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Quru_Qo%C5%9Funlar%C4%B1_H%C9%99rbi_M%C9%99kt%C9%99bi" title="Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbi">Quru Qoşunları Hərbi Məktəbindən</a> sonra <a href="/w/index.php?title=H%C9%99rbi_akademiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hərbi akademiya (səhifə mövcud deyil)">Hərbi Akademiyada</a> təhsilinə davam etdi və zabit təhsili aldı. Hərbi Akademiyada təhsil alarkən dostları ilə birlikdə hökumətin idarəetməsi və siyasəti mövzusunda gördükləri əskiklik və yanlışları açıqlamaq üçün əllə yazılmış qəzet nəşr etdilər. Məktəb idarəsi tərəfindən izlənsələr də, cəza almadılar və məktəb qurtarana qədər qəzetin nəşrinə davam etdilər. Atatürk 11 yanvar 1905-ci ildə "zabit" rütbəsi ilə məzun oldu.<a href="#cite_note-Genkur1972-46">[43]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Əsgərlik_(1905–1918)">Əsgərlik (1905–1918)</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=2" title="Əsgərlik (1905–1918) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Əsgərlik (1905–1918)">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İlk_illəri">İlk illəri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=3" title="İlk illəri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İlk illəri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte,_%C5%9Eam,_Haziran_1907.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png/220px-Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png/330px-Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png/440px-Kurmay_Y%C3%BCzba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1_ile_birlikte%2C_%C5%9Eam%2C_Haziran_1907.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="666" /></a><figcaption>Kapitan Mustafa Kamal dostları ilə <a href="/wiki/D%C9%99m%C9%99%C5%9Fq" title="Dəməşq">Dəməşq</a> şəhərində (iyun 1907)</figcaption></figure> Kadr kapitanı Mustafa Kamal məzuniyyətin ardınca mərkəzi Dəməşqdə yerləşən 5-ci Orduya təcrübə məqsədiylə göndərildi. Bu təcrübədə piyada, süvari və topçu qoşunlarında xidmət etdi. 1905–1907-ci illərdə Dəməşqdə Lütfi Müfit bəy Özdeşin komandanlığı altında olan 5-ci Orduda xidmət etdi. İlk təcrübəsi 5-ci Ordunun 30-cu Süvari alayında baş tutdu. Bu dövrdə aşağı rütbəli təcrübəçi kapitan olaraq <a href="/wiki/Suriya" title="Suriya">Suriyanın</a> müxtəlif ərazilərindəki üsyanlarla maraqlanan Mustafa Kamal "kiçik döyüş"lə təcrübə qazandı. Dörd ay üsyanlarla məşğul olduqdan sonra Dəməşqə qayıtdı. 1906-cı ilin oktyabr ayında mayor Lütfi Bəy Dr. Mahmut Bəy, Lütfi Müfit Özdeş bəy və hərbi həkim Mustafa Cantekinlə birlikdə "<a href="/w/index.php?title=V%C9%99t%C9%99n_v%C9%99_H%C3%BCrriy%C9%99t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vətən və Hürriyət (səhifə mövcud deyil)">Vətən və Hürriyət</a>" adlı təşkilat qurduqdan sonra ordudan icazəsiz Salonikiyə getdi. Saloniki Mərkəzi Komandanlığının müavini kapitan <a href="/w/index.php?title=C%C9%99mil_Uybad%C4%B1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cəmil Uybadın (səhifə mövcud deyil)">Cəmil bəy Uybadın</a> köməkliyi ilə sahilə çıxdı və orada öz təşkilatının şöbəsini açdı. Bir müddət sonra axtarıldığını öyrəndi və ona qardaşlıq edən polkovnik Həsən Bəy <a href="/wiki/T%C9%99l-%C6%8Fviv" title="Təl-Əviv">Təl-Əvivə</a> qayıdıb oranın komandiri Əhməd Bəyə <a href="/wiki/Misir" title="Misir">Misir</a> sərhədindəki <a href="/wiki/Beer-%C5%9Eeva" title="Beer-Şeva">Beer-Şevaya</a> göndərildiyini bildirməsini təklif etdi. Əhməd Bəy də Mustafa Kamalı Beer-Şevaya təyin etdi və bir müddət sonra topçu təcrübəsi üçün yenidən Dəməşqə göndərildi. 20 iyun 1907-ci ildə qolağası oldu və 13 oktyabr 1907-ci ildə <a href="/wiki/3-c%C3%BC_Ordu_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title="3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)">3-cü Orduya</a> kadr olaraq təyin edildi. Amma Salonikiyə çatanda "Vətən və Hürriyət"in şöbəsinin "<a href="/wiki/%C4%B0ttihad_v%C9%99_T%C9%99r%C9%99qqi" title="İttihad və Tərəqqi">İttihad və Tərəqqi</a>" təşkilatına birləşdiyini öyrəndi. Buna görə özü də 1908-ci ilin fevralında "İttihad və Tərəqqi" təşkilatına üzv oldu (üzv nömrəsi 322 olmuşdur).<a href="#cite_note-47">[44]</a> 22 iyun 1908-ci ildə Rumeli Şərq Bölgəsi Dəmir Yolları Müfəttişliyinə təyin edildi.<a href="#cite_note-Çankaya17-48">[45]</a><a href="#cite_note-49">[46]</a><a href="#cite_note-50">[47]</a><a href="#cite_note-51">[48]</a><a href="#cite_note-52">[49]</a><a href="#cite_note-Macedonia_Travel_Blog_2013-53">[50]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_(renklendirilmi%C5%9F)_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg/200px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg" decoding="async" width="200" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg/300px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg/400px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_1.jpg 2x" data-file-width="3176" data-file-height="3840" /></a><figcaption>Mustafa Kamal (<a href="/wiki/Beyrut" title="Beyrut">Beyrut</a>, 1906)</figcaption></figure> 23 iyul 1908-ci ildə <a href="/wiki/Konstitusiyal%C4%B1_monarxiya" title="Konstitusiyalı monarxiya">konstitusiyalı monarxiyanın</a> bərqərar olmasından sonra 1908-ci il dekabr ayının sonlarında "İttihad və Tərəqqi" təşkilatı tərəfindən sosial, siyasi və təhlükəsizlik problemlərini araşdırmaq üçün indiki <a href="/wiki/Liviya" title="Liviya">Liviyanın</a> bir hissəsi olan <a href="/wiki/Tripolitaniya" title="Tripolitaniya">Tripolitaniyaya</a> göndərildi. Burada 1908-ci il inqilabının düşüncələrini liviyalılara yaymağa və buradakı əhalinin müxtəlif təbəqələrindən olan insanları "<a href="/wiki/G%C9%99nc_t%C3%BCrkl%C9%99r" title="Gənc türklər">Gənc türklər</a>"in tərəfinə çəkməyə çalışdı.<a href="#cite_note-54">[51]</a> Bu siyasi vəzifəsindən əlavə buradakı əhalinin təhlükəsizliyi ilə də maraqlandı. Şəhərdən kənarda aparılan döyüş təlimində <a href="/wiki/Benqazi" title="Benqazi">Benqazi</a> qarnizonuna rəhbərlik edərək əsgərlərə müasir taktikalar öyrətdi. Bu təlim zamanı o, bölgədəki digər güclü anti-sistem adamlarına nümunə olmaq üçün üsyankar Şeyx Mənsurun evini mühasirəyə alaraq onu nəzarətə götürdü. Həmçinin həm şəhər əhalisini, həm də kənd əhalisini qorumaq üçün ehtiyat ordu planlaşdırmağa başladı.<a href="#cite_note-55">[52]</a> 13 oktyabr 1909-cu ildə 3-cü Orduya aid "Saloniki Rədif" təriqətinin lideri oldu və 13 aprel 1909-cu ildə <a href="/wiki/Konstitusiyal%C4%B1_monarxiya" title="Konstitusiyalı monarxiya">konstitusiyalı monarxiyaya</a> qarşı <a href="/wiki/3-c%C3%BC_Ordu_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title="3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)">3-cü Orduya</a> aid 2-ci və 4-cü döyüş batalyonlarının üsyanı ilə başlayan, digər qoşunların qatılması ilə geniş vüsət alan <a href="/wiki/31_mart_hadis%C9%99si_(Osmanl%C4%B1)" class="mw-redirect" title="31 mart hadisəsi (Osmanlı)">31 mart üsyanını</a> yatırmaq üçün Saloniki və <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnədən</a> yola çıxaraq <a href="/wiki/Mirliva" title="Mirliva">mirliva</a> <a href="/wiki/Mahmud_%C5%9E%C3%B6vk%C9%99t_Pa%C5%9Fa" title="Mahmud Şövkət Paşa">Mahmud Şövkət Paşanın</a> komandanlığı ilə 1909-cu il aprelin 19-da İstanbula daxil olacaq Hərəkət Ordusunun ilk eşelon hissələrinin qərargah rəisi oldu. Daha sonra 3-cü Ordu Qərargahı, 3-cü Ordu Zabit Təlim Komandanlığı, 5-ci Korpus Qərargahı, 38-ci Piyada Alayının komandiri vəzifələrində xidmət göstərdi.<a href="#cite_note-books.google.com.tr2-43">[40]</a><a href="#cite_note-p._1442-44">[41]</a><a href="#cite_note-56">[53]</a> Stuart Klaynın "Türk aviasiyasının xronologiyası" kitabına görə Mustafa Kamal 1910-cu ildə <a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_Fransa_Respublikas%C4%B1" title="Üçüncü Fransa Respublikası">Fransada</a> keçirilən <a href="/wiki/Pikardiya" title="Pikardiya">Pikardiya</a> təlimlərinə qatıldı. Burada yerni istehsal olunmuş <a href="/wiki/T%C9%99yyar%C9%99" title="Təyyarə">təyyarələrin</a> sınaq uçuşları həyata keçirilirdi. Əli Rza paşa bu uçuşlardan birinə qatılmaq istəyən Mustafa Kamalı qabaqladı. Və sonra uçuşdan enən həmin təyyarə eniş zamanı yerə düşdü. Bəzi mənbələr tərəfindən bu hekayəyə əsaslanaraq Atatürkün təyyarəyə minməkdən qorxduğu iddia edilsə də, kitabın yazıçısı Klayn Atatürkün bu hadisədən sonra 3 dəfə təyyarəyə mindiyindən bəhs etmişdir.<a href="#cite_note-57">[54]</a><a href="#cite_note-58">[55]</a> Mustafa Kamal qayıtdıqdan sonra 27 sentyabr 1911-ci ildə İstanbulda Baş qərargahda xidmət etdi.<a href="#cite_note-59">[56]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trablis_müharibəsi">Trablis müharibəsi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=4" title="Trablis müharibəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Trablis müharibəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6248307">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/%C4%B0taliya-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İtaliya-Osmanlı müharibəsi">İtaliya-Osmanlı müharibəsi</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal,_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg/250px-Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg" decoding="async" width="250" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg/375px-Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg/500px-Kurmay_Binba%C5%9F%C4%B1_Mustafa_Kemal%2C_M%C3%BCcahit_Bedevi_Kuvvetleri_%C3%B6n%C3%BCnde_emirlerini_yazd%C4%B1r%C4%B1rken.jpg 2x" data-file-width="727" data-file-height="422" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%B0taliya-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İtaliya-Osmanlı müharibəsi">Trablis müharibəsi</a> zamanı qərargah mayoru Mustafa Kamal (solda) Mücahid Bədəvi Qüvvələrinin qarşısında əmrlərini diktə edir.</figcaption></figure> 1911-ci ildə <a href="/wiki/%C4%B0taliya_krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="İtaliya krallığı">İtaliya krallığı</a> Osmanlı imperiyasına Osmanlının Şimali Afrikadakı son ərazisi olan <a href="/wiki/Benqazi" title="Benqazi">Benqazini</a> ələ keçirmək məqsədiylə müharibə elan etdi. 29 sentyabr 1911-ci ildə verilən nota ilə bu müharibənin müəyyən səbəblərlə başlayacağı bildirildi. Bunun ardınca İtaliya qüvvələri heç bir danışıq aparmadan 4 oktyabr 1911-ci ildə Tərabülüsə hücum etdi. Osmanlılar <a href="/wiki/%C4%B0taliya-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="İtaliya-Osmanlı müharibəsi">Trablis müharibəsində</a> çətin vəziyyətdə idi. Belə ki, Hərbi nazir vəzifəsində olan <a href="/wiki/Mahmud_%C5%9E%C3%B6vk%C9%99t_Pa%C5%9Fa" title="Mahmud Şövkət Paşa">Mahmud Şövkət Paşa</a> Hərbi Məktəbdə zabitlərlə keçirdiyi iclasda quru qoşununun və donanmanın zəif olmasına görə Tərabülüsün müdafiə edilə bilməyəcəyini etiraf etmişdi. İtaliya tərəfində də vəziyyət elə də yaxşı deyildi, onlar da lazımi gücə sahib olmadıqları üçün bu mübarizəyə yaxşı hazırlanmamışdılar. Mustafa Kamal bu vaxt İstanbulda Baş Qərargah vəzifəsinə təyin edilmişdi, lakin bu fəaliyyətinə başlamazdan əvvəl Tərabülüsə gedəcəkdi. Buna görə mayor <a href="/wiki/%C6%8Fnv%C9%99r_Pa%C5%9Fa" title="Ənvər Paşa">Ənvər Paşa</a>, <a href="/wiki/Fuad_Bulca" title="Fuad Bulca">Fuad</a>, <a href="/w/index.php?title=Nuri_Conker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuri Conker (səhifə mövcud deyil)">Nuri</a> və mayor <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi</a> kimi digər <a href="/wiki/%C4%B0ttihad_v%C9%99_T%C9%99r%C9%99qqi" title="İttihad və Tərəqqi">İttihadçı</a> zabitlər kimi qolağası Mustafa Kamal da Tərabülüsə getməyə qərar verdi. Mustafa Kamal İstanbuldan getməzdən əvvəl "İttihad və Tərəqqi" mərkəzi komitəsindən pul istəmiş və 200 <a href="/wiki/Funt_sterlinq" title="Funt sterlinq">sterlinq</a> toplayaraq Tərabülüsə doğru yola çıxmışdır.<a href="#cite_note-60">[57]</a><a href="#cite_note-61">[58]</a> İtaliya qüvvələri bir ay ərzində Tərabülüsdən Benqaziyə qədər olan əraziləri işğal etmişdi. Osmanlı qüvvələri hücum gözləmədikləri üçün buradakı qüvvələrini <a href="/wiki/Y%C9%99m%C9%99n" title="Yəmən">Yemənə</a> göndərmiş və bu səbəblə İtaliyaya qarşı müdafiə oluna bilməmişdi. Həmin ərazidə sadəcə 4.000 əsgər var idi. Bun səbəbdən 15 oktyabr 1911-ci ildə "Tanin" qəzetinin müxbiri "Mustafa Şərif Bəy" adından istifadə edən Mustafa Kamal Ömər Naci ilə birgə Sapancalı Haqqı və Yaqub Cəmil adında iki fədai ilə birlikdə rus gəmisi ilə İstanbuldan ayrıldı.<a href="#cite_note-62">[Q 4]</a><a href="#cite_note-63">[59]</a> Mustafa Kamalla qrupu <a href="/wiki/Misir" title="Misir">Misirdə</a> <a href="/wiki/Qahir%C9%99" title="Qahirə">Qahirə</a> və <a href="/wiki/%C4%B0sg%C9%99nd%C9%99riyy%C9%99" title="İsgəndəriyyə">İsgəndəriyyə</a> yolu ilə Benqaziyə getməyi planlaşdırmışdı. Mustafa Kamal 29 oktyabrda İsgəndəriyyədən yola çıxdıqdan qısa müddət sonra yaralandı və geri qayıdaraq iki həftə İsgəndəriyyədə xəstəxanada qalmağa məcbur oldu. Uşaqlıq dostları Nuri və Fuadla burada görüşüb yenidən yola çıxdı. 29 oktyabrda qatarla İsgəndəriyyədən ayrıldılar, həmin gün çatdıqları son stansiyadan 1 dekabrda dəvələrlə ayrılaraq 8 günlük səyahətin ardınca <a href="/wiki/Liviya" title="Liviya">Liviya</a> sərhədinə, 12 dekabrda isə sərhədin 80 km qərbindəki Rəsuldəfnəyə çatdılar. Mustafa Kamal yolda olarkən Benqazi bölgəsinin komandanı Ənvər bəyə noyabrın 30-da baş qərargah rəisi olaraq mayor rütbəsinə yüksəldiyini bildirdi. 18 dekabr 1911-ci ildə Ənvər Paşanın Hərbi Nazirliyə yazdığı teleqrafda Mustafa Kamalın orduya "öz istəyi ilə" qoşulması yazılırdı.<a href="#cite_note-64">[60]</a><a href="#cite_note-65">[61]</a><figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg/220px-Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg/330px-Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg/440px-Mustafa_Kemal_Trablusgarp%27ta.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption>Mustafa Kamal və Nuri Conker <a href="/wiki/Tripolitaniya" title="Tripolitaniya">Tripolitaniyada</a> (1912)</figcaption></figure>Mustafa Kamal ilk dəfə 22 dekabrda <a href="/wiki/Tobruq" title="Tobruq">Tobruq</a> yaxınlığında italyanlarla savaşdı. İtalyanlar Tobruqu 4 oktyabrda tutmuşdu, amma içərilərə irəliləyə bilməmişdilər. Türk zabitlərinin təşkilatlanması və İtaliyanın tam hazır olmaması və geridə qalması italyanların içərilərə irləliləməsinin qarşısını almışdır. Buna baxmayaraq italyanlar Osmanlını çətin vəziyyətə salmaq üçün <a href="/w/index.php?title=Dodekanes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dodekanes (səhifə mövcud deyil)">Dodekanesə</a> də hücum etdilər. Əvvəlcə Mustafa Kamal şərqdəki, Ənvər Paşa isə qərbdəki qoşuna komandanlıq edirdi. Müharibə genişlənəndə Ənvər bəy bütün orduya, Mustafa Kamal isə <a href="/wiki/Derna" title="Derna">Derna</a> bölgəsinə komandanlıq etməyə başladı. 16 – 17 yanvar 1912-ci ildə Derna hücumunda gözündən yaralanıb bir ay xəstəxanada müalicə olundu və 6 martda Derna Komandanlığına gətirildi.<a href="#cite_note-66">[62]</a> Amma daha sonra gözü yenidən ağrıdı və bir həftə yataqdan qalxa bilmədi.<a href="#cite_note-Genelkurmay12-67">[63]</a><a href="#cite_note-Genelkurmay12-67">[63]</a> 3 mart 1912-ci ildə <a href="/w/index.php?title=Derna_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC_(1912)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Derna döyüşü (1912) (səhifə mövcud deyil)">Derna döyüşündə</a> Osmanlı 63 ölü və 168 yaralı, İtaliya isə təxminən 200 ölü itki verdi. Həmin vaxtda <a href="/wiki/Derna" title="Derna">Dernanın</a> bütün komandanlığı Mustafa Kamalın əlində idi və komandanlığında 8 Osmanlı zabiti, 160 əsgər, bəzi könüllülər, artilleriya diviziyası, italyanlardan ələ keçirilən iki pulemyot və 7.742 ərəb əsgəri var idi. Ərəb əsgərlərini Sənusi lojaları təmin edirdi və lider şeyxləri Osmanlı zabitlərinə tabe idi. Bu qoşun 15.000–16.000 İtaliya əsgərini 1911-ci il oktyabr — 1912-ci il sentyabr aylarında Dernada tutmuşdu. İtalyanlar 11 sentyabr 1912-ci ildə məğlub olduqdan sonra orduda dəyişiklik edərək Darneyə çıxmaq üçün güclü hücuma keçdilər. Amma Mustafa Kamal komandanlığındakı türk və ərəblər tərəfindən yenidən dayandırıldı.<a href="#cite_note-68">[64]</a> Sahil xəttində sıxışan İtaliya qüvvələri Osmanlıları sülhə məcbur etmək üçün <a href="/wiki/Aral%C4%B1q_d%C9%99nizi" title="Aralıq dənizi">Aralıq dənizinin</a> şərqinə və <a href="/wiki/Q%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1_d%C9%99niz" title="Qırmızı dəniz">Qırmızı dənizə</a> hücum etmək qərarına gəldilər. 1912-ci ilin mart ayında <a href="/wiki/Beyrut" title="Beyrut">Beyrut</a>, aprel ayında <a href="/wiki/%C3%87anaqqala" title="Çanaqqala">Çanaqqala</a>, may ayında isə <a href="/wiki/Rodos" title="Rodos">Rodos</a> və Dodekanesə hücum etdilər. Bu səbəblərdən <a href="/wiki/Yax%C4%B1n_%C5%9E%C9%99rq" title="Yaxın Şərq">Yaxın Şərqdə</a> Berlin konfransı ilə qurulan sülh mühitinin pisləşəcəyindən narahat olan <a href="/wiki/Rusiya_imperiyas%C4%B1" title="Rusiya imperiyası">Rusiya</a>, <a href="/wiki/%C4%B0ngilt%C9%99r%C9%99" title="İngiltərə">İngiltərə</a> və <a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_Fransa_Respublikas%C4%B1" title="Üçüncü Fransa Respublikası">Fransa</a> vasitəçilik fəaliyyətinə başladı. Lakin Liviyanın italyanlara verilməsi şərtlərinin müzakirə edildiyi bu cəhdlər İttihadçılar tərəfindən qəbul edilmədi.<a href="#cite_note-69">[65]</a><a href="#cite_note-Genelkurmay2-70">[66]</a><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg/250px-Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg/375px-Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg/500px-Atat%C3%BCrk_Trablusgarp%27ta.jpg 2x" data-file-width="1138" data-file-height="640" /></a><figcaption>Mustafa Kamal <a href="/wiki/Tripolitaniya" title="Tripolitaniya">Tripolitaniyada</a> (1912)</figcaption></figure>Müharibə davam edərkən Mustafa Kamal 1912-ci ilin iyulunda iki əmr verdi ki, bu da müharibənin sonrakı dövrdə daha yaxşı öyrənilməsinə imkan verdi. 13/14 iyulda verdiyi əmrlərdən birincisi bütün zabitlərin iki hərbi qəzet oxuması və dünyada baş verən hadisələrdən və Osmanlı ordusunun uğurlarından xəbərdar olması idi. İyulun 22-də verdiyi ikinci əmr isə bütün zabitlərin müharibədə yaşadıqlarını tarix, mövcud şərtlər, komandirin əmrləri, əməliyyatlar və nəticələri və əsgərlərin psixoloji vəziyyətinin də olduğu formada bir ay ərzində qeyd etmələri idi. Bu yolla o, Qərbdən gələn düşmənə qarşı müharibədə əldə edilən təcrübələri qələmə almağı qarşısına məqsəd qoymuşdu. Bu müharibədə Mustafa Kamal partizan döyüşü, müvəqqəti birliklərin idarə edilməsi, kəşfiyyat, maddi-texniki dəstək kimi hərbi təcrübə ilə yanaşı, ərəb qəbilə başçıları ilə danışıqlar aparmaqla diplomatik təcrübə də qazandı. Buradakı uğurları onun adının daha çox yayılmasına səbəb oldu.<a href="#cite_note-Atay-71">[67]</a><a href="#cite_note-72">[68]</a> Həmin ilin sentyabrında başlayan sülh danışıqlarına baxmayaraq, qarşıdurmalar davam etdi və oktyabrın 8-də <a href="/wiki/Monteneqro" title="Monteneqro">Monteneqronun</a> Osmanlı imperiyasına müharibə elan etməsi ilə <a href="/wiki/Birinci_Balkan_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Balkan müharibəsi">Birinci Balkan müharibəsi</a> başladı. Monteneqronun ardınca, <a href="/wiki/Bolqar%C4%B1stan" title="Bolqarıstan">Bolqarıstan</a>, <a href="/wiki/Serbiya" title="Serbiya">Serbiya</a> və <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan_Krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yunanıstan Krallığı">Yunanıstan</a> da Osmanlı dövlətinə müharibə elan etdi. Əvvəlcə Ənvərin İstanbula qayıtması, Mustafa Kamalın cəbhəni nəzarətə alması qərara alındı, lakin Osmanlıların üzləşdiyi təhlükənin miqyası aydınlaşdıqda əksər zabitlər İstanbula qayıtdılar və cəbhə Ənvərin qardaşı <a href="/wiki/Nuru_Pa%C5%9Fa" title="Nuru Paşa">Nuru Paşanın</a> komandanlığına keçdi. Həmin vaxtda Balkan müharibəsinə görə Osmanlı hökuməti italyanlarla sülhə razılaşdı. Balkan müharibələri başlayanda <a href="/wiki/Tripolitaniya" title="Tripolitaniya">Tripolitaniyada</a> xidmət edən Derna komandiri Mustafa Kamal və mayor Nuru bəy bu müharibələrdə iştirak etmək istəyirdilər. Mustafa Kamal o vaxtki Osmanlı Hərbi naziri Ənvər bəyin də icazəsi ilə 24 oktyabr 1912-ci ildə Tripolitaniyanı tərk etdi. <a href="/wiki/Vyana" title="Vyana">Vyana</a>, <a href="/wiki/Macar%C4%B1stan_krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Macarıstan krallığı">Macarıstan</a> və <a href="/wiki/Rum%C4%B1niya" title="Rumıniya">Rumıniyadan</a> keçərək İstanbula qayıtdı.<a href="#cite_note-73">[69]</a> Bu yoldan gəlməsinin səbəbi gözlərini Avstriyada müalicə etdirməsi idi. Bununla belə, ərazidə müqaviməti davam etdirən zabitlər də olmuşdur. Şahzadə <a href="/wiki/Osman_Fuad_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Osman Fuad Əfəndi">Osman Fuad Əfəndi</a> bunlardan biri idi. Digər zabitlərlə birlikdə Tripolitaniyanı tərk edən Mustafa Kamal 1912-ci ilin noyabr ayında İstanbula çatdı. Osmanlı ilə İtaliya arasında 18 oktyabr 1912-ci ildə <a href="/w/index.php?title=Lozanna_m%C3%BCqavil%C9%99si_(1912)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lozanna müqaviləsi (1912) (səhifə mövcud deyil)">Lozanna (Oşi) müqaviləsi</a> imzalandı.<a href="#cite_note-74">[70]</a> Müqavilənin şərtlərinə görə <a href="/wiki/Tripolitaniya" title="Tripolitaniya">Tripolitaniya</a> İtaliyaya verildi, İtaliya da 90 min qızıl təzminat ödəyəcək və əlindəki kapitulyasiyalar ləğv ediləcəkdi. Həmçinin müharibədə italyanlar tərəfindən işğal edilən Dodekanes də müvəqqəti İtaliyaya verildi. İtaliya qoşunları Osmanlı qoşunları Tripolitaniyadan çıxdıqdan sonra adalardan gedəcəkdi. Padşah naibi olaraq vəzir rütbəli bir xadim Tripolitaniyaya göndəriləcək, vəqflərlə birgə əhalinin dini hüquqlarının təmin edilib-edilməməsinə nəzarət edəcək, dini vəzifələri icra edənləri isə İstanbulda Şeyxüslislamlıq təyin edəcəkdi. Əhali isə <a href="/wiki/S%C9%99nusil%C9%99r" title="Sənusilər">Sənusi</a> təriqətinin şeyxi <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fhm%C9%99d_%C5%9E%C9%99rif_%C9%99s-S%C9%99nusi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əhməd Şərif əs-Sənusi (səhifə mövcud deyil)">Əhməd Şərif əs-Sənusinin</a> liderliyi ilə Tripolitaniyada <a href="/wiki/Mudros_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Mudros müqaviləsi">Mudros barışığına</a> qədər müqavimət göstərməyə davam etdi. . <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Balkan_müharibələri">Balkan müharibələri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=5" title="Balkan müharibələri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Balkan müharibələri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Balkan_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Balkan müharibələri">Balkan müharibələri</a></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Birinci_Balkan_müharibəsi">Birinci Balkan müharibəsi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=6" title="Birinci Balkan müharibəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Birinci Balkan müharibəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Birinci_Balkan_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Balkan müharibəsi">Birinci Balkan müharibəsi</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG/169px-Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG" decoding="async" width="169" height="283" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG/254px-Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG/339px-Yeni%C3%A7eri_Atat%C3%BCrk.JPG 2x" data-file-width="539" data-file-height="900" /></a><figcaption>Mustafa Kamal <a href="/wiki/Yeni%C3%A7%C9%99ri" title="Yeniçəri">yeniçəri</a> geyimində</figcaption></figure> Mustafa Kamal 1912-ci ilin noyabr ayında İstanbula çatanda Osmanlının əlində Avropadakı ərazilərindən sadəcə paytaxt <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> və qərb hissəsi, <a href="/wiki/%C3%87anaqqala" title="Çanaqqala">Çanaqqala</a> yarımadası və mühasirəyə alınmış üç şəhər — <a href="/wiki/%C5%9Ekoder" title="Şkoder">Şkoder</a>, <a href="/wiki/Yanina" title="Yanina">Yanina</a> və <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnə</a> qalmışdı. Bolqarlar <a href="/wiki/%C3%87atalca" title="Çatalca">Çatalcaya</a> qədər gəlib çatmış, paytaxt İstanbulu hədələyirdi.<a href="#cite_note-75">[71]</a> 21 noyabr 1912-ci ildə qərargahı <a href="/w/index.php?title=Bolay%C4%B1r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bolayır (səhifə mövcud deyil)">Bolayırda</a> yerləşən <a href="/wiki/Dardanel" title="Dardanel">Dardanel</a> Kuvayi ekipajı Əməliyyat Şöbəsi Müdirliyinə təyin edildi. Ekipajın komandiri Fəxri Paşa, başçısı isə məktəb dostu <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a> idi. Mustafa Kamal Bolayırda olarkən 23 yanvar 1913-cü ildə Ənvər və tərəfadşlarının təşkil etdiyi <a href="/wiki/Bab-%C4%B1_Ali_basq%C4%B1n%C4%B1" title="Bab-ı Ali basqını">Bab-ı Ali basqını</a> ilə hakimiyyət "<a href="/wiki/%C4%B0ttihad_v%C9%99_T%C9%99r%C9%99qqi" title="İttihad və Tərəqqi">İttihad və Tərəqqi</a>"nin əlinə keçmişdi. Yanvarın 30-da Mahmud Şövkət Paşa hökuməti böyük dövlətlərin təklif etdiyi sülh şərtlərini rədd etdi. Fevralın 3-də atəşkəs başa çatdı və bolqarlar yenidən Ədirnəni bombalamağa başladılar.<a href="#cite_note-76">[72]</a> Bolqar hücumunun ardınca Hərbi rəis Əhməd İzzət Paşa tərəfindən bolqarlara qarşı hücum planı hazırlandı. Əməliyyat tam planlandı və yanvar ayının sonlarında sınaqdan keçirildi. Fırtına səbəbi ilə 8 fevrala keçirilən hücumda Şarköyə çıxmalı olan qoşunlar gecikdi. Şarköyə yarım gün gec çıxıldı, amma bu uğursuzluqla nəticələndi. Döyüş gəmilərinin gec gəlməsi, koordinatların verilməməsi və bolqarların müdafiə xəttlərini gücləndirmələri səbəbindən əməliyyat uğursuz oldu.<a href="#cite_note-77">[73]</a> 19 martda Yanina yunanlar, 24 mart 1913-cü ildə isə Ədirnə bolqarlar tərəfindən ələ keçirildi. Çatalca cəbhəsində son bolqar hücumu 30 martda baş verdi. 16 apreldə atəşkəs imzalandı. Mahmud Şövkət Paşa Ədirnə və qərb torpaqlarının bir hissəsini Bolqarıstana verməyə məcbur oldu. 30 may 1913-cü ildə <a href="/w/index.php?title=London_s%C3%BClh%C3%BC_(1913)&action=edit&redlink=1" class="new" title="London sülhü (1913) (səhifə mövcud deyil)">London sülhü</a> imzalandı. 11 iyunda Mahmud Şövkət Paşa sui-qəsd nəticəsində öldürüldü, yerinə <a href="/wiki/S%C9%99id_H%C9%99lim_Pa%C5%9Fa" title="Səid Həlim Paşa">Səid Həlim Paşa</a> keçdi.<a href="#cite_note-78">[74]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İkinci_Balkan_müharibəsi">İkinci Balkan müharibəsi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=7" title="İkinci Balkan müharibəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İkinci Balkan müharibəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/%C4%B0kinci_Balkan_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Balkan müharibəsi">İkinci Balkan müharibəsi</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla,_Sofya,_Bulgaristan,_1914.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png/230px-Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png" decoding="async" width="230" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png/345px-Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png/460px-Kurmay_Yarbay_Mustafa_Kemal_arkada%C5%9Flar%C4%B1yla%2C_Sofya%2C_Bulgaristan%2C_1914.png 2x" data-file-width="1102" data-file-height="728" /></a><figcaption>Polkovnik-leytenant Mustafa Kamal dostları ilə <a href="/wiki/Sofiya" title="Sofiya">Sofiyada</a>, 1914</figcaption></figure> Birinci Balkan müharibəsində qələbə qazanan Balkan dövlətlərinin arasına müharibədən sonra tutduqları əraziləri paylaşmaqda ixtilaf yarandı. Yunanıstan və Serbiya Rumıniyanı ələ keçirmək istəyən Bolqarıstana qarşı birləşdilər. Amma ilk hücumu Bolqarıstan etdi. 29 – 30 iyun gecəsi bolqarlar Makedoniyadakı serb ordusuna hücum etdilər, amma məğlub oldular. Yunanlar da Salonikidən şərqə doğru irəliləyib Cənubi Makedoniyanı tamamilə işğal etdilər. Bunun ardınca Bolqarıstan Osmanlıya qarşı istifadə etdiyi qoşunlarının əsas hissəsini digər cəbhələrə göndərdi.<a href="#cite_note-AnaBritannica-79">[75]</a> "<a href="/wiki/%C4%B0ttihad_v%C9%99_T%C9%99r%C9%99qqi" title="İttihad və Tərəqqi">İttihad və Tərəqqi</a>" təşkilatı itirilən əraziləri yenidən almaq üçün bu fürsətdən istifadə etdi. 18 iyulda Osmanlı ordusu <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnə</a> üzərinə hərəkətə keçdi və 21 iyul 1913-cü ildə çox az müqavimətlə qarşılaşaraq şəhəri geri qaytardılar. Bir yazıçıya görə Ədirnəyə ilk girən qoşun hissəsi Mustafa Kamalın Bolayır korpusunun briqadası idi, amma hücumda iştirak edən qoşunların başında Xurşid Paşa dayanırdı. 29 sentyabr 1913-cü ildə İstanbulda Bolqarıstanla imzalanan sülh müqaviləsi ilə müharibə başa çatdı.<a href="#cite_note-80">[76]</a><a href="#cite_note-:02-81">[77]</a> Müharibənin sonunda Qərbi Frakiyadakı türk əhali İstanbul və İzmir başda olmaqla Osmanlı torpaqlarına köçməyə başladı. Mustafa Kamal anası Zibeydə xanım üçün <a href="/wiki/Dolmaba%C4%9F%C3%A7a_saray%C4%B1" title="Dolmabağça sarayı">Dolmabağça sarayının</a> yaxınlığında ev tutdu. Ögey atası Raqıpın on altı yaşlı qardaşı qızı <a href="/wiki/Fikriy%C9%99_xan%C4%B1m" title="Fikriyə xanım">Fikriyə</a> də <a href="/wiki/Sultan_%C6%8Fhm%C9%99d_m%C9%99scidi" title="Sultan Əhməd məscidi">Sultan Əhməd məscidinin</a> yaxınlığındakı bir evə yerləşdi.<a href="#cite_note-Italian-Turkish_War_page_96-82">[78]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Birinci_Dünya_müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=8" title="Birinci Dünya müharibəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Birinci Dünya müharibəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsi</a>, <a href="/wiki/Qafqaz_c%C9%99bh%C9%99si_(Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si)" class="mw-redirect" title="Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)">Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)</a>, və <a href="/wiki/%C3%87anaqqala_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çanaqqala döyüşü">Çanaqqala döyüşü</a></div> Mustafa Kamalın hərbi <a href="/wiki/Atta%C5%9Fe" title="Attaşe">attaşe</a> xidməti 1915-ci ilin yanvar ayında başa çatdı. 28 iyul 1914-cü ildə isə <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsi</a> başladı. <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyası</a> da 29 oktyabr 1914-cü ildə müharibəyə qoşuldu. Mustafa Kamal 20 yanvar 1915-ci ildə <a href="/wiki/T%C9%99kirda%C4%9F" title="Təkirdağ">Təkirdağda</a> yerləşəcək 19-cu diviziyaya komandan təyin edildi.<a href="#cite_note-Italian-Turkish_War_page_14-83">[79]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Çanaqqala_döyüşü">Çanaqqala döyüşü</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=9" title="Çanaqqala döyüşü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Çanaqqala döyüşü">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/%C3%87anaqqala_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çanaqqala döyüşü">Çanaqqala döyüşü</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg/220px-Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg" decoding="async" width="220" height="294" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg/330px-Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg/440px-Turkish_trenches_at_Gallipoli.jpg 2x" data-file-width="1598" data-file-height="2135" /></a><figcaption>Mustafa Kamal <a href="/wiki/Gelibolu" title="Gelibolu">Geliboluda</a> səngərdə</figcaption></figure> 2 noyabr 1914-cü ildə Rusiya Osmanlıya müharibə elan etdi. Bunun ardınca ingilis və fransız hərbi gəmiləri Çanaqqala boğazındakı Səddülbahir, Qumqapı və Orxaniyə qalalarını bombaladı. Bu donanmaya qarşı müdafiədə iştirak etmiş 5 zabit və 80 əsgər öldü. Türk ordusu 3 ay ərzində hazırlıq gördü və əsas diqqətini quru qoşunlarına yönəltdi. Mustafa Kamal 25 fevralda yalnız 57-ci alayla Maydosa (indiki Eceabat) hərəkət əmri aldı. Bu vaxt ingilis və fransız gəmiləri 19 və 25 fevralda boğazın girişindəki istehkamları bombalamış, qoşunun bir hissəsini quruya çıxartmışdı. Səddülbahirdə çavuş Bigalı Mehmed əlindəki tüfəngin işləmədiyini görmüş, ingilislərə daşla hücum etmişdir. Mustafa Kamal bu hadisənin yayımlanmasına kömək məqsədilə hazırda türk əsgərinin ləqəbi olan "Mehmetçik" ləqəbinin yaranmasını təmin etmişdir. 72-ci və 77-ci alaylar 19-cu diviziyanı dəstəkləmək üçün bölgəyə köçürüldü. Mustafa Kamal korpus qərargahından zəif təlim keçmiş ərəb əsgərlərindən ibarət bu alayların əvəzinə özü hazırladığı və ehtiyatda saxladığı türk alaylarını tələb etdi, lakin bu tələb rədd edildi. 18 may 1918-ci ildə Çanaqqaladakı ən mühüm dəniz əməliyyatı baş tutdu.<a href="#cite_note-lengyel68-84">[80]</a> 25 aprel 1915-ci ildə Gelibolu yarımadasına Antanta dövlətlərinin qoşun çıxarması ilə Çanaqqala döyüşünün əsas quru əməliyyatları başladı. Qumqalaya çıxarılmış fransız əsgərləri qısa müddətdə geri çəkildi. Bu əsnada polkovnik-leytenant Mustafa Kamalın 19-cu diviziyası Arıburnundan 8 km uzaqlıqda Eceabatda ehtiyatda gözləyirdi. Xəlil Sami Mustafa Kamaldan Arıburnunun şərqindəki təpələri saxlamaq üçün bir batalyon istədi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə türk qoşunları və ingilislər arasında döyüş başladı. 25 apreldə türklər Conk Bayırı təpəsini ələ keçirdi. Sonrakı gün qızğın mübarizənin ardınca <a href="/wiki/Anzak" title="Anzak">anzaklar</a> sıxışdırıldı. 29 apreldə Mustafa Kamala göstərdiyi şücaətə görə "İmtiyaz" nişanı verildi. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg/230px-Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg" decoding="async" width="230" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg/345px-Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg/460px-Mustafa_Kemal_explaining_the_battlefield_to_a_delegation_of_writers_from_Istanbul.jpg 2x" data-file-width="3760" data-file-height="2257" /></a><figcaption>Mustafa Kamal <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbuldan</a> gələn jurnalistlərə döyüş haqqında danışır, 1915</figcaption></figure> May ayında şimal qrupunun müdafiə etdiyi cəbhə üç hissəyə ayrılmışdı. Mustafa Kamal qrupun sağ hissəsinin komandanı olaraq vəzifəyə təyin edilmişdi. Mustafa Kamal 29 – 30 mayda Conk Baykırıdan Sazlıdərəyə qədər irimiqyaslı hücum hazırladı. Mustafa Kamal 1 iyunda "polkovnik" rütbəsi ilə təltif olundu. Gelibolu cəbhəsində ikinci mərhələ ingilis, anzak və hindlərin Mustafa Kamalın müdafiə etdiyi Arıburnunun şimalındakı Suvla Koyuna 6 avqust gecəsi qoşun çıxartması ilə başladı. Qüvvələr əraziyə çatanda başlarındakı polkovnik Fevzi əsgərlərin qırx kilometr gəzdikləri və yorğun olduqları səbəbi ilə əlavə zaman istədi. Bunun ardınca fon Sanders 8 avqust saat 21:50-də Fevzini vəzifədən kənarlaşdırıb yerinə Mustafa Kamalı gətirdi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə qoşun 9 – 10 avqustda Suvla zəfəri çaldı. Bu döyüş zamanı qəlpə parçası sinəsindəki saata dəydi. Parçalanan saat yaralanmasının qarşısını aldı. Bu saatı daha sonra <a href="/wiki/Otto_Liman_fon_Sanders" title="Otto Liman fon Sanders">Otto Liman fon Sandersə</a> hədiyyə etmişdir. 17 avqustda Kirəçtəpə və 21 avqustda II Suvla qələbəsini qazandı.<a href="#cite_note-kinross100-85">[81]</a> Miralay Mustafa Kamal İstanbul mətbuatı tərəfindən ictimaiyyətə "Suvla Qəhrəmanı" kimi təqdim edildi. 20 sentyabrda xəstələnməsinə baxmayaraq Geliboluda xidmətinə davam etdi. Osmanlı ordusunu idarə edən alman zabitlərlə müharibənin başlarından başlayaraq problem yaşadı. Sentyabr ayından sonra Çanaqqala döyüşünün qazanılacağını əvvəlcədən deyərək başqa cəbhədə xidmət etmək istədi. Liman fon Sanders 5 dekabrda Mustafa Kamalı səhhətindən dolayı məzuniyyətə göndərdi. 19 – 20 dekabrda bölgəni tərk etdi. 28 dekabr 1915-ci ildə Almaniya imperatoru <a href="/wiki/II_Vilhelm" title="II Vilhelm">II Vilhelm</a> tərəfindən <a href="/wiki/%22D%C9%99mir_xa%C3%A7%22_ordeni" title=""Dəmir xaç" ordeni">"Dəmir xaç" ordeni</a> ilə mükafatlandırıldı. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Qafqaz_cəbhəsi">Qafqaz cəbhəsi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=10" title="Qafqaz cəbhəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qafqaz cəbhəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Qafqaz_c%C9%99bh%C9%99si_(Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si)" class="mw-redirect" title="Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)">Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa,_Bitlis,_16_Kas%C4%B1m_1916.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png/230px-16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png" decoding="async" width="230" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png/345px-16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png/460px-16._Kolordu_Komutan%C4%B1_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bitlis%2C_16_Kas%C4%B1m_1916.png 2x" data-file-width="933" data-file-height="621" /></a><figcaption>16-cı hərbi hissənin komandiri Mustafa Kamal Bitlisdə, 16 noyabr 1916</figcaption></figure> Mustafa Kamal 14 yanvar 1916-cı ildə <a href="/wiki/%C6%8Fdirn%C9%99" title="Ədirnə">Ədirnədə</a> yerləşən 16-cı hərbi hissənin komandiri təyin edildi. Ədirnədə olduğu 2 ay müddətində 16-cı hərbi hissənin təchizatı, nizam-intizamı və təlimi ilə məşğul oldu. Təlim məqsədilə "Mes’elesinin Halli ve Emirlerin Sûret-i Tahrîrine Dâir Nasâyih" ("Taktiki məsələlərin həlli və əmrlərin yazılmasına dair nəsihətlər"<a href="#cite_note-TMHESTDN-86">[82]</a>) əsərini yazdı və nəşr etdi. Şərq cəbhəsində rus ordusu Osmanlının <a href="/wiki/3-c%C3%BC_Ordu_(Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1)" title="3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)">3-cü Ordusunu</a> geri oturtmuş və 16 fevralda <a href="/wiki/%C6%8Frzurum" title="Ərzurum">Ərzurumu</a>, 3 martda <a href="/wiki/Bitlis" title="Bitlis">Bitlis</a>, <a href="/wiki/Mu%C5%9F" title="Muş">Muş</a>, <a href="/wiki/Van" title="Van">Van</a> və <a href="/wiki/Hakkari" title="Hakkari">Hakkarini</a> işğal etmişdi.[<a href="/wiki/Vikipediya:Etibarl%C4%B1_m%C9%99nb%C9%99l%C9%99r" title="Vikipediya:Etibarlı mənbələr">mənbə göstərin</a>]Polkovnik Mustafa Kamal 11 mart tarixində 3-cü Orduya kömək məqsədilə tabeliyindəki 16-cı hərbi hissə ilə birlikdə <a href="/wiki/Diyarb%C9%99kir" title="Diyarbəkir">Diyarbəkirə</a> göndərildi; <a href="/wiki/H%C9%99l%C9%99b" title="Hələb">Hələblə</a> gələn Mustafa Kamal uzun yol qət etdikdən sonra 27 martda Diyarbəkirə çatdı. Rütbəsinə görə çətin iş tapşırılan 16-cı hərbi hissənin komandiri Mustafa Kamalın rütbəsi 1 aprel 1916-cı ildə Diyarbəkirdə olanda "<a href="/wiki/Briqada_general%C4%B1" title="Briqada generalı">briqada generalı</a>"na (<a href="/wiki/Mirliva" title="Mirliva">mirliva</a>) yüksəldildi və "<a href="/wiki/Pa%C5%9Fa" title="Paşa">paşa</a>" titulu aldı. 35 yaşında əldə etdiyi bu rütbə Birinci Dünya müharibəsində aldığı ən yuxarı rütbə olacaqdı. 16 apreldə ordunun qərərgahını <a href="/wiki/Silvan_(Diyarb%C9%99kir)" title="Silvan (Diyarbəkir)">Silvanda</a> qurdu. Bitlis-Muş arasındakı təxmini 100 kilometrlik cəbhəyə nəzarət edirdi, tabeliyindəki ordu 13.741 əsgər, 9.297 tüfəng, yeddi pulemyot və 19 topdan ibarət idi. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg/230px-Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg" decoding="async" width="230" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg/345px-Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Kemal_Atat%C3%BCrk_portrait.jpg 2x" data-file-width="433" data-file-height="654" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%B0ld%C4%B1r%C4%B1m_Ordular_qrupu" title="İldırım Ordular qrupu">İldırım Ordular qrupunun</a> komandiri Kamal Paşa (1918). Üstündəki zolaq "sultanın fəxri adyutenti" olduğunu göstərir.</figcaption></figure> Ənvərin Şərq cəbhəsindəki planında 2-ci və 3-cü Ordunun birgə əməliyyatı nəzərdə tutulurdu. Amma 2-ci Ordu qərbdə yerləşmədən ruslar 3-cü Orduya hücum edib onları məğlub etdilər və 15 aprel 1916-cı ildə <a href="/wiki/Trabzon" title="Trabzon">Trabzonu</a> işğal etdilər; iyul ayında isə <a href="/wiki/G%C3%BCm%C3%BC%C5%9Fxan%C9%99" title="Gümüşxanə">Gümüşxanə</a>, <a href="/wiki/Bayburt" title="Bayburt">Bayburt</a> və <a href="/wiki/%C6%8Frzincan" title="Ərzincan">Ərzincan</a> da daxil olmaqla daha geniş ərazi tutdular və 2-ci Ordunu Diyarbəkirə doğru geri oturtdular. Osmanlı ordusu 3 avqustda əks-hücuma keçdi; 6 avqustda Mustafa Kamalın 16-cı diviziyası <a href="/wiki/Mu%C5%9F" title="Muş">Muş</a> və <a href="/wiki/Bitlis" title="Bitlis">Bitlisi</a> ruslardan geri alaraq Osmanlı ordusuna strateji üstünlük qazandırdı. Mustafa Kamal Qafqaz cəbhəsində bu uğuruna görə "Qızıl qılınclı imtiyaz medalı" ilə mükafatlandırıldı. Rusların avqustun sonunda əks-hücuma keçməsinin ardınca Mustafa Kamal 21 avqustda ordunu yenidən Silvana geri çəkdi. Muş rusların, Bitlis isə osmanlıların hakimiyyətində idi. Mustafa Kamal <a href="/wiki/Diyarb%C9%99kir" title="Diyarbəkir">Diyarbəkirdə</a> olanda İttihadçı fədai <a href="/w/index.php?title=Yaqub_C%C9%99mil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yaqub Cəmil (səhifə mövcud deyil)">Yaqub Cəmil</a> hökumət çevrilişi etmək qərarına gəlmişdi. O, müharibədə Osmanlının məğlub olacağını düşünürdü. Xilas olmağın tək yolunu isə Bab-ı Əliyə (sədrəzəm sarayı) basqın edib hərbi çevriliş etməkdə görürdü. Yeni Baş komandir və Hərbi nazir vəzifəsinə isə Mustafa Kamalın gəlməyini istəyirdi. Tərəfdaşlarından biri bu planı Ənvər Paşaya çatdırdı. Buna görə də Yaqub Cəmil güllələnərək öldürüldü. Mustafa Kamal <a href="/wiki/Falih_R%C4%B1fk%C4%B1_Atay" title="Falih Rıfkı Atay">Falih Rıfkı Ataya</a> danışdığı xatirələrinə deyir: "Həmin vaxtda divizyalarımdan birinin komandiri Əli Fuad Cəbəsoya "Yaqub Cəmil asılıb. Səbəbi isə mənim baş komandir və Hərbi nazir olmasam məğlub olacağımızı" deməsidir. Dediyini etsəydi belə İstanbula gedən kimi ilk işim onu cəzalandırmaq olacaqdı. Əgər mən o və onun kimilər vasitəsilə hakimiyyətə gətiriləcək adamamsa onda adam deyiləm!" demişdir.<a href="#cite_note-87">[83]</a> Qışın tez gəlməsi müharibənin şiddətlənməsinin qarşısını aldı. 25 noyabr 1916-cı ildə 2-ci Ordu komandiri <a href="/wiki/%C6%8Fhm%C9%99d_%C4%B0zz%C9%99t_Pa%C5%9Fa" title="Əhməd İzzət Paşa">Əhməd İzzət Paşa</a> icazə alıb İstanbula qayıdanda Mustafa Kamal komandir vəkili olaraq ordunun başına keçdi. Vəkil olanda gələcəkdə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">İstiqlaliyyət müharibəsində</a> bərabər olacağı zabitlər <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a>, <a href="/w/index.php?title=Caf%C9%99r_Tayyar_%C6%8Fyilm%C9%99z&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cafər Tayyar Əyilməz (səhifə mövcud deyil)">Cafər Tayyar Əyilməz</a> və <a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əli Fuad Cəbəsoyun</a> komandanlığı altına keçdi. Mustafa Kamal 18 fevral 1917-ci ildə Hicaz yürüşünə qoşulan hissələrin komandiri təyin edildiyini öyrəndi. 26 fevralda Ənvərin başçılığı ilə keçiriləcək iclaslara qoşulmaq üçün <a href="/wiki/D%C9%99m%C9%99%C5%9Fq" title="Dəməşq">Dəməşqə</a> getdi. Görüşlərdən sonra planlarda dəyişiklik edildi; Fəxrəddin Paşanın hərbi hissələrinin Fələstin cəbhəsinə göndərilməsi və Mustafa Kamalın 2-ci Ordunun komandiri təyin edilməsi qərara alındı. Bu qərar sədrəzəm Talat Paşa tərəfindən təsdiqləndi. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstiqlaliyyət_müharibəsi_(1919–1923)">İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–1923)</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=11" title="İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–1923) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=11" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstiqlaliyyət müharibəsi (1919–1923)">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi</a> </div></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Başlanğıc">Başlanğıc</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=12" title="Başlanğıc bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=12" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Başlanğıc">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İşğal_dövrü">İşğal dövrü</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=13" title="İşğal dövrü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=13" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İşğal dövrü">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg/220px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg" decoding="async" width="220" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg/330px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg/440px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_met_onderscheidingen.jpg 2x" data-file-width="486" data-file-height="623" /></a><figcaption>9-cu Ordunun müfəttişi Mustafa Kamal Paşa, 17 aprel 1919</figcaption></figure> Mustafa Kamal 13 noyabrda İstanbulun <a href="/wiki/Heyd%C9%99rpa%C5%9Fa_va%C4%9Fzal%C4%B1" title="Heydərpaşa vağzalı">Heydərpaşa vağzalına</a> çatdı. Heydərpaşadan İstanbula keçərkən boğazda <a href="/wiki/%C4%B0stanbulun_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1" title="İstanbulun işğalı">şəhərin işğalı</a> üçün gəlmiş düşmən gəmilərini görəndə məşhur "Gəldikləri kimi gedərlər!" ifadəsini işlətdi. İşğal edilmiş İstanbulda qaldığı altı ay müddətində ölkənin işğalına və parçalanmasına qarşı mübarizə aparmaq istəyən digər vətənpərvər zabitlərlə gizli görüşlər keçirdi. O, "Minber" qəzetini nəşr edərək siyasi məsələlərə qoşuldu. İlin sonuna yaxın da əvvəl yazdığı "Zabit və komandir ilə hasb-i hal" kitabını nəşr etdirdi. İstanbulda əvvəlcə <a href="/wiki/Pera_Plaza" title="Pera Plaza">Pera Plazada</a> qaldı, qısa müddət sonra <a href="/wiki/H%C9%99l%C9%99b" title="Hələb">Hələbdə</a> tanış olduğu Suriya vətəndaşı xristian ərəb <a href="/w/index.php?title=Salih_Fansan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salih Fansan (səhifə mövcud deyil)">Salih Fansanın</a> <a href="/wiki/B%C9%99yo%C4%9Flu" title="Bəyoğlu">Bəyoğlundakı</a> evinə köçdü. Ardınca 21 dekabr 1918-ci ildə Akartelərdə yaşayan anası <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanım</a> və bacısı <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule</a> ilə birlikdə hazırda <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_Muzeyi" title="Atatürk Muzeyi">Atatürk Muzeyi</a> olan evə köçdü. İstanbulun işğal olunduğu bu günlərdə Mustafa Kamal dostları ilə bu evdə tez-tez görüşürdü. Bu görüşlərdə əvvəlcə İstanbuldakı hökuməti dəyişdirmək daha sonra isə ölkənin işğalına qarşı ordunun parçalanmasının qarşısı almaq, silah və hərbi sursatların ehtiyatda saxlanması, gənc zabitlərin Anadoluya göndərilməsi və xalqın əhavli-ruhiyyəsinin yüksəldilməsi mövzularında qərarlar qəbul edilirdi. <a href="/wiki/Mustafa_Kamal%C4%B1n_Samsuna_g%C9%99li%C5%9Fi" title="Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi">Samsuna gəldiyi</a> gün, yəni 16 may 1919-cu ilə qədər bu evdə yaşadı.<a href="#cite_note-88">[84]</a> Osmanlıda siyasi qalmaqallar davam etdiyi vaxtda Mustafa Kamal <a href="/wiki/Rauf_Orbay" title="Rauf Orbay">Rauf</a>, <a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əli Fuad</a>, <a href="/wiki/F%C9%99xr%C9%99ddin_Altay" title="Fəxrəddin Altay">Fəxrəddin</a>, <a href="/w/index.php?title=Ref%C9%99t_Bel%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refət Belə (səhifə mövcud deyil)">Refət</a>, <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkir</a>, <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət</a> kimi zabitlərlə sıx görüşləri davam edirdi. 1919-cu ilin fevral ayında <a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əli Fuad</a> 20-ci hissənin komandiri olaraq <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankaraya</a>, 13 martda isə <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkir</a> 15-ci hissənin komandiri olaraq <a href="/wiki/%C6%8Frzurum" title="Ərzurum">Ərzuruma</a> göndərildi. Mustafa Kamal da Anadoluda vəzifəyə təyin edilmək istəyirdi. Aprel ayında Hərbi nazir Şakir Paşa tərəfindən çağrılan Mustafa Kamal <a href="/wiki/Fevzi_%C3%87axmaq" title="Fevzi Çaxmaq">Fevzi Çaxmaq paşanın</a> vəkili briqadir generalı <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_%C4%B0nanc" title="Kazım İnanc">Kazım İnancın</a> da qəbul etdiyi qərarla <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99rqi_Anadolu_regionu" title="Şərqi Anadolu regionu">Şərqi Anadoluda</a> yunanların təcavüzünün həll edilməsi vəzifəsi ilə 9-cu Ordunun müfəttişliyinə təyin edildi. Qərar 30 apreldə rəsmi şəkildə açıqlandı və qısa müddət sonra kabinet tərəfindən təsdiq edildi. Mustafa Kamalın buradakı vəzifəsi bölgədə nizam-intizamı təmin etmək, silahların yığılıb təhlükəsiz yerdə saxlanılmasına nəzarət etmək, ordunun "şuralar" qurması mövzusundakı hesabatları araşdırmaq və əgər bunlar doğrudursa bunun qarşısını almaqdan ibarət idi. Mustafa Kamal son olaraq sultan ilə sonuncu dəfə görüşdü və 16 mayda heyətləri ilə birlikdə Samsuna doğru <a href="/wiki/Band%C4%B1rma_g%C9%99misi" title="Bandırma gəmisi">Bandırma gəmisi</a> ilə yola çıxdı.<a href="#cite_note-89">[85]</a><a href="#cite_note-90">[86]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Samsuna_gəlişi">Samsuna gəlişi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=14" title="Samsuna gəlişi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=14" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Samsuna gəlişi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Mustafa_Kamal%C4%B1n_Samsuna_g%C9%99li%C5%9Fi" title="Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi">Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi</a> </div><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg/150px-B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg" decoding="async" width="150" height="275" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg/225px-B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg/300px-B%C3%BCy%C3%BCklerimiz_-_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa.jpg 2x" data-file-width="2381" data-file-height="4368" /></a><figcaption>"Büyük Mecmua" jurnalının 20 mart 1919 tarixli buraxılışında "Böyüklərimiz — Mustafa Kamal Paşa" başlıqlı məqalə</figcaption></figure>2 fevral 1919-cu ildə Mersinli Camal Paşa atəşkəs şərtlərinə görə Şərqdə Osmanlı ordularını təşkil etmək üçün müfəttiş olaraq Anadoluya göndərilmişdi. İngilis ali komissar admiral Kaltorp və fransız ali komissar admiral Amet 1918-ci ilin noyabr ayında Osmanlıya nota göndərdilər. Şərqdə türklərin xristianları öldürdüyünü, buna qarşı tədbir görülməsini tələb etdilər. Mustafa Kamal Paşaya sultan <a href="/wiki/VI_Mehmed" title="VI Mehmed">VI Mehmed</a> tərəfindən <a href="/wiki/Alt%C4%B1_region" title="Altı region">Altı regiondakı</a> xristian əhalini qorumaq və işğalçılara qarşı təşkil edilən kiçik miqyaslı üsyanları yatırmaq tapşırıldı.[<a href="/wiki/Vikipediya:Etibarl%C4%B1_m%C9%99nb%C9%99l%C9%99r" title="Vikipediya:Etibarlı mənbələr">mənbə göstərin</a>]</dd></dl> Atatürk jurnalist <a href="/wiki/Falih_R%C4%B1fk%C4%B1_Atay" title="Falih Rıfkı Atay">Falih Rıfkı Ataya</a> Samsuna gəlməzdən əvvəl <a href="/wiki/VI_Mehmed" title="VI Mehmed">VI Mehmed</a> ilə son görüşünü danışmışdır. Sultan Mehmed bu görüşdə Mustafa Kamal Paşaya "Paşa, paşa, indiyə qədər dövlətə çox xidmət etmisən, bunların hamısı artıq bu kitaba girmişdir, tarixə keçmişdir. Bunları yadından çıxart, əsas indi göstərəcəyin xidmət hamısından vacib ola bilər. Paşa, paşa, dövləti xilas edə bilərsən!" demişdir. Amma Atatürk Mehmedin səmimiyyətindən əmin olmadığını, onun <a href="/wiki/Antanta_D%C3%B6vl%C9%99tl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Antanta Dövlətləri">Antanta dövlətlərinin</a> siyasətinə uyğun olaraq milli mübarizəyə qalxan türklərin məhv edilməsini istədiyini demişdir. Mustaf Kamal 19 may 1919-cu ildə qərargah polkovnikləri <a href="/w/index.php?title=Ref%C9%99t_Bel%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refət Belə (səhifə mövcud deyil)">Refət Belə</a>, <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Dirik" title="Kazım Dirik">Kazım Dirik</a>, <a href="/w/index.php?title=Mehmet_Arif_B%C9%99y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mehmet Arif Bəy (səhifə mövcud deyil)">Mehmet Arif</a>, dr. polkovnik <a href="/w/index.php?title=%C4%B0brahim_Tali_%C3%96ng%C3%B6r%C9%99n&action=edit&redlink=1" class="new" title="İbrahim Tali Öngörən (səhifə mövcud deyil)">İbrahim Tali Öngörən</a>, qərargah mayoru <a href="/wiki/Xosrov_G%C9%99r%C9%99d%C9%99" title="Xosrov Gərədə">Xosrov Gərədə</a>, dr. mayor <a href="/w/index.php?title=Rafiq_Saydam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rafiq Saydam (səhifə mövcud deyil)">Rafiq Saydam</a>, mayor <a href="/wiki/Kamal_Do%C4%9Fan" title="Kamal Doğan">Kamal Doğan</a>, kapitanlar <a href="/wiki/Cavad_Abbas_G%C3%BCr%C9%99r" title="Cavad Abbas Gürər">Cavad Abbas Gürər</a> və <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fli_%C5%9E%C3%B6vk%C9%99t_%C3%96nd%C9%99rsev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əli Şövkət Öndərsev (səhifə mövcud deyil)">Əli Şövkət Öndərsev</a> ilə birlikdə <a href="/wiki/Samsun" title="Samsun">Samsuna</a> yola çıxdı.<a href="#cite_note-DimitrinaKovacheva2-91">[87]</a><a href="#cite_note-DimitrinaKovacheva2-91">[87]</a> İşğala qarşı mübarizə 30 oktyabr 1918-ci ildə atəşkəs imzalandıqdan dərhal sonra başlasa da, Mustafa Kamal və tərəfdaşları olan komandirlərin Samsuna gəliş günü — 19 may 1919-cu il tarixi <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin</a> başlanğıcı qəbul edilir. Bir həftə müddətində <a href="/wiki/Mant%C4%B1ka_Palas" class="mw-redirect" title="Mantıka Palas">Mantıka Palasda</a> qaldığı bu müddət ərzində bölgədə baş verən silahlı münaqişələrin səbəbini araşdırmış və sultan VI Mehmed tərəfindən tapşırılan vəzifəsinin əksinə Milli Ordunun yaranmasında rol oynamışdır.<a href="#cite_note-92">[88]</a><a href="#cite_note-wilsoncenter.org-93">[89]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg/220px-%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg" decoding="async" width="220" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg/330px-%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg/440px-%22Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%22.jpg 2x" data-file-width="939" data-file-height="896" /></a><figcaption>"İleri" qəzetinin 6 oktyabr 1919-cu il tarixli "Mustafa Kamal Paşa" başlıqlı məqaləsi</figcaption></figure> 21 mayda müdafiə vəziyyəti haqda danışmaq üçün ingilis müdafiə zabiti mayor L. H. Harst və iki vəzifə yoldaşı ilə görüşdü. İngilislərin Osmanlı hökumətinin ölkəni idarə edə bilməməsi və bir neçə il xarici ölkələrin müdaxilə etməyinə ehtiyac olduğu fikirlərinə qarşı çıxdı, <a href="/wiki/Samsun" title="Samsun">Samsundakı</a> mübahisəli məsələlərin yunanların təcavüzlərinə son verdikdə həll olacağını və Osmanlı torpaqlarında yunanların müstəqillik qazanmağa haqları olmadığını bildirdi. Samsunda bir neçə gün daha qalan və görüşlər keçirdən Mustafa kamal bu bir həftənin sonunda <a href="/w/index.php?title=Havza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Havza (səhifə mövcud deyil)">Havzaya</a> getdi. Qəsəbədə xoş qarşılanan Mustafa Kamal əhalidən "Müdafiə Hüquq Cəmiyyətləri"nin şöbəsini açmalaranı istədi. Mustafa Kamalın Havzada etdiklərini yunanlar mayor Harsta çatdırmışdılar; Harstın hesabatının ardınca 8 iyunda ali komissar admiral Kaltorp ingilis Xarici İşlər Nazirliyinə bu haqda teleqraf göndərdi. Bunun ardınca ingilis məmurları Osmanlı hökümətinə Mustafa Kamalın vəzifəsindən uzaqlaşdırılması mövzusunda təzyiq göstərdilər. Həmin gün sədrəzəm vəkili ingilislərə kabinetin Mustafa Kamalı geri çağırmağa qərar verdiyini bildirdi; Hərbi nazir <a href="/w/index.php?title=%C5%9E%C3%B6vk%C9%99t_Turqut_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şövkət Turqut Paşa (səhifə mövcud deyil)">Şövkət Turqut Paşa</a> isə Mustafa Kamalın ora getməsinə onların özlərinin icazə verdiyini xatırlatdı, lakin Mustafa Kamala "İstanbula qayıdaraq özünü şərəfləndirməsini" bildirdi. Mustafa Kamal 11 iyunda vaxt əldə etmək üçün geri çağrılmasının səbəbini soruşdu. Havzada qaldığı on yeddi günün sonunda Rauf Orbaydan onun ölkəyə daxil olmasına mane olmaq üçün ingilis dəstəsinin göndəriləcəyi xəbərini alanda heç kimə xəbər vermədən 13 iyunda Refət Belənin diviziyasının yerləşdiyi <a href="/wiki/Amasya" title="Amasya">Amasyaya</a> getməyə qərar verdi.<a href="#cite_note-94">[90]</a><a href="#cite_note-Zürcher1984-95">[91]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Amasya_sirkulyarı">Amasya sirkulyarı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=15" title="Amasya sirkulyarı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=15" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Amasya sirkulyarı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_(renklendirilmi%C5%9F)_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg/220px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg" decoding="async" width="220" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg/330px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg/440px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%28renklendirilmi%C5%9F%29_3.jpg 2x" data-file-width="1717" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Mustafa Kamal Paşa, 1919</figcaption></figure> Mustafa Kamal 13 iyunda, <a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əli Fuad</a> və <a href="/wiki/Rauf_Orbay" title="Rauf Orbay">Rauf</a> 19 iyunda, <a href="/w/index.php?title=Ref%C9%99t_Bel%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refət Belə (səhifə mövcud deyil)">Refət</a> isə 20 iyunda <a href="/wiki/Amasya" title="Amasya">Amasyaya</a> çatdı. Həmin vaxtda Qərbi Anadoluda yunanların işğalı davam edirdi. 18 iyunda Mustafa Kamal 1-ci hərbi hissənin komandiri polkovnik Cəfər Tayyara göndərdiyi teleqrafda İstanbuldakı hökumətin gücünü itirdiyini və Anadolu xalqının milli azadlıq üçün birləşdiyini yazmışdı.<a href="#cite_note-96">[92]</a> Mustafa Kamal hazırladığı bildiriş şablonu haqda müzakirə üçün 19 – 20 iyunda Rauf, Refət və Əli Fuad ilə görüşdü. Sirkulyar hazırlandıqdan sonra Konyadakı 2-ci Ordu müfəttişi <a href="/wiki/Camal_M%C9%99rsinli" title="Camal Mərsinli">Camal Mərsinli</a> vasitəsilə <a href="/wiki/%C6%8Frzurum" title="Ərzurum">Ərzurumda</a> yerləşən 15-ci hərbi hissənin komandiri Kazım Qarabəkirə göndərildi və təsdiqləndi. 22 iyun 1919-cu ildə Amasya sirkulyarı rəsmi şəkildə elan olundu. Daha sonra bütün komandirlərə teleqrafla göndərildi.<a href="#cite_note-97">[93]</a> <a href="/w/index.php?title=Amasya_sirkulyar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amasya sirkulyarı (səhifə mövcud deyil)">Amasya sirkulyarı</a> <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbuldakı</a> işğalçıların narazılığına səbəb oldu və ingilislər Mustafa Kamalı İstanbula geri gətirmək üçün İstanbul hökumətinə göstərdikləri təzyiqləri artırdılar. Daxili İşlər naziri <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fli_Kamal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əli Kamal (səhifə mövcud deyil)">Əli Kamal</a> bəy sirkulyar göndərərək Mustafa Kamalın yaxşı əsgər olduğunu, amma ingilislərin təzyiqi səbəbilə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını bildirdi. Amasya sirkulyarında vətənin bütövlüyü və xalqın azadlığı mühüm məsələ idi. Sirkulyarda <a href="/wiki/Sivas" title="Sivas">Sivasda</a> konqres keçiriləcəyi bildirilmişdi. Şərq əraziləri üçün isə Ərzurumda konqres təşkil ediləcəyi, daha sonra <a href="/wiki/%C6%8Frzurum_konqresi" title="Ərzurum konqresi">Ərzurum konqresinin</a> üzvlərinin də Sivasa qoşulacağı bildirilmişdir.<a href="#cite_note-98">[94]</a><a href="#cite_note-99">[95]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ərzurum_konqresi">Ərzurum konqresi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=16" title="Ərzurum konqresi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=16" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ərzurum konqresi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/%C6%8Frzurum_konqresi" title="Ərzurum konqresi">Ərzurum konqresi</a> </div></dd></dl> Mustafa Kamalın hakimiyyətə daxil olmasını istəməyən Əli Kamal 23 iyunda yerli səllahiyyətli şəxslərə "onun hökumət işləri ilə əlaqəli heç bir istəyinin yerinə yetirilməməsi" əmrini verdi. Bundan xəbəri olmayan Mustafa Kamal və Rauf 26 iyundan Amasyadan Ərzuruma gəldilər. Sivas qubernatoru <a href="/w/index.php?title=R%C9%99%C5%9Fid_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rəşid Paşa (səhifə mövcud deyil)">Rəşid Paşa</a> Mustafa Kamalı necə qarşılamalı olduğu barədə İstanbula sual göndərdi. Əli Kamal və Hərbi nazir Şövkət Turqut Paşa arasında şiddətli münaqişə baş verdi; iki nazir də 26 iyunda istefa verdi. Yeni nazir <a href="/w/index.php?title=R%C9%99%C5%9Fid_Akif_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rəşid Akif Paşa (səhifə mövcud deyil)">Rəşid Akif Paşa</a> Sivas qubernatoruna Mustafa Kamalı "vəzifəsindən uzaqlaşdırılmış bir general kimi qarşılamasını" bildirdi.<a href="#cite_note-:1-100">[96]</a><a href="#cite_note-101">[97]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile,_Sivas,_Eyl%C3%BCl_1919.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png/230px-Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png" decoding="async" width="230" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png/345px-Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png/460px-Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa_Cemil_Cahit_Bey_ile%2C_Sivas%2C_Eyl%C3%BCl_1919.png 2x" data-file-width="1104" data-file-height="705" /></a><figcaption>Mustafa Kamal Paşa <a href="/wiki/C%C9%99mil_Cahid_Toyd%C9%99mir" title="Cəmil Cahid Toydəmir">Cəmil Cahid Bəy</a> ilə <a href="/wiki/Sivas" title="Sivas">Sivasda</a>, sentyabr 1919</figcaption></figure> Kazım Qarabəkir Mustafa Kamalı 3 iyulda Ərzurumdan 15 km uzaqlıqda qarşıladı və qonaqları təntənə ilə Ərzurum qalasının qərərgahına apardı. Mustafa Kamal 7 iyulda bütün komandirlərə göndərdiyi sonuncu əmrində hərbi və milli təşkilatların dağıdılmaması, komandanlıq mövqelərinin təhvil verilməməsi, döyüş sursatı və silahların verilməməsi, "düşmən" birləşmələrinin atacağı addımlara əks-hücum göstərilməli olduğunu bəyan etdi. Bu əmrdən xəbər alan admiral Kaltorp Refət və Mustafa Kamalın dərhal geri gətirilməsini əmr etdi. 8 – 9 iyul gecəsi Mustafa Kamal Hərbi nazir Əli Fərid Paşa ilə teleqraf vasitəsilə saatlarla danışdı. Danışıq bitdikdən sonra vəzifəsindən uzaqlaşdırılacağını hiss edən Mustafa Kamal istefa verdi, Fərid Paşa aisə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını dedi.<a href="#cite_note-feroz50-102">[98]</a><a href="#cite_note-:022-103">[99]</a> <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkir Paşa</a> tərəfindən <a href="/wiki/%C6%8Frzurum" title="Ərzurum">Ərzurumda</a> keçirilən <a href="/wiki/%C6%8Frzurum_konqresi" title="Ərzurum konqresi">Ərzurum konqresinə</a> qatıldı. Mustafa Kamal əvvəlcə hazırlıq komissiyasının başçısı, daha sonra Qarabəkirin səyi nəticəsində konqresin başçısı seçildi. Çıxışında "ölkənin bölündüyünü, İstanbul hökümətinin gücüz olduğunu və Antanta dövlətləriin intriqalarından danışdı; ölkəni dirçəldə biləcək milli hökumət qura biləcəklərindən bəhs etdi. Konqres İtanbul höküməti tərəfindən ciddi etirazla qarşılandı. Belə ki, konqresin özünü parlament hesab etdiyi, bu səbəblə onun dərhal sona çatmasını, Mustafa Kamal və tərəfdaşlarının dərhal tutulub İstanbula göndərilməsi istənirdi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə əks-cavabda bu ittihamlar rədd edildi. 7 avqustda <a href="https://en.wikisource.org/wiki/tr:Erzurum_Kongresi_Beyann%C3%A2mesi" class="extiw" title="wikisource:tr:Erzurum Kongresi Beyannâmesi">Ərzurum konqres bəyanatı</a> yayımlandı. Bu bəyannamədə vətənin bölünməzliyi, vətəni qorumağı və müstəqilliyi İstanbul höküməti bacara bilməsə, müvəqqəti hökumət qurulacağı, xristian azlıqlara siyasi və sosial tarazlığı pozacaq azadlıq verilməyəcəyi, mandat sisteminin qəbul edilməyəcəyi qərara alınmışdı. Mustafa Kamal konqresin bitməsindən sonra üç həftə Ərzurumda qaldı. Ərzurumda yaşayan təqaüdə çıxmış mayordan <a href="/wiki/Sivas" title="Sivas">Sivasa</a> getmək üçün borc aldı. 29 avqustda <a href="/w/index.php?title=Mazhar_M%C3%BCfit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mazhar Müfit (səhifə mövcud deyil)">Mazhar Müfit</a>, <a href="/wiki/Rauf_Orbay" title="Rauf Orbay">Rauf</a> və <a href="/w/index.php?title=Raif_Dinc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raif Dinc (səhifə mövcud deyil)">Raif Əfəndi</a> ilə birlikdə Ərzurumdan ayrıldı. Ərzincanda <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fhm%C9%99d_Fevzi_Baysoy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əhməd Fevzi Baysoy (səhifə mövcud deyil)">Fevzi Əfəndi</a> də onlara qoşuldu. 2 sentyabrda Sivasa çatdılar.<a href="#cite_note-104">[100]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sivas_konqresi">Sivas konqresi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=17" title="Sivas konqresi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=17" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Sivas konqresi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Sivas_konqresi" title="Sivas konqresi">Sivas konqresi</a> </div></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee,_Sivas,_1919.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg/230px-Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg" decoding="async" width="230" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg/345px-Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg/460px-Mustapha_Kemal_Pasha_%26_members_of_his_Nationalist_Committee%2C_Sivas%2C_1919.jpg 2x" data-file-width="3569" data-file-height="2772" /></a><figcaption>Mustafa Kamal (ön sırada, ortada) və bəzi <a href="/wiki/Sivas_konqresi" title="Sivas konqresi">Sivas konqresinin</a> üzvləri</figcaption></figure> <a href="/wiki/Sivas_konqresi" title="Sivas konqresi">Sivas konqresi</a> 4 – 11 sentyabr 1919-cu il tarixləri aralığında keçirilmişdir. Mustafa Kamal etirazlara baxmayaraq konqresin birinci günündə sədr seçildi. 11 sentyabrda elan edilən "<a href="https://en.wikisource.org/wiki/tr:Sivas_Kongresi_Beyannamesi" class="extiw" title="wikisource:tr:Sivas Kongresi Beyannamesi">Sivas konqresi bəyannaməsi</a>"ndə <a href="/wiki/Mudros_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Mudros müqaviləsi">Mudros müqaviləsi</a> imzalandığı günə qədərki torpaqların qorunacağı və bütovlüyü qeyd edilmişdir. Konqres müddətində İstanbul höküməti Mustafa Kamalı həbs etməyə cəhd etdilər. 3 sentyabrda Daxili İşlər naziri <a href="/w/index.php?title=Hac%C4%B1_Adil_Arda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hacı Adil Arda (səhifə mövcud deyil)">Adil Arda</a> və yeni Hərbi nazir <a href="/w/index.php?title=S%C3%BCleyman_%C5%9E%C9%99fiq_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Süleyman Şəfiq Paşa (səhifə mövcud deyil)">Süleyman Şəfiq Paşa</a> <a href="/wiki/Elaz%C4%B1%C4%9F" title="Elazığ">Elazığ</a> qubernatoru Əli Qalibə Mustafa Kamalı həbs edib konqresi ləğv etməsini əmr etmişdi. Əli Qalib Malatyaya gələrək ingilis kapitan Eduard Noel və kürd Bədirxan ailəsinin bəzi nümayəndələri ilə görüşdü. <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkir</a> baş verəcək sui-qəsd cəhdinə qarşı kiçik süvari dəstəni <a href="/wiki/Malatya" title="Malatya">Malatyaya</a> göndərib Bədirxanları həbs etməyi əmr etdi. Bunu eşidən Əli Qalib, mayor Noel və Bədirxanlar <a href="/wiki/Suriya" title="Suriya">Suriyaya</a> qaçdı. İstanbul höküməti isə Mühittin Paşaya <a href="/wiki/Sivas" title="Sivas">Sivasa</a> gedib buranı nəzarətdə saxlamasını əmr etmişdi, amma Əli Fuadın əmri ilə onlar hələ yolda olarkən yaxalanmışdır.<a href="#cite_note-:22-105">[101]</a> Bu uğursuz əməliyyatlar millətçilərin Anadolunun işğal olunmamış ərazilərində hakimiyyəti ələ keçirmələrinə yol açdı. 24 sentyabrda <a href="/wiki/Trabzon" title="Trabzon">Trabzon</a> qubernatoru həbs edildi; 26 sentyabrda Konya qubernatoru Refət Belənin şəhəri tutmaq üçün gəldiyini eşidəndən sonra şəhərdən uzaqlaşdı. Bunları görən İstanbul höküməti Anadoluda nəzarəti itirəcəyini başa düşdü və 27 sentyabrda <a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BCl_K%C9%99rim_Pa%C5%9Fa" title="Əbdül Kərim Paşa">Əbdül Kərim Paşanın</a> vasitəçiliyi ilə Mustafa Kamalla teleqraflaşdı. Mustafa Kamal bu danışıqda <a href="/w/index.php?title=Damad_F%C9%99rid_Pa%C5%9Fa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Damad Fərid Paşa (səhifə mövcud deyil)">Damad Fərid Paşanın</a> istefa verməyini istədi. 30 sentyabrda Damad Fərid istefa verdi və onun yerinə <a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_Pa%C5%9Fa" title="Əli Rza Paşa">Əli Rza paşa</a> sədrəzəm olaraq təyin olundu. Sonda 20 – 22 oktyabr tarixlərində İstanbul höküməti ilə Mustafa Kamal <a href="/wiki/Amasya" title="Amasya">Amasyada</a> görüşdü. 3 gün davam edən görüşün nəticəsində zəif razılaşma əldə edildi.<a href="#cite_note-106">[102]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="TBMM-nin_açılışı">TBMM-nin açılışı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=18" title="TBMM-nin açılışı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=18" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: TBMM-nin açılışı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi">Türkiyə Böyük Millət Məclisi</a></div> Mustafa Kamal 27 dekabr 1919-cu ildə <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankaraya</a> gəldi. 29 dekabrda İstanbul höküməti Mustafa Kamalın öz istəyi ilə istefa etdiyini elan etdi. 1919-cu ilin dekabrında sonuncu <a href="/wiki/Amerika_Birl%C9%99%C5%9Fmi%C5%9F_%C5%9Etatlar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Amerika Birləşmiş Ştatları">ABŞ</a> təklifində "qondarma Ermənistan dövlətinin yanında Türk dövləti" qurulacağını qeyd edilmişdi. 1920-ci ilin yanvar ayında yunanların Qərbi Anadolunu işğal edəcəkləri şayiələri yayılmağa başladı. 9 yanvarda polkovnik <a href="/wiki/F%C9%99xr%C9%99ddin_Altay" title="Fəxrəddin Altay">Fəxrəddin Altay</a> ilə görüşən Mustafa Kamal yunanlara qarşı Qərbi Anadoludakı bütün ordunun başına keçməyi planlaşdırdığını bildirdi. Həmçinin polkovnik İsmət ilə Ankarada görüşüb <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan" title="Yunanıstan">Yunanıstan</a> ilə müharibənin qaçınılmaz olduğunu və döyüşdə kiçik dəstələrlə yox, nizami ordu ilə qələbə qazana biləcəyini bildirdi. 12 yanvar 1920-ci ildə 72 vəkillə Osmanlının sonuncu məclis iclası keçirildi. 28 yanvar 1920-ci ildə Osmanlı <a href="/wiki/M%C9%99clis-i_M%C9%99busan" title="Məclis-i Məbusan">Məclis-i Məbusanın</a> Mustafa Kamalın başçılığı ilə hazırlanmış qərarlarını qəbul etdi, 17 fevralda isə ictimaiyyətə açıqlandı. "Türkiyə" ifadəsinin ilk dəfə qeyd olunduğu bu bildirişi Birinci Dünya müharibəsini sona çatdıran sülh müqaviləsində Türkiyənin qəbul etdiyi hərbi şərtlər təşkil edirdi. Həmin vaxtda <a href="/wiki/Antanta_D%C3%B6vl%C9%99tl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Antanta Dövlətləri">Antanta Dövlətləri</a> İstanbulun işğalı ilə bağlı görüşürlər, həmçinin Anadoluda hakimiyyət boşluğu yaranırdı. 3 martda sədrəzəm <a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_Pa%C5%9Fa" title="Əli Rza Paşa">Əli Rza paşa</a> istefa verdi; yerinə Saleh Paşa gəldi. İngilislər 15 – 16 martda hakimiyyətə müdaxilə etdilər, mühüm binaları tutub türk millətçiləri həbs etməyə başladılar. Həbs edilmiş millətçilər daha sonra <a href="/wiki/Malatya" title="Malatya">Malatyaya</a> sürgün ediləcəkdi. 18 mart 1920-ci ildə İstanbuldakı son məclis iclası keçirildi və məclisin müddətsiz fəaliyyətini dayandırmasına qərar verildi.<a href="#cite_note-107">[103]</a> İngilislərin bu cəhdlərinə cavab olaraq Mustafa Kamal əvvəlcə Anadoludakı ingilis zabitlərin saxlanmasını əmr etdi. Daha sonra isə İstnabuldakı vəkilləri Anakaraya çağıraraq yeni seçkilər keçirdi. 23 aprel 1920-ci ildə Ankarada <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi">Türkiyə Böyük Millət Məclisi</a> açıldı. Məclis 24 apreldə fəaliyyətə başladı. Mustafa Kamal 120 səsdən 110-unu əldə edərək sədr seçildi. TBMM açıldıqdan bir gün sonra Mustafa kamal açılış danışığında <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsinə</a> girməyin məcburi olduğunu ifadə etdi:<a href="#cite_note-108">[104]</a><blockquote>"Nəticəsi fəlakət və təəssüfləndirici hadisələrə səbəb olan və xalqımızın kədərinə yol açan Dünya müharibəsinə qoşulmamaq əlbəttə ki, daha çox yaxşı olardı. Lakin bu maddi cəhətdən mümkün deyildi. Çünkü qoşulmamağımız silahlı bitərəfliliyi, yəni boğazların bağlı olmasını tələb edirdi. Halbuki vətənimizin coğrafi mövqeyi, İstanbulun strateji vəziyyəti, rusların Antanta dövlətləri ilə birgə olması bizim müharibədən uzaq olmamıza qətiyyən uyğun deyildi. Bundan əlavə silahlı bitərəfliliyin davam etməsi üçün pulumuz, silahımız, sənayemiz, qısaca, lazımi sursatlarmız da yox idi. Antanta dövlətlərinin, xüsusilə ingilislərin pul verməməyi bir yana, gəmilərimizi ələ keçirərək xalqın əziyyətlə topladığı gəmiqayırmaya aid yeddi milyon lirəmizi məcburi almaları, Antanta dövlətlərinin müharibə elan etmələri, Osmanlının xeyrinə olmayan Emənistan Respublikası yaratmağa qərar verdiklərini bildirmələri və hətta bolşeviklərin paylaşdığı gizli müqavilələrdən də göründüyü kimi İstanbulun Çar Rusiyasına vəd edilməsi müharibəyə Antanta dövlətlərinə qarşı girməyimizin məcburi olduğunu göstərən açıq-aydın faktlardır."<a href="#cite_note-109">[105]</a></blockquote> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken,_%C4%B0zmit,_18_Haziran_1922.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png/250px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png" decoding="async" width="250" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png/375px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png/500px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_birlikleri_denetlerken%2C_%C4%B0zmit%2C_18_Haziran_1922.png 2x" data-file-width="1276" data-file-height="699" /></a><figcaption>Ali Baş Komandan Mustafa Kamal Paşa Türk qoşunlarının yanında (<a href="/wiki/%C4%B0zmit" title="İzmit">İzmit</a>, 18 iyun 1922)</figcaption></figure> Bir həftə sonra isə "The Mail" qəzetinin 1 may 1920-ci il tarixli manjetində qeyd edilirdi ki, Mustafa Kamal <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlının</a> dağılmasında, <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslamın</a> ayaq altına düşməsində İngiltərəni ittiham edirdi. Qoşunlarını soyqırım törətməkdə ittiham edənləri isə qəti təkzib etdi; yalnız qırğın törədənlərin cəzalandırıldığını qeyd etdi. Bundan əlavə "İngiltərəni cəzalandıracam" deyən Mustafa Kamal İngiltərə koloniyalarında üsyanın başlamasının öz əlində olduğunu bildirdi.<a href="#cite_note-110">[106]</a> 19 – 26 apreldə Antanta dövlətləri <a href="/wiki/San-Remo_konfrans%C4%B1_(1920)" title="San-Remo konfransı (1920)">San-Remo konfransında</a> Osmanlının bölünməsini planlaşdırırdılar. Britaniya Baş naziri <a href="/wiki/Devid_Lloyd_Corc" title="Devid Lloyd Corc">Lloyd Corc</a> Qərbi Anadolunun işğal planını dəstəkləyirdi. Görüşlər bitdikdən sonra uzun müddət gözləyən yunanlar şərqə və şimala doğru hərəkətə keçərək 8 iyulda <a href="/wiki/Bursa" title="Bursa">Bursanı</a> tutdular. Yunanlar <a href="/wiki/%C4%B0zmir" title="İzmir">İzmirin</a> şimalından Mərmərənin cənubuna qədər olan bütün <a href="/wiki/Egey_d%C9%99nizi" title="Egey dənizi">Egey</a> sahili əraziləri işğal etdilər. 25 iyulda Ədirnə, 27 iyulda isə bütün Frakiya itirildi.<a href="#cite_note-111">[107]</a> 10 avqustda İstanbul hökuməti ilə Antanta dövlətləri arasında <a href="/wiki/Sevr_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Sevr müqaviləsi">Sevr müqaviləsi</a> imzalandı. Mustafa Kamal bu vaxt ərzində Antanta dövlətlərinə qarşı siyasi dəstək əldə etməyə çalışırdı. Bu məqsədlə Rusiyaya göndərilən heyət 19 iyulda <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskvaya</a> çatmış və ingilislərə qarşı <a href="/wiki/Bol%C5%9Fevikl%C9%99r" title="Bolşeviklər">bolşevikləri</a> müttəfiqliyə dəvət etmişdi. Bolşeviklərin təhlükəli müttəfiq olduğunu düşünən Mustafa Kamal həm daxili, həm də xarici siyasətdə siyasi tarazlığı qormağa önəm verdi. Uzun görüşlərdən sonra rusların Şərqi Anadoluda torpaq tələbləri qəti şəkildə rədd edildi. Mustafa Kamal Kazım Qarabəkirə <a href="/wiki/Qars" title="Qars">Qarsın</a> qərbini yenidən tutmağa icazə verdi. 29 sentyabrda zəif erməni müqavimətinə baxmayaraq <a href="/wiki/Sar%C4%B1qam%C4%B1%C5%9F_(Qars)" title="Sarıqamış (Qars)">Sarıqamış</a> alındı; 24 – 30 oktyabrda Qars ermənilərdən geri alındı. Mustafa Kamalın təlimatı ilə ermənilərin üzərinə təzyiq davam etdirildi; 18 noyabrda ermənilər tamamilə məğıub olaraq Ankararın şərtlərini qəbul etməyə məcbur oldular. 3 dekabr 1920-ci ildə imzalanan <a href="/wiki/G%C3%BCmr%C3%BC_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Gümrü müqaviləsi">Gümrü müqaviləsi</a> ilə <a href="/wiki/Erm%C9%99nistan" title="Ermənistan">Ermənistanın</a> sərhədi tanındı. Şərq sərhədində təhülkəsizlik təmin edildikdən sonra qoşunlar qərbə göndərildi. <a href="/wiki/Kilikiya" title="Kilikiya">Kilikiya</a> və Şimali Mesopotamiyadakı qüvvələr nizami vəziyyətə salındı.<a href="#cite_note-AA-112">[108]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mudanya_barışığı">Mudanya barışığı</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=19" title="Mudanya barışığı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=19" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Mudanya barışığı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Mudanya_bar%C4%B1%C5%9F%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Mudanya barışığı">Mudanya barışığı</a> </div></dd></dl> <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_h%C3%BCcum" title="Böyük hücum">Böyük hücumun</a> ardınca 11 oktyabr 1922-ci ildə TBMM, İngiltərə, Fransa və İtaliya arasında imzalanan <a href="/wiki/Mudanya_bar%C4%B1%C5%9F%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Mudanya barışığı">Mudanya barışığı</a> ilə müharibə sona çatdı. Yunanlar görüşlərdə iştirak etməmişdi, müqavilədə İtaliya onları təmsil edirdi. Bu müqavilənin nəticəsində türklər və yunanlar arasında müharibə başa çatdı. Şimali Frakiya TBMM-yə verilmiş və sülh müqaviləsi imzalanana qədər TBMM burada ən çox 8000 nəfərlik qoşun saxlaya bilərdi. Boğazlar və İstanbul da TBMM hökumətinə verilmişdi. Sülh müqaviləsi imzalanana qədər Antanta dövlətləri İstanbulda qalacaqdı.<a href="#cite_note-113">[109]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lozanna_müqaviləsi">Lozanna müqaviləsi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=20" title="Lozanna müqaviləsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=20" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Lozanna müqaviləsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Lozanna_m%C3%BCqavil%C9%99si" class="mw-redirect" title="Lozanna müqaviləsi">Lozanna müqaviləsi</a> </div></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa,_Bal%C4%B1kesir,_1923.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png/151px-M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png" decoding="async" width="151" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png/227px-M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png/302px-M%C3%BC%C5%9Fir_Gazi_Mustafa_Kemal_Pa%C5%9Fa%2C_Bal%C4%B1kesir%2C_1923.png 2x" data-file-width="591" data-file-height="774" /></a><figcaption>Mustafa Kamal Paşa (<a href="/wiki/Bal%C4%B1k%C9%99sir" title="Balıkəsir">Balıkəsir</a>, 1923)</figcaption></figure> <a href="/wiki/Mudanya_bar%C4%B1%C5%9F%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Mudanya barışığı">Mudanya barışığından</a> sonra sülh müqaviləsi imzalanması üçün bitərəf ölkə olan İsveçrənin <a href="/wiki/Lozanna" title="Lozanna">Lozanna</a> şəhəri seçilmişdi. Burada Türkiyəni <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> təmsil etmişdi. Konfrans 20 noyabr 1922-ci ildə çağrıldı və fikir ayrılığı səbəbindən 4 fevral 1923-cü ildə danışıqlar dayandı. 23 aprel 1923-cü ildə danışıqlar yenidən başlamış və 24 iyul 1923-cü ildə <a href="/wiki/Lozanna_m%C3%BCqavil%C9%99si_(1923)" title="Lozanna müqaviləsi (1923)">Lozanna müqaviləsi</a> imzalanmışdır. Müqavilədə cənub sərhədləri olduğu kimi saxlanmışdır. Meriç çayı <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan" title="Yunanıstan">Yunanıstanla</a> sərhəd təyin edilmişdir. Qaraağac və ətraf əraziləri təzminat olaraq Türkiyəyə verilmişdir. Egey dənizindəki <a href="/wiki/Bozcaada" title="Bozcaada">Bozcaada</a> və <a href="/wiki/G%C3%B6k%C3%A7eada" title="Gökçeada">Gökçeada</a> da Türkiyəyə verilmiş, yunanların əlində qalan Anadoluya yaxın adaların silahsızlaşdırılması qərarı qəbul edilmişdir. Kapitulyasiyalar tamamilə ləğv edilmişdir. Osmanlı imperiyasının 1845-ci ildən <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsinin</a> sonuna qədər olan borcları yenidən hesablanaraq azaldılmışdır. Həmçinin borclar Osmanlıdan ayrılan dövlətlər arasında gəlir nisbətinə uyğun olaraq bölüşdürülmüşdür. Türkiyənin borclarını türk pulu və ya fransız frankı ilə ödəməsi təklifi qəbul edilmişdir. Lozanna Boğazlar müqaviləsi ilə boğazlardan sərbəst keçmək təmin edilmiş, Boğazlar Komissiyası qurulmuş, boğazlar və ətrafı silahsızlaşdırılmışdır. Türkiyədə yaşayan yunanlarla Yunanıstanda yaşayan türklərin yer dəyişdirməsi qəbul edilmişdir. Beləliklə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">İstiqlaliyyət müharibəsi</a> 24 iyul 1923-cü ildə Lozanna müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələnmişdir. Bu müqavilədən sonra <a href="/wiki/Sevr_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Sevr müqaviləsi">Sevr müqaviləsi</a> ləğv edilmiş, <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a> Lozanna müqaviləsinə əsasən qurulmuşdur.<a href="#cite_note-114">[110]</a><a href="#cite_note-115">[111]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Respublikanın_elan_edilməsi">Respublikanın elan edilməsi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=21" title="Respublikanın elan edilməsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=21" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Respublikanın elan edilməsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg/220px-Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg/330px-Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg/440px-Mustafa_Kemal_visit_the_front.jpg 2x" data-file-width="730" data-file-height="538" /></a><figcaption>Mustafa Kamala şeir oxuyan uşaq (Vəzirxan, 16 yanvar 1923)</figcaption></figure> Mustafa Kamal sultanlığın ləğvindən sonra 15 yanvar 1923-cü ildə <a href="/wiki/%C6%8Fski%C5%9F%C9%99h%C9%99r" title="Əskişəhər">Əskişəhərdə</a> hökumət sistemləri ilə bağlı çıxışında respublikaya qarşı çıxır və respublika ilə konstitusiyalı monarxiya arasında heç bir fərq olmadığını bildirir: <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal,_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg/220px-Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg/330px-Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg/440px-Mustafa_Kemal%2C_Nureddin%27s_inspection_of_2nd_Heavy_Artillery_Regiment.jpg 2x" data-file-width="972" data-file-height="1287" /></a><figcaption>Kamal Paşa <a href="/wiki/Nur%C9%99ddin_%C4%B0brahim_Konyar" title="Nurəddin İbrahim Konyar">Nurəddin Paşanın</a> 2-ci Ağır Artilleriya bölüyünün yanında, 18 yanvar 1923</figcaption></figure> "Bütün dünya tarixində və bu gün də dünya üzrə mütləqiyyət idarəsinə, konstitusiyalı idarəyə rast gəlirik, bir də respublika hökümətləri də görürük. Bildiyimiz konstitusiyalı monarxiya və respublika hökümətlərinin təşkili hakimiyyət bölgüsü əsasında təşkil edilir. Biz hakimiyyət birliyi əsasında hökumət təsis etdik… Məncə həqiqətdə hakimiyyət bölgüsü yoxdur, hakimiyyət birliyi vardır. Əgər şəriət qaydalarına uyğunluq baxımından qiymətləndirmək istəyirsinizsə, nəzərinizə çatdırım ki, bizim şəriət qaydalarımızda müəyyən bir hökumət ifadəsi yoxdur. Respublika, mütləqiyyət formaları kimi bir forma müəyyən edilməyib…"<a href="#cite_note-116">[112]</a><a href="#cite_note-117">[113]</a> Mustafa Kamal müxalifətin gücləndiyi, seçkilərin keçiriləcəyi vaxtın qeyri-müəyyən olduğu bir vaxtda, 19 yanvar 1923-cü ildə <a href="/wiki/%C4%B0zmit" title="İzmit">İzmitdə</a> parlamentli idarəetmə sistemini müdafiə edir və respublikanın üstün olduğunu belə açıqlayır: "Bizim hökümətimiz daha <a href="/wiki/Despotizm" title="Despotizm">despotik</a> hökumət deyildir. Mütləq və konstitusiyalı monarxiya höküməti də deyildir. Bizim hökümətimiz Fransa və ya Amerika hökümətlərinə də oxşamır. Bizim hökümətimiz xalq hökümətidir. Tam olaraq şura hökümətidir. Yeni Türkiyə dövlətində hakimiyyət xalqındır…"<a href="#cite_note-118">[114]</a><a href="#cite_note-119">[115]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ataturk_mersin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Ataturk_mersin.jpg/220px-Ataturk_mersin.jpg" decoding="async" width="220" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Ataturk_mersin.jpg/330px-Ataturk_mersin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Ataturk_mersin.jpg/440px-Ataturk_mersin.jpg 2x" data-file-width="750" data-file-height="605" /></a><figcaption>Kamal Paşa <a href="/wiki/Mersin" title="Mersin">Mersin</a> əhalisinin qarşısında, 1923</figcaption></figure> Mustafa Kamal 2 fevral 1923-cü ildə İzmirdə çıxışında respublika ilə konstitusiyalı monarxiya idarəetmə üsulları arasında çox kiçik fərq olduğunu belə ifadə edir: "Mütləqiyyət hökümətləri vardır, konstitusiyalı hökümətlər də vardır, respublika hökümətləri də vardır. Bunlar bu gün dünyada gördüyümüz idarəetmə formalarıdır. Lakin bütün bu adları iki ad altında birləşdirə bilərsiniz. Şəxsi hakimiyyət vardır və yaxud respublikalı hakimiyyət vardır. Mən bu ifadə tərzimlə respublika ilə konstitusiyalı hakimiyyət arasında çox az fərq olduğunu gördüm… Məncə, sultanlıq, respublika formalarında müəyyən müddət dəyişməz səlahiyyətlərə malik olan müvəqqəti sultan vardır. Digərində idə özü sultan olan və öldükdən sonra da övladına və yaxud qohum və yaxınlarına miras olaraq qalan sultanlıq vardır…"<a href="#cite_note-120">[116]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_(7_November_1923).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg/190px-The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg" decoding="async" width="190" height="247" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg/285px-The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg/379px-The_Multiple_Dictator_-_British_propaganda_against_Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk_%287_November_1923%29.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="750" /></a><figcaption>Mustafa Kamala aid ingilis karikaturası, 7 noyabr 1923</figcaption></figure> Mustafa Kamal respublikanın elan ediləcəyini ilk dəfə 22 sentyabr 1923-cü ildə "Wiener Neue Freie Fresse" qəzetinin müxbirinin paytaxtın hara olacağı sualına cavab olaraq ifadə etmişdir: "O ki, qaldı <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyənin</a> paytaxtı məsələsinə. Bunun cavabı təbiidir: <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> Türkiyə Respublikasının paytaxtıdır."<a href="#cite_note-121">[117]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_Konya%27da_(1923).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg/220px-Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg/330px-Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg/440px-Atat%C3%BCrk_Konya%27da_%281923%29.jpg 2x" data-file-width="468" data-file-height="338" /></a><figcaption>Kamal Paşa <a href="/wiki/Konya" title="Konya">Konyada</a>, 22 mart 1923</figcaption></figure> İstiqlaliyyət müharibəsinin ardınca Türkiyədə iki başlı hakimiyyət yaranmışdı. <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi">TBMM</a> 1 noyabr 1922-ci ildə Osmanlı sultanlığını ləğv edib <a href="/wiki/VI_Mehmed" title="VI Mehmed">VI Mehmedi</a> hakimiyyətdən uzaqlaşdıraraq İstanbul hökumətinin hüquqi varlığına son qoydu. 8 aprel 1923-cü ildə yeni rejimin təməlini təşkil edən <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Xalq Partiyasının</a> (CXP) əsasını qoydu.<a href="#cite_note-122">[118]</a> 25 oktyabr 1923-cü ildə həm Baş nazir, həm də Daxili İşlər naziri olan <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Bəy</a> Daxili İşlər nazirliyini tərk etdiyi açıqladı. Qazi Mustafa Kamal 28 oktyabr 1923-cü il gecəsi <a href="/wiki/%C3%87ankaya" title="Çankaya">Çankayada</a> İsmət Paşa və bəzi şəxsləri toplayaraq "Sabah respublikanı elan edəcəyik," dedi və öz qərarını açıqladı. 29 oktyabr axşam yerli saatla saat 18:45-də TBMM-nin iclası başladı. Anayasa Komissiyasının hesabatı və digər sənədlər təsdiqlənmək üçün iclasa təqdim edildi və 29 oktyabr 1923-cü il bazar ertəsi axşamı saat 20:30-da millət vəkillərinin alqışları və "Yaşasın cümhuriyyət!" nidaları ilə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">respublika</a> elan edildi.<a href="#cite_note-123">[119]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Prezidentlik_dövrü_(1923–1938)">Prezidentlik dövrü (1923–1938)</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=22" title="Prezidentlik dövrü (1923–1938) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=22" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Prezidentlik dövrü (1923–1938)">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk,_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg/180px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg" decoding="async" width="180" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg/270px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg/359px-Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%2C_Asr%C3%AE_Hafta_7_Kanun_II_1926.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1928" /></a><figcaption>"Asri Hafta" qəzetində "Xilaskar<a href="#cite_note-124">[Q 5]</a> və muhibimiz, şanlı və uca qazimiz Mustafa Kamal Paşa Həzrətləri" alt yazısı ilə paylaşılan şəkil, 1926</figcaption></figure> Respublikanın elan edilməsinin ardınca keçirilən prezident seçkisində iştirak edən 158 millət vəkilinin hamısının seçimi ilə Qazi Mustafa Kamal <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyənin</a> ilk prezidenti seçildi.<a href="#cite_note-125">[120]</a> Atatürk öz sözü ilə Türkiyəni "müasir mədəniyyət səviyyəsinə çatdırmaq" məqsədilə bir sıra mühüm islahatlar keçirdi. 1924-cü il konstitusiyasına əsasən TBMM 29 oktyabr 1923-cü ildə keçirilən prezident seçkisindən sonra üç dəfə də (1927, 1931, 1935-ci illərdə) Qazi Mustafa Kamalı yenidən prezident seçdi. Atatürkün prezidentlik dövründə <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a>, <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a> və <a href="/wiki/C%C9%99lal_Bayar" title="Cəlal Bayar">Cəlal Bayar</a> Baş nazir olmuşdur. Bu müddətdə ən çox vəzifədə olan və ən çox hökumət quran <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> olmuşdur. Belə ki, Atatürkün prezidentliyi dövründə 8 hökumət qurulmuşdur.<a href="#cite_note-126">[121]</a><a href="#cite_note-127">[122]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Daxili_siyasət">Daxili siyasət</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=23" title="Daxili siyasət bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=23" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Daxili siyasət">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Atatürkçülük">Atatürkçülük</a> və <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%BCn_Prinsipl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Atatürkün Prinsipləri">Atatürkün Prinsipləri</a></div> Atatürk tez-tez ölkədə səyahət edərək dövlət işlərinə yerində nəzarət etmişdir.<a href="#cite_note-128">[123]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İslahatlar">İslahatlar</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=24" title="İslahatlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=24" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İslahatlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_islahatlar%C4%B1" title="Atatürk islahatları">Atatürk islahatları</a></div> TBMM-də 3 mart 1924-cü ildə Təhsil islahatı keçirilərək mədrəsələr ləğv edilmiş və Türkiyə Respublikasının sərhədləri daxilində yerləşən bütün məktəblər <a href="/wiki/T%C9%99hsil_Nazirliyi_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" class="mw-redirect" title="Təhsil Nazirliyi (Türkiyə)">Türkiyə Respublikası Təhsil Nazirliyinə</a> tabe edilmişdir. Təhsil qurumlarının vahid bir yerə tabe edilməsi ilə təhsil milliləşdirilmişdir. Həmin tarixdə TBMM-də qəbul edilən digər bir qanunla xəlifəlik ləğv edilmiş və <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_xan%C9%99dan%C4%B1" title="Osmanlı xanədanı">Osmanlı xanədanının</a> nümayəndələri vətəndaşlıqdan çıxardılaraq xaricə sürgün edilmişdir.<a href="#cite_note-Hanioglu2011p55-129">[124]</a><a href="#cite_note-mango367-130">[125]</a> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg/230px-Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg" decoding="async" width="230" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg/345px-Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg/460px-Atat%C3%BCrk_Samsun-%C3%87ar%C5%9Famba_demiryolu_temel_atma_t%C3%B6reni_konu%C5%9Fmas%C4%B1.jpg 2x" data-file-width="468" data-file-height="332" /></a><figcaption>Prezident Qazi Mustafa Kamal Samsun-Çarşamba dəmir yolunun təməlinin atılması mərasimində, 21 sentyabr 1924</figcaption></figure> 17 fevral 1925-ci ildə aşar vergisi (onda bir vergisi) ləğv edilmişdir. Aşardan əldə edilən gəlirin dövlətin xərclərinin yüzdə otuzuna bərabər olmasına baxmayaraq kəndlilərin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və istehsalın artırılması məqsədilə bu vergi ləğv edilmişdir. 25 noyabr 1925-ci ildə <a href="/wiki/Papaq_inqilab%C4%B1" title="Papaq inqilabı">Papaq qanunu</a> qəbul edildi. Bu qanunla TBMM nümayəndələrinə və dövlət işçilərinə papaq taxmaq məcbur edildi və türk xalqına da buna zidd hərəkət etmək qadağan edildi. 30 noyabr 1925-ci ildə TBMM-də <a href="/wiki/Xan%C9%99gahlar" title="Xanəgahlar">xanəgahların</a>, <a href="/w/index.php?title=Zaviy%C9%99l%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zaviyələr (səhifə mövcud deyil)">zaviyələrin</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCrb%C9%99" title="Türbə">türbələrin</a> bağlanması qanunu qəbul edildi və 13 dekabr 1925-ci ildə Türkiyə Respublikasının rəsmi qəzetində dərc edilərək qüvvəyə mindi. Osmanlı dövlətində istifadə olunan saat, təqvim və ölçülər Avropa dövlətlərindən fərqli olduğuna görə sosial, ticari və rəsmi münasibətləri çətinləşdirirdi. Osmanlının son vaxtlarında həmin fərqliliyi aradan qaldırmaq üçün bəzi işlər görülsə də bunlar kifayət etmirdi. Respublika dövründə bu problemləri həll etmək üçün çalışıldı. 26 dekabr 1925-ci ildə qəbul edilən qanunla <a href="/wiki/Hicri_t%C9%99qvim" title="Hicri təqvim">Hicri</a> və <a href="/wiki/Rumi_t%C9%99qvim" title="Rumi təqvim">Rumi təqvimlərin</a> yerinə <a href="/wiki/Qriqori_t%C9%99qvimi" title="Qriqori təqvimi">miladi təqvim</a> qəbul edildi və 1 yanvar 1926-cı ildən başlayaraq istifadə olundu. Bundan əlavə günbatımına əsaslanan alaturka saat əvəzinə müasir dünyanın istifadə etdiyi saat sistemi təmin edildi. Bir gün 24 saata bölünərək günlük həyat nizamlandı. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg/230px-Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg" decoding="async" width="230" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg/345px-Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg/460px-Atat%C3%BCrk_sanayideki_geli%C5%9Fimi_denetlerken.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="540" /></a><figcaption>Atatürk dövründə Türkiyənin yerli sənayesində inkişaf baş verdi. Türkiyənin ilk yerli təyyarəsi onun dövründə <a href="/wiki/Vecihi_H%C3%BCrqu%C5%9F" title="Vecihi Hürquş">Vecihi Hürquş</a> tərəfindən istehsal olundu.<a href="#cite_note-131">[126]</a></figcaption></figure> 1928-ci ildə millətlərarası rəqəmlər qəbul edildi. 1931-ci ildə qəbul edilən qanunla istifadə olunan <a href="/wiki/Ar%C5%9F%C4%B1n" title="Arşın">arşın</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/endaza" class="extiw" title="tr:endaza">əndazə</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/okka" class="extiw" title="tr:okka">okka</a> kimi ölçü vahidləri ləğv edildi və bu ölçülərin əvəzində uzunluq vahidi olaraq <a href="/wiki/Metr" title="Metr">metr</a>, çəki vahidi olaraq isə <a href="/wiki/Kiloqram" title="Kiloqram">kiloqram</a> qəbul edildi. Bu dəyişikliklərin nəticəsində ölkədə ölçü sistemi vahid oldu. 1935-ci ildə qəbul edilmiş digər bir qanunla cümə günü olan həftə tətili yerinə şənbə günü günortadan sonra və bazar günü həftə tətili olaraq müəyyən edildi. 17 fevral 1926-cı ildə İsveçrə Evlilik Qanunundan təcümə edilib hazırlanmış Evlilik Qanunu qəbul edildi və 4 oktyabr 1926-cı ildə qüvvəyə mindi. Bu qanunla türk ailə həyatı yenidən nizamlanmış; tək qadınla evlilik, rəsmi nikah və miras mövzusunda bərabərlik təmin edilmişdir. 1 mart 1926-cı ildə 1889-cu il İtaliya Zanerdelli Qanununa əsaslanaraq hazırlanan 765 saylı Türkiyə Cinayət Qanunu TBMM tərəfindən qəbul edilərək qüvvəyə minmişdir. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Nazilli_Cotton_Factory.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Nazilli_Cotton_Factory.jpg/230px-Nazilli_Cotton_Factory.jpg" decoding="async" width="230" height="130" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Nazilli_Cotton_Factory.jpg/345px-Nazilli_Cotton_Factory.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Nazilli_Cotton_Factory.jpg/460px-Nazilli_Cotton_Factory.jpg 2x" data-file-width="730" data-file-height="412" /></a><figcaption>Atatürk Nazilli Mətbuat Zavodunun açılışında, 9 oktyabr 1937</figcaption></figure> TBMM 1 noyabr 1928-ci ildə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C9%99lifba_inqilab%C4%B1" title="Türkiyə əlifba inqilabı">yeni əlifbanın qəbul edilməsinə</a> dair qanun qəbul etdi. Qanun qəbul edildikdən sonra əhaliyə oxu-yazı öyrətmək məqsədilə "Milli məktəblər" quruldu. Atatürk 24 noyabr 1928-ci ildə "Milli məktəblərin baş müəllimi" elan edildi. Qadınların 1930-cu ildə yerli, 1934-cü ildə isə ümumi seçkilərdə seçmə və seçilmə hüququ tanınmışdır. 12 iyul 1932-ci ildə Atatürkün təlimatı ilə <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Qurumu" title="Türk Dil Qurumu">Türk Dili Tədqiqat Cəmiyyəti</a> qurulmuşdur. 1934-cü ildə keçirilən qurultayda cəmiyyətin adı "Türk Dili Araşdırma Qurumu"; 1936-cı ildəki qurultayda isə "Türk Dil Qurumu" olaraq dəyişdirilmişdir. Homogen və birləşmiş xalq yaradılması üçün <a href="/wiki/T%C3%BCrkl%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99" title="Türkləşdirmə">türkləşdirmə</a> siyasəti tətbiq edildi. Türk olmayan <a href="/wiki/Azl%C4%B1qlar" title="Azlıqlar">azlıqlara</a> ictimaiyyətdə türk dilində danışmaq məcbur edildi, türk dilində olmayan <a href="/wiki/Toponimika" title="Toponimika">toponimlər</a> və azlıqların soyadları türk dilinə çevrildi. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg/230px-The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg" decoding="async" width="230" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg/345px-The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg/460px-The_opening_ceremony_of_Singe%C3%A7_Bridge.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1437" /></a><figcaption>Atatürk Singeç körpüsünün açılışında (<a href="/wiki/Tunceli" title="Tunceli">Tunceli</a>, 17 noyabr 1937)</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda,_Ankara,_29_Ekim_1925.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png/180px-Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png" decoding="async" width="180" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png/270px-Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png/360px-Reisicumhur_Mustafa_Kemal_Cumhuriyet_Bayram%C4%B1_kutlamalar%C4%B1nda%2C_Ankara%2C_29_Ekim_1925.png 2x" data-file-width="453" data-file-height="690" /></a><figcaption>Atatürk <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankarada</a>, 29 oktyabr 1925</figcaption></figure> Atatürkün təlimatı ilə qurulan qurumlardan digər biri <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Tarix_Qurumu" title="Türk Tarix Qurumu">Türk Tarix Qurumudur</a>. Türk tarixini və mədəniyyətini araşdırmaq məqsədilə yaradılan Türk Tarixi Tədqiqat Heyəti 4 iyun 1930-cu ildə ilk iclasını keçirmiş və idarə heyətini təyin etmişdir. 29 mart 1931-ci ildə <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Ocaqlar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Türk Ocaqları">Türk Ocaqlarının</a> 7-ci Qurultayında bağlanma qərarı verildikdən sonra, 12 aprel 1931-ci ildə "Türk Tarixi Tədqiqat Cəmiyyəti" adı ilə yenidən təşkil edilmiş və fəaliyyətinə davam etmişdir. Qurumun adı 1935-ci ildə "Türk Tarixi Araşdırma Qurumu", daha sonra isə "Türk Tarix Qurumu" olaraq dəyişdirilmişdir. 21 iyun 1934-cü ildə qəbul edilmiş <a href="/wiki/Soyad%C4%B1_Qanunu_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" class="mw-redirect" title="Soyadı Qanunu (Türkiyə)">Soyadı Qanununa</a> görə hər türk öz adından başqa ailəsinin ortaq işlədəcəyi soyada sahib olacaqdı. Bu soyadlar türk dilində olacaq, əxlaqa zidd və gülünc adlar soyad olaraq qəbul edilməyəcəkdi. Soyadı Qanununun qəbul edilməsindən sonra 24 noyabr 1934-cü ildə TBMM tərəfindən Mustafa Kamala "Atatürk" soyadı verilmişdir. 26 noyabr 1934-cü ildə qəbul edilmiş digər bir qanunla isə; Ağa, Hacı, Hafiz, Xoca, Molla, Əfəndi, Bəy, Bəyəfəndi, Paşa, Xanım, Xanıməfəndi və Həzrətləri kimi ləqəb və titullar ləğv edilmişdir.<a href="#cite_note-Hanioglu2011p158-132">[127]</a><a href="#cite_note-133">[128]</a> 3 dekabr 1934-cü ildə qəbul edilən "Bəzi kisvələrin (dini geyimlər) geyilməyəcəyinə dair qanun" ilə ruhanilərin hansı din və məzhəbə mənsub olmalarından asılı olmayaraq mabəd və ayinlər xaric digər vaxtlarda ruhani geyimində olmalarına icazə veriləcəkdi.<a href="#cite_note-134">[129]</a> Atatürk prezidentlik dövründə həmçinin torpaq islahatı üçün də çalışmışdır.<a href="#cite_note-dew-135">[130]</a> <a href="/wiki/D%C3%BCny%C9%99vilik" class="mw-redirect" title="Dünyəvilik">Dünyəvilik</a>, <a href="/wiki/Respublika%C3%A7%C4%B1l%C4%B1q" title="Respublikaçılıq">respublikaçılıq</a>, <a href="/wiki/Milliy%C9%99t%C3%A7ilik" class="mw-redirect" title="Milliyətçilik">milliyətçilik</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/halk%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k" class="extiw" title="tr:halkçılık">xalqçılıq</a>, <a href="/wiki/Etatizm" class="mw-redirect" title="Etatizm">dövlətçilik</a>, <a href="/wiki/%C4%B0nqilab%C3%A7%C4%B1l%C4%B1q" title="İnqilabçılıq">inqilabçılıq</a> prinsipləri 10 may 1931-ci ildə <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Firqəsinin</a> proqramında yer almış, 5 fevral 1937-ci ildə isə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Respublikas%C4%B1n%C4%B1n_Konstitusiyas%C4%B1" title="Türkiyə Respublikasının Konstitusiyası">konstitusiyaya</a> daxil edilmişdir.<a href="#cite_note-136">[131]</a><a href="#cite_note-137">[132]</a><a href="#cite_note-138">[133]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="İqtisadiyyat">İqtisadiyyat</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=25" title="İqtisadiyyat bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=25" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İqtisadiyyat">mənbəni redaktə et</a>]</div> Atatürk 1923–1938-ci illər hakimiyyəti dövründə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_iqtisadiyyat%C4%B1" title="Türkiyə iqtisadiyyatı">Türkiyə iqtisadiyyatı</a> ortalama 7,5% qalxaraq ölkənin <a href="/wiki/%C3%9Cmumi_milli_m%C9%99hsul" title="Ümumi milli məhsul">ÜMM</a>-su dünyanın mində 3,62-sindən mində 6,62-sinə yüksəlmişdir.<a href="#cite_note-139">[134]</a> Onun dövründə Türkiyə Respublikası dünyanın ən sürətlə inkişaf edən ölkələrindən biri olmuşdur.<a href="#cite_note-140">[135]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Xarici_siyasət">Xarici siyasət</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=26" title="Xarici siyasət bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=26" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Xarici siyasət">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg/220px-Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg/330px-Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg/440px-Atat%C3%BCrk_ve_Amanullah_Han.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="341" /></a><figcaption>Atatürk <a href="/wiki/%C6%8Ffqan%C4%B1stan" title="Əfqanıstan">Əfqanıstan</a> kralı Amanullah Xan ilə, 1928</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg/220px-King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg" decoding="async" width="220" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg/330px-King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg/440px-King_Edward_VIII_and_President_Kemal_Atat%C3%BCrk.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="346" /></a><figcaption>Atatürk <a href="/wiki/VIII_Eduard" title="VIII Eduard">VIII Eduard</a> ilə, 1936</figcaption></figure> Atatürkün prezidentlik dövründə xarici siyasəti <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99-Yunan%C4%B1stan_%C9%99hali_m%C3%BCbadil%C9%99si" class="mw-redirect" title="Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi">Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi</a>, Türkiyənin <a href="/wiki/Mill%C9%99tl%C9%99r_%C4%B0ttifaq%C4%B1" title="Millətlər İttifaqı">Millətlər Cəmiyyətinə</a> qəbul olması, <a href="/wiki/Balkan_sazi%C5%9Fi" title="Balkan sazişi">Balkan sazişi</a>, <a href="/wiki/Montr%C3%B6_bo%C4%9Fazlar_konvensiyas%C4%B1" title="Montrö boğazlar konvensiyası">Montrö boğazlar konvensiyası</a> və <a href="/wiki/S%C9%99adabad_pakt%C4%B1" title="Səadabad paktı">Səadabad paktı</a> təşkil edir. Atatürk xarici siyasətdə realist və dinamik idi. Ona verilən "xarici siyasətiniz hansı prinsipə əsaslanır?" sualına "Biz özümü tanıyan şəxslərik. Həyata keçirə bilməyəcəyimiz istəklərimiz yoxdur." cavabını vermişdir. O, <a href="/wiki/%C4%B0slamizm" title="İslamizm">islamçılıq</a> və <a href="/wiki/Turan%C3%A7%C4%B1l%C4%B1q" title="Turançılıq">turançılıq</a> ideyalarının zərərli səviyyəyə yüksəlməsinə qarşı tədbirlər görmüşdür. Hərbi tərbiyə görən və müharibələrdə iştirak edən Atatürk əsgərlik xidmətindən sonra sülh və əmin-amanlıq üçün çalışmışdır. Bunu onun "Bizim fikrimizcə, beynəlxalq siyasi təhlükəsizliyin inkişafının birinci və ən mühüm şərti xalqların ən azı sülhməramlılıq ideyasında səmimi birliyidir." ifadəsində görmək mümkündür.<a href="#cite_note-single-141">[136]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Türkiyə-Yunanıstan_münasibətləri">Türkiyə-Yunanıstan münasibətləri</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=27" title="Türkiyə-Yunanıstan münasibətləri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=27" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Türkiyə-Yunanıstan münasibətləri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r6248307"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Həmçinin bax: <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99%E2%80%93Yunan%C4%B1stan_m%C3%BCnasib%C9%99tl%C9%99ri" title="Türkiyə–Yunanıstan münasibətləri">Türkiyə–Yunanıstan münasibətləri</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te,_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg/220px-Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg" decoding="async" width="220" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg/330px-Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg/440px-Atat%C3%BCrk_%C4%B0stanbul_Metris%27te%2C_Harp_Akademileri_Tatbikatlar%C4%B1%27nda_komutanlarla_birlikte.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="692" /></a><figcaption>Atatürk hərbi akademiya manevrlərində, 28 may 1936</figcaption></figure> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99-Yunan%C4%B1stan_%C9%99hali_m%C3%BCbadil%C9%99si" class="mw-redirect" title="Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi">Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi</a> 1923-cü ildə <a href="/wiki/Lozanna_m%C3%BCqavil%C9%99si_(1923)" title="Lozanna müqaviləsi (1923)">Lozanna müqaviləsinin</a> şərtlərindən biri olaraq Türkiyədəki yunanların Yunanıstana, Yunanıstandakı türklərin Türkiyəyə məcburi köçməsidir. Türkiyədə <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> ilə <a href="/wiki/G%C3%B6k%C3%A7eada" title="Gökçeada">Gökçeada</a> və <a href="/wiki/Bozcaada" title="Bozcaada">Bozcaada</a>, Yunanıstanda isə <a href="/wiki/Q%C9%99rbi_Frakiya" title="Qərbi Frakiya">Qərbi Frakiya</a> bu mübadiləyə aid edilməmişdir. Mübadilənin böyük hissəsi 1923–1924-cü illərdə baş tutmuşdur. Atatürk <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99%E2%80%93Yunan%C4%B1stan_m%C3%BCnasib%C9%99tl%C9%99ri" title="Türkiyə–Yunanıstan münasibətləri">Türkiyə-Yunanıstan münasibətlərini</a> nizamlamaq üçün 1930-cu ildə Yunanıstanın Baş naziri <a href="/w/index.php?title=Elefterios_Venizelos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elefterios Venizelos (səhifə mövcud deyil)">Elefterios Venizelosu</a> Türkiyəyə dəvət edərək keçmiş düşməni ilə dostluğun təməlini qoydu. Venizelos hakimiyyətdən getdikdən sonra da Türk-Yunan münasibətləri sabit qalmağa davam etdi. Venizelosun xələfi <a href="/w/index.php?title=Panaqis_%C3%87aldaris&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panaqis Çaldaris (səhifə mövcud deyil)">Panaqis Çaldaris</a> 1933-cü ilin sentyabr ayında Atatürkü ziyarətə gəldi və Türkiyə Yunanıstan arasında <a href="/wiki/Balkan_sazi%C5%9Fi" title="Balkan sazişi">Balkan sazişinin</a> ilkin mərhələsi olan "Səmimi müqavilə" adında pakt imzalandı. Atatürk 1934-cü ildə Venizelos tərəfindən <a href="/wiki/%22Nobel%22_s%C3%BClh_m%C3%BCkafat%C4%B1" title=""Nobel" sülh mükafatı">"Nobel" sülh mükafatına</a> namizəd göstərildi. Amma Nobel Mükafatı Komissiyası qiymətləndirməyə qəbul etmədi.<a href="#cite_note-Calipinternational-142">[137]</a> Yunanıstanın Anadolunu işğal etməsinin yanlış olduğunu düşünən və Türkiyə ilə dotluq münasibətlərinin davam etdirilməsini müdafiə edən diktator <a href="/w/index.php?title=%C4%B0oannis_Meteksas&action=edit&redlink=1" class="new" title="İoannis Meteksas (səhifə mövcud deyil)">İoannis Meteksas</a> Atatürk haqqında demişdir:<blockquote>"…Prezident Atatürkün ortaq ideyalar və sülhməram iş birliyi çərçivəsində Türkiyə-Yunanıstan ittifaqının həqiqi qurucusu olduğunu heç vaxt unutmayacayıq. İki ölkə arasında sıx dotluq əlaqələri quruldu. Yunanıstan bu Türkiyə üçün gələcək yaradan bu böyük şəxsin xatirələrini qoruyacaq."<a href="#cite_note-143">[138]</a></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Millətlər_Cəmiyyəti">Millətlər Cəmiyyəti</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=28" title="Millətlər Cəmiyyəti bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=28" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Millətlər Cəmiyyəti">mənbəni redaktə et</a>]</div> Türkiyə Respublikası 13 aprel 1932-ci ildə keçirilən <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Cenevre_Konferans%C4%B1_(1932)" class="extiw" title="tr:Cenevre Konferansı (1932)">Cenevrə konfransında</a> Millətlər Cəmiyyətinə üzv olmağa hazır olduğunu bildirmişdir. <a href="/wiki/%C4%B0spaniya" title="İspaniya">İspaniya</a> və <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan" title="Yunanıstan">Yunanıstan</a> Türkiyənin <a href="/wiki/Mill%C9%99tl%C9%99r_%C4%B0ttifaq%C4%B1" title="Millətlər İttifaqı">Millətlər Cəmiyyətinə</a> qəbul edilməsini təklif etmişdir. Millətlər Cəmiyyəti bu təklifi 6 iyul 1932-ci ildə səsvermə yolu ilə qəbul etmişdir. Beləcə Türkiyə 18 iyul 1932-ci ildə bu cəmiyyətə üzv olmuşdur. Millətlər Cəmiyyətini 1945-ci ildən sonra <a href="/wiki/Birl%C9%99%C5%9Fmi%C5%9F_Mill%C9%99tl%C9%99r_T%C9%99%C5%9Fkilat%C4%B1" title="Birləşmiş Millətlər Təşkilatı">Birləşmiş Millətlər</a> əvəz etmişdir.<a href="#cite_note-144">[139]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Balkan_sazişi">Balkan sazişi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=29" title="Balkan sazişi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=29" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Balkan sazişi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Balkan_sazi%C5%9Fi" title="Balkan sazişi">Balkan sazişi</a> </div></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg/245px-Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg" decoding="async" width="245" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg/368px-Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg/490px-Alexander_I_of_Yugoslavia_and_Mustafa_Kemal_in_1933.jpg 2x" data-file-width="498" data-file-height="346" /></a><figcaption>Atatürk 1931-ci ildə Yuqoslaviya kralı I Aleksandr ilə</figcaption></figure> <a href="/wiki/Balkan_sazi%C5%9Fi" title="Balkan sazişi">Balkan sazişi</a> 9 fevral 1934-cü ildə <a href="/wiki/Afina" title="Afina">Afina</a> şəhərində <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a>, <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan" title="Yunanıstan">Yunanıstan</a>, <a href="/wiki/Yuqoslaviya" title="Yuqoslaviya">Yuqoslaviya</a> və <a href="/wiki/Rum%C4%B1niya" title="Rumıniya">Rumıniya</a> arasında imzalanmışdır.<a href="#cite_note-145">[140]</a> 1933-cü ildə <a href="/wiki/Veymar_Respublikas%C4%B1" title="Veymar Respublikası">Almaniyada</a> <a href="/wiki/Nasional_Sosialist_Alman_F%C9%99hl%C9%99_Partiyas%C4%B1" title="Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası">Nasional Sosialist Fəhlə Partiyasının</a> hakimiyyətə gəlməsi, <a href="/wiki/%C4%B0taliya_krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="İtaliya krallığı">İtaliyanın</a> <a href="/wiki/Aral%C4%B1q_d%C9%99nizi" title="Aralıq dənizi">Aralıq dənizi</a> və <a href="/wiki/Balkan_yar%C4%B1madas%C4%B1" title="Balkan yarımadası">Balkan yarımadasında</a> möhkəmlənmək istəyi və <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropa</a> dövlətlərinin silahlanma yarışına başlaması dünyada sülhü pozdu. Bu səbəblərdən Balkan dövlətləri arasında müttəfiqlik münasibətləri yarandı. Türkiyə 14 sentyabr 1933-cü ildə <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankarada</a> Yunanıstanla Səmimi müqavilə, 17 oktyabr 1933-cü ildə Rumıniya ilə Dostluq, Hücum etməmə, Arbitraj və Barışıq müqaviləsi, 27 noyabr 1933-cü ildə isə <a href="/wiki/Belqrad" title="Belqrad">Belqradda</a> Yuqoslaviya ilə həmin müqaviləni imzalandı. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Montrö_boğazlar_konvensiyası">Montrö boğazlar konvensiyası</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=30" title="Montrö boğazlar konvensiyası bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=30" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Montrö boğazlar konvensiyası">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Montr%C3%B6_bo%C4%9Fazlar_konvensiyas%C4%B1" title="Montrö boğazlar konvensiyası">Montrö boğazlar konvensiyası</a> </div></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg/245px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg" decoding="async" width="245" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg/368px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg/490px-Atat%C3%BCrk_asker%C3%AE_tatbikatta_askerleri_izliyor.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="531" /></a><figcaption>Atatürk 28 may 1936-cı ildə hərbi təlimdə türk qoşunlarını müşahidə edir</figcaption></figure> <a href="/wiki/Lozanna_S%C3%BClh_Konfrans%C4%B1" title="Lozanna Sülh Konfransı">Lozanna Sülh Konfransında</a> Türkiyə və <a href="/wiki/Antanta_D%C3%B6vl%C9%99tl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Antanta Dövlətləri">Antanta dövlətləri</a> arasında boğazlarla əlaqədar Boğazlar müqaviləsi imzalanmışdı. 1923-cü ildə imzalanmış bu müqavilədə <a href="/wiki/%C4%B0ngilt%C9%99r%C9%99" title="İngiltərə">İngiltərə</a>, <a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_Fransa_Respublikas%C4%B1" title="Üçüncü Fransa Respublikası">Fransa</a>, <a href="/wiki/%C4%B0taliya_krall%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="İtaliya krallığı">İtaliya</a>, <a href="/wiki/Yaponiya" title="Yaponiya">Yaponiya</a>, <a href="/wiki/Bolqar%C4%B1stan" title="Bolqarıstan">Bolqarıstan</a>, <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan" title="Yunanıstan">Yunanıstan</a>, <a href="/wiki/Rum%C4%B1niya" title="Rumıniya">Rumıniya</a>, <a href="/wiki/Yuqoslaviya" title="Yuqoslaviya">Yuqoslaviya</a>, <a href="/wiki/Sovet_Sosialist_Respublikalar%C4%B1_%C4%B0ttifaq%C4%B1" class="mw-redirect" title="Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı">SSRİ</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a> iştirak etmişdir. Müqavilənin şərtlərinə görə müharibə və sülh dövründə ticarət və hərbi gəmilər boğazlardan sərbəst keçə biləcəkdi.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a> <a href="/wiki/%C4%B0kinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Dünya müharibəsi">İkinci Dünya müharibəsinin</a> yaxınlaşması <a href="/wiki/Avropa" title="Avropa">Avropada</a> bir çox siyasi dəyişikliyə səbəb oldu. Boğazların müdafiəsini öz üzərinə götürən dövlətlərdən biri İtaliya Həbəşistana hücum etdi. Yaponiya isə öz istəyi ilə Millətlər Cəiyyətindən çıxdı. Dünyada sülhün təmin edilməsi üçün keçirilən konfranslar nəticəsiz qalmış, bütün dövlətlər silahlanmağa başlamışdı.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a> Siyasi vəziyyətin gəginləşdiyini görən Atatürk boğazlar məsələsini birdəfəlik həll etməyə qərar verdi. Türkiyə hökuməti Millətlər Cəmiyyətindən Lozanna müqaviləsindəki boğazlara aid şərtlərin dəyişdirilməsini tələb etdi. Bu səbəbdən İsveçrə Montrö şəhərində konfrans başlatmış və 20 iyul 1936-cı ildə Türkiyə, İngiltərə, Fransa, Bolqarıstan, Rumıniya, Yuqoslaviya, Yunanıstan, Yaponiya və SSRİ arasında <a href="/wiki/Montr%C3%B6_bo%C4%9Fazlar_konvensiyas%C4%B1" title="Montrö boğazlar konvensiyası">Montrö boğazlar müqaviləsi</a> imzalanmışdır. Konfransa qoşulmayan İtaliya 2 may 1938-ci ildə Boğazlar müqaviləsinə qoşulmuşdur. Montrö boğazlar müqaviləsinin əsas müddəaları bunlardır:<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a> <ul><li>Boğazlar qeyd-şərtsiz Türkiyəyə veriləcək.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a></li> <li>Sülh dövründə hər bir dövlətin ticarət gəmisi sərbəst keçə biləcək, amma müharibə və sülhdə hərbi və mülki hava qüvvələrinin keçməsinə icazə verilməyəcək.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a></li> <li>Əgər Türkiyə bitərəfdirsə müharibə dövründə ticarət gəmiləri keçə biləcək.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a></li> <li>Sülh dövründə <a href="/wiki/Sualt%C4%B1_qay%C4%B1q" title="Sualtı qayıq">sualtı qayıqlar</a> ististina olmaqla hərbi gəmilər on beş gün əvvəldən Türkiyə hökumətinə xəbər verməli, gedəcəkləri yer, ad və növ bildirilməli və sonra təyyarə istifadə etməmək şərti ilə boğazlardan keçə biləcək.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a></li> <li>Əgər Türkiyə müharibəyə giribsə, düşmənə heç bir şəkildə kömək etməmək şərti ilə yalnız bitərəf dövlətlərin ticarət gəmiləri boğazlardan sərbəst keçə biləcək.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a></li></ul> Montrö müqaviləsi 20 il qüvvədə qalacaqdı. Amma bu müddətin bitməsindən 2 il əvvəl tərəflərdən heç biri müqavilənin ləğv edilməsini istəməsə müqavilə qüvvədə qalmağa davam edəcəkdi. Montrö müqaviləsinin müddəti 1956-cı ildə bitsə də tərəflərdən heç biri müqavilənin ləğv edilməsini istəmədiyinə görə bu müqavilə hələ də qüvvədədir.<a href="#cite_note-:0-146">[141]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Səədabad_paktı">Səədabad paktı</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=31" title="Səədabad paktı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=31" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Səədabad paktı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/S%C9%99adabad_pakt%C4%B1" title="Səadabad paktı">Səadabad paktı</a> </div></dd></dl> İtaliyanın şərq ölkərinə hücum planı səbəbi ilə <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyə</a>, <a href="/wiki/%C4%B0ran" title="İran">İran</a>, <a href="/wiki/%C4%B0raq" title="İraq">İraq</a> və <a href="/wiki/%C6%8Ffqan%C4%B1stan" title="Əfqanıstan">Əfqanıstan</a> arasında 8 iyul 1937-ci ildə İranda <a href="/wiki/Saadabad" title="Saadabad">Səadabad sarayında</a> <a href="/wiki/S%C9%99adabad_pakt%C4%B1" title="Səadabad paktı">Səadabad paktı</a> imzalandı. Pakta qoşulan dövlətlər dotluq münasibətlərini qoruyacaq, Millətlər Cəmiyyəti Paktı və <a href="/wiki/Brian-Kelloq_pakt%C4%B1" title="Brian-Kelloq paktı">Brian-Kolleq paktına</a> sadiq qalacaq, bir-birlərinin daxili işlərinə qarışmayacaq, bir-birlərinə hücum etməyəcək, mübahisəli məslələr yarandıqda ortaq qərar qəbul edəcək və sərhədlərin qorunmasına əhəmiyyət verəcəkdilər.<a href="#cite_note-147">[142]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Azərbaycana_münasibəti">Azərbaycana münasibəti</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=32" title="Azərbaycana münasibəti bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=32" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycana münasibəti">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa,_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg/220px-Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg" decoding="async" width="220" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg/330px-Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg/440px-Mustafa_Kamal_pa%C5%9Fa%2C_%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov_v%C9%99_Rusiyan%C4%B1n_T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99ki_ticar%C9%99t_n%C3%BCmay%C9%99nd%C9%99si_S.Aralov.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="362" /></a><figcaption>Mustafa Kamal paşa, İbrahim Əbilov və Rusiyanın Türkiyədəki ticarət nümayəndəsi S. Aralov</figcaption></figure> "Azərbaycanın sevinci bizim sevincimiz, kədəri bizim kədərimizdir. Azərbaycan bizim qardaşımızdır. Heç nəyə baxmayaraq ona yardım etmək borcumuzdur." sözlərini Mustafa Kamal Atatürk 1921-ci ildə <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_SSR" class="mw-redirect" title="Azərbaycan SSR">Azərbaycan SSR</a>-in <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99" title="Türkiyə">Türkiyədəki</a> təmsilçisi <a href="/wiki/%C4%B0brahim_%C6%8Fbilov" title="İbrahim Əbilov">İbrahim Əbilovun</a> etibarnaməsini qəbul edərkən demişdir.<a href="#cite_note-148">[143]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Şəxsi_həyatı">Şəxsi həyatı</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=33" title="Şəxsi həyatı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=33" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şəxsi həyatı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Doğum_tarixi">Doğum tarixi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=34" title="Doğum tarixi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=34" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Doğum tarixi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Kemal_Ataturk_on_Turkish_Stamp,_1940.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Kemal_Ataturk_on_Turkish_Stamp%2C_1940.jpg/170px-Kemal_Ataturk_on_Turkish_Stamp%2C_1940.jpg" decoding="async" width="170" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/99/Kemal_Ataturk_on_Turkish_Stamp%2C_1940.jpg 1.5x" data-file-width="210" data-file-height="328" /></a><figcaption>1940-cı ildə çap olunmuş və Atatürkün doğum tarixinin 1880 olduğunu göstərən poçt markası</figcaption></figure> Atatürkün doğum tarixi dəqiq bilinmir. Həmçinin özü də bilmirdi. <a href="/wiki/Qriqori_t%C9%99qvimi" title="Qriqori təqvimi">Miladi təqvim</a> Türkiyədə 26 dekabr 1925-ci ildən başlayaraq istifadə olunmağa başlamışdır. Doğum tarixinin dəqiq olmamasının səbəbi isə Osmanlı dövründə istfadə olunan iki fərqli təqvimdir. Atatürkün doğum ili 1926-cı ilin yanında <a href="/wiki/Hicri_t%C9%99qvim" title="Hicri təqvim">hicri</a> və ya <a href="/wiki/Rumi_t%C9%99qvim" title="Rumi təqvim">rumi təqvim</a> olduğu qeyd edilməmişdir. Bu səbəbdən miladi təqvimdə ay və ilə əsaslanaraq 1880 və ya 1881-ci ildə anadan olduğu dəqiq bilinmir. Faiq Rəşid Ünat bu məsələni araşdırmaq məqsədilə <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanımın</a> Salonikidəki qonşularını ziyarətə gedib bu mövzuda suallar vermişdir. Aldığı cavablar müxtəlifdir. Belə ki, bəzi qonşular Atatürkün yaz günündə, bəziləri isə qış günündə (yanvar və ya fevral) anadan olduğunu iddia etmişdirlər. Atatürk özü anasının ona yaz günündə anadan olduğunu dediyini, bacısı <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule Atadan</a> isə anasının ona Mustafa Kamalın fırtınalı gecədə anadan olduğunu dediyini söyləmişdir. <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Enver_Behnan_%C5%9Eapolyo" class="extiw" title="tr:Enver Behnan Şapolyo">Ənvər Benhan Şapolyo</a> Atatürkün 23 dekabr 1880-ci ildə anadan olduğunu, <a href="/wiki/%C5%9E%C3%B6vk%C9%99t_S%C3%BCr%C9%99yya_Ayd%C9%99mir" title="Şövkət Sürəyya Aydəmir">Şövkət Sürəyya Aydəmir</a> isə bu tarixin 4 yanvar 1881-ci il olduğunu iddia etmişdir. Şişli Atatürk Muzeyində saxlanılan Atatürkün sonuncu şəxsiyyət vəsiqəsində doğum tarixi "1881" yazılmışdır. 1882-ci ildə anadan olmuş <a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əlif Fuad Cəbəsoy</a> Şişlidəki evində onun "Rauf Bəylə mən sənin böyük qardaşınıq. Çünkü ikimiz də səndən bir yaş böyüyük." nitqini mənbə göstərərək "1881-ci il təvəllüdlü" olduğunu yazmışdır. <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin</a> başlanğıc günü qəbul edilən 19 mayın Atatürkün doğum günü olması tarixçi Rəşid Saffet Atabinen tərəfindən təklif edilmişdir. Bu təklifi Atatürk çox bəyənmiş və ondan doğum gününün soruşanlara 19 may demişdir. Amma bu tarix qəribə hal yaradır. Belə ki, 1881-ci ilin 19 may günü rumi təqvimdə 1297-ci ilə bərabərdir, amma rəsmi doğum tarixi rumi təqvimin 1296-cı ilidir. Rumi təqviminin 1296-cı ili 13 mart 1880 və 12 mart 1881-ci illər arasındadır. Alternativ olaraq Atatürkün doğum tarixi 19 may 1880-ci il qəbul edilə bilər. Bu səbəblərdən Atatürkün nə doğum ili, nə də doğum günü tam dəqiq bilinməmişdir. Atatürkün rumi təqviminin 1296-cı ilində anadan olduğu haqda mənbələr olsa da, onun doğum gününü dəqiq bilmək üçün kifayət qədər mənbə yoxdur. Atatürkün doğum günü miladi təqvimlə 1880 və ya 1881-ci il ola bilər. Doğum günü öz istəyi ilə 19 may olaraq qeyd edilmişdir. Həmin gün həm də <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin</a> başlanğıcı olduğuna görə xüsusi önəm kəsb edir. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Şəxsiyyət_vəsiqəsi">Şəxsiyyət vəsiqəsi</h4>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=35" title="Şəxsiyyət vəsiqəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=35" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şəxsiyyət vəsiqəsi">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="miqyas:408px;max-width:408px"><div style="clear:both;font-weight:bold;text-align:center;background-color:transparent">Soyadı Qanunundan sonra Atatürkün şəxsiyyət vəsiqələri</div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;miqyas:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/200px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg" decoding="async" width="200" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/300px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/400px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg 2x" data-file-width="791" data-file-height="600" /></a></div><div class="thumbcaption" style="clear:left">993.814-B seriya və 51 nömrəli şəxsiyyət vəsiqəsi</div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;miqyas:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/200px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg" decoding="async" width="200" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/300px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg/400px-Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg 2x" data-file-width="1367" data-file-height="1001" /></a></div><div class="thumbcaption" style="clear:left">993.815-B seriya və 51 nömrəli şəxsiyyət vəsiqəsi</div></div><div style="clear:left"></div></div></div> 27 mart 1923-cü ildə verilən şəxsiyyət vəsiqəsində Boy: Orta; Saç: Sarı; Qaş: Sarı; Göz: Mavi; Burun: Adeta; Ağız: Adeta; Bığ: Sarı, kəsilmiş; Saqqal: Təraşlı; Çənə: Uzun; Üz: Uzun; Rəng: Ağ; Fəqlilik: Tam, Titul: Müşir Qazi Mustafa Kamal Paşa Həzrətləri; Doğum yeri və tarixi: Saloniki, 1296; Atasının adı: Əli Rza əfəndi; Anasının adı: Zibeydə xanım; Vəzifəsi: TBMM rəisi və Ali Baş Komandan; Ailə vəziyyəti: Evli; Hərbi xidməti: Müşir; ünvan isə Hacı Bayram məhəlləsi 161/1 qeyd edilmişdi. 24 noyabr 1934-cü ildə 2587 saylı soyad qanunu ilə Qazi Mustafa Kamala "Atatürk" soyadı verildikdən sonra "993.814-B seriya və 51 nömrəli" yeni şəxsiyyət vəsiqəsində Adı: Kemal; Soyadı: Atatürk; "993.815-B seriya və 51 nömrəli" şəxsiyyət vəsiqəsində isə Adı: Kamâl; Soyadı: Atatürk; Vəzifəsi: Prezident; Ailə vəziyyəti: Subay; ünvan isə Ankara vilayəti, Çankaya məhəlləsi, küçə 139, ev 56, mənzil 49 qeyd edilmişdir. Vətəndaşlıq İdarəsinin veb saytında vəsiqə nömrəsi: 10000000146; il: Qaziantep; ilçə: Şahinbəy; məhəllə: Bəy; adı: Qazi Mustafa Kamal; soyadı: Atatürk; atasının adı: Əli Rza bəy; anasının adı: Zibeydə xanım; doğum ili: 1881; cinsiyyəti: kişi olaraq görünür. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Doğum_yeri">Doğum yeri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=36" title="Doğum yeri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=36" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Doğum yeri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ataturk-birth-house.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Ataturk-birth-house.jpg/170px-Ataturk-birth-house.jpg" decoding="async" width="170" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Ataturk-birth-house.jpg/255px-Ataturk-birth-house.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Ataturk-birth-house.jpg/340px-Ataturk-birth-house.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Atatürkün Salonikidəki evi</figcaption></figure> Atatürk İslahxana küçəsi, Koca Qasım Paşa məhəlləsi, Saloniki, Osmanlı dövlətində (indiki Apotolu Pavlu küçəsi № 75, Aya Dimitri məhəlləsi, Saloniki, Yunanıstan) hazırda muzey olan 3 mərtəbəli və 3 otaqlı evdə anadan olmuşdur. Amma Atatürkün ögey bacısı Ruhiye xanımın nəvəsi Fərhad Babürün dediyinə görə Atatürkün anadan olduğu ev olaraq tanınan və şəkildə də göstərilən bu ev Atatürkün anadan olduğu ev deyil. Bu ev Zibeydə xanımın ikini həyat yoldaşı, yəni Atatürkün ögey atası Raqıp bəyin evidir. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Maraqlandığı_mövzular">Maraqlandığı mövzular</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=37" title="Maraqlandığı mövzular bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=37" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Maraqlandığı mövzular">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg/220px-Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg/330px-Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg/440px-Ataturk_at_Cankaya_Library_16_July_1929.jpg 2x" data-file-width="593" data-file-height="430" /></a><figcaption>Atatürk <a href="/wiki/%C3%87ankaya_k%C3%B6%C5%9Fk%C3%BC" title="Çankaya köşkü">Çankaya köşkündəki</a> kitabxanada, 16 iyul 1929</figcaption></figure> Atatürk kitab oxumağı, musiqi dinləməyi, rəqs etməyi, at sürməyi və üzməyi sevirdi. <a href="/wiki/N%C9%99rd" title="Nərd">Nərd</a> və <a href="/wiki/Bilyard" title="Bilyard">bilyard</a> oynamaqdan xoşu gəlirdi. <a href="/wiki/Zeyb%C9%99k_(r%C9%99qs)" title="Zeybək (rəqs)">Zeybək rəqsi</a>, <a href="/wiki/G%C3%BCl%C9%99%C5%9F" title="Güləş">güləş</a>, <a href="/wiki/Rumeli" title="Rumeli">Rumeli</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrk%C3%BC" title="Türkü">türküləri</a> ilə maraqlanırdı. Sakarya adı verdiyi atına və iti <a href="/w/index.php?title=Foks_(it)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foks (it) (səhifə mövcud deyil)">Foksa</a> çox dəyər verirdi. Köməkçilərindən biri Atatürkü asudə vaxtlarında əlindən tarix kitabları düşməyən biri olaraq təsvir etmişdir. Başqa mövzularla maraqlanmaq əvəzinə haddindən çox tarixi kitab oxumasını sevməyən bir siyasətçi ona "Kitab oxuyaraq Samsuna gəldin?" sualına cavab olaraq Atatürk "Mən uşaq vaxtı kasıb idim. Əlimə iki qəpiy pul keçən kimi bir qəpiyini kitaba verirdim. Əgər belə olmasaydı indi etdiklərimin heç birini edə bilməzdim." cavabını verdi. <a href="/wiki/%C3%87ankaya_k%C3%B6%C5%9Fk%C3%BC" title="Çankaya köşkü">Çankaya köşkündə</a> tez-tez dövlət xadimləri, incəsnət adamları, alimlər birlikdə axşam yeməyində toplaşıb dövlətin problemlərini müzakirə edirdilər. Təmiz və səliqəli geyinməyə önəm verirdi. Atatürk təbiəti çox sevirdi. Tez-tez <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_Me%C5%9F%C9%99_Fermas%C4%B1" title="Atatürk Meşə Ferması">Meşə Fermasına</a> gedir, müasir kənd təsərrüfatına keçid məqsədilə aparılan işlərə şəxsən qoşulurdu. Yüksək səviyyədə <a href="/wiki/Frans%C4%B1z_dili" title="Fransız dili">fransız dili</a>, orta səviyyədə <a href="/wiki/Alman_dili" title="Alman dili">alman dili</a> bilirdi. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şəxsi_münasibətləri">Şəxsi münasibətləri</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=38" title="Şəxsi münasibətləri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=38" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şəxsi münasibətləri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Əli Rza Əfəndi">Əli Rza əfəndi</a> və <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanımın</a> Fatma (1872–1875), Əhməd (1874–1883), Ömər (1875–1883), Mustafa (Kamal Atatürk) (1881–1938), Makbule (Boysan, Atadan) (1885–1956) və Naciyə (1889–1901) adında altı övladları olmuşdur. Fatma dörd, Əhməd doqquz, Ömər isə səkkiz yaşında o vaxtlar yayılan epidemiya <a href="/wiki/Difteriya" title="Difteriya">difteriya</a> (o vaxtkı adı ilə quşpalazı) xəstəliyindən öldülər. Ən kiçik övlad Naciyə Mustfa Kamalın Hərbi məktəbi bitirdiyi ildə on iki yaşında olanda vərəm xəstəliyinə tutulub öldü. <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule xanım</a> isə 1956-cı ilə qədər yaşamışdır. Makbule Atadan və Saleh Bozoka görə azyaşlı Mustafa 12 yaşında olanda mayor Rüknəddinin 8 yaşlı qızı Müjgana aşiq olmuşdu. Makbule Atadana görə ikinci sevdiyi qız Xədicə olmuş və Xədicənin anası buna müdaxilə edib aralarındakı əlaqəni kəsmişdir. Sonra komandir Şevki Paşanın 12 yaşlı qızı Əminəyə (Əminə Arıq) riyaziyyat dərsi keçərkən aşiq olmuşdur. Bundan başqa Salonikidə yaşadığı vaxtlarda yunan tacir Əftim Karintenin qızı Eleni Kriyası sevdiyi deyilsə də sübut edilməmişdir. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:LatifeUsakligil_MustafaKemalAtaturk.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/LatifeUsakligil_MustafaKemalAtaturk.gif" decoding="async" width="213" height="312" class="mw-file-element" data-file-width="213" data-file-height="312" /></a><figcaption>Atatürk və xanımı <a href="/wiki/L%C9%99tif%C9%99_U%C5%9F%C5%9Faqi" title="Lətifə Uşşaqi">Lətifə xanım</a>, 1923</figcaption></figure> Mustafa Kamal gənc əsgər olaraq <a href="/wiki/%C3%87anaqqala_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çanaqqala döyüşü">Çanaqqala döyüşündən</a> sonra Osmanlı imperiyasının sonuncu sultanı <a href="/wiki/VI_Mehmed" title="VI Mehmed">VI Mehmedin</a> qızı <a href="/wiki/S%C9%99bih%C9%99_Sultan" title="Səbihə Sultan">Səbihə Sultana</a> üçüncü tərəflər vasitəsilə evlilik təklifi etdi. Səbihə Sultan əmisi <a href="/wiki/II_%C6%8Fbd%C3%BClm%C9%99cid" title="II Əbdülməcid">Əbdülməcid Əfəndinin</a> oğlu <a href="/wiki/%C3%96m%C9%99r_F%C9%99rrux_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Ömər Fərrux Əfəndi">Ömər Fərrux Əfəndini</a> sevdiyini deyərək bu təklifi rədd etdi. Səbihə Sultan həmin günlərdən 40 il sonra <a href="/wiki/Suat_Hayri_%C3%9Crg%C3%BCpl%C3%BC" title="Suat Hayri Ürgüplü">Suat Hayri Ürgüplüyə</a> diktə etdiyi xatirələrində deyir: "Hə, istəmişdi. Mənimlə danışmayıb, amma mən çəkindim və istəmədim. Çünkü qarşımda heç də yaxşı nümunə olmayan <a href="/wiki/%C6%8Fnv%C9%99r_Pa%C5%9Fa" title="Ənvər Paşa">Ənvər Paşa</a> ilə <a href="/wiki/%C6%8Fmin%C9%99_Naciy%C9%99_Sultan" title="Əminə Naciyə Sultan">Naciyə Sultanın</a> həyatı var idi. Sonra tanınmış …bir komandirlə ailə həyatı qura biləcəyimə inanmırdım." <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">İstiqlaliyyət müharibəsi</a> vaxtı Raqıb Bəyin qohumu <a href="/wiki/Fikriy%C9%99_xan%C4%B1m" title="Fikriyə xanım">Fikriyə xanım</a> ilə birlikdə yaşayırdı. <a href="/wiki/V%C9%99r%C9%99m" title="Vərəm">Vərəm</a> xəstəliyinə tutulan Fikriyə xanım müalicə məqsədilə Almaniyaya getdikdən sonra 29 yanvar 1923-cü ildə İzmirin seçilən varlılarından biri Uşakizadə Muammer Bəyin qızı <a href="/wiki/L%C9%99tif%C9%99_U%C5%9F%C5%9Faqi" title="Lətifə Uşşaqi">Lətifə xanımla</a> evləndi. Mustafa Kamalı sevən Fikriyə xanım onun Lətifə xanımla evləndiyini öyrənən kimi Türkiyəyə geri qayıtdı və ilk iş olaraq köşkə getdi. Amma Lətifə xanım onun gəldiyini öyrənən kimi Atatürkə xəbər vermədən onu köşkdən uzaqlaşdırdı. Bu səbəbdən Fikriyə xanımın <a href="/wiki/%C3%87ankaya_k%C3%B6%C5%9Fk%C3%BC" title="Çankaya köşkü">Çankaya köşkündə</a> tapança ilə intihar etdiyi deyilir. Mustafa Kamalın Lətifə xanımla evliliyi 5 avqust 1925-ci ilə qədər davam etmişdir. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv/220px--Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="161" data-durationhint="6" data-mwtitle="Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Fayl:Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/55/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="240" data-height="176" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/55/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="240" data-height="176" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/55/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv" type="video/ogg; codecs="theora"" data-width="240" data-height="176" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/55/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv/Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="196" data-height="144" /></video><figcaption>Atatürk mənəvi qızı <a href="/w/index.php?title=%C3%9Clk%C3%BC_Adat%C9%99p%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkü Adatəpə (səhifə mövcud deyil)">Ülkü</a> ilə gül baxçasında, 12 sentyabr 1936</figcaption></figure> Atatürkün mənəvi övladları <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdurrahim_Tuncak" class="extiw" title="tr:Abdurrahim Tuncak">Əbdürrəhim Tuncak</a>, Afifə, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zehra_Aylin" class="extiw" title="tr:Zehra Aylin">Zəhra Aylin</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Rukiye_Erkin" class="extiw" title="tr:Rukiye Erkin">Rukiye Erkin</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Nebile_%C4%B0rdelp" class="extiw" title="tr:Nebile İrdelp">Nəbilə İrdelp</a>, <a href="/wiki/S%C9%99bih%C9%99_G%C3%B6k%C3%A7%C9%99n" title="Səbihə Gökçən">Səbihə Gökçən</a>, <a href="/wiki/Af%C9%99t_%C4%B0nan" title="Afət İnan">Afət İnan</a>, <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Demir_(asker)" class="extiw" title="tr:Mustafa Demir (asker)">Mustafa Dəmir</a> və <a href="/w/index.php?title=%C3%9Clk%C3%BC_Adat%C9%99p%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkü Adatəpə (səhifə mövcud deyil)">Ülkü Adatəpədir</a>.<a href="#cite_note-149">[144]</a> Bitlis 1916-cı ildə rus işğalından xilas edildiyi illərdə 16-cı hərbi hissənin komandiri olan Mustafa Kamal Paşa müharibədə bütün ailə üzvlərini itirən və heç kimi qalamayan <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Abdurrahim_Tuncak" class="extiw" title="tr:Abdurrahim Tuncak">Əbdürrəhimi</a> övladlığa götürdü. Onu <a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbula</a> — anası <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə xanım</a> və bacısı <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbulenin</a> yanına göndərdi. <a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zehra_Aylin" class="extiw" title="tr:Zehra Aylin">Zəhra Aylin</a> və ya Zəhra Mehmed (Amasyalı Mehmedin qızı) 1936-cı ildə <a href="/wiki/London" title="London">Londondan</a> ekspres qatarla <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Parisə</a> səyahət edəndə <a href="/wiki/Amyen" title="Amyen">Amyen</a> yaxınlığında qataradan düşərək öldü. Səbihə Gökçən isə ilk türk qadın pilot və dünyanın ilk qadın döyüş pilotu oldu. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dini_inancı">Dini inancı</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=39" title="Dini inancı bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=39" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Dini inancı">mənbəni redaktə et</a>]</div> <dl><dd><div class="noprint"><a href="/wiki/Fayl:Gnome-searchtool.svg" class="mw-file-description" title="border=none"><img alt="border=none" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/15px-Gnome-searchtool.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/23px-Gnome-searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Gnome-searchtool.svg/30px-Gnome-searchtool.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a> Əsas məqalə: <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%BCn_dini_inanc%C4%B1" class="mw-redirect" title="Atatürkün dini inancı">Atatürkün dini inancı</a> </div></dd></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png/220px-T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png" decoding="async" width="220" height="197" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png/330px-T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png/440px-T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti%27nde_herkes_Allah%27a_istedi%C4%9Fi_gibi_ibadet_eder.png 2x" data-file-width="1080" data-file-height="966" /></a><figcaption>Atatürk: "Türkiyə Respublikasında hər kəs Allaha istədiyi kimi ibadət edə bilər. Heç kimə dini görüşləri ilə bağlı bir şey edilməz. Türkiyənin rəsmi dini yoxdur. Türkiyədə kiməsə öz inancını məcburi qəbul etdirməyə çalışan şəxslər yoxdur və olsa da buna icazə verilməz."</figcaption></figure> Atatürkün dini inancı mübahisəli məsələdir. Dini inacı mövzusunda fərqli araşdırmaçılar fərqli düşüncələrdədir. Bəzi mənbələr <a href="/wiki/M%C3%BCs%C9%99lman" title="Müsəlman">müsəlman</a> olduğunu, bəziləri isə <a href="/wiki/Deizm" title="Deizm">deist</a> və ya <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateist</a> olduğunu iddia edir. Bir danışığında dini "zəruri" adlandıran Atatürk digər danışığında da <a href="/wiki/%C4%B0slam" title="İslam">İslamı</a> "bizim dinimiz" və "böyük dinimiz" adlandırmışdır. Həmçinin <a href="/wiki/Quran" title="Quran">Quran</a> haqqında "şanı böyük" və "ən əksiksiz kitab", <a href="/wiki/M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d" title="Məhəmməd">Məhəmməd</a> haqqında "peyğəmbərimiz əfəndimiz həzrətləri" və "Allahın birinci və ən böyük qulu" ifadələri istifadə etmişdir. 1922-ci il və 1923-cü ildə iki çıxışında "<a href="/wiki/Allah" title="Allah">Allah</a> birdir, böyükdür." demişdir. Atatürk dini "zəruri" adlandırsa da əks olaraq "dini olanların kasıb olmağa məhkum olduqlarını" və bu səbəblə "xüsusilə din anlayışını ləğv etməy"in vacib olduğunu düşündüyünə dair mənbələr də mövcuddur. <a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkirin</a> bildirdiyinə görə Atatürk insanların Quranı başa düşərək oxumaları üçün Quranı türk dilinə təcrümə etdirmişdir. Bunlardan başqa İslama dair işlətdiyi mənfi ifadələr də vardır. Qarabəkirin dediyinə görə Atatürk Quran və Məhəmmədlə əlaqəli mənfi sözlər işlətmişdir. Mənbələr Atatürkün dinə şübhə ilə yanaşdığını və sərbəst düşünən biri olduğunu göstərir. 1933-cü ildə ABŞ səfiri Çarlz Şerrill Atatürkdən müsahibə aldı. Atatürk müsahibədə "dininin sadəcə kainatın yaradıcısı və hakimi tək Tanrıya inanmaq olduğunu, insanların belə bir Tanrıya inanmağa ehtiyacları olduğunu və dualar vasitəsilə bu Tanrıyla danışmağın yaxşı olduğunu" demişdir. Atatürkə görə türk xalqı İslamın həqiqətən nə olduğunu bilmir və Quranı oxumur. Onun fikrincə insanlar başa düşmədikləri ərəb dilində yazılmış cümlələrdən təsirlənir və adət-ənənələrinə uyğun olaraq məscidlərə gedirlər. Türklər Quranı oxuyub təhlil etdikdən sonra İslamdan uzaqlaşacaqlar. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ölümü">Ölümü</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=40" title="Ölümü bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=40" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ölümü">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_(page_312_crop).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg/220px-Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg/330px-Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg/440px-Ebedi_%C5%9Eefimiz_Atat%C3%BCrk_%C3%BCn_%C4%B0stanbul_ve_Ankaradaki_Cenaze_T%C3%B6reni_Alb%C3%BCm%C3%BC_%28page_312_crop%29.jpg 2x" data-file-width="2927" data-file-height="1974" /></a><figcaption>Atatürkün cənazəsi</figcaption></figure> Atatürkün səhhətində 1937-ci ildən sonra problemlər yarandı. 1938-ci ilin əvvəllərində ona <a href="/wiki/Sirroz" title="Sirroz">sirroz</a> diaqnozu qoyuldu. Bu səbəbdən Avropadan həkimlər gətirildi. Türk və xarici həkimlər sağlamlığını geri gətirə bilmədi. Atatürk 10 noyabr 1938-ci ildə yerli saatla səhər saat 09:05-də <a href="/wiki/Dolmaba%C4%9F%C3%A7a_saray%C4%B1" title="Dolmabağça sarayı">Dolmabağça sarayında</a> vəfat etdi. Cənazəsi <a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankaraya</a> göndərildi və nəşi 21 noyabr 1938-ci ildə mərasimlə <a href="/wiki/Ankara_Etnoqrafiya_Muzeyi" title="Ankara Etnoqrafiya Muzeyi">Ankara Etnoqrafiya Muzeyindəki</a> müvəqqəti qəbrinə qoyuldu. Bundan 15 il sonra 10 noyabr 1953-cü ildə <a href="/wiki/An%C4%B1tq%C9%99bir" title="Anıtqəbir">Antıqəbirdə</a> yerləşən əbədi qəbrində torpağa tapşırıldı. Vəsiyyətinə görə sərvəti <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Tarix_Qurumu" title="Türk Tarix Qurumu">Türk Tarix Qurumuna</a> və <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Qurumu" title="Türk Dil Qurumu">Türk Dil Qurumuna</a> verildi; Makbule Atadanın <a href="/wiki/%C3%87ankaya" title="Çankaya">Çankayada</a> qalmasını, Makbule Atadana və mənəvi qızlarına maaş verilməsini və <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönünün</a> uşaqlarına təhsil almaları üçün dəstək göstərilməsini istəmişdir. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Əsərləri">Əsərləri</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=41" title="Əsərləri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=41" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Əsərləri">mənbəni redaktə et</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf/page1-220px-Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf.jpg" decoding="async" width="220" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf/page1-330px-Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf/page1-440px-Ta%27l%C3%AEm_ve_Terbiye-i_Askeriyye_Hakk%C4%B1nda_Nokta-i_Nazarlar.pdf.jpg 2x" data-file-width="1231" data-file-height="1610" /></a><figcaption>Atatürkün 1916-cı ildə 16-cı hissə komandiri olduğu vaxtlarda yazdığı "Hərbi təlim və tərbiyə haqqında nöqteyi nəzərlər" əsəri</figcaption></figure>"<a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tak%C4%B1m%C4%B1n_Muharebe_Talimi" class="extiw" title="tr:Takımın Muharebe Talimi">Komandanın müharibə təlimi</a>" — Saloniki mətbəəsi, Saloniki, 1908 (Alman dilindən tərcümə). <ul><li>"Cüməli ordugahı — Süvari: Hərbi hissə, diviziya, təlim və həmlələr" — Saloniki, 1909.</li> <li>"Ordu toplanması və tətbiqat səyahəti" — Saloniki Hərbi mətbəəsi, 1911.</li> <li>"Hərbi hissənin müharibə təlimi" — 1912 (Alman dilindən tərcümə).</li> <li>"Ordu toplanması məsələsinin həlli və əmrlərin qəbul edilməsinə dair nəsihət" — Ədirnə Sənaye Məktəbi mtəbəəsi, 1916.</li> <li>"Hərbi təlim və tərbiyə haqqında nöqteyi nəzərlər" — Ədirnə Sənaye Məktəbi mtəbəəsi, 1916.</li> <li>"<a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zabit_ve_Kumandan_ile_Hasbihal" class="extiw" title="tr:Zabit ve Kumandan ile Hasbihal">Zabit və komandir ilə danışıq</a>" — Minbər mətbəəsi, 1918.</li> <li>"<a href="/wiki/Nitq_(Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk)" title="Nitq (Mustafa Kamal Atatürk)">Nitq</a>" — Türk Təyyarə Cəmiyyəti, Ankara, 1927.</li> <li>"<a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Medeni_Bilgiler" class="extiw" title="tr:Medeni Bilgiler">Mədəni məlumatlar</a>" — Milliyət mətbəəsi, İstanbul, 1930.</li> <li>"<a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Geometri_(kitap)" class="extiw" title="tr:Geometri (kitap)">Həndəsə</a>" — 1937.</li></ul> Atatürkün həmçinin 1915–18-ci illərdə müharibədə yazdığı gündəlikləri də vardır. Bunlardan "Anafartalar müharibəsində aid tarixçə" Türk Tarix Qurumu tərəfindən kitab olaraq nəşr edilmişdir. 1908–1938-ci illərdə Atatürkün imzaladığı, yazdığı, danışdığı şəxsi qeydləri daxil olmaqla hər şeyin yer aldığı "<a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_B%C3%BCt%C3%BCn_Eserleri" class="extiw" title="tr:Atatürk'ün Bütün Eserleri">Atatürkün bütün əsərləri</a>" adlı ensiklopediya da mövcuddur. Atatürkün uğurlarının və yazdığı əsərlərinin ən vacib əsaslarından biri kitab oxumağa marağı olmuşdur. Məsələn, sonralar dünya üzrə sülhün və insan hüquqlarının qorunması məsələsində öndərlərdən olan şəxs Herbert Uelles 1921-ci ildə ingilis dilində 1208 səhifəlik "Bəşəriyyətin tarixi" adlı kitab nəşr edir. Bu kitab Atatürk tərəfindən qısa müddətdə oxunur, qiymətləndirilir və Türkiyədə nəşr edildikdən sonra "Nitq" əsərində yer alır. Həmçinin 1756-cı ildə ümumilikdə 5 cilddən ibarət olan və fransız dilində yazılmış "Hunlar, türklər və moğollar" kitabı da Atatürkün oxuduğu kitablardan biridir. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Atatürkün_təsis_etdiyi_qurumlar">Atatürkün təsis etdiyi qurumlar</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=42" title="Atatürkün təsis etdiyi qurumlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=42" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Atatürkün təsis etdiyi qurumlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7368653">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend">  Bağlanmış və ya adı dəyişdirilmiş qurumları göstərir.</div> <table class="wikitable" border="2" cellpadding="3" cellspacing="0" style="font-size:90%"> <tbody><tr> <th style="background:LightSteelBlue; color:Black">Qurumun adı </th> <th style="background:LightSteelBlue; color:Black">Qurulma tarixi </th> <th style="background:LightSteelBlue; color:Black">Məkan </th></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu_Ajans%C4%B1" class="extiw" title="tr:Anadolu Ajansı">Anadolu İnformasiya agenti</a> </td> <td>6 aprel 1920 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_Cumhuriyeti_Sa%C4%9Fl%C4%B1k_Bakanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="extiw" title="tr:Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı">Türkiyə Səhiyyə Nazirliyi</a> </td> <td>2 may 1920 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87ocuk_Hizmetleri_Genel_M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC" class="extiw" title="tr:Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü">Uşaqların Müdafiəsi Qurumu</a> </td> <td>30 iyun 1921 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%C4%B0zmir_Beyn%C9%99lxalq_S%C9%99rgisi" title="İzmir Beynəlxalq Sərgisi">İzmir Beynəlxalq Sərgisi</a> </td> <td>17 fevral 1923 </td> <td><a href="/wiki/%C4%B0zmir" title="İzmir">İzmir</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/D%C9%99yan%C9%99t_i%C5%9Fl%C9%99ri_%C3%BCzr%C9%99_r%C9%99hb%C9%99rlik_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" title="Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik (Türkiyə)">Diyanət işləri üzrə rəhbərlik</a> </td> <td>3 mart 1924 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0%C5%9F_Bank%C4%B1" title="Türkiyə İş Bankı">Türkiyə İş Bankı</a> </td> <td>26 avqust 1924 </td> <td><a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_Me%C5%9F%C9%99_Fermas%C4%B1" title="Atatürk Meşə Ferması">Atatürk Meşə Ferması</a> </td> <td>1925 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_%C3%9Cniversitesi_Hukuk_Fak%C3%BCltesi" class="extiw" title="tr:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi">Ankara Universitetinin Hüquq fakültəsi</a> </td> <td>5 noyabr 1925 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu_Sigorta" class="extiw" title="tr:Anadolu Sigorta">Anadolu Sığorta</a> </td> <td>1 aprel 1925 </td> <td><a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_Sanayi_ve_Maadin_Bankas%C4%B1" class="extiw" title="tr:Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası">Türkiyə Sənaye və Maadin Bankı</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">1 aprel 1925 </td> <td style="background:#ffffcc;">- </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_%C4%B0statistik_Kurumu" class="extiw" title="tr:Türkiye İstatistik Kurumu">Türkiyə Statistika İnsitutu</a> </td> <td>26 aprel 1926 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_D%C3%B6vl%C9%99t_D%C9%99mir_Yollar%C4%B1" title="Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları">Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları</a> </td> <td>1927 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Refik_Saydam_H%C4%B1fz%C4%B1ss%C4%B1hha_Merkezi_Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" class="extiw" title="tr:Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı">Mərkəzi Gigiyena İnsitutu</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">27 may 1928 </td> <td style="background:#ffffcc;"><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrk_Tarix_Qurumu" title="Türk Tarix Qurumu">Türk Tarixi Tədqiqat Cəmiyyəti</a> </td> <td>12 aprel 1931 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Respublikas%C4%B1_M%C9%99rk%C9%99zi_Bank%C4%B1" title="Türkiyə Respublikası Mərkəzi Bankı">Türkiyə Respublikası Mərkəzi Bankı</a> </td> <td>3 oktyabr 1931 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Halkevleri" class="extiw" title="tr:Halkevleri">Xalqevləri</a> </td> <td>19 fevral 1932 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Qurumu" title="Türk Dil Qurumu">Türk Dili Tədqiqat Cəmiyyəti</a> </td> <td>12 iyul 1932 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_%C3%9Cniversitesi_Ziraat_Fak%C3%BCltesi" class="extiw" title="tr:Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi">Kənd Təsərrüfatı İnsitutu</a> </td> <td>1933 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Yollar%C4%B1" title="Türk Hava Yolları">Türk Hava Yolları</a> </td> <td>20 may 1933 </td> <td><a href="/wiki/%C4%B0stanbul" title="İstanbul">İstanbul</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCmerbank" class="extiw" title="tr:Sümerbank">Sümerbank</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">11 iyul 1933 </td> <td style="background:#ffffcc;">- </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkku%C5%9Fu" class="extiw" title="tr:Türkkuşu">Türkquşu</a> </td> <td>3 may 1935 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Etibank" class="extiw" title="tr:Etibank">Etibank</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">14 iyun 1935 </td> <td style="background:#ffffcc;">- </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Mineral_T%C9%99dqiqat_v%C9%99_K%C9%99%C5%9Ffiyyat_%C3%9Cmumi_M%C3%BCdirliyi" title="Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Ümumi Müdirliyi">Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Müdirliyi</a> </td> <td>14 iyun 1935 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ankara_%C3%9Cniversitesi_Dil_ve_Tarih-Co%C4%9Frafya_Fak%C3%BCltesi" class="extiw" title="tr:Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi">Dil və Tarix-Coğrafiya fakültəsi</a> </td> <td>14 iyun 1935 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Elektrik_%C4%B0%C5%9Fleri_Et%C3%BCt_%C4%B0daresi_Genel_M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC" class="extiw" title="tr:Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü">Elektrik İşləri Araşdırma İdarəsi</a> </td> <td>24 iyun 1935 </td> <td><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye_%C5%9Eeker_Fabrikalar%C4%B1" class="extiw" title="tr:Türkiye Şeker Fabrikaları">Türkiyə Şəkər Fabrikləri</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">6 iyul 1935 </td> <td style="background:#ffffcc;"><a href="/wiki/Ankara" title="Ankara">Ankara</a> </td></tr> <tr> <td style="background:#ffffcc;"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bursa_Merinos_Fabrikas%C4%B1" class="extiw" title="tr:Bursa Merinos Fabrikası">Bursa Merinos Fabriki</a> </td> <td style="background:#ffffcc;">2 fevral 1938 </td> <td style="background:#ffffcc;"><a href="/wiki/Bursa" title="Bursa">Bursa</a> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Həmçinin_bax">Həmçinin bax</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=43" title="Həmçinin bax bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=43" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həmçinin bax">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Atatürkçülük">Atatürkçülük</a></li> <li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%BCn_Prinsipl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Atatürkün Prinsipləri">Atatürkün prinsipləri</a></li> <li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_islahatlar%C4%B1" title="Atatürk islahatları">Atatürk islahatları</a></li> <li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tin%C9%99_p%C9%99r%C9%99sti%C5%9F" title="Atatürk şəxsiyyətinə pərəstiş">Atatürk şəxsiyyətinə pərəstiş</a></li> <li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si" class="mw-disambig" title="Atatürk abidəsi">Atatürk abidələri</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Qeydlər_və_istinadlar">Qeydlər və istinadlar</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=44" title="Qeydlər və istinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=44" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qeydlər və istinadlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qeydlər">Qeydlər</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=45" title="Qeydlər bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=45" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qeydlər">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> Doğum adı: Əli Rza oğlu Mustafa; 1890-cı illərdən 1911-ci ilə qədər: Mustafa Kamal; 1911-ci ildən 1916-cı ilə qədər: Mustafa Kamal "Bəy"; 1916-cı ildən 1921-ci ilə qədər: Mustafa Kamal "Paşa"; 1921-ci ildən 1934-cü ilə qədər: "Qazi" Mustafa Kamal "Paşa"; 1934–1935-ci illərdə: Kamal Atatürk; 1935-ci ildən sonra: Kamâl Atatürk. Ömrünün çox hissəsində daşıdığı Mustafa Kamal adı ilə tanınır və yad edilir. "<a href="/wiki/Time_(jurnal)" title="Time (jurnal)">Time</a>" jurnalı 19 may 1941-ci il tarixli nömrəsində yazmışdır: "Yeddi adlı adam. Bu sarışın, mavi gözlü, şən adamın Kamâl Atatürk adı ilə ölməzdən əvvəl yeddi adı var idi." </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> Atatürkün doğum günü dəqiq bilinmir. 19 may — Samsunda İstiqlaliyyət müharibəsinin başladığı gün onun simvolik doğum günüdür. Bundan başqa Atatürkün 1881-ci ildə deyil 1880-ci ildə anadan olduğu da iddia edilir. Baxın: "<a class="mw-selflink-fragment" href="#Doğum_tarixi">Doğum tarixi</a>". </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> Ətraflı məlumat üçün "<a class="mw-selflink-fragment" href="#Doğum_tarixi">Doğum tarixi</a>" başlığına nəzər yetirin. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Endrü Monqoya görə "Bu tarix (15 oktyabr 1911) Mustafa Kamalın İzmir yaxınlığında yerləşən Urla stansiyasından 17 oktyabr 1911-ci ildə Saleh Bozoka göndərdiyi məktubda qeyd edilib. Həmçinin 22 may 1912-ci ildə Benqazidən Əbdül Kərimə göndərilən digər məktubda da həmin tarix qeyd edilmişdir. (ATASE, "1911–1912 Osmanlı-İtalyan Harbi", s. 134)." Corc Qavriç isə bu tarixin 4 oktyabr 1911-ci il olduğunu bildirmişdir. </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin</a> başlıca 14 öndərinə verilmiş titul. </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="İstinadlar">İstinadlar</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=46" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=46" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <div class="div-col columns column-count column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2;"><ol class="references"> <li id="cite_note-_804a75bd854004ff-1">↑ <a href="#cite_ref-_804a75bd854004ff_1-0">1</a> <a href="#cite_ref-_804a75bd854004ff_1-1">2</a> <a href="#cite_ref-_804a75bd854004ff_1-2">3</a> <a href="#cite_ref-_804a75bd854004ff_1-3">4</a> <a href="/wiki/Fransa_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Fransa Milli Kitabxanası">Bibliothèque nationale de France</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12055367s">BnF identifikatoru</a> (fr.): açıq məlumat platforması. 2011. </li> <li id="cite_note-_54034ecf2d26fb63-2">↑ <a href="#cite_ref-_54034ecf2d26fb63_2-0">1</a> <a href="#cite_ref-_54034ecf2d26fb63_2-1">2</a> <a href="#cite_ref-_54034ecf2d26fb63_2-2">3</a> <a href="#cite_ref-_54034ecf2d26fb63_2-3">4</a> Ататюрк Мустафа Кемаль // <a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_(%D1%82%D1%80%D0%B5%D1%82%D1%8C%D0%B5_%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5)" class="extiw" title="ru:Большая советская энциклопедия (третье издание)">Большая советская энциклопедия</a> (rus.): [в 30 т.]. / под ред. <a href="/wiki/Aleksandr_Proxorov" title="Aleksandr Proxorov">А. М. Прохорова</a> 3-е изд. <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Москва</a>: <a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Rusiya_Ensiklopediyas%C4%B1_(n%C9%99%C5%9Friyyat)" title="Böyük Rusiya Ensiklopediyası (nəşriyyat)">Советская энциклопедия</a>, 1969. </li> <li id="cite_note-_7911e1cc57f1d071-3">↑ <a href="#cite_ref-_7911e1cc57f1d071_3-0">1</a> <a href="#cite_ref-_7911e1cc57f1d071_3-1">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.msb.gov.tr/Content/Upload/Docs/askeritariharsiv/13_turk_istiklal_harbi_komutan_biyografileri.pdf">https://www.msb.gov.tr/Content/Upload/Docs/askeritariharsiv/13_turk_istiklal_harbi_komutan_biyografileri.pdf</a>. </li> <li id="cite_note-_1743a8c80275ecd7-4">↑ <a href="#cite_ref-_1743a8c80275ecd7_4-0">1</a> <a href="#cite_ref-_1743a8c80275ecd7_4-1">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/591866/Thessaloniki">http://www.britannica.com/EBchecked/topic/591866/Thessaloniki</a>. </li> <li id="cite_note-_b30dc6978bff494b-5">↑ <a href="#cite_ref-_b30dc6978bff494b_5-0">1</a> <a href="#cite_ref-_b30dc6978bff494b_5-1">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/ataturkun-dolmabahce-sarayindaki-odasinda-toren/961584">https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/ataturkun-dolmabahce-sarayindaki-odasinda-toren/961584</a>. </li> <li id="cite_note-_662fe8f70f19eeb9-6">↑ <a href="#cite_ref-_662fe8f70f19eeb9_6-0">1</a> <a href="#cite_ref-_662fe8f70f19eeb9_6-1">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.milliyet.com.tr/nefeslerin-tutuldugu-tarih-9/gundem/detay/1789751/default.htm">http://www.milliyet.com.tr/nefeslerin-tutuldugu-tarih-9/gundem/detay/1789751/default.htm</a>. </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation web"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg">"Fayl:Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg - Vikianbar"</a>. commons.wikimedia.org.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=commons.wikimedia.org&rft.atitle=Fayl%3AAtat%C3%BCrk%27%C3%BCn+993+814+seri+numaral%C4%B1+n%C3%BCfus+c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg+-+Vikianbar&rft_id=https%3A%2F%2Fcommons.wikimedia.org%2Fwiki%2FFayl%3AAtat%25C3%25BCrk%2527%25C3%25BCn_993_814_seri_numaral%25C4%25B1_n%25C3%25BCfus_c%25C3%25BCzdan%25C4%25B1.jpg&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4913744">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation web"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg">"Fayl:Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg - Vikianbar"</a>. commons.wikimedia.org.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=commons.wikimedia.org&rft.atitle=Fayl%3AAtat%C3%BCrk%27%C3%BCn+993+815+seri+numaral%C4%B1+n%C3%BCfus+c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg+-+Vikianbar&rft_id=https%3A%2F%2Fcommons.wikimedia.org%2Fwiki%2FFayl%3AAtat%25C3%25BCrk%2527%25C3%25BCn_993_815_seri_numaral%25C4%25B1_n%25C3%25BCfus_c%25C3%25BCzdan%25C4%25B1.jpg&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-ÁgostonMasters20092-11"><a href="#cite_ref-ÁgostonMasters20092_11-0">↑</a> <cite class="citation encyclopaedia">Cuthell Jr., David Cameron. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA56">Atatürk, Kemal (Mustafa Kemal)</a> // Ágoston, Gábor; Masters, Bruce (redaktorlar ). Arxivlənmiş surət. Encyclopedia of the Ottoman Empire. <a href="/w/index.php?title=New_York_City&action=edit&redlink=1" class="new" title="New York City (səhifə mövcud deyil)">New York</a>: <a href="/w/index.php?title=Facts_On_File&action=edit&redlink=1" class="new" title="Facts On File (səhifə mövcud deyil)">Facts On File</a>. 2009. 56–60. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-0-8160-6259-1" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-0-8160-6259-1"><bdi>978-0-8160-6259-1</bdi></a>. <a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//lccn.loc.gov/2008020716">2008020716</a>. 27 December 2021 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211227182639/https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA56">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 23 January 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft.btitle=Encyclopedia+of+the+Ottoman+Empire&rft.place=New+York&rft.pages=56-60&rft.pub=Facts+On+File&rft.date=2009&rft_id=info%3Alccn%2F2008020716&rft.isbn=978-0-8160-6259-1&rft.aulast=Cuthell+Jr.&rft.aufirst=David+Cameron&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQjzYdCxumFcC%26pg%3DPA56&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/worldencyclopedi00oxfo">Atatürk, Kemal</a> // World Encyclopedia (ingilis), Philip's, 2014, <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Facref%2F9780199546091.001.0001">10.1093/acref/9780199546091.001.0001</a>, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9780199546091" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9780199546091"><bdi>9780199546091</bdi></a>, İstifadə tarixi: 9 June 2019</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Atat%C3%BCrk%2C+Kemal&rft.btitle=World+Encyclopedia&rft.pub=Philip%27s&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Facref%2F9780199546091.001.0001&rft.isbn=9780199546091&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fworldencyclopedi00oxfo&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite id="CITEREFBooks2003" class="citation">Books, Market House Books Market House, Books, Market House (redaktor), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whoswhointwentie00brig">"Atatürk, Kemal"</a>, Who's Who in the Twentieth Century (ingilis), Oxford University Press, 2003, <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Facref%2F9780192800916.001.0001">10.1093/acref/9780192800916.001.0001</a>, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9780192800916" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9780192800916"><bdi>9780192800916</bdi></a>, İstifadə tarixi: 9 June 2019</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Who%27s+Who+in+the+Twentieth+Century&rft.atitle=Atat%C3%BCrk%2C+Kemal&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Facref%2F9780192800916.001.0001&rft.isbn=9780192800916&rft.aulast=Books&rft.aufirst=Market+House+Books+Market+House&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhoswhointwentie00brig&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Wolf2-14"><a href="#cite_ref-Wolf2_14-0">↑</a> Harold Courtenay Armstrong Gray Wolf, Mustafa Kemal: An Intimate Study of a Dictator. page 225 </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://blog.nationalgeographic.org/2012/05/16/einstein-and-ataturk-part-1/">"EINSTEIN AND ATATURK (Part 1), National Geographic Society Newsroom"</a>. 2021-05-22 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210522162629/https://blog.nationalgeographic.org/2012/05/16/einstein-and-ataturk-part-1/">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=EINSTEIN+AND+ATATURK+%28Part+1%29%2C+National+Geographic+Society+Newsroom&rft_id=https%3A%2F%2Fblog.nationalgeographic.org%2F2012%2F05%2F16%2Feinstein-and-ataturk-part-1%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-zurcher142-16"><a href="#cite_ref-zurcher142_16-0">↑</a> Zürcher, Turkey: a modern history, 142 </li> <li id="cite_note-tempo2-17"><a href="#cite_ref-tempo2_17-0">↑</a> Türkiye'nin 75 yılı, Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, pp. 48, 59, 250 </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> Mastering Modern World History by Norman Lowe, second edition </li> <li id="cite_note-Tormented_by_history:_nationalism_in_Greece_and_Turkey2-19"><a href="#cite_ref-Tormented_by_history:_nationalism_in_Greece_and_Turkey2_19-0">↑</a> <cite class="citation book">Sofos, Umut Özkırımlı & Spyros A. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/tormentedbyhisto0000zkrm">Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey</a>. New York: Columbia University Press. 2008. səh. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/tormentedbyhisto0000zkrm/page/167">167</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9780231700528" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9780231700528"><bdi>9780231700528</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tormented+by+history%3A+nationalism+in+Greece+and+Turkey&rft.place=New+York&rft.pages=167&rft.pub=Columbia+University+Press&rft.date=2008&rft.isbn=9780231700528&rft.aulast=Sofos&rft.aufirst=Umut+%C3%96zk%C4%B1r%C4%B1ml%C4%B1+%26+Spyros+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftormentedbyhisto0000zkrm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Citizenship_and_Minorities:_A_Historical_Overview_of_Turkey2-20"><a href="#cite_ref-Citizenship_and_Minorities:_A_Historical_Overview_of_Turkey2_20-0">↑</a> <cite class="citation journal">Toktaş, Şule. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/761586">"Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority"</a>. Journal of Historical Sociology. 18 (4). 2005: 394–429. <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1467-6443.2005.00262.x">10.1111/j.1467-6443.2005.00262.x</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0952-1909">0952-1909</a>. 3 May 2020 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200503083439/https://www.academia.edu/761586/Citizenship_and_Minorities_A_Historical_Overview_of_Turkey_s_Jewish_Minority">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 7 January 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Historical+Sociology&rft.atitle=Citizenship+and+Minorities%3A+A+Historical+Overview+of+Turkey%27s+Jewish+Minority&rft.volume=18&rft.issue=4&rft.pages=394-429&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1467-6443.2005.00262.x&rft.issn=0952-1909&rft.aulast=Tokta%C5%9F&rft.aufirst=%C5%9Eule&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F761586&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Social_relations_in_Ottoman_Diyarbekir,_1870-19152-21"><a href="#cite_ref-Social_relations_in_Ottoman_Diyarbekir,_1870-19152_21-0">↑</a> <cite class="citation book">Jongerden, Joost; Verheij, Jelle, redaktorlar Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915. Leiden: Brill. 3 August 2012. səh. 300. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-90-04-22518-3" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-90-04-22518-3"><bdi>978-90-04-22518-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Social+relations+in+Ottoman+Diyarbekir%2C+1870%E2%80%931915&rft.place=Leiden&rft.pages=300&rft.pub=Brill&rft.date=2012-08-03&rft.isbn=978-90-04-22518-3&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Turkey_beyond_nationalism:_towards_post-nationalist_identities2-22"><a href="#cite_ref-Turkey_beyond_nationalism:_towards_post-nationalist_identities2_22-0">↑</a> <cite class="citation book">Kieser, Hans-Lukas, redaktor<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC">Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities</a> ([Online-Ausg.]). London: Tauris. 2006. səh. 45. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9781845111410" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9781845111410"><bdi>9781845111410</bdi></a>. 13 October 2013 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131013030412/http://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 7 January 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Turkey+beyond+nationalism%3A+towards+post-nationalist+identities&rft.place=London&rft.pages=45&rft.edition=%5BOnline-Ausg.%5D&rft.pub=Tauris&rft.date=2006&rft.isbn=9781845111410&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVKVSHjjUT2UC&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation journal">Öktem, Kerem. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ejts.revues.org/index2243.html">"The Nation's Imprint: Demographic Engineering and the Change of Toponymes in Republican Turkey"</a>. European Journal of Turkish Studies (7). 2008. <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4000%2Fejts.2243">10.4000/ejts.2243</a>. 29 December 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121229074313/http://ejts.revues.org/index2243.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 18 January 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+Journal+of+Turkish+Studies&rft.atitle=The+Nation%27s+Imprint%3A+Demographic+Engineering+and+the+Change+of+Toponymes+in+Republican+Turkey&rft.issue=7&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.4000%2Fejts.2243&rft.aulast=%C3%96ktem&rft.aufirst=Kerem&rft_id=http%3A%2F%2Fejts.revues.org%2Findex2243.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation journal">Aslan, Senem. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ejts.revues.org/index4142.html">"Incoherent State: The Controversy over Kurdish Naming in Turkey"</a>. European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey (10). 29 December 2009. <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4000%2Fejts.4142">10.4000/ejts.4142</a>. 26 July 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120726111611/http://ejts.revues.org/index4142.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 16 January 2013. <q>the Surname Law was meant to foster a sense of Turkishness within society and prohibited surnames that were related to foreign ethnicities and nations</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+Journal+of+Turkish+Studies.+Social+Sciences+on+Contemporary+Turkey&rft.atitle=Incoherent+State%3A+The+Controversy+over+Kurdish+Naming+in+Turkey&rft.issue=10&rft.date=2009-12-29&rft_id=info%3Adoi%2F10.4000%2Fejts.4142&rft.aulast=Aslan&rft.aufirst=Senem&rft_id=http%3A%2F%2Fejts.revues.org%2Findex4142.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isteataturk.com/haber/print.php?haberno=19">"Mustafa Kemal Atatürk'ün Nüfus Hüviyet Cüzdanı. (24.11.1934)"</a>. www.isteataturk.com. 16 December 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121216060348/http://www.isteataturk.com/haber/print.php?haberno=19">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 26 June 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mustafa+Kemal+Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+N%C3%BCfus+H%C3%BCviyet+C%C3%BCzdan%C4%B1.+%2824.11.1934%29&rft.pub=www.isteataturk.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isteataturk.com%2Fhaber%2Fprint.php%3Fhaberno%3D19&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951">"Turkey commemorates Atatürk on 78th anniversary of his passing"</a>. Hürriyet Daily News (ingilis). 11 December 2021 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211211010956/https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 21 November 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=H%C3%BCrriyet+Daily+News&rft.atitle=Turkey+commemorates+Atat%C3%BCrk+on+78th+anniversary+of+his+passing&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hurriyetdailynews.com%2Fturkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation book">Jayapalan, N. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=twi8hGdcwoUC&q=mustafa+kemal+ataturk+succeeded+by+ismail+inonu&pg=PA133">Modern Asia Since 1900</a> (ingilis). Atlantic Publishers & Dist. April 1999. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9788171567515" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9788171567515"><bdi>9788171567515</bdi></a>. 2022-03-11 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220311180855/https://books.google.com/books?id=twi8hGdcwoUC&q=mustafa+kemal+ataturk+succeeded+by+ismail+inonu&pg=PA133">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Modern+Asia+Since+1900&rft.pub=Atlantic+Publishers+%26+Dist&rft.date=1999-04&rft.isbn=9788171567515&rft.aulast=Jayapalan&rft.aufirst=N.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dtwi8hGdcwoUC%26q%3Dmustafa%2Bkemal%2Bataturk%2Bsucceeded%2Bby%2Bismail%2Binonu%26pg%3DPA133&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-ATATURK:_Creator_of_Modern_Turkey2-28"><a href="#cite_ref-ATATURK:_Creator_of_Modern_Turkey2_28-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.columbia.edu/~sss31/Turkiye/ata/hayati.html">"ATATURK: Creator of Modern Turkey"</a>. www.columbia.edu. 9 November 2015 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151109083247/http://www.columbia.edu/~sss31/Turkiye/ata/hayati.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 22 November 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ATATURK%3A+Creator+of+Modern+Turkey&rft.pub=www.columbia.edu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.columbia.edu%2F~sss31%2FTurkiye%2Fata%2Fhayati.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Landau_19842-29"><a href="#cite_ref-Landau_19842_29-0">↑</a> <cite class="citation book">Landau, Jacob M. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=8_n93Kq5PwMC&q=1981+declared+ataturk+year&pg=PR13">Atatürk and the Modernization of Turkey</a> (ingilis). BRILL. 1984. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-9004070707" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-9004070707"><bdi>978-9004070707</bdi></a>. 2022-04-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220403142312/https://books.google.com/books?id=8_n93Kq5PwMC&q=1981+declared+ataturk+year&pg=PR13">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk+and+the+Modernization+of+Turkey&rft.pub=BRILL&rft.date=1984&rft.isbn=978-9004070707&rft.aulast=Landau&rft.aufirst=Jacob+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8_n93Kq5PwMC%26q%3D1981%2Bdeclared%2Bataturk%2Byear%26pg%3DPR13&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation book">Méropi Anastassiadou; Méropi Anastassiadou-Dumont. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qSjAqaQTI7EC&pg=PA71">Salonique, 1830–1912: une ville ottomane à l'âge des Réformes</a>. BRILL. 1997. səh. 71. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-90-04-10798-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-90-04-10798-4"><bdi>978-90-04-10798-4</bdi></a>. 2022-03-28 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220328125523/https://books.google.com/books?id=qSjAqaQTI7EC&pg=PA71">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Salonique%2C+1830%E2%80%931912%3A+une+ville+ottomane+%C3%A0+l%27%C3%A2ge+des+R%C3%A9formes&rft.pages=71&rft.pub=BRILL&rft.date=1997&rft.isbn=978-90-04-10798-4&rft.au=M%C3%A9ropi+Anastassiadou&rft.au=M%C3%A9ropi+Anastassiadou-Dumont&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqSjAqaQTI7EC%26pg%3DPA71&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite class="citation book">Cemal Çelebi Granda. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=hFcwAQAAIAAJ">Cemal Granda anlatıyor</a>. Pal Medya ve Organizasyon. 2007. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-9944-203-01-2" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-9944-203-01-2"><bdi>978-9944-203-01-2</bdi></a>. 2022-04-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220403065041/https://books.google.com/books?id=hFcwAQAAIAAJ">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cemal+Granda+anlat%C4%B1yor&rft.pub=Pal+Medya+ve+Organizasyon&rft.date=2007&rft.isbn=978-9944-203-01-2&rft.au=Cemal+%C3%87elebi+Granda&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DhFcwAQAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> [<a href="/wiki/Vikipediya:Etibarl%C4%B1_m%C9%99nb%C9%99l%C9%99r" title="Vikipediya:Etibarlı mənbələr">səhifə göstərin</a>] </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Andrew_Mango&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andrew Mango (səhifə mövcud deyil)">Andrew Mango</a> Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey, Overlook Press, 2002, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-58567-334-6" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-58567-334-6">978-1-58567-334-6</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?ei=ZhvATKOVHcelcN3GoPkL&ct=result&id=nu68vd_AmuYC&dq=Andrew+Mango&q=Turkish+speaking+family+#search_anchor">p. 25–27</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220328051434/https://books.google.com/books?ei=ZhvATKOVHcelcN3GoPkL&ct=result&id=nu68vd_AmuYC&dq=Andrew+Mango&q=Turkish+speaking+family+#search_anchor">Arxivləşdirilib</a> 2022-03-28 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, p.27ff. – "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edhessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land. But in looks Atatürk resembled local Albanians and Slavs.[…] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[…] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors." </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> Sevtap Gamsız, T. C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 2012 İstanbul, s. 12 </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> Kutay, Cemal. Atatürk'ün Beraberinde Götürdüğü Hasret: Türkçe İbadet: Ana Dilimizle Kulluk Hakkı, 1. cilt (1998), Aksoy Yayıncılık, s. 130 </li> <li id="cite_note-Pars2-36"><a href="#cite_ref-Pars2_36-0">↑</a> Tuğlacı, Pars. Çağdaş Türkiye, 1. cilt (1987), Cem Yayınevi, s. 2 </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> Atatürkçü düşünce (1992), Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.tr/books?ei=VK-uTdv5OYHrOZyR7eMB&ct=result&id=m41pAAAAMAAJ&dq=Haf%C4%B1z+Mehmet+Efendi%27nin+mahalle+mektebi&q=sorunu+onun+da+g%C3%B6nl%C3%BCn%C3%BC+alacak+bi%C3%A7imde%2C+%C5%9Fu+%C5%9Fekilde+%C3%A7%C3%B6zd%C3%BC.+Mustafa+%C3%B6nce%2C+t%C3%B6renlerle+mahalle+mektebine+ba%C5%9Flad%C4%B1#search_anchor">s. 696</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120604114159/http://books.google.com.tr/books?ei=VK-uTdv5OYHrOZyR7eMB&ct=result&id=m41pAAAAMAAJ&dq=Haf%C4%B1z+Mehmet+Efendi%27nin+mahalle+mektebi&q=sorunu+onun+da+g%C3%B6nl%C3%BCn%C3%BC+alacak+bi%C3%A7imde%2C+%C5%9Fu+%C5%9Fekilde+%C3%A7%C3%B6zd%C3%BC.+Mustafa+%C3%B6nce%2C+t%C3%B6renlerle+mahalle+mektebine+ba%C5%9Flad%C4%B1#search_anchor">Arxivləşdirilib</a> 2012-06-04 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> Baba, İmran. Културните взаимодействия на Балканите и турската архитектура. Международен симпозиум 17–19 май 2000, Шумен-България (2001), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.tr/books?ei=v7CuTduFHYKaOtSVyeQB&ct=result&id=3vLVAAAAMAAJ&dq=Atat%C3%BCrk+1888+baba&q=1+888+y%C4%B1l%C4%B1nda+Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+babas%C4%B1+Ali+R%C4%B1za+Efendi%27nin+%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC+%C3%BCzerine+ailenin%2C+bu+evden#search_anchor">s. 24</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120604114603/http://books.google.com.tr/books?ei=v7CuTduFHYKaOtSVyeQB&ct=result&id=3vLVAAAAMAAJ&dq=Atat%C3%BCrk+1888+baba&q=1+888+y%C4%B1l%C4%B1nda+Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+babas%C4%B1+Ali+R%C4%B1za+Efendi%27nin+%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC+%C3%BCzerine+ailenin%2C+bu+evden#search_anchor">Arxivləşdirilib</a> 2012-06-04 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> Aydemir, Şevket Süreyya. Tek adam (1963), Remzi Kitabevi, s. 44 </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> Bayhan, Fatih. Gölgesinde Mustafa Kemal büyüten kadın Zübeyde Hanım (2008), Pegasus Yayınları, s. 78 </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> İzmir Ticaret Odası, Atatürk'ün Evi — Bir ulusun geleceğinin doğduğu yer, y.y, t.y.: </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> Mango, Andrew, Atatürk: the biography of the founder of modern Turkey, (Overlook TP, 2002), p. 27. </li> <li id="cite_note-books.google.com.tr2-43">↑ <a href="#cite_ref-books.google.com.tr2_43-0">1</a> <a href="#cite_ref-books.google.com.tr2_43-1">2</a> Jackh, Ernest, The Rising Crescent, (Goemaere Press, 2007), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false">p. 31, Turkish mother and Albanian father</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220413125738/https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false">Arxivləşdirilib</a> 2022-04-13 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-p._1442-44">↑ <a href="#cite_ref-p._1442_44-0">1</a> <a href="#cite_ref-p._1442_44-1">2</a> Isaac Frederick Marcosson, Turbulent Years, Ayer Publishing, 1969, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false">p. 144.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161219180225/https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor%3A%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false">Arxivləşdirilib</a> 2016-12-19 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-KomAta-45">↑ <a href="#cite_ref-KomAta_45-0">1</a> <a href="#cite_ref-KomAta_45-1">2</a> Celâl Erikan, Komutan Atatürk, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1972, s. 72. </li> <li id="cite_note-Genkur1972-46"><a href="#cite_ref-Genkur1972_46-0">↑</a> T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genkur. Basınevi, Ankara, 1972, s. 1–17. </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> Kâzım Karabekir (Haz: Faruk Özerengin), İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896–1909, Emre Yayınları, İstanbul, 1994, s. 322. </li> <li id="cite_note-Çankaya17-48"><a href="#cite_ref-Çankaya17_48-0">↑</a> Falih Rıfkı Atay, Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar, İstanbul: Betaş, 1984, p. 17. {{{2}}} </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Vamık D. Volkan & Norman Itzkowitz, Ölümsüz Atatürk (Immortal Atatürk), Bağlam Yayınları, 1998, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/975-7696-97-8" title="Xüsusi:KitabMənbələri/975-7696-97-8">975-7696-97-8</a>, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17) </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <a href="/w/index.php?title=M%C3%BCjg%C3%A2n_Cunbur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Müjgân Cunbur (səhifə mövcud deyil)">Cunbur, Müjgân</a>. Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi, 2. cilt (2004), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı: "Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır, baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14–15. yy.da Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir." </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Kartal, Numan. Atatürk ve Kocacık Türkleri (2002), T. C. Kültür Bakanlığı: "Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar." </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> Dinamo, Hasan İzzettin. Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt (1986), Tekin Yayınevi. </li> <li id="cite_note-Macedonia_Travel_Blog_2013-53"><a href="#cite_ref-Macedonia_Travel_Blog_2013_53-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://whereismacedonia.org/mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa/">"Mustafa Kemal Ataturk – memorial museum in village Kodzadzik (Коџаџик) in Municipality Centar Zupa (Центар Жупа)"</a>. Macedonia Travel Blog. 24 May 2013. 4 November 2014 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141104163319/http://whereismacedonia.org/en/where-to-go-in-macedonia/museums-in-macedonia/327-mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 23 April 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Macedonia+Travel+Blog&rft.atitle=Mustafa+Kemal+Ataturk+%E2%80%93+memorial+museum+in+village+Kodzadzik+%28%D0%9A%D0%BE%D1%9F%D0%B0%D1%9F%D0%B8%D0%BA%29+in+Municipality+Centar+Zupa+%28%D0%A6%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80+%D0%96%D1%83%D0%BF%D0%B0%29&rft.date=2013-05-24&rft_id=https%3A%2F%2Fwhereismacedonia.org%2Fmustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> Rachel Simon (1999). 'Reformlara Başlangıç: Mustafa Kemal Libya'da.' Jacob M. Landau (Yay. Haz.) (1999).Atatürk ve Türkiye'nin Modernleşmesi, İstanbul: Sarmal, <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9758304186" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 975-8304-18-6</a> (s. 39–48) içinde. s. 40. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> Rachel Simon, a.g.e., s. 46. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam: Mustafa Kemal, Birinci Cilt (1st vol.): 1881–1919, 14th ed., Remzi Kitabevi, 1997, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/975-14-0212-3" title="Xüsusi:KitabMənbələri/975-14-0212-3">975-14-0212-3</a>, p. 31. {{{2}}} </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <a href="//doi.org/10.1080/00905992.2017.1287690" class="extiw" title="doi:10.1080/00905992.2017.1287690">Anna Zadrożna (2017): Reconstructing the past in a post-Ottoman village: Turkishness in a transnational context, Nationalities Papers, p. 9. DOI: 10.1080/00905992.2017.1287690</a> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Gershom_Scholem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gershom Scholem (səhifə mövcud deyil)">Gershom Scholem</a>, "Doenmeh", Encyclopaedia Judaica, 2nd ed.; Volume 5: Coh-Doz, Macmillan Reference USA, Thomson Gale, 2007, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0-02-865933-3" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0-02-865933-3">0-02-865933-3</a>, p. 732. </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, 31. cilt (2006), Türkiye Diyanet Vakfı, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com.tr/books?ei=yOhCTvKpN9S38gPW1fS4CQ&ct=result&id=wNbXAAAAMAAJ&dq=istanbul+genelkurmay+karargah%C4%B1+atat%C3%BCrk&q=27+Eyl%C3%BCl+1911+%C4%B0stanbul%27da+Genelkurmay+Kararg%C3%A2h%C4%B1%27na+al%C4%B1nmas%C4%B1#search_anchor">s. 340</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120604120555/http://books.google.com.tr/books?ei=yOhCTvKpN9S38gPW1fS4CQ&ct=result&id=wNbXAAAAMAAJ&dq=istanbul+genelkurmay+karargah%C4%B1+atat%C3%BCrk&q=27+Eyl%C3%BCl+1911+%C4%B0stanbul%27da+Genelkurmay+Kararg%C3%A2h%C4%B1%27na+al%C4%B1nmas%C4%B1#search_anchor">Arxivləşdirilib</a> 2012-06-04 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Afet_%C4%B0nan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Afet İnan (səhifə mövcud deyil)">Afet İnan</a>, Atatürk hakkında hâtıralar ve belgeler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1959, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=EWwaAAAAIAAJ&q=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&dq=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&hl=tr&ei=LC3ATIvwB4a8cM6EnewL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw">p. 8.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220330025042/https://books.google.com/books?id=EWwaAAAAIAAJ&q=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&dq=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&hl=tr&ei=LC3ATIvwB4a8cM6EnewL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw">Arxivləşdirilib</a> 2022-03-30 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317">"Mustafa Kemal Atatürk"</a>. Turkish Embassy website. 27 September 2007 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 7 August 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mustafa+Kemal+Atat%C3%BCrk&rft.pub=Turkish+Embassy+website&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.turkishembassy.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D300%26Itemid%3D317&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> Tuğlacı, Pars. Çağdaş Türkiye, 1. cilt (1987), Cem Yayınevi, s. 14 </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Ali_Fuat_Cebesoy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali Fuat Cebesoy (səhifə mövcud deyil)">Ali Fuat Cebesoy</a>, Sınıf arkadaşım Atatürk: okul ve genç subaylık hâtıraları, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, 1967, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-D4NAQAAIAAJ&q=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&dq=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&hl=tr&ei=kzHATNPbAYaHcdXrkJMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA">p. 6.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220717172416/https://books.google.com/books?id=-D4NAQAAIAAJ&q=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&dq=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&hl=tr&ei=kzHATNPbAYaHcdXrkJMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA">Arxivləşdirilib</a> 2022-07-17 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> Benim adım Mustafa. Senin adın da Musfata. Arada bir fark olmalı, ne dersin, senin adının sonuna bir de Kemal koyalım. </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation journal"><a href="/w/index.php?title=Dankwart_Rustow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dankwart Rustow (səhifə mövcud deyil)">Rustow, Dankwart A.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/20023842">"Atatürk as Founder of a State"</a>. Daedalus. 97 (3). 1968: 793–828. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0011-5266">0011-5266</a>. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/20023842">20023842</a>. 2022-04-03 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220403165154/https://www.jstor.org/stable/20023842">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10 – <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> vasitəsilə.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Daedalus&rft.atitle=Atat%C3%BCrk+as+Founder+of+a+State&rft.volume=97&rft.issue=3&rft.pages=793-828&rft.date=1968&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F20023842&rft.issn=0011-5266&rft.aulast=Rustow&rft.aufirst=Dankwart+A.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F20023842&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> Turco-Italian War 1911–12, The Encyclopedia Americana (1954). cilt 27, s. 175–177. </li> <li id="cite_note-Genelkurmay12-67">↑ <a href="#cite_ref-Genelkurmay12_67-0">1</a> <a href="#cite_ref-Genelkurmay12_67-1">2</a> T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{{2}}} </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> Patrick Kinross: Rebirth of a Nation (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.68 </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> D. V. Mikusch: Zwichen Europe und Asien (translation Esat Mermi Erendor), İkarus Yayınları, İstanbul, 1981 <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-605-5834-32-6" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-605-5834-32-6">978-605-5834-32-6</a> p. 67 </li> <li id="cite_note-Genelkurmay2-70"><a href="#cite_ref-Genelkurmay2_70-0">↑</a> T. C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ibid, p. 2. </li> <li id="cite_note-Atay-71"><a href="#cite_ref-Atay_71-0">↑</a> Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/975-6461-05-5" title="Xüsusi:KitabMənbələri/975-6461-05-5">975-6461-05-5</a> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> Mango, ibid, p. 37. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110806013843/http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html">"Mustafa Atatürk had assisted in the military operation in Albania in 1910"</a>. Zeriyt.com. 6 August 2011 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 November 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mustafa+Atat%C3%BCrk+had+assisted+in+the+military+operation+in+Albania+in+1910&rft.pub=Zeriyt.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zeriyt.com%2Fmustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://albania.dyndns.org/Presse/2004/01102004.htm">"1910, Albania broke a major uprising. Minister of War, Shefqet Mahmut Pasha, was personally involved in its printing. For this purpose decided to call his war headquarters Qemali Mustafa who was known as one of the generals prepared and laid him drafting the plan of operations. Mustafa at this time was in the Fifth Army Headquarters in Salonica"</a>. Albania.dyndns.org. 26 July 2011 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110726010303/http://albania.dyndns.org/Presse/2004/01102004.htm">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 10 November 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=1910%2C+Albania+broke+a+major+uprising.+Minister+of+War%2C+Shefqet+Mahmut+Pasha%2C+was+personally+involved+in+its+printing.+For+this+purpose+decided+to+call+his+war+headquarters+Qemali+Mustafa+who+was+known+as+one+of+the+generals+prepared+and+laid+him+drafting+the+plan+of+operations.+Mustafa+at+this+time+was+in+the+Fifth+Army+Headquarters+in+Salonica.&rft.pub=Albania.dyndns.org&rft_id=http%3A%2F%2Falbania.dyndns.org%2FPresse%2F2004%2F01102004.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html">"1912 | Aubrey Herbert: A Meeting with Isa Boletini"</a>. Albanianhistory.net. 22 October 2012 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 October 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=1912+%26%23124%3B+Aubrey+Herbert%3A+A+Meeting+with+Isa+Boletini&rft.pub=Albanianhistory.net&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.albanianhistory.net%2Ftexts20_1%2FAH1912_3.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> Enstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939 Von Michael Schmidt-Neke </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.albislam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:prezantim-per-librin-kujtime-&catid=580:libri&Itemid=774">"I remember well the meeting very interesting, I had casually with Mustafa Qemali in 1910, at the time, still a mere lieutenant"</a>. Albislam.com. 26 February 2021 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210226000429/http://www.albislam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:prezantim-per-librin-kujtime-&catid=580:libri&Itemid=774">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 10 November 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=I+remember+well+the+meeting+very+interesting%2C+I+had+casually+with+Mustafa+Qemali+in+1910%2C+at+the+time%2C+still+a+mere+lieutenant&rft.pub=Albislam.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.albislam.com%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26view%3Darticle%26id%3D1137%3Aprezantim-per-librin-kujtime-%26catid%3D580%3Alibri%26Itemid%3D774&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> KUJTIME nga: Eqrem Bej Vlora. Ekrem Bey Vlora, Lebenserinnerungen – Teilband II: 1912–1925 </li> <li id="cite_note-AnaBritannica-79"><a href="#cite_ref-AnaBritannica_79-0">↑</a> Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): Atatürk, Mustafa Kemal. Page: 490. </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> Jacob M. Landau, (1984), p. 48 </li> <li id="cite_note-:02-81"><a href="#cite_ref-:02_81-0">↑</a> <cite class="citation book">Landau, Jacob M. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land">Atatürk and the Modernization of Turkey</a> (ingilis). Boulder: Westview Press. 1984. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/n29">17</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/0865319863" title="Xüsusi:KitabMənbələri/0865319863"><bdi>0865319863</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk+and+the+Modernization+of+Turkey&rft.place=Boulder&rft.pages=17&rft.pub=Westview+Press&rft.date=1984&rft.isbn=0865319863&rft.aulast=Landau&rft.aufirst=Jacob+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatatrkmodernizat00land&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Italian-Turkish_War_page_96-82"><a href="#cite_ref-Italian-Turkish_War_page_96_82-0">↑</a> William Henry Beehler, The History of the Italian-Turkish War, page 96 </li> <li id="cite_note-Italian-Turkish_War_page_14-83"><a href="#cite_ref-Italian-Turkish_War_page_14_83-0">↑</a> Beehler, page 14 </li> <li id="cite_note-lengyel68-84"><a href="#cite_ref-lengyel68_84-0">↑</a> Lengyel, They called him Atatürk, 68 </li> <li id="cite_note-kinross100-85"><a href="#cite_ref-kinross100_85-0">↑</a> Patrick Kinross, Atatürk: The Rebirth of a Nation, 100 </li> <li id="cite_note-TMHESTDN-86"><a href="#cite_ref-TMHESTDN_86-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ataturkicimizde.com/wp-content/TaktikMeselesinin.pdf">"Arxivlənmiş surət"</a> (PDF). Ankara. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-975-409-601-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-975-409-601-9"><bdi>978-975-409-601-9</bdi></a>. 2020-07-17 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200717022122/http://ataturkicimizde.com/wp-content/TaktikMeselesinin.pdf">arxivləşdirilib</a> (PDF). İstifadə tarixi: 2022-05-30.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Arxivl%C9%99nmi%C5%9F+sur%C9%99t&rft.place=Ankara&rft.isbn=978-975-409-601-9&rft_id=http%3A%2F%2Fataturkicimizde.com%2Fwp-content%2FTaktikMeselesinin.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> Falih Rıfkı Atay, Çankaya (2010), "Bir komplo", s. 116, Pozitif Yayınları, <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9789756461055" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-975-6461-05-5</a> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <cite class="citation book">Erik Goldstein. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=KWWKAgAAQBAJ&pg=PA37">Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991</a>. Routledge. 2005. səh. 37. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9781134899128" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9781134899128"><bdi>9781134899128</bdi></a>. 2022-07-10 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220710134141/https://books.google.com/books?id=KWWKAgAAQBAJ&pg=PA37">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wars+and+Peace+Treaties%3A+1816+to+1991&rft.pages=37&rft.pub=Routledge&rft.date=2005&rft.isbn=9781134899128&rft.au=Erik+Goldstein&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DKWWKAgAAQBAJ%26pg%3DPA37&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> Richard C. Hall, The Balkan Wars 1912–1913: Prelude to the First World War, Routledge, 2002, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2-zAeObDX_gC&pg=PA81&dq=Georgi+Todorov+Bulair&hl=tr&ei=JZvHTJ6-HJTovQPGsYjVDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=Georgi%20Todorov%20Bulair&f=false">p. 81.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220710134142/https://books.google.com/books?id=2-zAeObDX_gC&pg=PA81&dq=Georgi+Todorov+Bulair&hl=tr&ei=JZvHTJ6-HJTovQPGsYjVDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=Georgi%20Todorov%20Bulair&f=false">Arxivləşdirilib</a> 2022-07-10 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation encyclopaedia"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Kemal-Ataturk">Kemal Atatürk</a> // Encyclopedia Britannica (ingilis). 21 September 2022 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220921175512/https://www.britannica.com/biography/Kemal-Ataturk">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 21 November 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Kemal+Atat%C3%BCrk&rft.btitle=Encyclopedia+Britannica&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fbiography%2FKemal-Ataturk&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-DimitrinaKovacheva2-91">↑ <a href="#cite_ref-DimitrinaKovacheva2_91-0">1</a> <a href="#cite_ref-DimitrinaKovacheva2_91-1">2</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ataturkun-bulgar-aski-belgesel-oldu-4272436">"Atatürk'ün Bulgar aşkı belgesel oldu"</a>. <a href="/wiki/H%C3%BCrriyet" title="Hürriyet">Hürriyet</a>. 18 April 2006. 10 July 2022 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220710134141/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ataturkun-bulgar-aski-belgesel-oldu-4272436">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 10 July 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+Bulgar+a%C5%9Fk%C4%B1+belgesel+oldu&rft.pub=H%C3%BCrriyet&rft.date=2006-04-18&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hurriyet.com.tr%2Fgundem%2Fataturkun-bulgar-aski-belgesel-oldu-4272436&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation book">Worringer, Renée. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kjbFAgAAQBAJ">Ottomans Imagining Japan: East, Middle East, and Non-Western Modernity at the Turn of the Twentieth Century</a>. Springer. 2014. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9781137384607" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9781137384607"><bdi>9781137384607</bdi></a>. 2020-10-30 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201030044145/https://books.google.com/books?id=kjbFAgAAQBAJ">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ottomans+Imagining+Japan%3A+East%2C+Middle+East%2C+and+Non-Western+Modernity+at+the+Turn+of+the+Twentieth+Century&rft.pub=Springer&rft.date=2014&rft.isbn=9781137384607&rft.aulast=Worringer&rft.aufirst=Ren%C3%A9e&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DkjbFAgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-wilsoncenter.org-93"><a href="#cite_ref-wilsoncenter.org_93-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wilsoncenter.org/event/facing-history-denial-and-turkish-national-security">""Facing History: Denial and Turkish National Security." | Wilson Center"</a>. www.wilsoncenter.org (ingilis). 2022-04-02 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220402001546/https://www.wilsoncenter.org/event/facing-history-denial-and-turkish-national-security">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-03-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.wilsoncenter.org&rft.atitle=%22Facing+History%3A+Denial+and+Turkish+National+Security.%22+%7C+Wilson+Center&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wilsoncenter.org%2Fevent%2Ffacing-history-denial-and-turkish-national-security&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite class="citation book">Oeconomos, Lysimachos. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/martyrdomofsmyrn00oecoiala">The martyrdom of Smyrna and eastern Christendom; a file of overwhelming evidence, denouncing the misdeeds of the Turks in Asia Minor and showing their responsibility for the horrors of Smyrna</a>. University of California Libraries. London, G. Allen & Unwin. 1922.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+martyrdom+of+Smyrna+and+eastern+Christendom%3B+a+file+of+overwhelming+evidence%2C+denouncing+the+misdeeds+of+the+Turks+in+Asia+Minor+and+showing+their+responsibility+for+the+horrors+of+Smyrna&rft.pub=London%2C+G.+Allen+%26+Unwin&rft.date=1922&rft.aulast=Oeconomos&rft.aufirst=Lysimachos&rft_id=http%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmartyrdomofsmyrn00oecoiala&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-Zürcher1984-95"><a href="#cite_ref-Zürcher1984_95-0">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Erik-Jan_Z%C3%BCrcher&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erik-Jan Zürcher (səhifə mövcud deyil)">Zürcher, Erik Jan</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=BUGIBa78aWwC&pg=PA59">The Unionist Factor: The Rôle [sic] of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement, 1905–1926</a>. Brill. 1 January 1984. səh. 59. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/90-04-07262-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/90-04-07262-4"><bdi>90-04-07262-4</bdi></a>. 12 May 2016 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160512135027/https://books.google.com/books?id=BUGIBa78aWwC&pg=PA59">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 10 July 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Unionist+Factor%3A+The+R%C3%B4le+%26%2391%3Bsic%26%2393%3B+of+the+Committee+of+Union+and+Progress+in+the+Turkish+National+Movement%2C+1905%E2%80%931926&rft.pages=59&rft.pub=Brill&rft.date=1984-01-01&rft.isbn=90-04-07262-4&rft.aulast=Z%C3%BCrcher&rft.aufirst=Erik+Jan&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DBUGIBa78aWwC%26pg%3DPA59&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> Niki Karavasilis, The Whispering Voices of Smyrna, Dorrance Publishing, 2010, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-4349-6381-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-4349-6381-9">978-1-4349-6381-9</a>, pp. 208–209. </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite class="citation journal">Kırlı, Biray Kolluoḡlu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/25472814">"Forgetting the Smyrna Fire"</a>. History Workshop Journal. 60 (60). 2005: 25–44. <a href="/wiki/R%C9%99q%C9%99mli_obyektin_identifikatoru" title="Rəqəmli obyektin identifikatoru">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fhwj%2Fdbi005">10.1093/hwj/dbi005</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1363-3554">1363-3554</a>. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/25472814">25472814</a>. 2022-03-31 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220331103504/https://www.jstor.org/stable/25472814">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2022-07-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=History+Workshop+Journal&rft.atitle=Forgetting+the+Smyrna+Fire&rft.volume=60&rft.issue=60&rft.pages=25-44&rft.date=2005&rft.issn=1363-3554&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F25472814&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fhwj%2Fdbi005&rft.aulast=K%C4%B1rl%C4%B1&rft.aufirst=Biray+Kolluo%E1%B8%A1lu&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F25472814&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> Andrew Mango, Atatürk, John Murray, 1999, <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-0-7195-6592-2" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-0-7195-6592-2">978-0-7195-6592-2</a>, p. 214. </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <cite class="citation book">Findley, Carter V. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/turkeyislamnatio00phdc">Turkey, Islam, Nationalism, and Modernity: A History, 1789-2007</a> (ingilis). Yale University Press. 2010-09-21. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/turkeyislamnatio00phdc/page/n123">222</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-0-300-15260-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-0-300-15260-9"><bdi>978-0-300-15260-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Turkey%2C+Islam%2C+Nationalism%2C+and+Modernity%3A+A+History%2C+1789-2007&rft.pages=222&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=2010-09-21&rft.isbn=978-0-300-15260-9&rft.aulast=Findley&rft.aufirst=Carter+V.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fturkeyislamnatio00phdc&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-:1-100"><a href="#cite_ref-:1_100-0">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Dankwart_Rustow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dankwart Rustow (səhifə mövcud deyil)">Rustow, Dankwart A.</a> (1968). pp.794–795 </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Patrick_Kinross&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patrick Kinross (səhifə mövcud deyil)">Patrick Kinross</a>: Rebirth of a Nation (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.293 </li> <li id="cite_note-feroz50-102"><a href="#cite_ref-feroz50_102-0">↑</a> Ahmad, The Making of Modern Turkey, 50 </li> <li id="cite_note-:022-103"><a href="#cite_ref-:022_103-0">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Vahakn_Dadrian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vahakn Dadrian (səhifə mövcud deyil)">Dadrian, Vahakn N.</a>; <a href="/w/index.php?title=Taner_Ak%C3%A7am&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taner Akçam (səhifə mövcud deyil)">Akçam, Taner</a>. Judgment at Istanbul: The Armenian Genocide Trials (ingilis). Berghahn Books. 2011. 196, 199. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-0-85745-251-1" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-0-85745-251-1"><bdi>978-0-85745-251-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Judgment+at+Istanbul%3A+The+Armenian+Genocide+Trials&rft.pages=196%2C+199&rft.pub=Berghahn+Books&rft.date=2011&rft.isbn=978-0-85745-251-1&rft.aulast=Dadrian&rft.aufirst=Vahakn+N.&rft.au=Ak%C3%A7am%2C+Taner&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Nutuk&IcerikNo=42">23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi, Atatürk Araştırma Merkezi web sayfası.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080528042257/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Nutuk&IcerikNo=42">Arxivləşdirilib</a> 2008-05-28 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> İstifadə tarixi: 11 iyul 2009 </li> <li id="cite_note-:22-105"><a href="#cite_ref-:22_105-0">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=A._L._Macfie&action=edit&redlink=1" class="new" title="A. L. Macfie (səhifə mövcud deyil)">Macfie, A.L.</a> Atatürk. <a href="/wiki/Routledge" title="Routledge">Routledge</a>. 2014. 97. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-138-83-647-1" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-138-83-647-1"><bdi>978-1-138-83-647-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk&rft.pages=97&rft.pub=Routledge&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-138-83-647-1&rft.aulast=Macfie&rft.aufirst=A.L.&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite class="citation book">Heper, Metin; Sayari, Sabri. The Routledge Handbook of Modern Turkey (ingilis). Routledge. 7 May 2013. 41. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-136-30964-9" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-136-30964-9"><bdi>978-1-136-30964-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Routledge+Handbook+of+Modern+Turkey&rft.pages=41&rft.pub=Routledge&rft.date=2013-05-07&rft.isbn=978-1-136-30964-9&rft.aulast=Heper&rft.aufirst=Metin&rft.au=Sayari%2C+Sabri&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> Documents on British Foreign Policy, vol. vii, p. 303. </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> В. Шеремет. Босфор. Moscow, 1995, p. 241. </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d1yy1.htm">"TBMM açılış danışığı"</a>. TBMM. 24 aprel 1920. 6 may 2021 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210506200857/http://www.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d1yy1.htm">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 28 avqust 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=TBMM&rft.atitle=TBMM+a%C3%A7%C4%B1l%C4%B1%C5%9F+dan%C4%B1%C5%9F%C4%B1%C4%9F%C4%B1&rft.date=1920-04-24&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.tbmm.gov.tr%2Ftarihce%2Fataturk_konusma%2F1d1yy1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> James, Edwin L. "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=980DEED81039EF3ABC4952DFBF668389639EDE">Kemal Won't Insure Against Massacres</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303214102/http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=980DEED81039EF3ABC4952DFBF668389639EDE">Arxivləşdirilib</a> 2016-03-03 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>," <a href="/wiki/New_York_Times" class="mw-redirect" title="New York Times">New York Times</a>, 11 September 1922. </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> Greco-Turkish wars, Britannica CD 99 </li> <li id="cite_note-AA-112"><a href="#cite_ref-AA_112-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080109132901/http://www.aa.com.tr/tarihce_en/">"A short history of AA"</a>. Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğü. 9 January 2008 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aa.com.tr/tarihce_en/">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 January 2008. <q>Ikdam newspaper dated 9 August 1921, reproducing the dispatches of AA dated 5 August and 6th, 1921, announced that Atatürk was promoted to Chief Commander</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+short+history+of+AA&rft.pub=Anadolu+Ajans%C4%B1+Genel+M%C3%BCd%C3%BCrl%C3%BC%C4%9F%C3%BC&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aa.com.tr%2Ftarihce_en%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> Shaw, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, 365 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite class="citation encyclopaedia"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/place/Turkey/Declaration-of-the-Turkish-republic">Turkey – Declaration of the Turkish republic | history – geography</a> // Encyclopedia Britannica (ingilis). 14 September 2020 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200914215229/https://www.britannica.com/place/Turkey/Declaration-of-the-Turkish-republic">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 21 November 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Turkey+%E2%80%93+Declaration+of+the+Turkish+republic+%7C+history+%E2%80%93+geography&rft.btitle=Encyclopedia+Britannica&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplace%2FTurkey%2FDeclaration-of-the-Turkish-republic&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.timeanddate.com/holidays/turkey/republic-day">"Republic Day in Turkey"</a>. www.timeanddate.com (ingilis). 21 August 2022 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220821012612/https://www.timeanddate.com/holidays/turkey/republic-day">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 21 November 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.timeanddate.com&rft.atitle=Republic+Day+in+Turkey&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.timeanddate.com%2Fholidays%2Fturkey%2Frepublic-day&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> Sedat Yazıcı ilə Fatih Yazıcı, "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması", bilig, güz 2011 59-cu nömrə, səhifə: 248 </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> Taha Akyol, "Atatürk'ün İhtilal Hukuku", 1-ci nəşr, səhifə: 304 </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> "Atatürk'ün Bütün Eserleri", cild 14, səhifə: 328–329 </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> Arı İnan, "Gazi Musatafa Kemal Atatürk'ün 1923 Eskişehir-İzmit Konuşmaları", səhifə: 97 </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> Taha Akyol, "Atatürk'ün İhtilal Hukuku", 1-ci nəşr, səhifə: 306 </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> "Atatürk'ün Bütün Eserleri", cild 16, səhifə: 118 </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> Zürcher, Erik Jan. "Turkey: a modern history" (2004), I. B. Tauris, s. 195 </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> "Türk dünyası araştırmaları", 152-ci nömrə (2004), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, s. 131 </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> Can Dündar, "Yükselen Bir Deniz", İmge Kitabevi, S:120–145 </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> <cite class="citation book">Baten, Jörg. A History of the Global Economy. From 1500 to the Present. Cambridge University Press. 2016. səh. 226. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9781107507180" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9781107507180"><bdi>9781107507180</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+the+Global+Economy.+From+1500+to+the+Present.&rft.pages=226&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2016&rft.isbn=9781107507180&rft.au=Baten%2C+J%C3%B6rg&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> Mango, Atatürk, 394 </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Önder, Mehmet. "Atatürk'ün yurt gezileri" (1998), Türkiye İş Bankası </li> <li id="cite_note-Hanioglu2011p55-129"><a href="#cite_ref-Hanioglu2011p55_129-0">↑</a> <cite class="citation book">M. Şükrü Hanioğlu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA55">Atatürk: An Intellectual Biography</a>. Princeton University Press. 9 May 2011. səh. 55. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-4008-3817-2" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-4008-3817-2"><bdi>978-1-4008-3817-2</bdi></a>. 5 July 2022 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220705190854/https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA55">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 4 June 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk%3A+An+Intellectual+Biography&rft.pages=55&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2011-05-09&rft.isbn=978-1-4008-3817-2&rft.au=M.+%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC+Hanio%C4%9Flu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdNFhZzug6tMC%26pg%3DPA55&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-mango367-130"><a href="#cite_ref-mango367_130-0">↑</a> Mango, Atatürk, 367 </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> İsmail Yavuz, "Mustafa Kemal'in Uçakları", İstanbul, 2013. <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9786053609018" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-605-360-901-8</a> </li> <li id="cite_note-Hanioglu2011p158-132"><a href="#cite_ref-Hanioglu2011p158_132-0">↑</a> <cite class="citation book">M. Şükrü Hanioğlu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA158">Atatürk: An Intellectual Biography</a>. Princeton University Press. 9 May 2011. səh. 158. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-4008-3817-2" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-4008-3817-2"><bdi>978-1-4008-3817-2</bdi></a>. 10 April 2022 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220410192545/https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA158">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 5 June 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk%3A+An+Intellectual+Biography&rft.pages=158&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2011-05-09&rft.isbn=978-1-4008-3817-2&rft.au=M.+%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC+Hanio%C4%9Flu&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DdNFhZzug6tMC%26pg%3DPA158&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kultur.gov.tr/TR,25259/1924.html">"1924"</a>. Ministry of Culture And Tourism. 3 March 2016 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303221115/http://www.kultur.gov.tr/TR,25259/1924.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 4 June 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=1924&rft.pub=Ministry+of+Culture+And+Tourism&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kultur.gov.tr%2FTR%2C25259%2F1924.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080213114848/http://www.nationalinterest.org/Article.aspx?id=13296">"Review: Revivalism, Shi'a Style"</a>. The National Interest. 3 January 2007. 13 February 2008 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationalinterest.org/Article.aspx?id=13296">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 September 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Review%3A+Revivalism%2C+Shi%27a+Style&rft.pub=The+National+Interest&rft.date=2007-01-03&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nationalinterest.org%2FArticle.aspx%3Fid%3D13296&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-dew-135"><a href="#cite_ref-dew_135-0">↑</a> Wolf-Gazo, John Dewey in Turkey: An Educational Mission, 15–42. </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> Demirci, Fatih Kadro Hareketi ve Kadrocular, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, sayı 15. </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> Ergüder, J. 1927 Komünist Tevkifatı, "İstanbul Ağır Ceza Mahkemesindeki Duruşma", Birikim Yayınları, İstanbul, 1978 </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg">Başvekalet Kararlar Dairesi Müdürlüğü 15 Aralık 1937 tarih, 7829 nolu kararname</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160607200226/http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg">Arxivləşdirilib</a> 7 iyun 2016 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019. Ayrıca: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160607200226/http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg">Arşiv bağlantısı</a>. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090124142112/http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls">"Dünya Ekonomisi için Tarihsel İstatistikler"</a>. 24 yanvar 2009 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ggdc.net/Maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 noyabr 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=D%C3%BCnya+Ekonomisi+i%C3%A7in+Tarihsel+%C4%B0statistikler&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ggdc.net%2FMaddison%2FHistorical_Statistics%2Fhorizontal-file_03-2007.xls&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040306085931/http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/aysan.htm">"ATATÜRK'ÜN EKONOMİK KALKINMA MODELİ, Prof. Dr. Mustafa A. Aysan, İ.Ü. İşletme Fakültesi"</a>. 6 mart 2004 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/aysan.htm">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 mart 2004.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=ATAT%C3%9CRK%27%C3%9CN+EKONOM%C4%B0K+KALKINMA+MODEL%C4%B0%2C+Prof.+Dr.+Mustafa+A.+Aysan%2C+%C4%B0.%C3%9C.+%C4%B0%C5%9Fletme+Fak%C3%BCltesi&rft_id=http%3A%2F%2Fw3.balikesir.edu.tr%2F~metinay%2Faysan.htm&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-single-141"><a href="#cite_ref-single_141-0">↑</a> Koçak, Cemil (2005) "Parliament Membership during the Single-Party System in Turkey (1925–1945)", European Journal of Turkish Studies </li> <li id="cite_note-Calipinternational-142"><a href="#cite_ref-Calipinternational_142-0">↑</a> Majid Khadduri (2006) War and peace in the law of Islam, The Lawbook Exchange, Ltd., <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/1-58477-695-1" title="Xüsusi:KitabMənbələri/1-58477-695-1">1-58477-695-1</a>-page 290–291 </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://neoskosmos.com/en/29861/ataturk-on-a-gallipoli-pedestal/">"Ataturk on a Gallipoli pedestal"</a>. www.neoskosmos.com. 2 iyun 2020 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200602080231/https://neoskosmos.com/en/29861/ataturk-on-a-gallipoli-pedestal/">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 2 iyun 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=www.neoskosmos.com&rft.atitle=Ataturk+on+a+Gallipoli+pedestal&rft_id=https%3A%2F%2Fneoskosmos.com%2Fen%2F29861%2Fataturk-on-a-gallipoli-pedestal%2F&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> T. C. Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Okulları (Açık Öğretim Lisesi- Meslekî Açık Öğretim Lisesi) İçin Hazırlanan 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 2 Ders Notları, Alim ÖZTÜRK, s 76, 2007 </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> "Soysal 1989", ss. 447–463. </li> <li id="cite_note-:0-146">↑ <a href="#cite_ref-:0_146-0">1</a> <a href="#cite_ref-:0_146-1">2</a> <a href="#cite_ref-:0_146-2">3</a> <a href="#cite_ref-:0_146-3">4</a> <a href="#cite_ref-:0_146-4">5</a> <a href="#cite_ref-:0_146-5">6</a> <a href="#cite_ref-:0_146-6">7</a> <a href="#cite_ref-:0_146-7">8</a> <a href="#cite_ref-:0_146-8">9</a> <cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160129111218/http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/montreux_bogazlar_sozlesmesi/montreux_bogazlar_sozlesmesi.html">"Montrö boğazlar konvensiyası (20 iyul 1936)"</a>. www.tsk.tr. 20 yanvar 2016 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/montreux_bogazlar_sozlesmesi/montreux_bogazlar_sozlesmesi.html">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyul 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=www.tsk.tr&rft.atitle=Montr%C3%B6+bo%C4%9Fazlar+konvensiyas%C4%B1+%2820+iyul+1936%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tsk.tr%2F8_TARIHTEN_KESITLER%2F8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler%2Fmontreux_bogazlar_sozlesmesi%2Fmontreux_bogazlar_sozlesmesi.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ataturk.net/cumh/sadabat.html">"Səadabad paktı"</a>. www.ataturk.net. 4 mart 2016 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304105722/http://www.ataturk.net/cumh/sadabat.html">arxivləşdirilib</a>. İstifadə tarixi: 18 iyul 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.ataturk.net&rft.atitle=S%C9%99adabad+pakt%C4%B1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ataturk.net%2Fcumh%2Fsadabat.html&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.qafqaz.edu.az/index.php?inf_id=1108&z=146">http://www.qafqaz.edu.az/index.php?inf_id=1108&z=146</a>[<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Link_rot" class="extiw" title="en:Wikipedia:Link rot">ölü keçid</a>] </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160319040457/http://www.isteataturk.com/haber/5502/falih-rifki-atay">"Atatürkün mənəvi övladları"</a>. 19 mart 2016 tarixində <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isteataturk.com/haber/5502/falih-rifki-atay">orijinalından</a> arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 aprel 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Atat%C3%BCrk%C3%BCn+m%C9%99n%C9%99vi+%C3%B6vladlar%C4%B1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isteataturk.com%2Fhaber%2F5502%2Ffalih-rifki-atay&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kitablar">Kitablar</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=47" title="Kitablar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=47" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Kitablar">mənbəni redaktə et</a>]</div> <ul><li><cite class="citation book">Eastham, J.K. The Turkish Development Plan: The First Five Years. Oxford University Press. 1964.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Turkish+Development+Plan%3A+The+First+Five+Years&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1964&rft.aulast=Eastham&rft.aufirst=J.K.&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Cəbəsoy, Əli Fuad. Sınıf Arkadaşım Atatürk. İstanbul: Temel Yayınları. 2000.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C4%B1n%C4%B1f+Arkada%C5%9F%C4%B1m+Atat%C3%BCrk&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Temel+Yay%C4%B1nlar%C4%B1&rft.date=2000&rft.aulast=C%C9%99b%C9%99soy&rft.aufirst=%C6%8Fli+Fuad&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Əkinçi, Əkrəm Buğra. Osmanlı'nın Çöküşü: İmparatorluk İttihatçıların Elinde. İstanbul: Timaş Yayınları. 2014. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-605-08-1626-6" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-605-08-1626-6"><bdi>978-605-08-1626-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Osmanl%C4%B1%27n%C4%B1n+%C3%87%C3%B6k%C3%BC%C5%9F%C3%BC%3A+%C4%B0mparatorluk+%C4%B0ttihat%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1n+Elinde&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Tima%C5%9F+Yay%C4%B1nlar%C4%B1&rft.date=2014&rft.isbn=978-605-08-1626-6&rft.aulast=%C6%8Fkin%C3%A7i&rft.aufirst=%C6%8Fkr%C9%99m+Bu%C4%9Fra&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Gawrych, George W. The Young Atatürk: From Ottoman Soldier to Statesman of Turkey. London: I. B. Tauris. 2013. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9781780763224" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9781780763224"><bdi>9781780763224</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Young+Atat%C3%BCrk%3A+From+Ottoman+Soldier+to+Statesman+of+Turkey&rft.pub=London%3A+I.+B.+Tauris&rft.date=2013&rft.isbn=9781780763224&rft.aulast=Gawrych&rft.aufirst=George+W.&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Mango, Andrew. Atatürk. Füsun Doruker tərəfindən tərcümə olunub. İstanbul: Sabah Kitapları. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/975-579-085-3" title="Xüsusi:KitabMənbələri/975-579-085-3"><bdi>975-579-085-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Sabah+Kitaplar%C4%B1&rft.isbn=975-579-085-3&rft.aulast=Mango&rft.aufirst=Andrew&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Ortaylı, İlber. Gazi Mustafa Kemal Atatürk. İstanbul: Kronik Kitap. 2018. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-975-2430-33-4" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-975-2430-33-4"><bdi>978-975-2430-33-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gazi+Mustafa+Kemal+Atat%C3%BCrk&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Kronik+Kitap&rft.date=2018&rft.isbn=978-975-2430-33-4&rft.aulast=Ortayl%C4%B1&rft.aufirst=%C4%B0lber&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Ortaylı, İlber. İmparatorluğun Son Nefesi: Osmanlı'nın Yaşayan Mirası Cumhuriyet. İstanbul: Timaş Yayınları. 2014. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-605-08-1508-5" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-605-08-1508-5"><bdi>978-605-08-1508-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%B0mparatorlu%C4%9Fun+Son+Nefesi%3A+Osmanl%C4%B1%27n%C4%B1n+Ya%C5%9Fayan+Miras%C4%B1+Cumhuriyet&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Tima%C5%9F+Yay%C4%B1nlar%C4%B1&rft.date=2014&rft.isbn=978-605-08-1508-5&rft.aulast=Ortayl%C4%B1&rft.aufirst=%C4%B0lber&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Roux, Jean-Paul. Histoire des Turcs (Türklərin tarixi). Aykut Kazancıgil tərəfindən tərcümə olunub. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık. 2017. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-605-9872-44-7" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-605-9872-44-7"><bdi>978-605-9872-44-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+Turcs+%28T%C3%BCrkl%C9%99rin+tarixi%29&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Kabalc%C4%B1+Yay%C4%B1nc%C4%B1l%C4%B1k&rft.date=2017&rft.isbn=978-605-9872-44-7&rft.aulast=Roux&rft.aufirst=Jean-Paul&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Sosyal, İsmail. Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları. Ankara: TTQ - Türk Tarix Qurumu. 1989.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tarih%C3%A7eleri+ve+A%C3%A7%C4%B1klamalar%C4%B1+ile+Birlikte+T%C3%BCrkiye%27nin+Siyasal+Antla%C5%9Fmalar%C4%B1&rft.pub=Ankara%3A+TTQ+-+T%C3%BCrk+Tarix+Qurumu&rft.date=1989&rft.aulast=Sosyal&rft.aufirst=%C4%B0smail&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Zürcher, Erik J. The Young Turk Legacy and Nation Building: From the Ottoman Empire to Atatürk’s Turkey. London: I.B.Tauris. 2010. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/978-1-84885-271-6" title="Xüsusi:KitabMənbələri/978-1-84885-271-6"><bdi>978-1-84885-271-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Young+Turk+Legacy+and+Nation+Building%3A+From+the+Ottoman+Empire+to+Atat%C3%BCrk%E2%80%99s+Turkey&rft.pub=London%3A+I.B.Tauris&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-84885-271-6&rft.aulast=Z%C3%BCrcher&rft.aufirst=Erik+J.&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li> <li><cite class="citation book">Soyak, Həsən Rza. Atatürk'ten Hatıralar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 2006. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/X%C3%BCsusi:KitabM%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri/9750808827" title="Xüsusi:KitabMənbələri/9750808827"><bdi>9750808827</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atat%C3%BCrk%27ten+Hat%C4%B1ralar&rft.pub=%C4%B0stanbul%3A+Yap%C4%B1+Kredi+Yay%C4%B1nlar%C4%B1&rft.date=2006&rft.isbn=9750808827&rft.aulast=Soyak&rft.aufirst=H%C9%99s%C9%99n+Rza&rfr_id=info%3Asid%2Faz.wikipedia.org%3AMustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" class="Z3988"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4913744"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xarici_keçidlər">Xarici keçidlər</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit&section=48" title="Xarici keçidlər bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor">redaktə</a> | <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit&section=48" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Xarici keçidlər">mənbəni redaktə et</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7283281">.mw-parser-output .ts-Vikiler{width:19em;box-sizing:border-box;margin:0 0 .5em 1em;padding:.4em;background:#f8f9fa;border:1px solid #a2a9b1;font-size:90%}.mw-parser-output .ts-Vikiler-header{margin-bottom:.2em;padding:.2em .6em;font-size:110%}.mw-parser-output .ts-Vikiler-item{display:flex;padding:.2em .6em}.mw-parser-output .ts-Vikiler-image{min-width:24px;display:inline-block;margin-right:.4em;flex:none;vertical-align:top;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Vikiler-image img{vertical-align:middle}.mw-parser-output .ts-Vikiler-label{align-self:center}@media(max-width:719px){.mw-parser-output .ts-Vikiler{width:auto;margin-left:0;margin-right:0}}</style><div class="ts-Vikiler azwikiWikimediaNavigation tright metadata plainlinks plainlist noprint" role="navigation" aria-labelledby="Digər_layihələrdə"><div class="ts-Vikiler-header" id="Digər_layihələrdə">Digər layihələrdə</div><ul><li class="ts-Vikiler-item"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/24px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/36px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikiquote.svg/48px-Notification-icon-Wikiquote.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /><a href="https://az.wikiquote.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" class="extiw" title="q:Mustafa Kamal Atatürk">Vikisitatda əlaqəli sitatlar</a></li><li class="ts-Vikiler-item"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/24px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/36px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Notification-icon-Wikisource-logo.svg/48px-Notification-icon-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /><a href="https://az.wikisource.org/wiki/tr:Ki%C5%9Fi:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" class="extiw" title="s:tr:Kişi:Mustafa Kemal Atatürk">Vikimənbədə əlaqəli mətnlər</a></li><li class="ts-Vikiler-item"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" class="extiw" title="commons:Category:Mustafa Kemal Atatürk">Vikianbarda əlaqəli media-fayllar</a></li></ul></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=87">Mustafa Kamal Atatürkün həyatı</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atam.gov.tr/">Atatürk Araşdırma Mərkəzi</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/subjects/person:kemal_atat%C3%BCrk_(1881-1938)">Mustafa Kamal Atatürk</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-label="Naviqasiya şablonu" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"> <a href="/wiki/%C5%9Eablon:Xarici_ke%C3%A7idl%C9%99r" title="Bu şablona bax"><img alt="Bu şablona bax" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/14px-Searchtool.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/21px-Searchtool.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Searchtool.svg/28px-Searchtool.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a> </div>  Tematik saytlar</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.csfd.cz/tvurce/231533">Česko-Slovenská filmová databáze</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.discogs.com/artist/1958460">Discogs</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/name/nm1130855">IMDb</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/artist/86eae395-572b-4d81-84b7-4aaa957b206e">MusicBrainz</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Lüğətlər və ensiklopediyalar</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia.cat/enciclopèdies/gran-enciclopèdia-catalana/EC-GEC-0035517.xml">Böyük katalan</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/Mustafa_Kemal_Atatürk">Böyük norveç</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/ATATYURK_MUSTAFA_KEMAL.html">Kruqosvet</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/personnage/wd/134505">Laruss ensiklopediyası</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Kemal-Ataturk">Britannica (onlayn)</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/kemal-ataturk-mustafa">Brockhaus</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nndb.com/people/449/000092173">Notable Names Database</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/kemal-ataturk">Treccani</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/ataturk/">Universalis</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=44574">Müasir Ukrayna</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Şəcərə və nekropolistika</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=2496">Find a Grave</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikitree.com/wiki/Unknown-270384">WikiTree</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r5571132">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Normativ_yoxlama" class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/Normativ_yoxlama" title="Normativ yoxlama">Normativ yoxlama</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Vatikan_Apostol_Kitabxanas%C4%B1" title="Vatikan Apostol Kitabxanası">BAV</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/BAV%7CADV10286989">ADV10286989</a> · BIBSYS: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ask.bibsys.no/ask/action/result?cmd=&kilde=biblio&cql=bs.autid+%3D+90197069&feltselect=bs.autid">90197069</a> · BNC: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a11581335">a11581335</a> · <a href="/wiki/%C4%B0spaniya_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="İspaniya Milli Kitabxanası">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX882889">XX882889</a> · <a href="/wiki/Fransa_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Fransa Milli Kitabxanası">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12055367s">12055367s</a> · CiNii: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA03725848">DA03725848</a> · CONOR: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cobiss.si/scripts/cobiss?command=DISPLAY&base=CONOR&rid=135056483">135056483</a> · <a href="/wiki/Yeni_%C4%B0sg%C9%99nd%C9%99riyy%C9%99_Kitabxanas%C4%B1" title="Yeni İsgəndəriyyə Kitabxanası">EGAXA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/EGAXA%7Cvtlsvtls000078695">vtls000078695</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118650793">118650793</a> · GTAA: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.beeldengeluid.nl/gtaa/78658">78658</a> · ISNI: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni.org/isni/0000000122826864">0000000122826864</a> · <a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n80044800">n80044800</a> · <a href="/wiki/Latviya_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Latviya Milli Kitabxanası">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/LNB%7CLNC10-000129362">000129362</a> · NCL: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleweb.ncl.edu.tw/F/?func=accref&acc_sequence=000217319">000217319</a> · NDL: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00620292">00620292</a> · <a href="/wiki/%C3%87ex_Respublikas%C4%B1_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Çex Respublikası Milli Kitabxanası">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jo20010084749">jo20010084749</a> · <a href="/wiki/Avstraliya_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Avstraliya Milli Kitabxanası">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35009723">35009723</a> · <a href="/wiki/Yunan%C4%B1stan_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Yunanıstan Milli Kitabxanası">NLG</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nlg.okfn.gr/resource/authority/record78264">78264</a> · <a href="/wiki/Ruminiya_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Ruminiya Milli Kitabxanası">NLR</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://alephnew.bibnat.ro:8991/F?func=find-b&request=000010654000354872&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=NLR10">000010654</a> · <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Polşa Milli Kitabxanası">NLP</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=01&IM=04&NU=01&WI=a0000001178126">a0000001178126</a> · NSK: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/NSK%7C000009268">000009268</a> · <a href="/wiki/Hollandiya_Kral_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Hollandiya Kral Milli Kitabxanası">NTA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068926839">068926839</a> · NUKAT: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/NUKAT%7Cn95004357">n95004357</a> · <a href="/wiki/Portuqaliya_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="Portuqaliya Milli Kitabxanası">PTBNP</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/PTBNP%7C22368">22368</a> · <a href="/wiki/Rusiya_D%C3%B6vl%C9%99t_Kitabxanas%C4%B1" title="Rusiya Dövlət Kitabxanası">РГБ</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request=000082905">000082905</a> · <a href="/wiki/%C4%B0sve%C3%A7_Milli_Kitabxanas%C4%B1" title="İsveç Milli Kitabxanası">LIBRIS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://libris.kb.se/auth/175902">175902</a> · SUDOC: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/028790952">028790952</a> · <a href="/wiki/VIAF" title="VIAF">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/87758727">87758727</a> · WorldCat VIAF: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/87758727">87758727</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Mustafa_Kamal_Atatürk" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Atat%C3%BCrk" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Mustafa_Kamal_Atatürk" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a class="mw-selflink selflink">Mustafa Kamal Atatürk</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Həyatı</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%C4%B0zmir_sui-q%C9%99sdi" title="İzmir sui-qəsdi">İzmir sui-qəsdi</a>  • <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk%C3%BCn_%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mustafa Kamal Atatürkün ölümü (səhifə mövcud deyil)">Ölümü</a> (<a href="/wiki/10_Noyabr_Atat%C3%BCrk%C3%BCn_an%C4%B1m_g%C3%BCn%C3%BC_v%C9%99_Atat%C3%BCrk_h%C9%99ft%C9%99si" title="10 Noyabr Atatürkün anım günü və Atatürk həftəsi">Anım günü</a>)  • <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk_xronologiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mustafa Kamal Atatürk xronologiyası (səhifə mövcud deyil)">Həyat xronologiyası</a>  • <a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk%C3%BCn_m%C3%BCkafatlar%C4%B1n%C4%B1n_siyah%C4%B1s%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mustafa Kemal Atatürkün mükafatlarının siyahısı (səhifə mövcud deyil)">Mükafatları</a></div></td><td class="navbox-image" rowspan="9" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 7px"><div><a href="/wiki/Fayl:MustafaKemalAtaturk_oval.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/MustafaKemalAtaturk_oval.png/120px-MustafaKemalAtaturk_oval.png" decoding="async" width="120" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/MustafaKemalAtaturk_oval.png 1.5x" data-file-width="155" data-file-height="184" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Ailəsi və yaxınları</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%C6%8Fli_Rza_%C6%8Ff%C9%99ndi" title="Əli Rza Əfəndi">Əli Rza Əfəndi</a>  • <a href="/wiki/Zibeyd%C9%99_xan%C4%B1m" title="Zibeydə xanım">Zibeydə Xanım</a>  • <a href="/wiki/Makbule_Atadan" title="Makbule Atadan">Makbule Atadan</a>  • <a href="/wiki/L%C9%99tif%C9%99_U%C5%9F%C5%9Faqi" title="Lətifə Uşşaqi">Lətifə Uşşaqi</a>  • <a href="/w/index.php?title=M%C9%99cdi_Boysan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Məcdi Boysan (səhifə mövcud deyil)">Məcdi Boysan</a>  • <a href="/w/index.php?title=%C3%9Clk%C3%BC_Adat%C9%99p%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ülkü Adatəpə (səhifə mövcud deyil)">Ülkü Adatəpə</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99bih%C9%99_G%C3%B6k%C3%A7%C9%99n" title="Səbihə Gökçən">Səbihə Gökçən</a>  • <a href="/w/index.php?title=Z%C9%99hra_Aylin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zəhra Aylin (səhifə mövcud deyil)">Zəhra Aylin</a>  • <a href="/w/index.php?title=Ruqiy%C9%99_Erkin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruqiyə Erkin (səhifə mövcud deyil)">Ruqiyə Erkin</a>  • <a href="/w/index.php?title=N%C9%99bil%C9%99_%C4%B0rd%C9%99lp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nəbilə İrdəlp (səhifə mövcud deyil)">Nəbilə İrdəlp</a>  • <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fbd%C3%BCrr%C9%99him_Tuncak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əbdürrəhim Tuncak (səhifə mövcud deyil)">Əbdürrəhim Tuncak</a>  • <a href="/wiki/Fikriy%C9%99_xan%C4%B1m" title="Fikriyə xanım">Fikriyə</a>  • <a href="/wiki/Af%C9%99t_%C4%B0nan" title="Afət İnan">Afət İnan</a>  • Mustafa Dəmir  • <a href="/w/index.php?title=Sami_G%C3%BCnzberq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sami Günzberq (səhifə mövcud deyil)">Dişçibaşı Sami Bəy</a>  • <a href="/w/index.php?title=Foks_(it)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foks (it) (səhifə mövcud deyil)">Foks</a> (it)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Yavərləri</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Salih_Bozok" title="Salih Bozok">Salih Bozok</a>  • <a href="/wiki/Cavad_Abbas_G%C3%BCr%C9%99r" title="Cavad Abbas Gürər">Cavad Abbas Gürər</a>  • <a href="/w/index.php?title=M%C3%BCz%C9%99ff%C9%99r_Q%C4%B1l%C4%B1nc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Müzəffər Qılınc (səhifə mövcud deyil)">Müzəffər Qılınc</a>  • <a href="/wiki/%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC_Tez%C9%99r" title="Şükrü Tezər">Şükrü Tezər</a>  • <a href="/wiki/R%C3%BCsuhi_Sava%C5%9F%C3%A7%C4%B1" title="Rüsuhi Savaşçı">Rüsuhi Savaşçı</a>  • <a href="/w/index.php?title=Sami_Yanarda%C4%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sami Yanardağ (səhifə mövcud deyil)">Sami Yanardağ</a>  • <a href="/w/index.php?title=Mahmud_C%C9%99lal%C9%99ddin_%C3%9Cn%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahmud Cəlaləddin Ünər (səhifə mövcud deyil)">Mahmud Cəlaləddin Ünər</a>  • <a href="/w/index.php?title=Cevd%C9%99t_Tolqay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cevdət Tolqay (səhifə mövcud deyil)">Cevdət Tolqay</a>  • <a href="/w/index.php?title=%C6%8Fhm%C9%99d_Na%C5%9Fit_Meng%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əhməd Naşit Mengü (səhifə mövcud deyil)">Əhməd Naşit Mengü</a>  • <a href="/w/index.php?title=%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC_%C3%96z%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şükrü Özər (səhifə mövcud deyil)">Şükrü Özər</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk%C3%BCn_nitql%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürkün nitqləri (səhifə mövcud deyil)">Nitqləri</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk%C3%BCn_Bursa_nitqi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürkün Bursa nitqi (səhifə mövcud deyil)">Bursa nitqi</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk%C3%BCn_T%C3%BCrk_G%C9%99ncliyin%C9%99_xitab%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürkün Türk Gəncliyinə xitabı (səhifə mövcud deyil)">Gəncliyə xitabı</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk%C3%BCn_onuncu_il_nitqi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürkün onuncu il nitqi (səhifə mövcud deyil)">Onuncu il nitqi</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Atatürkçülük">Fikirləri</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Atatürkçülük">Atatürkçülük</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk%C3%BCn_prinsipl%C9%99ri" title="Atatürkün prinsipləri">Atatürkün prinsipləri</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_islahatlar%C4%B1" title="Atatürk islahatları">Atatürk islahatları</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk_mill%C9%99t%C3%A7iliyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürk millətçiliyi (səhifə mövcud deyil)">Atatürk millətçiliyi</a>  • <a href="/wiki/Yurdda_s%C3%BClh,_cahanda_s%C3%BClh" title="Yurdda sülh, cahanda sülh">Yurdda sülh, cahanda sülh</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a class="mw-selflink-fragment" href="#Əsərləri">Əsərləri</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Nitq_(Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk)" title="Nitq (Mustafa Kamal Atatürk)">Nitq</a>  • Həndəsə  • Yurttaşlık Bilgileri  • Cumalı Ordugahı  • Taktik Tatbikat ve Seyahati  • Bölüğün Muharebe Eğitimi  • Subay ve Komutan ile Konuşmalar</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Təşkilatları</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=V%C9%99t%C9%99n_ve_H%C3%BCrriy%C9%99t_C%C9%99miyy%C9%99ti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vətən ve Hürriyət Cəmiyyəti (səhifə mövcud deyil)">Vətən ve Hürriyət Cəmiyyəti</a>  • <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Partiyası</a>  • <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Dil_Qurumu" title="Türk Dil Qurumu">Türk Dil Qurumu</a>  • <a href="/wiki/T%C3%BCrk_Tarix_Qurumu" title="Türk Tarix Qurumu">Türk Tarix Qurumu</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Abidə və muzeylər</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/An%C4%B1tq%C9%99bir" title="Anıtqəbir">Anıtqəbir</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_v%C9%99_Qurtulu%C5%9F_Sava%C5%9F%C4%B1_Muzeyi" title="Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyi">Atatürk və Qurtuluş Savaşı Muzeyi</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atl%C4%B1_Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si_(Ankara)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atlı Atatürk abidəsi (Ankara) (səhifə mövcud deyil)">Atlı Atatürk abidəsi (Ankara)</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si_(Kanberra)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürk abidəsi (Kanberra) (səhifə mövcud deyil)">Atatürk abidəsi (Kanberra)</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si_(%C4%B0zmir)" title="Atatürk abidəsi (İzmir)">Atatürk abidəsi (İzmir)</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si_(Konya)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürk abidəsi (Konya) (səhifə mövcud deyil)">Atatürk abidəsi (Konya)</a>  • <a href="/wiki/Mar%C5%9Fal_Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si" title="Marşal Atatürk abidəsi">Marşal Atatürk abidəsi</a>  • <a href="/w/index.php?title=ODT%C3%9C_Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="ODTÜ Atatürk abidəsi (səhifə mövcud deyil)">ODTÜ Atatürk abidəsi</a>  • <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99r%C9%99f_abid%C9%99si" title="Şərəf abidəsi">Şərəf abidəsi</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_abid%C9%99si_(Sarayburnu)" title="Atatürk abidəsi (Sarayburnu)">Atatürk abidəsi (Sarayburnu)</a>  • <a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_abid%C9%99si_(%C4%B0stanbul)" title="Cümhuriyyət abidəsi (İstanbul)">Cümhuriyyət abidəsi (İstanbul)</a>  • <a href="/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk%C3%BCn_heyk%C9%99li_(Bak%C4%B1)" title="Mustafa Kamal Atatürkün heykəli (Bakı)">Mustafa Kamal Atatürkün heykəli (Bakı)</a>  • <a href="/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk%C3%BCn_heyk%C9%99li_(Mexiko)" title="Mustafa Kamal Atatürkün heykəli (Mexiko)">Mustafa Kamal Atatürkün heykəli (Mexiko)</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Digər</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px;text-align:left"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Dini_inanc%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dini inancı (səhifə mövcud deyil)">Atatürkün dini inancı</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_ili" title="Atatürk ili">Atatürk ili</a>  • <a href="/wiki/G%C3%BCn%C9%99%C5%9F_dil_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Günəş dil nəzəriyyəsi">Günəş dil nəzəriyyəsi</a>  • <a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk_%C9%99leyhin%C9%99_i%C5%9Fl%C9%99n%C9%99n_cinay%C9%99tl%C9%99r_haqq%C4%B1nda_qanun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürk əleyhinə işlənən cinayətlər haqqında qanun (səhifə mövcud deyil)">Atatürk əleyhinə işlənən cinayətlər haqqında qanun</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tin%C9%99_p%C9%99r%C9%99sti%C5%9F" title="Atatürk şəxsiyyətinə pərəstiş">Şəxsiyyətinə pərəstiş</a>  • <a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_Beyn%C9%99lxalq_S%C3%BClh_M%C3%BCkafat%C4%B1" title="Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı">Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı</a>  •</div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Türkiyə_prezidentləri" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#d30907"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiy%C9%99_prezidentl%C9%99ri" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Türkiyə_prezidentləri" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_prezidenti" class="mw-redirect" title="Türkiyə prezidenti">Türkiyə prezidentləri</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:white"><a href="/wiki/Fayl:Flag_of_the_President_of_Turkey.svg" class="mw-file-description" title="Türkiyə Prezidentinin ştandartı"><img alt="Türkiyə Prezidentinin ştandartı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_the_President_of_Turkey.svg/50px-Flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="50" height="33" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_the_President_of_Turkey.svg/75px-Flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_the_President_of_Turkey.svg/100px-Flag_of_the_President_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a class="mw-selflink selflink">Mustafa Kamal Atatürk</a> • <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> • <a href="/wiki/C%C9%99lal_Bayar" title="Cəlal Bayar">Cəlal Bayar</a> • <a href="/wiki/Camal_G%C3%BCrs%C9%99l" title="Camal Gürsəl">Camal Gürsəl</a> • <a href="/wiki/C%C3%B6vd%C9%99t_Sunay" title="Cövdət Sunay">Cövdət Sunay</a> • <a href="/wiki/F%C9%99xri_Qorut%C3%BCrk" title="Fəxri Qorutürk">Fəxri Qorutürk</a> • <a href="/wiki/K%C9%99nan_Evr%C9%99n" class="mw-redirect" title="Kənan Evrən">Kənan Evrən</a> • <a href="/wiki/Turqut_%C3%96zal" title="Turqut Özal">Turqut Özal</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/%C6%8Fhm%C9%99d_Necd%C9%99t_Sez%C9%99r" title="Əhməd Necdət Sezər">Əhməd Necdət Sezər</a> • <a href="/wiki/Abdullah_G%C3%BCl" title="Abdullah Gül">Abdullah Gül</a> • <a href="/wiki/R%C9%99c%C9%99b_Tayyib_%C6%8Frdo%C4%9Fan" title="Rəcəb Tayyib Ərdoğan">Rəcəb Tayyib Ərdoğan</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Türkiyə_Baş_nazirləri" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#d30907"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiy%C9%99nin_ba%C5%9F_nazirl%C9%99ri" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Türkiyə_Baş_nazirləri" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Ba%C5%9F_nazirl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" class="mw-redirect" title="Türkiyə Baş nazirlərinin siyahısı">Türkiyə Baş nazirləri</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:pink">TBMM hökuməti dövrü</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a class="mw-selflink selflink">Mustafa Kamal Atatürk</a> • <a href="/wiki/Fevzi_%C3%87axmaq" title="Fevzi Çaxmaq">Fevzi Çaxmaq</a> • <a href="/wiki/Rauf_Orbay" title="Rauf Orbay">Rauf Orbay</a> • <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:pink">Respublika dövrü</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> • <a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a> • <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> • <a href="/wiki/C%C9%99lal_Bayar" title="Cəlal Bayar">Cəlal Bayar</a> • <a href="/wiki/R%C9%99fiq_Saydam" title="Rəfiq Saydam">Rəfiq Saydam</a> • <a href="/wiki/%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC_Saraco%C4%9Flu" title="Şükrü Saracoğlu">Şükrü Saracoğlu</a> • <a href="/wiki/R%C9%99c%C9%99b_Pek%C9%99r" title="Rəcəb Pekər">Rəcəb Pekər</a> • <a href="/wiki/H%C9%99s%C9%99n_Saka" title="Həsən Saka">Həsən Saka</a> • <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ms%C9%99ddin_G%C3%BCnaltay" title="Şəmsəddin Günaltay">Şəmsəddin Günaltay</a> • <a href="/wiki/Adnan_Menderes" title="Adnan Menderes">Adnan Menderes</a> • <a href="/wiki/Camal_G%C3%BCrs%C9%99l" title="Camal Gürsəl">Camal Gürsəl</a> • <a href="/wiki/%C4%B0sm%C9%99t_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="İsmət İnönü">İsmət İnönü</a> • <a href="/wiki/Suat_Hayri_%C3%9Crg%C3%BCpl%C3%BC" title="Suat Hayri Ürgüplü">Suat Hayri Ürgüplü</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/Nihad_Erim" title="Nihad Erim">Nihad Erim</a> • <a href="/wiki/F%C9%99rid_S%C9%99di_M%C9%99l%C9%99n" title="Fərid Sədi Mələn">Fərid Mələn</a> • <a href="/wiki/Naim_Talu" title="Naim Talu">Naim Talu</a> • <a href="/wiki/B%C3%BCl%C9%99nt_%C6%8Fc%C9%99vit" class="mw-redirect" title="Bülənt Əcəvit">Bülənt Əcəvit</a> • <a href="/wiki/Mahmud_Sadi_Irmak" title="Mahmud Sadi Irmak">Sadi İrmak</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/B%C3%BCl%C9%99nd_Ecevit" title="Bülənd Ecevit">Bülənd Ecevit</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/B%C3%BCl%C9%99nt_%C6%8Fc%C9%99vit" class="mw-redirect" title="Bülənt Əcəvit">Bülənt Əcəvit</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/B%C3%BCl%C9%99nd_Ulusu" title="Bülənd Ulusu">Bülənd Ulusu</a> • <a href="/wiki/Turqut_%C3%96zal" title="Turqut Özal">Turqut Özal</a> • <a href="/wiki/%C4%B0ld%C4%B1r%C4%B1m_A%C4%9Fbulud" title="İldırım Ağbulud">İldırım Ağbulud</a> • <a href="/wiki/M%C9%99sud_Y%C4%B1lmaz" title="Məsud Yılmaz">Məsud Yılmaz</a> • <a href="/wiki/S%C3%BCleyman_D%C9%99mir%C9%99l" title="Süleyman Dəmirəl">Süleyman Dəmirəl</a> • <a href="/wiki/%C6%8Frdal_%C4%B0n%C3%B6n%C3%BC" title="Ərdal İnönü">Ərdal İnönü</a> (i.e.) •<a href="/wiki/Tansu_%C3%87ill%C9%99r" title="Tansu Çillər">Tansu Çillər</a> • <a href="/wiki/M%C9%99sud_Y%C4%B1lmaz" title="Məsud Yılmaz">Məsud Yılmaz</a> • <a href="/wiki/N%C9%99cm%C9%99ddin_%C6%8Frbakan" title="Nəcməddin Ərbakan">Nəcməddin Ərbakan</a> • <a href="/wiki/M%C9%99sud_Y%C4%B1lmaz" title="Məsud Yılmaz">Məsud Yılmaz</a> • <a href="/wiki/B%C3%BCl%C9%99nd_Ecevit" title="Bülənd Ecevit">Bülənd Ecevit</a> • <a href="/wiki/Abdullah_G%C3%BCl" title="Abdullah Gül">Abdullah Gül</a> • <a href="/wiki/R%C9%99c%C9%99b_Tayyib_%C6%8Frdo%C4%9Fan" title="Rəcəb Tayyib Ərdoğan">Rəcəb Tayyib Ərdoğan</a> • <a href="/wiki/%C6%8Fhm%C9%99d_Davudo%C4%9Flu" title="Əhməd Davudoğlu">Əhməd Davudoğlu</a> • <a href="/wiki/Bin%C9%99li_Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m" title="Binəli Yıldırım">Binəli Yıldırım</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Türkiyə_Böyük_Millət_Məclisi_sədrləri" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#d30907"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:TBMM_s%C9%99drl%C9%99ri" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon_white.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Türkiyə_Böyük_Millət_Məclisi_sədrləri" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_B%C3%B6y%C3%BCk_Mill%C9%99t_M%C9%99clisi_s%C9%99drl%C9%99rinin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrlərinin siyahısı">Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrləri</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em;">Böyük Millət Məclisi Büyük Millet Meclisi <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4895280">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style>(1920–1960)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Mustafa Kamal Atatürk</a></li> <li><a href="/wiki/F%C9%99thi_Okyar" title="Fəthi Okyar">Fəthi Okyar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaz%C4%B1m_%C3%96zalp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kazım Özalp (səhifə mövcud deyil)">Kazım Özalp</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fbd%C3%BClxaliq_Renda" title="Əbdülxaliq Renda">Əbdülxaliq Renda</a></li> <li><a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Qarab%C9%99kir" title="Kazım Qarabəkir">Kazım Qarabəkir</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fli_Fuad_C%C9%99b%C9%99soy" title="Əli Fuad Cəbəsoy">Əli Fuad Cəbəsoy</a></li> <li><a href="/wiki/%C5%9E%C3%BCkr%C3%BC_Saraco%C4%9Flu" title="Şükrü Saracoğlu">Şükrü Saracoğlu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C9%99fik_Qoraltan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rəfik Qoraltan (səhifə mövcud deyil)">Rəfik Qoraltan</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="5" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 7px"><div><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg/80px-Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg.png" decoding="async" width="80" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg/120px-Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg/160px-Seal_of_the_Turkish_Parliament_%28T%C3%BCrkiye_B%C3%BCy%C3%BCk_Millet_Meclisi%29.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em;">Nümayəndələr Məclisi Temsilciler Meclisi <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4895280">(1961)</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kaz%C4%B1m_Orbay" title="Kazım Orbay">Kazım Orbay</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em;">Böyük Millət Məclisinin iki palatalı dövrü Büyük Millet Meclisi Çift Meclisli Dönemde <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4895280">(1961–1980)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Respublika senatı Cumhuriyet Senatosu</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Suat_Hayri_%C3%9Crg%C3%BCpl%C3%BC" title="Suat Hayri Ürgüplü">Suat Hayri Ürgüplü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C6%8Fnv%C9%99r_Aka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ənvər Aka (səhifə mövcud deyil)">Ənvər Aka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eevki_Atasaqun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şevki Atasaqun (səhifə mövcud deyil)">Şevki Atasaqun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tekin_Ar%C4%B1burun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tekin Arıburun (səhifə mövcud deyil)">Tekin Arıburun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C4%B1rr%C4%B1_Atalay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sırrı Atalay (səhifə mövcud deyil)">Sırrı Atalay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0hsan_Sabri_%C3%87a%C4%9Flayangil&action=edit&redlink=1" class="new" title="İhsan Sabri Çağlayangil (səhifə mövcud deyil)">İhsan Sabri Çağlayangil</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Millət Məclisi Millet Meclisi</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Fuad_Sirm%C9%99n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fuad Sirmən (səhifə mövcud deyil)">Fuad Sirmən</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=F%C9%99rrux_Bozb%C9%99yli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fərrux Bozbəyli (səhifə mövcud deyil)">Fərrux Bozbəyli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sabit_Osman_Avc%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabit Osman Avcı (səhifə mövcud deyil)">Sabit Osman Avcı</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kamal_G%C3%BCv%C9%99n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamal Güvən (səhifə mövcud deyil)">Kamal Güvən</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cahid_Qaraqa%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cahid Qaraqaş (səhifə mövcud deyil)">Cahid Qaraqaş</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em;">Məşvərət Məclisi Danışma Meclisi <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4895280">(1981–1983)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=S%C9%99di_%C4%B0rmaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sədi İrmaq (səhifə mövcud deyil)">Sədi İrmaq</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;padding:0.35em 1.0em; line-height:1.1em;">Böyük Millət Məclisi Büyük Millet Meclisi <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4895280">(1983-cü ildən bəri)</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%C9%99cm%C9%99ddin_Qaraduman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nəcməddin Qaraduman (səhifə mövcud deyil)">Nəcməddin Qaraduman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m_Akbulud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yıldırım Akbulud (səhifə mövcud deyil)">Yıldırım Akbulud</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qaya_Erd%C9%99m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qaya Erdəm (səhifə mövcud deyil)">Qaya Erdəm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%BCsam%C9%99ddin_Cindoruk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hüsaməddin Cindoruk (səhifə mövcud deyil)">Hüsaməddin Cindoruk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0sm%C9%99t_Sezgin&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsmət Sezgin (səhifə mövcud deyil)">İsmət Sezgin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Q%C9%99l%C9%99mli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mustafa Qələmli (səhifə mövcud deyil)">Mustafa Qələmli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hikm%C9%99t_%C3%87%C9%99tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hikmət Çətin (səhifə mövcud deyil)">Hikmət Çətin</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96m%C9%99r_%C4%B0zgi" title="Ömər İzgi">Ömər İzgi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%C3%BCl%C9%99nt_Ar%C4%B1n%C3%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bülənt Arınç (səhifə mövcud deyil)">Bülənt Arınç</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6ksal_Topdan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Köksal Topdan (səhifə mövcud deyil)">Köksal Topdan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mehmed_%C6%8Fli_%C5%9Eahin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mehmed Əli Şahin (səhifə mövcud deyil)">Mehmed Əli Şahin</a></li> <li><a href="/wiki/C%C9%99mil_%C3%87i%C3%A7%C9%99k" title="Cəmil Çiçək">Cəmil Çiçək</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0sm%C9%99t_Y%C4%B1lmaz&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsmət Yılmaz (səhifə mövcud deyil)">İsmət Yılmaz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0smay%C4%B1l_Q%C9%99hr%C9%99man&action=edit&redlink=1" class="new" title="İsmayıl Qəhrəman (səhifə mövcud deyil)">İsmayıl Qəhrəman</a></li> <li><a href="/wiki/Bin%C9%99li_Y%C4%B1ld%C4%B1r%C4%B1m" title="Binəli Yıldırım">Binəli Yıldırım</a></li> <li><a href="/wiki/Mustafa_%C5%9E%C9%99ntop" title="Mustafa Şəntop">Mustafa Şəntop</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Türkiyədə_dünyəvilik" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:paleturquoise"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99_d%C3%BCny%C9%99vilik" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Türkiyədə_dünyəvilik" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/w/index.php?title=T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99_d%C3%BCny%C9%99vilik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Türkiyədə dünyəvilik (səhifə mövcud deyil)">Türkiyədə dünyəvilik</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:paleturquoise;width:1px">Qanunlar</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Atat%C3%BCrk_islahatlar%C4%B1" title="Atatürk islahatları">Atatürk islahatları</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrkiy%C9%99_Respublikas%C4%B1n%C4%B1n_Konstitusiyas%C4%B1" title="Türkiyə Respublikasının Konstitusiyası">Konstitusiya</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background-color:paleturquoise;width:1px"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">Şəxslər və təşkilatlar</div></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/G%C9%99nc_t%C3%BCrkl%C9%99r" title="Gənc türklər">Gənc türklər</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mustafa Kamal Atatürk</a></li> <li><a href="/wiki/Mahmud_%C6%8Fs%C9%99d_Bozqurd" title="Mahmud Əsəd Bozqurd">Mahmud Əsəd Bozqurd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Falih_R%C4%B1fq%C4%B1_Atay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Falih Rıfqı Atay (səhifə mövcud deyil)">Falih Rıfqı Atay</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fziz_Nesin" title="Əziz Nesin">Əziz Nesin</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%BCamm%C9%99r_Aksoy" title="Müammər Aksoy">Müammər Aksoy</a></li> <li><a href="/wiki/Bahriy%C9%99_%C3%9C%C3%A7ox" title="Bahriyə Üçox">Bahriyə Üçox</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cavid_Orxan_T%C3%BCt%C9%99ngil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cavid Orxan Tütəngil (səhifə mövcud deyil)">Cavid Orxan Tütəngil</a></li> <li><a href="/wiki/Abdi_%C4%B0p%C9%99k%C3%A7i" title="Abdi İpəkçi">Abdi İpəkçi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Turan_Dursun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turan Dursun (səhifə mövcud deyil)">Turan Dursun</a></li> <li><a href="/wiki/%C6%8Fhm%C9%99d_Tan%C9%99r_Q%C4%B1%C5%9Flal%C4%B1" title="Əhməd Tanər Qışlalı">Əhməd Tanər Qışlalı</a></li> <li><a href="/wiki/U%C4%9Fur_Mumcu" title="Uğur Mumcu">Uğur Mumcu</a></li> <li><a href="/wiki/Necip_Hablemito%C4%9Flu" title="Necip Hablemitoğlu">Necip Hablemitoğlu</a></li> <li>"<a href="/w/index.php?title=A%C4%9F_t%C3%BCrkl%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ağ türklər (səhifə mövcud deyil)">Ağ türklər</a>"</li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCasir_H%C9%99yata_D%C9%99st%C9%99k_Assosiasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Müasir Həyata Dəstək Assosiasiyası (səhifə mövcud deyil)">Müasir Həyata Dəstək Assosiasiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ateizm_Assosiasiyas%C4%B1_(T%C3%BCrkiy%C9%99)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ateizm Assosiasiyası (Türkiyə) (səhifə mövcud deyil)">Ateizm Assosiasiyası</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BC_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCnc%C9%99_Assosiasiyas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atatürkçü Düşüncə Assosiasiyası (səhifə mövcud deyil)">Atatürkçü Düşüncə Assosiasiyası</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1" title="Cümhuriyyət Xalq Partiyası">Cümhuriyyət Xalq Partiyası</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atatürk&oldid=7840298">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atatürk&oldid=7840298</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriyalar</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Do%C4%9Fum_tarixi_bilinm%C9%99y%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:Doğum tarixi bilinməyənlər">Doğum tarixi bilinməyənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Salonikid%C9%99_do%C4%9Fulanlar" title="Kateqoriya:Salonikidə doğulanlar">Salonikidə doğulanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:10_noyabrda_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:10 noyabrda vəfat edənlər">10 noyabrda vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:1938-ci_ild%C9%99_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:1938-ci ildə vəfat edənlər">1938-ci ildə vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99d%C9%99_v%C9%99fat_ed%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:Türkiyədə vəfat edənlər">Türkiyədə vəfat edənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_Quru_Qo%C5%9Funlar%C4%B1_M%C9%99kt%C9%99binin_m%C9%99zunlar%C4%B1" title="Kateqoriya:Türkiyə Quru Qoşunları Məktəbinin məzunları">Türkiyə Quru Qoşunları Məktəbinin məzunları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Monast%C4%B1r_H%C9%99rbi_Ali_M%C9%99kt%C9%99binin_m%C9%99zunlar%C4%B1" title="Kateqoriya:Monastır Hərbi Ali Məktəbinin məzunları">Monastır Hərbi Ali Məktəbinin məzunları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%22Osmaniy%C9%99%22_ordeni_il%C9%99_t%C9%99ltif_edil%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:"Osmaniyə" ordeni ilə təltif edilənlər">"Osmaniyə" ordeni ilə təltif edilənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1n%C4%B1n_%22%C4%B0mtiyaz%22_medal%C4%B1_il%C9%99_t%C9%99ltif_edil%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının "İmtiyaz" medalı ilə təltif edilənlər">Osmanlı imperiyasının "İmtiyaz" medalı ilə təltif edilənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1n%C4%B1n_%22L%C9%99yaq%C9%99t%22_medal%C4%B1_il%C9%99_t%C9%99ltif_edil%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının "Ləyaqət" medalı ilə təltif edilənlər">Osmanlı imperiyasının "Ləyaqət" medalı ilə təltif edilənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1n%C4%B1n_%22H%C9%99rb%22_medal%C4%B1_il%C9%99_t%C9%99ltif_edil%C9%99nl%C9%99r" title="Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının "Hərb" medalı ilə təltif edilənlər">Osmanlı imperiyasının "Hərb" medalı ilə təltif edilənlər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%22M%C3%BCq%C9%99dd%C9%99s_Aleksandr%22_ordeni_il%C9%99_t%C9%99ltif_olunanlar" title="Kateqoriya:"Müqəddəs Aleksandr" ordeni ilə təltif olunanlar">"Müqəddəs Aleksandr" ordeni ilə təltif olunanlar</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:I_d%C9%99r%C9%99c%C9%99li_M%C9%99cidiy%C9%99_ordeni_laureatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:I dərəcəli Məcidiyə ordeni laureatları">I dərəcəli Məcidiyə ordeni laureatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:D%C9%99mir_xa%C3%A7_ordeninin_kavalerl%C9%99ri" title="Kateqoriya:Dəmir xaç ordeninin kavalerləri">Dəmir xaç ordeninin kavalerləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%22%C4%B0stiqlal%22_medal%C4%B1_il%C9%99_t%C9%99ltif_olunanlar_(T%C3%BCrkiy%C9%99)" title="Kateqoriya:"İstiqlal" medalı ilə təltif olunanlar (Türkiyə)">"İstiqlal" medalı ilə təltif olunanlar (Türkiyə)</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:II_d%C9%99r%C9%99c%C9%99li_D%C9%99mir_xa%C3%A7_ordeninin_kavalerl%C9%99ri" title="Kateqoriya:II dərəcəli Dəmir xaç ordeninin kavalerləri">II dərəcəli Dəmir xaç ordeninin kavalerləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:%C6%8Flifba_s%C4%B1ras%C4%B1na_g%C3%B6r%C9%99_v%C9%99zif%C9%99li_%C5%9F%C9%99xsl%C9%99r" title="Kateqoriya:Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər">Əlifba sırasına görə vəzifəli şəxslər</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikim%C9%99nb%C9%99y%C9%99_ke%C3%A7idi_olan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikimənbəyə keçidi olan məqalələr">Vikimənbəyə keçidi olan məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" title="Kateqoriya:Mustafa Kamal Atatürk">Mustafa Kamal Atatürk</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Atat%C3%BCrk_irsi" title="Kateqoriya:Atatürk irsi">Atatürk irsi</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Atat%C3%BCrk%C3%A7%C3%BCl%C3%BCk" title="Kateqoriya:Atatürkçülük">Atatürkçülük</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Makedoniya_t%C3%BCrkl%C9%99ri" title="Kateqoriya:Makedoniya türkləri">Makedoniya türkləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_milliyy%C9%99t%C3%A7il%C9%99ri" title="Kateqoriya:Türkiyə milliyyətçiləri">Türkiyə milliyyətçiləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_prezidentl%C9%99ri" title="Kateqoriya:Türkiyə prezidentləri">Türkiyə prezidentləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_ba%C5%9F_nazirl%C9%99ri" title="Kateqoriya:Türkiyə baş nazirləri">Türkiyə baş nazirləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_siyas%C9%99t%C3%A7il%C9%99ri" title="Kateqoriya:Türkiyə siyasətçiləri">Türkiyə siyasətçiləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:TBMM_I_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1r%C4%B1%C5%9F_deputatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:TBMM I çağırış deputatları">TBMM I çağırış deputatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:TBMM_II_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1r%C4%B1%C5%9F_deputatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:TBMM II çağırış deputatları">TBMM II çağırış deputatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:TBMM_III_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1r%C4%B1%C5%9F_deputatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:TBMM III çağırış deputatları">TBMM III çağırış deputatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:TBMM_IV_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1r%C4%B1%C5%9F_deputatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:TBMM IV çağırış deputatları">TBMM IV çağırış deputatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:TBMM_V_%C3%A7a%C4%9F%C4%B1r%C4%B1%C5%9F_deputatlar%C4%B1" title="Kateqoriya:TBMM V çağırış deputatları">TBMM V çağırış deputatları</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:C%C3%BCmhuriyy%C9%99t_Xalq_Partiyas%C4%B1n%C4%B1n_s%C9%99drl%C9%99ri" title="Kateqoriya:Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədrləri">Cümhuriyyət Xalq Partiyasının sədrləri</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:T%C3%BCrkiy%C9%99_%C4%B0stiqlaliyy%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si_i%C5%9Ftirak%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1" title="Kateqoriya:Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi iştirakçıları">Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi iştirakçıları</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kateqoriyalar: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:JsonConfig_uzant%C4%B1s%C4%B1ndan_istifad%C9%99_ed%C9%99n_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:JsonConfig uzantısından istifadə edən səhifələr">JsonConfig uzantısından istifadə edən səhifələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:ISBN_sehrli_ke%C3%A7idl%C9%99rinin_istifad%C9%99_olundu%C4%9Fu_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr">ISBN sehrli keçidlərinin istifadə olunduğu səhifələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:Karto%C3%A7ka_daxilin%C9%99_c%C9%99dv%C9%99l_%C9%99lav%C9%99_olunan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr">Vikipediya:Kartoçka daxilinə cədvəl əlavə olunan məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:Vikidatada_m%C9%99nb%C9%99l%C9%99ri_olan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr">Vikipediya:Vikidatada mənbələri olan məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:M%C9%99nb%C9%99siz_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikipediya:Mənbəsiz məqalələr">Vikipediya:Mənbəsiz məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikisitata_ke%C3%A7idi_olan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikisitata keçidi olan məqalələr">Vikisitata keçidi olan məqalələr</a></li><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Vikianbara_ke%C3%A7idi_olan_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r" title="Kateqoriya:Vikianbara keçidi olan məqalələr">Vikianbara keçidi olan məqalələr</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > Şəxsi alətlər </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item">Daxil olmamısınız</li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n">Müzakirə</a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y">Töhfələr</a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Mustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil">Hesab yarat</a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Mustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o">Daxil ol</a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > Ad fəzaları </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c">Məqalə</a></li><li id="ca-talk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/M%C3%BCzakir%C9%99:Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" rel="discussion" title="Məqalə haqqında müzakirə [t]" accesskey="t">Müzakirə</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > azərbaycanca </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > Görünüş </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk">Oxu</a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v">Redaktə</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=edit" title="Səhifənin cari kodunu redaktə et [e]" accesskey="e">Mənbəni redaktə et</a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h">Tarixçəyə bax</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > Daha çox </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > Naviqasiya </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z">Ana səhifə</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar">Kənd meydanı</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar">İcma portalı</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r">Son dəyişikliklər</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x">Təsadüfi məqalə</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > Layihələr </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r">Seçilmiş məqalələr</a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar">Seçilmiş siyahılar</a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r">Yaxşı məqalələr</a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri">Məqalə namizədləri</a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay">Mövzulu ay</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > Xüsusi </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99">Bizimlə əlaqə</a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=az" title="Bizə dəstək verin">İanə et</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün.">Kömək</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > Alətlər </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j">Səhifəyə keçidlər</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k">Əlaqəli redaktələr</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u">Fayl yüklə</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q">Xüsusi səhifələr</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&oldid=7840298" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid">Daimi keçid</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat">Səhifə məlumatları</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&id=7840298&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat">Bu səhifəyə istinad et</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FMustafa_Kamal_Atat%25C3%25BCrk">Qısaldılmış URL əldə et</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fwiki%2FMustafa_Kamal_Atat%25C3%25BCrk">QR-kodu endir</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > Çap et/ixrac </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Mustafa+Kamal+Atat%C3%BCrk">Kitab yarat</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&action=show-download-screen">PDF kimi yüklə</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p">Çap versiyası</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > Digər layihələrdə </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" hreflang="en">Vikianbar</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://az.wikiquote.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" hreflang="az">Vikisitat</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5152" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g">Vikidata elementi</a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > Digər dillərdə </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D2%AD%D0%B0%D2%AD%D0%B8%D1%83%D1%80%D2%9B,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D2%9A%D1%8C%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB" title="Аҭаҭиурқ, Мустафа Қьемал – abxaz" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Аҭаҭиурқ, Мустафа Қьемал" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="abxaz" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататурк – adıgey" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Мустафа Кемал Ататурк" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="adıgey" class="interlanguage-link-target">Адыгабзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – İsveçrə almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsveçrə almancası" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%99%E1%88%B5%E1%89%B3%E1%8D%8B_%E1%8A%AC%E1%88%9B%E1%88%8D_%E1%8A%A0%E1%89%B3%E1%89%B1%E1%88%AD%E1%8A%AD" title="ሙስታፋ ኬማል አታቱርክ – amhar" lang="am" hreflang="am" data-title="ሙስታፋ ኬማል አታቱርክ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amhar" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – araqon" lang="an" hreflang="an" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="araqon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%89_%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%83" title="مصطفى كمال أتاتورك – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مصطفى كمال أتاتورك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%98%DC%A8%DC%9B%DC%A6%DC%90_%DC%9F%DC%A1%DC%90%DC%A0_%DC%90%DC%9B%DC%90%DC%9B%DC%98%DC%AA%DC%A9" title="ܡܘܨܛܦܐ ܟܡܐܠ ܐܛܐܛܘܪܩ – aramik" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܘܨܛܦܐ ܟܡܐܠ ܐܛܐܛܘܪܩ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramik" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%89_%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%83" title="مصطفى كمال أتاتورك – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="مصطفى كمال أتاتورك" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%89_%D9%83%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%83" title="مصطفى كمال اتاتورك – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مصطفى كمال اتاتورك" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – asturiya" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiya" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="مصطفی کمال آتاتورک – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مصطفی کمال آتاتورک" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D3%99%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D3%A9%D1%80%D0%BA" title="Мостафа Кәмал Ататөрк – başqırd" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Мостафа Кәмал Ататөрк" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="başqırd" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemalis_Atatiorks" title="Mustafa Kemalis Atatiorks – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Mustafa Kemalis Atatiorks" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемаль Атацюрк – belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Мустафа Кемаль Атацюрк" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемаль Ататурк – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мустафа Кемаль Ататурк" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Mustapa_Kamal_Basah" title="Mustapa Kamal Basah – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Mustapa Kamal Basah" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататюрк – bolqar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мустафа Кемал Ататюрк" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bolqar" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target">Banjar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8B%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AB%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2_%E0%A6%86%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%95" title="মোস্তফা কামাল আতাতুর্ক – benqal" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মোস্তফা কামাল আতাতুর্ক" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="benqal" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – bosniya" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniya" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемаль Ататюрк – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Мустафа Кемаль Ататюрк" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – katalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк, Мустафа Кемаль – çeçen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="çeçen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – sebuan" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="sebuan" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%81%D8%A7_%DA%A9%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="مستەفا کەمال ئاتاتورک – Mərkəzi kürdcə" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مستەفا کەمال ئاتاتورک" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Mərkəzi kürdcə" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – korsika" lang="co" hreflang="co" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsika" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – krım türkcəsi" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krım türkcəsi" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – çex" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="çex" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк Мустафа Кемаль – çuvaş" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ататюрк Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="çuvaş" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – uels" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="uels" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – danimarka" lang="da" hreflang="da" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danimarka" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="yaxşı məqalə"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – alman" lang="de" hreflang="de" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alman" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%86%CE%AC_%CE%9A%CE%B5%CE%BC%CE%AC%CE%BB_%CE%91%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA" title="Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ – yunan" lang="el" hreflang="el" data-title="Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="yunan" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçilmiş məqalə"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – ispan" lang="es" hreflang="es" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ispan" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – eston" lang="et" hreflang="et" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="eston" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – bask" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="bask" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="مصطفی کمال آتاترک – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مصطفی کمال آتاترک" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – fin" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fin" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – farer" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farer" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – şimali fris" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="şimali fris" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – friul" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friul" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – qərbi friz" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="qərbi friz" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – irland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – qaqauz" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="qaqauz" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E6%85%95%E6%96%AF%E4%BB%96%E5%8C%96%C2%B7%E5%85%8B%E9%BA%A5%C2%B7%E9%98%BF%E5%A1%94%E7%AA%81" title="慕斯他化·克麥·阿塔突 – qan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="慕斯他化·克麥·阿塔突" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="qan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Şotlandiya keltcəsi" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Şotlandiya keltcəsi" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – qalisiya" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="qalisiya" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – quarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="quarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%AE%E0%AA%BE%E0%AA%B2_%E0%AA%AE%E0%AB%81%E0%AA%B8%E0%AB%8D%E0%AA%A4%E0%AA%AB%E0%AA%BE_%E0%AA%85%E0%AA%A4%E0%AA%BE%E0%AA%A4%E0%AB%81%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%95" title="કમાલ મુસ્તફા અતાતુર્ક – qucarat" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કમાલ મુસ્તફા અતાતુર્ક" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="qucarat" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kamal Atatürk – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Mustafa Kamal Atatürk" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%A1%D7%98%D7%A4%D7%90_%D7%9B%D7%9E%D7%90%D7%9C_%D7%90%D7%98%D7%90%D7%98%D7%95%D7%A8%D7%A7" title="מוסטפא כמאל אטאטורק – ivrit" lang="he" hreflang="he" data-title="מוסטפא כמאל אטאטורק" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ivrit" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%85%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="कमाल अतातुर्क – hind" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कमाल अतातुर्क" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hind" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – xorvat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="xorvat" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – yuxarı sorb" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="yuxarı sorb" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – haiti kreol" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="haiti kreol" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – macar" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="macar" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A1_%D5%94%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%AC_%D4%B1%D5%A9%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84" title="Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք – erməni" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="erməni" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A1_%D5%94%D5%A5%D5%B4%D5%A1%D5%AC_%D4%B1%D5%A9%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84" title="Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մուսթաֆա Քեմալ Աթաթուրք" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – interlinqua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="interlinqua" class="interlanguage-link-target">İnterlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – iban" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="iban" class="interlanguage-link-target">Jaku Iban</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="iloko" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – island" lang="is" hreflang="is" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="island" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target">İtaliano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A0%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%BB%E3%82%B1%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%BF%E3%83%86%E3%83%A5%E3%83%AB%E3%82%AF" title="ムスタファ・ケマル・アタテュルク – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ムスタファ・ケマル・アタテュルク" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçilmiş məqalə"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – yava" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="yava" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A_%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98" title="ქემალ ათათურქი – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ქემალ ათათურქი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – qaraqalpaq" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="qaraqalpaq" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D1%8D_%D0%9A%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мыстафэ Кэмал Ататурк – kabarda-çərkəz" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Мыстафэ Кэмал Ататурк" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="kabarda-çərkəz" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – tiyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="tiyap" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D2%B1%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D2%AF%D1%80%D1%96%D0%BA" title="Мұстафа Кемал Ататүрік – qazax" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мұстафа Кемал Ататүрік" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="qazax" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B3%86%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%8D_%E0%B2%85%E0%B2%9F%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%8D" title="ಕೆಮಾಲ್ ಅಟಾಟರ್ಕ್ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕೆಮಾಲ್ ಅಟಾಟರ್ಕ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%B4%EC%8A%A4%ED%83%80%ED%8C%8C_%EC%BC%80%EB%A7%90_%EC%95%84%ED%83%80%ED%8A%80%EB%A5%B4%ED%81%AC" title="무스타파 케말 아타튀르크 – koreya" lang="ko" hreflang="ko" data-title="무스타파 케말 아타튀르크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreya" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB" title="Ататюрк, Мустафа Кемал – qaraçay-balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемал" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="qaraçay-balkar" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – köln" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="köln" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – kürd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kürd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – korn" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="korn" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемел Ататүрк – qırğız" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Мустафа Кемел Ататүрк" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="qırğız" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Mustapha_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustapha Kemal Atatürk – latın" lang="la" hreflang="la" data-title="Mustapha Kemal Atatürk" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latın" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – sefard" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="sefard" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – lüksemburq" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="lüksemburq" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB" title="Ататюрк, Мустапа Камал – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Ататюрк, Мустапа Камал" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target">Лакку</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%8C%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Камал Ататуьрк – ləzgi" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Мустафа Камал Ататуьрк" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="ləzgi" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – limburq" lang="li" hreflang="li" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburq" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – linqala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="linqala" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemals_Ataturks" title="Mustafa Kemals Ataturks – latış" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mustafa Kemals Ataturks" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="latış" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – malaqas" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malaqas" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк, Мустафа Кемаль – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – minanqkaban" lang="min" hreflang="min" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minanqkaban" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататурк – makedon" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мустафа Кемал Ататурк" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="makedon" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%81%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%AB_%E0%B4%95%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BD_%E0%B4%85%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B5%BC%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D" title="മുസ്തഫ കമാൽ അത്താതുർക്ക് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മുസ്തഫ കമാൽ അത്താതുർക്ക്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататүрк – monqol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Мустафа Кемал Ататүрк" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="monqol" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%AB%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%85%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="मुस्तफा कमाल अतातुर्क – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मुस्तफा कमाल अतातुर्क" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D3%B1%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататӱрк, Мустафа Кемаль – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Ататӱрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – malay" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malay" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%BD%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%96%E1%80%AC_%E1%80%80%E1%80%AE%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%B8_%E1%80%A1%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%95%E1%80%BA" title="မွတ်စတာဖာ ကီးမား အာတာတပ် – birman" lang="my" hreflang="my" data-title="မွတ်စတာဖာ ကီးမား အာတာတပ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="آتاتورک – mazandaran" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="آتاتورک" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandaran" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – neapolitan" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="neapolitan" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – aşağı alman" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="aşağı alman" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – aşağı sakson" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="aşağı sakson" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B2_%E0%A4%85%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="कमाल अतातुर्क – nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कमाल अतातुर्क" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A5%87%E0%A4%B2_%E0%A4%85%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A4%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95" title="केमेल अतातुर्क – nevari" lang="new" hreflang="new" data-title="केमेल अतातुर्क" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="nevari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – holland" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="holland" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – nünorsk norveç" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="nünorsk norveç" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – bokmal norveç" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmal norveç" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – oksitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк, Мустафа Кемаль – osetin" lang="os" hreflang="os" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetin" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%81%E0%A8%B8%E0%A8%A4%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%BE_%E0%A8%95%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B2_%E0%A8%85%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%A4%E0%A9%81%E0%A8%B0%E0%A8%95" title="ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਕਮਾਲ ਅਤਾਤੁਰਕ – pəncab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਕਮਾਲ ਅਤਾਤੁਰਕ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pəncab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – pampanqa" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampanqa" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – papyamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papyamento" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – polyak" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polyak" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D8%A7_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="مصطفا کمال اتاترک – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مصطفا کمال اتاترک" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="مصطفی کمال اتاتورک – puştu" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مصطفی کمال اتاتورک" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="puştu" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – keçua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keçua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – romanş" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="romanş" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – rumın" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumın" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – aroman" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="aroman" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк, Мустафа Кемаль – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататюрк – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Мустафа Кемал Ататюрк" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – kinyarvanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="kinyarvanda" class="interlanguage-link-target">Ikinyarwanda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%AB%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%AE%E0%A4%B2%E0%A5%8D" title="मुस्ताफा केमल् – sanskrit" lang="sa" hreflang="sa" data-title="मुस्ताफा केमल्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskrit" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D2%AF%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататүрк – saxa" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Мустафа Кемал Ататүрк" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="saxa" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%9F%E1%B1%9B%E1%B1%9F%E1%B1%9B%E1%B1%A9%E1%B1%A8%E1%B1%A0_%E1%B1%A2%E1%B1%A9%E1%B1%A5%E1%B1%9B%E1%B1%9A%E1%B1%AF%E1%B1%B7%E1%B1%9F_%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%9E" title="ᱟᱛᱟᱛᱩᱨᱠ ᱢᱩᱥᱛᱚᱯᱷᱟ ᱠᱟᱢᱟᱞ – santal" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱟᱛᱟᱛᱩᱨᱠ ᱢᱩᱥᱛᱚᱯᱷᱟ ᱠᱟᱢᱟᱞ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santal" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – sardin" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardin" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Ataturk" title="Mustafa Kemal Ataturk – siciliya" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mustafa Kemal Ataturk" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliya" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – skots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="skots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DA%AA" title="ڪمال اتاترڪ – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪمال اتاترڪ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – serb-xorvat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serb-xorvat" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Mus%E1%B9%ADafa_Kamal_Ataturk" title="Musṭafa Kamal Ataturk – taçelit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Musṭafa Kamal Ataturk" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="taçelit" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B7%94%E0%B7%83%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B7%8F%E0%B7%86%E0%B7%8F_%E0%B6%9A%E0%B7%99%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B7%8A_%E0%B6%85%E0%B6%A7%E0%B7%8F%E0%B6%A7%E0%B7%94%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B7%8A" title="මුස්තාෆා කෙමාල් අටාටුර්ක් – sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="මුස්තාෆා කෙමාල් අටාටුර්ක්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%B0%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_(%D8%A7%D8%AA%D8%A7_%D8%AA%D8%B1%DA%A9)" title="مصطفٰی کمال (اتا ترک) – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="مصطفٰی کمال (اتا ترک)" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – sloven" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloven" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somali" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Qemal_Ataturku" title="Mustafa Qemal Ataturku – alban" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mustafa Qemal Ataturku" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="alban" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемал Ататурк – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мустафа Кемал Ататурк" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – sundan" lang="su" hreflang="su" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundan" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Kemal Atatürk – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kemal Atatürk" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AF%81%E0%AE%B8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%AA%E0%AE%BE_%E0%AE%95%E0%AF%86%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AF%8D_%E0%AE%85%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AF%8D" title="முஸ்தாபா கெமால் அத்தாதுர்க் – tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="முஸ்தாபா கெமால் அத்தாதுர்க்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AB%E0%B0%BE_%E0%B0%95%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D_%E0%B0%85%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%8D" title="ముస్తఫా కమాల్ అతాతుర్క్ – teluqu" lang="te" hreflang="te" data-title="ముస్తఫా కమాల్ అతాతుర్క్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="teluqu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%BE_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB_%D0%9E%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BA" title="Мустафо Камол Отатурк – tacik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Мустафо Камол Отатурк" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tacik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%AA%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%9F%E0%B8%B2_%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%A5_%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B7%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%84" title="มุสทาฟา เคมัล อาทาทืร์ค – tay" lang="th" hreflang="th" data-title="มุสทาฟา เคมัล อาทาทืร์ค" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tay" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – türkmən" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="türkmən" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – taqaloq" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="taqaloq" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kamal_Atatyrk" title="Mustafa Kamal Atatyrk – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Mustafa Kamal Atatyrk" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Mostafa_Kemal_Atat%C3%B6rek" title="Mostafa Kemal Atatörek – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Mostafa Kemal Atatörek" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="tumbuka" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA,_%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C" title="Ататюрк, Мустафа Кемаль – udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Ататюрк, Мустафа Кемаль" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurt" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%A7_%D9%83%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%88%D8%B1%D9%83" title="مۇستاپا كامال ئاتاتۈرك – uyğur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="مۇستاپا كامال ئاتاتۈرك" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="uyğur" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемаль Ататюрк – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мустафа Кемаль Ататюрк" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%D9%B0%DB%8C_%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="مصطفٰی کمال اتاترک – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مصطفٰی کمال اتاترک" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – özbək" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="özbək" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Atat%C3%BCrk_Mustafa_Kemal%27" title="Atatürk Mustafa Kemal' – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Atatürk Mustafa Kemal'" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – vyetnam" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vyetnam" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapük" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="varay" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – volof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="volof" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E6%96%AF%E5%A1%94%E6%B3%95%C2%B7%E5%87%AF%E6%9C%AB%E5%B0%94%C2%B7%E9%98%BF%E5%A1%94%E5%9B%BE%E5%B0%94%E5%85%8B" title="穆斯塔法·凯末尔·阿塔图尔克 – vu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="穆斯塔法·凯末尔·阿塔图尔克" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="vu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D0%B0_%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%90%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8E%D1%80%D0%BA" title="Мустафа Кемаль Ататюрк – kalmık" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Мустафа Кемаль Ататюрк" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="kalmık" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – xosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="İsiXhosa" data-language-local-name="xosa" class="interlanguage-link-target">İsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%90_%E1%83%A5%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9A_%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%A5%E1%83%98" title="მუსტაფა ქემალ ათათურქი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მუსტაფა ქემალ ათათურქი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%A4%D7%90_%D7%A7%D7%A2%D7%9E%D7%90%D7%9C_%D7%90%D7%98%D7%90%D7%98%D7%95%D7%A8%D7%A7" title="מוסטאפא קעמאל אטאטורק – idiş" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מוסטאפא קעמאל אטאטורק" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="idiş" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="yoruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A9%86%E6%96%AF%E5%A1%94%E6%B3%95%C2%B7%E5%87%AF%E6%9C%AB%E5%B0%94%C2%B7%E9%98%BF%E5%A1%94%E5%9B%BE%E5%B0%94%E5%85%8B" title="穆斯塔法·凯末尔·阿塔图尔克 – çin" lang="zh" hreflang="zh" data-title="穆斯塔法·凯末尔·阿塔图尔克" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="çin" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%87%B1%E6%9C%AB%E7%88%BE" title="凱末爾 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="凱末爾" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_Atat%C3%BCrk" title="Mustafa Kemal Atatürk – Min Nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Mustafa Kemal Atatürk" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%87%B1%E6%9C%AB%E7%88%BE" title="凱末爾 – kanton" lang="yue" hreflang="yue" data-title="凱末爾" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kanton" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5152#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 10:57, 10 noyabr 2024 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-l6jqd","wgBackendResponseTime":218,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.856","walltime":"5.152","ppvisitednodes":{"value":15331,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":528152,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":36441,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":68,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":277437,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":73,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4609.452 1 -total"," 66.04% 3044.252 1 Şablon:Vəzifəli_şəxs"," 65.60% 3023.626 1 Şablon:Məlumat_qutusu"," 43.86% 2021.898 30 Şablon:Wikidata"," 14.71% 678.100 1 Şablon:Columns-list"," 14.47% 667.061 2 Şablon:Wikidata/p166"," 8.29% 382.216 1 Şablon:DVTY"," 8.21% 378.665 1 Şablon:DVTY/əsas"," 5.26% 242.468 8 Şablon:Wikidata/range"," 4.88% 225.133 1 Şablon:Wikidata/p40"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"2.032","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":23587654,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Got person name of Q193563 from label: \"Bibliothèque nationale de France\"\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: \"А. М. Прохорова\": have \"Im (x2) Fa\" match\nGot title of Q649 from label: \"Москва\"\nGot person name of Q193563 from label: \"Bibliothèque nationale de France\"\nEntity Q193563 is not a person\nLoaded datatype time of P580 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype time of P582 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype time of P580 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype time of P582 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype external-id of P1970 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype quantity of P1971 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P945 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype commonsMedia of P990 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P39 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: \"А. М. Прохорова\": have \"Im (x2) Fa\" match\nGot title of Q649 from label: \"Москва\"\nLoaded datatype wikibase-item of P509 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype wikibase-item of P945 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nGot person name of Q193563 from label: \"Bibliothèque nationale de France\"\nEntity Q193563 is not a person\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: \"А. М. Прохорова\": have \"Im (x2) Fa\" match\nGot title of Q649 from label: \"Москва\"\nCustom label provided for Q83552\ntokenizeName: \"А. М. Прохорова\": have \"Im (x2) Fa\" match\nGot title of Q649 from label: \"Москва\"\nGot person name of Q193563 from label: \"Bibliothèque nationale de France\"\nEntity Q193563 is not a person\n","limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","500","24.8"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","380","18.8"],["?","280","13.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","240","11.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","100","5.0"],["(for generator)","100","5.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","60","3.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getSiteLinkPageName","60","3.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::get","40","2.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","40","2.0"],["[others]","220","10.9"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-tsbpw","timestamp":"20241125063143","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mustafa Kamal Atat\u00fcrk","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Mustafa_Kamal_Atat%C3%BCrk","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5152","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5152","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-11-04T05:39:03Z","dateModified":"2024-11-10T10:57:47Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a8\/Ataturk1930s.jpg","headline":"T\u00fcrkiy\u0259 Respublikas\u0131n\u0131n qurucusu v\u0259 ilk prezidenti"}</script> </body> </html>