CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Geschiedenis van Heerlen - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"049c38ae-e7e8-4062-9907-8f83dff1d541","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Geschiedenis_van_Heerlen","wgTitle":"Geschiedenis van Heerlen","wgCurRevisionId":67313834,"wgRevisionId":67313834,"wgArticleId":687222,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Geschiedenis van Heerlen"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Geschiedenis_van_Heerlen","wgRelevantArticleId":687222,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true, "wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2481665","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Coat_of_arms_of_Heerlen.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1721"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Coat_of_arms_of_Heerlen.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1147"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="918"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Geschiedenis van Heerlen - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Heerlen"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Heerlen"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Geschiedenis_van_Heerlen rootpage-Geschiedenis_van_Heerlen skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Geschiedenis+van+Heerlen" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Geschiedenis+van+Heerlen" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Geschiedenis+van+Heerlen" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Geschiedenis+van+Heerlen" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Oudste_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Oudste_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Oudste geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Oudste_geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Oudste geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Oudste_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Romeinse_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Romeinse_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Romeinse tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Romeinse_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Middeleeuwen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Middeleeuwen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Middeleeuwen</span> </div> </a> <ul id="toc-Middeleeuwen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vroegmoderne_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vroegmoderne_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Vroegmoderne tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Vroegmoderne_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Moderne_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Moderne_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Moderne geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Moderne_geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Moderne geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Moderne_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Negentiende_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Negentiende_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Negentiende eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Negentiende_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Twintigste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Twintigste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Twintigste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Twintigste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eenentwintigste_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eenentwintigste_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Eenentwintigste eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-Eenentwintigste_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wapen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wapen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Wapen</span> </div> </a> <ul id="toc-Wapen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musea_en_belangrijke_historische_bouwwerken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea_en_belangrijke_historische_bouwwerken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Musea en belangrijke historische bouwwerken</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea_en_belangrijke_historische_bouwwerken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Geschiedenis van Heerlen</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span><span class="wb-langlinks-add wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2481665#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen toevoegen" class="wbc-editpage">Koppelingen toevoegen</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Heerlen" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overleg:Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Overleg over deze pagina (de pagina bestaat niet) [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Heerlen"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Heerlen"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Geschiedenis_van_Heerlen" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Geschiedenis_van_Heerlen" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&oldid=67313834" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Geschiedenis_van_Heerlen&id=67313834&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGeschiedenis_van_Heerlen"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGeschiedenis_van_Heerlen"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Geschiedenis+van+Heerlen"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Geschiedenis_van_Heerlen&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Heerlen" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2481665" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Coat_of_arms_of_Heerlen.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Coat_of_arms_of_Heerlen.png/150px-Coat_of_arms_of_Heerlen.png" decoding="async" width="150" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Coat_of_arms_of_Heerlen.png 1.5x" data-file-width="205" data-file-height="294" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>De <b>geschiedenis van <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a></b> gaat terug tot de Romeinse Tijd. In de middeleeuwen was het een vrij onaanzienlijke nederzetting. Door de <a href="/wiki/Kolenmijn" title="Kolenmijn">kolenmijnbouw</a> groeide het dorp Heerlen in de eerste helft van de twintigste eeuw explosief tot tweede stad van <a href="/wiki/Nederlands_Limburg" class="mw-redirect" title="Nederlands Limburg">Nederlands Limburg</a> en centrum van de <a href="/wiki/Oostelijke_Mijnstreek" title="Oostelijke Mijnstreek">Oostelijke Mijnstreek</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oudste_geschiedenis">Oudste geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Oudste geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Oudste geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Romeinse_tijd">Romeinse tijd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Romeinse tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Romeinse tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg/270px-Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg" decoding="async" width="270" height="351" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg/405px-Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg/540px-Part_of_Tabula_Peutingeriana.jpg 2x" data-file-width="746" data-file-height="970" /></a><figcaption>Fragment van de Tabula Peutingeriana</figcaption></figure> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Coriovallum" title="Coriovallum">Coriovallum</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Hoewel er sporen zijn van eerdere bewoning, begon de bewoningsgeschiedenis van Heerlen pas met de komst van de <a href="/wiki/Romeinen_in_Nederland" title="Romeinen in Nederland">Romeinen</a>. Deze stichtten er 2000 jaar geleden een militaire nederzetting, die zij de naam Coriovallum gaven. De nederzetting ontstond aan het kruispunt van twee belangrijke <a href="/wiki/Heerweg_(Romeinse_Rijk)" title="Heerweg (Romeinse Rijk)">heerwegen</a>: <a href="/wiki/Heirbaan_Boulogne-Keulen" class="mw-redirect" title="Heirbaan Boulogne-Keulen">Boulogne-Keulen</a> en <a href="/wiki/Xanten" title="Xanten">Xanten</a>-<a href="/wiki/Aken_(stad)" title="Aken (stad)">Aken</a>-<a href="/wiki/Trier" title="Trier">Trier</a>. Volgens sommige etymologen zou de Romeinse naam die de afgelopen eeuwen gehanteerd is, het gevolg zijn van een spelfout zijn en is de correcte naam Cortovallum, zoals vermeld op de <a href="/wiki/Peutinger_kaart" class="mw-redirect" title="Peutinger kaart">Peutinger kaart</a>. Het betekent dan "versterkte hof". Volgens anderen is juist de spelwijze op de Peutinger kaart een kopieerfout. De romeinen bouwden hier een badhuis, waarvan de restanten te bezichtigen zijn in het <a href="/wiki/Thermenmuseum" title="Thermenmuseum">Thermenmuseum</a>. Ook vond er veel pottenbaknijverheid plaats. Zo is de naam van de oudst bekende inwoner van Coriovallum bewaard gebleven, doordat hij zijn naam op zijn eigen aardewerk schreef: <a href="/wiki/Lucius_Ferenius" class="mw-redirect" title="Lucius Ferenius">Lucius Ferenius</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Middeleeuwen">Middeleeuwen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Middeleeuwen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Middeleeuwen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Kerkgeschiedenis_van_Heerlen" title="Kerkgeschiedenis van Heerlen">Kerkgeschiedenis van Heerlen</a></i></div> <p>Rond de tiende eeuw komt in heel Europa de landbouw goed tot ontwikkeling en krijgt Heerlen gestalte door het ontstaan van boerenhoeven en molens langs de dalen van de Caumer-, Schandeler- en Geleenbeek. De oudste schriftelijke vermelding van Heerlen of 'Herle' is in een akte van <a href="/wiki/1065" title="1065">1065</a>. Odo, <a href="/wiki/Lijst_van_bisschoppen_van_Toul" title="Lijst van bisschoppen van Toul">bisschop van Toul</a>, legt daarin enkele schenkingen vast. Een van die schenkingen betreft het <a href="/wiki/Allodium" title="Allodium">allodium</a> Heerlen, in het bisdom <a href="/wiki/Prinsbisdom_Luik" title="Prinsbisdom Luik">Luik</a>. Een andere betreft enige kapellen gelegen in Heerlen en Welten, onderdeel van de <a href="/wiki/Sint-Laurentiuskerk_(Voerendaal)" title="Sint-Laurentiuskerk (Voerendaal)">moederkerk in Voerendaal</a>. Niet veel later is het <a href="/wiki/Allodium" title="Allodium">allodium</a> Heerlen in het bezit van de graven van Are-Hochstaden (<a href="/wiki/Burg_Are" title="Burg Are">Burg Are</a>). </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Heerlenpancratius.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ec/Heerlenpancratius.jpg" decoding="async" width="270" height="360" class="mw-file-element" data-file-width="270" data-file-height="360" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sint-Pancratiuskerk_(Heerlen)" title="Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)">Pancratiuskerk</a></figcaption></figure> <p>Dirk I van Are, een neef van Odo van Toul, maakte Heerlen kerkelijk los van Voerendaal en verkoos <a href="/wiki/Sint-Pancratius" class="mw-redirect" title="Sint-Pancratius">Sint-Pancratius</a> als kerkpatroon. De graven van Are waren de bouwers van de <a href="/wiki/Schelmentoren" title="Schelmentoren">Schelmentoren</a> rond de 12e en 13e eeuw en de <a href="/wiki/Sint-Pancratiuskerk_(Heerlen)" title="Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)">Pancratiuskerk</a> rond de 11e eeuw en ze lieten een omgrachte vesting bouwen met een walmuur rond 1274 (later aangeduid als <a href="/wiki/Landsfort_Herle" class="mw-redirect" title="Landsfort Herle">Landsfort Herle</a>). Door deze versterking kreeg Heerlen enige publiekrechtelijke vrijheden waardoor het een andere status had dan het omringende platteland. Voerendaal, Hoensbroek, Schaesberg en Nieuwenhagen behoorden tot het bestuurlijke 'Land van Herle'. </p><p>In <a href="/wiki/1244" title="1244">1244</a> kwam Heerlen, als onderdeel van het <a href="/wiki/Land_van_Valkenburg" title="Land van Valkenburg">Land van Valkenburg</a>, onder gezag van de hertogen van Brabant. Hoensbroek werd in <a href="/wiki/1388" title="1388">1388</a> van Heerlen afgesplitst en als 'heerlijkheid' overgedragen aan de heren <a href="/wiki/Van_Hoensbroeck" title="Van Hoensbroeck">van Hoensbroeck</a>. In de 15e en 16e eeuw maakte het deel uit van een fortenlinie die door Brabant-Bourgondië was opgebouwd. Deze fortenlinie moest de expansiedrift van vorsten uit het Rijnland tegengaan. Voor de tweede maal in zijn historie vervulde Heerlen een rol als militaire post. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vroegmoderne_tijd">Vroegmoderne tijd</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Vroegmoderne tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Vroegmoderne tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Schaesberg kreeg in <a href="/wiki/1619" title="1619">1619</a> een zelfstandige rechtspraak onder de graaf van Schaesberg. Bij de <a href="/wiki/Vrede_van_M%C3%BCnster" title="Vrede van Münster">Vrede van Münster</a> in 1648 was het Land van Valkenburg nog niet verdeeld tussen Spanje en de nieuwe <a href="/wiki/Republiek_der_Verenigde_Nederlanden" class="mw-redirect" title="Republiek der Verenigde Nederlanden">Republiek der Verenigde Nederlanden</a>: Pas in <a href="/wiki/1661" title="1661">1661</a>, dertien jaar na het beëindigen van de tachtigjarige oorlog, werden in het <a href="/wiki/Partagetraktaat_(1661)" title="Partagetraktaat (1661)">Partagetraktaat</a> Heerlen, <a href="/wiki/Nieuwenhagen" title="Nieuwenhagen">Nieuwenhagen</a> en Voerendaal ingedeeld bij <a href="/wiki/Staats-Overmaas" title="Staats-Overmaas">Staats-Overmaas</a>, terwijl <a href="/wiki/Schaesberg_(plaats)" title="Schaesberg (plaats)">Schaesberg</a> en Hoensbroek bij de <a href="/wiki/Spaanse_Nederlanden" title="Spaanse Nederlanden">Spaanse Nederlanden</a> werden ingedeeld. Uit deze eeuw stammen gebouwen als de Weltermolen, Oliemolen, Schandelermolen, Eyckendermolen, Caumermolen (alle watermolens), kasteel Terworm en Huis De Doom. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Terworm_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Terworm_1.jpg/270px-Terworm_1.jpg" decoding="async" width="270" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Terworm_1.jpg/405px-Terworm_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Terworm_1.jpg/540px-Terworm_1.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Kasteel Terworm, oorspronkelijk uit de 15e eeuw, maar in huidig aanzien grotendeels uit 1891</figcaption></figure> <p>In <a href="/wiki/1793" title="1793">1793</a> maakten de Fransen een eind aan de versnippering van het land. Zij veroverden Heerlen en in <a href="/wiki/1795" title="1795">1795</a> stonden de Staten Generaal het gebied definitief aan Frankrijk af. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Moderne_geschiedenis">Moderne geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Moderne geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Moderne geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Negentiende_eeuw">Negentiende eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Negentiende eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Negentiende eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In <a href="/wiki/1814" title="1814">1814</a> werd Heerlen onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. Bij de <a href="/wiki/Belgische_opstand" class="mw-redirect" title="Belgische opstand">Belgische opstand</a> in <a href="/wiki/1830" title="1830">1830</a> sloot het zich echter bij het Koninkrijk België aan, om in <a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a> toch weer onder Nederlands gezag te komen. </p><p>In de <a href="/wiki/19e_eeuw" title="19e eeuw">19e eeuw</a> was Heerlen een tamelijk geïsoleerd dorp. Hoofdmiddel van bestaan was de landbouw, goede aan- en afvoerwegen ontbraken. Wilde men met de trein reizen, dan moest men eerst te voet naar <a href="/wiki/Simpelveld_(plaats)" title="Simpelveld (plaats)">Simpelveld</a> (de <a href="/wiki/Spoorlijn_Aken_-_Maastricht" title="Spoorlijn Aken - Maastricht">spoorlijn Aken - Maastricht</a>, geopend in 1853) of Sittard (de <a href="/wiki/Spoorlijn_Maastricht_-_Venlo" title="Spoorlijn Maastricht - Venlo">spoorlijn Maastricht - Venlo</a>, geopend in 1865) om daar de trein te nemen. Men kon ook met de postwagen gaan naar <a href="/wiki/Valkenburg_aan_de_Geul" title="Valkenburg aan de Geul">Valkenburg</a>, Sittard of Aken. Pas in <a href="/wiki/1896" title="1896">1896</a> kwam de <a href="/wiki/Spoorlijn_Sittard_-_Herzogenrath" title="Spoorlijn Sittard - Herzogenrath">spoorlijn Sittard - Herzogenrath</a> via Heerlen tot stand, welke werd aangelegd door de spoorwegbouwer <a href="/wiki/Henri_Sarolea" title="Henri Sarolea">Henri Sarolea</a>, die later met de gebroeders Carl en <a href="/wiki/Friedrich_Honigmann" title="Friedrich Honigmann">Friedrich Honigmann</a> de directie zou voeren van de <a href="/wiki/Oranje-Nassau_(mijnen)" title="Oranje-Nassau (mijnen)">Oranje-Nassaumijnen</a>. </p><p>Die spoorlijn was dringend gewenst in verband met de exploitatie van steenkool. In <a href="/wiki/1894" title="1894">1894</a> was al begonnen met de aanleg van de Oranje- Nassaumijn I (<a href="/wiki/1899" title="1899">1899</a>-<a href="/wiki/1974" title="1974">1974</a>), die vijf jaar later in productie ging. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Twintigste_eeuw">Twintigste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Twintigste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Twintigste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op Heerlens grondgebied kwamen in de twintigste eeuw nog drie mijnen: de Oranje-Nassau III (<a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a>-<a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>) te <a href="/wiki/Heerlerheide" title="Heerlerheide">Heerlerheide</a>, Oranje-Nassau IV (<a href="/wiki/1927" title="1927">1927</a>-<a href="/wiki/1966" title="1966">1966</a>) te <a href="/wiki/Heksenberg_(Heerlen)" title="Heksenberg (Heerlen)">Heksenberg</a> en <a href="/wiki/Staatsmijn_Emma" title="Staatsmijn Emma">Staatsmijn Emma</a> (<a href="/wiki/1911" title="1911">1911</a>-<a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a>) in <a href="/wiki/Treebeek" title="Treebeek">Treebeek</a> (destijds grondgebied van de gemeente Heerlen). </p><p> De bevolking nam in korte tijd explosief toe, van een dorp met 6646 inwoners in <a href="/wiki/1900" title="1900">1900</a> tot een stad van 32.263 inwoners in <a href="/wiki/1930" title="1930">1930</a>. Voor al deze mensen uit binnen- en buitenland moesten huizen, scholen, winkels en een ziekenhuis gebouwd worden en wegen worden aangelegd, dat alles in zeer korte tijd. Het is daarom niet verwonderlijk dat nog maar weinig historische gebouwen bewaard zijn gebleven. In de grote verandering van dorp tot stad vond men ze niet meer passen in een modern stadsbeeld en dus werden ze gesloopt. In <a href="/wiki/1935" title="1935">1935</a> kwam een zeer befaamd geworden gebouw gereed, het <a href="/wiki/Glaspaleis" title="Glaspaleis">Glaspaleis</a> van opdrachtgever en lokale winkelier <a href="/wiki/Peter_Schunck" title="Peter Schunck">Peter Schunck</a>. </p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Glaspaleis_musicschool.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Glaspaleis_musicschool.jpg/270px-Glaspaleis_musicschool.jpg" decoding="async" width="270" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Glaspaleis_musicschool.jpg/405px-Glaspaleis_musicschool.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Glaspaleis_musicschool.jpg/540px-Glaspaleis_musicschool.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>Het hart van Heerlen, met het <a href="/wiki/Glaspaleis" title="Glaspaleis">Glaspaleis</a> (rechts), de <a href="/wiki/Sint-Pancratiuskerk_(Heerlen)" title="Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)">Pancratiuskerk</a> en Muziekschool</figcaption></figure> <p>Beeldbepalend voor Heerlen in de mijnbouwperiode waren de hoge schoorstenen bij de steenkolenmijn. Deze schoorstenen werden in de volksmond aangeduid als <a href="/wiki/Lange_Jan_(Heerlen)" title="Lange Jan (Heerlen)">Lange Jan</a> (1938, 138m) en <a href="/wiki/Lange_Lies" title="Lange Lies">Lange Lies</a> (1953, 155m), en waren van grote afstand al zichtbaar. </p><p>In 1958 ging <a href="/wiki/Palemig" title="Palemig">Palemig</a> over van de gemeente <a href="/wiki/Schaesberg_(plaats)" title="Schaesberg (plaats)">Schaesberg</a> naar de gemeente Heerlen. </p><p>De ontdekking van <a href="/wiki/Aardgas" title="Aardgas">aardgas</a> in <a href="/wiki/Aardgasveld_van_Slochteren" class="mw-redirect" title="Aardgasveld van Slochteren">Slochteren</a> in 1959 maakte de steenkoolmijnbouw onrendabel. Daar kwam bij dat uit Noord-Amerika verscheepte kolen goedkoper waren dan de Nederlandse. Op 17 december <a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a> kondigde de <a href="/wiki/Ministerie_van_Economische_Zaken_(Nederland)" title="Ministerie van Economische Zaken (Nederland)">minister van Economische Zaken</a> <a href="/wiki/Joop_den_Uijl" class="mw-redirect" title="Joop den Uijl">Joop den Uijl</a> in de Stadsschouwburg van Heerlen de <a href="/wiki/Mijnsluiting_in_Limburg_(Nederland)" title="Mijnsluiting in Limburg (Nederland)">sluiting</a> aan van alle Nederlandse steenkoolmijnen. Op 31 december 1974 sloot de Oranje Nassaumijn I als laatste de deuren. De mijngebouwen werden gesloopt, de sloop van de Lange Jan op 21 augustus 1976 ging echter fout, hij viel de verkeerde kant op, boven op een administratiegebouw. Op het terrein van de Oranje Nassau I werden de kantoren van het <a href="/wiki/Centraal_Bureau_voor_de_Statistiek" title="Centraal Bureau voor de Statistiek">Centraal Bureau voor de Statistiek</a> gebouwd. In 1969 was ook het <a href="/wiki/Algemeen_Burgerlijk_Pensioenfonds" class="mw-redirect" title="Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds">Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds</a> al van Den Haag naar Heerlen verhuisd. </p><p>In 1982 werden de gemeenten <a href="/wiki/Hoensbroek" title="Hoensbroek">Hoensbroek</a> en Heerlen samengevoegd. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eenentwintigste_eeuw">Eenentwintigste eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Eenentwintigste eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Eenentwintigste eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg/270px-Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg" decoding="async" width="270" height="405" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg/405px-Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg/540px-Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg 2x" data-file-width="1126" data-file-height="1689" /></a><figcaption>Schachtgebouw ON I nu Mijnmuseum</figcaption></figure> <p>Nog maar weinig herinnert aan het steenkoolverleden van de stad. De steenbergen zijn afgegraven en veranderd in woonwijken of parken, de koeltorens en grote schoorstenen zijn gesloopt. Het schachtgebouw van de Oranje-Nassau I is nog het meest in het oog springende en directe overblijfsel en in gebruik als <a href="/wiki/Nederlands_Mijnmuseum" title="Nederlands Mijnmuseum">Nederlands Mijnmuseum</a>. Ook de wijken die in de jaren voor de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> zijn aangelegd getuigen van die markante periode uit Heerlens geschiedenis. De enige overgebleven steenberg in originele staat (tevens van heel Nederland) ligt aan de rand van de <a href="/wiki/Brunssummerheide" title="Brunssummerheide">Brunssummerheide</a>, maar wordt 'bedreigd' met afgraving, omdat er kostbaar zilverzand onder ligt. </p><p>Wel zijn nog hier en daar in Heerlen markante gebouwen bewaard gebleven die herinneren aan de tijd dat Heerlen en de <a href="/wiki/Oostelijke_Mijnstreek" title="Oostelijke Mijnstreek">Oostelijke Mijnstreek</a> een groeigebied was. Na jaren van verval en restauratie is het Glaspaleis in 2004 weer in gebruik genomen, nu als cultureel centrum. Het gebouw staat midden in de stad, omgeven door de drie centrale pleinen: de <a href="/wiki/Bongerd_(plein)" title="Bongerd (plein)">Bongerd</a> (Markt), het Kerkplein en Emmaplein (thans <a href="/wiki/Pancratiusplein" title="Pancratiusplein">Pancratiusplein</a>). Het is een nationaal monument en volgens een klassering van de <a href="/w/index.php?title=Union_of_International_Architects&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union of International Architects (de pagina bestaat niet)">Union of International Architects</a> een van de duizend belangrijkste 20e-eeuwse gebouwen ter wereld. Daarnaast hebben het gebouw en de restauratie vele onderscheidingen ontvangen. Een van de aspecten waarin het zijn tijd ver vooruit was is het energiegebruik. Al snel na de ingebruikname bleek dat de geïnstalleerde verwarming zelfs in de winter niet nodig was, omdat het als een <a href="/wiki/Broeikas" class="mw-redirect" title="Broeikas">broeikas</a> werkt. Destijds was het gebouw het symbool van het opgaan van Heerlen in de vaart der volkeren en tegenwoordig is het het symbool van een (verhoopte) wedergeboorte na de bloeitijd van de mijnindustrie. </p><p>De massale immigratie in de mijnwerkerstijd heeft ertoe geleid dat de gemeenschap van Heerlen ingrijpend veranderd is. Andere <a href="/w/index.php?title=Limburgers_(groep)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Limburgers (groep) (de pagina bestaat niet)">Limburgers</a> merken dit vooral aan de taalsituatie: nergens anders in Nederlands Limburg neemt het plaatselijk dialect zo'n marginale plaats in, al is het <a href="/wiki/Heerlens" title="Heerlens">Heerlens</a> niet verdwenen. Het Nederlands dat er gesproken wordt is echter zeer zwaar door het <a href="/wiki/Limburgs" title="Limburgs">Limburgs</a> beïnvloed; zie het artikel <a href="/wiki/Heerlens_Nederlands" class="mw-redirect" title="Heerlens Nederlands">Heerlens Nederlands</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wapen">Wapen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Wapen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Wapen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Wapen_van_Heerlen" title="Wapen van Heerlen">Wapen van Heerlen</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>Sinds de samenvoeging met <a href="/wiki/Hoensbroek" title="Hoensbroek">Hoensbroek</a> in 1982 toont het wapen van de gemeente een samenstelling van I (<i>links</i>) de rode leeuw van het oude <a href="/wiki/Hertogdom_Limburg" title="Hertogdom Limburg">Hertogdom Limburg</a> in de versie van de heren van <a href="/wiki/Graafschap_Valkenburg" class="mw-redirect" title="Graafschap Valkenburg">Valkenburg</a> (1288-1381), met II (<i>rechts</i>) het gemeentewapen van Hoensbroek, zijnde de zwarte leeuw op een zilveren veld met rode horizontale balken van de familie <a href="/wiki/Van_Hoensbroeck" title="Van Hoensbroeck">Van Hoensbroeck</a>, naar wie de voormalige gemeente en het huidig <a href="/wiki/Stadsdeel" title="Stadsdeel">stadsdeel</a> <a href="/wiki/Hoensbroek" title="Hoensbroek">Hoensbroek</a> is genoemd. Door deze samenvoeging zijn Heerlen en Hoensbroek weer 'terug bij af', nadat zes eeuwen eerder Hoensbroek van de heerlijkheid Heerlen was afgesplitst en daarna zijn eigen hoofdstuk had geschreven in de geschiedenis van Limburg. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Musea_en_belangrijke_historische_bouwwerken">Musea en belangrijke historische bouwwerken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Musea en belangrijke historische bouwwerken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea en belangrijke historische bouwwerken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Thermenmuseum" title="Thermenmuseum">Thermenmuseum</a></li> <li><a href="/wiki/Sint-Pancratiuskerk_(Heerlen)" title="Sint-Pancratiuskerk (Heerlen)">Sint-Pancratiuskerk</a></li> <li><a href="/wiki/Schelmentoren" title="Schelmentoren">Schelmentoren</a></li> <li><a href="/wiki/Kasteel_Hoensbroek" title="Kasteel Hoensbroek">Kasteel Hoensbroek</a></li> <li><a href="/wiki/Nederlands_Mijnmuseum" title="Nederlands Mijnmuseum">Nederlands Mijnmuseum</a></li> <li><a href="/wiki/Glaspaleis" title="Glaspaleis">Glaspaleis</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Hof_Musschenbroek" title="Hof Musschenbroek">Hof Musschenbroek</a></li> <li><a href="/wiki/Van_Hoensbroeck" title="Van Hoensbroeck">Van Hoensbroeck</a></li> <li><a href="/wiki/Van_Streithagen" title="Van Streithagen">Van Streithagen</a></li> <li><a href="/wiki/Lijst_van_burgemeesters_van_Heerlen" title="Lijst van burgemeesters van Heerlen">Lijst van burgemeesters van Heerlen</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Gemeenten_in_de_provincie_Limburg"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_the_Netherlands.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederland"><img alt="Vlag van Nederland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/30px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/45px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_provincie_Limburg_(Nederland)" title="Sjabloon:Navigatie provincie Limburg (Nederland)"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_provincie_Limburg_(Nederland)&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div class="navigatie-afb-rechts noviewer"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Limburg_(Netherlands).svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Nederlands Limburg"><img alt="Vlag van Nederlands Limburg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/30px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/45px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg/60px-Flag_of_Limburg_%28Netherlands%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></div> <div id="Gemeenten_in_de_provincie_Limburg" class="navigatie-titel">Gemeenten in de <a href="/wiki/Limburg_(Nederlandse_provincie)" title="Limburg (Nederlandse provincie)">provincie Limburg</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <p><a href="/wiki/Beek_(gemeente)" title="Beek (gemeente)">Beek</a> · <a href="/wiki/Beekdaelen" title="Beekdaelen">Beekdaelen</a> · <a href="/wiki/Beesel_(gemeente)" title="Beesel (gemeente)">Beesel</a> · <a href="/wiki/Bergen_(gemeente_in_Limburg)" title="Bergen (gemeente in Limburg)">Bergen</a> · <a href="/wiki/Brunssum" title="Brunssum">Brunssum</a> · <a href="/wiki/Echt-Susteren" title="Echt-Susteren">Echt-Susteren</a> · <a href="/wiki/Eijsden-Margraten" title="Eijsden-Margraten">Eijsden-Margraten</a> · <a href="/wiki/Gennep_(gemeente)" title="Gennep (gemeente)">Gennep</a> · <a href="/wiki/Gulpen-Wittem" title="Gulpen-Wittem">Gulpen-Wittem</a> · <a href="/wiki/Heerlen" title="Heerlen">Heerlen</a> · <a href="/wiki/Horst_aan_de_Maas" title="Horst aan de Maas">Horst aan de Maas</a> · <a href="/wiki/Kerkrade_(gemeente)" title="Kerkrade (gemeente)">Kerkrade</a> · <a href="/wiki/Landgraaf_(gemeente)" title="Landgraaf (gemeente)">Landgraaf</a> · <a href="/wiki/Leudal_(gemeente)" title="Leudal (gemeente)">Leudal</a> · <a href="/wiki/Maasgouw_(gemeente)" title="Maasgouw (gemeente)">Maasgouw</a> · <a href="/wiki/Maastricht" title="Maastricht">Maastricht</a> · <a href="/wiki/Meerssen_(gemeente)" title="Meerssen (gemeente)">Meerssen</a> · <a href="/wiki/Mook_en_Middelaar" title="Mook en Middelaar">Mook en Middelaar</a> · <a href="/wiki/Nederweert_(gemeente)" title="Nederweert (gemeente)">Nederweert</a> · <a href="/wiki/Peel_en_Maas" title="Peel en Maas">Peel en Maas</a> · <a href="/wiki/Roerdalen" title="Roerdalen">Roerdalen</a> · <a href="/wiki/Roermond_(gemeente)" title="Roermond (gemeente)">Roermond</a> · <a href="/wiki/Simpelveld_(gemeente)" title="Simpelveld (gemeente)">Simpelveld</a> · <a href="/wiki/Sittard-Geleen" title="Sittard-Geleen">Sittard-Geleen</a> · <a href="/wiki/Stein_(gemeente)" title="Stein (gemeente)">Stein</a> · <a href="/wiki/Vaals_(gemeente)" title="Vaals (gemeente)">Vaals</a> · <a href="/wiki/Valkenburg_aan_de_Geul" title="Valkenburg aan de Geul">Valkenburg aan de Geul</a> · <a href="/wiki/Venlo_(gemeente)" title="Venlo (gemeente)">Venlo</a> · <a href="/wiki/Venray_(gemeente)" title="Venray (gemeente)">Venray</a> · <a href="/wiki/Voerendaal_(gemeente)" title="Voerendaal (gemeente)">Voerendaal</a> · <a href="/wiki/Weert_(gemeente)" title="Weert (gemeente)">Weert</a><br /> <i><a href="/wiki/Lijst_van_steden_en_dorpen_in_Limburg_(Nederland)" title="Lijst van steden en dorpen in Limburg (Nederland)">Steden en dorpen</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_voormalige_gemeenten_in_Limburg_(Nederland)" title="Lijst van voormalige gemeenten in Limburg (Nederland)">Voormalige gemeenten</a></i> · <b><a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederland</a>:</b> <i><a href="/wiki/Provincies_van_Nederland" title="Provincies van Nederland">Provincies</a> · <a href="/wiki/Lijst_van_Nederlandse_gemeenten" title="Lijst van Nederlandse gemeenten">Gemeenten</a></i> </p> </div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&oldid=67313834">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&oldid=67313834</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Heerlen" title="Categorie:Geschiedenis van Heerlen">Geschiedenis van Heerlen</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 2 apr 2024 om 21:37.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Heerlen&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-ckdzv","wgBackendResponseTime":143,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.069","walltime":"0.212","ppvisitednodes":{"value":362,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":8596,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2199,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1379,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 38.756 1 -total"," 79.75% 30.907 1 Sjabloon:Navigatie_provincie_Limburg_(Nederland)"," 70.50% 27.323 1 Sjabloon:Navigatie"," 14.60% 5.659 3 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"," 8.59% 3.330 1 Sjabloon:Bewerklinks"," 7.61% 2.951 2 Sjabloon:Multiparameters"," 4.80% 1.859 1 Sjabloon:Zie_ook"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-7gxbk","timestamp":"20241123190105","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Geschiedenis van Heerlen","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Geschiedenis_van_Heerlen","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2481665","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2481665","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-11-26T19:04:15Z","dateModified":"2024-04-02T20:37:09Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b6\/Coat_of_arms_of_Heerlen.png"}</script> </body> </html>