CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Artearen historia - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"4f2b2496-2b2b-49e9-a621-629d39c15af2","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Artearen_historia","wgTitle":"Artearen historia","wgCurRevisionId":9924456,"wgRevisionId":9924456,"wgArticleId":722183,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak","Hezkuntza Programako artikuluak","Hezkuntza Programa/Plastika eta ikus-entzunezkoak","Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:GEA identifikatzailea duten artikuluak","Artearen historia"],"wgPageViewLanguage":"eu","wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Artearen_historia","wgRelevantArticleId":722183,"wgIsProbablyEditable":true, "wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q50641","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f2/Creation_of_Adam.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="872"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Creation_of_Adam.jpg/800px-Creation_of_Adam.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="582"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Creation_of_Adam.jpg/640px-Creation_of_Adam.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="465"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Artearen historia - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Artearen_historia"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Artearen_historia"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Artearen_historia rootpage-Artearen_historia skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Artearen+historia" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Artearen+historia" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Artearen+historia" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Artearen+historia" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Artearen_kontzeptua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Artearen_kontzeptua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Artearen kontzeptua</span> </div> </a> <ul id="toc-Artearen_kontzeptua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_historiografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_historiografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Arte historiografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_historiografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arteen_zerrenda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Arteen_zerrenda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Arteen zerrenda</span> </div> </a> <ul id="toc-Arteen_zerrenda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Artearen_zabalkundea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Artearen_zabalkundea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Artearen zabalkundea</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Artearen_zabalkundea-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Artearen zabalkundea azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Artearen_zabalkundea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bienalak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bienalak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Bienalak</span> </div> </a> <ul id="toc-Bienalak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sariak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sariak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Sariak</span> </div> </a> <ul id="toc-Sariak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Artearen_garaiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Artearen_garaiak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Artearen garaiak</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Artearen_garaiak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Artearen garaiak azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Artearen_garaiak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historiaurreko_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historiaurreko_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Historiaurreko artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Historiaurreko_artea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Paleolitoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Paleolitoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.1</span> <span>Paleolitoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Paleolitoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Neolitoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Neolitoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.2</span> <span>Neolitoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Neolitoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Metalen_Aroa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Metalen_Aroa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1.3</span> <span>Metalen Aroa</span> </div> </a> <ul id="toc-Metalen_Aroa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Antzinako_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antzinako_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Antzinako artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Antzinako_artea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_klasikoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_klasikoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Arte klasikoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_klasikoa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Antzinako_Grezia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antzinako_Grezia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3.1</span> <span>Antzinako Grezia</span> </div> </a> <ul id="toc-Antzinako_Grezia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antzinako_Erroma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antzinako_Erroma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3.2</span> <span>Antzinako Erroma</span> </div> </a> <ul id="toc-Antzinako_Erroma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Erdi_Aroko_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Erdi_Aroko_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Erdi Aroko artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Erdi_Aroko_artea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arte_paleokristaua" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_paleokristaua"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.1</span> <span>Arte paleokristaua</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_paleokristaua-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_germaniarra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_germaniarra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.2</span> <span>Arte germaniarra</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_germaniarra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_prerromanikoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_prerromanikoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.3</span> <span>Arte prerromanikoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_prerromanikoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_bizantziarra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_bizantziarra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.4</span> <span>Arte bizantziarra</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_bizantziarra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Islamdar_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Islamdar_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.5</span> <span>Islamdar artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Islamdar_artea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_erromanikoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_erromanikoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.6</span> <span>Arte erromanikoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_erromanikoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_gotikoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_gotikoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.7</span> <span>Arte gotikoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_gotikoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mudejar_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Mudejar_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4.8</span> <span>Mudejar artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Mudejar_artea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Aro_Modernoaren_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aro_Modernoaren_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5</span> <span>Aro Modernoaren artea</span> </div> </a> <ul id="toc-Aro_Modernoaren_artea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pizkundea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Pizkundea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5.1</span> <span>Pizkundea</span> </div> </a> <ul id="toc-Pizkundea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Manierismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Manierismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5.2</span> <span>Manierismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Manierismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Barrokoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Barrokoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5.3</span> <span>Barrokoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Barrokoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rokokoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Rokokoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5.4</span> <span>Rokokoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Rokokoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Neoklasizismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Neoklasizismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.5.5</span> <span>Neoklasizismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Neoklasizismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Arte_Garaikidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_Garaikidea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.6</span> <span>Arte Garaikidea</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_Garaikidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XIX._mendeko_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XIX._mendeko_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7</span> <span>XIX. mendeko artea</span> </div> </a> <ul id="toc-XIX._mendeko_artea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arkitektura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arkitektura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.1</span> <span>Arkitektura</span> </div> </a> <ul id="toc-Arkitektura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erromantizismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Erromantizismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.2</span> <span>Erromantizismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Erromantizismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Errealismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Errealismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.3</span> <span>Errealismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Errealismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Inpresionismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Inpresionismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.4</span> <span>Inpresionismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Inpresionismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinbolismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinbolismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.5</span> <span>Sinbolismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinbolismoa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Art_Nouveau" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Art_Nouveau"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.6</span> <span>Art Nouveau</span> </div> </a> <ul id="toc-Art_Nouveau-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Argazkilaritza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Argazkilaritza"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.7.7</span> <span>Argazkilaritza</span> </div> </a> <ul id="toc-Argazkilaritza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-XX._mendeko_artea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XX._mendeko_artea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8</span> <span>XX. mendeko artea</span> </div> </a> <ul id="toc-XX._mendeko_artea-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Arkitektura_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arkitektura_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.1</span> <span>Arkitektura</span> </div> </a> <ul id="toc-Arkitektura_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Abangoardismo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Abangoardismo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.2</span> <span>Abangoardismo</span> </div> </a> <ul id="toc-Abangoardismo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tendentzia_berriak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tendentzia_berriak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.3</span> <span>Tendentzia berriak</span> </div> </a> <ul id="toc-Tendentzia_berriak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Artearen_globalizazioa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Artearen_globalizazioa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.4</span> <span>Artearen globalizazioa</span> </div> </a> <ul id="toc-Artearen_globalizazioa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_dekoratiboak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_dekoratiboak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.5</span> <span>Arte dekoratiboak</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_dekoratiboak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatura_garaikidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatura_garaikidea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.6</span> <span>Literatura garaikidea</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatura_garaikidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antzerki_garaikidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Antzerki_garaikidea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.7</span> <span>Antzerki garaikidea</span> </div> </a> <ul id="toc-Antzerki_garaikidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musika_garaikidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Musika_garaikidea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.8</span> <span>Musika garaikidea</span> </div> </a> <ul id="toc-Musika_garaikidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dantza_garaikidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dantza_garaikidea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.9</span> <span>Dantza garaikidea</span> </div> </a> <ul id="toc-Dantza_garaikidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Argazkilaritza_XX._mendean" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Argazkilaritza_XX._mendean"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.10</span> <span>Argazkilaritza XX. mendean</span> </div> </a> <ul id="toc-Argazkilaritza_XX._mendean-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zinema" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Zinema"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.11</span> <span>Zinema</span> </div> </a> <ul id="toc-Zinema-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Komikia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Komikia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.12</span> <span>Komikia</span> </div> </a> <ul id="toc-Komikia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arte_galkorra" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Arte_galkorra"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.8.13</span> <span>Arte galkorra</span> </div> </a> <ul id="toc-Arte_galkorra-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Artearen historia</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 62 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-62" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">62 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%86" title="تاريخ الفن – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاريخ الفن" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Historia_del_arte" title="Historia del arte – asturiera" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Historia del arte" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiera" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D0%B7%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE" title="История на изкуството – bulgariera" lang="bg" hreflang="bg" data-title="История на изкуството" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgariera" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%B2%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A5%87_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="कला के इतिहास – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कला के इतिहास" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="শিল্পকলার ইতিহাস – bengalera" lang="bn" hreflang="bn" data-title="শিল্পকলার ইতিহাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalera" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%A9%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%82%E0%BE%B1%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%96%E0%BE%B1%E0%BD%B4%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%9A%E0%BD%B4%E0%BD%A3%E0%BC%8D" title="སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བྱུང་ཚུལ། – tibetera" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྒྱུ་རྩལ་གྱི་བྱུང་ཚུལ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetera" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B2ria_de_l%27art" title="Història de l'art – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Història de l'art" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%BE%D9%88%D9%86%DB%95%D8%B1" title="مێژووی ھونەر – erdialdeko kurduera" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مێژووی ھونەر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="erdialdeko kurduera" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C4%9Bjiny_um%C4%9Bn%C3%AD" title="Dějiny umění – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Dějiny umění" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D3%B2%D0%BD%D0%B5%D1%80_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9%C4%95" title="Ӳнер историйĕ – txuvaxera" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Ӳнер историйĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="txuvaxera" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Geschichte_der_Kunst" title="Geschichte der Kunst – alemana" lang="de" hreflang="de" data-title="Geschichte der Kunst" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemana" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Tarix%C3%AA_huneri" title="Tarixê huneri – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Tarixê huneri" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%84%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7%CF%82" title="Ιστορία της τέχνης – greziera" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιστορία της τέχνης" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greziera" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_art" title="History of art – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="History of art" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Historio_de_arto" title="Historio de arto – esperantoa" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Historio de arto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperantoa" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_del_arte" title="Historia del arte – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Historia del arte" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kunsti_ajalugu" title="Kunsti ajalugu – estoniera" lang="et" hreflang="et" data-title="Kunsti ajalugu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniera" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%87%D9%86%D8%B1" title="تاریخ هنر – persiera" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تاریخ هنر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiera" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Taiteen_historia" title="Taiteen historia – finlandiera" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Taiteen historia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%8E%E8%A1%93%E5%8F%B2" title="美術史 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="美術史" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Istw%C3%A8_di_lar" title="Istwè di lar – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Istwè di lar" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eachdraiche_ealaine" title="Eachdraiche ealaine – Eskoziako gaelikoa" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eachdraiche ealaine" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Eskoziako gaelikoa" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_da_arte" title="Historia da arte – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Historia da arte" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tarihin_Fasaha" title="Tarihin Fasaha – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tarihin Fasaha" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Povijest_umjetnosti" title="Povijest umjetnosti – kroaziera" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Povijest umjetnosti" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%BE%D5%A5%D5%BD%D5%BF%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արվեստի պատմություն – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Արվեստի պատմություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sejarah_kesenian" title="Sejarah kesenian – indonesiera" lang="id" hreflang="id" data-title="Sejarah kesenian" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Listasaga" title="Listasaga – islandiera" lang="is" hreflang="is" data-title="Listasaga" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_dell%27arte" title="Storia dell'arte – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Storia dell'arte" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%8E%E8%A1%93%E3%81%AE%E6%AD%B4%E5%8F%B2" title="美術の歴史 – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="美術の歴史" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ischri_a_Aat" title="Ischri a Aat – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ischri a Aat" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%A8%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Өнертану – kazakhera" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Өнертану" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakhera" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AF%B8%EC%88%A0%EC%9D%98_%EC%97%AD%EC%82%AC" title="미술의 역사 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="미술의 역사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D1%80%D0%BA%D3%A9%D0%BC_%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%85%D1%8B" title="Көркөм искусство тарыхы – kirgizera" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Көркөм искусство тарыхы" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgizera" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Historia_artis" title="Historia artis – latina" lang="la" hreflang="la" data-title="Historia artis" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latina" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="കലാചരിത്രം – malabarera" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കലാചരിത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabarera" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunstgeschiedenis" title="Kunstgeschiedenis – nederlandera" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kunstgeschiedenis" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlandera" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Histouaithe_d%C3%A9_l%27art" title="Histouaithe dé l'art – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Histouaithe dé l'art" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Ist%C3%B2ria_de_l%27art" title="Istòria de l'art – okzitaniera" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Istòria de l'art" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okzitaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%B2%E0%A8%BE_%E0%A8%A6%E0%A8%BE_%E0%A8%87%E0%A8%A4%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A8%BE%E0%A8%B8" title="ਕਲਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ – punjabera" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਲਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabera" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="د هنر تاریخ – paxtunera" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د هنر تاریخ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxtunera" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_da_arte" title="História da arte – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="História da arte" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Istoria_artei" title="Istoria artei – errumaniera" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Istoria artei" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="errumaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%81%D1%81%D1%82%D0%B2" title="История искусств – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="История искусств" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Historija_umjetnosti" title="Historija umjetnosti – serbokroaziera" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Historija umjetnosti" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbokroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Art_history" title="Art history – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Art history" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Dejiny_umenia" title="Dejiny umenia – eslovakiera" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Dejiny umenia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovakiera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zgodovina_umetnosti" title="Zgodovina umetnosti – esloveniera" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zgodovina umetnosti" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveniera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Historia_e_arteve" title="Historia e arteve – albaniera" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Historia e arteve" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8" title="Историја уметности – serbiera" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Историја уметности" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbiera" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Konstens_historia" title="Konstens historia – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Konstens historia" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AF%88_%E0%AE%B5%E0%AE%B0%E0%AE%B2%E0%AE%BE%E0%AE%B1%E0%AF%81" title="கலை வரலாறு – tamilera" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கலை வரலாறு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilera" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%8A%D1%80%D0%B8%D1%85%D0%B8_%D2%B3%D1%83%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Таърихи ҳунар – tajikera" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Таърихи ҳунар" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tajikera" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%9B%E0%B8%B0" title="ประวัติศาสตร์ของศิลปะ – thailandiera" lang="th" hreflang="th" data-title="ประวัติศาสตร์ของศิลปะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandiera" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Kasaysayan_ng_sining" title="Kasaysayan ng sining – tagaloa" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kasaysayan ng sining" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagaloa" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sanat_tarihi" title="Sanat tarihi – turkiera" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sanat tarihi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkiera" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%86%D1%82%D0%B2" title="Історія мистецтв – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Історія мистецтв" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/San%CA%BCat_tarixi" title="Sanʼat tarixi – uzbekera" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sanʼat tarixi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbekera" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt" title="Lịch sử nghệ thuật – vietnamera" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lịch sử nghệ thuật" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamera" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%89%BA%E6%9C%AF%E5%8E%86%E5%8F%B2" title="艺术历史 – wu txinera" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="艺术历史" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu txinera" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%90%D7%A8%D7%99%D7%A2_%D7%A4%D7%95%D7%9F_%D7%A7%D7%95%D7%A0%D7%A1%D7%98" title="היסטאריע פון קונסט – yiddisha" lang="yi" hreflang="yi" data-title="היסטאריע פון קונסט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddisha" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%97%9D%E8%A1%93%E6%AD%B7%E5%8F%B2" title="藝術歷史 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="藝術歷史" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50641#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Artearen_historia" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eztabaida:Artearen_historia&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Artikuluari buruzko eztabaida (sortu gabe) [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Artearen_historia"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Artearen_historia"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Artearen_historia" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Artearen_historia" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&oldid=9924456" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Artearen_historia&id=9924456&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FArtearen_historia"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FArtearen_historia"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Artearen+historia"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Artearen_historia&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q50641" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-2-HezkuntzaPrograma" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza" title="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da"><img alt="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Creation_of_Adam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Creation_of_Adam.jpg/350px-Creation_of_Adam.jpg" decoding="async" width="350" height="254" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Creation_of_Adam.jpg/525px-Creation_of_Adam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Creation_of_Adam.jpg/700px-Creation_of_Adam.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="727" /></a><figcaption><a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangeloren</a> <i><a href="/wiki/Adamen_sorrera" class="mw-redirect" title="Adamen sorrera">Adamen sorrera</a></i> (1508-1512), <a href="/wiki/Vatikano_Hiria" title="Vatikano Hiria">Vatikano Hirian</a> <a href="/wiki/Kapera_Sixtinoa" class="mw-redirect" title="Kapera Sixtinoa">Kapera Sixtinoan</a>.</figcaption></figure> <p><b>Artearen historia</b> <a href="/wiki/Arte" title="Arte">artearen</a> garapena denboran aztertzen eta ikertzen duen diziplina da. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Artearen_kontzeptua">Artearen kontzeptua</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Artearen kontzeptua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Artearen kontzeptua"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Artea helburu desberdinez gizakiak egindako aktibitate edo ekoizpenak dira. Helburuak <a href="/wiki/Estetika" title="Estetika">estetikoak</a> izan daitezke, hau da, edertasuna sortzeko helburuaz, edota komunikatiboak izan daitezke, hau da, ideia batzuk, emozioak edo munduaren ikuspegi zehatz bat azaltzeko asmoz egindakoak. Helburu batzuk zein bestetzuk batera etor daitezke. Helburu horiek lortzeko arteak bide desberdinak erabil ditzake: </p> <ul><li><a href="/wiki/Arte_plastikoak" title="Arte plastikoak">arte plastikoak</a>,</li> <li><a href="/wiki/Hizkuntzalaritza" title="Hizkuntzalaritza">linguistikoak</a>,</li> <li>soinuaren bidezkoak,</li> <li>aurrekoen konbinazioak</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Arte_historiografia">Arte historiografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Arte historiografia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Arte historiografia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Artearen historiografia, diziplina akademikotzat eta erakundeekin lotuta (<a href="/wiki/Museo" title="Museo">museoak</a>, <a href="/w/index.php?title=Arte_merkatu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arte merkatu (sortu gabe)">arte merkatuak</a>, <a href="/wiki/Unibertsitate" title="Unibertsitate">unibertsitateak</a>, liburuen ekoizpenak) batez ere <a href="/wiki/Arte_plastikoak" title="Arte plastikoak">arte plastikoetara</a> mugatzen dira: <a href="/wiki/Margolaritza" title="Margolaritza">margolaritza</a>, <a href="/wiki/Eskultura" class="mw-redirect" title="Eskultura">eskultura</a>, <a href="/wiki/Arkitektura" title="Arkitektura">arkitektura</a>; beste arte batzuk zehatzagoak diren beste diziplinen ikerketa-arloetarako gelditzen dira, esaterako, <a href="/wiki/Literaturaren_historia" title="Literaturaren historia">Literaturaren historia</a> eta <a href="/wiki/Musikaren_historia" title="Musikaren historia">Musikaren historia</a>. Guztiak <a href="/w/index.php?title=Kulturaren_Historia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kulturaren Historia (sortu gabe)">Kulturaren Historiaren</a> barruan kokatzen dira. Azken honetan ere arloko beste ikaskuntzak sartuko lirateke: <a href="/wiki/Zientziaren_historia" title="Zientziaren historia">Zientziaren historia</a>, <a href="/wiki/Filosofiaren_historia" title="Filosofiaren historia">Filosofiaren historia</a> eta <a href="/wiki/Erlijioen_historia" title="Erlijioen historia">Erlijioen historia</a>. Badira, bestetik, artearekin lotura zuzena duten beste ezagutzak: <a href="/wiki/Estetika" title="Estetika">estetika</a> eta <a href="/w/index.php?title=Artearen_teoria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artearen teoria (sortu gabe)">Artearen teoria</a>. </p><p>Artearen historiografia <a href="/w/index.php?title=Diziplina_anitzeko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diziplina anitzeko (sortu gabe)">diziplina anitzeko</a> <a href="/wiki/Zientzia" title="Zientzia">zientzia</a> bat da. Haien ikerketak <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historiaren</a> azterketa objektiboan oinarritzen da, horrela kulturak sailkatuz eta garai desberdinak planteatuz prozesu hori guztia ordenatzeko asmoz. <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Pizkundearen</a> garaian Mendebaldeko ekoizpenak bakarrik aztertzen diren, beste zibilizazioenak kanpoan utziz. Gaur egun ez da horrela eta ikuspegia globala bihurtu da, zibilizazio guztien artea ikertzeko eta aztertzeko asmoarekin. Arte desberdin horiek haien kultura eta historia testuinguruetan aztertzen dira, bestetik. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Arteen_zerrenda">Arteen zerrenda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Arteen zerrenda»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Arteen zerrenda"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Denborarekin arteen zerrenda joan da aldatzen. Horrela, <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroan</a> <a href="/wiki/Arte_liberalak" class="mw-redirect" title="Arte liberalak">arte liberalak</a> edo goikoak, eta <a href="/w/index.php?title=Arte_mekanikoak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arte mekanikoak (sortu gabe)">arte mekanikoak</a> edo arruntak, bereizi egiten ziren. Gaur egun, aldiz, artea gizakiak sormenak sortutako edozein manifestazioa da, baita ere <a href="/wiki/Arte_galkor" title="Arte galkor">arte galkorra</a> bezala ezagutzen dena (<a href="/wiki/Makillaje" title="Makillaje">makillajea</a>, <a href="/wiki/Tatuaje" title="Tatuaje">tatuajeak</a>, <a href="/wiki/Publizitate" title="Publizitate">publizitatea</a>, <a href="/wiki/Moda" title="Moda">moda</a>, <a href="/wiki/Gastronomia" title="Gastronomia">gastronomia</a>...). </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Icehotel-se-01.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Icehotel-se-01.JPG/300px-Icehotel-se-01.JPG" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Icehotel-se-01.JPG/450px-Icehotel-se-01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Icehotel-se-01.JPG/600px-Icehotel-se-01.JPG 2x" data-file-width="3072" data-file-height="2048" /></a><figcaption>Jukkasjärvi herrian, Suedian, izotzez egindako hotelak iraupen gutxiko arkitekturaren adibide dira.</figcaption></figure> <p>XX. mendean arte nagusiak bederatzi gelditu ziren finkatuta, dena dela: </p> <ul><li><a href="/wiki/Arkitektura" title="Arkitektura">Arkitektura</a></li> <li><a href="/wiki/Dantza" title="Dantza">Dantza</a></li> <li><a href="/wiki/Eskultura" class="mw-redirect" title="Eskultura">Eskultura</a></li> <li><a href="/wiki/Musika" title="Musika">Musika</a></li> <li><a href="/wiki/Margolaritza" title="Margolaritza">Margolaritza</a></li> <li><a href="/wiki/Poesia" class="mw-redirect" title="Poesia">Poesia</a>. Azken hau —<a href="/wiki/Literatura" title="Literatura">literatura</a> bezala onartuta genero hauek bereizi egiten ditu: <a href="/wiki/Antzerkia" class="mw-redirect" title="Antzerkia">antzerkia</a> eta <a href="/wiki/Narratiba" title="Narratiba">narratiba</a>— oso modu zabalez ulertuta, <a href="/wiki/Zinema" title="Zinema">zinema</a>, <a href="/wiki/Argazkilaritza" class="mw-redirect" title="Argazkilaritza">argazkilaritza</a> eta <a href="/wiki/Komiki" title="Komiki">komikiarekin</a> batera.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Artearen_zabalkundea">Artearen zabalkundea</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Artearen zabalkundea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Artearen zabalkundea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gaur egun artea sare zabal baten bidez ezagutzera ematen da. Hedabideek, zentzu horretan, garrantzi handia izan dute. Hedabideetatik kanpo asko izan dira sortu diren instituzioak, museoak, <a href="/wiki/Galeria" class="mw-redirect mw-disambig" title="Galeria">galeriak</a> eta haien bidez azterketa, katalogazioa eta lanen erakusketa indartu egin dira. Horri esker publikoa ere handitu egin da. Ekintza horiek sarritan nazioarteko ekimenetan zabaldu egin dira ere bai: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bienalak">Bienalak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Bienalak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Bienalak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Balazs_kicsiny-pump_room.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Balazs_kicsiny-pump_room.jpg/220px-Balazs_kicsiny-pump_room.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Balazs_kicsiny-pump_room.jpg/330px-Balazs_kicsiny-pump_room.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Balazs_kicsiny-pump_room.jpg/440px-Balazs_kicsiny-pump_room.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Veneziako Bienalean jarritako <i>Pump Room</i>, 2005 urtean.</figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Veneziako_Bienala" class="mw-redirect" title="Veneziako Bienala">Veneziako Bienala</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A3o_Pauloko_Bienala&action=edit&redlink=1" class="new" title="São Pauloko Bienala (sortu gabe)">São Pauloko Bienala</a></li> <li><a href="/wiki/Kassel" title="Kassel">Kasselgo</a> <a href="/wiki/Documenta" title="Documenta">Documenta</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sariak">Sariak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Sariak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Sariak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tate_Gallery&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tate Gallery (sortu gabe)">Tate Galleryaren</a> <a href="/wiki/Turner_saria" class="mw-redirect" title="Turner saria">Turner saria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arteen_Wolf_Saria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arteen Wolf Saria (sortu gabe)">Arteen Wolf Saria</a></li> <li><a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCOren</a> <a href="/w/index.php?title=Picasso_Domina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Picasso Domina (sortu gabe)">Picasso Domina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vel%C3%A1zquez_Saria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Velázquez Saria (sortu gabe)">Velázquez Saria</a></li> <li>Arkitekturako <a href="/wiki/Pritzker_Saria" title="Pritzker Saria">Pritzker Saria</a></li> <li>Literatura <a href="/wiki/Nobel_Saria" class="mw-redirect" title="Nobel Saria">Nobel Saria</a></li> <li>Musika klasikoaren <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCOren</a> <a href="/w/index.php?title=Mozart_Domina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mozart Domina (sortu gabe)">Mozart Domina</a></li> <li>Argazkilaritza <a href="/wiki/Pulitzer_Saria" title="Pulitzer Saria">Pulitzer Saria</a></li> <li><a href="/wiki/Oscar_Sariak" title="Oscar Sariak">Oscar Sariak</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Artearen_garaiak">Artearen garaiak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Artearen garaiak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Artearen garaiak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jarraian, kronologiaren arabera, artearen ezaugarriak aztertuko ditugu: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historiaurreko_artea">Historiaurreko artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Historiaurreko artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Historiaurreko artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historiaurreko artea historiaurreko gizakiak <a href="/wiki/Goi_Paleolitoa" title="Goi Paleolitoa">Goi Paleolitoatik</a> <a href="/w/index.php?title=Metalen_Aro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metalen Aro (sortu gabe)">Metalen Aroraino</a> landu zuena da. Horiek dira ezagutzen diren artearen lehenengo aztarnak. Goi Paleolitoan, K. a. 25.000 urtetik - K. a. 8.000 urte arte, gizakiak ehizatik eta biltzen zituen aurkitutako fruitutik bizi zen. Leizetan bizi zen edo behintzat haietan aktibitate garrantzitsuak egiten zituzten; garai haietatik haitzuloetako margolanak ezagutzen ditugu. 8.000tik 6.000ra trantsizio garaia da, <a href="/wiki/Mesolito" class="mw-redirect" title="Mesolito">Mesolitoa</a>. Hor <a href="/wiki/Neolito" class="mw-redirect" title="Neolito">Neolitoa</a> hasten da, K.a. 6.000tik 3.000ra; nekazaritzaren aurkikuntzari esker gizakia sedentarioa bihurtzen da eta gero eta gizarte konplexuagoak sortzen ditu non erlijioak garrantzi handia du. Artisautza ere hasten da garai horretan. Azkenik, K. a. 3.000tik 1.000ra, <a href="/wiki/Metalen_Aroa" class="mw-redirect" title="Metalen Aroa">Metalen Aroan</a> sartzen gara eta lehenengo <a href="/wiki/Zibilizazio" title="Zibilizazio">zibilizazio</a> <a href="/wiki/Protohistoria" title="Protohistoria">protohistorikoak</a>, konplexuak agertzen dira. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Paleolitoa">Paleolitoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «Paleolitoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Paleolitoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gizakiak egindako lehenengo objektuak Afrikaren hegoaldean, Europan, Indian eta Australian aurkitu ziren; zaharrenek 27.000 urte dituzte. Bere garai gorena, dena dela, <a href="/wiki/Magdaleniar" class="mw-redirect" title="Magdaleniar">Magdaleniar</a> garaian izan zen, K. a. 15.000 - 8.000 urteetan. Lehen objektu horiek harri landuzkoak dira (<a href="/wiki/Sukarri" class="mw-redirect" title="Sukarri">sukarri</a>, <a href="/wiki/Obsidiana" title="Obsidiana">obsidiana</a>), hezurrezkoak eta egurrezkoak. </p><p>•Margolaritza: <a href="/wiki/Haitzuloetako_pintura" class="mw-redirect" title="Haitzuloetako pintura">haitzuloetako pintura</a> adierazpide nagusia izan zen. Penintsulan eta Frantzian aurkitu dira adibide nagusiak. Margolan horiek, dirudienez, zentzu erlijiosoa eta magikoa zuten. Gehienetan animalien errepresentazio naturalistikoak dira. Hona hemen haitzulo ezagunetarikoak: </p> <ul><li><a href="/wiki/Altamirako_leizea" title="Altamirako leizea">Altamirako leizea</a></li> <li><a href="/wiki/Lascaux" title="Lascaux">Lascaux</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tito_Bustilloren_leizea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tito Bustilloren leizea (sortu gabe)">Tito Bustilloren leizea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trois_Fr%C3%A8res_leizea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trois Frères leizea (sortu gabe)">Trois Frères leizea</a></li> <li><a href="/wiki/Chauvet_leizea" title="Chauvet leizea">Chauvet leizea</a></li> <li><a href="/wiki/Ekain_(leizea)" title="Ekain (leizea)">Ekain</a></li></ul> <p>•Eskultura:<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Paleolitoko_Venus" title="Paleolitoko Venus">Paleolitoko Venusek</a> garrantzi handia izan zuten. Emakume-estatuatxoak dira. <a href="/wiki/Ugalkortasun" title="Ugalkortasun">Ugalkortasunaren</a> sinboloak ziren. Badira beste gai duten estatuatxoak ere. Ezagunenak:: </p> <ul><li><a href="/wiki/Willendorfeko_venusa" title="Willendorfeko venusa">Willendorfeko venusa</a></li> <li><a href="/wiki/Brassempouyko_venusa" title="Brassempouyko venusa">Brassempouyko venusa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vogelherdeko_mamuta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vogelherdeko mamuta (sortu gabe)">Vogelherdeko mamuta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brnoko_gizona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brnoko gizona (sortu gabe)">Brnoko gizona</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Neolitoa">Neolitoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Neolitoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Neolitoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aldi honek —8000aren inguruan K.a. <a href="/wiki/Ekialde_Hurbil" class="mw-redirect" title="Ekialde Hurbil">Ekialde Hurbilean</a> hasita— transformazio sakonak ekarri zituen antzinako gizakientzat: sedentario bilakatu zen eta horretarako <a href="/wiki/Nekazaritza" title="Nekazaritza">nekazaritza</a> eta <a href="/wiki/Abeltzaintza" title="Abeltzaintza">abeltzaintza</a> garatu zuen; ondorizo, elkarrekin bizitzeko forma berriak agertu ziren eta <a href="/wiki/Erlijio" title="Erlijio">erlijioa</a> garatu zuen. <a href="/wiki/Mediterraneo_itsasoko_labar-artea" title="Mediterraneo itsasoko labar-artea">Mediterraneo itsasoko labar-artean</a> gizakiaren irudi eskematikoa garatu zuten; horren aztarna baliotsuak, besteak beste, <a href="/wiki/El_Cogul" title="El Cogul">El Cogul</a>, <a href="/w/index.php?title=Valltorta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Valltorta (sortu gabe)">Valltorta</a>, <a href="/wiki/Alpera" title="Alpera">Alpera</a> eta <a href="/w/index.php?title=Minateda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minateda (sortu gabe)">Minatedan</a> ikus ditzakegu. Margolaritza mota hau ere Afrikako iparraldean aurki dezakegu, <a href="/wiki/Atlas" title="Atlas">Atlasen</a>, <a href="/wiki/Sahara" title="Sahara">Saharan</a> eta <a href="/wiki/Zimbabwe" title="Zimbabwe">Zimbabwen</a>. Orokorrean, neolitoko margolaritza eskematikoa eta oinarrizko lerro gutxikoa izan zen; oinarrizko marrak hauexek ziren: gizona, gurutzea, emakumea, triangelua. <a href="/wiki/Arte_higigarri" title="Arte higigarri">Arte higigarriaren</a> ikuspuntutik <a href="/wiki/Zeramika_kardial" title="Zeramika kardial">zeramika kardiala</a> garatu zen, maskorrez apainduta. Ehungintza artea agertu zen. Gizakiak materiak berriak hasi zen lantzen: <a href="/wiki/Anbar" title="Anbar">anbar</a>, arrokaren <a href="/wiki/Kristal" title="Kristal">kristala</a>, <a href="/wiki/Kuartzo" title="Kuartzo">kuartzo</a>, <a href="/wiki/Jaspe" title="Jaspe">jaspe</a>... </p><p>Garai honetan plan urbanistikoak jarraitzen zuituzten lehen herri aztarnak aurkitu dira. Nabarmentzekoak dira, besteak beste, <a href="/wiki/Jeriko" title="Jeriko">Jerikon</a> (Tell as-Sultan), <a href="/wiki/Jarmo" title="Jarmo">Jarmon</a> (Irak) eta <a href="/wiki/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk" class="mw-redirect" title="Çatalhöyük">Çatalhöyüken</a> (<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatolia</a>).<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:CatalHoyukSouthArea.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/CatalHoyukSouthArea.JPG/220px-CatalHoyukSouthArea.JPG" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/CatalHoyukSouthArea.JPG/330px-CatalHoyukSouthArea.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/CatalHoyukSouthArea.JPG/440px-CatalHoyukSouthArea.JPG 2x" data-file-width="1544" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C3%87atalh%C3%B6y%C3%BCk" class="mw-redirect" title="Çatalhöyük">Çatalhöyük</a> hiriaren aztarnak.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Metalen_Aroa">Metalen Aroa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «Metalen Aroa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Metalen Aroa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Stonehenge,_Condado_de_Wiltshire,_Inglaterra,_2014-08-12,_DD_09.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG/500px-Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG" decoding="async" width="500" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG/750px-Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG/1000px-Stonehenge%2C_Condado_de_Wiltshire%2C_Inglaterra%2C_2014-08-12%2C_DD_09.JPG 2x" data-file-width="5406" data-file-height="2379" /></a><figcaption>Stonehengeko megalitoak.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Historiaurre" class="mw-redirect" title="Historiaurre">Historiaurrearen</a> azken fasea Metalen Aroa da. Garai horretan metal desberdinak erabili ziren: <a href="/wiki/Kobre" title="Kobre">kobre</a>, <a href="/wiki/Brontze" title="Brontze">brontze</a> eta <a href="/wiki/Burdin" class="mw-redirect" title="Burdin">burdina</a>. Erabilera hauek gizarte haientzat benetako iraultzak izan ziren. <a href="/wiki/Kalkolitiko" class="mw-redirect" title="Kalkolitiko">Kalkolitikoan</a>, bestetik, <a href="/wiki/Megalitismo" title="Megalitismo">megalitismoa</a> sortu zen, hau da, harriez egindako ehorzte-monumentuak: <a href="/wiki/Dolmen" class="mw-redirect" title="Dolmen">dolmenak</a>, <a href="/wiki/Menhir" title="Menhir">menhirrak</a>, <a href="/wiki/Harrespil" title="Harrespil">harrespilak</a>. Monumentu hauen artean ezagunena <a href="/wiki/Stonehenge" title="Stonehenge">Stonehengen</a> ikus dezakegu. Zonaldez zonalde, ezaugarri desberdinak ikus ditzakegu: </p> <ul><li><a href="/wiki/Malta" title="Malta">Maltan</a> <a href="/w/index.php?title=Mudajdra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mudajdra (sortu gabe)">Mudajdra</a>, <a href="/wiki/Tarxien" title="Tarxien">Tarxien</a> eta <a href="/wiki/Ggantija" class="mw-redirect" title="Ggantija">Ggantija</a> tenpluak ditugu.</li> <li><a href="/wiki/Balearrak" title="Balearrak">Balear uharteetan</a> tipologia desberdineko kultura megalitikoa garatu zen: <a href="/wiki/Taula" class="mw-redirect mw-disambig" title="Taula">taula</a>, <a href="/w/index.php?title=Talayot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Talayot (sortu gabe)">talayot</a>, <a href="/wiki/Naveta" class="mw-redirect mw-disambig" title="Naveta">naveta</a>...</li> <li><a href="/wiki/Espainia" title="Espainia">Espainian</a> <a href="/wiki/Los_Millares" title="Los Millares">Los Millaresen</a> kultura.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Tudons01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tudons01.jpg/300px-Tudons01.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tudons01.jpg/450px-Tudons01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Tudons01.jpg/600px-Tudons01.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Es Tudons naveta, Menorca uhartean.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Burdin_Aroa" title="Burdin Aroa">Burdin Aroan</a> <a href="/wiki/Austria" title="Austria">Austriako</a> <a href="/wiki/Hallstatt_(herria)" title="Hallstatt (herria)">Hallstatt</a> eta <a href="/wiki/Suitza" title="Suitza">Suitzako</a> <a href="/wiki/La_T%C3%A8ne_kultura" title="La Tène kultura">La Tène kultura</a> garatu ziren. <a href="/wiki/Hallstatt_(herria)" title="Hallstatt (herria)">Hallstatt</a> kultura K. a. VIII. eta V. mendeetan garatu zen. Kultura honen ezaugarri nagusia <a href="/wiki/Nekropoli" title="Nekropoli">nekropoliek</a> <a href="/wiki/Tumulu" title="Tumulu">tumulu</a> itxurako hiobiak erakusten zituzten, hil-kamera etxea itxurarekin, askotan lau gurpileko <a href="/wiki/Gurdi" title="Gurdi">gurdiarekin</a>. <a href="/wiki/Zeramika" title="Zeramika">Zeramika</a> polikromoa zuten; apaingarriak geometrikoak ziren eta metalezko apaingarriak izaten zituzten. <a href="/wiki/La_T%C3%A8ne_kultura" title="La Tène kultura">La Tène kulturak</a>, aldiz, <a href="/wiki/K._a._V._mende" class="mw-redirect" title="K. a. V. mende">K. a. V. mendetik</a> K.a. I. mendera iraun zuen. Nolabait <a href="/wiki/Zelta" title="Zelta">zelta</a> kulturarekin badu loturarik. Kultura honek fase desberdinak ezagutu zituen (La Tène I, II y III) eta azkenean greziarren, <a href="/wiki/Etruria" title="Etruria">etruriaren</a> eta beste herrien eragina ezagutu zuen. La Tènen burdinazko objektu asko topatu dira: <a href="/wiki/Lantza" title="Lantza">lantzak</a>, <a href="/wiki/Ezkutu" title="Ezkutu">ezkutuak</a>, <a href="/wiki/Ezpata" title="Ezpata">ezpatak</a>, <a href="/wiki/Fibula_(arropa)" title="Fibula (arropa)">fibulak</a>... </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antzinako_artea">Antzinako artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Antzinako artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Antzinako artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Izen horrekin historiaren lehenengo faseetan sortutako sortze lan artistikoak biltzen dira. Idazkeraren sorkuntzarekin lotzen da eta, batez ere, <a href="/wiki/Ekialde_Hurbila" title="Ekialde Hurbila">Ekialde Hurbilaren</a> zibilizazioen arte manifestazioak dira: <a href="/wiki/Egipto" title="Egipto">Egipto</a> eta <a href="/wiki/Mesopotamia" title="Mesopotamia">Mesopotamia</a>. Halaber, mundu osoko herri eta zibilizazioen lehendabiziko manifestazioak ere "Antzinako artea"ren kontzeptu barruan jasotzen dira. Garai hauetan lehen hiri handiak agertu ziren, batez ibaiez mugatutako lau zonaldeetan:<a href="/wiki/Nilo" title="Nilo">Nilo</a>, <a href="/wiki/Tigris" title="Tigris">Tigris</a> eta <a href="/wiki/Eufrates" title="Eufrates">Eufrates</a> artekoa, <a href="/wiki/Indo" class="mw-redirect" title="Indo">Indo</a> eta <a href="/wiki/Ibai_Horia" title="Ibai Horia">Ibai Horia</a>. </p><p>Garai honen aurkikuntza nagusietarikoa <a href="/wiki/Idazkera" class="mw-redirect" title="Idazkera">idazkerarena</a> izan zen. Idazkera batez ere aktibitate ekonomikoak eta merkataritza kontrolatzeko beharretik sortu zen, operazioak erregistratzeko beharretatik. Ezagutzen den lehen kode idatzia <a href="/wiki/Mesopotamia" title="Mesopotamia">Mesopotamian</a> agertu zen, k.a. 3500 urtearen inguruan. <a href="/wiki/Idazkera_kuneiforme" title="Idazkera kuneiforme">Idazkera kuneiformea</a> zen hau eta <a href="/wiki/Buztin" title="Buztin">buztinezko</a> taulatxoetan egiten zen. Geroago, <a href="/wiki/Sumeriar" class="mw-redirect" title="Sumeriar">sumeriarrek</a> ahozko hizkuntza jasotzeko sistema hobetu zuten. Egipton, aldiz, idazkera <a href="/wiki/Egiptoar_idazkera_hieroglifiko" title="Egiptoar idazkera hieroglifiko">hieroglifikoa</a> landu zuen, lehenengo aztarna K. a. 3100 urtekoa izanik (<a href="/wiki/Narmerren_Paleta" title="Narmerren Paleta">Narmerren Paleta</a>). <a href="/wiki/Hebreera" title="Hebreera">Hebreeran</a> ere idazkera sistema asmatu zen baina <a href="/wiki/Alfabeto" title="Alfabeto">alfabeto</a> batean oinarrituta (K. a. 1800aren inguruan); sistema honetan sinbolo bakoitzak soinu batekin lotzen da. Azken bide horretatik <a href="/wiki/Alfabeto_greko" title="Alfabeto greko">alfabeto grekoa</a> eta <a href="/wiki/Latindar_alfabetoa" title="Latindar alfabetoa">latindarra</a> sortu ziren.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Cuneiform_script2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Cuneiform_script2.jpg/200px-Cuneiform_script2.jpg" decoding="async" width="200" height="332" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Cuneiform_script2.jpg/300px-Cuneiform_script2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Cuneiform_script2.jpg 2x" data-file-width="385" data-file-height="640" /></a><figcaption><a href="/wiki/Idazkera_kuneiforme" title="Idazkera kuneiforme">Idazkera kuneiformea</a>.</figcaption></figure> <p>Garai honetan hauek ziren arte nagusiak: </p> <ul><li>Mesopotamiako artea</li> <li>Egiptoko artea</li> <li>Amerikako Kolonaurreko artea</li> <li>Afrikako artea</li> <li>Indiako artea</li> <li>Txinako artea</li> <li>Japoniako artea</li> <li>Ozeaniako artea</li></ul> <p>Hauekin batera badira beste batzuk mugatuagoak: <a href="/wiki/Hitita" title="Hitita">hitita</a> artea, <a href="/wiki/Feniziar" class="mw-redirect" title="Feniziar">feniziarren</a> artea, <a href="/wiki/Nabateo" title="Nabateo">nabateoen</a> artea, <a href="/wiki/Persia" class="mw-disambig" title="Persia">Persiako</a> artea... </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arte_klasikoa">Arte klasikoa</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Arte klasikoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Arte klasikoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG/330px-2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG" decoding="async" width="330" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG/495px-2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG/660px-2006_01_21_Ath%C3%A8nes_Parth%C3%A9non.JPG 2x" data-file-width="2115" data-file-height="1565" /></a><figcaption><a href="/wiki/Partenon" class="mw-redirect" title="Partenon">Partenonen</a> fatxada, <a href="/wiki/Atenas" title="Atenas">Atenasko</a> <a href="/wiki/Akropoli" title="Akropoli">Akropolian</a>.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_klasikoa" class="mw-redirect" title="Arte klasikoa">Arte klasikoa</a>»</div> <p>Arte eta kultura klasikoa hitzekin <a href="/wiki/Antzinako_Grezia" title="Antzinako Grezia">Antzinako Grezian</a> eta <a href="/wiki/Antzinako_Erroma" title="Antzinako Erroma">Antzinako Erroman</a> garatutako formak eta jakinduria definitzen dugu. Mende haietan aurkikuntza zientifiko zein estetiko handiak lortu ziren, ondorengo mendeetan eragin handia izan zutenak. Artearen ikuspuntutik <a href="/wiki/Harmonia" class="mw-disambig" title="Harmonia">harmonia</a> eta oreka gailentzen ziren izadian eta gizakian oinarritutako estiloak garatu zituzten. Haiengandik jaso ziren ondorengo zibilizazioetan formen eta bolumenen arrazionaltasuna eta izadiaren imitazioaren zentzua («mimesis»). Ideia horietan mendebaldeko zibilizazioa oinarrituko zen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antzinako_Grezia"><a href="/wiki/Antzinako_Grezia" title="Antzinako Grezia">Antzinako Grezia</a></h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Antzinako Grezia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Antzinako Grezia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Antzinako_Greziako_artea" title="Antzinako Greziako artea">Antzinako Greziako artea</a>»</div> <p>Grezian mendebaldeko artea bideratu duen lehendabiziko arte-manifestazioak. Hasiera batean <a href="/wiki/Arte_minoiko" title="Arte minoiko">arte minoikoa</a> eta <a href="/w/index.php?title=Arte_mizeniko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arte mizeniko (sortu gabe)">arte mizenikoa</a> eman ziren. Hortik aurrera antzinako Greziaren artean hiru aldiak ikusi izan dira: </p> <ul><li>Arkaikoa</li> <li>Klasikoa</li> <li>Helenistikoa</li></ul> <p>Orokorrean, naturalismoa eta neurrien zein proportzioen erabilera arrazoitua izan ziren arte honen oinarriak. </p><p>Arkitekturan tenpluak izan ziren nagusi. Haien eraikuntzan hiru orden eman ziren: <a href="/wiki/Doriar_ordena" title="Doriar ordena">doriarra</a>, <a href="/wiki/Joniar_ordena" title="Joniar ordena">joniarra</a> eta <a href="/wiki/Korintoar_ordena" title="Korintoar ordena">korintoarra</a>. Eraikuntza hauek harrizkoak ziren, elementu hauekin: </p> <ul><li>Azpioinarri baten gainean (krepis),</li> <li>Atariaz edo atari gabeaz (edo ataria aurrean eta atzean, hau da, <a href="/wiki/Anfiprostilo" title="Anfiprostilo">anfiprostilo</a>),</li> <li>Zutabeekin edo zutaberik gabe (aurreko aldean, alboetan edo eraikuntza osoaren inguruan, azken hau <a href="/wiki/Periptero" title="Periptero">periptero</a> izenarekin ezaguna) eta</li> <li>Frontoi itxurako goiko partea. Hor <a href="/wiki/Friso" title="Friso">friso</a> nabaritzen zen.</li></ul> <p>Tenplu ospetsu batzuk hauek dira: <a href="/wiki/Akropoli" title="Akropoli">Akropolia</a> <a href="/wiki/Partenon" class="mw-redirect" title="Partenon">Partenon</a> doriarrarekin, <a href="/wiki/Erekteion" title="Erekteion">Erekteion</a> eta <a href="/wiki/Atena_Nikeren_tenplua" title="Atena Nikeren tenplua">Atena Nikeren</a> tenplu joniarrak. Tenpluak ez direnak <a href="/w/index.php?title=Epidauroko_Antzokia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epidauroko Antzokia (sortu gabe)">Epidauroko Antzokia</a> eta <a href="/wiki/Lisikratesen_Linterna" class="mw-redirect" title="Lisikratesen Linterna">Lisikratesen Linterna</a> aipa daitezke. <a href="/wiki/Hipodamo_Miletokoa" title="Hipodamo Miletokoa">Hipodamo Miletokoak</a>, bestetik, <a href="/wiki/Hirigintza" title="Hirigintza">hirigintza</a> landu zuen. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos,_2nd_century_CE_(Glyptothek_Munich).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg/220px-Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg" decoding="async" width="220" height="355" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg/330px-Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg/440px-Roman_bronze_copy_of_Myron%E2%80%99s_Discobolos%2C_2nd_century_CE_%28Glyptothek_Munich%29.jpg 2x" data-file-width="2030" data-file-height="3274" /></a><figcaption><a href="/wiki/Miron" title="Miron">Mironen</a> <a href="/wiki/Diskoboloa" title="Diskoboloa">Diskoboloa</a>, erreprodukzioa.</figcaption></figure> <p>Eskulturan proportzioen-harmonian oinarritutako giza-gorputzaren erreprodukzioa garrantzi handia izan zuen. Garai arkaikoan forma eskematikoagoak aurkitzen ditugu, adierazkortasun handikoak; azpimarratzekoa da "irribarre eginetikoa", <a href="/wiki/Egina" title="Egina">Eginan</a> dagoen Afaiako tenpluan ageri dena. Ohikoak dira garai horretan ere atleta biluzien estatuak (<a href="/wiki/Kouros" class="mw-redirect" title="Kouros">kouros</a>) eta jantzitako neskeenak (<a href="/wiki/Kore" class="mw-disambig" title="Kore">kore</a>). <a href="/wiki/K.a._V._mendea" title="K.a. V. mendea">K. a. V. mendean</a> (<a href="/wiki/Periklesen_Mendea" title="Periklesen Mendea">Periklesen Mendean</a> alegia) <a href="/wiki/Klasizismo" title="Klasizismo">klasizismo</a> ezarri zen; honen bidez, giza-gorputzaren <a href="/wiki/Kanon_(artea)" title="Kanon (artea)">kanona</a> perfekzionatu zen; naturalismoa eta gizakiaren ikerketa animikoa ere klasizismoaren ezaugarriak dira ere bai. Azpimarratzekoak dira <a href="/wiki/Miron" title="Miron">Miron</a>, <a href="/wiki/Fidias" title="Fidias">Fidias</a> eta <a href="/wiki/Polikleto" class="mw-redirect" title="Polikleto">Polikletoren</a> obrak. Klasizismoaren bigarren garai batean baretasunarekin puskatu zen, espresio tragikoa, nahigabetua indartzeko, esaterako <a href="/wiki/Eskopas" title="Eskopas">Eskopas</a>, <a href="/wiki/Praxiteles" title="Praxiteles">Praxiteles</a> eta <a href="/wiki/Lisipo" title="Lisipo">Lisiporen</a> lanetan. Azkenik, garai helenistikoan proportzioa eta harmoniaren ordez, gehiegizko apaintzea, dinamismo biolentoa, sentimenduen muturreko espresioa aurkituko ditugu, esaterako <a href="/wiki/Laokoonte" class="mw-redirect" title="Laokoonte">Laokoonte</a> eta <a href="/wiki/Farnese_Zezena" title="Farnese Zezena">Farnese Zezena</a> lanetan. Halaber, aldiz, forma klasikoak ere bizirik zirauten: <i><a href="/wiki/Venus_Milokoa" class="mw-redirect" title="Venus Milokoa">Venus Milokoa</a></i> eta <i><a href="/wiki/Samotraziako_Garaipena" title="Samotraziako Garaipena">Samotraziako Garaipena</a></i> lanetan, adibidez. </p><p>Margolaritza batez ere zeramikarekin lotuta garatu zen. Gai nagusiak eguneroko gaiak eta gai historikoak ziren. Koloreen arabera bi garai bereizi egin dira: </p> <ul><li>Fondo gorriaren gaineko irudi beltzak (K. a. VI. mende arte)</li> <li>Irudi gorriak fondo beltzaren gainean (K. a. VI. mendetik)</li></ul> <p>Obra gutxi iraundu dute baina margolari ospetsuen batzuen izenak ezagutzen dira: <a href="/wiki/Zeuxis" title="Zeuxis">Zeuxis</a>, <a href="/w/index.php?title=Apeles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apeles (sortu gabe)">Apeles</a>, <a href="/w/index.php?title=Parrasio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parrasio (sortu gabe)">Parrasio</a>, <a href="/w/index.php?title=Eufranor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eufranor (sortu gabe)">Eufranor</a>, <a href="/w/index.php?title=Polignoto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polignoto (sortu gabe)">Polignoto</a>... </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antzinako_Erroma">Antzinako Erroma</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Antzinako Erroma»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Antzinako Erroma"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Antzinako_Erromako_artea" title="Antzinako Erromako artea">Antzinako Erromako artea</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Colosseo_2020.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Colosseo_2020.jpg/330px-Colosseo_2020.jpg" decoding="async" width="330" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Colosseo_2020.jpg/495px-Colosseo_2020.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Colosseo_2020.jpg/660px-Colosseo_2020.jpg 2x" data-file-width="12051" data-file-height="8442" /></a><figcaption>Erromako <a href="/wiki/Koliseoa" title="Koliseoa">Koliseoa</a>.</figcaption></figure> <p>Arte erromatarra <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a> hirian garatu eta <a href="/wiki/Inperio_Erromatar" class="mw-redirect" title="Inperio Erromatar">Inperio Erromatarreko</a> lurralde guztietara hedatu ziren arte bisualen adierazpen oro da. Arte erromatarraren lehendabiziko adierazpenak <a href="/wiki/Arte_etruriarra" class="mw-redirect" title="Arte etruriarra">arte etruriarraren</a> itzalpean agertu ziren eta <a href="/wiki/Antzinako_Greziako_artea" title="Antzinako Greziako artea">arte greziarraren</a> eragina izan zuten, zeina erromatarrek <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italiako</a> hegoaldean ezagutu baitzuten, <a href="/wiki/Magna_Graecia" title="Magna Graecia">Magna Graecia</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> edo Grezia Handiko kolonietan hain justu, Inperio Erromatarrak penintsularen lurralde-batasun prozesuan kolonia horiek menderatu zituenean, <a href="/wiki/K._a._IV._mendea" class="mw-redirect" title="K. a. IV. mendea">K.a. IV.</a> eta <a href="/wiki/K._a._III._mendea" class="mw-redirect" title="K. a. III. mendea">III. mendeetan</a>. </p><p>Antzinako <a href="/wiki/Erromatar_arkitektura" title="Erromatar arkitektura">erromatar arkitekturaren</a> ezaugarri bat nabarmendu behar da: oso praktikoa zen, zerbaiterako egindako eraikinak ziren. Eraikitzaile handiak erromatarrek arkitektura zibilean gailendu ziren: <a href="/wiki/Errepide" title="Errepide">errepideak</a>, <a href="/wiki/Zubi" title="Zubi">zubiak</a>, <a href="/wiki/Akueduktu" title="Akueduktu">akueduktuak</a> eta, orokorrean, lan urbanistikoak (<a href="/wiki/Antzoki" title="Antzoki">antzokiak</a>, <a href="/wiki/Jauregi" title="Jauregi">jauregiak</a>, <a href="/wiki/Tenplu" title="Tenplu">tenpluak</a>, <a href="/wiki/Zirku" title="Zirku">zirkuak</a>, <a href="/wiki/Garaipen_arku" title="Garaipen arku">garaipen arkuak</a>... Greziarrek garatutako arkitekturaz oinarrituta, <a href="/wiki/Arku" class="mw-redirect mw-disambig" title="Arku">arkuak</a> eta <a href="/wiki/Ganga" class="mw-redirect mw-disambig" title="Ganga">gangak</a> gehitu zituzten. Materialen ikuspuntutik, <a href="/wiki/Harlandu" title="Harlandu">harlandu</a> eta <a href="/wiki/Adreilu" title="Adreilu">adreilu</a> ezagunez gainera, material berri bat erabili zuten erromatarrek: <a href="/wiki/Hormigoi" title="Hormigoi">hormigoia</a>, harriz eta karez eginiko orea, oso gogorra. Orden greziarrak erabili zituzten eta berri bat sortu zuten, toskanoa: greziar doriar ordenan oinarritzen da baina honek harroina eta fustea leuna ditu, eta frisoan ez ditu ez metoparik ez trigliforik. Adibide moduan eraikin asko aipatu daiteke: <a href="/wiki/Koliseo" class="mw-redirect" title="Koliseo">Koliseoa</a>, <a href="/wiki/M%C3%A9ridako_anfiteatroa" title="Méridako anfiteatroa">Méridako anfiteatroa</a>, <a href="/wiki/N%C3%AEmes" title="Nîmes">Nîmesko</a> <a href="/wiki/Maison_Carr%C3%A9e" title="Maison Carrée">Maison Carrée</a>, <a href="/wiki/Segoviako_akueduktua" title="Segoviako akueduktua">Segoviako akueduktua</a>, <a href="/wiki/Konstantinoren_arkua" title="Konstantinoren arkua">Konstantinoren arkua</a>, <a href="/wiki/Karakalaren_termak" title="Karakalaren termak">Karakalaren termak</a>... </p><p><a href="/w/index.php?title=Erromako_margolaritza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erromako margolaritza (sortu gabe)">Erromako margolaritza</a> batez ere <a href="/wiki/Ponpeia" title="Ponpeia">Ponpeian</a> aurkitutako aztarnei esker ezagutzen da. Hiri horretan lau estilo aurkitu ziren: </p> <ul><li><i>inkrustazioa</i>, <a href="/wiki/Marmol" class="mw-redirect" title="Marmol">marmola</a> imitatzen zuen;</li> <li><i>arkitektonikoa</i>, arkitekturaren elementuak imitatzen zituen;</li> <li><i>apaingarria</i>, arkitektura fantastikoekin, lore sortez eta kupidoez; *<i>fantastikoa</i>, aurreko bien nahasketa: irudikatutako paisaiak eta mitologiako eszenak azaltzen zituen.</li></ul> <p><a href="/wiki/Mosaiko" title="Mosaiko">Mosaikoaren</a> teknikak ere garrantzi handia izan zuen. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Arch_of_Constantine_(Rome)_-_South_side,_from_Via_triumphalis.jpg" class="mw-file-description" title="Konstantinoren arkua."><img alt="Konstantinoren arkua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg/200px-Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg" decoding="async" width="200" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg/300px-Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg/400px-Arch_of_Constantine_%28Rome%29_-_South_side%2C_from_Via_triumphalis.jpg 2x" data-file-width="6272" data-file-height="5292" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Konstantinoren_arkua" title="Konstantinoren arkua">Konstantinoren arkua</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Statue_of_young_Hermes._(2nd_cent._A.D.)_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg" class="mw-file-description" title="Hermesen estatua."><img alt="Hermesen estatua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg/133px-Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg/200px-Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg/266px-Statue_of_young_Hermes._%282nd_cent._A.D.%29_at_the_Ancient_Agora_Museum_on_10_July_2018.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="6000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/wiki/Hermes" title="Hermes">Hermes</a></i>en estatua.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg" class="mw-file-description" title="Ponpeian aurkitutako freskoa."><img alt="Ponpeian aurkitutako freskoa." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg/200px-Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg" decoding="async" width="200" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg/300px-Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg/400px-Pompejanischer_Maler_um_70_001.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1734" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Ponpeia" title="Ponpeia">Ponpeian</a> aurkitutako <a href="/wiki/Fresko" title="Fresko">freskoa</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Villa_del_casale_10.jpg" class="mw-file-description" title="Mosaiko erotikoa, Villa del Casale, Piazza Armerinan (Italia)."><img alt="Mosaiko erotikoa, Villa del Casale, Piazza Armerinan (Italia)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Villa_del_casale_10.jpg/200px-Villa_del_casale_10.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Villa_del_casale_10.jpg/300px-Villa_del_casale_10.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Villa_del_casale_10.jpg/400px-Villa_del_casale_10.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Mosaiko" title="Mosaiko">Mosaiko</a> erotikoa, <a href="/wiki/Villa_del_Casale" title="Villa del Casale">Villa del Casale</a>, <a href="/wiki/Piazza_Armerina" title="Piazza Armerina">Piazza Armerinan</a> (Italia).</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Erdi_Aroko_artea">Erdi Aroko artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Erdi Aroko artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Erdi Aroko artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Mausoleum_der_Galla_Placidia,_Ravenna,_Italien.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG/330px-Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG" decoding="async" width="330" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG/495px-Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG/660px-Mausoleum_der_Galla_Placidia%2C_Ravenna%2C_Italien.JPG 2x" data-file-width="2159" data-file-height="1217" /></a><figcaption><i>Artzain onaren</i> mosaikoa, <a href="/w/index.php?title=Galla_Placidiaren_mausoleoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galla Placidiaren mausoleoa (sortu gabe)">Galla Placidiaren mausoleoa</a>, <a href="/wiki/Ravenna" title="Ravenna">Ravenna</a> (<a href="/wiki/V._mende" class="mw-redirect" title="V. mende">V. mendeko</a> lehen erdiko lana).</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Mendebaldeko_Erromatar_Inperioa" title="Mendebaldeko Erromatar Inperioa">Mendebaldeko Erromatar Inperioaren</a> erorketa <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroaren</a> hasiera markatu zuen Europan. Aurretik inperioko burokraziaren menpe zeuden lurraldeak orduan zatitu ziren, estatu txikiak sortuz. Inperioaren zatikatzeak dekadentzia garai bati hasiera eman zion. Estatu berrien aristokrazia militarrak <a href="/wiki/Feudalismo" title="Feudalismo">feudalismoa</a> sortu zuen. Dekadentzia, beraz, politikoa izan zen baina baita ere gizartekoa. Testuinguru horretan kultura garaile berriek, neurri handi batean <a href="/wiki/Germaniko" title="Germaniko">germanikoak</a>, <a href="/wiki/Arte_klasikoa" class="mw-redirect" title="Arte klasikoa">arte klasikoa</a> berrinterpretatu zuen. Halaber, <a href="/wiki/Kristautasun" title="Kristautasun">kristautasuna</a>, erlijio berriak ekoizpen artistiko guztiak kutsatu zituen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_paleokristaua">Arte paleokristaua</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=17" title="Aldatu atal hau: «Arte paleokristaua»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Arte paleokristaua"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_paleokristaua" title="Arte paleokristaua">Arte paleokristaua</a>»</div> <p>Arte paleokristua erlijio berriaren jarraitzaileek sortutako espresio formeei deitzen diegu. Hasiera batean, <a href="/wiki/Erromatar_Inperioa" title="Erromatar Inperioa">Erromatar Inperioaren</a> jazarpena zela eta, arte hori ezkutuan egin zen. Behin <a href="/wiki/Konstantino_I.a_Handia" title="Konstantino I.a Handia">Konstantino I.a Handia</a> enperadoreak kristaua egina, kristautasuna ofiziala bihurtu zen eta haiek eragindako artea ere ofiziala bihurtu zen. Arte mota honetan forma klasikoak aldatu eta moldatu ziren erlijio ofizial berriaren beharrei erantzuteko. Geografikoki estilo eta joera desberdinak sortu ziren lurraldez lurralde. </p><p>Arkitekturan, arte honen lehenengo lanak, <a href="/wiki/Hilerri" title="Hilerri">hilerriak</a> eta <a href="/wiki/Katakonba" title="Katakonba">katakonbak</a> izan ziren; leku horiek hildakoak lurperatzeko baina baita ere kristauak biltzeko tokiak ziren. Erlijioa legalizatu zenean, <a href="/wiki/Basilika" title="Basilika">basilikaren</a> tipologia zabaldu zen. Eraikin mota honek izen bereko erromatar arkitekturatik hartu zuten baina Antzinako Erroman funtzio zibila baldin bazuen, ondoren erlijioarekin lotura zuzena izango luke. <a href="/wiki/Basilika" title="Basilika">Basilikak</a>, orokorrean, hiru atal zituen: <a href="/w/index.php?title=Atrium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atrium (sortu gabe)">atrium</a> edo sarrerako patioa gune publikoa, basilikaren gune nagusia, hiru <a href="/wiki/Habearte" title="Habearte">habeartez</a> antolatuta, eta <a href="/wiki/Presbiterio" title="Presbiterio">presbiterioa</a> edo aldare nagusiaren aurretik dagoen gunea. Bereziki ederrak dira basilika hauek: Erromako <a href="/wiki/San_Petri_basilika" title="San Petri basilika">San Petri basilika</a>, <a href="/wiki/Done_Joan_Laterangoaren_basilika" class="mw-redirect" title="Done Joan Laterangoaren basilika">Done Joan Laterangoaren basilika</a>, San Lorenzo fuori le mura basilika, San Klemente al Laterano basilika eta, <a href="/wiki/Ravena" class="mw-redirect" title="Ravena">Ravenan</a>, San Apolinar Berria basilikan. </p><p><a href="/wiki/Arte_figuratibo" title="Arte figuratibo">Arte figuratiboek</a> Erdi Aroko bidea hasten diren. Hauek oso eduki erlioso izan zuten, sinbolismoari garrantzi handia emanez. Jasotzen diren eszenetan garrantzitsuena ez da errealismoa edo elementu estetikoa, gordetzen duten esanahia baizik. Eskulturan <a href="/wiki/Sarkofago" title="Sarkofago">sarkofagoek</a> garrantzi handia izan zuten: hasierako apaingarri xumeetatik <a href="/wiki/Friso" title="Friso">frisotan</a> jasotako narrazioetara garatu ziren. Margolaritza batez ere katankonbetan eman zen, eszena erlijiosoak eta <a href="/wiki/Alegoria" title="Alegoria">alegoriak</a>. <a href="/wiki/Miniatura" title="Miniatura">Miniaturak</a> sortu ziren , <a href="/w/index.php?title=Eskuliburu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eskuliburu (sortu gabe)">eskuliburuen</a> ilustrazioak bezala; bi eskola garatu ziren: helenistikoa eta siriarra. <a href="/wiki/Mosaiko" title="Mosaiko">Mosaikoek</a> garapen handia ezagutu zuten, <a href="/wiki/Arte_bizantziar" class="mw-redirect" title="Arte bizantziar">arte bizantziarean</a> eragina izanik. Mosaikoen adibide ederrenak Erromako <a href="/wiki/Santa_Maria_Nagusia" title="Santa Maria Nagusia">Santa Maria Nagusian</a> eta Ravenako <a href="/w/index.php?title=San_Vitale_basilika&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Vitale basilika (sortu gabe)">San Vitale basilikan</a>.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Kristau literatura <a href="/wiki/Latin" title="Latin">latinez</a> eta <a href="/wiki/Greziera" title="Greziera">grezieraz</a> landu zen. Normalean, literatura honek helburu didaktiko, moralizatzaile eta propagandistikoa zuen, ideia berriak zabaltzeko asmoz. Lan praktikoak ziren, estilo aldetik gehiegi langu gabe. Hasiera batean <i><a href="/wiki/Itun_Berria" title="Itun Berria">Itun Berria</a></i>ren ekoizpena izan zen garrantzitsuena. Grezieraz idatzita, hiru atal nagusiak zituen: </p> <ul><li><i>Lau <a href="/wiki/Ebanjelio" title="Ebanjelio">ebanjelioak</a></i> (<a href="/wiki/Mateoren_Ebanjelioa" class="mw-redirect" title="Mateoren Ebanjelioa">Mateo</a>, <a href="/wiki/Markoren_Ebanjelioa" class="mw-redirect" title="Markoren Ebanjelioa">Marko</a>, <a href="/wiki/Lukasen_Ebanjelioa" class="mw-redirect" title="Lukasen Ebanjelioa">Lukas</a> eta <a href="/wiki/Joanen_Ebanjelioa" class="mw-redirect" title="Joanen Ebanjelioa">Joan</a>).</li> <li><i>Gutunak</i>, batez ere <a href="/wiki/Paulo_Tarsokoa" title="Paulo Tarsokoa">Paulo Tarsokoak</a> eta beste apostoluek idatzitakoak.</li> <li><i><a href="/wiki/Apokalipsia" title="Apokalipsia">Apokalipsia</a></i> edo <a href="/w/index.php?title=San_Joanen_Apokalipsiaren&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Joanen Apokalipsiaren (sortu gabe)">San Joanen Apokalipsiaren</a>.</li></ul> <p>Ondoren <a href="/wiki/Apologetika" title="Apologetika">Apologetikaren</a> idazleak agertu ziren, <a href="/wiki/Elizako_Gurasoak" title="Elizako Gurasoak">Elizako Gurasoak</a>: <a href="/w/index.php?title=Atenagora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atenagora (sortu gabe)">Atenagora</a>, <a href="/wiki/Origenes" title="Origenes">Origenes</a>, <a href="/wiki/Klemente_Alexandriakoa" title="Klemente Alexandriakoa">Klemente Alexandriakoa</a>, <a href="/wiki/Eusebio_Zesareakoa" title="Eusebio Zesareakoa">Eusebio Zesareakoa</a>. Ofizialtasunarekin joera literarioagoa sortu zen ere, <a href="/wiki/Erretorika" title="Erretorika">erretorikan</a> oinarrituta: <a href="/wiki/Basilio_Zesareakoa" title="Basilio Zesareakoa">Basilio Zesareakoa</a>, <a href="/w/index.php?title=Joan_Krisostomos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Joan Krisostomos (sortu gabe)">Joan Krisostomos</a> eta <a href="/wiki/Gregorio_Nazianzokoa" title="Gregorio Nazianzokoa">Gregorio Nazianzokoa</a>. <a href="/wiki/Exegesi" title="Exegesi">Exegesi</a> landu zuten artean, bestetik, izen hauek ditugu: <a href="/wiki/Tertuliano" title="Tertuliano">Tertuliano</a>, <a href="/wiki/Laktantzio" title="Laktantzio">Laktantzio</a>, <a href="/wiki/Aurelius_Prudentius_Clemens" title="Aurelius Prudentius Clemens">Prudentzio</a>, <a href="/wiki/Jeronimo_Estridongoa" title="Jeronimo Estridongoa">Jeronimo Estridongoa</a> (azken honen Biblia latinera itzuli zuen; <i><a href="/wiki/Vulgata" title="Vulgata">Vulgata</a></i> bezala ezagutzen da) eta, batez ere, <a href="/wiki/Agustin_Hiponakoa" title="Agustin Hiponakoa">Agustin Hiponakoa</a>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Musika kristaua musika erromatarren jarraipena izan zen. Juduen liturgiaren eragina ere jaso zuen. Mezak abesbatzek kantatuak ziren. <a href="/wiki/IV._mende" class="mw-redirect" title="IV. mende">IV. mendean</a> <a href="/wiki/Anbrosio_Milangoa" title="Anbrosio Milangoa">Anbrosio Milangoak</a> <a href="/w/index.php?title=Kantu_anbrosiarra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kantu anbrosiarra (sortu gabe)">kantu anbrosiarra</a> sartu zuen liturgian: bokal ondulazioa erritmorik eta saltorik gabeko noten artean. Aurrerago, <a href="/wiki/VII._mende" class="mw-redirect" title="VII. mende">VII. mendean</a>, <a href="/wiki/Gregorio_I.a" title="Gregorio I.a">Gregorio I.a</a> aitasantuak <a href="/wiki/Kantu_gregoriano" title="Kantu gregoriano">Kantu gregorianoa</a> sortu zuen; lerro melodiko jarraitua zuen. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Aquileia,_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg" class="mw-file-description" title="Aquileiako basilika."><img alt="Aquileiako basilika." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg/200px-Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg/300px-Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg/400px-Aquileia%2C_Basilica._Interno_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Aquileiako_basilika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aquileiako basilika (sortu gabe)">Aquileiako basilika</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg" class="mw-file-description" title="San Gennaroko katakonba, Napolin, Italian."><img alt="San Gennaroko katakonba, Napolin, Italian." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg/200px-Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg/300px-Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg/400px-Catacombe_di_San_Gennaro_001.jpg 2x" data-file-width="6016" data-file-height="4000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=San_Gennaroko_katakonba&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Gennaroko katakonba (sortu gabe)">San Gennaroko katakonba</a>, <a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napolin</a>, Italian.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Studenchishta_Mosaic.JPG" class="mw-file-description" title="Mosaiko paleokristaua."><img alt="Mosaiko paleokristaua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Studenchishta_Mosaic.JPG" decoding="async" width="197" height="200" class="mw-file-element" data-file-width="158" data-file-height="160" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Mosaiko paleokristaua.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Mausoleu_de_Centcelles_(Constant%C3%AD)_-_5.jpg" class="mw-file-description" title="Centcellesko mausoleoa eta villa, Constantí, Tarragonan."><img alt="Centcellesko mausoleoa eta villa, Constantí, Tarragonan." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg/200px-Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg/300px-Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg/400px-Mausoleu_de_Centcelles_%28Constant%C3%AD%29_-_5.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3072" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Centcellesko_mausoleoa_eta_villa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Centcellesko mausoleoa eta villa (sortu gabe)">Centcellesko mausoleoa eta villa</a>, <a href="/wiki/Constant%C3%AD" title="Constantí">Constantí</a>, <a href="/wiki/Tarragona" title="Tarragona">Tarragonan</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_germaniarra">Arte germaniarra</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=18" title="Aldatu atal hau: «Arte germaniarra»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Arte germaniarra"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_bisigotikoa" title="Arte bisigotikoa">Arte bisigotikoa</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG/330px-SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG" decoding="async" width="330" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG/495px-SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG/660px-SAN_JUAN_DE_BA%C3%91OS.JPG 2x" data-file-width="3097" data-file-height="1989" /></a><figcaption><a href="/wiki/San_Joan_Bataiatzailearen_eliza_(Venta_de_Ba%C3%B1os)" class="mw-redirect" title="San Joan Bataiatzailearen eliza (Venta de Baños)">San Joan Bataiatzailearen eliza</a>, (<a href="/wiki/Palentzia" title="Palentzia">Palentzia</a>, <a href="/wiki/Espainia" title="Espainia">Espainia</a>).</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Erromatar_Inperioa" title="Erromatar Inperioa">Erromatar Inperioaren</a> inbasioak <a href="/wiki/Germaniar_herriak" title="Germaniar herriak">Germaniar herrien</a> aldetik inperioaren lurraldea erresuma desberdinetan zatikatzea eragin zuen. Erresuma horietan inbaditzaileak goi mailako klasea bihurtu zen; Erromako kultura, bestetik, herrian eta klase xumeetan gorde zen. Elkarbizitza horren ondorioz herri hizkuntzak eta kultura zein politika alorretako erakunde berriak sortu ziren. Errealitate horiek <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroan</a> zehar gaur egun Mendebaldean ezagutzen ditugun nazionalitate desberdinak finkatuko dituzte. </p><p>Herri berri horien lehenengo espresio artistikoak, batez ere arkitektonikoak, xumeak izan ziren oso: material kazkarrak erabiltzen zituzten eta, bestetik, aurretik landutako plangintza handiak ez ziren izaten. Sarritan erromatarrek eraikitako obretatik materialak eta espazioak erabiltzen zituzten. Arkitektura ikuspuntutik <a href="/wiki/Erdi_puntuko_arku" title="Erdi puntuko arku">erdi puntuko arkua</a> eta <a href="/wiki/Ganga_(arkitektura)" title="Ganga (arkitektura)">gangak</a> zabaldu ziren. Azpimagarriak dira Italian <a href="/wiki/Ostrogodo" title="Ostrogodo">ostrogodoek</a> altxatutako eraikinak, esaterako <a href="/wiki/Ravena" class="mw-redirect" title="Ravena">Ravenako</a> <a href="/w/index.php?title=Teodoriko_Handiaren_Mausoleoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teodoriko Handiaren Mausoleoa (sortu gabe)">Teodoriko Handiaren Mausoleoa</a>. Eskulturan <a href="/wiki/Erliebe_(eskultura)" title="Erliebe (eskultura)">erliebeek</a> garrantzi handia hartu zuten, adibidez, Frantziako <a href="/wiki/Poitiers" title="Poitiers">Poitiersen</a> edo Italiako <a href="/wiki/Cividale_del_Friuli" title="Cividale del Friuli">Cividale del Friulin</a>. Margolaritza, bestetik, <a href="/wiki/Miniatura" title="Miniatura">miniaturetan</a> landu zen bereziki: Luxeuil-eko eta Vatikanoko liburu erlijiosetan (<i>Gelasiano</i>). </p><p>Germaniar herrien artean <a href="/wiki/Bisigodo" title="Bisigodo">bisigodoek</a> Iberiar penintsulan garrantzi bereziko estilo propioa garatu zuen. <a href="/wiki/Arte_bisigotikoa" title="Arte bisigotikoa">Arte bisigotikoak</a> <a href="/wiki/Kanoi_ganga" title="Kanoi ganga">Kanoi gangarekin</a> batera, <a href="/wiki/Ferra_arku" title="Ferra arku">ferra arkua</a>, <a href="/wiki/Harlandu" title="Harlandu">harlanduak</a> erabili zituen. Hiru motatako elizak altxatu zituzten: </p> <ul><li>Basilika motatakoa: Hiru habearte zituen. Adibidez: <a href="/wiki/San_Joan_Bataiatzailearen_eliza_(Venta_de_Ba%C3%B1os)" class="mw-redirect" title="San Joan Bataiatzailearen eliza (Venta de Baños)">San Joan Bataiatzailearen eliza</a>, <a href="/wiki/Palentzia" title="Palentzia">Palentzian</a>.</li> <li>Habearete bakarrekoa kamarekin bi albotan, esaterako <a href="/w/index.php?title=San_Pedro_de_la_Mata_(Sonseca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Pedro de la Mata (Sonseca) (sortu gabe)">San Pedro de la Mata (Sonseca)</a>, <a href="/wiki/Toledo" title="Toledo">Toledon</a>.</li> <li><a href="/wiki/Greziar_gurutze" title="Greziar gurutze">Greziar gurutzearena</a>: <a href="/wiki/Santa_Comba_eliza_(Bande)" title="Santa Comba eliza (Bande)">Santa Comba de Bande</a>, <a href="/wiki/Ourense" title="Ourense">Ourensen</a>.</li></ul> <p>Eskulturan elizetan <a href="/wiki/Arte_figuratibo" title="Arte figuratibo">arte figuratiboa</a> sartu zuten, frisotan eta kapiteletan erabilia. Adibidez, <a href="/w/index.php?title=Quintanilla_de_las_Vi%C3%B1as&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quintanilla de las Viñas (sortu gabe)">Quintanilla de las Viñas</a> (<a href="/wiki/Burgosko_probintzia" title="Burgosko probintzia">Burgosko probintzian</a>), <a href="/wiki/San_Pedro_de_la_Nave-Almendra" title="San Pedro de la Nave-Almendra">San Pedro de la Nave</a> (<a href="/wiki/Zamorako_probintzia" title="Zamorako probintzia">Zamorako probintzian</a>). <a href="/wiki/Urregintza" title="Urregintza">Urregintzan</a> koroak eta gurutzeak egin zituzten; horrelakoak <a href="/wiki/Guarrazarreko_altxorra" class="mw-redirect" title="Guarrazarreko altxorra">Guarrazar</a> eta <a href="/wiki/Torredonjimeno" title="Torredonjimeno">Torredonjimenoko</a> altxorretan aurkitu dira.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Mausoleum_of_Theoderic.JPG" class="mw-file-description" title="Teodoriko Handiaren Mausoleoa, Ravenan."><img alt="Teodoriko Handiaren Mausoleoa, Ravenan." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Mausoleum_of_Theoderic.JPG/200px-Mausoleum_of_Theoderic.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Mausoleum_of_Theoderic.JPG/300px-Mausoleum_of_Theoderic.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Mausoleum_of_Theoderic.JPG/400px-Mausoleum_of_Theoderic.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="1728" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Teodoriko_Handiaren_Mausoleoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teodoriko Handiaren Mausoleoa (sortu gabe)">Teodoriko Handiaren Mausoleoa</a>, Ravenan.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:SanPedroNave1.jpg" class="mw-file-description" title="San Pedro de la Mata, Toledon."><img alt="San Pedro de la Mata, Toledon." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/SanPedroNave1.jpg/200px-SanPedroNave1.jpg" decoding="async" width="200" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/SanPedroNave1.jpg/300px-SanPedroNave1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/SanPedroNave1.jpg/400px-SanPedroNave1.jpg 2x" data-file-width="709" data-file-height="517" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=San_Pedro_de_la_Mata_(Sonseca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Pedro de la Mata (Sonseca) (sortu gabe)">San Pedro de la Mata</a>, <a href="/wiki/Toledo" title="Toledo">Toledon</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tesoro_de_Guarrazar_(M.A.N._Madrid)_01.jpg" class="mw-file-description" title="Guarrazarreko altxorraren pieza bat."><img alt="Guarrazarreko altxorraren pieza bat." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg/61px-Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg" decoding="async" width="61" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg/92px-Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg/123px-Tesoro_de_Guarrazar_%28M.A.N._Madrid%29_01.jpg 2x" data-file-width="581" data-file-height="1880" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Guarrazarreko_altxorra" class="mw-redirect" title="Guarrazarreko altxorra">Guarrazarreko altxorraren</a> pieza bat.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg" class="mw-file-description" title="Quintanilla de las Viñasen frisoa."><img alt="Quintanilla de las Viñasen frisoa." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg/200px-Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg" decoding="async" width="200" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg/300px-Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg/400px-Wisig_Quinta%C3%B1illa_de_las_Vig%C3%B1as_d.jpg 2x" data-file-width="709" data-file-height="356" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Quintanilla_de_las_Vi%C3%B1as&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quintanilla de las Viñas (sortu gabe)">Quintanilla de las Viñasen</a> frisoa.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_prerromanikoa">Arte prerromanikoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=19" title="Aldatu atal hau: «Arte prerromanikoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Arte prerromanikoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg/220px-Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg/330px-Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg/440px-Aachen_Germany_Imperial-Cathedral-12a.jpg 2x" data-file-width="3117" data-file-height="4676" /></a><figcaption><a href="/wiki/Akisgran" title="Akisgran">Akisgrango</a> Jauregiko kapera.</figcaption></figure> <p>Izen horrekin 800. urtetik (<a href="/wiki/Karlomagno" title="Karlomagno">Karlomagno</a> korotzearen unetik, 1.000. urtera Europan garatu ziren estiloak definitzen dira. Azken data horretatik aurrera <a href="/wiki/Erromaniko" class="mw-redirect" title="Erromaniko">Erromanikoa</a> zabalduko da, kontinenteko estiloak nolabait batu eginez. Beraz, estilo hauek amankomunean duten elementu bakarra erromaniko aurrekoak izatea da eta, ondorioz, oso estilo desberdinak batu egiten ditu. </p> <ul><li><a href="/wiki/Karolingiar_arte" title="Karolingiar arte">Karolingiar arte</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Otondar_arte" class="mw-redirect" title="Otondar arte">Otondar artea</a></li></ul> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Zelta_arte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zelta arte (sortu gabe)">Zelta artea</a></li></ul> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bikingo_artea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bikingo artea (sortu gabe)">Bikingo artea</a>: Arkitektura egurrezkoa zen. Azpimagarriak elizak dira: egitura piramidala eta teilatu zorrotzekin; deigarria da erakusten duten bertikalitatea. Eliza horien adibidea <a href="/w/index.php?title=Borgundeko_Stavkirke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borgundeko Stavkirke (sortu gabe)">Borgundeko Stavkirke</a> da. Urregintza eta zilarregintza alorrean oso objektuak landuak egin zituzten, orratz luzeko <a href="/wiki/Fibula" class="mw-disambig" title="Fibula">fibulak</a> eta ezpatak.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Asturiar_artea" title="Asturiar artea">Asturiar artea</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Mozarabiar_artea" title="Mozarabiar artea">Mozarabiar artea</a></li></ul> <p><a href="/wiki/Erdi_Aroko_literatura" title="Erdi Aroko literatura">Erdi Aroko literatura</a> Greziako eta Erromako tradizioaren oinordekoa da. Alde nagusia bere <a href="/w/index.php?title=Teozentrismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teozentrismo (sortu gabe)">teozentrismoa</a> izango da, hau da, kristautasuna goratzeko helburu nagusia izando du. Idazten diren testu guztiak latinez egiten dira. Gaiak <a href="/wiki/Morala" class="mw-redirect" title="Morala">morala</a> eta <a href="/wiki/Erretorika" title="Erretorika">erretorikarekin</a> lotuta daude. Idazle garrantzitsuenak hauek dira: <a href="/w/index.php?title=Sidonio_Apolinar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sidonio Apolinar (sortu gabe)">Sidonio Apolinar</a>, <a href="/wiki/Severino_Boezio" title="Severino Boezio">Severino Boezio</a>, <a href="/wiki/Flavio_Magno_Aurelio_Kasiodoro" title="Flavio Magno Aurelio Kasiodoro">Flavio Magno Aurelio Kasiodoro</a>, <a href="/wiki/Isidoro_Sevillakoa" class="mw-redirect" title="Isidoro Sevillakoa">Isidoro Sevillakoa</a>, <a href="/wiki/Gregorio_I.a" title="Gregorio I.a">san Gregorio Handia</a>, <a href="/wiki/Benantzio_Fortunato" title="Benantzio Fortunato">Benantzio Fortunato</a>, e.a. Garrantzitsua izan zen bereziki Irlandako Eskola: (<a href="/wiki/Kolonbano" title="Kolonbano">Kolonbano</a>, <a href="/wiki/Beda" title="Beda">Beda</a>). Karolingiarrean <a href="/w/index.php?title=Rabano_Mauro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabano Mauro (sortu gabe)">Rabano Mauro</a>).<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg" class="mw-file-description" title="Iglesia Otondar artea: de Hildesheimgo San Miguel eliza."><img alt="Iglesia Otondar artea: de Hildesheimgo San Miguel eliza." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg/200px-St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg" decoding="async" width="200" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg/300px-St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg/400px-St_Michaels_Church_Hildesheim.jpg 2x" data-file-width="3274" data-file-height="1911" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Iglesia <a href="/wiki/Otondar_artea" title="Otondar artea">Otondar artea</a>: de <a href="/wiki/San_Migel_eliza_(Hildesheim)" title="San Migel eliza (Hildesheim)">Hildesheimgo San Miguel eliza</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Bromptoncross.jpg" class="mw-file-description" title="Bromptongo gurutzea (Irlanda)."><img alt="Bromptongo gurutzea (Irlanda)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Bromptoncross.jpg/150px-Bromptoncross.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Bromptoncross.jpg/225px-Bromptoncross.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Bromptoncross.jpg/300px-Bromptoncross.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Bromptongo gurutzea (<a href="/wiki/Irlanda" title="Irlanda">Irlanda</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Borgund_stavkirke.JPG" class="mw-file-description" title="Bikingo artea:Borgundeko Stavkirke."><img alt="Bikingo artea:Borgundeko Stavkirke." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Borgund_stavkirke.JPG/150px-Borgund_stavkirke.JPG" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Borgund_stavkirke.JPG/224px-Borgund_stavkirke.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Borgund_stavkirke.JPG/299px-Borgund_stavkirke.JPG 2x" data-file-width="1952" data-file-height="2608" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Bikingo_artea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bikingo artea (sortu gabe)">Bikingo artea</a>:<a href="/w/index.php?title=Borgundeko_Stavkirke&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borgundeko Stavkirke (sortu gabe)">Borgundeko Stavkirke</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco,_Oviedo_edited.jpg" class="mw-file-description" title="Santa María del Naranco, asturiar artea."><img alt="Santa María del Naranco, asturiar artea." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg/200px-Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg/300px-Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg/400px-Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco%2C_Oviedo_edited.jpg 2x" data-file-width="3402" data-file-height="2268" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Santa_Mar%C3%ADa_del_Naranco" title="Santa María del Naranco">Santa María del Naranco</a>, <a href="/wiki/Asturiar_artea" title="Asturiar artea">asturiar artea</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_bizantziarra">Arte bizantziarra</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=20" title="Aldatu atal hau: «Arte bizantziarra»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Arte bizantziarra"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/220px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg" decoding="async" width="220" height="252" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/330px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg/440px-Jesus-Christ-from-Hagia-Sophia.jpg 2x" data-file-width="873" data-file-height="1000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Pantokrator" title="Pantokrator">Pantokrator</a> mosaikoa, <a href="/wiki/Santa_Sofia" title="Santa Sofia">Hagia Sofia</a> basilikan.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Bizantziar_artea" title="Bizantziar artea">Bizantziar artea</a>»</div> <p>Bizantziar artea <a href="/wiki/Bizantziar_Inperioa" title="Bizantziar Inperioa">Bizantziar Inperioan</a> garatu zen artea, eta era zabalago batean, inperio honen oinordekoena. Horrela, eta nahiz eta inperioa <a href="/wiki/Erromatar_Inperioaren_gainbehera" class="mw-redirect" title="Erromatar Inperioaren gainbehera">Erromaren gainbeherarekin</a> hasi eta <a href="/wiki/Konstantinoplaren_erorialdia" title="Konstantinoplaren erorialdia">Konstantinoplaren hartzearekin</a> 1453an amaitu, Europa Ekialdeko estatu <a href="/wiki/Eliza_ortodoxoa" class="mw-redirect" title="Eliza ortodoxoa">ortodoxoek</a>, eta hein batean Mediterraneo ekialdeko estatu <a href="/wiki/Musulman" title="Musulman">musulmanek</a>, inperioaren kultura eta artea gorde zuten mendeetan zehar. </p><p><a href="/wiki/Bizantziar_arkitektura" title="Bizantziar arkitektura">Bizantziar arkitekturako</a> arlo jorratuena erlijiozkoa zen, hau da, elizak eta monasterioak. Bizantziar elizen barruko <a href="/wiki/Mosaiko" title="Mosaiko">mosaikoak</a> eta <a href="/wiki/Margolaritza" title="Margolaritza">pinturak</a> ez ziren ez apaingarri hutsak ez helburu didaktiko hutsez eginak ere. Dekorazioak jainkoaren erreinuaren distira adierazi behar zuen, batetik, eta <a href="/wiki/Liturgia" title="Liturgia">liturgia</a> ospatzeko giro egokia eskaini, bestetik. Dekorazioak aparteko garrantzia zuen bizantziar arkitekturan, barrualdeak sortzeko asmatua baitzen. Mosaikoez, margoez eta gur egiteko gauzez betea zegoen barrualdea, eliztarren arreta haietara erakartzeko. </p><p>Bizantziar mosaikoetan eta pinturetan <a href="/wiki/Arketipo_(argipena)" class="mw-disambig" title="Arketipo (argipena)">arketipoen</a> arabera irudikatu zen gizakia. Proportzioak eta formak aldez aurretik erabakitzen ziren, arau finko batzuen arabera. Mosaikoak eta <a href="/wiki/Ikono" title="Ikono">ikonoak</a> egiteko prozedurak, batetik, eta erabili beharreko <a href="/wiki/Kanon" class="mw-disambig" title="Kanon">kanonek</a>, bestetik, zehaztasunez definitzen zuten <a href="/wiki/Margolaritza" title="Margolaritza">margolanaren</a> nolakotasuna, eta baziren gainera pintoreentzako gida bereziak. Gorputzak bederatzi bururen altuera izan behar zuen eta hirurena gorputz enborrak. Aurpegiak hiretan zatitua egon behar zuen, eta sudurraren luzera hartzen zen banakotzat. Irudiak, beraz, erabateko perfektutasuna adierazi behar zuen. Elizako ikonografia <a href="/wiki/Pantokrator" title="Pantokrator">Pantokratorraren</a> edo <a href="/wiki/Maria" title="Maria">Ama Birjinaren</a> inguruan antolatzen zen. Kupulan edo <a href="/wiki/Abside" title="Abside">absidearen</a> sakongunean irudikatzen ziren hauek, absidean, Pantokratorraren aldamenean, <a href="/wiki/Aingeru" title="Aingeru">aingeruak</a> edo <a href="/wiki/Profeta" title="Profeta">profetak</a> irudikatzen ziren eta erdiko kupulako petxinetan berriz, lau <a href="/wiki/Ebanjelari" class="mw-redirect" title="Ebanjelari">ebanjelariak</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Islamdar_artea">Islamdar artea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=21" title="Aldatu atal hau: «Islamdar artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Islamdar artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Islamdar_arte" title="Islamdar arte">Islamdar arte</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg/250px-Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg" decoding="async" width="250" height="177" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg/375px-Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg/500px-Sultan_Ahmed_Mosque_Istanbul_Turkey_retouched.jpg 2x" data-file-width="930" data-file-height="659" /></a><figcaption><a href="/wiki/Meskita_Urdina" title="Meskita Urdina">Meskita Urdina</a>, <a href="/wiki/Istanbul" title="Istanbul">Istanbul</a>, <a href="/wiki/Turkia" title="Turkia">Turkia</a></figcaption></figure> <p>Arte musulmanak bateratu zituen, batetik, elkarren oso desberdinak ziren herri menderatuak (Espainia edo Asia, adibidez), eta, bestetik, bertako ohiturei buruz independente zen sinesmen sistema, bizitzeko modua, politika eta gizarte ideologia berri bat. Sintesi hori da, hain zuzen, arte musulmanaren bereizgarria, alegia, hainbat eskualdeetako arteak, korne errolata r-helenistikoarekin bateraturik ez zeudenak, bateratzea. Omeiar eta abbastar kalifek lekuan lekuko artistei eskatzen zizkieten arte lanak, eta artistek betidanik ezagutzen zituzten osagaiak erabiltzen jarraitu zuten. Horrek azaltzen du zergatik ez zen ia tekniken eta lanbideen antolakuntzan aldaketarik izan, eta, hortaz, islamak mendean hartu aurreko arteek ehun urtez bizirik iraun zuten, eta ez zen arte musulmanaren hatsik soinatu. </p><p>Koranak zehatz-mehatz gaitzesten zuen gizakia irudietan adieraztea, eta hori delaeta arte musulmanak oso gutxi landu zituen bai eskultura bai pintura. Hala ere, zientzia eta literatura liburuak miniatura ederrez apaintzen zituzten. Eskultura, bestalde, etzeko gauzak apaintzeko erabiltzen zen bakarrik ; bada, ordea, eskultura gaien adibideren bat edo beste, Lehoien Patioko lehoiak (Grananda) adibidez. Arkitektura izan zen, hortaz, arte islamiarraren adierazpen nagusia. <a href="/wiki/Islamdar_arkitektura" class="mw-redirect" title="Islamdar arkitektura">Islamdar arkitekturak</a> garrantzi handiko eraikinak utzi ditu: <a href="/wiki/Omeiatarren_meskita" title="Omeiatarren meskita">Omeiatarren meskita</a>, <a href="/wiki/Arrokaren_Kupula" title="Arrokaren Kupula">Arrokaren Kupula</a>, <a href="/wiki/Al_Aksa_meskita" title="Al Aksa meskita">Al Aksa meskita</a>, <a href="/wiki/Kordobako_meskita" title="Kordobako meskita">Kordobako meskita</a>, <a href="/wiki/Meskita_Urdina" title="Meskita Urdina">Meskita Urdina</a>... </p><p>Islamaren zabalkundearen garaiko arteak kristau eta bizantziar estiloak hartu zituen bere baitan -forma helenistikoen eta erromatarren isla-, eta baita Pertsiako tradizio artistikoak ere. Islamaren aurreko Arabiak ez zien ezer berezirik utzi hurrengo belaunaldiei, idazkera apaingarria izan ezik. Arkitektura honen eraikin nagusiak <a href="/wiki/Meskita" title="Meskita">meskita</a>, <a href="/wiki/Jauregi" title="Jauregi">jauregia</a>, <a href="/wiki/Hilobi" title="Hilobi">hilobia</a> eta <a href="/wiki/Gotorleku" title="Gotorleku">gotorlekuak</a> dira, nahiz eta beste hainbat tipo garatu, hala nola, bainutegi publikoak, iturriak eta etxebizitzak. Arkitektura-kultura honen elementu nagusiak <a href="/wiki/Zutabe" title="Zutabe">zutabea</a>, <a href="/wiki/Arku_(argipena)" class="mw-disambig" title="Arku (argipena)">arkua</a> eta <a href="/wiki/Kupula" title="Kupula">kupula</a> dira, hiru elementu hauen konbinaziotik lortzen baitu bere originaltasuna. Jatorria <a href="/wiki/Persia" class="mw-disambig" title="Persia">persiar</a> arkitekturan, batez ere <a href="/wiki/Partia" title="Partia">Partiakoan</a>, duela esan ohi da, nahiz eta inguruko kulturetako eragin ugari izan, adibidez <a href="/wiki/Bizantziar_arkitektura" title="Bizantziar arkitektura">bizantziar arkitekturak</a> eragindakoa. </p><p><a href="/w/index.php?title=Islamdar_literatura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islamdar literatura (sortu gabe)">Literaturan</a> oinarri nagusia erlijio berriaren testua da, <a href="/wiki/Koran" title="Koran">Korana</a> (<i>al-Quran</i>, «errezitatu») alegia. Hori da literatura berriaren abiapuntua; musulmanentzat Korana berdinik gabeko eredu imitaezina da, jainkoak berak diktatua delako bere profeta <a href="/wiki/Mahoma" title="Mahoma">Mahomaren</a> bidez. Koranak, beraz, arabiar literaturaren hizkuntza eta estilo kanonak finkatu zituen. Behin-betiko testua <a href="/wiki/Uthman" title="Uthman">Uthman Ibn Affan</a> kalifak finkatu zuen, <a href="/wiki/650" title="650">650</a> urtean. Koran oinarrituta batez ere poesia landu zen: <a href="/wiki/Abu_Nuwas" title="Abu Nuwas">Abu Nuwas</a>, <a href="/w/index.php?title=Al-Mutanabbi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Mutanabbi (sortu gabe)">Al-Mutanabbi</a>, <a href="/w/index.php?title=Ibn_Quzman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn Quzman (sortu gabe)">Ibn Quzman</a>. Prosan, bestetik, genero desberdinak garatu ziren: filosofia: <a href="/wiki/Al-Kindi" title="Al-Kindi">al-Kindi</a>, <a href="/wiki/Avicena" class="mw-redirect" title="Avicena">Avicena</a>, <a href="/wiki/Avempace" class="mw-redirect" title="Avempace">Avempace</a>, <a href="/wiki/Ibn_Tufail" title="Ibn Tufail">Ibn Tufail</a>, <a href="/wiki/Averroes" title="Averroes">Averroes</a>; historia: <a href="/wiki/Ibn_Khaldun" title="Ibn Khaldun">Ibn Khaldun</a>; narratiba: <a href="/w/index.php?title=Ibn_al-Mugaffa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn al-Mugaffa (sortu gabe)">Ibn al-Mugaffa</a>, <a href="/w/index.php?title=Al-Jahiz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Jahiz (sortu gabe)">Al-Jahiz</a>; fantasia: <a href="/w/index.php?title=Al-Hamadani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Hamadani (sortu gabe)">Al-Hamadani</a>, <a href="/w/index.php?title=Al-Hariri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Hariri (sortu gabe)">Al-Hariri</a>. Azpimarratzeko liburua Mila gau eta bat gehiago ipuinen bilduma anonimoa da; bilduma honek <a href="/wiki/IX._mende" class="mw-redirect" title="IX. mende">IX.</a> eta <a href="/wiki/XV._mende" class="mw-redirect" title="XV. mende">XV. mende</a> artean idatzitako egilen desberdinen lanak billtzen ditu, fantasiazko benetako klasikoa izanik. <sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=Islamdar_musika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islamdar musika (sortu gabe)">Islamdar musikaren</a> jatorria antzinako kantuetan bilatu behar da (<i>huda’</i>). Kantu hauek <a href="/wiki/Beduino" title="Beduino">beduinoek</a> haien bidaietan egiten zituzten. Musika erlijiosoak ez zuen kristaua bezain garrantzia izan; jatorriz, otoitz egiteko deialdian oinarritzen zen (<i>adhdan</i>). Musika profanoa <a href="/wiki/Rasidar_kalifaldia" title="Rasidar kalifaldia">Rasidar kalifaldiaren</a> garaian debekatu egin zen baina geroago <a href="/wiki/Omeiatar_Kalifa-herria" title="Omeiatar Kalifa-herria">Omeiatar Kalifa-herriak</a> bultzatu zuen. <a href="/w/index.php?title=Ibn_Misja%E1%B8%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn Misjaḥ (sortu gabe)">Ibn Misjaḥ</a> musikaren inguruko lehen teorikoa izan zen eta musika klasika arabiarraren aita bezala onartua izan da. Arabiarrek musika tresna asko erabili zuten: <a href="/wiki/Laute" title="Laute">laute</a> (<i>‘ud</i>), <a href="/wiki/Lira_(musika_tresna)" title="Lira (musika tresna)">lira</a> (<i>mi'zaf</i>), <a href="/wiki/Harpa" title="Harpa">harpa</a> (<i>jank</i>), <a href="/wiki/Txirula" title="Txirula">txirula</a> (<i>gussaba</i>), <a href="/wiki/Oboe" title="Oboe">oboe</a> (<i>mizmar</i>), <a href="/wiki/Zehar-txirula" class="mw-redirect" title="Zehar-txirula">zehar-txirula</a> (<i>shahin</i>), <a href="/wiki/Danbor" title="Danbor">danbor</a> (<i>tabl</i>), <a href="/wiki/Pandereta" class="mw-redirect" title="Pandereta">pandereta</a> (<i>duff</i>) eta makilatxoak (<i>gadib</i>).<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Mosque_Cordoba.jpg" class="mw-file-description" title="Kordobako meskita."><img alt="Kordobako meskita." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Mosque_Cordoba.jpg/200px-Mosque_Cordoba.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Mosque_Cordoba.jpg/300px-Mosque_Cordoba.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Mosque_Cordoba.jpg/400px-Mosque_Cordoba.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Kordobako_meskita" title="Kordobako meskita">Kordobako meskita</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Kuffi_Quran.jpg" class="mw-file-description" title="Koran."><img alt="Koran." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Kuffi_Quran.jpg/200px-Kuffi_Quran.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Kuffi_Quran.jpg/300px-Kuffi_Quran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Kuffi_Quran.jpg/400px-Kuffi_Quran.jpg 2x" data-file-width="4311" data-file-height="2874" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Koran" title="Koran">Koran</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Al_Askari_Mosque.jpg" class="mw-file-description" title="Al Askari meskita Samarran."><img alt="Al Askari meskita Samarran." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Al_Askari_Mosque.jpg/200px-Al_Askari_Mosque.jpg" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Al_Askari_Mosque.jpg/300px-Al_Askari_Mosque.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Al_Askari_Mosque.jpg/400px-Al_Askari_Mosque.jpg 2x" data-file-width="1401" data-file-height="989" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Al_Askari_meskita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Askari meskita (sortu gabe)">Al Askari meskita</a> <a href="/wiki/Samarra" title="Samarra">Samarran</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Cairo,_moschea_di_ibn_tulun,_cortile_04.JPG" class="mw-file-description" title="Ibn Tulun meskita Kairon."><img alt="Ibn Tulun meskita Kairon." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG/200px-Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG/300px-Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG/400px-Cairo%2C_moschea_di_ibn_tulun%2C_cortile_04.JPG 2x" data-file-width="3456" data-file-height="2304" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Ibn_Tulun_meskita" title="Ibn Tulun meskita">Ibn Tulun meskita</a> <a href="/wiki/Kairo" title="Kairo">Kairon</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_erromanikoa">Arte erromanikoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=22" title="Aldatu atal hau: «Arte erromanikoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Arte erromanikoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_erromanikoa" title="Arte erromanikoa">Arte erromanikoa</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Meister_aus_Tahull_001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Meister_aus_Tahull_001.jpg/220px-Meister_aus_Tahull_001.jpg" decoding="async" width="220" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Meister_aus_Tahull_001.jpg/330px-Meister_aus_Tahull_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Meister_aus_Tahull_001.jpg/440px-Meister_aus_Tahull_001.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="2286" /></a><figcaption><i>Pantocrátor</i>, <a href="/w/index.php?title=San_Klemente_Tahulleko_absidea&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Klemente Tahulleko absidea (sortu gabe)">San Klemente Tahulleko absidea</a>, <a href="/wiki/MNAC" class="mw-redirect" title="MNAC">MNAC</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Arte_erromanikoa" title="Arte erromanikoa">Arte erromanikoa</a> Mendebaldeko Europan zabaldu zen lehenengo nazioareko estiloa izan zen. Estilo hau <a href="/wiki/Latin" title="Latin">latinetik</a> bertako hizkuntzetara ematen den unean berean sortzen da eta erabateko identitate propioa izango du. Erromanikoa erlijioak erabat markatuko du; arte honen helburu nagusietariko bat kristautasuna goratzea eta zabaltzea izango da. <a href="/wiki/XI._mende" class="mw-redirect" title="XI. mende">XI. mendean</a> sortu zen eta <a href="/wiki/XII._mende" class="mw-redirect" title="XII. mende">XII.ean</a> garatu zen. XII. mendearen amaieran beste estilo berri batekin aldi berean izango da, <a href="/wiki/Arte_gotiko" class="mw-redirect" title="Arte gotiko">gotikoarekin</a>, alegia. Erromanikoan <a href="/wiki/Arte_prerromanikoa" title="Arte prerromanikoa">prerromanikoa</a> garatutako estiloen goi maila ezagutuko da eta, aldi berean, <a href="/wiki/Arte_bizantziar" class="mw-redirect" title="Arte bizantziar">arte bizantziarraren</a> eragina ezagutuko da. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_(2).JPG" class="mw-file-description" title="Pisako katedrala."><img alt="Pisako katedrala." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG/200px-Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG/300px-Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG/400px-Cathedral_and_Campanary_-_Pisa_2014_%282%29.JPG 2x" data-file-width="2632" data-file-height="1738" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Pisako_katedrala" title="Pisako katedrala">Pisako katedrala</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Chartres2006_079.jpg" class="mw-file-description" title="Chartresko katedralaren Errege Ataria."><img alt="Chartresko katedralaren Errege Ataria." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Chartres2006_079.jpg/150px-Chartres2006_079.jpg" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Chartres2006_079.jpg/225px-Chartres2006_079.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Chartres2006_079.jpg/300px-Chartres2006_079.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1024" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Chartresko_katedrala" title="Chartresko katedrala">Chartresko katedralaren</a> Errege Ataria.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg" class="mw-file-description" title="Santa Hildegardaren kodizea (1165), Santa Hildegarda abadetxea, Eibingen (Alemania)."><img alt="Santa Hildegardaren kodizea (1165), Santa Hildegarda abadetxea, Eibingen (Alemania)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg/154px-Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg" decoding="async" width="154" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg/231px-Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg/308px-Meister_des_Hildegardis-Codex_004.jpg 2x" data-file-width="776" data-file-height="1006" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Santa Hildegardaren kodizea</i> (1165), Santa Hildegarda abadetxea, Eibingen (<a href="/wiki/Alemania" title="Alemania">Alemania</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg" class="mw-file-description" title="Sorkuntzaren tapiz erromanikoa, Gironako katedrala."><img alt="Sorkuntzaren tapiz erromanikoa, Gironako katedrala." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg/200px-Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg" decoding="async" width="200" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg/300px-Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg/400px-Tap%C3%ADs_de_la_Creaci%C3%B3-_Tap%C3%ADs_restaurat._Anvers.jpg 2x" data-file-width="2362" data-file-height="1871" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/w/index.php?title=Sorkuntzaren_tapiz_erromanikoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sorkuntzaren tapiz erromanikoa (sortu gabe)">Sorkuntzaren tapiz erromanikoa</a></i>, <a href="/wiki/Gironako_katedrala" title="Gironako katedrala">Gironako katedrala</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_gotikoa">Arte gotikoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=23" title="Aldatu atal hau: «Arte gotikoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Arte gotikoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_gotikoa" title="Arte gotikoa">Arte gotikoa</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg/200px-Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg" decoding="async" width="200" height="270" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg/300px-Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg/400px-Notre-Dame_de_Paris_2013-07-24.jpg 2x" data-file-width="3348" data-file-height="4519" /></a><figcaption><a href="/wiki/Parisko_Notre-Dame_katedrala" title="Parisko Notre-Dame katedrala">Parisko Notre-Dame katedrala</a>.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Arte_gotikoa" title="Arte gotikoa">Arte gotikoaren</a> izena <a href="/wiki/Pizkunde" class="mw-redirect" title="Pizkunde">Pizkundeko</a> artista italiarrek sortu zuten. Izen gutxiesgarria zen zeren eta haientzat <a href="/wiki/Godo" title="Godo">godoek</a> egindako artea zen, barbaroek egindakoa, <a href="/wiki/Erromako_Inperioa" class="mw-redirect" title="Erromako Inperioa">Erromako Inperioaren</a> lanekin konparatuta, arte endekatua. </p><p><a href="/wiki/Mendebaldeko_Europa" title="Mendebaldeko Europa">Mendebaldeko Europan</a> <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroko</a> azkenengo urteetan garatu zen estilo bat izan zen; <a href="/wiki/XII._mendea" title="XII. mendea">XII. mende</a> erdialdetik <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Errenazimentua</a> agertu zen arte (<a href="/wiki/XVI._mendea" title="XVI. mendea">XVI. mendea</a> Italian), eta <a href="/wiki/XVI._mendea" title="XVI. mendea">XVI. mendea</a> nahiko aurreratuta gotikoa denbora gehiago iraun zuen tokietan. Periodo artistiko zabal zabala da Frantzia iparraldean jaio eta Mendebalde guztitik hedatu zena. Herrialde eta eskualdeen arabera momentu kronologiko ezberdinetan garatuko da, garapen honetan desberdintasun sakonak eskainiz: garbiagoa Frantzian (Paris eta Provenzako desberdintasunak kontuan hartuta), horizontalagoa eta tradizio klasikoari hurbilagoa Italian, eta ezaugarri lokal bereziekin Flandesen, Alemanian, Ingalaterran eta Espainian. </p><p>Estilo honen agerpenaren testuinguruari erreparatuz, <a href="/wiki/Arte" title="Arte">arte</a> honek dituen konplexutasunez jabetzen gara, hau da, garaian gertatzen ari ziren aldaketek eragin zuzena izan zuten arte era hau sortu eta garatzeko unean. <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroko</a> gizarteak behin eta berriro bizi zituen aldaketa sakonak, hein batean, pentsaeraren garapenarekin, aldaketa hauen erakusle nagusia, gobernu sistemaren aldaketa izan zen, <a href="/wiki/Feudalismo" title="Feudalismo">sistema feudala</a> bere askenetan zegoen burgesiaren berpizkundearen ondorioz. Beste aldaketa garrantzitsu bat, gizartearen guneen aldaketan egon zen, herrixka isolatuetatik, merkataritza, artisautza eta agintearen gune izango diren hirien berpizkundea eman zen. <a href="/wiki/Antzinaroa" title="Antzinaroa">Antzinate Klasikoan</a> zuten garrantzia berreskuratu zuten, estatuaren gune bihurtu ziren; gainera, hiriaren berpizkundeak, hiritarren bizitzaren dinamizazioa eragin zuen, gune berean edonolako zerbitzuak egoteak bizitza erraztu zuen. </p><p><a href="/wiki/Arkitektura_gotikoa" title="Arkitektura gotikoa">Arkitektura gotikoak</a> aldaketa handiak ekarri zituen eraikin arinago eta dinamikoagoekin, irekiera handiekin eta, ondorioz, hobeto argiztuak. Tipologia berriak agertu ziren, besteak beste, <a href="/wiki/Arku_zorrotz" title="Arku zorrotz">arku zorrotza</a>, <a href="/wiki/Gurutze_ganga" class="mw-redirect mw-disambig" title="Gurutze ganga">gurutze ganga</a> batetik, <a href="/w/index.php?title=Horma_bular&action=edit&redlink=1" class="new" title="Horma bular (sortu gabe)">horma bularrak</a> eta <a href="/w/index.php?title=Zutoin-arku&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zutoin-arku (sortu gabe)">zutoin-arkuak</a> eraikuntzen egiturak heltzeko; azken horiei esker barrualdeak zabalagoak lortu zituzten. <a href="/wiki/Arrosa_leiho" title="Arrosa leiho">Arrosa leihoek</a> eta <a href="/wiki/Beirate" title="Beirate">beirateek</a> argia barruraino eramaten zuten. <a href="/wiki/Katedral_gotiko" title="Katedral gotiko">Katedral</a> handien garaia da gotikoa: <a href="/wiki/Parisko_Notre-Dame_katedrala" title="Parisko Notre-Dame katedrala">Parisko Notre-Dame katedrala</a>, <a href="/w/index.php?title=Sensko_katedrala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sensko katedrala (sortu gabe)">Sensko katedrala</a>, <a href="/wiki/Chartresko_katedrala" title="Chartresko katedrala">Chartresko katedrala</a>, <a href="/wiki/Reimsko_katedrala" title="Reimsko katedrala">Reimsko katedrala</a>, <a href="/wiki/Milango_katedrala" title="Milango katedrala">Milango katedrala</a>, <a href="/wiki/Koloniako_katedrala" title="Koloniako katedrala">Koloniako katedrala</a>, <a href="/wiki/Canterburyko_katedrala" title="Canterburyko katedrala">Canterburyko katedrala</a>, <a href="/wiki/Salisburyko_katedrala" title="Salisburyko katedrala">Salisburyko katedrala</a>, <a href="/wiki/Estrasburgoko_katedrala" title="Estrasburgoko katedrala">Estrasburgoko katedrala</a>, <a href="/wiki/Ulmeko_katedrala" class="mw-redirect" title="Ulmeko katedrala">Ulmeko katedrala</a>, <a href="/wiki/Bartzelonako_katedrala" title="Bartzelonako katedrala">Bartzelonako katedrala</a>, <a href="/wiki/Leongo_katedrala" title="Leongo katedrala">Leongo katedrala</a>... </p><p><a href="/w/index.php?title=Eskultura_gotikoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eskultura gotikoa (sortu gabe)">Eskultura gotikoak</a> arkitektura lanetan jarraitu zuen kokatuta, nahiz eta kanpoan zeuden lehenengo eskulturak agertu. Eskulturagileek erabateko edertasuna bilatzen zuten horretarako elementu errealistak erabiliz. Agertzen ziren eszenak oso narratiboak ziren. Europa osoan aurkitzen ditugu horrelako eskulturak: <a href="/wiki/Chartresko_katedrala" title="Chartresko katedrala">Chartresko katedralaren</a> <a href="/wiki/Gurutzadura" title="Gurutzadura">gurutzadura</a>, <a href="/wiki/Amiens" title="Amiens">Amiens</a> eta <a href="/wiki/Reims" title="Reims">Reimsesko</a> multzoak Frantzian; Italian <a href="/wiki/Pisa" title="Pisa">Pisako</a> <a href="/wiki/Nicola_Pisano" title="Nicola Pisano">Nicola Pisano</a> eta <a href="/wiki/Giovanni_Pisano" title="Giovanni Pisano">Giovanni Pisanoren</a> tailerrak gailentzen dira; Alemanian <a href="/wiki/Veit_Stoss" title="Veit Stoss">Veit Stoss</a> eta <a href="/wiki/Tilman_Riemenschneider" title="Tilman Riemenschneider">Tilman Riemenschneider</a> eskulturagileen obrak ditugu; Espainian <a href="/wiki/Santiago_de_Compostelako_katedrala" title="Santiago de Compostelako katedrala">Santiago de Compostelako katedraleko</a> <a href="/w/index.php?title=Loriaren_ataria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loriaren ataria (sortu gabe)">Loriaren ataria</a>, <a href="/w/index.php?title=Tuyko_katedrala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyko katedrala (sortu gabe)">Tuyko katedralaren</a> ataria, <a href="/w/index.php?title=Pere_Johan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pere Johan (sortu gabe)">Pere Johan</a> eta <a href="/wiki/Gil_de_Silo%C3%A9" title="Gil de Siloé">Gil de Siloé</a> artisten lanak... </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:San_Marco,_30100_Venice,_Italy_-_panoramio_(695)_(cropped).jpg" class="mw-file-description" title="Palazzo Ducale (Venezia)."><img alt="Palazzo Ducale (Venezia)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg/200px-San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg/300px-San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg/400px-San_Marco%2C_30100_Venice%2C_Italy_-_panoramio_%28695%29_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="3707" data-file-height="2607" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Palazzo_Ducale_(Venezia)" class="mw-redirect" title="Palazzo Ducale (Venezia)">Palazzo Ducale (Venezia)</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg" class="mw-file-description" title="Loriaren ataria, Santiago de Compostelako katedrala."><img alt="Loriaren ataria, Santiago de Compostelako katedrala." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg/200px-P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg" decoding="async" width="200" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg/300px-P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg/400px-P%C3%B3rtico_de_la_Gloria_-_Catedral_de_Santiago_de_Compostela.jpg 2x" data-file-width="862" data-file-height="609" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Loriaren_ataria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loriaren ataria (sortu gabe)">Loriaren ataria</a>, <a href="/wiki/Santiago_de_Compostelako_katedrala" title="Santiago de Compostelako katedrala">Santiago de Compostelako katedrala</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg" class="mw-file-description" title="Giottoren Hiru Erregeen adorazioa (1305-1306), Cappella degli Scrovegni (Padua)."><img alt="Giottoren Hiru Erregeen adorazioa (1305-1306), Cappella degli Scrovegni (Padua)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg/198px-Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg" decoding="async" width="198" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg/297px-Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg/396px-Giotto_-_Scrovegni_-_-18-_-_Adoration_of_the_Magi.jpg 2x" data-file-width="711" data-file-height="718" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Giotto" class="mw-redirect" title="Giotto">Giottoren</a> <i>Hiru Erregeen adorazioa</i> (1305-1306), <a href="/w/index.php?title=Cappella_degli_Scrovegni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cappella degli Scrovegni (sortu gabe)">Cappella degli Scrovegni</a> (<a href="/wiki/Padua" title="Padua">Padua</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg" class="mw-file-description" title="Jan van Eyckk margotutako Giovanni Arnolfini eta bere emaztearen erretratua (1434), National Gallery (Londres)."><img alt="Jan van Eyckk margotutako Giovanni Arnolfini eta bere emaztearen erretratua (1434), National Gallery (Londres)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg/146px-Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg" decoding="async" width="146" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg/219px-Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg/292px-Van_Eyck_-_Arnolfini_Portrait.jpg 2x" data-file-width="4386" data-file-height="6000" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Jan_van_Eyck" title="Jan van Eyck">Jan van Eyckk</a> margotutako <i><a href="/w/index.php?title=Giovanni_Arnolfini_eta_bere_emaztearen_erretratua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giovanni Arnolfini eta bere emaztearen erretratua (sortu gabe)">Giovanni Arnolfini eta bere emaztearen erretratua</a></i> (1434), <a href="/wiki/National_Gallery" title="National Gallery">National Gallery</a> (Londres).</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Mudejar_artea">Mudejar artea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=24" title="Aldatu atal hau: «Mudejar artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Mudejar artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg/300px-Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg" decoding="async" width="300" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg/450px-Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg/600px-Sahagun_-_Iglesia_de_San_Tirso_02.jpg 2x" data-file-width="2288" data-file-height="1712" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=San_Tirso_eliza&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Tirso eliza (sortu gabe)">San Tirso eliza</a>, <a href="/wiki/Sahagun" class="mw-redirect" title="Sahagun">Sahagunen</a>, <a href="/wiki/Le%C3%B3n" class="mw-redirect mw-disambig" title="León">Leónen</a>.</figcaption></figure> <p>Mudejar artea Iberiar penintsularen erresuma kristautean garatzen den estilo berezia da. Arte honek <a href="/wiki/Hispano-arabiar_artea" title="Hispano-arabiar artea">Hispano-arabiar artearen</a> eragian zuzena erakusten du. Modu batez penintsulako <a href="/wiki/Erdi_Aro" class="mw-redirect" title="Erdi Aro">Erdi Aroko</a> komunitate desberdinen elkarbizitzaren ondorio zuzena zen. Kronologikoki <a href="/wiki/XII._mende" class="mw-redirect" title="XII. mende">XII. mendetik</a> <a href="/wiki/XVI._mende" class="mw-redirect" title="XVI. mende">XVI. mendera</a> garatu zen. Mudejar artean <a href="/wiki/Erromaniko" class="mw-redirect" title="Erromaniko">erromanikoaren</a>, <a href="/wiki/Gotiko" class="mw-redirect mw-disambig" title="Gotiko">gotikoaren</a> <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">pizkundearen</a> eta aipatutako arabiar artearen elementuak nahastu ziren. "Mudejar artea"ren kontzeptua <a href="/w/index.php?title=Amador_de_los_R%C3%ADos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amador de los Ríos (sortu gabe)">Amador de los Ríosek</a> sortu zuen, <a href="/wiki/1859" title="1859">1859an</a>, <a href="/wiki/San_Fernandoko_Arte_Ederren_Errege_Akademia" title="San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia">San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademiara</a> sarrera hitzaldian; hitzaldiak “El estilo mudéjar, en arquitectura” izenburua zuen.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mudejar barruan eraikin hauek aipa daitezke: <a href="/w/index.php?title=Santa_Leokadia_eliza_(Toledo)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Leokadia eliza (Toledo) (sortu gabe)">Santa Leokadia eliza</a> (<a href="/wiki/Toledo" title="Toledo">Toledo</a>), <a href="/wiki/Santa_Mar%C3%ADa_la_Real_de_Las_Huelgas_monasterioa" title="Santa María la Real de Las Huelgas monasterioa">Santa María la Real de Las Huelgas monasterioa</a> (<a href="/wiki/Burgos" title="Burgos">Burgos</a>), <a href="/wiki/Santa_Mar%C3%ADa_de_Guadalupeko_errege_monasterioa" title="Santa María de Guadalupeko errege monasterioa">Santa María de Guadalupeko errege monasterioa</a> (<a href="/wiki/C%C3%A1ceres" title="Cáceres">Cáceres</a>), <a href="/wiki/Sevillako_Alkazarra" title="Sevillako Alkazarra">Sevillako Alkazarra</a>, e.a. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aro_Modernoaren_artea">Aro Modernoaren artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=25" title="Aldatu atal hau: «Aro Modernoaren artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Aro Modernoaren artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Aro_Modernoa" title="Aro Modernoa">Aro Modernoa</a>»</div> <p><b>Aro Modernoa</b> edo <b>Aro Berria</b> Historian <a href="/wiki/XV._mendea" title="XV. mendea">XV. mendearen</a> bukaeran hasi eta <a href="/wiki/Frantziako_Iraultza" title="Frantziako Iraultza">Frantziako Iraultza</a> arte luzatu zen garaiari deritzo, Mendebaldeko historiaren hirugarrena, <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroa</a> eta <a href="/wiki/Aro_Garaikidea" title="Aro Garaikidea">Aro Garaikidearen</a> artean. Hasiera <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Pizkundea</a> garaiak markatzen du, zientziak, artea, literatura eta arkitektura irauliko zituenak eta <a href="/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa">Erdi Aroari</a> amaiera emango zionak. Ikuspegi honetatik, Aro Modernoan modernotasunaren balioak (progresoa, komunikazioa eta arrazoia) nagusitzen dira, aurreko aroaren balioen aldean. Dena dela, herrialdearen eta eskolaren arabera, Aro Modernoaren hasiera data desberdinetan kokatzen da, baina guztiak <a href="/wiki/XV._mendea" title="XV. mendea">XV. mendearen</a> bukaeratik <a href="/wiki/XVI._mendea" title="XVI. mendea">XVI. mendearen</a> hasierara doaz: <a href="/wiki/1453" title="1453">1453</a> (<a href="/wiki/Konstantinoplaren_erorialdia" title="Konstantinoplaren erorialdia">Konstantinoplaren erorialdia</a>), <a href="/wiki/1453" title="1453">1453</a> (<a href="/wiki/Ehun_Urteetako_Gerra" title="Ehun Urteetako Gerra">Ehun Urteko Gerraren</a> amaiera), <a href="/wiki/1455" title="1455">1455</a> (<a href="/wiki/Inprimatzeko_makina" title="Inprimatzeko makina">inprentaren</a> asmakizunaren ustezko data), <a href="/wiki/1492" title="1492">1492</a> (<a href="/wiki/Kristobal_Kolon" title="Kristobal Kolon">Kristobal Kolon</a> <a href="/wiki/Amerika" title="Amerika">Amerikara</a> iristean), <a href="/wiki/1512" title="1512">1512</a> (<a href="/wiki/Nafarroako_konkista" title="Nafarroako konkista">Nafarroako konkista</a>) eta <a href="/wiki/1517" title="1517">1517</a> (<a href="/wiki/Martin_Luther" class="mw-redirect" title="Martin Luther">Martin Lutherren</a> <a href="/wiki/Erreforma_protestantea" title="Erreforma protestantea">erreformaren</a> hasiera), besteak beste. Salbuespena Italiako historiografia izango litzateke, XV. mende osoa <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Pizkundearen</a> barruan kokatzen baitu. Bukaerari dagokionez, zalantza gutxiago daude. Oro har, <a href="/wiki/Frantziako_Iraultza" title="Frantziako Iraultza">Frantziako Iraultzak</a> markatzen du aro honen amaiera eta hurrengoaren hasiera. Izan ere, hala orduko gertakariak zirela eta, nola batera <a href="/wiki/Ingalaterra" title="Ingalaterra">Ingalaterran</a> suertatzen zen <a href="/wiki/Industria_Iraultza" title="Industria Iraultza">Industria Iraultza</a> zela eta, <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendea</a> oso bestelakoa da politikagintzan, <a href="/wiki/Ekonomia" title="Ekonomia">ekonomian</a> eta giza erlazioetan. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Pizkundea">Pizkundea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=26" title="Aldatu atal hau: «Pizkundea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Pizkundea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Mona_Lisa,_by_Leonardo_da_Vinci,_from_C2RMF_retouched.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/220px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg" decoding="async" width="220" height="328" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/330px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg/440px-Mona_Lisa%2C_by_Leonardo_da_Vinci%2C_from_C2RMF_retouched.jpg 2x" data-file-width="7479" data-file-height="11146" /></a><figcaption><a href="/wiki/Leonardo_da_Vinci" title="Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinciren</a> <a href="/wiki/Mona_Lisa" class="mw-redirect" title="Mona Lisa">Mona Lisa</a>.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Pizkunde" class="mw-redirect" title="Pizkunde">Pizkunde</a>»</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Pizkundetar_arkitektura" class="mw-redirect" title="Pizkundetar arkitektura">Pizkundetar arkitektura</a>»</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Errenazimentuko_literatura" title="Errenazimentuko literatura">Errenazimentuko literatura</a>»</div> <p>Gai berriak lantzen hasi baziren ere (mitologia, erretratua, ikuspegiak…), Erdi Arokoak bezala <a href="/wiki/Kristautasun" title="Kristautasun">Kristautasunari</a> buruzkoak dira Errenazimentu garaiko arte lan geheintsuenak. Irudiak askoz ere naturalagoak dira, ordea, eta ez dira hain zurrun eta geldiak, edertasuna eta bizitzearen poza adierazten baitute. Bizitzaren beste zenbait alor bezala, artea ere <i>paganizatu</i> egin zen nolabait. <a href="/wiki/Antzinako_Erroma" title="Antzinako Erroma">Erroma</a> eta <a href="/wiki/Antzinako_Grezia" title="Antzinako Grezia">Greziako</a> klasikoen lanak hartu zituzten oinarri Errenazimentuko artistek, eta espazioa eta adierazkortasun indarra izan ziren haien ardura nagusiak. </p><p>Errenazimentuko arkitektura profanoa izan zen hasieratik, eta gotikoak ia indarrik ez zuen hiri batean sortu zen: <a href="/wiki/Florentzia" title="Florentzia">Florentzian</a>. Proportzio neurtuak erabiltzea, ordenak bata bestearen gainean jartzea, <a href="/wiki/Kupula" title="Kupula">kupulak</a> erabiltzea eta tamaina erraldoiak sartzea izan ziren Errenazimentuko arkitekturaren ezaugarriak. <a href="/wiki/Quattrocento" title="Quattrocento">Quattrocento</a> delakoan (XIV. mendeko Italiako Errenazimentuan) sarritan erabili ziren atxikituriko zutabeak eta pilastrak, <a href="/wiki/Kapitel" title="Kapitel">kapitel</a> klasikoak, <a href="/wiki/Fuste" title="Fuste">fuste</a> lauak, <a href="/wiki/Erdi_puntuko_arku" title="Erdi puntuko arku">erdi puntuko arkuak</a> eta zirkulu erdiko <a href="/wiki/Ganga_(arkitektura)" title="Ganga (arkitektura)">gangak</a>. </p><p>Quattrocentoa eta <a href="/wiki/Cinquecento" title="Cinquecento">Cinquecentoa</a> (XV. mendeko Errenazimentua) bereizten dituzten ezaugarriak osagai txikiez eginiko apaingarriak, kupularen luzapena eta harri zakar edo harlanduekin eginiko fatxadak dira. <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a> izan zen Cinquecentoko arkitekturaren gune nagusia. Cinquecentoko arkitekturaren beherakada hasi zenean azaldu ziren <a href="/wiki/Arkitektura_barrokoa" title="Arkitektura barrokoa">barrokoaren</a> lehen adibideak Erroman. </p><p>Erdi Aroko literaturan nagusi ziren oinarri moralizatzaileen eta estetikoen aurrean, edertasunaren aurkikuntza da Errenazimentuko idazlearen helburu nagusia. Hala, bigarren mailan geratzen dira aurreko garaietako helburu moralizatzaileak. Idazleak, gainera, bere autonomia aldarrikatzen zuen, tradizioaren, dotrinaren eta arauen gainetik. XIV. mendean bultzada handia izan zuen Italian, <a href="/wiki/Dante_Alighieri" title="Dante Alighieri">Dante</a>, <a href="/wiki/Giovanni_Boccaccio" title="Giovanni Boccaccio">Boccaccioren</a> eta <a href="/wiki/Francesco_Petrarca" title="Francesco Petrarca">Petrarkaren</a> lanei esker. Petrarka da, bereziki, Errenazimentuko idazle guztiek jarraitu zuten eredua. </p><p>Pizkundeko eskultura Antzinateko tradizioan oinarritu zen, hura berriztatu bazuen ere. Gizakia goraipatzen zen, gizakiaren gorputzaren edertasuna, anatomiaren ezagutzari esker. Arkitektura bezala, Florentzian sortu zen Errenazimentuko eskultura, eta profanoa izan zen hasieratik. Adierazkortasuna eta formaren perfekzioa lortzea zuen helburu. Genero horretako lanik aipagarriena <a href="/wiki/San_Joan_bataiotegia_(Florentzia)" title="San Joan bataiotegia (Florentzia)">Florentziako bataiotegiko</a> ateetako behe-erliebeak dira. Ordura bitartean inoiz lortu gabeko sakontasun sentsazioa lortu zuen <a href="/wiki/Lorenzo_Ghiberti" title="Lorenzo Ghiberti">Ghibertik</a> lan horretan. <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangeloren</a> biluziaren teknika bikaina izan zen Cinquecentoaren ardatza. </p><p>Margolaritzak gorakada handia izan zuen garai horretan, ez Italian bakarrik, baita Flandesen eta Alemanian ere. Italian, Quattrocentoko pinturaren ezaugarriak marrazkiaren zehaztasuna, <a href="/wiki/Esfumatura" title="Esfumatura">sfumatoa</a>, dotorezia eta konposizioaren oreka izan ziren. Cinquecentoan Erroma eta <a href="/wiki/Venezia" title="Venezia">Venezia</a> bihurtu ziren pinturaren gune nagusi. Lehenengo hiriko pinturaren ezaugarria handitasuna izan zen (<a href="/wiki/Rafael" title="Rafael">Rafael</a>), eta bigarrenekoarena, berriz, kolorearen eta argiaren erabilera trebea (<a href="/wiki/Tiziano" title="Tiziano">Tiziano</a>, <a href="/wiki/Tintoretto" title="Tintoretto">Tintoretto</a>). </p><p>Errenazimentuko musika Italiako iparraldean sortu zen, <i>Ars nova</i> izenarekin, eta Errenazimentuko idazle handienen letrak erabili zituen. Musika berriaren lehenengo formak <a href="/w/index.php?title=Frottola&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frottola (sortu gabe)">frottola</a>, <a href="/w/index.php?title=Ballata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ballata (sortu gabe)">ballata</a> eta <a href="/w/index.php?title=Caccia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caccia (sortu gabe)">caccia</a> izenekoak izan ziren. Handik gutxira, Frantziara hedatu zen mugimendua, eta <a href="/wiki/Bartzelonako_Konderria" title="Bartzelonako Konderria">Bartzelonako kondeen</a> gortea Errenazimentuko musikak izan zuen gune aipagarrienetakoa bilakatu zen. XVI. mendean etorri zen Errenazimentuaren amaiera, hiru polifonista handiokin: <a href="/wiki/Orlando_di_Lasso" title="Orlando di Lasso">Orlando di Lasso</a>, <a href="/wiki/Palestrina" title="Palestrina">Palestrina</a> eta <a href="/wiki/Tom%C3%A1s_Luis_de_Victoria" title="Tomás Luis de Victoria">Tomás Luis de Victoria</a>.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg" class="mw-file-description" title="Bramanteren San Pietro in Montorioko Tenplutxoa, Erroma."><img alt="Bramanteren San Pietro in Montorioko Tenplutxoa, Erroma." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg/132px-Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg" decoding="async" width="132" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg/198px-Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg/264px-Tempietto_di_San_Pietro_in_Montorio.jpg 2x" data-file-width="3549" data-file-height="5364" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Donato_Bramante" title="Donato Bramante">Bramanteren</a> <a href="/wiki/San_Pietro_in_Montorioko_Tenplutxoa" title="San Pietro in Montorioko Tenplutxoa">San Pietro in Montorioko Tenplutxoa</a>, <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Testina_26_autoritratto.JPG" class="mw-file-description" title="Ghiberti, Florentziako bataiotegiko oparraldeko atean."><img alt="Ghiberti, Florentziako bataiotegiko oparraldeko atean." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Testina_26_autoritratto.JPG/185px-Testina_26_autoritratto.JPG" decoding="async" width="185" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Testina_26_autoritratto.JPG/277px-Testina_26_autoritratto.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/91/Testina_26_autoritratto.JPG 2x" data-file-width="306" data-file-height="331" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Lorenzo_Ghiberti" title="Lorenzo Ghiberti">Ghiberti</a>, <a href="/wiki/San_Joan_bataiotegia_(Florentzia)" title="San Joan bataiotegia (Florentzia)">Florentziako bataiotegiko</a> oparraldeko atean.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg" class="mw-file-description" title="Michelangeloren Dabid eskultura (Florentziako Arte Eder Akademia), Goi Pizkundeko artearen adibidea."><img alt="Michelangeloren Dabid eskultura (Florentziako Arte Eder Akademia), Goi Pizkundeko artearen adibidea." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg/136px-Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg" decoding="async" width="136" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg/205px-Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg/273px-Michelangelo%27s_David_-_right_view_2.jpg 2x" data-file-width="6210" data-file-height="9099" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangeloren</a> Dabid eskultura (<a href="/wiki/Florentzia" title="Florentzia">Florentziako</a> Arte Eder Akademia), <a href="/wiki/Goi_Pizkunde" class="mw-redirect" title="Goi Pizkunde">Goi Pizkundeko</a> artearen adibidea.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:God2-Sistine_Chapel.png" class="mw-file-description" title="Michelangeloren Adamen kreazioa, Kapera Sixtinoko freskoa."><img alt="Michelangeloren Adamen kreazioa, Kapera Sixtinoko freskoa." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/God2-Sistine_Chapel.png/200px-God2-Sistine_Chapel.png" decoding="async" width="200" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/God2-Sistine_Chapel.png/300px-God2-Sistine_Chapel.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/God2-Sistine_Chapel.png/400px-God2-Sistine_Chapel.png 2x" data-file-width="3141" data-file-height="1463" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangeloren</a> <i>Adamen kreazioa</i>, <a href="/wiki/Kapera_Sixtinoa" class="mw-redirect" title="Kapera Sixtinoa">Kapera Sixtinoko</a> freskoa.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Manierismoa">Manierismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=27" title="Aldatu atal hau: «Manierismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Manierismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Manierismo" title="Manierismo">Manierismo</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg/250px-Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg" decoding="async" width="250" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg/375px-Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg/500px-Arcimboldo_Aan_Pot_ful_Gr%C3%A4inieten.jpg 2x" data-file-width="1011" data-file-height="654" /></a><figcaption><a href="/wiki/Arcimboldo" class="mw-redirect" title="Arcimboldo">Arcimboldoren</a> <i>Aan Pot ful Gräinieten,</i> erretratu alderantzikarria</figcaption></figure> <p>Manierismoa <a href="/wiki/Goi_Pizkunde" class="mw-redirect" title="Goi Pizkunde">Goi Pizkundearen</a> amaieratik <a href="/wiki/Barrokoa" title="Barrokoa">Barrokoaren</a> hasteraino <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a> gehienean hedatu zen estilo artistikoa izan zen. <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italian</a> izan zuen hasiera eta han <a href="/wiki/1520" title="1520">1520</a> eta <a href="/wiki/1600" title="1600">1600</a> artean iraun zuen<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Manierismoan forma eta adierazpidea azpimarratzen dira ideiaren edo adierazi nahi denaren gainetik. Barrokoko artistentzat gainbehera etorritako arte molde bat zen manierismoa, batere orijinaltasunik gabea. Iritzi hori zabaldu zen eta hori izan da mendeetan nagusi, harik eta kritika modernoak arte estilo horretako obrei duten balioa aitortu dien. Obra ezezagunak dira asko, eta arbuiatuak ere bai, batzuk. </p><p>Arte manierista oso zabala da, eta, ikusi dugun bezala, arte joera asko, ia mende oso batean zehar gertatuak, hartzen ditu bere baitan. Hala ere, badira joera guztietan agertzen diren ezaugarri orokor batzuk. Manierismoa arazo artistiko nahaspilatsuak konpontzeaz arduratzen zen, postura zailetan erretratatutako biluziak kasu. Irudiek, sarri, gorputz-adar barregarriak baina bitxiki luzeak dituzte, buru txikiak eta aurpegi jarrera estilizatua, beren posturak zailak edo artifizialak diruditen bitartean. Arte diziplina guztietarik, pinturan izan zuen zabalkunderik handiena, eta ezaugarri hauek ditu: </p> <ul><li>Irudiak elkarren ondoan eta planoak elkarren gainean jartzea bezalako konbentzio espazialak hartzera behartzen duen dekorazio mota baten nagusitasuna.</li> <li>Talde harmoniarik eza, ez konposizioan ez koloreetan.</li> <li>Irudien luzapena.</li> <li>Konposizio angelutsuak.</li> <li>Marrazkiaren, kolorearen eta formaren abstrakzioa, edota, inoiz, hirurak batera.</li> <li>Irudiaren helize-forma berezia (<i>serpentinatta</i>), ikuspegi desberdinetatik eta kontrako erritmoz azalarazten duena.</li> <li>Xehetasunen edertasuna eta perfekzioa, manierismoaren zehaztasunerako eta miniaturarako zaletasunaren seinale. Azkeneko ezaugarri hau, orobat islatzen da urregintzan eta metalgintzan, manierismoaren berezitasun nagusietakoa baita.</li></ul> <p><a href="/wiki/Pintura" class="mw-redirect" title="Pintura">Pintura</a> manierista ere parametro hauetara egokitu zen garaiko produkzioa izugarria izanik. Margogintza askeago batek artisten irudimena piztu zuen, nolabaiteko esperimentazio garai bati hasiera emanez. Artista hauek giro gortesau-intelektualean mugitu ziren, <a href="/wiki/Arcimboldo" class="mw-redirect" title="Arcimboldo">Arcimboldo</a> horien artean aipagarri izanik. </p><p>Koloreek ez dute natura gogorarazten, baizik eta bitxiak, hotzak, artifizialak eta beren artean bortizki kontrajarriak izaten baitira, gamatan oinarritu beharrean. Michelangelok berak, edo Rafael akademikoak, beren azken lanetan transgresioaren plazera nabaritu zuten, irudiak lausotuz edo margolanak amaitu gabe utziz. <a href="/wiki/Tiziano" title="Tiziano">Tizianok</a>, <a href="/wiki/Il_Correggio" title="Il Correggio">Il Correggiok</a> edo <a href="/wiki/Giorgione" title="Giorgione">Giorgionek</a> beren lanetako batzuk oraindik deszifratuak izan ez diren sinbolismo konplexuz bete zituzten, azken honen <i>Ekaitza</i> izeneko lanean nabari daitekeen bezala. </p><p>Eskulturan, pinturan bezala, Michelangeloren azkeneko obrek (<i>Pieta Rondanini</i>) eman zuten figura <i>serpentinattaren</i> eredu perfektua, Pizkundeko naturalismoaren aurkakoa erabat. </p><p><a href="/wiki/Arkitektura_manierista" title="Arkitektura manierista">Arkitekturan kontuan</a> hartu behar dira errealitate praktikoak, estiloen bila hasi aurretik. Nolanahi ere, <a href="/wiki/Arkitektura_manierista" title="Arkitektura manierista">arkitektura manieristaren</a> oinarrizko ezaugarriak Michelangeloren obretan aurkitzen dira eta bi hauek dira: erlijio arkitekturaren laikotzea, batetik, eta erromatarren arkitekturatik hartutako motibo klasikoen erabilera antiklasikoa, bestetik. Arkitektura manieristak, dotoretasun handiko zibilizazio baten oinordekoa bera, eskailerak, landetxeak-eta landu zituen, gehienbat. Landetxeen kanpoaldean, arkitekto manieristek lorategi oparoak diseinatu zituzten, iturri, estatua, harkaizpe artifizial eta guzti. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Giambologna_raptodasabina.jpg" class="mw-file-description" title="Giambolognaren Ratto delle Sabine (1574-82). Uffizi Galeria, Florentzia."><img alt="Giambolognaren Ratto delle Sabine (1574-82). Uffizi Galeria, Florentzia." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Giambologna_raptodasabina.jpg/116px-Giambologna_raptodasabina.jpg" decoding="async" width="116" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Giambologna_raptodasabina.jpg/174px-Giambologna_raptodasabina.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Giambologna_raptodasabina.jpg/232px-Giambologna_raptodasabina.jpg 2x" data-file-width="372" data-file-height="640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Giambologna" title="Giambologna">Giambolognaren</a> <i>Ratto delle Sabine</i> (1574-82). <a href="/wiki/Uffizi_Galeria" title="Uffizi Galeria">Uffizi Galeria</a>, <a href="/wiki/Florentzia" title="Florentzia">Florentzia</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Angelo_Bronzino_-_Venus,_Cupid,_Folly_and_Time_-_National_Gallery,_London.jpg" class="mw-file-description" title="Bronzino: Allegoria del trionfo di Venere, 1540-1545, National Gallery, Londres."><img alt="Bronzino: Allegoria del trionfo di Venere, 1540-1545, National Gallery, Londres." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg/158px-Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg" decoding="async" width="158" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg/238px-Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg/317px-Angelo_Bronzino_-_Venus%2C_Cupid%2C_Folly_and_Time_-_National_Gallery%2C_London.jpg 2x" data-file-width="3349" data-file-height="4226" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Bronzino" title="Bronzino">Bronzino</a>: <i>Allegoria del trionfo di Venere</i>, 1540-1545, <a href="/wiki/National_Gallery" title="National Gallery">National Gallery</a>, <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_(46986499285).jpg" class="mw-file-description" title="São João Evangelista eliza, Funchal (Madeira, Portugal).‎"><img alt="São João Evangelista eliza, Funchal (Madeira, Portugal).‎" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg/133px-Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg/199px-Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg/266px-Madeira_-_Funchal_-_Jesuit_Church_DSC_0133_%2846986499285%29.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="6016" /></a></span></div> <div class="gallerytext">São João Evangelista eliza, <a href="/wiki/Funchal" title="Funchal">Funchal</a> (Madeira, Portugal).‎</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG" class="mw-file-description" title="Orgazko kondearen ehorzketa (1586-88, olioa ohialean, 480×360 cm, Santo Tomé eliza, Toledo)."><img alt="Orgazko kondearen ehorzketa (1586-88, olioa ohialean, 480×360 cm, Santo Tomé eliza, Toledo)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG/163px-El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG" decoding="async" width="163" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG/245px-El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG/326px-El_Greco_-_The_Burial_of_the_Count_of_Orgaz.JPG 2x" data-file-width="1316" data-file-height="1612" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/wiki/Orgazko_kondearen_ehorzketa" title="Orgazko kondearen ehorzketa">Orgazko kondearen ehorzketa</a></i> (<a href="/wiki/1586" title="1586">1586</a>-<a href="/wiki/1588" title="1588">88</a>, olioa ohialean, 480×360 cm, Santo Tomé eliza, <a href="/wiki/Toledo" title="Toledo">Toledo</a>).</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Barrokoa">Barrokoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=28" title="Aldatu atal hau: «Barrokoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Barrokoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Barroko" class="mw-redirect" title="Barroko">Barroko</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Il_Gesu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Il_Gesu.jpg/220px-Il_Gesu.jpg" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Il_Gesu.jpg/330px-Il_Gesu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Il_Gesu.jpg/440px-Il_Gesu.jpg 2x" data-file-width="801" data-file-height="1011" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jacopo_Barozzi" title="Jacopo Barozzi">Vignolaren</a> Gesù eliza,<a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroman</a>, <a href="/wiki/1568" title="1568">1568</a>)</figcaption></figure> <p>Barrokoa <a href="/wiki/XVI._mendea" title="XVI. mendea">XVI. mendearen</a> amaieratik <a href="/wiki/XVIII._mendea" title="XVIII. mendea">XVIII. mendearen</a> erdialdera arte <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europan</a> eta bere eraginpeko herrialdeetan eman zen aro kulturala da. Literaturan, eskulturan, margolaritzan, arkitekturan, dantzan eta musikan eragin zuen, garai artistiko berezi bat eratuz. </p><p>Margolaritzan XVII. mendean arte joera berri bat sortu zen, berriz ere, Italian. <a href="/wiki/Caravaggio" title="Caravaggio">Caravaggiok</a> errealitatea gordin azaltzeari eta argiari balio handia ematen zion joera naturalista bultzatu zuen. Hala, <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Errenazimentuko</a> lerro zuzentasunaren ordez, higidura eta indarra adierazten zuten irudiak hobetsi ziren. Teknikari dagokionez, <a href="/wiki/Olio-pintura" title="Olio-pintura">olioa</a> nagusitu zen. Era guztietako gaiak landu ziren, erlijiozkoak gehienbat, <a href="/wiki/Rokoko" title="Rokoko">rokoko</a> estiloan izan ezik, hartan paganismo klasikoaren gaiak landu batziren. Bestalde, Barrokoaren bukaeran, sabaiak eta kanoi gangak margolanez apaintzen hasi ziren. </p><p>Barroko aldiko eskulturak, bai irudietan, bai hilobietan, <a href="/wiki/Aldare" title="Aldare">aldareetan</a> edo iturrietan (<a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Berninik</a> eta bere laguntzaileek <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erromako</a> Navona plazan eraikitako Lau ibaiena) higidura bortitza, keinu gehiegikeria, aurpegikera behartuak eta jantzi eta ile nahasiak erakusten dituzte adierazpen patetikoak irudikatu nahiz. Bernini izan zen barrokoaren eskultore handia, eta haren eragin erabakiorra beste herrialdeetara hedatu zen. Espainian eskultura erlijioso berezia garatu zen, imaginería deiturikoa (elizetako irudiak, prozesioetako pasoak edo andak…): <a href="/wiki/Gregorio_Fern%C3%A1ndez" title="Gregorio Fernández">Gregorio Fernández</a>, <a href="/wiki/Juan_Mart%C3%ADnez_Monta%C3%B1%C3%A9s" title="Juan Martínez Montañés">Juan Martínez Montañés</a>, <a href="/wiki/Alonso_Cano" title="Alonso Cano">Alonso Cano</a>, etab. Frantzian, aldiz, gai profanoak erabili zituzten <a href="/wiki/Antoine_Coysevox" title="Antoine Coysevox">Antoine Coysevox</a>, <a href="/w/index.php?title=Nicolas_Coustou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolas Coustou (sortu gabe)">Nicolas Coustou</a> eta abarrek. </p><p>Arktekturan sakontasuna lantzen duen konposizio modua, itxurazko efektuak —<i>trompe l’oeil</i> delakoa—, obra bere osotasunean hartzea —eta ez bere osagaiek banan banan harturik osatzen duten multzo gisa— dira barrokoaren ezaugarri formal batzuk. Apaindurazko oparotasuna nabarmena da, eraikuntzaren kanpoko aldetik eta barne aldetik, halako moldez non apaingarriak guztiz nagusitzen baitzaikie eraikuntzazko osagaiei. Lerro bihurriak eta apaindura zutabeak erruz agertzen dira. Ekaietan kolorezko marmola, urreztadura eta iztukuak ugari erabiltzen dira. <a href="/wiki/Jacopo_Barozzi" title="Jacopo Barozzi">Vignolaren</a> Gesù eliza (<a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a>, <a href="/wiki/1568" title="1568">1568</a>) arkitektura barrokoaren aitzindaritzat hartua izan ohi da. </p><p>Literaturan ere barrokoa ez da adiera bakarreko hitza. Maiz asko, apaindurazko ugaritasunaz hornitua edo mami-azalak nahasiak ageri diren literatura idatziari barrokoa deitu ohi zaio, edozein delarik ere delakoaren sorrera aldia. Ikuspegi estilistiko hori alde batera utzita, artearen beste arloetan bezala, XVII. mendearen inguruan sorturiko literatura da berez literatura barrokoa. Dena den, garai hartan Europako herrialdeetan oso egoera desberdinak zirenez, barroko literarioak ezagugarri bereziak izan zituen herri bakoitzean. </p><p>Barroko musikala <a href="/wiki/1600" title="1600">1600tik</a> <a href="/wiki/1760" title="1760">1760</a> arte hedatu zen, <a href="/wiki/Claudio_Monteverdi" title="Claudio Monteverdi">Claudio Monteverdirengandik</a> <a href="/wiki/Antonio_Vivaldi" title="Antonio Vivaldi">Antonio Vivaldi</a>, <a href="/wiki/Johann_Sebastian_Bach" title="Johann Sebastian Bach">Johann Sebastian Bach</a> eta <a href="/wiki/Georg_Friedrich_H%C3%A4ndel" title="Georg Friedrich Händel">Georg Friedrich Händelganaino</a>. Italia, Alemania eta Frantzia izan ziren berrikuntza aro honen gune garrantzitsuenak. <a href="/wiki/Opera" title="Opera">Opera</a>, <a href="/wiki/Oratorio" title="Oratorio">oratorioa</a> eta <a href="/wiki/Kantata" title="Kantata">kantata</a> garai honetan sortu edo finkatu ziren, hirurak Italian. Orduan ere, beste zenbait genero garatu ziren: <a href="/wiki/Sonata" title="Sonata">sonata</a>, <a href="/wiki/Suite_(musika)" title="Suite (musika)">suitea</a>, <a href="/wiki/Concerto_grosso" title="Concerto grosso">concerto grossoa</a> eta <a href="/wiki/Sinfonia" title="Sinfonia">sinfonia</a>. Lehengoez gain, aipagarriak dira <a href="/wiki/Tomaso_Albinoni" title="Tomaso Albinoni">Tomaso Albinoni</a>, <a href="/wiki/Arcangelo_Corelli" title="Arcangelo Corelli">Arcangelo Corelli</a>, <a href="/wiki/Domenico_Scarlatti" title="Domenico Scarlatti">Domenico Scarlatti</a>, <a href="/wiki/Giovanni_Battista_Pergolesi" title="Giovanni Battista Pergolesi">Giovanni Battista Pergolesi</a>, <a href="/wiki/Georg_Philipp_Telemann" title="Georg Philipp Telemann">Georg Philipp Telemann</a>, <a href="/wiki/Johann_Pachelbel" title="Johann Pachelbel">Johann Pachelbel</a> edo <a href="/wiki/Henry_Purcell" title="Henry Purcell">Henry Purcell</a>. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg" class="mw-file-description" title="Erromako Fontana di Trevi (Nicolò Salvi)."><img alt="Erromako Fontana di Trevi (Nicolò Salvi)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg/200px-Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg/300px-Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg/400px-Panorama_of_Trevi_fountain_2015.jpg 2x" data-file-width="6888" data-file-height="4554" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erromako</a> <a href="/wiki/Fontana_di_Trevi" title="Fontana di Trevi">Fontana di Trevi</a> (<a href="/w/index.php?title=Nicol%C3%B2_Salvi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicolò Salvi (sortu gabe)">Nicolò Salvi</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Las_Meninas_01.jpg" class="mw-file-description" title="Las Meninas, Diego Velázquezen margolana."><img alt="Las Meninas, Diego Velázquezen margolana." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Las_Meninas_01.jpg/174px-Las_Meninas_01.jpg" decoding="async" width="174" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Las_Meninas_01.jpg/261px-Las_Meninas_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Las_Meninas_01.jpg/347px-Las_Meninas_01.jpg 2x" data-file-width="2362" data-file-height="2719" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Las_Meninas" class="mw-redirect" title="Las Meninas">Las Meninas</a>, <a href="/wiki/Diego_Vel%C3%A1zquez" title="Diego Velázquez">Diego Velázquezen</a> margolana.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg" class="mw-file-description" title="Berniniren Santa Teresaren estasia (Santa Maria della Vittoria, Erroma)."><img alt="Berniniren Santa Teresaren estasia (Santa Maria della Vittoria, Erroma)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg/122px-Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg" decoding="async" width="122" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg/184px-Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg/245px-Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg 2x" data-file-width="2433" data-file-height="3967" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Berniniren</a> <i><a href="/wiki/Teresa_Avilakoa" class="mw-redirect" title="Teresa Avilakoa">Santa Teresaren</a> estasia</i><br />(Santa Maria della Vittoria, <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Johann_Sebastian_Bach.jpg" class="mw-file-description" title="Johann Sebastian Bach musikagilea."><img alt="Johann Sebastian Bach musikagilea." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Johann_Sebastian_Bach.jpg/162px-Johann_Sebastian_Bach.jpg" decoding="async" width="162" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Johann_Sebastian_Bach.jpg/244px-Johann_Sebastian_Bach.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Johann_Sebastian_Bach.jpg/325px-Johann_Sebastian_Bach.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="591" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Johann_Sebastian_Bach" title="Johann Sebastian Bach">Johann Sebastian Bach</a> musikagilea.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Rokokoa">Rokokoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=29" title="Aldatu atal hau: «Rokokoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Rokokoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Rokoko" title="Rokoko">Rokoko</a>»</div> <p>Rokoko estiloa <a href="/wiki/XVII._mendea" title="XVII. mendea">XVIII. mendearen</a> hasieran, <a href="/wiki/Luis_XV.a_Frantziakoa" class="mw-redirect" title="Luis XV.a Frantziakoa">Luis XV.aren</a> erregeordetzaren garaian (1715-1743), <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Parisen</a> gorpuztu zen arte estiloa izan zen. Estilo <a href="/wiki/Barrokoa" title="Barrokoa">barrokoaren</a> amaiera ekarri zuen arte berri horrek; erabili zituen forma sentsualagoek, dotoreagoek eta bitxiagoek aristokraziaren molde intelektual eta gustu berriak irudikatzen zituzten. Argien mendeko ideologia berriak eta entziklopedismoak zerikusi handia izan zuen estilo horren zabalkundearekin: izadiaren zaletasuna eta norberaren gogoa bete nahia bereziki bildu ziren estilo berrizale hartara. </p><p>Frantzian sortu eta berehala zabaldu zen rokoko estiloa Europan barrena, Alemanian eta Austrian bereziki. Euskal Herrian ez zuen eragin handirik izan. Parisko burges aberatsek guztiz edertu zituzten beren etxeak; aristokratek, aldiz, Paristik kanpoko jauregietara jo zuten. Barne-espazio guztia lantzen zen; nonahi agertzen ziren dekoraziorako harri biribilak, konkak eta landare edota ekialdeko urruneko elementu bitxien irudiko moldurak, eta kolore argi biziak erabiltzen ziren eskuarki, hondo zuriaren gainean. <a href="/w/index.php?title=Germain_Boffrand&action=edit&redlink=1" class="new" title="Germain Boffrand (sortu gabe)">Germain Boffrand</a> (1732-1734, Hôtel de Soubise, Paris), <a href="/w/index.php?title=Jean_Aubert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jean Aubert (sortu gabe)">Jean Aubert</a> (1722, Printzearen Aretoa, Chantillyko gaztelua) eta <a href="/w/index.php?title=Robert_de_Cotte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert de Cotte (sortu gabe)">Robert de Cotte</a> (Hôtel de la Vrillière, Paris) arkitektoak gailendu ziren Frantzian. Frantziatik, bereziki, Alemaniako lurralde katolikoetara eta Austriara zabaldu zen rokoko artea. </p><p><a href="/w/index.php?title=Fran%C3%A7ois_de_Cuvilli%C3%A9s&action=edit&redlink=1" class="new" title="François de Cuvilliés (sortu gabe)">François de Cuvilliés</a> arkitekto frantsesa nabarmendu zen Municheko hirian: Amalienburg izeneko ehiza-pabiloia (1734-1739, Nymphenburgeko jauregiaren lurretan) eta Residenztheater antzokia (1750-1753, Bigarren Mundu Gerraren ondoren berriro eraikia). <a href="/wiki/Balthasar_Neumannek" class="mw-redirect" title="Balthasar Neumannek">Balthasar Neumannek</a> diseinatu zuen Vierzehnheiligen («hamalau santuen») eliza (1745etik aurrera, Lichtenfels, Bavaria) eta Zimmermann anaiek eraiki eta dekoratu zuten Wieskirche eliza, Munichetik hurbil, 1745etik aurrera. Aipagarriak dira, bestalde, Vienako Belvedere jauregia eta <a href="/wiki/Melkeko_abadia" title="Melkeko abadia">Melkeko abadiako</a> dekorazioa. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg" class="mw-file-description" title="Ottobeurenen basilika (Bavaria)."><img alt="Ottobeurenen basilika (Bavaria)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg/200px-Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg" decoding="async" width="200" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg/300px-Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg/400px-Ottobeuren-basilika_flickr-2.jpg 2x" data-file-width="2348" data-file-height="1845" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Ottobeurenen_basilika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ottobeurenen basilika (sortu gabe)">Ottobeurenen basilika</a> (<a href="/wiki/Bavaria" title="Bavaria">Bavaria</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG" class="mw-file-description" title="Pietro Bracci eta Filippo della Valleren Fontana di Trevi (1732-1762), Erroma."><img alt="Pietro Bracci eta Filippo della Valleren Fontana di Trevi (1732-1762), Erroma." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG/200px-Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG/300px-Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG/400px-Fontana_di_Trevi_di_notte.JPG 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Pietro_Bracci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pietro Bracci (sortu gabe)">Pietro Bracci</a> eta <a href="/wiki/Filippo_della_Valle" title="Filippo della Valle">Filippo della Valleren</a> <a href="/wiki/Fontana_di_Trevi" title="Fontana di Trevi">Fontana di Trevi</a> (1732-1762), <a href="/wiki/Erroma" title="Erroma">Erroma</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:La_familia_de_Carlos_IV,_Francisco_de_Goya.jpg" class="mw-file-description" title="Francisco de Goyaren Karlos IV.aren familia (1800), Pradoko museoa (Madril)."><img alt="Francisco de Goyaren Karlos IV.aren familia (1800), Pradoko museoa (Madril)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg/200px-La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg" decoding="async" width="200" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg/300px-La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg/400px-La_familia_de_Carlos_IV%2C_Francisco_de_Goya.jpg 2x" data-file-width="3051" data-file-height="2490" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Francisco_de_Goya" class="mw-redirect" title="Francisco de Goya">Francisco de Goyaren</a> <i><a href="/wiki/Karlos_IV.aren_familia" title="Karlos IV.aren familia">Karlos IV.aren familia</a></i> (1800), <a href="/wiki/Pradoko_museoa" class="mw-redirect" title="Pradoko museoa">Pradoko museoa</a> (<a href="/wiki/Madril" title="Madril">Madril</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Gau1878.jpg" class="mw-file-description" title="Gatchina jauregiaren barrualdea, San Petersburgotik gertu, Errusia."><img alt="Gatchina jauregiaren barrualdea, San Petersburgotik gertu, Errusia." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Gau1878.jpg/200px-Gau1878.jpg" decoding="async" width="200" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Gau1878.jpg/300px-Gau1878.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Gau1878.jpg/400px-Gau1878.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="471" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Gatchina_jauregia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gatchina jauregia (sortu gabe)">Gatchina jauregiaren</a> barrualdea, <a href="/wiki/San_Petersburgo" title="San Petersburgo">San Petersburgotik</a> gertu, <a href="/wiki/Errusia" title="Errusia">Errusia</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Neoklasizismoa">Neoklasizismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=30" title="Aldatu atal hau: «Neoklasizismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Neoklasizismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Neoklasizismo" title="Neoklasizismo">Neoklasizismo</a>»</div> <p>Neoklasizismoa <a href="/wiki/XVIII._mendea" title="XVIII. mendea">XVIII. mendearen</a> bigarren erdialdean eta <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendearen</a> hasieran <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europan</a> garatu zen mugimendu artistikoa izan zen. <a href="/wiki/Barrokoa" title="Barrokoa">Barroko</a> eta <a href="/wiki/Rokoko" title="Rokoko">rokokoaren</a> gehiegikerien aurkako erreakzioa izan zen, eta antzinate klasikoaren eta zibilizazio greko-erromatarraren oroimena izan zuen ardatz<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Eredu klasikoak kopiatzen ziren, oso era zehatzean aztertuz. Printzipio nagusiaren muina, arrazoia sentimenduari gailentzean zetzan. <i>Neoklasizismo</i> izena <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> eman zitzaion higikunde honen balioa gutxiestearren, izaera inpersonala eta hotza egozten bitzioten. <a href="/wiki/XVIII._mendea" title="XVIII. mendea">XVIII. mendean</a> ordea, garai neoklasikoan ziardutenek <b>Egiazko Estilo</b> izena eman zioten Neoklasizismoari. Izan ere, <a href="/wiki/Pizkundea" title="Pizkundea">Berpizkunde</a> berri baten izaera eman nahi zioten, egia atenporalen baieztapen bezala. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arte_Garaikidea">Arte Garaikidea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=31" title="Aldatu atal hau: «Arte Garaikidea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Arte Garaikidea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_garaikide" title="Arte garaikide">Arte garaikide</a>»</div> <p>Garaikidearen kontzeptua nahasia da. Batzuentzat XIX. mendean hasten den bitartean, beste kritikoek XX. mendeko artea hartzen dute garaikidetzat eta badira ere bakarrik II. mundu gerraren ondorengo artea bakarrik aintzat hartzen dutenak. Hemen XIX. mendetik hasiko gara gure errepasoa. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XIX._mendeko_artea">XIX. mendeko artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=32" title="Aldatu atal hau: «XIX. mendeko artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: XIX. mendeko artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/XVIII._mende" class="mw-redirect" title="XVIII. mende">XVIII. mende</a> amaieran eta <a href="/wiki/XIX._mende" class="mw-redirect" title="XIX. mende">XIX. mende</a> hasieran, <a href="/wiki/Aro_Garaikidea" title="Aro Garaikidea">Aro Garaikidearen</a> gizartearen oinarriak ezarri ziren. Garai horretan, politikoki, bi elementuekin markatuta dator: <a href="/wiki/Absolutismo" class="mw-redirect" title="Absolutismo">absolutismoaren</a> bukaera eta gobernu <a href="/wiki/Demokrazia" title="Demokrazia">demokratikoen</a> ezartze prozesua. Ekonomian, bestetik, <a href="/wiki/Industria_Iraultza" title="Industria Iraultza">Industria Iraultzaren</a> urteak dira eta, horrekin batera, <a href="/wiki/Kapitalismo" title="Kapitalismo">kapitalismoaren</a> indartzearena; horren aurrean, erantzun bezala, <a href="/wiki/Marxismo" title="Marxismo">marxismoa</a> eta <a href="/wiki/Klase_borroka" class="mw-redirect" title="Klase borroka">klase borroka</a> indartuko dira. </p><p>Artearen alorrean gero eta azkarrago garatuko diren estiloen dinamika emango da. XX. mendean dinamika horrek estiloen eta korronteen atomizazioak emango du; estilo horiek sarritan aurkariak izango dira. XIX. mendean <a href="/wiki/Akademizismo" title="Akademizismo">Arte Akademikoaren</a> aurrean <a href="/wiki/Arte_modernoa" title="Arte modernoa">Arte modernoa</a> sortuko da eta artista gizateriaren garapen kulturalaren abangoardian jarriko da. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg/220px-Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg" decoding="async" width="220" height="282" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg/330px-Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg/440px-Caspar_David_Friedrich_-_Wanderer_above_the_sea_of_fog.jpg 2x" data-file-width="2327" data-file-height="2980" /></a><figcaption><a href="/wiki/Caspar_David_Friedrich" title="Caspar David Friedrich">Caspar David Friedrichren</a> <a href="/wiki/Laino_itsasoaren_gainean_alderrai" class="mw-redirect" title="Laino itsasoaren gainean alderrai">Laino itsasoaren gainean alderrai</a> margolan erromantikoa.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arkitektura">Arkitektura</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=33" title="Aldatu atal hau: «Arkitektura»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Arkitektura"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>XIX. mendeko arkitekturak aldaketa handiak ezagutu zituen, batez ere <a href="/wiki/Industria_Iraultza" title="Industria Iraultza">Industria Iraultzak</a> eragin zituen aldaketeei esker. Material berriek (<a href="/wiki/Burni" class="mw-redirect" title="Burni">burnia</a>, <a href="/w/index.php?title=Azero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Azero (sortu gabe)">azeroa</a> eta <a href="/wiki/Hormigoi" title="Hormigoi">hormigoia</a> beste motatako eraikinen eraikuntza bideratu zuten, indartsuagoak. <a href="/wiki/Urbanismo" class="mw-redirect" title="Urbanismo">Urbanismoak</a> garrantzi handia hartu zuen. Beste motatako inguruak sortzeko kezkak hirietara aldaketa handiak ekarri zituen: <a href="/wiki/Saneamendu" title="Saneamendu">saneamendua</a>, <a href="/wiki/Azpiegitura" title="Azpiegitura">azpiegiturak</a>, alde berdeen kontserbazioa. Helburua hiritarrentzat bizimodu osasuntsuago ahalbideratzea zen. </p><p>Hasieran, planteamendu utopikoak eman ziren, esaterako <a href="/wiki/Robert_Owen" title="Robert Owen">Robert Owen</a> edo <a href="/wiki/Charles_Fourier" title="Charles Fourier">Charles Fourierenak</a>. Baina ondoren eman ziren hirietan aldaketa handiak. Prozesu horretan <a href="/wiki/Erakusketa_Unibertsala" class="mw-redirect" title="Erakusketa Unibertsala">Erakusketa Unibertsalak</a> aldaketaren benetako motorrak izan ziren; haien bitartez <a href="/wiki/Komertzio" class="mw-redirect" title="Komertzio">komertzioa</a>, <a href="/wiki/Industria" title="Industria">industria</a>, <a href="/wiki/Kultura" title="Kultura">kultura</a>, aurrerapen teknologikoak mundu osoan zabaldu ziren. Erakusketa horiek, sarritan, proposamen arkitektoniko berrien laborategiak izan ziren. </p><p>Paisaiaren tratamenduan, Italiako eta Frantziako geometrismoaren aurrean, <a href="/wiki/Ingeles_lorategi" class="mw-redirect" title="Ingeles lorategi">Ingeles lorategiak</a> zabaldu ziren, naturalagoak. Arlo horretan <a href="/wiki/John_Nash" class="mw-redirect" title="John Nash">John Nash</a> (<a href="/wiki/Regent%27s_Park" title="Regent's Park">Regent's Park</a>) eta <a href="/wiki/William_Chambers" title="William Chambers">William Chambers</a> (<a href="/w/index.php?title=Kew_Gardens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kew Gardens (sortu gabe)">Kew Gardens</a>) aipatu behar dira. </p><p>Estiloen ikuspuntutik, mendearen lehenengo hamarkadetan <a href="/wiki/Arkitektura_historizista" title="Arkitektura historizista">arkitektura historizista</a> zabaldu zen, hau da, aurreko estiloen interpretazio berriak. Mugimendu horren barruan <a href="/wiki/Neorromaniko" title="Neorromaniko">neorromaniko</a>, <a href="/wiki/Neogotiko" class="mw-redirect" title="Neogotiko">neogotikoa</a>, <a href="/w/index.php?title=Neobarroko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neobarroko (sortu gabe)">neobarrokoa</a> zabaldu ziren. Korronte horren arkitektoen artean <a href="/wiki/John_Nash" class="mw-redirect" title="John Nash">John Nash</a>, <a href="/wiki/Augustus_Pugin" title="Augustus Pugin">Augustus Pugin</a> eta <a href="/wiki/Viollet-le-Duc" class="mw-redirect" title="Viollet-le-Duc">Viollet-le-Duc</a> daude. <a href="/wiki/Ameriketako_Estatu_Batuak" title="Ameriketako Estatu Batuak">Ameriketako Estatu Batuetan</a> <a href="/w/index.php?title=Chicagoko_Eskola&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chicagoko Eskola (sortu gabe)">Chicagoko Eskolak</a> bultzatuta eraikin-mota berri bat agertu zen: <a href="/wiki/Etxe_orratz" title="Etxe orratz">etxe orratz</a> (<a href="/wiki/William_Le_Baron_Jenney" title="William Le Baron Jenney">William Le Baron Jenney</a>, <a href="/wiki/Louis_Sullivan" title="Louis Sullivan">Louis Sullivan</a>). </p><p>Mende amaieran <a href="/wiki/Art_Nouveau" title="Art Nouveau">Art Nouveau</a> korrontea agertu zen. Estilo berri honek, herrialdeen arabera, izen desberdinak ezagutu zituen: <i><a href="/wiki/Art_Nouveau" title="Art Nouveau">Art Nouveau</a></i> <a href="/wiki/Frantzia" title="Frantzia">Frantzian</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Modern_Style&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modern Style (sortu gabe)">Modern Style</a></i> <a href="/wiki/Erresuma_Batua" title="Erresuma Batua">Erresuma Batuan</a>, <i><a href="/wiki/Jugendstil" class="mw-redirect" title="Jugendstil">Jugendstil</a></i> <a href="/wiki/Alemania" title="Alemania">Alemanian</a>, <i><a href="/wiki/Sezession" class="mw-redirect" title="Sezession">Sezession</a></i> <a href="/wiki/Austria" title="Austria">Austrian</a>, <i><a href="/w/index.php?title=Liberty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liberty (sortu gabe)">Liberty</a></i> <a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italian</a>, Modernismoa Espainian eta Hispanoamerikan, e.a. Art Nouveau diseinuaren alorrean benetako iraultza suposatu zuen. Hona hemen egile batzuk: <a href="/wiki/Victor_Horta" title="Victor Horta">Victor Horta</a>, <a href="/w/index.php?title=Henry_van_de_Velde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Henry van de Velde (sortu gabe)">Henry van de Velde</a>, <a href="/wiki/Hector_Guimard" title="Hector Guimard">Hector Guimard</a>, <a href="/wiki/Charles_Rennie_Mackintosh" title="Charles Rennie Mackintosh">Charles Rennie Mackintosh</a>, <a href="/wiki/Otto_Wagner" title="Otto Wagner">Otto Wagner</a>, <a href="/wiki/Adolf_Loos" title="Adolf Loos">Adolf Loos</a>, <a href="/wiki/Joseph_Maria_Olbrich" title="Joseph Maria Olbrich">Joseph Maria Olbrich</a>, <a href="/w/index.php?title=Hendrik_Petrus_Berlage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik Petrus Berlage (sortu gabe)">Hendrik Petrus Berlage</a>, <a href="/wiki/Antoni_Gaud%C3%AD" title="Antoni Gaudí">Antoni Gaudí</a>, <a href="/wiki/Llu%C3%ADs_Dom%C3%A8nech_i_Montaner" class="mw-redirect" title="Lluís Domènech i Montaner">Lluís Domènech i Montaner</a>, <a href="/wiki/Josep_Puig_i_Cadafalch" title="Josep Puig i Cadafalch">Josep Puig i Cadafalch</a>... <sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg" class="mw-file-description" title="Brightongo Errege Pabilloia (1815-1822), John Nash."><img alt="Brightongo Errege Pabilloia (1815-1822), John Nash." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg/200px-Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg" decoding="async" width="200" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg/300px-Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg/400px-Brighton_royal_pavilion_Qmin.jpg 2x" data-file-width="5112" data-file-height="3192" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Brighton" title="Brighton">Brightongo</a> Errege Pabilloia (1815-1822), <a href="/wiki/John_Nash" class="mw-redirect" title="John Nash">John Nash</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg" class="mw-file-description" title="The Crystal Palace, Joseph Paxton, Londresko Erakusketa Handia (1851)."><img alt="The Crystal Palace, Joseph Paxton, Londresko Erakusketa Handia (1851)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg/200px-Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg" decoding="async" width="200" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg/300px-Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg/400px-Crystal_Palace_Centre_transept_%26_north_tower_from_south_wing.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="841" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/The_Crystal_Palace" title="The Crystal Palace">The Crystal Palace</a>, <a href="/wiki/Joseph_Paxton" title="Joseph Paxton">Joseph Paxton</a>, Londresko Erakusketa Handia (1851).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Home_Insurance_Building.JPG" class="mw-file-description" title="William Le Baron Jenney arkitektoaren Home Insurance Building (1884), , Chicago (Illinois)."><img alt="William Le Baron Jenney arkitektoaren Home Insurance Building (1884), , Chicago (Illinois)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Home_Insurance_Building.JPG/150px-Home_Insurance_Building.JPG" decoding="async" width="150" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Home_Insurance_Building.JPG/225px-Home_Insurance_Building.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Home_Insurance_Building.JPG/300px-Home_Insurance_Building.JPG 2x" data-file-width="660" data-file-height="880" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/William_Le_Baron_Jenney" title="William Le Baron Jenney">William Le Baron Jenney</a> arkitektoaren <a href="/w/index.php?title=Home_Insurance_Building&action=edit&redlink=1" class="new" title="Home Insurance Building (sortu gabe)">Home Insurance Building</a> (1884), , <a href="/wiki/Chicago" title="Chicago">Chicago</a> (<a href="/wiki/Illinois" title="Illinois">Illinois</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg" class="mw-file-description" title="Alexandre Gustave Eiffelek diseinatutako Eiffe dorreal, Parisko Erakusketa Unibertsala (1889)."><img alt="Alexandre Gustave Eiffelek diseinatutako Eiffe dorreal, Parisko Erakusketa Unibertsala (1889)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg/133px-Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg/200px-Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg/266px-Tour_eiffel_at_sunrise_from_the_trocadero.jpg 2x" data-file-width="2336" data-file-height="3504" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Alexandre_Gustave_Eiffel" class="mw-redirect" title="Alexandre Gustave Eiffel">Alexandre Gustave Eiffelek</a> diseinatutako <a href="/w/index.php?title=Eiffe_dorreal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eiffe dorreal (sortu gabe)">Eiffe dorreal</a>, <a href="/wiki/Parisko_Erakusketa_Unibertsala" class="mw-redirect" title="Parisko Erakusketa Unibertsala">Parisko Erakusketa Unibertsala</a> (1889).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:SF_-_lago1.jpg" class="mw-file-description" title="Antoni Gaudíren Familia Santuaren tenplua (1882an hasia), Bartzelona."><img alt="Antoni Gaudíren Familia Santuaren tenplua (1882an hasia), Bartzelona." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/SF_-_lago1.jpg/200px-SF_-_lago1.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/SF_-_lago1.jpg/300px-SF_-_lago1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/SF_-_lago1.jpg/400px-SF_-_lago1.jpg 2x" data-file-width="3648" data-file-height="2736" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Antoni_Gaud%C3%AD" title="Antoni Gaudí">Antoni Gaudíren</a> <a href="/wiki/Familia_Santuaren_tenplua" title="Familia Santuaren tenplua">Familia Santuaren tenplua</a> (1882an hasia), <a href="/wiki/Bartzelona" title="Bartzelona">Bartzelona</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Erromantizismoa">Erromantizismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=34" title="Aldatu atal hau: «Erromantizismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Erromantizismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Erromantizismoa" class="mw-redirect" title="Erromantizismoa">Erromantizismoa</a>»</div> <p>Erromantizismoa <a href="/wiki/Erresuma_Batua" title="Erresuma Batua">Erresuma Batuan</a> eta <a href="/wiki/Alemania" title="Alemania">Alemanian</a> <a href="/wiki/XVIII._mendea" title="XVIII. mendea">XVIII. mendearen</a> amaieran sortu eta <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> zehar garatu zen mugimendu artistiko, literario, kultural eta politikoa da, <a href="/wiki/Argien_Garaia" title="Argien Garaia">Ilustrazio</a> eta <a href="/wiki/Neoklasizismo" title="Neoklasizismo">Neoklasizismoko</a> arau aristokrata, sozial eta politikoen aurkako mugimendu iraultzailea. Pentsamendu eta idazkeraren askatasunagatik irudimen eta subjektibitatea dira mugimenduaren joera bereizgarrienetakoak: sentimenduaren garrantzia gailentzen da. Literaturatik abiarazitako mugimendua izan zen, XIX. mende osoa hartu zuena, baina azkenean espazio literarioa <a href="/wiki/Errealismo_(literatura)" title="Errealismo (literatura)">errealismoarekin</a> partekatu zuen. </p><p>Lehenik eta behin, jatorriz ere, edukiz bezala, aski nahasia da hitz hori. Hain zuzen ere, erromantiko hitza, jatorriz behe-latineko <i>romanticus-</i>etik datorrena, latinezko idazkien arau estuak betetzen ez zituzten erromantze-hizkuntzan idatzitako <i>roman</i> (kontaketa) izenen hedaduratik hartu zen XVII. mendean, garai hartako zentzuzkotasun eta arrazoizkotasunaren arau klasikoak betetzen ez zituzten literatura-moduak izendatzeko: fantasiak, gauza bitxiek, egiak neurtzen ez zituzten gertaerek leku handia zuten literatura-moduaren izen gaizto gisa, alegia. «Eleberrietan baizik gertatzen ez direnak» aipatzeko erabiltzen zen, hitz batean esateko, «erromantiko» hitza. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg/220px-Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg/330px-Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg/440px-Eug%C3%A8ne_Delacroix_-_La_libert%C3%A9_guidant_le_peuple.jpg 2x" data-file-width="3133" data-file-height="2480" /></a><figcaption><a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Delacroix" title="Eugène Delacroix">Eugène Delacroixen</a> <a href="/wiki/Askatasuna_herria_gidatzen" class="mw-redirect" title="Askatasuna herria gidatzen">Askatasuna herria gidatzen</a>, <a href="/wiki/1830" title="1830">1830</a>. </figcaption></figure> <p>Orokorrean, genero artistiko guztiak berritu zituen Erromantizismoak. Erromantikoentzat espiritualitatea, irudimena, fantasia, sentimendua, ametsak, izadiarekiko maitasuna, okultismoaren erakartasuna, eromena... elementu garratzitsuak ziren. Bereziki baloratu ziren herri-kultura, elementu exotikoak, beste garaietako artera itzultzea, bereziki Erdi Harora, eta paisaia. Paisaiak protagonismo handia lortu zuen. Arte grafikoek ere garrantzi handia lortu zuten, <a href="/wiki/Litografia" title="Litografia">litografia</a> eta egurrez egindako <a href="/wiki/Grabatu" class="mw-redirect" title="Grabatu">grabatuak</a>. </p><p>Margolaritzan, lehendik <a href="/wiki/Prerromantizismo" class="mw-redirect" title="Prerromantizismo">Prerromantizismo</a> garai bat eman zen, esaterako <a href="/wiki/William_Blake" title="William Blake">William Blake</a> eta <a href="/wiki/Johann_Heinrich_F%C3%BCssli" title="Johann Heinrich Füssli">Johann Heinrich Füssli</a>. Ondoren, bete betean erromantizismoan kokatuta, izen ugari aipatu daiteke: <a href="/wiki/Hubert_Robert" title="Hubert Robert">Hubert Robert</a>, <a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Delacroix" title="Eugène Delacroix">Eugène Delacroix</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault" title="Théodore Géricault">Théodore Géricault</a>, <a href="/wiki/Francesco_Hayez" title="Francesco Hayez">Francesco Hayez</a>, <a href="/wiki/John_Constable" title="John Constable">John Constable</a>, <a href="/wiki/Joseph_Mallord_William_Turner" title="Joseph Mallord William Turner">Joseph Mallord William Turner</a>, <a href="/wiki/Caspar_David_Friedrich" title="Caspar David Friedrich">Caspar David Friedrich</a>, <a href="/wiki/Karl_Friedrich_Schinkel" title="Karl Friedrich Schinkel">Karl Friedrich Schinkel</a>, <a href="/wiki/Philipp_Otto_Runge" title="Philipp Otto Runge">Philipp Otto Runge</a>, e.a. Erromantizismoaren adar alemanar bat eta Alemaniako Pizkundean zein <a href="/wiki/Quattrocento" title="Quattrocento">Quattrocento</a> italiarrean inspiratutako <a href="/wiki/Nazaretar_artea" title="Nazaretar artea">Nazaretarrak</a> izan ziren: <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Overbeck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Overbeck (sortu gabe)">Friedrich Overbeck</a>, <a href="/w/index.php?title=Peter_Cornelius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Cornelius (sortu gabe)">Peter Cornelius</a>, <a href="/wiki/Franz_Pforr" title="Franz Pforr">Franz Pforr</a>. Espainian <a href="/w/index.php?title=Genaro_P%C3%A9rez_Villaamil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genaro Pérez Villaamil (sortu gabe)">Genaro Pérez Villaamil</a>, <a href="/wiki/Valeriano_Dom%C3%ADnguez_B%C3%A9cquer" title="Valeriano Domínguez Bécquer">Valeriano Domínguez Bécquer</a>, <a href="/w/index.php?title=Leonardo_Alenza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonardo Alenza (sortu gabe)">Leonardo Alenza</a> eta <a href="/w/index.php?title=Eugenio_Lucas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eugenio Lucas (sortu gabe)">Eugenio Lucas</a> dira aipagarriak. </p><p>Eskulturan forma neoklasikoak gailendu ziren, hori bai, ikuspuntu erromantiko batetik interpretatuak. Herrialdez herrialde hauek dira eskultore aipagarrienak: </p> <ul><li>Frantzian: <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Rude" title="François Rude">François Rude</a>, <a href="/wiki/Neoklasizismo" title="Neoklasizismo">neoklasizismotik</a> eboluzionatu zuen. Bere lan ezagunetatiko bat <i>Marseillesa</i> (1832) dugu. <a href="/w/index.php?title=Antoine-Louis_Barye&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine-Louis Barye (sortu gabe)">Antoine-Louis Barye</a>, animalien irudietan espezializatuta. <a href="/wiki/Jean-Baptiste_Carpeaux" title="Jean-Baptiste Carpeaux">Jean-Baptiste Carpeaux</a>, eskultura espektakularrak bilatzen zituena. <a href="/wiki/David_d%27Angers" title="David d'Angers">David d'Angers</a></li> <li>Alemanian: <a href="/wiki/Christian_Daniel_Rauch" title="Christian Daniel Rauch">Christian Daniel Rauch</a>, <a href="/wiki/Rudolf_Schadow" title="Rudolf Schadow">Rudolf Schadow</a> eta <a href="/w/index.php?title=Johann_Heinrich_Dannecker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Heinrich Dannecker (sortu gabe)">Johann Heinrich Dannecker</a>.</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg/170px-Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg" decoding="async" width="170" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg/255px-Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg/340px-Lord_Byron_in_Albanian_dress.jpg 2x" data-file-width="666" data-file-height="800" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lord_Byron" title="Lord Byron">Lord Byron</a>, Erromantizismoko poeta nagusietariko bat.</figcaption></figure> <p>Literaturan ere, hasieran, Prerromantizimoa eman zen, bereziki Alemaniako <i><a href="/wiki/Sturm_und_Drang" title="Sturm und Drang">Sturm und Drang</a></i> mugimendu alemaniarrarekin. Erromantizismoan <a href="/wiki/Friedrich_Schiller" title="Friedrich Schiller">Friedrich Schiller</a>, <a href="/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe" title="Johann Wolfgang von Goethe">Johann Wolfgang von Goethe</a> eta <a href="/wiki/William_Blake" title="William Blake">William Blake</a> gailendu ziren. Ondoren beste idazke handiak etorriko ziren: <a href="/wiki/Friedrich_H%C3%B6lderlin" title="Friedrich Hölderlin">Friedrich Hölderlin</a>, <a href="/wiki/Novalis" title="Novalis">Novalis</a>, <a href="/wiki/Heinrich_Heine" title="Heinrich Heine">Heinrich Heine</a>, <a href="/wiki/August_Wilhelm_von_Schlegel" class="mw-redirect" title="August Wilhelm von Schlegel">August Wilhelm von Schlegel</a>, <a href="/wiki/Friedrich_von_Schlegel" title="Friedrich von Schlegel">Friedrich von Schlegel</a>, <a href="/wiki/Heinrich_von_Kleist" title="Heinrich von Kleist">Heinrich von Kleist</a>, <a href="/wiki/Johann_Ludwig_Tieck" title="Johann Ludwig Tieck">Johann Ludwig Tieck</a>, <a href="/wiki/E._T._A._Hoffmann" class="mw-redirect" title="E. T. A. Hoffmann">E. T. A. Hoffmann</a>, <a href="/wiki/Walter_Scott" title="Walter Scott">Walter Scott</a>, <a href="/wiki/William_Wordsworth" title="William Wordsworth">William Wordsworth</a>, <a href="/wiki/Samuel_Taylor_Coleridge" title="Samuel Taylor Coleridge">Samuel Taylor Coleridge</a>, <a href="/wiki/John_Keats" title="John Keats">John Keats</a>, <a href="/wiki/Lord_Byron" title="Lord Byron">Lord Byron</a>, <a href="/wiki/Percy_Bysshe_Shelley" title="Percy Bysshe Shelley">Percy Shelley</a>, <a href="/wiki/Mary_Shelley" title="Mary Shelley">Mary Wollstonecraft Shelley</a>, <a href="/wiki/Jane_Austen" title="Jane Austen">Jane Austen</a>, <a href="/wiki/Alphonse_de_Lamartine" title="Alphonse de Lamartine">Alphonse de Lamartine</a>, <a href="/wiki/Madame_Sta%C3%ABl" title="Madame Staël">Madame Staël</a>, <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois-Ren%C3%A9_de_Chateaubriand" title="François-René de Chateaubriand">François-René de Chateaubriand</a>, <a href="/wiki/Alfred_de_Vigny" title="Alfred de Vigny">Alfred de Vigny</a>, <a href="/wiki/Victor_Hugo" title="Victor Hugo">Victor Hugo</a>, <a href="/wiki/George_Sand" title="George Sand">George Sand</a>, <a href="/wiki/Prosper_M%C3%A9rim%C3%A9e" title="Prosper Mérimée">Prosper Mérimée</a>, <a href="/wiki/Alexandre_Dumas" title="Alexandre Dumas">Alexandre Dumas</a>, <a href="/wiki/Ugo_Foscolo" title="Ugo Foscolo">Ugo Foscolo</a>, <a href="/wiki/Giacomo_Leopardi" title="Giacomo Leopardi">Giacomo Leopardi</a>, <a href="/wiki/Alessandro_Manzoni" title="Alessandro Manzoni">Alessandro Manzoni</a>, <a href="/wiki/Aleksandr_Pushkin" class="mw-redirect" title="Aleksandr Pushkin">Aleksandr Pushkin</a>, <a href="/wiki/Nikolai_Gogol" title="Nikolai Gogol">Nikolai Gogol</a>, <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adam Mickiewicz</a>, <a href="/wiki/Washington_Irving" title="Washington Irving">Washington Irving</a>, <a href="/wiki/James_Fenimore_Cooper" title="James Fenimore Cooper">James Fenimore Cooper</a>, <a href="/wiki/Ralph_Waldo_Emerson" title="Ralph Waldo Emerson">Ralph Waldo Emerson</a>, <a href="/wiki/Nathaniel_Hawthorne" title="Nathaniel Hawthorne">Nathaniel Hawthorne</a>, <a href="/wiki/Edgar_Allan_Poe" title="Edgar Allan Poe">Edgar Allan Poe</a>, <a href="/wiki/Gustavo_Adolfo_B%C3%A9cquer" title="Gustavo Adolfo Bécquer">Gustavo Adolfo Bécquer</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_de_Espronceda" title="José de Espronceda">José de Espronceda</a>, <a href="/wiki/Mariano_Jos%C3%A9_de_Larra" title="Mariano José de Larra">Mariano José de Larra</a>, <a href="/wiki/Fern%C3%A1n_Caballero" class="mw-redirect mw-disambig" title="Fernán Caballero">Fernán Caballero</a>, <a href="/wiki/Rosal%C3%ADa_de_Castro" title="Rosalía de Castro">Rosalía de Castro</a>, <a href="/wiki/Andr%C3%A9s_Bello" title="Andrés Bello">Andrés Bello</a>, <a href="/wiki/Domingo_Faustino_Sarmiento" title="Domingo Faustino Sarmiento">Domingo Faustino Sarmiento</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Hern%C3%A1ndez" title="José Hernández">José Hernández</a>, <a href="/wiki/Gertrudis_G%C3%B3mez_de_Avellaneda" title="Gertrudis Gómez de Avellaneda">Gertrudis Gómez de Avellaneda</a>, e.a. </p><p>Antzerki erromantikoa bi aurrekari garrantzitsuak izan zituen: <i>Sturm und Drang</i> mugimenduan Schiller (<i>Don Carlos</i>, 1787; <i>Guillermo Tell</i>, 1804) eta Goethe idazleekin (<i><a href="/wiki/Fausto_(Goethe)" title="Fausto (Goethe)">Fausto</a></i>, 1808). Beste literatura generoetan bezala, antzerkian ere sentimentalismoa, dramatismoa, gai ilunak, folklorea izango dira nagusi. <a href="/wiki/Melodrama" title="Melodrama">Melodrama</a> genero berria bezala agertu zen. <a href="/wiki/Vaudeville" title="Vaudeville">Vaudevilleak</a> arrakasta handia izan zuten. Antzerkiaren egile handi batzuk hauek izan ziren: <a href="/wiki/Georg_B%C3%BCchner" title="Georg Büchner">Georg Büchner</a>, <a href="/wiki/Christian_Dietrich_Grabbe" title="Christian Dietrich Grabbe">Christian Dietrich Grabbe</a>, <a href="/wiki/Juliusz_S%C5%82owacki" title="Juliusz Słowacki">Juliusz Słowacki</a>, <a href="/wiki/Alfred_de_Musset" title="Alfred de Musset">Alfred de Musset</a>, <a href="/wiki/Victor_Hugo" title="Victor Hugo">Victor Hugo</a>, <a href="/wiki/Francisco_Mart%C3%ADnez_de_la_Rosa" title="Francisco Martínez de la Rosa">Francisco Martínez de la Rosa</a>, <a href="/wiki/%C3%81ngel_de_Saavedra" title="Ángel de Saavedra">Rivasko Dukea</a>, <a href="/w/index.php?title=Antonio_Garc%C3%ADa_Guti%C3%A9rrez&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antonio García Gutiérrez (sortu gabe)">Antonio García Gutiérrez</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Echegaray" title="José Echegaray">José Echegaray</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Zorrilla" title="José Zorrilla">José Zorrilla</a> (<i><a href="/wiki/Don_Juan_Tenorio" title="Don Juan Tenorio">Don Juan Tenorio</a></i>, 1844)... </p><p><a href="/wiki/Erromantizismoko_musika" title="Erromantizismoko musika">Musika erromantikoaren</a> ezaugarri nagusia, beste arteetan moduan, sentimenduaren eta pasioaren nagusitasuna da. Horrekin batera subjektibitatea, artistaren hunkiberatasuna, nazioaren musika eta musika herrikoiaren goratzea. <a href="/wiki/Orkestra" title="Orkestra">Orkestra</a> handitu egiten da horrela artistaren adierazkortasuna hobeto adierazteko. <a href="/wiki/Piano" title="Piano">Piano</a> modako <a href="/wiki/Musika_tresna" title="Musika tresna">musika tresna</a> izan zen zren eta artistaren hunkiberatasuna oso ondo adieraz baitezake. Erromantizismoarekin <a href="/wiki/Musikologia" title="Musikologia">musikologia</a>, <a href="/wiki/Kritika" title="Kritika">kritika</a> eta <a href="/w/index.php?title=Musika_estetika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Musika estetika (sortu gabe)">musika estetika</a> jaio ziren. Lehenengo <a href="/wiki/Kontserbatorio" title="Kontserbatorio">kontserbatorioak</a> sortu ziren. Musika erromantikoaren ordezkari nagusiak hauek izan ziren:<a href="/wiki/Ludwig_van_Beethoven" title="Ludwig van Beethoven">Ludwig van Beethoven</a>, <a href="/wiki/Carl_Maria_von_Weber" title="Carl Maria von Weber">Carl Maria von Weber</a>, <a href="/wiki/Franz_Schubert" title="Franz Schubert">Franz Schubert</a>, <a href="/wiki/Felix_Mendelssohn-Bartholdy" class="mw-redirect" title="Felix Mendelssohn-Bartholdy">Felix Mendelssohn-Bartholdy</a>, <a href="/wiki/Robert_Schumann" title="Robert Schumann">Robert Schumann</a>, <a href="/wiki/Franz_Liszt" title="Franz Liszt">Franz Liszt</a>, <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Chopin" title="Frédéric Chopin">Frédéric Chopin</a>, <a href="/wiki/Niccol%C3%B2_Paganini" title="Niccolò Paganini">Niccolò Paganini</a>, <a href="/wiki/Johann_Strauss_(semea)" title="Johann Strauss (semea)">Johann Strauss</a>, <a href="/wiki/Johannes_Brahms" title="Johannes Brahms">Johannes Brahms</a>, <a href="/wiki/Anton_Bruckner" title="Anton Bruckner">Anton Bruckner</a>, <a href="/wiki/Hector_Berlioz" title="Hector Berlioz">Hector Berlioz</a>, <a href="/wiki/Jules_Massenet" title="Jules Massenet">Jules Massenet</a>, e.a. </p><p>Urte horietan, bestetik, <a href="/wiki/Opera" title="Opera">operak</a> garapen handia ezagutu zuen, bereziki Italian, <i><a href="/wiki/Bel_canto" title="Bel canto">bel canto</a></i> izenarekin. Operak dirdiraz eta apainduraz irabazi zuen. <a href="/wiki/Soprano" title="Soprano">Sopranoaren</a> papera garrantzia irabazi zuen eta <a href="/wiki/1840" title="1840">1840tik</a> <i>goiko do</i> modaz jarri zen. Opera erromantikoak bi joera izan zituen: dramatikoa eta komikoa edo <i>bufa</i>. Egile hauek azpimarratu daitezke: <a href="/wiki/Luigi_Cherubini" title="Luigi Cherubini">Luigi Cherubini</a>, <a href="/wiki/Gaetano_Donizetti" title="Gaetano Donizetti">Gaetano Donizetti</a>, <a href="/wiki/Vincenzo_Bellini" title="Vincenzo Bellini">Vincenzo Bellini</a>, <a href="/w/index.php?title=Gioacchino_Antonio_Rossini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gioacchino Antonio Rossini (sortu gabe)">Gioacchino Antonio Rossini</a>, <a href="/wiki/Charles_Gounod" title="Charles Gounod">Charles Gounod</a>, <a href="/wiki/Georges_Bizet" title="Georges Bizet">Georges Bizet</a> eta, bereziki, <a href="/wiki/Giuseppe_Verdi" title="Giuseppe Verdi">Giuseppe Verdi</a> (<i><a href="/wiki/Rigoletto" title="Rigoletto">Rigoletto</a></i>, 1851; <i><a href="/wiki/Il_trovatore" title="Il trovatore">Il trovatore</a></i>, 1853; <i><a href="/wiki/La_Traviata" class="mw-redirect" title="La Traviata">La Traviata</a></i>, 1853; <i><a href="/wiki/Aida" title="Aida">Aida</a></i>, 1870). Alemanian, <a href="/wiki/Richard_Wagner" title="Richard Wagner">Richard Wagner</a> opera beste maila batera eraman zuen, <a href="/w/index.php?title=Arte-lan_osoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arte-lan osoa (sortu gabe)">arte-lan osoa</a> lortzeko asmoz (<i>gesamtkunstwerk</i>); Wagnerrek musika, poesia, filosofia, eszenografia lan bakar batean bildu nahi zituen. Haren lan ezagunenak: <i><a href="/wiki/Tannh%C3%A4user_(opera)" title="Tannhäuser (opera)">Tannhäuser</a></i>, 1845; <i><a href="/wiki/Lohengrin" title="Lohengrin">Lohengrin</a></i>, 1850; <i><a href="/wiki/Tristan_eta_Isolda_(opera)" class="mw-redirect" title="Tristan eta Isolda (opera)">Tristan eta Isolda</a></i>, 1865; <i><a href="/wiki/Parsifal" title="Parsifal">Parsifal</a></i>, 1882).<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Erromantzismo garaian <a href="/wiki/Dantza" title="Dantza">dantzak</a> dantza herrioien aldeko gustua berreskuratu zuen; dantza asko horrela berreskuratu ziren, alegia. Urte horietan <a href="/wiki/Ballet" title="Ballet">ballet</a> egiteko erabiltzen den janzkera sortu zen (<i><a href="/wiki/Tutu" class="mw-disambig" title="Tutu">tutua</a></i>). Hasi zen, bestetik, balleterako musika propioa prestatzen, <a href="/wiki/L%C3%A9o_Delibes" title="Léo Delibes">Léo Delibesen</a> <i><a href="/wiki/Copp%C3%A9lia" title="Coppélia">Coppélia</a></i> (1870) adibidez. Balletaren garapenean <a href="/wiki/Carlo_Blasis" title="Carlo Blasis">Carlo Blasis</a> koreografoak garrantzi handia izan zuen, ballet garaikidearen sortzailea zeren eta dantzaren alde tekniko guztiak <i>El código de Terpsícore</i> (1820) liburuan bildu baitzituen, berak sartu zuen adibidez oin-puntetan egiten den dantza. Modako dantzak hauek ziren: <a href="/wiki/Vals" class="mw-redirect" title="Vals">vals</a>, <a href="/wiki/Mazurka" title="Mazurka">mazurka</a> eta <a href="/wiki/Polka" title="Polka">polka</a>, azken hauek urte horietan sortuak.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG" class="mw-file-description" title="Johann Heinrich Füssliren Ameskaitza (1781), Detroit Institute of Arts."><img alt="Johann Heinrich Füssliren Ameskaitza (1781), Detroit Institute of Arts." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG/200px-John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG" decoding="async" width="200" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG/300px-John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG/400px-John_Henry_Fuseli_-_The_Nightmare.JPG 2x" data-file-width="3013" data-file-height="2442" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Johann_Heinrich_F%C3%BCssli" title="Johann Heinrich Füssli">Johann Heinrich Füssliren</a> <i><a href="/w/index.php?title=Ameskaitza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ameskaitza (sortu gabe)">Ameskaitza</a></i> (1781), <a href="/wiki/Detroit_Institute_of_Arts" title="Detroit Institute of Arts">Detroit Institute of Arts</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_(Museo_del_Louvre,_1818-19).jpg" class="mw-file-description" title="Théodore Géricaulten Méduse ontziaren almadia (1819),Louvre museoa."><img alt="Théodore Géricaulten Méduse ontziaren almadia (1819),Louvre museoa." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg/200px-JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg" decoding="async" width="200" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg/300px-JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg/400px-JEAN_LOUIS_TH%C3%89ODORE_G%C3%89RICAULT_-_La_Balsa_de_la_Medusa_%28Museo_del_Louvre%2C_1818-19%29.jpg 2x" data-file-width="5872" data-file-height="4008" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Th%C3%A9odore_G%C3%A9ricault" title="Théodore Géricault">Théodore Géricaulten</a> <i><a href="/wiki/M%C3%A9duse_ontziaren_almadia" title="Méduse ontziaren almadia">Méduse ontziaren almadia</a></i> (<a href="/wiki/1819" title="1819">1819</a>),<a href="/wiki/Louvre_museoa" title="Louvre museoa">Louvre museoa</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Paris_July_2011-16a.jpg" class="mw-file-description" title="François Ruderen Marseillesa (1832), Parisko Garaipen Arkuan."><img alt="François Ruderen Marseillesa (1832), Parisko Garaipen Arkuan." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Paris_July_2011-16a.jpg/149px-Paris_July_2011-16a.jpg" decoding="async" width="149" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Paris_July_2011-16a.jpg/224px-Paris_July_2011-16a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Paris_July_2011-16a.jpg/298px-Paris_July_2011-16a.jpg 2x" data-file-width="3827" data-file-height="5127" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Rude" title="François Rude">François Ruderen</a> <i>Marseillesa</i> (1832), <a href="/wiki/Parisko_Garaipen_Arkua" title="Parisko Garaipen Arkua">Parisko Garaipen Arkuan</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:BeethovenSinfonia5autografo.jpg" class="mw-file-description" title="Bosgarren Sinfoniaren lehen orria (1808), Ludwig van Beethovenena."><img alt="Bosgarren Sinfoniaren lehen orria (1808), Ludwig van Beethovenena." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/BeethovenSinfonia5autografo.jpg/200px-BeethovenSinfonia5autografo.jpg" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/BeethovenSinfonia5autografo.jpg/300px-BeethovenSinfonia5autografo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/BeethovenSinfonia5autografo.jpg/400px-BeethovenSinfonia5autografo.jpg 2x" data-file-width="1064" data-file-height="850" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/wiki/Bosgarren_Sinfonia_(Beethoven)" class="mw-redirect" title="Bosgarren Sinfonia (Beethoven)">Bosgarren Sinfonia</a></i>ren lehen orria (1808), <a href="/wiki/Ludwig_van_Beethoven" title="Ludwig van Beethoven">Ludwig van Beethovenena</a>.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Errealismoa">Errealismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=35" title="Aldatu atal hau: «Errealismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Errealismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Errealismo" class="mw-disambig" title="Errealismo">Errealismo</a>»</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Inpresionismoa">Inpresionismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=36" title="Aldatu atal hau: «Inpresionismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Inpresionismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Inpresionismo" title="Inpresionismo">Inpresionismo</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/400px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg" decoding="async" width="400" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/600px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/800px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1245" /></a><figcaption><i>"Impression, soleil levant"</i> margoa, mugimenduari izena eman ziona. <a href="/wiki/Claude_Monet" title="Claude Monet">Claude Monet</a>, <a href="/wiki/1872" title="1872">1872</a>.</figcaption></figure> <p>Inpresionismoa XIX. mendearen azken herenean Frantzian, Parisen bereziki, sortu eta garatu zen pintura-joera eta estiloa da, <a href="/wiki/Arte_modernoa" title="Arte modernoa">arte modernoaren</a> mugimendu nagusietakoa. Artista inpresionistak <a href="/wiki/1860" title="1860">1860an</a> hasi ziren publikoki agertzen. Errealitatearen eta argiaren unez uneko aldaketak irudikatu nahiak elkarganatu zituen artista inpresionistak. Bestalde, pintura errealistaren kontrako erreakzioa ere izan zen, neurri batean. Inpresionistek paisaiak margotu zituzten batez ere, eta izadiari modu objektibo batez begiratzen eta norberak harekin zuen harremana adierazten ahalegindu ziren. Haien koadroetan ez dago ez islarik ez marrarik, eta lausoa da gauzen arteko muga. Margolari inpresionista nagusiak Édouard Manet, Claude Monet, Camille Pissarro, Pierre-Auguste Renoir, Alfred Sisley eta Edgar Degas izan ziren. 1886an desegin zen inpresionisten taldea. Mugimenduak iraultza estetiko bat ekarri zuen, eta eragin handia izan zuen geroko margolari askorengan. XIX. mendearen azken herenean, Europan oro har, eta Frantzian bereziki, bizi zen krisi-giroak berak eraginda agian, aurrerapen tekniko asko eta handiak gertatu ziren, eta garapenaren azkartasun horrek modak eta gustu estetikoak azkar aldatzea ekarri zuen aldi berean. </p><p>Musikan ere inpresionismoak bere eragina izan zuen. Musika mota honetan <a href="/wiki/Melodia" class="mw-redirect" title="Melodia">melodiaren</a> gainetik <a href="/wiki/Harmonia" class="mw-disambig" title="Harmonia">harmoniak</a> zuen garrantzi nagusia. Entzuleak musika-konposizio berreraiki behar du; artistak iradokizunak bakarrik ematen ditu. <a href="/wiki/Claude_Debussy" title="Claude Debussy">Claude Debussy</a> izan zen musikagile garrantzitsuena. Beste artista ezagunak hauek izan ziren: <a href="/wiki/Maurice_Ravel" title="Maurice Ravel">Maurice Ravel</a> euskalduna, <i><a href="/wiki/Bolero_(Ravel)" title="Bolero (Ravel)">Bolero</a></i> ren egilea, 1928; <a href="/wiki/Paul_Dukas" title="Paul Dukas">Paul Dukas</a> eta <a href="/wiki/Florent_Schmitt" title="Florent Schmitt">Florent Schmitt</a>.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <center><ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg" class="mw-file-description" title="Edgar Degasen Dantza klasea (1875), Orsay museoa, Paris."><img alt="Edgar Degasen Dantza klasea (1875), Orsay museoa, Paris." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg/179px-Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg" decoding="async" width="179" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg/269px-Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg/359px-Edgar_Germain_Hilaire_Degas_021.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="2257" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Edgar_Degas" title="Edgar Degas">Edgar Degasen</a> <i>Dantza klasea</i> (1875), <a href="/wiki/Orsay_museoa" title="Orsay museoa">Orsay museoa</a>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Georges_Seurat_031.jpg" class="mw-file-description" title="Georges Pierre Seuraten Igande Arratsaldea La Grande Jatte uhartean (1884), Chicagoko Arte Institutua."><img alt="Georges Pierre Seuraten Igande Arratsaldea La Grande Jatte uhartean (1884), Chicagoko Arte Institutua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Georges_Seurat_031.jpg/200px-Georges_Seurat_031.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Georges_Seurat_031.jpg/300px-Georges_Seurat_031.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Georges_Seurat_031.jpg/400px-Georges_Seurat_031.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1697" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Georges_Pierre_Seurat" class="mw-redirect" title="Georges Pierre Seurat">Georges Pierre Seuraten</a> <i><a href="/wiki/Igande_arratsaldea_La_Grande_Jatte_uhartean" title="Igande arratsaldea La Grande Jatte uhartean">Igande Arratsaldea La Grande Jatte uhartean</a></i> (1884), <a href="/wiki/Chicagoko_Arte_Institutua" title="Chicagoko Arte Institutua">Chicagoko Arte Institutua</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg" class="mw-file-description" title="Vincent van Gogh margolariaren Ekiloreak (1888), Neue Pinakothek, Munich."><img alt="Vincent van Gogh margolariaren Ekiloreak (1888), Neue Pinakothek, Munich." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg/160px-Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg" decoding="async" width="160" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg/240px-Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg/320px-Vincent_Willem_van_Gogh_128.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="2531" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Vincent_van_Gogh" title="Vincent van Gogh">Vincent van Gogh</a> margolariaren <i><a href="/wiki/Ekiloreak" title="Ekiloreak">Ekiloreak</a></i> (1888), <a href="/wiki/Neue_Pinakothek" title="Neue Pinakothek">Neue Pinakothek</a>, <a href="/wiki/Munich" title="Munich">Munich</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg" class="mw-file-description" title="Auguste Rodinen Pentsalaria (1902)."><img alt="Auguste Rodinen Pentsalaria (1902)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg/133px-Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg" decoding="async" width="133" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg/200px-Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg/266px-Paris_2010_-_Le_Penseur.jpg 2x" data-file-width="1775" data-file-height="2663" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Auguste_Rodin" title="Auguste Rodin">Auguste Rodinen</a> <i><a href="/wiki/Pentsalaria" title="Pentsalaria">Pentsalaria</a></i> (1902).</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sinbolismoa">Sinbolismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=37" title="Aldatu atal hau: «Sinbolismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=37" title="Edit section's source code: Sinbolismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Sinbolismo" title="Sinbolismo">Sinbolismo</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Draper-The_Water_Nymph.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Draper-The_Water_Nymph.jpg/250px-Draper-The_Water_Nymph.jpg" decoding="async" width="250" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Draper-The_Water_Nymph.jpg/375px-Draper-The_Water_Nymph.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Draper-The_Water_Nymph.jpg/500px-Draper-The_Water_Nymph.jpg 2x" data-file-width="1700" data-file-height="876" /></a><figcaption><i>Uraren ninfa</i>, <a href="/wiki/Herbert_James_Draper" title="Herbert James Draper">Herbert James Draper</a> margolariaren lana (1908).</figcaption></figure> <p>Sinbolismoa <a href="/wiki/Errealismo" class="mw-disambig" title="Errealismo">errealismoak</a> eta <a href="/wiki/Inpresionismoa" class="mw-redirect" title="Inpresionismoa">Inpresionismoak</a> erakutsitako naturalismoaren aurrean erreakzio fantastiko eta <a href="/wiki/Oniriko" class="mw-redirect" title="Oniriko">oniriko</a> bezala sortu zen. Sinbolistentzat ametsen mundua garrantzitsu oso zen; horrekin batea <a href="/wiki/Satanismo" title="Satanismo">satanismo</a>, <a href="/wiki/Beldur" title="Beldur">beldurra</a>, <a href="/wiki/Sexu" title="Sexu">sexua</a> eta <a href="/wiki/Perbertsio" title="Perbertsio">perbertsioa</a> elementu erakargarriak ziren. <a href="/wiki/Estetizismo" title="Estetizismo">Estetizismoa</a> nagusia zen sinbolismo barruan, garaiko <a href="/wiki/Industria_Iraultza" title="Industria Iraultza">Industria Iraultzaren</a> <a href="/wiki/Materialismo" title="Materialismo">materialismoaren</a> kontrastean. Sinbolismoak arteari eta edertasunari berezko autonomia eman zien; <a href="/wiki/Th%C3%A9ophile_Gautier" title="Théophile Gautier">Théophile Gautierren</a> formula erabiliz, "artea arteagatik" (<i>L'art pour l'art</i>). Edertasunak ez zuen moralarekin inongo lotura eta artistaren helburua zen. Batzutan artista bera ere bizitza arte-lan moduan bizitzen saiatzen zen, hau da <i><a href="/wiki/Dandy" title="Dandy">dandy</a></i> bezala. Estilo honetan izen hauek bereizi daitezke: <a href="/wiki/Gustave_Moreau" title="Gustave Moreau">Gustave Moreau</a>, <a href="/wiki/Odilon_Redon" title="Odilon Redon">Odilon Redon</a>, <a href="/wiki/Pierre_Puvis_de_Chavannes" title="Pierre Puvis de Chavannes">Pierre Puvis de Chavannes</a>, <a href="/wiki/James_McNeill_Whistler" class="mw-redirect" title="James McNeill Whistler">James McNeill Whistler</a>, <a href="/wiki/Lawrence_Alma-Tadema" title="Lawrence Alma-Tadema">Lawrence Alma-Tadema</a>, <a href="/wiki/Arnold_B%C3%B6cklin" title="Arnold Böcklin">Arnold Böcklin</a>, <a href="/wiki/Ferdinand_Hodler" title="Ferdinand Hodler">Ferdinand Hodler</a> eta <a href="/wiki/Gustav_Klimt" title="Gustav Klimt">Gustav Klimt</a>; talde berean <a href="/wiki/Les_Nabis" title="Les Nabis">Les Nabisen</a> taldea sar daiteke: (<a href="/wiki/Maurice_Denis" title="Maurice Denis">Maurice Denis</a>, <a href="/wiki/Paul_S%C3%A9rusier" title="Paul Sérusier">Paul Sérusier</a>, <a href="/wiki/Pierre_Bonnard" title="Pierre Bonnard">Pierre Bonnard</a>, <a href="/wiki/F%C3%A9lix_Vallotton" title="Félix Vallotton">Félix Vallotton</a> eta <a href="/wiki/Aristide_Maillol" title="Aristide Maillol">Aristide Maillol</a> eskultorea. Sinbolismoarekin lotura estua ere <a href="/w/index.php?title=Na%C3%AFf_arte&action=edit&redlink=1" class="new" title="Naïf arte (sortu gabe)">naïf arteak</a> izan zuen. Naïf egileek <a href="/wiki/Autodidakta" class="mw-redirect" title="Autodidakta">autodidaktak</a> ziren eta haien lanetan, nolabaiteko primitibismo baten bidez, konposizio xaloak eta desegituratuak sortzen zituzten. Joera honetan, besteak beste, egile hauek ditugu: <a href="/wiki/Henri_Rousseau" title="Henri Rousseau">Henri Rousseau</a>, <a href="/wiki/S%C3%A9raphine_Louis" title="Séraphine Louis">Séraphine Louis</a>, <a href="/w/index.php?title=Anna_Mary_Robertson_Moses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anna Mary Robertson Moses (sortu gabe)">Grandma Moses</a>).<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sinbolismoak literaturan bere isla izan zuen. Arte horretan <a href="/wiki/Dekadentismo" title="Dekadentismo">dekadentismoa</a> eta <a href="/wiki/Estetizismo" title="Estetizismo">estetizismoa</a> gailendu ziren. Sinbolistek erromantzismoren sentsibilitatea muturreraino eraman zuten. Haien gustukoa ziren, esaterako, <a href="/wiki/Satanismo" title="Satanismo">satanismo</a>, <a href="/wiki/Magia" title="Magia">magia</a>, fenomeno paranormalak... Horrela "gaizkiaren estetika" bat landu zuten. Haien intereskoak ziren ere bai <a href="/w/index.php?title=Bizio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bizio (sortu gabe)">bizioa</a>, drogak eta sexu jokaera desberdinak. Horrela <a href="/wiki/Poeta_madarikatuak" title="Poeta madarikatuak">poeta madarikatuak</a> sortu ziren. <a href="/wiki/Parnasianismo" title="Parnasianismo">Parnasianismoan</a> aurrekari bat izan zuten (<a href="/wiki/Leconte_de_Lisle" title="Leconte de Lisle">Leconte de Lisle</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_de_Heredia" title="José María de Heredia">José María de Heredia</a> eta <a href="/wiki/Charles_Baudelaire" title="Charles Baudelaire">Charles Baudelaire</a>). Joera hori beste idazle batzuek garatu zuten: <a href="/wiki/Oscar_Wilde" title="Oscar Wilde">Oscar Wilde</a>, <a href="/wiki/Algernon_Charles_Swinburne" title="Algernon Charles Swinburne">Algernon Charles Swinburne</a>, <a href="/wiki/Arthur_Rimbaud" title="Arthur Rimbaud">Arthur Rimbaud</a>, <a href="/wiki/Paul_Verlaine" title="Paul Verlaine">Paul Verlaine</a>, <a href="/wiki/St%C3%A9phane_Mallarm%C3%A9" title="Stéphane Mallarmé">Stéphane Mallarmé</a>, el <a href="/wiki/Lautr%C3%A9amonteko_kondea" title="Lautréamonteko kondea">Lautréamonteko kondea</a>, <a href="/wiki/Jean_Mor%C3%A9as" title="Jean Moréas">Jean Moréas</a>, <a href="/wiki/Anatole_France" title="Anatole France">Anatole France</a>, <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Mistral" title="Frédéric Mistral">Frédéric Mistral</a>, <a href="/wiki/Joris-Karl_Huysmans" title="Joris-Karl Huysmans">Joris-Karl Huysmans</a>, <a href="/wiki/Walt_Whitman" title="Walt Whitman">Walt Whitman</a>, <a href="/w/index.php?title=Dmitri_Sergu%C3%A9ievich_Merezhkovski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dmitri Serguéievich Merezhkovski (sortu gabe)">Dmitri Serguéievich Merezhkovski</a>, e.a.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Antzerkian sinbolismoak Wagnerren "espektakulu osoaren" eragina ezagutu zuen. Haien hizkuntza gogorra zen eta eduki <a href="/wiki/Metafisika" title="Metafisika">metafisikoa</a> ezkutatzen zuten. Intuizioaren eta meditazioaren bidez gizakiaren esentzia azaldu nahi zuten. Aipa ditzakegu egile hauek: <a href="/w/index.php?title=Auguste_Villiers_de_l%27Isle-Adam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auguste Villiers de l'Isle-Adam (sortu gabe)">Auguste Villiers de l'Isle-Adam</a>, <a href="/wiki/Paul_Claudel" title="Paul Claudel">Paul Claudel</a>, <a href="/wiki/Maurice_Maeterlinck" title="Maurice Maeterlinck">Maurice Maeterlinck</a> eta <a href="/wiki/%C3%89mile_Verhaeren" class="mw-redirect" title="Émile Verhaeren">Émile Verhaeren</a>.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Musikan <a href="/wiki/Gabriel_Faur%C3%A9" title="Gabriel Fauré">Gabriel Fauré</a> berritzaile handia izan zen. Sinbolismoaren poesiaren bidean lengoaia preziosista eta pertsonala landu zuen. Haren musika estatikoa, lausoa da. Musika-tresna bakarlariei garrantzia handia eman zien. </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg" class="mw-file-description" title="Gustav Klimten Muxua (1908), Österreichische Galerie Belvedere (Viena)."><img alt="Gustav Klimten Muxua (1908), Österreichische Galerie Belvedere (Viena)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg/199px-The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg" decoding="async" width="199" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg/299px-The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg/399px-The_Kiss_-_Gustav_Klimt_-_Google_Cultural_Institute.jpg 2x" data-file-width="7376" data-file-height="7401" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Gustav_Klimt" title="Gustav Klimt">Gustav Klimten</a> <i><a href="/wiki/Musua_(Klimt)" title="Musua (Klimt)">Muxua</a></i> (1908), <a href="/wiki/%C3%96sterreichische_Galerie_Belvedere" title="Österreichische Galerie Belvedere">Österreichische Galerie Belvedere</a> (<a href="/wiki/Viena" title="Viena">Viena</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg" class="mw-file-description" title="Gustave Moreauren Jupiter eta Semele (1894-1895), Gustave Moreau museoa, Paris."><img alt="Gustave Moreauren Jupiter eta Semele (1894-1895), Gustave Moreau museoa, Paris." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg/110px-Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg" decoding="async" width="110" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg/166px-Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg/221px-Jupiter_and_Semele_by_Gustave_Moreau.jpg 2x" data-file-width="3399" data-file-height="6144" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Gustave_Moreau" title="Gustave Moreau">Gustave Moreauren</a> <i>Jupiter eta Semele</i> (1894-1895), <a href="/w/index.php?title=Gustave_Moreau_museoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gustave Moreau museoa (sortu gabe)">Gustave Moreau museoa</a>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:The_Roses_of_Heliogabalus.jpg" class="mw-file-description" title="Lawrence Alma-Tademako Heliogabaloko arrosak (1888), bilduma partikularra, Mexiko."><img alt="Lawrence Alma-Tademako Heliogabaloko arrosak (1888), bilduma partikularra, Mexiko." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/The_Roses_of_Heliogabalus.jpg/200px-The_Roses_of_Heliogabalus.jpg" decoding="async" width="200" height="123" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/The_Roses_of_Heliogabalus.jpg/300px-The_Roses_of_Heliogabalus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/The_Roses_of_Heliogabalus.jpg/400px-The_Roses_of_Heliogabalus.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="3694" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Lawrence_Alma-Tadema" title="Lawrence Alma-Tadema">Lawrence Alma-Tademako</a> <i>Heliogabaloko arrosak</i> (1888), bilduma partikularra, <a href="/wiki/Mexiko" title="Mexiko">Mexiko</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg" class="mw-file-description" title="Aristide Maillolen Gaua (1902), Schlossplatz, Stuttgart."><img alt="Aristide Maillolen Gaua (1902), Schlossplatz, Stuttgart." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg/200px-Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg" decoding="async" width="200" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg/300px-Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg/400px-Aristide_Maillol_la_nuit_1902-1.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="729" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Aristide_Maillol" title="Aristide Maillol">Aristide Maillolen</a> <i>Gaua</i> (<a href="/wiki/1902" title="1902">1902</a>), Schlossplatz, <a href="/wiki/Stuttgart" title="Stuttgart">Stuttgart</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg" class="mw-file-description" title="Oscar Wilden erretratua."><img alt="Oscar Wilden erretratua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg/120px-Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg" decoding="async" width="120" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg/180px-Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg/240px-Oscar_Wilde_portrait_by_Napoleon_Sarony_-_albumen.jpg 2x" data-file-width="2190" data-file-height="3640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Oscar_Wilde" title="Oscar Wilde">Oscar Wilden</a> erretratua.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Art_Nouveau">Art Nouveau</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=38" title="Aldatu atal hau: «Art Nouveau»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=38" title="Edit section's source code: Art Nouveau"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Art_Nouveau" title="Art Nouveau">Art Nouveau</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg/220px-Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg/330px-Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg/440px-Egon_Schiele_-_Weibliches_Liebespaar_-_1915.jpeg 2x" data-file-width="5058" data-file-height="3324" /></a><figcaption><a href="/wiki/Egon_Schiele" title="Egon Schiele">Egon Schiele</a> margolariaren <i>Weibliches Liebespaar</i>.</figcaption></figure> <p>Art Nouveau (<a href="/wiki/Frantses" title="Frantses">frantsesetik</a> <i>arte berria</i>) <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendearen</a> amaieran eta <a href="/wiki/XX._mendea" title="XX. mendea">XX. mendearen</a> hasieran <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europan</a> eta <a href="/wiki/Ipar_Amerika" title="Ipar Amerika">Ipar Amerikan</a> garatu zen <a href="/wiki/Arte" title="Arte">arte</a>, <a href="/wiki/Arkitektura" title="Arkitektura">arkitektura</a> eta diseinua mugimendua da. Herrialdearen arabera izen ezberdinak hartu zituen: <i>Art Nouveau</i> (<a href="/wiki/Frantzia" title="Frantzia">Frantzia</a> eta <a href="/wiki/Belgika" title="Belgika">Belgikan</a>), <i>Modern Style</i> (<a href="/wiki/Ingalaterra" title="Ingalaterra">Ingalaterran</a>), <i><a href="/wiki/Vienako_Sezesioa" title="Vienako Sezesioa"><i>Secession</i></a></i> (<a href="/wiki/Austria" title="Austria">Austrian</a>), <i>Jugendstil</i> (<a href="/wiki/Alemania" title="Alemania">Alemanian</a>), <i>Liberty</i> edo <i>Floreale</i> (<a href="/wiki/Italia" title="Italia">Italian</a>) eta <i>Modernisme</i> (<a href="/wiki/Katalunia" class="mw-redirect" title="Katalunia">Katalunian</a>). Dituen izen guztiek, arte berri bat sortzeko asmoa adierazten dute, garai hartan nagusi ziren <a href="/wiki/Eklektizismo" title="Eklektizismo">eklektizismo</a> eta <a href="/wiki/Historizismo" class="mw-redirect" title="Historizismo">historizismo</a> estiloekiko haustura bat sortuz. Estetika berri bat sortzean datza, naturan oinarritzen den inspirazioa eta <a href="/wiki/Industria_Iraultza" title="Industria Iraultza">Industria Iraultzetik</a> eratortzen diren berrikuntzak uztartuz. Arkitekturan beraz, <a href="/wiki/Beira" title="Beira">beira</a> eta burdinaren erabilpena ohikoa da. Baina era berean ere, garai hartan oso erabilia zen eta horren estetika pobrea zuen <a href="/wiki/Burdina" title="Burdina">burdinazko</a> arkitekturarekiko erreakzio bat da. </p><p>Art Nouveau estiloa <a href="/wiki/Arkitektura" title="Arkitektura">arkitekturan</a> eta dekorazioan nabarmendu zen, eta sortu eta handik oso denbora gutxira zabaldu zen hainbat herritara hitzaldi, erakusketa eta, batez ere, munduan zehar argitaratzen ziren hainbat aldizkariren bitartez; <a href="/wiki/Industrializazio" title="Industrializazio">industrializazioak</a> ekonomiaren oparotasuna eta <a href="/wiki/Burgesia" title="Burgesia">burgesiaren</a> nagusitasuna ekarri zuen, eta hari esker ezagutu ziren munduan zehar berrikuntza tekniko eta esperientzia artistiko berriak. Horrela lortu zen oinarrian bateratua izango zen estilo berri bat sortzea; arte berriaren xedea, beraz, estilo bateratu bat finkatzea zen, nahiz eta herrialde bakoitzean ezaugarri bereziak hartu zituen. </p><p>Art Nouveauak pinturari baino garrantzi handiagoa eman zion eraikinen barnealdeko dekorazioari eta arte aplikatuei, eta orobat arkitekturari, edo, hobeki esan, artearen alor guztiak eraikinetan koherentziaz bateratzeari; oro har, alor guztietan azpimarratu zuen apainduren eta sinbolismoaren garrantzia. Estetika modernistaren ezaugarri nagusietakoa obraren kanpoaldearen eta barnealdearen arteko batasuna izan zen, eta egituraren, dekorazioaren eta apainketaren arteko koherentzia, arkitekturan batez ere; arte aplikatuetan, berriz, eguneroko bizitzan erabiltzen diren gauzakiei duintasuna eta kalitate hobea emateko joera nagusitu zen, XIX. mendearen bigarren erdialdeko merkataritzak ekarri zuen arrunkeriari aurre eginez. </p><p>Artisten artean izen asko aipa daitezke. Arkitekturan: <a href="/wiki/Llu%C3%ADs_Dom%C3%A8nech" title="Lluís Domènech">Lluís Domènech i Montaner</a>, <a href="/wiki/Antoni_Gaud%C3%AD" title="Antoni Gaudí">Antoni Gaudí</a>, <a href="/wiki/Franz_von_Stuck" class="mw-redirect" title="Franz von Stuck">Franz von Stuck</a>, <a href="/wiki/Josef_Hoffmann" title="Josef Hoffmann">Josef Hoffmann</a>, <a href="/wiki/Hector_Guimard" title="Hector Guimard">Hector Guimard</a>. Margolaritzan: <a href="/wiki/Franz_von_Stuck" class="mw-redirect" title="Franz von Stuck">Franz von Stuck</a>, <a href="/wiki/Gustav_Klimt" title="Gustav Klimt">Gustav Klimt</a>, <a href="/wiki/Ramon_Casas" title="Ramon Casas">Ramon Casas</a>, <a href="/wiki/Santiago_Rusi%C3%B1ol" title="Santiago Rusiñol">Santiago Rusiñol</a>, <a href="/wiki/Jan_Toorop" title="Jan Toorop">Jan Toorop</a>. Urregintzan: <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Lalique" title="René Lalique">René Lalique</a>. Diseinuan: <a href="/wiki/Louis_Comfort_Tiffany" title="Louis Comfort Tiffany">Louis Comfort Tiffany</a>, <a href="/w/index.php?title=Coloman_Moser&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coloman Moser (sortu gabe)">Kolo Moser</a> <a href="/wiki/Aubrey_Beardsley" title="Aubrey Beardsley">Aubrey Beardsley</a> (marrazkilaria). </p><p>Literaturan Art Nouveauk ere bere adierazpenak izan zituen, batez ere Hispanoamerikan eta Espainian. Arlo horretan <a href="/wiki/Rub%C3%A9n_Dar%C3%ADo" title="Rubén Darío">Rubén Daríok</a> garrantzi handia izan zuen. Beste izen handiak hauek izan ziren: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mart%C3%AD" title="José Martí">José Martí</a> Kuban, <a href="/wiki/Amado_Nervo" title="Amado Nervo">Amado Nervo</a> Mexikon, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Santos_Chocano&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Santos Chocano (sortu gabe)">José Santos Chocano</a> Perun, el <a href="/wiki/Argentina" title="Argentina">argentino</a> <a href="/wiki/Leopoldo_Lugones" title="Leopoldo Lugones">Leopoldo Lugones</a> Argentinan, <a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_Asunci%C3%B3n_Silva&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Asunción Silva (sortu gabe)">José Asunción Silva</a> Kolonbian, <a href="/wiki/Salvador_Rueda" title="Salvador Rueda">Salvador Rueda</a> Espainian... </p> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tiffany_dragonfly_hg.jpg" class="mw-file-description" title="Tiffanyren Dragonfly lanpara."><img alt="Tiffanyren Dragonfly lanpara." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Tiffany_dragonfly_hg.jpg/200px-Tiffany_dragonfly_hg.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Tiffany_dragonfly_hg.jpg/300px-Tiffany_dragonfly_hg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Tiffany_dragonfly_hg.jpg/400px-Tiffany_dragonfly_hg.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Tiffanyren <i>Dragonfly</i> lanpara.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Barcelona_239.JPG" class="mw-file-description" title="Güell parkea Bartzelonan, Antoni Gaudíren lana."><img alt="Güell parkea Bartzelonan, Antoni Gaudíren lana." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Barcelona_239.JPG/200px-Barcelona_239.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Barcelona_239.JPG/300px-Barcelona_239.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Barcelona_239.JPG/400px-Barcelona_239.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/G%C3%BCell_parkea" title="Güell parkea">Güell parkea</a> Bartzelonan, <a href="/wiki/Antoni_Gaud%C3%AD" title="Antoni Gaudí">Antoni Gaudíren</a> lana.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg" class="mw-file-description" title="Biscuits Lefèvre-Utile (1896), Alfons Mucharen litografia."><img alt="Biscuits Lefèvre-Utile (1896), Alfons Mucharen litografia." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg/144px-Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg" decoding="async" width="144" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg/217px-Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg/289px-Alfons_Mucha_-_1896_-_Biscuits_Lef%C3%A8vre-Utile.jpg 2x" data-file-width="1186" data-file-height="1640" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Biscuits Lefèvre-Utile</i> (1896), <a href="/wiki/Alfons_Mucha" class="mw-redirect" title="Alfons Mucha">Alfons Mucharen</a> <a href="/wiki/Litografia" title="Litografia">litografia</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg" class="mw-file-description" title="René Laliqueren oilarra itxura duen tiara."><img alt="René Laliqueren oilarra itxura duen tiara." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg/200px-Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg" decoding="async" width="200" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg/300px-Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg/400px-Tiara_de_Lalique_-_Calouste_Gulbenkian.jpg 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Ren%C3%A9_Lalique" title="René Lalique">René Laliqueren</a> oilarra itxura duen tiara.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Argazkilaritza">Argazkilaritza</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=39" title="Aldatu atal hau: «Argazkilaritza»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=39" title="Edit section's source code: Argazkilaritza"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Argazkigintzaren_historia" title="Argazkigintzaren historia">Argazkigintzaren historia</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Island_Pagoda,_about_1871,_from_the_album,_Foochow_and_the_River_Min.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg/250px-Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg/375px-Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg/500px-Island_Pagoda%2C_about_1871%2C_from_the_album%2C_Foochow_and_the_River_Min.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3055" /></a><figcaption><i>Min ibaiaren bokaleko Pagoda uhartea</i> (1870), <a href="/w/index.php?title=John_Thomson_(argazkilaria)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Thomson (argazkilaria) (sortu gabe)">John Thomson</a> argazkilariaren lana.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/XIX._mende" class="mw-redirect" title="XIX. mende">XIX. mendean</a> <a href="/wiki/Kamara_iluna" class="mw-redirect" title="Kamara iluna">kamara ilunaren</a> bidez irudiak hartzeko <a href="/wiki/Teknologia" title="Teknologia">teknologia</a> berria sortu zen. Nahiz eta oinarri erabat teknikoa izan espresibidadearen eta sormenaren ikuspuntuetatik eskaintzen zituen aukerak laster ikusi ziren. Poliki-poliki <a href="/wiki/Argazkilaritza" class="mw-redirect" title="Argazkilaritza">argazkilaritzak</a> artearen kategoria lortu zuen, zortzigarrena alegia. </p><p>Teknika berria <a href="/wiki/Joseph_Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce" class="mw-redirect" title="Joseph Nicéphore Niépce">Joseph Nicéphore Niépce</a> ikerketekin hasi zen; berak lortu zuen lehenengo argazkia negatibotik papera gainean <a href="/wiki/1816" title="1816">1816an</a>. <a href="/w/index.php?title=William_Fox_Talbot&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Fox Talbot (sortu gabe)">William Henry Fox Talbotek</a> <a href="/wiki/1835" title="1835">1835an</a> argazki negatiboa asmatu zuen eta <a href="/wiki/1839" title="1839">1839an</a> <a href="/wiki/Louis-Jacques-Mand%C3%A9_Daguerre" class="mw-redirect" title="Louis-Jacques-Mandé Daguerre">Louis-Jacques-Mandé Daguerrek</a> <a href="/wiki/Dagerrotipo" title="Dagerrotipo">dagerrotipoa</a> aurkeztu zuen, benetako aurrerapena. Beste aurrekariak <a href="/w/index.php?title=Hippolyte_Bayard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hippolyte Bayard (sortu gabe)">Hippolyte Bayard</a> eta <a href="/w/index.php?title=John_Frederick_William_Herschel&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Frederick William Herschel (sortu gabe)">John Frederick William Herschel</a> izan ziren. <a href="/wiki/1888" title="1888">1888</a> <a href="/wiki/George_Eastman" title="George Eastman">George Eastman</a> <a href="/wiki/Zeluloide" title="Zeluloide">zeluloidea</a> aurkeztu zuen eta <a href="/wiki/Kodak" title="Kodak">Kodak</a> aparatua. Lehengo koloretako irudia <a href="/wiki/James_Clerk_Maxwell" title="James Clerk Maxwell">James Clerk Maxwellek</a> lortu zuen, <a href="/wiki/1861" title="1861">1861an</a>. </p><p>Mende amaierako argazkilaritza artea moduan hartua zegoen. Inpresionismoaren eraginez <a href="/w/index.php?title=Piktoralismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piktoralismo (sortu gabe)">piktoralismo</a> eskola sortu zen. Arte honen artista hauek aipa daitezke: <a href="/wiki/Gaspard-F%C3%A9lix_Tournachon" class="mw-redirect" title="Gaspard-Félix Tournachon">Gaspard-Félix Tournachon</a>, <a href="/w/index.php?title=Louis_D%C3%A9sir%C3%A9_Blanquart-Evrard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louis Désiré Blanquart-Evrard (sortu gabe)">Louis Désiré Blanquart-Evrard</a>, <a href="/w/index.php?title=Andr%C3%A9_Adolphe_Eug%C3%A8ne_Disd%C3%A9ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="André Adolphe Eugène Disdéri (sortu gabe)">André Adolphe Eugène Disdéri</a>, <a href="/w/index.php?title=David_Octavius_Hill&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Octavius Hill (sortu gabe)">David Octavius Hill</a>, <a href="/w/index.php?title=John_Thomson_(fot%C3%B3grafo)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Thomson (fotógrafo) (sortu gabe)">John Thomson</a>, <a href="/wiki/Julia_Margaret_Cameron" title="Julia Margaret Cameron">Julia Margaret Cameron</a>, <a href="/w/index.php?title=Oscar_Gustav_Rejlander&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oscar Gustav Rejlander (sortu gabe)">Oscar Gustav Rejlander</a>, <a href="/wiki/Eadweard_Muybridge" title="Eadweard Muybridge">Eadweard Muybridge</a>, <a href="/w/index.php?title=%C3%89tienne-Jules_Marey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Étienne-Jules Marey (sortu gabe)">Étienne-Jules Marey</a>, <a href="/w/index.php?title=Jacob_August_Riis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jacob August Riis (sortu gabe)">Jacob August Riis</a>, e.a.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XX._mendeko_artea">XX. mendeko artea</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=40" title="Aldatu atal hau: «XX. mendeko artea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=40" title="Edit section's source code: XX. mendeko artea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Duchamp_Fountaine.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Duchamp_Fountaine.jpg/220px-Duchamp_Fountaine.jpg" decoding="async" width="220" height="232" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Duchamp_Fountaine.jpg/330px-Duchamp_Fountaine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Duchamp_Fountaine.jpg/440px-Duchamp_Fountaine.jpg 2x" data-file-width="2370" data-file-height="2499" /></a><figcaption><a href="/wiki/Marcel_Duchamp" title="Marcel Duchamp">Marcel Duchampen</a> <i>Iturria</i>. XX. mendeko arteak edertasun klasikoaren kontzeptua baztertu du artista-ikusle arteko harremana indartzeko.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/XX._mende" class="mw-redirect" title="XX. mende">XX. mendeko</a> arteak aldaketa sakon handi bat ezagutu zuen. Gizartea <a href="/wiki/Materialismo" title="Materialismo">materialismoan</a> eta <a href="/wiki/Kontsumismo" title="Kontsumismo">kontsumismoan</a> murgiltzen zen eta, ondorioz, arteak zentzumenak bilatzen zituen ez hainbeste <a href="/wiki/Adimen" title="Adimen">adimena</a>. Halaber, <a href="/wiki/Moda" title="Moda">modaren</a> kontzeptuak garrantzi handia izan zuen eta, baita ere, komunikazioen azkartasuna. Horrela <a href="/wiki/Abangoardismo" title="Abangoardismo">abangoardiako</a> mugimenduak sortu ziren: artea gizartean integratu behar zen, artista-ikusleen arteko harremana indartuz; ikusleak obra interpretatu behar du eta, gerta daiteke, artista ikusi ez zituen esanahiak ikusleak aurkitzea. </p><p>Arte tradizionalaren helburua objektua zen; oraingoan, objektua bigarren planora pasa da bere tokia <a href="/wiki/Kontzeptu" class="mw-redirect" title="Kontzeptu">kontzeptuari</a> uzteko. Beste arte moten balioa ere handitu da: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ekintza_artea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekintza artea (sortu gabe)">Ekintza artea</a></li> <li>Arte aktiboa</li> <li>Iraupen gutxiko artea edo <a href="/wiki/Arte_galkor" title="Arte galkor">arte galkor</a></li> <li>Komertzial ez den artea (<a href="/wiki/Arte_kontzeptual" title="Arte kontzeptual">arte kontzeptual</a>, <i><a href="/wiki/Happening" title="Happening">happening</a></i>, <i><a href="/w/index.php?title=Environmental_art&action=edit&redlink=1" class="new" title="Environmental art (sortu gabe)">Environmental art</a></i> edo ekologikoa)<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arkitektura_2">Arkitektura</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=41" title="Aldatu atal hau: «Arkitektura»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=41" title="Edit section's source code: Arkitektura"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:The_Barcelona_Pavilion,_Barcelona,_2010.jpg" class="mw-file-description" title="Alemaniako pabiloia Bartzelonako Nazioarteko Erakusketan, 1929an. Lana Ludwig Mies van der Rohe arkitektoarena izan zen."><img alt="Alemaniako pabiloia Bartzelonako Nazioarteko Erakusketan, 1929an. Lana Ludwig Mies van der Rohe arkitektoarena izan zen." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg/200px-The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg" decoding="async" width="200" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg/300px-The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg/400px-The_Barcelona_Pavilion%2C_Barcelona%2C_2010.jpg 2x" data-file-width="5466" data-file-height="3658" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Alemaniako pabiloia <a href="/w/index.php?title=Bartzelonako_Nazioarteko_Erakusketa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bartzelonako Nazioarteko Erakusketa (sortu gabe)">Bartzelonako Nazioarteko Erakusketan</a>, 1929an. Lana <a href="/wiki/Ludwig_Mies_van_der_Rohe" title="Ludwig Mies van der Rohe">Ludwig Mies van der Rohe</a> arkitektoarena izan zen.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Chandigarh_High_Court.jpg" class="mw-file-description" title="Chandigarhgo Goi Gortea (1952), Le Corbusierren lana."><img alt="Chandigarhgo Goi Gortea (1952), Le Corbusierren lana." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Chandigarh_High_Court.jpg/200px-Chandigarh_High_Court.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Chandigarh_High_Court.jpg/300px-Chandigarh_High_Court.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Chandigarh_High_Court.jpg/400px-Chandigarh_High_Court.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="770" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Chandigarh" title="Chandigarh">Chandigarhgo</a> Goi Gortea (1952), <a href="/wiki/Le_Corbusier" title="Le Corbusier">Le Corbusierren</a> lana.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Sydney_Opera_House_Sails.jpg" class="mw-file-description" title="Sydney Opera House (1956), Jørn Utzon arkitektoraren lana."><img alt="Sydney Opera House (1956), Jørn Utzon arkitektoraren lana." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Sydney_Opera_House_Sails.jpg/200px-Sydney_Opera_House_Sails.jpg" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Sydney_Opera_House_Sails.jpg/300px-Sydney_Opera_House_Sails.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Sydney_Opera_House_Sails.jpg/400px-Sydney_Opera_House_Sails.jpg 2x" data-file-width="2125" data-file-height="1405" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Sydney_Opera_House" title="Sydney Opera House">Sydney Opera House</a> (1956), <a href="/wiki/J%C3%B8rn_Utzon" title="Jørn Utzon">Jørn Utzon</a> arkitektoraren lana.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Biosphere_montreal.JPG" class="mw-file-description" title="Expo 67an Estatu Batuetako pabiloia, Richard Buckminster Fuller arkitektoaren lana. Egun Biosphère izena du eta Montrealgo Île Sainte-Hélènen dago."><img alt="Expo 67an Estatu Batuetako pabiloia, Richard Buckminster Fuller arkitektoaren lana. Egun Biosphère izena du eta Montrealgo Île Sainte-Hélènen dago." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Biosphere_montreal.JPG/200px-Biosphere_montreal.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Biosphere_montreal.JPG/300px-Biosphere_montreal.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Biosphere_montreal.JPG/400px-Biosphere_montreal.JPG 2x" data-file-width="2880" data-file-height="2160" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/w/index.php?title=Expo_67&action=edit&redlink=1" class="new" title="Expo 67 (sortu gabe)">Expo 67an</a> Estatu Batuetako pabiloia, <a href="/wiki/Richard_Buckminster_Fuller" class="mw-redirect" title="Richard Buckminster Fuller">Richard Buckminster Fuller</a> arkitektoaren lana. Egun <i>Biosphère</i> izena du eta Montrealgo <a href="/w/index.php?title=%C3%8Ele_Sainte-H%C3%A9l%C3%A8ne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Île Sainte-Hélène (sortu gabe)">Île Sainte-Hélènen</a> dago.</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Abangoardismo">Abangoardismo</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=42" title="Aldatu atal hau: «Abangoardismo»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=42" title="Edit section's source code: Abangoardismo"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Abangoardismo" title="Abangoardismo">Abangoardismo</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg/200px-Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg" decoding="async" width="200" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg/300px-Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg/400px-Ernst-Ludwig-Kirchner-Weiblicher-Akt-mit-Hut-Museum-Ludwig.jpg 2x" data-file-width="1274" data-file-height="1494" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ernst_Ludwig_Kirchner" title="Ernst Ludwig Kirchner">Ernst Ludwig Kirchner</a>, <i><a href="/wiki/Emakume_erdi_biluzia_txapelarekin" title="Emakume erdi biluzia txapelarekin">Emakume erdi biluzia txapelarekin</a></i>, <a href="/wiki/1913" title="1913">1913</a>, lan espresionista.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/XX._mende" class="mw-redirect" title="XX. mende">XX. mendeko</a> hasieran aldaketa handiak eman ziren eta, horiekin lotuta, Abangoardismoa sortu zen. Zientzian errealitatearen kontzeptua aldatzen ari zen: esaterako <a href="/wiki/Bergson" class="mw-redirect" title="Bergson">Bergsonek</a> denboraren subjektibitatea erakutsi zuen, <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Einsteinek</a> <a href="/wiki/Erlatibitatearen_teoria" title="Erlatibitatearen teoria">Erlatibitatearen teoria</a> aurkztu zuen, <a href="/wiki/Mekanika_kuantiko" title="Mekanika kuantiko">Mekanika kuantikoaren</a> ideiak plazaratu ziren... Psikiatrian <a href="/wiki/Freud" class="mw-redirect" title="Freud">Freudek</a> <a href="/wiki/Psikoanalisia" class="mw-redirect" title="Psikoanalisia">psikoanalisiaren</a> teoria aurkeztu zuen. Teknologia berriek artearen errealitatea aldatu zuen bestetik: <a href="/wiki/Argazkilaritza" class="mw-redirect" title="Argazkilaritza">argazkilaritzak</a> eta <a href="/wiki/Zinema" title="Zinema">zinemak</a> errealitatea erakusteko gaitasuna azaldu zuten, <a href="/wiki/Arte_figuratibo" title="Arte figuratibo">arte figuratiboaren</a> oinarriak kuestionatuz. Halaber, kolonialismoak <a href="/wiki/Etnografia" title="Etnografia">etnografia</a> bildumak zabaldu zituen eta horri esker mendebaldean Afrikako, Ozeaniako eta Asiako zibilizazioen arteak ezagutu ziren. Faktore hauek guztiek artisten forma berrien bilaketa indartu zuten. Abangoardismo barruan mugimendu asko eman ziren. Hona hemen garrantzitsuenak: </p> <ul><li><a href="/wiki/Fauvismo" title="Fauvismo">Fauvismo</a> (1905-1908): Izadiaren formak bere horretan irudikatzea erdeinatzen zuten eta margoen harmonia "basatiak" eratzen ahalegintzen ziren; horregatik izena. <a href="/wiki/Henri_Matisse" title="Henri Matisse">Henri Matisse</a>, <a href="/wiki/Albert_Marquet" title="Albert Marquet">Albert Marquet</a>, <a href="/wiki/Raoul_Dufy" title="Raoul Dufy">Raoul Dufy</a>, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Derain" title="André Derain">André Derain</a>, <a href="/wiki/Maurice_de_Vlaminck" title="Maurice de Vlaminck">Maurice de Vlaminck</a> eta <a href="/wiki/Kees_van_Dongen" title="Kees van Dongen">Kees van Dongen</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Espresionismo" title="Espresionismo">Espresionismo</a> (1905-1923): Artista espresionistak bere sentiberatasunaren arabera irudikatzen du mundua: norberaren ikuspuntuak eta ikusmoldeak moldatzen dute errealitatea. Aurrekariak: <a href="/wiki/Edvard_Munch" title="Edvard Munch">Edvard Munch</a> eta <a href="/wiki/James_Ensor" title="James Ensor">James Ensor</a>. Bi talde inguruan zabaldu ziren: <i><a href="/wiki/Die_Br%C3%BCcke" class="mw-disambig" title="Die Brücke">Die Brücke</a></i> (<a href="/wiki/Ernst_Ludwig_Kirchner" title="Ernst Ludwig Kirchner">Ernst Ludwig Kirchner</a>, <a href="/wiki/Erich_Heckel" title="Erich Heckel">Erich Heckel</a>, <a href="/wiki/Karl_Schmidt-Rottluff" title="Karl Schmidt-Rottluff">Karl Schmidt-Rottluff</a>, <a href="/wiki/Emil_Nolde" title="Emil Nolde">Emil Nolde</a>), eta <i><a href="/wiki/Der_Blaue_Reiter" title="Der Blaue Reiter">Der Blaue Reiter</a></i> (<a href="/wiki/Vasili_Kandinski" title="Vasili Kandinski">Vasili Kandinski</a>, <a href="/wiki/Franz_Marc" title="Franz Marc">Franz Marc</a>, <a href="/wiki/August_Macke" title="August Macke">August Macke</a>, <a href="/wiki/Paul_Klee" title="Paul Klee">Paul Klee</a>). Espresionismo barruan ere Vienako Taldea dugu (<a href="/wiki/Egon_Schiele" title="Egon Schiele">Egon Schiele</a>, <a href="/wiki/Oskar_Kokoschka" title="Oskar Kokoschka">Oskar Kokoschka</a>) eta Parisko Eskola (<a href="/wiki/Amedeo_Modigliani" title="Amedeo Modigliani">Amedeo Modigliani</a>, <a href="/wiki/Marc_Chagall" title="Marc Chagall">Marc Chagall</a>, <a href="/wiki/Georges_Rouault" title="Georges Rouault">Georges Rouault</a>, <a href="/wiki/Cha%C3%AFm_Soutine" title="Chaïm Soutine">Chaïm Soutine</a>). Espresionismoaren ondoriotzat hartzen da, bestetik, <a href="/wiki/Objektibotasun_berri" title="Objektibotasun berri">Objektibotasun berri</a> (<a href="/wiki/George_Grosz" title="George Grosz">George Grosz</a>, <a href="/wiki/Otto_Dix" title="Otto Dix">Otto Dix</a>, <a href="/wiki/Max_Beckmann" title="Max Beckmann">Max Beckmann</a>). <a href="/wiki/Mexiko" title="Mexiko">Mexikon</a> <a href="/wiki/Muralismo" class="mw-redirect" title="Muralismo">muralismoak</a> indar handia hartu zuen: <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Clemente_Orozco" title="José Clemente Orozco">José Clemente Orozco</a>, <a href="/wiki/Diego_Rivera" title="Diego Rivera">Diego Rivera</a>, <a href="/wiki/David_Alfaro_Siqueiros" title="David Alfaro Siqueiros">David Alfaro Siqueiros</a> eta <a href="/wiki/Rufino_Tamayo" title="Rufino Tamayo">Rufino Tamayo</a>; estilo honek <a href="/wiki/Frida_Kahlo" title="Frida Kahlo">Frida Kahlorengan</a> eragin zuzena izan zuen. Eskulturan <a href="/wiki/Ernst_Barlach" title="Ernst Barlach">Ernst Barlach</a>, <a href="/wiki/Wilhelm_Lehmbruck" title="Wilhelm Lehmbruck">Wilhelm Lehmbruck</a> eta <a href="/wiki/K%C3%A4the_Kollwitz" title="Käthe Kollwitz">Käthe Kollwitz</a> ditugu.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Kubismo" title="Kubismo">Kubismo</a> (1907-1914): Sorreran, emozioen eta sentsualitatearen adierazpidea helburutzat zuen aurreko artearen kontrako erreakzio intelektuala izan zen; hala, kubisten margolaritza sistema analitikoa zen, eta hiru dimentsiotako objektuak zatikatuak eta aldi berean ikuspegi desberdinetatik berriro definituak margotzen zituzten. <a href="/wiki/Pablo_Picasso" title="Pablo Picasso">Pablo Picasso</a>, <a href="/wiki/Georges_Braque" title="Georges Braque">Georges Braque</a>, <a href="/wiki/Jean_Metzinger" title="Jean Metzinger">Jean Metzinger</a>, <a href="/wiki/Albert_Gleizes" title="Albert Gleizes">Albert Gleizes</a>, <a href="/wiki/Juan_Gris" title="Juan Gris">Juan Gris</a> eta <a href="/wiki/Fernand_L%C3%A9ger" title="Fernand Léger">Fernand Léger</a>. Eskulturan: <a href="/wiki/Alexander_Archipenko" class="mw-redirect" title="Alexander Archipenko">Alexander Archipenko</a>, <a href="/wiki/Jacques_Lipchitz" title="Jacques Lipchitz">Jacques Lipchitz</a>, <a href="/wiki/Pablo_Gargallo" title="Pablo Gargallo">Pablo Gargallo</a> eta <a href="/wiki/Julio_Gonz%C3%A1lez" title="Julio González">Julio González</a>. <a href="/wiki/Orfismo_(artea)" title="Orfismo (artea)">Orfismoa</a> askoren ustez deribazio bat izan zen: <a href="/wiki/Robert_Delaunay" title="Robert Delaunay">Robert Delaunay</a>. Modu berean <a href="/w/index.php?title=Rayonismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rayonismo (sortu gabe)">rayonismo</a> errusiarra (<a href="/w/index.php?title=Mija%C3%ADl_Larionov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mijaíl Larionov (sortu gabe)">Mijaíl Larionov</a>, <a href="/w/index.php?title=Natalia_Goncharova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natalia Goncharova (sortu gabe)">Natalia Goncharova</a>) eta <a href="/w/index.php?title=Purismo_(artea)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Purismo (artea) (sortu gabe)">purismoa</a> (<a href="/wiki/Am%C3%A9d%C3%A9e_Ozenfant" title="Amédée Ozenfant">Amédée Ozenfant</a>, <a href="/wiki/Le_Corbusier" title="Le Corbusier">Le Corbusier</a>).</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Futurismo" title="Futurismo">Futurismo</a> (1909-1930): Makinen eta lastertasunaren aldeko ziren Marinetti eta haren jarraitzaileak, arriskuzaleak eta gerraren aldekoak. Ideien aldiberekotasuna, sintaxi-askatasuna, eta artisten eta idazleen belaunaldi sortu berriak askatzeko iraganarekin hautsi beharra proposatzen zuten. <a href="/wiki/Filippo_Tommaso_Marinetti" title="Filippo Tommaso Marinetti">Filippo Tommaso Marinetti</a>), <a href="/wiki/Giacomo_Balla" title="Giacomo Balla">Giacomo Balla</a> eta <a href="/wiki/Gino_Severini" title="Gino Severini">Gino Severini</a>. Eskulturan: <a href="/wiki/Umberto_Boccioni" title="Umberto Boccioni">Umberto Boccioni</a>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Arte_abstraktu" title="Arte abstraktu">Arte abstraktu</a> (1910-1932): Arte abstraktua mundu naturaleko gauzakiak irudikatzen ez dituen artea da. Hortaz, kolorea eta itxura ez ditu modu figuratiboan erabiltzen. Arte abstraktuak artelanaren alderdi kromatiko, formal eta estrukturalak nabarmentzen ditu eta beraiek indartuz hauen adierazkortasun-indarra agerian uzten du, betiere, modelo eta forma naturalak imitatu gura izan gabe. <a href="/wiki/Vasili_Kandinski" title="Vasili Kandinski">Vasili Kandinski</a>. <a href="/wiki/Neoplastizismo" title="Neoplastizismo">Neoplastizismoa</a> edo <a href="/wiki/De_Stijl" title="De Stijl">De Stijl</a> mugimendua jarraitu zion: <a href="/wiki/Piet_Mondrian" title="Piet Mondrian">Piet Mondrian</a> eta <a href="/w/index.php?title=Theo_Van_Doesburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theo Van Doesburg (sortu gabe)">Theo Van Doesburg</a>; eskulturan <a href="/w/index.php?title=Georges_Vantongerloo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georges Vantongerloo (sortu gabe)">Georges Vantongerloo</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Konstruktibismo_(artea)" title="Konstruktibismo (artea)">Konstruktibismo</a> (1914-1930): Helburua ez zen estilo artistiko bat garatzea, baizik eta marxismoaren konbikzio politikoa adieraztea. Artea iraultza eta herriaren zerbitzura egon behar zen. Arteen arteko ezberdintasunarekin bukatzea proposatzen zuen eta mekanizazioaren garaia estetikoki adieraz zezakeen estiloa bilatzen zuen. <a href="/wiki/Vladimir_Tatlin" title="Vladimir Tatlin">Vladimir Tatlin</a>, <a href="/wiki/El_Lissitzky" title="El Lissitzky">Lissitzky</a>, <a href="/w/index.php?title=Anton_Pevsner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anton Pevsner (sortu gabe)">Anton Pevsner</a> eta <a href="/wiki/Naum_Gabo" title="Naum Gabo">Naum Gabo</a>. <a href="/wiki/Suprematismo" title="Suprematismo">Suprematismoa</a>, <a href="/wiki/Kasimir_Malevich" class="mw-redirect" title="Kasimir Malevich">Kasimir Malevich</a>, aldaera izan zen.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Dadaismo" title="Dadaismo">Dadaismo</a> (1916-1922): Jarrera arrazionalisten eta kultura tradizionalaren kontra azaldu ziren dadaistak oro har, eta jarrera hori aditzera emateko bide gisa antiartea, obra antiestetikoak eta protesta ekintzak erabili zituzten. Zoriaren legea zen errespetatzen zuten bakarra, eta beren irudimena, berriz, errespetatu zuten errealitate bakarra. <a href="/wiki/Hans_Arp" class="mw-redirect" title="Hans Arp">Hans Arp</a>, <a href="/wiki/Francis_Picabia" title="Francis Picabia">Francis Picabia</a>, <a href="/wiki/Kurt_Schwitters" title="Kurt Schwitters">Kurt Schwitters</a> eta <a href="/wiki/Marcel_Duchamp" title="Marcel Duchamp">Marcel Duchamp</a>.</li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Surrealismo" title="Surrealismo">Surrealismo</a> (1924-1955): Automatismo psikikoaren bidez ordu arteko gizarte moldeak eta arte eta kultura balioak irauli nahi zituen. <a href="/wiki/Giorgio_de_Chirico" title="Giorgio de Chirico">Giorgio de Chirico</a> eta <a href="/wiki/Carlo_Carr%C3%A0" title="Carlo Carrà">Carlo Carrà</a> aurrekariak izan ziren. Surrealismo kontzeptua <a href="/wiki/Apollinaire" class="mw-redirect" title="Apollinaire">Apollinairek</a> <a href="/wiki/1917" title="1917">1917an</a> sortu zuen.Margolariak: <a href="/wiki/Salvador_Dal%C3%AD" title="Salvador Dalí">Salvador Dalí</a>, <a href="/wiki/Paul_Delvaux" title="Paul Delvaux">Paul Delvaux</a>, <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Magritte" title="René Magritte">René Magritte</a>, <a href="/wiki/Max_Ernst" title="Max Ernst">Max Ernst</a>, <a href="/wiki/Joan_Mir%C3%B3" title="Joan Miró">Joan Miró</a>, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Masson" title="André Masson">André Masson</a>, <a href="/wiki/Yves_Tanguy" title="Yves Tanguy">Yves Tanguy</a>). Eskulturan, <a href="/wiki/Henry_Moore" title="Henry Moore">Henry Moore</a>, <a href="/wiki/Constantin_Br%C3%A2ncu%C5%9Fi" class="mw-redirect" title="Constantin Brâncuşi">Constantin Brâncuşi</a>, <a href="/wiki/Alberto_Giacometti" title="Alberto Giacometti">Alberto Giacometti</a> eta <a href="/wiki/Alexander_Calder" title="Alexander Calder">Alexander Calder</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <center> <ul class="gallery mw-gallery-nolines"> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg" class="mw-file-description" title="Fränzi zizelkatutako aulki baten aurrean (1910), Ernst Ludwig Kirchner egilearen lana, Thyssen-Bornemisza Museoa, Madril."><img alt="Fränzi zizelkatutako aulki baten aurrean (1910), Ernst Ludwig Kirchner egilearen lana, Thyssen-Bornemisza Museoa, Madril." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg/142px-Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg" decoding="async" width="142" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg/213px-Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg/284px-Kirchner_-_Fr%C3%A4nzi_vor_geschnitztem_Stuhl.jpg 2x" data-file-width="1398" data-file-height="1971" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Fränzi zizelkatutako aulki baten aurrean</i> (1910), <a href="/wiki/Ernst_Ludwig_Kirchner" title="Ernst Ludwig Kirchner">Ernst Ludwig Kirchner</a> egilearen lana, <a href="/wiki/Thyssen-Bornemisza_Museoa" title="Thyssen-Bornemisza Museoa">Thyssen-Bornemisza Museoa</a>, <a href="/wiki/Madril" title="Madril">Madril</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg" class="mw-file-description" title="Picassoren erretratua (1912), Juan Grisen margolana, Chicagoko Arte Institutua."><img alt="Picassoren erretratua (1912), Juan Grisen margolana, Chicagoko Arte Institutua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg/157px-Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg" decoding="async" width="157" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg/236px-Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg/314px-Juan_Gris_-_Portrait_of_Pablo_Picasso_-_Google_Art_Project.jpg 2x" data-file-width="6221" data-file-height="7913" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i><a href="/wiki/Picasso" class="mw-redirect" title="Picasso">Picassoren</a> erretratua</i> (<a href="/wiki/1912" title="1912">1912</a>), <a href="/wiki/Juan_Gris" title="Juan Gris">Juan Grisen</a> margolana, <a href="/wiki/Chicagoko_Arte_Institutua" title="Chicagoko Arte Institutua">Chicagoko Arte Institutua</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Theo_van_Doesburg_Composition_VII_(the_three_graces).jpg" class="mw-file-description" title="Theo van Doesburgen VII. Konposizioa (Hiru kariteak), 1917, Mildred Lane Kemper Art Museum, Saint Louis, Missouri."><img alt="Theo van Doesburgen VII. Konposizioa (Hiru kariteak), 1917, Mildred Lane Kemper Art Museum, Saint Louis, Missouri." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Theo_van_Doesburg_Composition_VII_%28the_three_graces%29.jpg/200px-Theo_van_Doesburg_Composition_VII_%28the_three_graces%29.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Theo_van_Doesburg_Composition_VII_%28the_three_graces%29.jpg/300px-Theo_van_Doesburg_Composition_VII_%28the_three_graces%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4f/Theo_van_Doesburg_Composition_VII_%28the_three_graces%29.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Theo_van_Doesburg" title="Theo van Doesburg">Theo van Doesburgen</a> <i>VII. Konposizioa (Hiru kariteak)</i>, 1917, Mildred Lane Kemper Art Museum, <a href="/w/index.php?title=Saint_Louis,_Missouri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saint Louis, Missouri (sortu gabe)">Saint Louis, Missouri</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 205px"> <div class="thumb" style="width: 200px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Henry_Moore,_Family_Group_(1950).jpg" class="mw-file-description" title="Family Group (1950), Henry Mooreren lana, Stevenage (Hertfordshire)."><img alt="Family Group (1950), Henry Mooreren lana, Stevenage (Hertfordshire)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg/132px-Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg" decoding="async" width="132" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg/198px-Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg/264px-Henry_Moore%2C_Family_Group_%281950%29.jpg 2x" data-file-width="856" data-file-height="1295" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><i>Family Group</i> (1950), <a href="/wiki/Henry_Moore" title="Henry Moore">Henry Mooreren</a> lana, <a href="/wiki/Stevenage" title="Stevenage">Stevenage</a> (<a href="/wiki/Hertfordshire" title="Hertfordshire">Hertfordshire</a>).</div> </li> </ul></center> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tendentzia_berriak">Tendentzia berriak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=43" title="Aldatu atal hau: «Tendentzia berriak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=43" title="Edit section's source code: Tendentzia berriak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Artearen_globalizazioa">Artearen globalizazioa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=44" title="Aldatu atal hau: «Artearen globalizazioa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=44" title="Edit section's source code: Artearen globalizazioa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_dekoratiboak">Arte dekoratiboak</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=45" title="Aldatu atal hau: «Arte dekoratiboak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=45" title="Edit section's source code: Arte dekoratiboak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Literatura_garaikidea">Literatura garaikidea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=46" title="Aldatu atal hau: «Literatura garaikidea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=46" title="Edit section's source code: Literatura garaikidea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Antzerki_garaikidea">Antzerki garaikidea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=47" title="Aldatu atal hau: «Antzerki garaikidea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=47" title="Edit section's source code: Antzerki garaikidea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Bertolt-Brecht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Bertolt-Brecht.jpg/170px-Bertolt-Brecht.jpg" decoding="async" width="170" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Bertolt-Brecht.jpg/255px-Bertolt-Brecht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Bertolt-Brecht.jpg/340px-Bertolt-Brecht.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="875" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bertolt_Brecht" title="Bertolt Brecht">Bertolt Brecht</a>, <a href="/wiki/Antzerki_epiko" title="Antzerki epiko">antzerki epikoaren</a> sortzailea.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/XX._mende" class="mw-redirect" title="XX. mende">XX. mendeko</a> antzerkiak estilo eta korronte ugari ezagutu ditu; hori da bere ezaugarri nagusietariko bat, dibertsifikatzea alegia. Garrantzia handia eman dio ikuspegi bisualari, zuzendaritza (<a href="/wiki/Vsevolod_Meyerhold" title="Vsevolod Meyerhold">Vsevolod Meyerhold</a>, <a href="/wiki/Max_Reinhardt" title="Max Reinhardt">Max Reinhardt</a>, <a href="/wiki/Erwin_Piscator" title="Erwin Piscator">Erwin Piscator</a>, <a href="/wiki/Tadeusz_Kantor" title="Tadeusz Kantor">Tadeusz Kantor</a>) eta <a href="/wiki/Eszenografia" title="Eszenografia">eszenografia</a>, elementu literarioen gainetik. Interpretazio tekniketan sakontasun psikologikoa bilatzen da (<a href="/w/index.php?title=Stanislavski_metodoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanislavski metodoa (sortu gabe)">Stanislavski metodoa</a>, <a href="/wiki/Lee_Strasberg" title="Lee Strasberg">Lee Strasbergen</a> <a href="/wiki/Actors_Studio" title="Actors Studio">Actors Studio</a>), keinua, ekintza eta mugimendua erreibindikatuz. Hiru unitate klasikoak baztertu ziren eta antzerki esperimentalari bidea eman zitziaon. </p><p>Mugimendu desberdinak bereizi daitezke: </p> <ul><li>Espresionismoa: (<a href="/wiki/Georg_Kaiser" title="Georg Kaiser">Georg Kaiser</a>, <a href="/wiki/Fritz_von_Unruh" title="Fritz von Unruh">Fritz von Unruh</a>, <a href="/wiki/Hugo_von_Hofmannsthal" title="Hugo von Hofmannsthal">Hugo von Hofmannsthal</a>).</li> <li>Antzerki epikoa: <a href="/wiki/Bertolt_Brecht" title="Bertolt Brecht">Bertolt Brecht</a>, <a href="/wiki/Peter_Weiss" title="Peter Weiss">Peter Weiss</a>, <a href="/wiki/Rainer_Werner_Fassbinder" title="Rainer Werner Fassbinder">Rainer Werner Fassbinder</a>).</li> <li><a href="/wiki/Absurduaren_antzerkia" title="Absurduaren antzerkia">Absurduaren antzerkia</a>, <a href="/wiki/Existentzialismo" title="Existentzialismo">existentzialismotik</a> gertu: <a href="/wiki/Antonin_Artaud" title="Antonin Artaud">Antonin Artaud</a>, <a href="/wiki/Eug%C3%A8ne_Ionesco" title="Eugène Ionesco">Eugène Ionesco</a>. <a href="/wiki/Samuel_Beckett" title="Samuel Beckett">Samuel Beckett</a>, <a href="/wiki/Albert_Camus" title="Albert Camus">Albert Camus</a>.</li> <li><i><a href="/wiki/Angry_young_men" title="Angry young men">Angry young men</a></i>, inkonformistak: <a href="/wiki/John_Osborne" class="mw-redirect" title="John Osborne">John Osborne</a>, <a href="/wiki/Harold_Pinter" title="Harold Pinter">Harold Pinter</a>, <a href="/wiki/Arnold_Wesker" title="Arnold Wesker">Arnold Wesker</a>.</li></ul> <p>Beste egile garrantzitsuak: <a href="/wiki/George_Bernard_Shaw" title="George Bernard Shaw">George Bernard Shaw</a>, <a href="/wiki/Luigi_Pirandello" title="Luigi Pirandello">Luigi Pirandello</a>, <a href="/wiki/Alfred_Jarry" title="Alfred Jarry">Alfred Jarry</a>, <a href="/wiki/Tennessee_Williams" title="Tennessee Williams">Tennessee Williams</a>, <a href="/wiki/Eugene_O%27Neill" title="Eugene O'Neill">Eugene O'Neill</a>, <a href="/wiki/Arthur_Miller" title="Arthur Miller">Arthur Miller</a>, <a href="/wiki/John_Boynton_Priestley" title="John Boynton Priestley">John Boynton Priestley</a>, <a href="/wiki/Dario_Fo" title="Dario Fo">Dario Fo</a>, <a href="/wiki/Federico_Garc%C3%ADa_Lorca" title="Federico García Lorca">Federico García Lorca</a>, <a href="/wiki/Antonio_Buero_Vallejo" title="Antonio Buero Vallejo">Antonio Buero Vallejo</a>, <a href="/wiki/Fernando_Arrabal" title="Fernando Arrabal">Fernando Arrabal</a> e.a. </p><p>Mendearen 60. hamarkadan antzerki epikoarekin eman zen hurruntzearen aurka, berriro ere komunikazio dramatikoa bilatu zen. Horretarako ikuslearen gaineko ekintza errealak planteatu ziren: <a href="/w/index.php?title=The_Living_Theatre&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Living Theatre (sortu gabe)">The Living Theatre</a>, <a href="/wiki/Jerzy_Grotowski" title="Jerzy Grotowski">Jerzy Grotowskiren</a> antzerki-laborategiak, <i><a href="/wiki/Happening" title="Happening">happening</a></i> ekintzak... Probokazioa garrantzitsua bihurtzen da zuzendari berrientzat: <a href="/wiki/Peter_Brook" title="Peter Brook">Peter Brook</a>, <a href="/wiki/Giorgio_Strehler" title="Giorgio Strehler">Giorgio Strehler</a>, <a href="/w/index.php?title=Luca_Ronconi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luca Ronconi (sortu gabe)">Luca Ronconi</a>. Elementu bisualek garrantzi handia dute, ahozko komunikazioaren benetako errefortzu moduan. Joera horretan «antzerki osoaren» ideia indartzen da. Planteamendu hauek talde desberdinetan ikus daiteke: Kanadako <a href="/wiki/Cirque_du_Soleil" title="Cirque du Soleil">Cirque du Soleil</a>, Espainiako <a href="/wiki/Els_Joglars" title="Els Joglars">Els Joglars</a> eta <a href="/wiki/La_Fura_dels_Baus" title="La Fura dels Baus">La Fura dels Baus</a>... <sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Musika_garaikidea">Musika garaikidea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=48" title="Aldatu atal hau: «Musika garaikidea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=48" title="Edit section's source code: Musika garaikidea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dantza_garaikidea">Dantza garaikidea</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=49" title="Aldatu atal hau: «Dantza garaikidea»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=49" title="Edit section's source code: Dantza garaikidea"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg/220px-20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg/330px-20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg/440px-20170528_two_women_and_a_drummer_003.jpg 2x" data-file-width="5472" data-file-height="3648" /></a><figcaption>Dantza mota honek arau klasikoekin puskatu zuen.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Dantza_garaikide" title="Dantza garaikide">Dantza garaikide</a>»</div> <p>Dantza garaikidea <a href="/wiki/XX._mende" class="mw-redirect" title="XX. mende">XX. mendearen</a> hasieran sortzen hasi zen eta ballet klasikoaren arauak eta irizpideak apurtzen ditu. Musika kontuetan ez da dantza zorrotz bat, edozein musika motak balio duelako: <a href="/wiki/Pop" title="Pop">pop</a>, <a href="/wiki/Rock" title="Rock">rock</a>, <a href="/wiki/Folk" class="mw-redirect" title="Folk">folk</a>, <a href="/wiki/Musika_klasiko" title="Musika klasiko">klasikoa</a>... Dantza mota hau 8 musika kolpetan egituratzen da, geroago lotzeko eta <a href="/wiki/Koreografia" title="Koreografia">koreografia</a> bat sortzeko. Pausu libreak ere egon ahal dira non dantzari bakoitzak nahi duena egin ahal duen. Berdin da aurrez aurretik asmatuta edo momentu horretan inprobisatuta egotea, dantza mota honetan dena balio du. Dantza modernoa “dantza desberdinen dantza” bezala ezagutzen da, zeren eta <a href="/wiki/Ballet" title="Ballet">ballet</a>, <a href="/wiki/Hip-hop" class="mw-redirect" title="Hip-hop">hip-hop</a>, <a href="/wiki/Funk" title="Funk">funk</a>, <a href="/w/index.php?title=Elektrodance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elektrodance (sortu gabe)">elektrodance</a>,... pausuen nahasketa dago. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Argazkilaritza_XX._mendean">Argazkilaritza XX. mendean</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=50" title="Aldatu atal hau: «Argazkilaritza XX. mendean»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=50" title="Edit section's source code: Argazkilaritza XX. mendean"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Argazkigintzaren_historia" title="Argazkigintzaren historia">Argazkigintzaren historia</a>»</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Zinema">Zinema</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=51" title="Aldatu atal hau: «Zinema»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=51" title="Edit section's source code: Zinema"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Zinemaren_historia" title="Zinemaren historia">Zinemaren historia</a>»</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg/250px-Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg" decoding="async" width="250" height="386" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg/375px-Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg/500px-Institut_Lumi%C3%A8re_-_CINEMATOGRAPHE_Camera.jpg 2x" data-file-width="3403" data-file-height="5253" /></a><figcaption>Lumière anaien kamera.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg/250px-Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg" decoding="async" width="250" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg/375px-Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg 2x" data-file-width="405" data-file-height="283" /></a><figcaption><i><a href="/wiki/Citizen_Kane" title="Citizen Kane">Citizen Kane</a></i> (1940), Orson Wellesena, zinemaren historiaren maisulantzat hartua.</figcaption></figure> <p>Zinema XIX. mendearen azken urteetan sortu zen, <a href="/wiki/Film_(zinema)" title="Film (zinema)">filmen</a> ekoizpenean gauzatua. Hasiera batean dibertimendu soila izan zena, XX. eta XXI. mendeetan gizakiak komunikatzeko eta aisialdirako baliabide bihurtu du, industria ondo garatua izateaz bestera. </p><p>XX. mendeko iraultza artistiko eta ikus-entzunezko handienetako bat zinema izan da: <a href="/wiki/1895" title="1895">1895ean</a> <a href="/wiki/Lumi%C3%A8re" title="Lumière">Lumière</a> anaiek zinematografoa asmatu zutenetik, zinemak bilakaera artistiko eta teknologiko azkarra izan du, eta horrek benetako masa-fenomeno bihurtu du, berehala «zazpigarren artetzat» hartuz.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Zinema, agian, baliabide artistiko osoenetako bat da, irudia eta soinua, gidoi literarioa, interpretazioa, dekoratuak, makillajea, jantziak eta abar uztartzen baititu. Gainera, dimentsio berri bat sartzen du, denbora, gertakarien segida kronologikoa; horregatik, muntaiak paper garrantzitsua hartzen du. </p><p>Hasieran, zinema mutua zen, soinurik gabea, eta horrek benetako gramatika bisuala sortzea eragin zuen, narrazio zinematografikoaren oinarri nagusia izan zena. Dekoratuak eta efektu bereziak (<a href="/wiki/Georges_M%C3%A9li%C3%A8s" title="Georges Méliès">Georges Mélièsek</a> hasitako prozesua) antzerkitik hartutako elementuak gehituta, zinea benetako artistikotasun mailara iritsi zen. Ekoizpen alderdiari dagokionez izaera erabat industriala zuen. Zinemak lehen ezarpen azkarra izan zuen Estatu Batuetan, non <a href="/wiki/Hollywood" title="Hollywood">Hollywooden</a> gauzatuko zen industria zinematografiko indartsu bat. Han sortu ziren zinemaren lehen izen handi batzuk: <a href="/wiki/Edwin_S._Porter" title="Edwin S. Porter">Edwin S. Porter</a>, lehenik eszena lau-kontraplanoak filmatzen; <a href="/wiki/David_Wark_Griffith" title="David Wark Griffith">David Wark Griffith</a>, muntaia narratiboa eta argi-efektuak sartu zituena; eta <a href="/wiki/Charles_Chaplin" class="mw-redirect" title="Charles Chaplin">Charles Chaplin</a>, interpretazio- eta argumentu-alderdi askotan aitzindaria izan zena, hala nola generoetan eta pertsonaia arketipoetan, interpretazioan psikologia sartzeaz gain. </p><p>Zinemaren hurrengo urratsak garaiko <a href="/wiki/Abangoardismo" title="Abangoardismo">abangoardia</a> artistikoekin paraleloan doaz: zinema <a href="/wiki/Espresionismo" title="Espresionismo">espresionista</a> alemaniarrak estilo subjektibista bat sartu zuen, irudietan errealitatearen deformazio adierazkorra eskaintzen zuena, termino dramatikoetan itzulita dekoratuen eta makillajeen distortsioaren bidez, baita argi-efektuen bidez ere, eta ondorioz atmosfera beldurgarriak edo, gutxienez, kezkagarriak birsortuz. Aipatzekoak dira <a href="/wiki/Robert_Wiene" title="Robert Wiene">Robert Wiene</a>, <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Wilhelm_Murnau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Wilhelm Murnau (sortu gabe)">Friedrich Wilhelm Murnau</a>, <a href="/wiki/Fritz_Lang" title="Fritz Lang">Fritz Lang</a>, <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Pabst" class="mw-redirect" title="Georg Wilhelm Pabst">Georg Wilhelm Pabst</a>, <a href="/wiki/Josef_von_Sternberg" title="Josef von Sternberg">Josef von Sternberg</a> eta <a href="/wiki/Ernst_Lubitsch" title="Ernst Lubitsch">Ernst Lubitsch</a>. Frantzian, bestetik, <a href="/wiki/Inpresionismo" title="Inpresionismo">inpresionismoak</a> eta <a href="/wiki/Surrealismo" title="Surrealismo">surrealismoak</a> isla zinematografikoa izan zuten: lehenengoa eduki intelektual eta moral handiko lanak izan ziren, gai finekoak eta sinpletasun estilistiko handikoak, eta artifizialtasun espresionistari kontrajarritako <a href="/wiki/Naturalismo" class="mw-disambig" title="Naturalismo">naturalismoa</a>, <a href="/w/index.php?title=Flou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flou (sortu gabe)">flou</a> eta <a href="/wiki/Flashback" title="Flashback">flashback</a> baliabideekin; <a href="/wiki/Louis_Delluc" title="Louis Delluc">Louis Delluc</a>, <a href="/wiki/Abel_Gance" title="Abel Gance">Abel Gance</a> eta <a href="/wiki/Jean_Epstein" title="Jean Epstein">Jean Epsteinek</a> antzeztu zuten. Zinema surrealista korronte horren izaera onirikoaren isla izan zen, ametsezko, eldarniozko, eromenezko giro bat nagusi zen lanekin; <a href="/wiki/Salvador_Dal%C3%AD" title="Salvador Dalí">Salvador Dalí</a> eta <a href="/wiki/Luis_Bu%C3%B1uel" title="Luis Buñuel">Luis Buñuel</a> espainiarrak izan ziren ordezkari onenak. </p><p><a href="/wiki/Kubismo" title="Kubismo">Kubismoa</a> <a href="/wiki/Fernand_L%C3%A9ger" title="Fernand Léger">Fernand Légerren</a> <i>Ballet mekanikoa</i>ren (1924) esperimentazio erritmiko-plastikoan ere islatu zen. <a href="/w/index.php?title=Viking_Eggeling&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viking Eggeling (sortu gabe)">Viking Eggeling</a> (<i><a href="/w/index.php?title=Diagonalsymfonin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diagonalsymfonin (sortu gabe)">Diagonalsymfonin</a></i>, 1921), <a href="/wiki/Hans_Richter" class="mw-redirect" title="Hans Richter">Hans Richter</a> (<i>Rythmus</i>, 1921), <a href="/w/index.php?title=Oskar_Fischinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oskar Fischinger (sortu gabe)">Oskar Fischinger</a> (<i>Komposition in Blau</i>, 1927) eta <a href="/wiki/Germaine_Dulac" title="Germaine Dulac">Germaine Dulac</a> (<i>Arabesque</i>, 1930) zuzendarien lanak ere egin ziren. <a href="/wiki/Zinema_mutu" title="Zinema mutu">Zinema mutuari</a> egindako ekarpenik handienetako bat zinema sobietarrarena izan zen: arte berriaren dibulgazio-balioaz jabetuta, lider iraultzaile errusiarrek industria zinematografikoa sustatu zuten, <a href="/wiki/Sergei_Eisenstein" title="Sergei Eisenstein">Sergei Eisenstein</a>, <a href="/wiki/Lev_Kuleshov" class="mw-redirect" title="Lev Kuleshov">Lev Kuleshov</a>, <a href="/wiki/Dziga_Vertov" title="Dziga Vertov">Dziga Vertov</a>, <a href="/wiki/Vsevolod_Pudovkin" title="Vsevolod Pudovkin">Vsevolod Pudovkin</a>, <a href="/wiki/Aleksandr_Dovzhenko" class="mw-redirect" title="Aleksandr Dovzhenko">Aleksandr Dovzhenko</a> eta abarren lanarekin maila gorenera iritsiko zena. Ikusizko garbitasuna dotorezia estetikoarekin batzen duen zinema da, muntaiaren bidez hizkuntza zinematografikoa berrituz, eragin eta kalitate handiko metafora bisualak lortuz, introspekzio psikologikoko eta adierazpen sentimentaleko osagai handiarekin. </p><p><a href="/wiki/1926" title="1926">1926an</a> soinua sartu zen <i>Don Juan</i> filmarekin, eta hurrengo urtean <a href="/w/index.php?title=Alan_Croslanden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alan Croslanden (sortu gabe)">Alan Croslanden</a> El cantante de jazz filmari jarraitu zitzaion. Berezitasun berri horrek gidoien hobekuntza ekarri zuen, alde batetik, elkarrizketetan aberatsagoak izan zitezkeelako — aktoreen interpretazio-erregistro berriak ekarri zituen horrek — eta, bestetik, musikaren sarrera, eszena ugari laguntzeko funtsezkoa izango zena. Hurrengo aurrerapen teknologikoa kolorea <a href="/wiki/1935" title="1935">1935ean</a> sartzea izan zen, <a href="/wiki/Rouben_Mamoulian" title="Rouben Mamoulian">Rouben Mamoulianen</a> <i><a href="/w/index.php?title=Becky_Sharp_(filma)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Becky Sharp (filma) (sortu gabe)">Becky Sharp</a></i> lanarekin. Zinema estatubatuarraren urrezko garaia izan zen, <a href="/wiki/King_Vidor" title="King Vidor">King Vidor</a>, <a href="/wiki/Frank_Capra" title="Frank Capra">Frank Capra</a>, <a href="/wiki/John_Ford" title="John Ford">John Ford</a>, <a href="/wiki/William_Wyler" title="William Wyler">William Wyler</a>, <a href="/wiki/Elia_Kazan" title="Elia Kazan">Elia Kazan</a>, <a href="/wiki/George_Cukor" title="George Cukor">George Cukor</a>, <a href="/wiki/Billy_Wilder" title="Billy Wilder">Billy Wilder</a>, <a href="/wiki/Cecil_B._DeMille" title="Cecil B. DeMille">Cecil B. DeMille</a>, <a href="/wiki/Howard_Hawks" title="Howard Hawks">Howard Hawks</a>, <a href="/wiki/Alfred_Hitchcock" title="Alfred Hitchcock">Alfred Hitchcock</a>, <a href="/wiki/Michael_Curtiz" title="Michael Curtiz">Michael Curtiz</a>, <a href="/wiki/Raoul_Walsh" title="Raoul Walsh">Raoul Walsh</a>, <a href="/wiki/Orson_Welles" title="Orson Welles">Orson Welles</a> eta beste hainbat zuzendarirekin. Europan mugimendu garrantzitsuak ere eman ziren. Francian «naturalismo poetikoa» agertu zen, errealismo eta lengoaia poetikoaren arteko nahasketa: <a href="/wiki/Jean_Vigo" title="Jean Vigo">Jean Vigo</a>, <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Clair" title="René Clair">René Clair</a> y <a href="/wiki/Jean_Renoir" title="Jean Renoir">Jean Renoir</a>; y la <i><a href="/wiki/Nouvelle_vague" class="mw-redirect" title="Nouvelle vague">nouvelle vague</a></i>; <a href="/wiki/Existentzialismo" title="Existentzialismo">existentzialismoren</a> eraginez, bestetik, <a href="/w/index.php?title=Egilearen_zinema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Egilearen zinema (sortu gabe)">egilearen zinema</a> sortu zen: (<a href="/wiki/Claude_Chabrol" title="Claude Chabrol">Claude Chabrol</a>, <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Truffaut" title="François Truffaut">François Truffaut</a>, <a href="/wiki/Alain_Resnais" title="Alain Resnais">Alain Resnais</a>, <a href="/wiki/Jean-Luc_Godard" title="Jean-Luc Godard">Jean-Luc Godard</a>). Italian <a href="/wiki/Italiar_neorrealismo" title="Italiar neorrealismo">Neorrealismoa</a> agertu zen, gizarte-salaketaren lanekin: <a href="/wiki/Luchino_Visconti" title="Luchino Visconti">Luchino Visconti</a>, <a href="/wiki/Roberto_Rossellini" title="Roberto Rossellini">Roberto Rossellini</a>, <a href="/wiki/Vittorio_de_Sica" class="mw-redirect" title="Vittorio de Sica">Vittorio de Sica</a>, <a href="/wiki/Federico_Fellini" title="Federico Fellini">Federico Fellini</a> eta <a href="/wiki/Pier_Paolo_Pasolini" title="Pier Paolo Pasolini">Pier Paolo Pasolini</a>. Erresuma Batuan <i><a href="/w/index.php?title=Free_cinema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Free cinema (sortu gabe)">Free cinema</a></i> agertu zen: <a href="/wiki/Lindsay_Anderson" title="Lindsay Anderson">Lindsay Anderson</a>, <a href="/wiki/Tony_Richardson" title="Tony Richardson">Tony Richardson</a>, <a href="/wiki/Karel_Reisz" title="Karel Reisz">Karel Reisz</a>). Europa iparraldean, bestetik, <a href="/wiki/Carl_Theodor_Dreyer" title="Carl Theodor Dreyer">Carl Theodor Dreyer</a>, <a href="/wiki/Ingmar_Bergman" title="Ingmar Bergman">Ingmar Bergman</a> eta <a href="/wiki/Victor_Sj%C3%B6str%C3%B6m" title="Victor Sjöström">Victor Sjöström</a> egileak gailendu ziren. Espainian, <a href="/wiki/Luis_Garc%C3%ADa_Berlanga" title="Luis García Berlanga">Luis García Berlanga</a>, <a href="/wiki/Juan_Antonio_Bardem" title="Juan Antonio Bardem">Juan Antonio Bardem</a>, <a href="/wiki/Carlos_Saura" title="Carlos Saura">Carlos Saura</a> gisako egileak agertu ziren. </p><p>Mendearen erdialdean hasi ziren garrantzia hartzen mendebaldekoak ez ziren herrialdeetako zinematografiak, zinema ulertzeko modu berriak eta freskotasun handiagoa ekarriko zutenak, bai gaietan, bai berezitasun estetikoetan. Brasilen <i><a href="/w/index.php?title=Cinema_n%C3%B4vo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cinema nôvo (sortu gabe)">cinema nôvo</a></i> dugu: Glauber Rocha, Nelson Pereira dos Santos, Ruy Guerra, Vítor Lima Barreto. Kuban: Humberto Solás, Tomás Gutiérrez Alea. Mexikon: Juan Bustillo Oro, Emilio Fernández. Japonian: <a href="/wiki/Akira_Kurosawa" title="Akira Kurosawa">Akira Kurosawa</a>, Kenji Mizoguchi, Nagisa Ōshima. Indian <a href="/wiki/Bollywood" title="Bollywood">Bollywood</a> fenomenoa garatu zen... </p><p>XX. mendeko azken hamarkadetan zinema komertziala eta artistikoa lehian ibili dira. Egile batzuk azpimarratzeagatik honako hauek aipatuko ditugu: <a href="/wiki/Woody_Allen" title="Woody Allen">Woody Allen</a>, <a href="/wiki/Adolfo_Aristarain" title="Adolfo Aristarain">Adolfo Aristarain</a>, <a href="/wiki/Bernardo_Bertolucci" title="Bernardo Bertolucci">Bernardo Bertolucci</a>, <a href="/wiki/Tim_Burton" title="Tim Burton">Tim Burton</a>, <a href="/wiki/Mario_Camus" title="Mario Camus">Mario Camus</a>, <a href="/wiki/Francis_Ford_Coppola" title="Francis Ford Coppola">Francis Ford Coppola</a>, Constantin <a href="/wiki/Costa-Gavras" title="Costa-Gavras">Costa-Gavras</a>, <a href="/wiki/Brian_De_Palma" title="Brian De Palma">Brian De Palma</a>, <a href="/wiki/Clint_Eastwood" title="Clint Eastwood">Clint Eastwood</a>, <a href="/wiki/Milo%C5%A1_Forman" title="Miloš Forman">Miloš Forman</a>, <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Luis_Garci" title="José Luis Garci">José Luis Garci</a>, <a href="/wiki/John_Huston" title="John Huston">John Huston</a>, <a href="/wiki/Stanley_Kubrick" title="Stanley Kubrick">Stanley Kubrick</a>, <a href="/wiki/Ang_Lee" title="Ang Lee">Ang Lee</a>, <a href="/wiki/David_Lynch" title="David Lynch">David Lynch</a>, <a href="/wiki/George_Lucas" title="George Lucas">George Lucas</a>, <a href="/wiki/Joseph_L._Mankiewicz" title="Joseph L. Mankiewicz">Joseph L. Mankiewicz</a>, <a href="/wiki/Vincente_Minnelli" title="Vincente Minnelli">Vincente Minnelli</a>, <a href="/wiki/Max_Oph%C3%BCls" title="Max Ophüls">Max Ophüls</a>, <a href="/wiki/Roman_Polanski" class="mw-redirect" title="Roman Polanski">Roman Polanski</a>, <a href="/wiki/Sydney_Pollack" title="Sydney Pollack">Sydney Pollack</a>, <a href="/wiki/Otto_Preminger" title="Otto Preminger">Otto Preminger</a>, <a href="/wiki/Carol_Reed" title="Carol Reed">Carol Reed</a>, <a href="/wiki/Arturo_Ripstein" title="Arturo Ripstein">Arturo Ripstein</a>, <a href="/wiki/Martin_Scorsese" title="Martin Scorsese">Martin Scorsese</a>, <a href="/wiki/Ridley_Scott" title="Ridley Scott">Ridley Scott</a>, <a href="/wiki/Steven_Spielberg" title="Steven Spielberg">Steven Spielberg</a>, <a href="/wiki/Oliver_Stone" title="Oliver Stone">Oliver Stone</a>, <a href="/w/index.php?title=Andr%C3%A9i_Tarkovski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andréi Tarkovski (sortu gabe)">Andréi Tarkovski</a>, <a href="/wiki/Guillermo_del_Toro" title="Guillermo del Toro">Guillermo del Toro</a>, <a href="/wiki/Fernando_Trueba" title="Fernando Trueba">Fernando Trueba</a>, <a href="/wiki/Andrzej_Wajda" title="Andrzej Wajda">Andrzej Wajda</a>, <a href="/wiki/Wim_Wenders" title="Wim Wenders">Wim Wenders</a>, <a href="/wiki/Zhang_Yimou" title="Zhang Yimou">Zhang Yimou</a>, <a href="/wiki/Franco_Zeffirelli" title="Franco Zeffirelli">Franco Zeffirelli</a>, <a href="/wiki/Fred_Zinnemann" title="Fred Zinnemann">Fred Zinnemann</a>, <a href="/wiki/Pedro_Almod%C3%B3var" title="Pedro Almodóvar">Pedro Almodóvar</a>, e.a. Azken mugimenduetako bat <a href="/wiki/Dogma_95" title="Dogma 95">Dogma 95</a> izan da:<a href="/wiki/Lars_von_Trier" title="Lars von Trier">Lars von Trier</a>, <a href="/w/index.php?title=S%C3%B8ren_Kragh-Jacobsen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Søren Kragh-Jacobsen (sortu gabe)">Søren Kragh-Jacobsen</a>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Komikia">Komikia</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=52" title="Aldatu atal hau: «Komikia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=52" title="Edit section's source code: Komikia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Komiki" title="Komiki">Komiki</a>»</div> <p>Komikia kontakizun bat osatzen duen irudi-sorta bat da, testuekin lagundu daitekeena ala ez. Argitaratzeko modurik ohikoena <b>komiki-tira</b> edo <b>ziri-marra</b> da, <a href="/wiki/Egunkari" title="Egunkari">egunkari</a> eta <a href="/wiki/Aldizkari" title="Aldizkari">aldizkarietan</a> agertzen dena. Bestela, komikia bera liburutan argitara ematen dute. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Arte_galkorra">Arte galkorra</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=53" title="Aldatu atal hau: «Arte galkorra»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=53" title="Edit section's source code: Arte galkorra"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Tribalheadtattoo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Tribalheadtattoo.jpg/220px-Tribalheadtattoo.jpg" decoding="async" width="220" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Tribalheadtattoo.jpg/330px-Tribalheadtattoo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Tribalheadtattoo.jpg/440px-Tribalheadtattoo.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="457" /></a><figcaption>Tatuaje bat buruan, arte galkorraren adibidea.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Arte_galkorra" class="mw-redirect" title="Arte galkorra">Arte galkorra</a>»</div> <p>Arte galkorra denboraren poderioz, epe laburrean desagertuko den adierazpen artistikoa da. Ez da gordetzeko artea, nahita ez desgertu behar den errealitatea eta, gordetzen bada, bere unean izan zuen balioa galduko dugu. Arte galkorraren adibideak <a href="/wiki/Tatuaje" title="Tatuaje">tatuajeak</a>, instalazio artistikoak, <a href="/wiki/Gastronomia" title="Gastronomia">gastronomia</a>, <a href="/wiki/Piroteknia" title="Piroteknia">piroteknia</a>, <a href="/wiki/Moda" title="Moda">moda</a>, izotzez egindako eraikinak, lorazaintza, <a href="/wiki/Performance_arte" title="Performance arte">Performance artea</a>, <a href="/wiki/Body_art" title="Body art">body art</a>... </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=54" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=54" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <span class="reference-text">Honour, Hugh eta Fleming, John (2002). <i>Historia mundial del arte</i>. 36-44 or. Madril: Akal. <a href="/wiki/Berezi:BookSources/84-460-2092-0" title="Berezi:BookSources/84-460-2092-0">ISBN 84-460-2092-0</a>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text">Onians (2008), 20-25.or.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://historiaybiografias.com/la_escritura/">https://historiaybiografias.com/la_escritura/</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFEuskaltzaindia2004/XII/16"><a href="/wiki/Euskaltzaindia" title="Euskaltzaindia">Euskaltzaindia</a>.  (2004/XII/16). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0142.pdf"><i>142. araua: Antzinateko eskualdeen euskarazko izenak. </i></a> <a href="/wiki/Bilbo" title="Bilbo">Bilbo</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <span class="reference-text">Azcárate (1983), 96-102 or.</span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <span class="reference-text">Riquer-Valverde (2007), I liburuki, 138-144 or.</span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <span class="reference-text">Azcárate Ristori, José María de; Pérez Sánchez, Alfonso Emilio; Ramírez Domínguez, Juan Antonio (1983). Historia del Arte. Madrid: Anaya. <a href="/wiki/Berezi:BookSources/84-207-1408-9" title="Berezi:BookSources/84-207-1408-9">ISBN 84-207-1408-9</a>, 103-110 or.</span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <span class="reference-text">Riquer-Valverde (2007), vol. I, pp. 154-168.</span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text">Riquer-Valverde (2007), I.liburuki, 37-48 or.</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <span class="reference-text">Robertson-Stevens (2000), 185-207 or.</span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/artearen-historia-errenazimendua/ar-125483/">http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/artearen-historia-errenazimendua/ar-125483/</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.hiru.eus/eu/historia/el-renacimiento">https://www.hiru.eus/eu/historia/el-renacimiento</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://arteaetahistoria.blogspot.com/2019/01/aro-modernoa-errenazimendua.html">https://arteaetahistoria.blogspot.com/2019/01/aro-modernoa-errenazimendua.html</a></span> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <span class="reference-text">Ross FINOCCHIO: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/hd/zino/hd_zino.htm">Mannerism: Bronzino (1503–1572) and his Contemporaries</a> <i>Heilbrunn Timeline of Art History</i>. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000.</span> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100329062532/http://recursos.cnice.mec.es/latingriego/Palladium/cclasica/esc412ca4.php">Neoclasicismo</a> Recursos.cnice.mec.es</span> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> <span class="reference-text">Ramírez Domínguez (1983), 663-702 or.</span> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <span class="reference-text">Beltrando-Patier (1996), 538-639 or.</span> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <span class="reference-text">Abad (2004), 57-90 or.</span> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <span class="reference-text">Beltrando-Patier (1996), 738-263 or.</span> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <span class="reference-text">Honour-Fleming (2002), 729-733 or.</span> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <span class="reference-text">Lladó-García (1999), 226-235 or.</span> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <span class="reference-text">Oliva-Torres Monreal (2002), 289-302 or.</span> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <span class="reference-text">Sougez (2007), 39-261 or.</span> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation"></span>.</span> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <span class="reference-text">Ramírez Domínguez (1983), 773-786 or.</span> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <span class="reference-text">Ramírez Domínguez (1983), 807-837 or.</span> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <span class="reference-text">Oliva-Torres Monreal (2002), 363-432 or.</span> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <span class="reference-text">Kontzeptua <a href="/wiki/Ricciotto_Canudo" title="Ricciotto Canudo">Ricciotto Canudo</a> kritikariak sortu zuen 1911n. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.infoamerica.org/teoria/canudo1.htm">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <span class="reference-text">Porter-González (1988),Porter eta González, Palmira (1988). <i>Las claves de la historia del cine</i>. Bartzelona: Ariel. <a href="/wiki/Berezi:BookSources/8434404532" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 84-344-0453-2</a>. 17-123.or.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&veaction=edit&section=55" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Artearen_historia&action=edit&section=55" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/">Heilbrunn Timeline of Art History</a>, New Yorkeko <a href="/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art" title="Metropolitan Museum of Art">Metropolitan Museum of Art</a>.</li> <li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.artehistoria.com/">Artehistoria</a></li> <li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://historia-arte.com/">Historia/Arte</a></li> <li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abcgallery.com/">Olga's Gallery</a></li> <li><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Ingelesez dago aipu honen iturburua"><b>(Ingelesez)</b></span>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wga.hu/">Web Gallery of Art</a></li></ul> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q50641" class="extiw" title="wikidata:Q50641">Q50641</a></span></li> <li><b>Identifikadoreak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/7503709-9">7503709-9</a></span></li> <li><b>Hiztegiak eta entziklopediak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gran_Enciclopedia_Aragonesa" title="Gran Enciclopedia Aragonesa">GEA</a>:</span> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=1394">1394</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q50641" class="extiw" title="wikidata:Q50641">Q50641</a></span></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Artearen_historia&oldid=9924456">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Artearen_historia&oldid=9924456</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artearen_historia" title="Kategoria:Artearen historia">Artearen historia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:ISBN_lotura_magikoak_dituzten_orrialdeak" title="Kategoria:ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak">ISBN lotura magikoak dituzten orrialdeak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programako_artikuluak" title="Kategoria:Hezkuntza Programako artikuluak">Hezkuntza Programako artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programa/Plastika_eta_ikus-entzunezkoak" title="Kategoria:Hezkuntza Programa/Plastika eta ikus-entzunezkoak">Hezkuntza Programa/Plastika eta ikus-entzunezkoak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GND_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GEA_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GEA identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GEA identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 2 urria 2024, 11:37.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Artearen_historia&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-txm98","wgBackendResponseTime":224,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.660","walltime":"1.691","ppvisitednodes":{"value":4578,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":13131,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2647,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":93859,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":3,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 454.828 1 -total"," 33.69% 153.251 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 12.14% 55.202 1 Txantiloi:HezkuntzaPrograma"," 11.66% 53.041 1 Txantiloi:Top_icon"," 10.08% 45.864 1 Txantiloi:Category_handler"," 8.04% 36.556 1 Txantiloi:Category_handler/numbered"," 7.69% 34.978 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 7.66% 34.826 1 Txantiloi:Namespace_detect"," 4.37% 19.867 3 Txantiloi:Erreferentzia"," 3.73% 16.960 6 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.121","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1810658,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-hl9lp","timestamp":"20241125070659","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Artearen historia","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Artearen_historia","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50641","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q50641","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2017-05-15T10:07:04Z","dateModified":"2024-10-02T10:37:51Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f2\/Creation_of_Adam.jpg"}</script> </body> </html>